Probleem Gestuurd Onderwijs (PGO)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Probleem Gestuurd Onderwijs (PGO)"

Transcriptie

1 Probleem Gestuurd Onderwijs (PGO) Drs. W. W. R. te Winkel Dr. R. M. J. P. Rikers Prof. Dr. H. G. Schmidt

2 Probleem Gestuurd Onderwijs Theorie Praktijk

3 Principes van het Leren Voorkennis Elaboratie Taak Afhankelijkheid Motivatie Context Afhankelijkheid

4 Niemand vertelt producties wanneer te handelen; zij wachten totdat de condities rijp zijn en activeren dan zichzelf. Chefs in andere keukens echter gehoorzamen slechts aan opdrachten. Turing eenheden worden voorgedragen door hun voorlopers. Von Neumann operaties volgen allemaal van tevoren gemaakte afspraken, en LISP functies worden door andere functies opgeroepen. Het teamwork van productiesystemen heeft meer het karakter van laissez-faire: elke productie handelt uit zichzelf, wanneer en waar aan zijn persoonlijke condities wordt voldaan. Alle communicatie en invloed gaat via patronenen in de gemeenschappelijke werkruimte, als anonieme voor wie het aangaat notities op een bulletin board.

5

6 Een krant is beter dan een weekblad. Het strand is een betere plek dan de straat. Eerst kan men beter rennen dan lopen. Je moet het wellicht een aantal keren proberen. Het vraagt wel wat handigheid maar is makkelijk te leren. Zelfs kleine kinderen kunnen er plezier aan beleven. Wanneer je eenmaal succes hebt, treden er nauwelijks nog complicaties op. Vogels komen zelden te dichtbij. Regen zorgt ervoor dat het heel snel doornat wordt. Als er geen compicaties optreden, kan het zeer vredig zijn. Een rots kan als anker dienen. Als dingen echter losbreken, krijg je geen tweede kans.

7

8 Een krant is beter dan een weekblad. Het strand is een betere plek dan de straat. Eerst kan men beter rennen dan lopen. Je moet het wellicht een aantal keren proberen. Het vraagt wel wat handigheid maar is makkelijk te leren. Zelfs kleine kinderen kunnen er plezier aan beleven. Wanneer je eenmaal succes hebt, treden er nauwelijks nog complicaties op. Vogels komen zelden te dichtbij. Regen zorgt ervoor dat het heel snel doornat wordt. Als er geen compicaties optreden, kan het zeer vredig zijn. Een rots kan als anker dienen. Als dingen echter losbreken, krijg je geen tweede kans.

9 Principes van het Leren Voorkennis Elaboratie Taak Afhankelijkheid Motivatie Context Afhankelijkheid

10 Gepaarde Associatietaak hond schoen boerderij stoel pijp vlieger vogel fiets vuur kikker bloem vrijheid boek toaster

11 Een voorbeeld: Vogel - Toaster

12 Principes van het Leren Voorkennis Elaboratie Taak Afhankelijkheid Motivatie Context Afhankelijkheid

13 Leren is Taak Afhankelijk

14 Principes van het Leren Voorkennis Elaboratie Taak Afhankelijkheid Motivatie Context Afhankelijkheid

15 Probleem Gestuurd Onderwijs Theorie Praktijk

16 Leerprocess binnen PGO Probleem Groepsdiscussie Formuleer leerdoelen Rapporteer en integreer Zelfstudie

17 Getverderrie, monsters! Thuisgekomen van haar werk, moe en aan een bad toe, ontdekt Anita twee spinnen in haar kuip. Ze deinst terug, gilt en rent weg. Haar hart bonst, het zweet breekt haar uit. Een buurvrouw helpt haar uiteindelijk uit haar benarde positie door met een krant een einde aan het leven van deze diertjes te maken. Verklaar deze gebeurtenissen.

18 Leerprocess binnen PGO Probleem Groepsdiscussie Formuleer leerdoelen Rapporteer en integreer Zelfstudie

19 Groepsdiscussie

20 Groepsdiscussie 1. Verhelder Begrippen 2. Definieer Probleem 3. Analyseer Probleem (brainstorm) 4. Voeg Ideeën Samen 5. Formuleer Leerdoelen

21 Leerprocess binnen PGO Probleem Groepsdiscussie Formuleer leerdoelen Rapporteer en integreer Zelfstudie

22 Probleem Gestuurd Onderwijs (PGO) Drs. W. W. R. te Winkel Dr. R. M. J. P. Rikers Prof. Dr. H. G. Schmidt

Workshop Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten

Workshop Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten Workshop Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten 31 oktober 2012 13.30-16.00 uur Willeke Beuker Elselien Boekeloo Met dank aan Berber Klein Vooraf: Probeer te onthouden Een krant is beter dan een weekblad.

Nadere informatie

B1 communiceren Schrijven op B1 niveau Welkom!

B1 communiceren Schrijven op B1 niveau Welkom! B1 communiceren Schrijven op B1 niveau Welkom! B1 Schrijven O Welkom! O Wat gaan we vandaag doen O Demonstreren O Discussiëren O Doen O Jouw ervaringen? B1 Schrijven O O O We noemen taalniveau B1 eenvoudig

Nadere informatie

Wilco te Winkel, Liesbeth Mantel Erasmus University Rotterdam,NL

Wilco te Winkel, Liesbeth Mantel Erasmus University Rotterdam,NL Thesaurus driven semantic search applied to structuring Electronic Learning Environments Rotterdam, EURlib symposium, November 23 2006 Wilco te Winkel, Liesbeth Mantel Erasmus University Rotterdam,NL What

Nadere informatie

Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij!

Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij! Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij! Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij! Bijeenkomst 4 Geheugen 2 Waar ging het ook alweer over? We vormen weer groepjes van 3 (4). Bespreek samen: o Waar ging

Nadere informatie

Welkom! Workshop basisdidactiek voor werkgroepbegeleiders. Team professionalisering Jantien van Santen

Welkom! Workshop basisdidactiek voor werkgroepbegeleiders. Team professionalisering Jantien van Santen Welkom! Workshop basisdidactiek voor werkgroepbegeleiders Team professionalisering Jantien van Santen Leerdoelen Doel 1. Inzicht in functie van leerdoelen 2. Kunnen doorvragen op - en concretiseren van

Nadere informatie

Onderwijs dat past. Bibliotheek & Volksuniversiteit Laren, 15 februari 2016 Dorien Kok

Onderwijs dat past. Bibliotheek & Volksuniversiteit Laren, 15 februari 2016 Dorien Kok Onderwijs dat past Bibliotheek & Volksuniversiteit Laren, 15 februari 2016 Dorien Kok Dorien Kok I- CARUS Buiten de lijntjes Omniumschool Passend onderwijs Passend onderwijs legt een zorgplicht bij scholen.

Nadere informatie

2 e Fontys Onderzoekscongres Onderzoek & Onderwijs :

2 e Fontys Onderzoekscongres Onderzoek & Onderwijs : 2 e Fontys Onderzoekscongres Onderzoek & Onderwijs : Onderzoek in de onderwijspraktijk van Fontys Wat doen we? Hoe gaat het? Wat levert het op? KEY NOTE: ANOUKE BAKX & JOS MONTULET Onderzoek binnen de

Nadere informatie

Effectiviteit van Probleemgestuurd Onderwijs binnen de Erasmus School of Law. Marit Wijnen Lunchbijeenkomst onderzoeksagenda 2 februari 2016

Effectiviteit van Probleemgestuurd Onderwijs binnen de Erasmus School of Law. Marit Wijnen Lunchbijeenkomst onderzoeksagenda 2 februari 2016 Effectiviteit van Probleemgestuurd Onderwijs binnen de Erasmus School of Law Marit Wijnen Lunchbijeenkomst onderzoeksagenda 2 februari 2016 September 2012 Nadruk op hoorcolleges Vakken parallel Sommige

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Eerst even een testje

Eerst even een testje Frans Bleumer Frans Bleumer Eerst even een testje Een krant is beter dan een weekblad. Het strand is beter dan de straat. In het begin kun je beter rennen dan wandelen. Je zult het vaker moeten proberen.

Nadere informatie

BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Persoonlijke ontwikkeling Studievaardigheden

BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Persoonlijke ontwikkeling Studievaardigheden BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Inleiding en leerdoelen Leren en studeren is een belangrijk onderdeel in je opleiding tot verpleegkundige. Om beter te leren studeren is het belangrijk niet

Nadere informatie

Voordelen? Kansen? Kernprincipes van PGO. Inhoud. Probleemoplossende modellen. Wat is Probleem Gestuurd Onderwijs?

Voordelen? Kansen? Kernprincipes van PGO. Inhoud. Probleemoplossende modellen. Wat is Probleem Gestuurd Onderwijs? Wat is Probleem Gestuurd Onderwijs? Haal uit onderstaand fragment de kernprincipes van PGO https://www.leraar24.nl/video/1807/probleem-gestuurd-leren R. Delafontaine Inhoud Kernprincipes PGO Probleemoplossende

Nadere informatie

Professionalisering ontwikkelteam NID Duaal

Professionalisering ontwikkelteam NID Duaal Professionalisering ontwikkelteam NID Duaal Heerlen, 4 oktober 2011, Hogeschool Zuyd, Heerlen Dr. Bert Hoogveld, Open Universiteit, CELSTEC Drs. Diny Ebrecht, Open Universitieit, CELSTEC. Visionen für

Nadere informatie

DE RODE DRAAD VAN TWENTE

DE RODE DRAAD VAN TWENTE groep ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen.

Nadere informatie

Probleemgestuurd onderwijs

Probleemgestuurd onderwijs Probleemgestuurd onderwijs Frank Aan en Hendrik Maryns Rudolf Steinercollege Haarlem 2013-11-09 Wat is PGO? Probleemgestuurd onderwijs is een vertaling van een brede waaier aan constructivistische principes,

Nadere informatie

Working with parents. Models for activities in science centres and museums

Working with parents. Models for activities in science centres and museums Working with parents. Models for activities in science centres and museums 1 Indice VOERTUIGEN DIE ROLLEN MECHANICA... 3 1. Kort overzicht van de activiteiten in de workshop... 3 2. Doelstellingen... 3

Nadere informatie

VBZ ARBEIDSMARKTCONFERENTIE MET LEF KOERSEN OP KANSEN WORKSHOP HOE STURING TE GEVEN AAN EIGEN REGIE? Oktober 2017 Tinka van Vuuren

VBZ ARBEIDSMARKTCONFERENTIE MET LEF KOERSEN OP KANSEN WORKSHOP HOE STURING TE GEVEN AAN EIGEN REGIE? Oktober 2017 Tinka van Vuuren VBZ ARBEIDSMARKTCONFERENTIE MET LEF KOERSEN OP KANSEN WORKSHOP HOE STURING TE GEVEN AAN EIGEN REGIE? Oktober 2017 Tinka van Vuuren INHOUD Wat zijn jullie vragen over eigen regie? Welke factoren versterken

