Lesbrief Slakkenevolutiespel 1

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Lesbrief Slakkenevolutiespel 1"

Transcriptie

1 Slakkenevolutiespel 1 Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: Werkvorm: Leerstofgebied: ± 15 minuten Klassikaal Wereldoriëntatie Doel van de opdracht: Het begrijpen waarom slakken verschillende kleuren hebben Het begrijpen dat de best aangepaste dieren in de natuur overleven Het begrijpen hoe dieren zich aanpassen aan hun omgeving Vereiste voorkennis: Lesmateriaal: Leerlingen weten dat donkere voorwerpen in de zon sneller opwarmen dan lichte Kaartjes slakken groot Kaartjes slakken klein Selectiekaartjes Enkele tuinslakken Les in het kort Spel over hoe dieren zich aanpassen aan hun omgeving. Leerlingen krijgen een kaartje van een slak. Elke slak is een beetje anders: variatie. De slakken komen terecht op een eiland. Het klimaat, de natuur en de komst van een vijand leiden er toe dat sommige slakken sterven en anderen overleven: selectie. Hoe zullen de slakken op het eiland er na enkele jaren uit zien? Voorbereiding les Aantal spelers: leerlingen. Print 2 het knipblad slakken groot Print 2 het knipblad slakken klein Print 1 de selectiekaartjes Knip alle slakjes en selectiekaartjes uit Vang een paar tuinslakken, liefst verschillend van grootte en kleur

2 Slakkenevolutiespel 2 Introductie Begin de les met een kringgesprek. Laat een paar meegebrachte tuinslakken zien. Vertel dat jullie het over slakken gaan hebben. Vragen om te stellen: Wat denken jullie dat slakken eten? (Slakken eten dode diertjes en plantjes, maar ze lusten ook graag levende planten en dieren. Tuinslakken houden bijvoorbeeld veel van brandnetels!) Wie eet er slakken? (Veel vogels eten slakken, vooral de zanglijster, maar ook kikkers, padden, duizend poten, mensen en grote roofkevers eten ze.) Waarom denken jullie dat huisjesslakken er zo uit zien? (Ze kunnen zich verstoppen in hun huisje. Ze zijn beschermd tegen uitdroging.) Waarom zouden ze zulke kleuren hebben? (Om minder op te vallen voor dieren die ze eten.) Van de gewone tuinslak zijn er lichte en donkere, bruine en gele. Waarom zijn ze niet allemaal hetzelfde? Wanneer is de ene kleur handig en wanneer de andere? (Een donkere slak valt minder op in een donkere omgeving, een lichte slak in een lichte omgeving. Extra: Donkere dieren warmen sneller op in de zon dan lichte.) We gaan een spel spelen om te begrijpen hoe de omgeving invloed heeft op de kleur en vorm van slakken. Begin van het spel De leerkracht is spelleider en maakt vier stapeltjes van de selectiekaartjes. De stapeltjes zijn: Vijanden, Omgeving, Temperatuur en Wat gebeurt er? Kaartjes liggen omgekeerd op de stapeltjes, zodat ze voor niemand zichtbaar zijn. Elke leerling krijgt (is) een slakje en legt dat zichtbaar voor zich op tafel. Begin van het spel: De leerkracht vertelt een verhaal over een groep slakjes die terecht komt op een eiland. Bijvoorbeeld: Een heleboel slakjes zaten lekker te eten op een struik. Plotseling begon het te stormen. Het stormde zo hard, dat de struik afbrak en wegwaaide. De struik kwam terecht in de zee. De stroming voerde de struik mee. Dagenlang dreef de struik over de oceaan. Er was gelukkig genoeg te eten voor de slakjes. Ze bleven daarom allemaal in leven. Plotseling spoelde de struik aan op een eiland. De slakjes gingen opgelucht aan land. Ze wisten toen nog niet wat hen allemaal te wachten stond Tip: Hoe spannender, grappiger, mooier, verdrietiger het verhaal hoe leuker.