Nadere informatie

HIERIN VINDT U DE OPBOUW VAN HET PROGRAMMA EN DE GANG VAN ZAKEN IN DE PRAKTIJK

HIERIN VINDT U DE OPBOUW VAN HET PROGRAMMA EN DE GANG VAN ZAKEN IN DE PRAKTIJK COMPLETE DOCENTENINFORMATIE: HIERIN VINDT U DE OPBOUW VAN HET PROGRAMMA EN DE GANG VAN ZAKEN IN DE PRAKTIJK DE TIJDSWINKEL VOOR GROEP 3-4 HET LEVEN VAN MENSEN IN VERSCHILLENDE TIJDSPERIODEN AAN DE HAND

Nadere informatie

Thema 1: Het leren (bevorderen) 19

Thema 1: Het leren (bevorderen) 19 I nhoud Voorwoord 5 Inleiding 15 Thema 1: Het leren (bevorderen) 19 1 Het leerproces van studenten 21 1.1 Waarom het leerproces van studenten? 21 1.2 Het leerproces volgens Biggs 22 1.3 Leeractiviteiten

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen

Nadere informatie

HOGER ONDERWIJS TUSSEN BESTENDIGING EN INNOVATIE. Jaarcongres Vereniging Hogescholen 2017 Sander van der Geest & Andries Vroegrijk

HOGER ONDERWIJS TUSSEN BESTENDIGING EN INNOVATIE. Jaarcongres Vereniging Hogescholen 2017 Sander van der Geest & Andries Vroegrijk HOGER ONDERWIJS TUSSEN BESTENDIGING EN INNOVATIE Jaarcongres Vereniging Hogescholen 2017 Sander van der Geest & Andries Vroegrijk Agenda Even voorstellen Inleiding Warming up Onderwijslogistiek Technologie

Nadere informatie

Altijd iemand dichtbij

Altijd iemand dichtbij Altijd iemand dichtbij Het mooiste cadeau: altijd iemand dichtbij. Het is voor veel mensen erg herkenbaar: uw ouders, zus, broer of vrienden worden een dagje ouder en u wordt daardoor een tikje ongeruster.

Nadere informatie

SPELVARIANTEN. Heb je vragen, feedback of wil je op weg geholpen worden, neem contact met ons op. info@talentengenerator.nl.

SPELVARIANTEN. Heb je vragen, feedback of wil je op weg geholpen worden, neem contact met ons op. info@talentengenerator.nl. SPELVARIANTEN Je ontdekt meer in een uur spelen dan in een jaar converseren Plato Het klinkt zo simpel we gaan bouwen aan het vertrouwen maar is het wel zo simpel? Zomaar vanuit het niets het thema vertrouwen

Nadere informatie

Altijd iemand dichtbij

Altijd iemand dichtbij Altijd iemand dichtbij Het mooiste cadeau: altijd iemand dichtbij. Het is voor veel mensen erg herkenbaar: uw ouders, zus, broer of vrienden worden een dagje ouder en u wordt daardoor een tikje ongeruster.

Nadere informatie

Altijd iemand dichtbij

Altijd iemand dichtbij Altijd iemand dichtbij Het mooiste cadeau: altijd iemand dichtbij. Het is voor veel mensen erg herkenbaar: uw ouders, zus, broer of vrienden worden een dagje ouder en u wordt daardoor een tikje ongeruster.

Nadere informatie

Voorlezen-plus INKIJKEXEMPLAAR. prikkelt de zintuigen met persoonlijke boeken. Nelleke Boer Carla Wikkerman

Voorlezen-plus INKIJKEXEMPLAAR. prikkelt de zintuigen met persoonlijke boeken. Nelleke Boer Carla Wikkerman Voorlezen-plus prikkelt de zintuigen met persoonlijke boeken INKIJKEXEMPLAAR Nelleke Boer Carla Wikkerman Voorlezen-plus prikkelt de zintuigen met persoonlijke boeken Nelleke Boer Carla Wikkerman VOORLEZEN

Nadere informatie

Titel: Creatief met (kilo) gram Groep 5 rekenen 1

Titel: Creatief met (kilo) gram Groep 5 rekenen 1 Titel: Creatief met (kilo) gram Groep 5 rekenen 1 De leerlingen gaan in deze les op een speelse en kritische manier een verdieping leggen in de begrippen kilogram en gram aangezien de meeste leerlingen

Nadere informatie

Je bent een echte doorzetter, bravo! Je hebt goed naar mij geluisterd, fantastisch! Daar heb je goed over nagedacht, echt slim van je!

Je bent een echte doorzetter, bravo! Je hebt goed naar mij geluisterd, fantastisch! Daar heb je goed over nagedacht, echt slim van je! Wat heb jij netjes opgeruimd, tjonge wat knap! Je bent een echte doorzetter, bravo! Je hebt goed op jouw beurt gewacht, je bent een kanjer! Wat ben jij goed aan het spelen, ik ben trots op je! Je hebt

Nadere informatie

Bijlage 1: Methode. Respondenten en instrumenten

Bijlage 1: Methode. Respondenten en instrumenten Bijlage 1: Methode In deze bijlage doen wij verslag van het tot stand komen van onze onderzoeksinstrumenten: de enquête en de interviews. Daarnaast beschrijven wij op welke manier wij de enquête hebben

Nadere informatie

omgeving wereld regie vanuit de jongere Jongeren leren organiseren

omgeving wereld regie vanuit de jongere Jongeren leren organiseren Jongeren leren organiseren Hoe kunnen jongeren regie hebben over eigen handelen en toch in verbinding zijn met alles om hen heen? Hoe verstaan jongeren de kunst om te bouwen aan netwerken, om een positie

Nadere informatie

Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling. Afdeling Logopedie

Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling. Afdeling Logopedie Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling Afdeling Logopedie Uw kind gaat praten, omdat er vanaf zijn geboorte in zijn nabijheid gepraat wordt en omdat vanaf zijn geboorte tegen hem gesproken

Nadere informatie

Bloom. Taxonomie van. in de praktijk

Bloom. Taxonomie van. in de praktijk Bloom Taxonomie van in de praktijk De taxonomie van Bloom kan worden toegepast als praktisch hulpmiddel bij het differentiëren in denken en doen. Het helpt je om in je vraagstelling een plaats te geven

Nadere informatie

EINDTERMEN Bosbiotoopstudie

EINDTERMEN Bosbiotoopstudie EINDTERMEN Bosbiotoopstudie Eerste graad A-stroom Vakgebonden eindtermen aardrijkskunde De mens en het landschap Het landelijk landschap 22 milieueffecten opnoemen die in verband kunnen gebracht worden

Nadere informatie

Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten

Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten Inleiding en werkwijze: De meeste ouderen vinden het leuk om samen met jongeren iets te doen. Op deze manier hebben

Nadere informatie

Dam tot Damloop. Fédération Française de la Cardiologie

Dam tot Damloop. Fédération Française de la Cardiologie Kit Fondsenwerving De Mobilisation Kit Dam tot Damloop Fédération Française de la Cardiologie Loop voor een goed doel! Deelname aan dit evenement is natuurlijk op zichzelf al een geweldige prestatie, maar

Nadere informatie

Kaartspel De formatieve toetscyclus. NRO-PPO overzichtsstudie dossiernummer Judith Gulikers & Liesbeth Baartman

Kaartspel De formatieve toetscyclus. NRO-PPO overzichtsstudie dossiernummer Judith Gulikers & Liesbeth Baartman Kaartspel De formatieve toetscyclus NRO-PPO overzichtsstudie dossiernummer 405-15-722 Doelgericht professionaliseren. Formatief toetsen met effect! Wat DOET de docent in de klas? Judith Gulikers & Liesbeth

Nadere informatie

INHOUD DE TIJDSWINKEL. groep 3-4 HOE MENSEN IN VERSCHILLENDE TIJDEN LEVEN

INHOUD DE TIJDSWINKEL. groep 3-4 HOE MENSEN IN VERSCHILLENDE TIJDEN LEVEN ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen. De

Nadere informatie

STOOM, MACHINES EN ARBEIDERS

STOOM, MACHINES EN ARBEIDERS ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen. De

Nadere informatie

SPELVARIANTEN. Je ontdekt meer in een uur spelen dan in een jaar converseren Plato

SPELVARIANTEN. Je ontdekt meer in een uur spelen dan in een jaar converseren Plato SPELVARIANTEN Je ontdekt meer in een uur spelen dan in een jaar converseren Plato Inleiding Het klinkt zo simpel we gaan bouwen aan het vertrouwen maar is het wel zo simpel? Zomaar vanuit het niets het

Nadere informatie

Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning

Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning Helder &Wijzer Mijn opdrachten In een kort, blended programma In het kort Voor wie docenten/trainers die blended opdrachten willen leren ontwerpen en ontwikkelen

Nadere informatie

Opdracht Inleiding Doel Benodigdheden Voorkennis Stappenplan Een les voorbereiden en achterhalen waar je leerlingen staan Voorbeeld Doel Resultaat

Opdracht Inleiding Doel Benodigdheden Voorkennis Stappenplan Een les voorbereiden en achterhalen waar je leerlingen staan Voorbeeld Doel Resultaat Opdracht Formatief evalueren met digitale tools Inleiding Niet alleen de resultaten tellen, het leerproces zelf is minstens zo belangrijk. Bij formatief evalueren willen alle betrokkenen bij het leerproces

Nadere informatie

GLOBAL: workshop webdesign

GLOBAL: workshop webdesign Dit werkblad is van: klas: GLOBAL: workshop webdesign Ontwerp en maak je eigen website met zelfgemaakte foto s, teksten, links en buttons! Geen onderwerp zo gek, of er is wel een website over gemaakt:

Nadere informatie

Duurzaam Product. Ecodesign methode van Tischner

Duurzaam Product. Ecodesign methode van Tischner Ecodesign methode van Tischner Omschrijving Stappenplan voor het ontwerpen van milieuvriendelijke producten. Het stappenplan is gebaseerd op gangbare methoden voor productontwerpen. Gebruik Het stappenplan

Nadere informatie

Start Master begeleid Onderwijswetenschappen: de basis. + sprint in de cursus Ontwerpen van leersituaties: Theoretische kaders

Start Master begeleid Onderwijswetenschappen: de basis. + sprint in de cursus Ontwerpen van leersituaties: Theoretische kaders Start Master begeleid Onderwijswetenschappen: de basis + sprint in de cursus Ontwerpen van leersituaties: Theoretische kaders Programma bijeenkomst 6 september Introductie, kennismaking en afstemming verwachtingen

Nadere informatie

EEN RITJE MET DE TREIN. en andere verhalen. Katrien Harmsen

EEN RITJE MET DE TREIN. en andere verhalen. Katrien Harmsen EEN RITJE MET DE TREIN en andere verhalen Katrien Harmsen 1 Schrijver: Coverontwerp: Katrien Harmsen Katrien Harmsen ISBN: 9789402129199 Katrien Harmsen 2 Inhoudsopgave Een ritje met de trein 7 De afstandsbediening