3 Slakkenevolutiespel 3 Verloop van het spel De leerkracht draait eerst een kaartje om van de stapel Vijanden en laat het aan de klas zien. Bijvoorbeeld: Er komt een merel op het eiland. Er gebeurt nu nog niets, maar iedereen weet wie de vijand is. De leerkracht draait een kaartje om van een willekeurige andere stapel en laat het aan de klas zien. Bijvoorbeeld: De omgeving van het eiland is bruin. Nu moeten de leerlingen gaan nadenken. Wie zullen er door de merel opgegeten worden als de omgeving bruin is? Juist: alle groene, gele en roze slakken gaan dood. Alle groene, gele en roze slakken liggen nu omgekeerd op tafel, alleen de bruine slakjes zijn nog levend. De leerkracht draait het kaartje om met temperatuur. Bijvoorbeeld: Het wordt heel heet op het eiland. Welke slakjes zullen nu sterven? Alle lichtbruine slakjes blijven leven, de donkerbruine gaan dood door oververhitting. Tot slot wordt het kaartje met Wat gebeurt er? omgedraaid. Bijvoorbeeld: Er komt een aaltjesziekte. Alle grote slakken overleven en de kleintjes sterven. In de bijlage vindt u voor ieder selectiekaartje wat het gevolg is. Tevens vindt u extra informatie over de onderwerpen. Afsluiting De slak of twee slakjes die overleven op het eiland zijn de winnaars! Zij krijgen nu samen (of alleen) baby s. (Dat kan altijd, want slakken zijn hermafrodiet, dat betekent man en vrouw tegelijk!) Hoe gaan de kinderen van de winnende slak(ken) er uit zien? En daar de kinderen van? Hoe zullen de slakken op het eiland er na enkele jaren uit zien? (Stel er blijven 1 of 2 kleine groene lichte slakjes over, dan zijn de kinderen daarvan ook klein, groen en licht. Ook de hele populatie op het eiland is dan na enkele jaren helemaal klein, groen en licht. Let op: Het gaat hier om ideevorming. In werkelijkheid zijn andere nakomelingen ook mogelijk. We houden het bewust eenvoudig.) Speel het spel nog een keer. Iedereen draait zijn slak weer terug. Jullie komen nu terecht op een ander eiland. Wie overleeft het dit keer? En hoe zullen deze slakken er nu uit gaan zien? Vragen om na afloop te stellen: Binnen een soort zien niet alle dieren er hetzelfde uit. Dat heet variatie. Denken jullie nu dat variatie handig is? Is er bij jullie ook variatie?

4 Slakkenevolutiespel 4 Bijlagen Selectiekaartjes Vijanden Slakken sterven Slakken overleven Zanglijster Geen Allemaal Spreeuw Geen Allemaal Ekster Geen Allemaal Merel Geen Allemaal Omgeving Slakken sterven Slakken overleven Bruin Groen, Geel, Roze Bruin Groen Bruin, Geel, Roze Groen Geel Bruin, Groen, Roze Geel Roze Bruin, Groen, Geel Roze Temperatuur Slakken sterven Slakken overleven Heet Donkergekleurd Lichtgekleurd Koud Lichtgekleurd Donkergekleurd Wat gebeurt er? Slakken sterven Slakken overleven Veel voedsel Geen Allemaal Droogte, weinig voedsel Grote Kleine Wormpjes ziekte Kleine Grote Regen Geen Allemaal

5 Slakkenevolutiespel 5 Extra informatie bij selectiekaartjes Zie ook: Vijanden Landbewonende slakken hebben veel vijanden, waaronder kevers, duizendpoten, egels, padden, kikkers, vogels en mensen. Van de vogels is de zanglijster vijand nummer één. Andere vogels die slakken eten zijn onder andere eksters, merels, spreeuwen en kippen. Omgeving Wetenschappers bestuderen de tuinslak al vele jaren en hebben ontdekt dat de donkere kleurvormen meer voorkomen in bos, waar de omgevingskleur bruin is, terwijl de slakken in grasland meestal lichter gekleurd zijn: geel en vaak zwart gestreept. Er wordt vermoed dat dit een aanpassing is, vanwege de camouflage die de kleurvormen bieden. Temperatuur Donkere huisjes van de tuinslak waren vroeger in het noorden algemener dan in het zuiden. Mogelijk kwam dit doordat donkere huisjes in de zon sneller opwarmen, zodat de slakken in koudere gebieden actiever kunnen zijn dan wanneer ze lichter gekleurd waren. Wat gebeurt er? Naast temperatuur en kleurvormen in de omgeving gebeurt er natuurlijk nog veel meer op zo n eiland. De aaltjes zijn een voorbeeld van een slakkenziekte. Er bestaan nematoden (aaltjes) die slakken kunnen parasiteren. Ze leven in de bodem en dringen de slakken binnen via de ademhalingsopening. Ze vermenigvuldigen zich binnen de slak, waardoor die na enkele dagen sterft. Dat grote slakken daar beter tegen zouden kunnen is voor het spel verzonnen. Maar kinderen kunnen wel redeneren dat een zwaar of groot dier meer reserves heeft dan een kleintje en zo een voordeel heeft bij ziekte. Ook de aanname dat grote slakken sneller dood gaan bij voedsel tekort is voor het spel verzonnen. Het gaat hier om de redenatie dat grote dieren meer voedsel nodig hebben dan kleine. De regen is voor het besef dat slakken van vocht houden en verder voor het besef dat bij sommige gebeurtenissen geen selectie plaatsvindt. Selectie algemeen Evolutie is de geleidelijke ontwikkeling van (soorten) organismen in de loop van de tijd. Natuurlijke selectie is een mechanisme achter evolutie. Het houdt in dat organismen die beter in hun omgeving passen, meer kans hebben om te overleven en voor nakomelingen te zorgen dan minder goed aangepaste organismen. Dit spel is gemaakt om het mechanisme van natuurlijke selectie te illustreren. Helpen met onderzoek Als klas heeft u de mogelijkheid mee te doen aan een internationaal tuinslakken onderzoek. Alle informatie hierover is te vinden op de website van Evolutie MegaLab:

6 Slakkenevolutiespel 6 Aansluiting kerndoelen Oriëntatie op jezelf en de wereld > Natuur en techniek 40 Leerlingen leren in de omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. 41 Leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen. Links naar interessante websites

Lesbrief Evolutiespel slakken. Doelgroep: Groep 5 t/m 8. Leerstofgebied: Wereldoriëntatie. Werkvorm: Klassikaal. Duur: ± 15 minuten

Lesbrief Evolutiespel slakken. Doelgroep: Groep 5 t/m 8. Leerstofgebied: Wereldoriëntatie. Werkvorm: Klassikaal. Duur: ± 15 minuten Lesbrief Evolutiespel slakken Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Klassikaal Duur: ± 15 minuten Doel van de opdracht: Kinderen leren hoe dieren zich aanpassen aan hun omgeving.

Nadere informatie

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 4 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel

Nadere informatie

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 6 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel

Nadere informatie

Docentenhandleiding Onderzoek Leefomgeving

Docentenhandleiding Onderzoek Leefomgeving Docentenhandleiding Onderzoek Leefomgeving Doelgroep: Groep 6,7 en 8 Leerstofgebied: Natuur en techniek Werkvorm: Buiten in groepjes van 3 leerlingen Duur: 45 minuten buiten + 30 minuten nabespreken in

Nadere informatie

Lesbrief Bij, wesp, hommel of zweefvlieg

Lesbrief Bij, wesp, hommel of zweefvlieg Lesbrief Bij, wesp, hommel of zweefvlieg Doelgroep: Groep 4 t/m 8 Lesduur: ± 45 minuten Werkvorm: Groepjes of alleen Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Doel van de opdracht: Het leren herkennen van een bij,

Nadere informatie

Lesbrief Beestjes tekenen naar verhaal

Lesbrief Beestjes tekenen naar verhaal Lesbrief Beestjes tekenen naar verhaal Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: ± 45 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Werkvorm: Zelfstandig Doel van de opdracht: Het leren hoe

Nadere informatie

Lesbrief Bij, wesp, hommel of zweefvlieg? 1

Lesbrief Bij, wesp, hommel of zweefvlieg? 1 Bij, wesp, hommel of zweefvlieg? 1 Doelgroep: Groep 4 t/m 8 Lesduur: Werkvorm: Leerstofgebied: ± 45 minuten Groepjes of zelfstandig Wereldoriëntatie Doel van de opdracht: Het leren herkennen van een bij,

Nadere informatie

Lesbrief Vlinderkids 1

Lesbrief Vlinderkids 1 Vlinderkids 1 Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: Werkvorm: Leerstofgebied: ± 30 minuten Tweetallen Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Doel van de opdracht: Het kennismaken met een aantal vlindersoorten

Nadere informatie

Lesbrief T. rex voedselweb

Lesbrief T. rex voedselweb Lesbrief T. rex voedselweb Doelgroep: Groep 4 t/m 8 Lesduur: ± 45 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Zelfstandig Doel van de opdracht: Het ontdekken dat niet alle dinosauriërs in dezelfde