Nadere informatie

De Taxonomie van Bloom Toelichting

De Taxonomie van Bloom Toelichting De Taxonomie van Bloom Toelichting Een van de meest gebruikte manier om verschillende kennisniveaus in te delen, is op basis van de taxonomie van Bloom. Deze is tussen 1948 en 1956 ontwikkeld door de onderwijspsycholoog

Nadere informatie

Tussen de regels. Over leesvaardigheid LOB-avond RSG Rineke van Teeseling

Tussen de regels. Over leesvaardigheid LOB-avond RSG Rineke van Teeseling Tussen de regels door Over leesvaardigheid LOB-avond RSG 25-1-2016 Rineke van Teeseling Denken aan leesvaardigheid O Als u denkt aan leesvaardigheid, dan denkt u aan? Belangrijk O Lezen is wellicht de

Nadere informatie

Functioneel rekenen. Wat? Waarom? opdracht: Doelen van vandaag: 1. Doel van wiskunde-onderwijs

Functioneel rekenen. Wat? Waarom? opdracht: Doelen van vandaag: 1. Doel van wiskunde-onderwijs Doelen van vandaag: Functioneel rekenen - Samen reflecteren en inzien wat het uiteindelijke doel, de essentie is van wiskunde-onderwijs. - De begrippen functioneel rekenen, realistisch rekenen en levensecht

Nadere informatie

Nieuwsbrief december Beste ouders / verzorgers,

Nieuwsbrief december Beste ouders / verzorgers, Beste ouders / verzorgers, Decembermaand, feestmaand. Een maand vol activiteiten en gezelligheid. Ook deze nieuwsbrief staat vol met informatie over de aankomende vieringen. Leest u alles goed door? Ik

Nadere informatie

Digitale zelfbeschikking biedt uw burgers controle, overzicht en inzicht

Digitale zelfbeschikking biedt uw burgers controle, overzicht en inzicht Digitale zelfbeschikking biedt uw burgers controle, overzicht en inzicht Alstublieft, een cadeautje van uw gemeente! Maak gebruik van het Nieuwe Internet en geef uw burgers een eigen veilige plek in de

Nadere informatie

Een leven lang leren. Wat is de definitie van leren? het begin. Wat heb je nodig? een leven lang leren non-formele volwasseneneducatie

Een leven lang leren. Wat is de definitie van leren? het begin. Wat heb je nodig? een leven lang leren non-formele volwasseneneducatie Een leven lang leren een leven lang leren non-formele volwasseneneducatie Wat is leren? Waarom leren we? Hoe leren we? 1. Ons brein Hoe leren we? 2. Educatie Waarom zouden we blijven leren? Waar kun je

Nadere informatie

Vakantie opvang Steendijkpolder presenteert het thema: Op vakantie!

Vakantie opvang Steendijkpolder presenteert het thema: Op vakantie! Vakantie opvang Steendijkpolder presenteert het thema: Op vakantie! Wij hebben zin in de zomervakantie! Om de dagen waarop uitstapjes gepland staan zo soepel mogelijk te laten verlopen, vragen wij u om

Nadere informatie

Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten

Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Blooms taxonomie Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Evalueren Evalueren = de vaardigheid om de waarde van iets (literatuur, onderzoeksrapport, presentatie etc) te kunnen beoordelen

Nadere informatie

Intervisie. 1. Wat is intervisie? 2. Wanneer en waarom intervisie? 3. Voor wie? 4. Wat levert het op? 5. Methodiek 6. De rol van de begeleider

Intervisie. 1. Wat is intervisie? 2. Wanneer en waarom intervisie? 3. Voor wie? 4. Wat levert het op? 5. Methodiek 6. De rol van de begeleider Intervisie 1. Wat is intervisie? 2. Wanneer en waarom intervisie? 3. Voor wie? 4. Wat levert het op? 5. Methodiek 6. De rol van de begeleider 1. Wat is intervisie? Intervisie laat zich kort omschrijven

Nadere informatie

Slenteren. Workshop bij de conferentie De hiërarchie voorbij? Begeleidingskunde in bedrijf 1 november 2016

Slenteren. Workshop bij de conferentie De hiërarchie voorbij? Begeleidingskunde in bedrijf 1 november 2016 Slenteren Workshop bij de conferentie De hiërarchie voorbij? Begeleidingskunde in bedrijf 1 november 2016 Prof. dr A.J.J.A. Maas Methode 1 Slenteren Het verhaal van Auggie en Paul 2 Methode 1 - Slenteren

Nadere informatie

Stellingen en uitleg over talentgerichte ontwikkeling op de basisschool

Stellingen en uitleg over talentgerichte ontwikkeling op de basisschool Stellingen en uitleg over talentgerichte ontwikkeling op de basisschool Stellingen Het begrip Talent zegt vooral iets over de capaciteiten van een leerling. Sommige leerlingen hebben meer talent dan anderen.

Nadere informatie

Opdracht Feedback Feed up Feed forward

Opdracht Feedback Feed up Feed forward Opdracht Feedback Feed up Feed forward In deze workshop ga je aan de slag met het inbouwen van verschillende feedbackmomenten in je les. In deze workshop leer je het verschil tussen: - feedback, feed up

Nadere informatie

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17 Inhoud Waarom dit boek? 7 1 De ik-fabriek, wat is dat? 10 2 Lichaamsseintjes 14 3 Je lichaam is net een fabriek 17 4 De ik-fabriek, hoe ziet die eruit? 18 4.1 De eerste verdieping: voelen 20 4.2 De tweede

Nadere informatie

Het Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken

Het Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken Ontwerponderzoek Paper 2 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie I.F. Hazewindus, drs. Filosofie Het Socratisch Gesprek als methode voor

Nadere informatie

Bestuurssecretaris en...

Bestuurssecretaris en... het Zijlstra Center for Public Control and Governance www.hetzijlstracenter.nl Bestuurssecretaris en... Oriëntatie op de functie bestuurssecretaris het Zijlstra Center for Public Control and Governance

Nadere informatie

Drs. J. van der Span Dr. Q. Elvira. Van M&O naar Bedrijfseconomie

Drs. J. van der Span Dr. Q. Elvira. Van M&O naar Bedrijfseconomie Drs. J. van der Span Dr. Q. Elvira Van M&O naar Bedrijfseconomie De meerwaarde van het nieuwe programma? De wereld om ons heen wordt steeds complexer Financiele kwesties worden steeds lastiger De kleine

Nadere informatie

Melkweg. Een dagje ouder. Lezen van Alfa A naar Alfa B. Ouder worden

Melkweg. Een dagje ouder. Lezen van Alfa A naar Alfa B. Ouder worden Melkweg Lezen van Alfa A naar Alfa B Een dagje ouder Ouder worden Colofon Melkweg Lezen van Alfa A naar Alfa B: Een dagje ouder, 2013 Auteurs: Merel Borgesius Kaatje Dalderop Willemijn Stockmann Dit katern

Nadere informatie

Weet meer...breng je brein in kaart

Weet meer...breng je brein in kaart Weet meer...breng je brein in kaart Benut de kracht van visuele informatie Een beeld is meer waard dan duizend hangmappen. Ons eigen organisch brein werkt zelden lineair. Onze beste ideeën en inzichten

Nadere informatie

Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester

Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie Liesbeth Kester Inhoud Instructie Gagné s instructietheorie (hoofdstuk 10) Constructivisme (hoofdstuk 11) Leren Cognitieve informatieverwerking (hoofdstuk

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding Boekhouden modulenaam Kostenbeleid en budgettering code module F1 Geldig vanaf 01/09/2016 aantal lestijden 60 studiepunten structuurschema / volgtijdelijkheid link: structuurschema

Nadere informatie

BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Persoonlijke ontwikkeling Portfolio ~ POP ~ PAP

BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Persoonlijke ontwikkeling Portfolio ~ POP ~ PAP BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Inleiding en leerdoelen Het begrip portfolio komt oorspronkelijk uit de wereld van kunst en architectuur. Kunstenaars en architecten kunnen bij hun sollicitaties

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt

Nadere informatie

Patiënten informatie ten behoeve van een wetenschappelijk onderzoek: De SHAPE studie

Patiënten informatie ten behoeve van een wetenschappelijk onderzoek: De SHAPE studie Patiënten informatie ten behoeve van een wetenschappelijk onderzoek: De SHAPE studie (een internationale gerandomiseerde non-inferiority trial (radicale baarmoederverwijdering met verwijderen lymfeklieren

Nadere informatie

LANDELIJK WONEN IN VEGHEL LANDELIJK WONEN. ECHT VRIJ WONEN. ROYALE KAVELS OP DE SCHEIFELAAR LANDELIJK WONEN 1

LANDELIJK WONEN IN VEGHEL LANDELIJK WONEN. ECHT VRIJ WONEN. ROYALE KAVELS OP DE SCHEIFELAAR LANDELIJK WONEN 1 LANDELIJK WONEN IN VEGHEL LANDELIJK WONEN. ECHT VRIJ WONEN. ROYALE KAVELS OP DE SCHEIFELAAR LANDELIJK WONEN 1 Vrijheid. Alle ruimte hebben. Een mooi en ver uitzicht. Met alle tinten groen. Je heerlijk

Nadere informatie

Lesbrief. De vis op het droge. Laros & de Jong beeldmakerij. De vis op het droge. spreekwoorden en spelen met woorden

Lesbrief. De vis op het droge. Laros & de Jong beeldmakerij. De vis op het droge. spreekwoorden en spelen met woorden Laros & de Jong beeldmakerij spreekwoorden en spelen met woorden Beste leerkracht, Binnenkort gaat u met uw leerlingen naar de poppentheatervoorstelling de Vis op het Droge van Beeldmakerij Laros & de

Nadere informatie

Jaaraanbod. Inschrijfformulieren Peuterspeelzalen. Cultuur en educatie2010

Jaaraanbod. Inschrijfformulieren Peuterspeelzalen. Cultuur en educatie2010 Jaaraanbod Cultuur en educatie2010 2011 Inschrijfformulieren Peuterspeelzalen De inschrijfformulieren graag inleveren vóór 15 juni 2010 bij Team Cultuur&Educatie. Bibliotheek Hoogeveen Willemskade 27 7902

Nadere informatie

Dit is een download bij het artikel Omdat je het kunt uit JOP COACH magazine, nr

Dit is een download bij het artikel Omdat je het kunt uit JOP COACH magazine, nr Honger! (voor jonge kinderen) Drie kinderen lopen naar school. Opeens zien ze een heel rare man in oude kleren. Hij vraagt om een beetje geld voor eten. Natuurlijk schrikken de kinderen en denken ze aan

Nadere informatie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Volledig op mij van toepassing. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Daar ben ik mij volledig van bewust