Nadere informatie

Lesbrief Vlinderkleuren

Lesbrief Vlinderkleuren Lesbrief Vlinderkleuren Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: ± 45 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Werkvorm: Tweetallen Doel van de opdracht: Het kennismaken met een aantal

Nadere informatie

Voorbereiding post 2. Hap, ik heb je! Groep 4-5-6

Voorbereiding post 2. Hap, ik heb je! Groep 4-5-6 Voorbereiding post 2 Hap, ik heb je! Groep 4-5-6 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 2: Hap, ik heb je! voor groep 4, 5 en 6. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel Werkvel

Nadere informatie

Lesbrief Dierenzoekermoorden

Lesbrief Dierenzoekermoorden Lesbrief Dierenzoekermoorden Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: ± 20 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Nederlands Werkvorm: Tweetallen of zelfstandig Doel van de opdracht: Het oefenen met het gebruik

Nadere informatie

Lesbrief Bij, wesp, hommel of zweefvlieg

Lesbrief Bij, wesp, hommel of zweefvlieg Lesbrief Bij, wesp, hommel of zweefvlieg Doelgroep: Groep 4 t/m 8 Leerstofgebied: Natuur en techniek Werkvorm: Klassikaal en deels alleen Duur: ± 45 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren over

Nadere informatie

Lesbrief Vlinderkids. Doelgroep: Groep 5 t/m 8. Lesduur: ± 30 minuten. Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie. Werkvorm: Tweetallen

Lesbrief Vlinderkids. Doelgroep: Groep 5 t/m 8. Lesduur: ± 30 minuten. Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie. Werkvorm: Tweetallen Lesbrief Vlinderkids Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: ± 30 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Werkvorm: Tweetallen Doel van de opdracht: Het kennismaken met een aantal vlindersoorten

Nadere informatie

Verwerkingsles biodiversiteit onderbouw

Verwerkingsles biodiversiteit onderbouw Verwerkingsles biodiversiteit onderbouw Doelen: Kinderen weten dat sommige dieren, zoals kikkers en vlinders, gedaanteverwisselingen doormaken tijdens hun leven Kinderen ontdekken dat rupsen en vlinders

Nadere informatie

Lesbrief Vlinderkleuren 1

Lesbrief Vlinderkleuren 1 Vlinderkleuren 1 Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: Werkvorm: Leerstofgebied: ± 45 minuten Tweetallen Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Doel van de opdracht: Het kennismaken met een aantal vlindersoorten

Nadere informatie

Naam:_ KIKKERS. pagina 1 van 6

Naam:_ KIKKERS. pagina 1 van 6 Naam:_ KIKKERS _ De kikker is een amfibie. Er zijn veel soorten kikkers op de wereld. In Nederland zie je de bruine en de groene kikker het meest. De groene kikkers zijn graag veel in het water, de bruine

Nadere informatie

Micro evolutie In een populatie huisjesslakken

Micro evolutie In een populatie huisjesslakken Inleiding Bij evolutie denken we vaak aan macro evolutie: het ontstaan, de afstamming of verandering van organismen over een lange tijdsperiode. In macro evolutionair onderzoek werkt men met aannames,

Nadere informatie

Doel van het spel De speler die als laatste overblijft met slakken is door natuurlijke selectie de winnaar.

Doel van het spel De speler die als laatste overblijft met slakken is door natuurlijke selectie de winnaar. Docentenhandleiding Slakkeneiland Een wetenschapper spoelt aan op een eiland en merkt op dat er veel verschillende slakken voorkomen op het eiland. De wetenschapper besluit nauwkeurig te observeren welke

Nadere informatie

( DATUM) WAARNEMERS : SCHOOL:

( DATUM) WAARNEMERS : SCHOOL: ( DATUM) WAARNEMERS : SCHOOL: GROEP:.. BOOM IN DE HERFST waarneemvel 1 WAT IS DE NAAM VAN JULLIE BOOM?.. 1. KRUIS AAN WAT JE ZIET AAN JULLIE TAK Nog groene bladeren Gekleurde bladeren Kale takken Vruchten

Nadere informatie

De kunst van het opzetten

De kunst van het opzetten De kunst van het opzetten Lesbrief websessie Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief De kunst van het opzetten 1 Introductieles 2 Uitzending 3 Afronding