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Volledig op mij van toepassing. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Daar ben ik mij volledig van bewust CONTACT MAKEN drs. A.M. Lautenbach 1 SITUATIE Twee mensen ontmoeten elkaar. Bijna direct is er al een ondefinieerbare verbondenheid, een magisch gevoel van vertrouwen en écht contact. Gedachten en gevoelens

Nadere informatie

VIEREN DOOR/VOOR JONGEREN

VIEREN DOOR/VOOR JONGEREN VIEREN DOOR/VOOR JONGEREN VOORBEDE Soms moeten gebeurtenissen en dingen met naam worden genoemd. Soms moet je de dingen meer openlaten, opdat iedereen zijn eigen ervaringen erin kan herkennen. De voorbede

Nadere informatie

Getting Integrated Concept functioneel ontwerp webbased leerobjecten Wiskunde Juni 2007

Getting Integrated Concept functioneel ontwerp webbased leerobjecten Wiskunde Juni 2007 Algemeen Opgesteld door : Getting Integrated Concept functioneel ontwerp webbased leerobjecten Wiskunde Juni 2007 Martin Nauta (economie/wiskunde), Arvid Muller (wiskunde), Ad Kooi (wiskunde), Hans (Zorg

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 13

Inhoud. Woord vooraf 13 Inhoud Woord vooraf 13 Inleiding 15 1. Een pedagogisch-didactisch basisschema 17 2. Componenten van een lesvoorbereiding 17 2.1 Leerdoelen van een les(senreeks) bepalen 17 2.2 De beginsituatie vaststellen

Nadere informatie

Reflecteren. op binnen- en buitenschoolse burgerschapservaringen

Reflecteren. op binnen- en buitenschoolse burgerschapservaringen Reflecteren op binnen- en buitenschoolse burgerschapservaringen 1 Het doel van de waaier Kinderen komen in het dagelijks leven in aanraking met tal van burgerschapservaringen. Deze ervaringen nemen zij

Nadere informatie

Naam leerling. Geboortedatum. Geboorteplaats. Geboorteland. Adres. Telefoon thuis. Telefoon werk. Telefoon oppas. adres. Huisarts + telnr.

Naam leerling. Geboortedatum. Geboorteplaats. Geboorteland. Adres. Telefoon thuis. Telefoon werk. Telefoon oppas.  adres. Huisarts + telnr. Entreeformulier Dit ben ik Naam leerling Geboortedatum Geboorteplaats Geboorteland Adres Telefoon thuis Telefoon werk Telefoon oppas E-mailadres Huisarts + telnr. Datum van invullen Ingevuld door Namen

Nadere informatie

Mondeling Nederlands. Cursus 2 Module 4. Dag 1

Mondeling Nederlands. Cursus 2 Module 4. Dag 1 Mondeling Nederlands Cursus 2 Module 4 Dag 1 het gras het pad het park de boom de poep de vlieg rondkijken wegjagen wrijven dichtbij ver weg moe moe veel weinig iets - niets vallen wij/zij vallen hij/zij

Nadere informatie

Teksten Peuterplein Liedjes bij cd Dirk Scheele

Teksten Peuterplein Liedjes bij cd Dirk Scheele Teksten Peuterplein Liedjes bij cd Dirk Scheele De bekende kinderliedjescomponist en zanger Dirk Scheele heeft speciaal voor Peuterplein 8 themaliedjes geschreven. De liedjes staan op de Peuterplein liedjes-cd.

Nadere informatie

Het maken van een casus is een onderdeel van beroepsprestatie 1.5 Zorgen voor veiligheid in onverwachte situaties

Het maken van een casus is een onderdeel van beroepsprestatie 1.5 Zorgen voor veiligheid in onverwachte situaties Docenthandleiding. Inleiding opdracht 1: schrijven van een casus. Het maken van een casus is een onderdeel van beroepsprestatie 1.5 Zorgen voor veiligheid in onverwachte situaties Voor de leerlingen is

Nadere informatie

Altijd iemand dichtbij

Altijd iemand dichtbij Altijd iemand dichtbij UES030_brochureA5_06.indd 1 27/10/15 17:41 UES030_brochureA5_06.indd 2 27/10/15 17:41 Het mooiste cadeau: altijd iemand dichtbij. Het is voor veel mensen erg herkenbaar: uw ouders,

Nadere informatie

VERKIEZINGS PROGRAMMA KAMPEN

VERKIEZINGS PROGRAMMA KAMPEN VERKIEZINGS PROGRAMMA 2018-2022 KAMPEN Mijn naam is Nieke Jansen. Ik zit in de gemeenteraad voor GroenLinks. Dat is een politieke partij. In deze folder leg ik uit wat de gemeenteraad is. Ik vertel ook

Nadere informatie

BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 5 Persoonlijke ontwikkeling Reflecteren

BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 5 Persoonlijke ontwikkeling Reflecteren BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 5 Inleiding en leerdoelen Reflectie is de weerkaatsing van licht in bijvoorbeeld een spiegel. Reflectie zoals je dat in deze opdracht zult leren is eigenlijk

Nadere informatie

Lesbrief Slakkenevolutiespel 1

Lesbrief Slakkenevolutiespel 1 Slakkenevolutiespel 1 Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: Werkvorm: Leerstofgebied: ± 15 minuten Klassikaal Wereldoriëntatie Doel van de opdracht: Het begrijpen waarom slakken verschillende kleuren hebben

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding Fiscale wetenschappen modulenaam Vennootschapsrecht code module A4 Geldig vanaf 01/02/2016 aantal lestijden 60 studiepunten structuurschema / volgtijdelijkheid link: structuurschema

Nadere informatie

Helemaal oneens. Helemaal eens Geen mening. Neutraal Eens. Oneens

Helemaal oneens. Helemaal eens Geen mening. Neutraal Eens. Oneens Algemeen 1. Bent u een man of een vrouw? 0 Man 0 Vrouw 2. Wat is uw geboortejaar?... 3. Hoe betrokken voelt u zich bij het dorp? 0 Zeer betrokken 0 Redelijk betrokken 0 Nauwelijks betrokken 0 Niet betrokken

Nadere informatie

HANDBOEK ZIEN! CBS De Regenboog Zandbos DE Hoofddorp

HANDBOEK ZIEN! CBS De Regenboog Zandbos DE Hoofddorp HANDBOEK ZIEN! CBS De Regenboog Zandbos 48 2134 DE Hoofddorp 023 5634514 info@deregenbooghoofddorp.nl Inhoudsopgave Blz. Visie 3 Inleiding 5 Groep 1 t/m 4 6 Groep 5 t/m 8 7 Wat doen we met de gegevens

Nadere informatie

Learning Analytics voor gerichte feedback en een beter leerresultaat

Learning Analytics voor gerichte feedback en een beter leerresultaat Learning Analytics voor gerichte feedback en een beter leerresultaat NEXT LEARNING 2016 Jocelyn Manderveld Den Bosch, 19 april 2016 Van en voor het onderwijs en onderzoek In SURF werken instellingen samen

Nadere informatie

ZorgPunt. Brengt neonatale zorg dichtbij

ZorgPunt. Brengt neonatale zorg dichtbij ZorgPunt Brengt neonatale zorg dichtbij Toen ik wakker werd zag ik een nieuwe foto van een tevreden, slapende Stijn. Ik kon gerust naar het ziekenhuis en beter kon mijn dag niet beginnen! Marloes, moeder

Nadere informatie

Fair Business Campus Hardenberg. Evaluatie. april 2016

Fair Business Campus Hardenberg. Evaluatie. april 2016 Fair Business Campus Hardenberg Evaluatie april 16 Student: Leuk om zo n dag te hebben, want je hebt niet elke dag zo n dag Docent: Interessante dag waarin leerlingen veel leren over duurzaam/fair maar

Nadere informatie

Bestemmingsplan met verbrede reikwijdte Laan 1945, reactie

Bestemmingsplan met verbrede reikwijdte Laan 1945, reactie Bestemmingsplan met verbrede reikwijdte Laan 1945, reactie Gemeente: Beuningen Experiment: Bestemmingsplan met verbrede reikwijdte Tranche: 10 Plan: Chw bestemmingsplan Laan 1945 Status: Voorontwerp (20

Nadere informatie

Van Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm

Van Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm wwwexpertisecentrum-kunsttheorienl Van Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm Dit collegevoorbeeld/lesvoorbeeld laat twee verschillende werkvormen zien, een werkvorm die gericht is op lagere orde

Nadere informatie

Samenhangend rekenbeleid. Een kwestie van afspreken? inhoud. Samenhangend rekenbeleid uw collega s rekenen ook!

Samenhangend rekenbeleid. Een kwestie van afspreken? inhoud. Samenhangend rekenbeleid uw collega s rekenen ook! Samenhangend rekenbeleid Een kwestie van afspreken? inhoud Samenhangend rekenbeleid uw collega s rekenen ook! Samenhang in eisen en verwachtingen standaard rekenaanpakken (bv drieslagmodel) eigen aanpakken

Nadere informatie

Creativiteit, kun je dat afdwingen?

Creativiteit, kun je dat afdwingen? Creativiteit, kun je dat afdwingen? Over procesgerichte didactiek, de didactiek van creativiteit, eigenaarschap en betrokkenheid www.kunstedu.nl procesgerichte didactiek proces van de kunstenaar zelf ondergaan

Nadere informatie

Imelda Schutte. Mevrouw Buschers. Klas 4T1. Inleverdatum

Imelda Schutte. Mevrouw Buschers. Klas 4T1. Inleverdatum Imelda Schutte. Mevrouw Buschers. Klas 4T1. Inleverdatum 08-01-2016. Inhoud. Gedicht 1.... 2... 2 De analyse.... 3 Gedicht 2.... 4 Laatste adem... 4 Gedicht 3.... 4 Liefde duur het langst... 4 Gedicht

Nadere informatie

Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren. Emmy Vrieling

Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren. Emmy Vrieling Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren Emmy Vrieling Overzicht presentatie Wat is zelfgestuurd leren? Aanleiding Doelen Zeven ontwerpprincipes Diagnostisch instrument Interventies op basis van

Nadere informatie

Analytisch denken Het oplossen van problemen door vragen te ontleden in kleinere delen, verbanden leggen en logische conclusies trekken.

Analytisch denken Het oplossen van problemen door vragen te ontleden in kleinere delen, verbanden leggen en logische conclusies trekken. Creatief denken Het flexibel kunnen inspelen op nieuwe omstandigheden. Associëren, brainstormen en het bedenken van nieuwe originele dingen en originele oplossingen voor problemen. Analytisch denken Het

Nadere informatie

thinking of art 1e jaars > semester 2

thinking of art 1e jaars > semester 2 thinking of art 1e jaars > semester 2 wat is een mood board? mood board Een mood board is een 2d document. Het is een hulpmiddel wat vaak gebruikt wordt bij de ontwikkeling van een ontwerp. een mood board

Nadere informatie