Nadere informatie

Lesbrief Beestjes tekenen naar waarneming

Lesbrief Beestjes tekenen naar waarneming Lesbrief Beestjes tekenen naar waarneming Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: ± 45 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Werkvorm: Zelfstandig Doel van de opdracht: Het kennismaken

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Ontelbare kringlopen Groep 7 en 8

Leskist THEMA-handleiding Ontelbare kringlopen Groep 7 en 8 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Ontelbare kringlopen Groep 7 en 8 Dit

Nadere informatie

Voorbereiding post 2. Hap, ik heb je! Groep 7-8

Voorbereiding post 2. Hap, ik heb je! Groep 7-8 Voorbereiding post 2 Hap, ik heb je! Groep 7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 2: Hap, ik heb je! voor groep 7 en 8. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel Werkvel Opruimen

Nadere informatie

De kunst van het opzetten

De kunst van het opzetten Lesbrief websessie De kunst van het opzetten Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief 1. Introductieles 2. Uitzending 3. Afronding Inhoud in het kort:

Nadere informatie

Speluitleg: Gebruik bij de speluitleg het bestand Hoe wordt het spel gespeeld op www.groenewiel.nl/biodiversiteit.

Speluitleg: Gebruik bij de speluitleg het bestand Hoe wordt het spel gespeeld op www.groenewiel.nl/biodiversiteit. 1 IN HET KORT Doel van de les: De kinderen worden zich bewust van de verbanden tussen soorten. Dit gebeurt doordat ze beseffen dat de roofvogel niet alleen een boom en een merel of lijster nodig heeft,

Nadere informatie

Arie Aardvarken. Lesbrief

Arie Aardvarken. Lesbrief Arie Aardvarken Lesbrief Arie Aardvarken Lesbrief In Naturalis ontmoet u met uw groep Arie Aardvarken. Hij laat uw leerlingen ontdekken dat dieren heel handig in elkaar zitten. Het museumbezoek bestaat

Nadere informatie

Meneer en mevrouw bunzing zoeken een huis voor de winter

Meneer en mevrouw bunzing zoeken een huis voor de winter Meneer en mevrouw bunzing zoeken een huis voor de winter Dierenpaspoort maken Leerdoel: De leerlingen kennen in hun omgeving twee verschillende biotopen en kunnen enkele hierin veel voorkomende organismen

Nadere informatie

Camouflage is handig in het dierenrijk. Veel prooidieren vallen door hun kleur niet

Camouflage is handig in het dierenrijk. Veel prooidieren vallen door hun kleur niet William van den Akker camouflage opvallend onopvallend Camouflage is handig in het dierenrijk. Veel prooidieren vallen door hun kleur niet op in hun omgeving en worden daarom minder snel gevangen door

Nadere informatie

inhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten

inhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten Herfst inhoud Herfst 3 1. Het weer 4 2. Overal blad 5 3. Zaden 6 4. Paddenstoelen 7 5. De eekhoorn 8 6. De egel 9 7. Insecten 10 8. Vogels op reis 11 9. Filmpje 12 Pluskaarten 13 Bronnen en foto s 15 Colofon

Nadere informatie

Beest binnenste buiten

Beest binnenste buiten binnenste buiten Lesbrief websessie Beest binnenste buiten Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief 1. Introductieles 2. Beschrijving websessie 3. Afsluiting

Nadere informatie

BosStratEgos. Leerdoelen: Samenvatting: Uitgewerkte activiteit:

BosStratEgos. Leerdoelen: Samenvatting: Uitgewerkte activiteit: BosStratEgos Leerdoelen: Leerlingen kunnen de wet van eten en gegeten worden illustreren aan de hand van minstens twee met elkaar verbonden voedselketens. Leerlingen kunnen illustreren dat de mens de aanwezigheid

Nadere informatie

Egel informatiemap. De egel die in Nederland leeft is de West-Europese egel. Zijn wetenschappelijke naam is Erinaceus Europeus.

Egel informatiemap. De egel die in Nederland leeft is de West-Europese egel. Zijn wetenschappelijke naam is Erinaceus Europeus. Egel informatiemap De egel die in Nederland leeft is de West-Europese egel. Zijn wetenschappelijke naam is Erinaceus Europeus. De meeste mensen kennen de egel slechts als verkeersslachtoffer. Soms wordt

Nadere informatie

Arie Aardvarken. Lesbrief. Tips

Arie Aardvarken. Lesbrief. Tips Lesbrief Arie Aardvarken In Naturalis ontmoet u met uw groep Arie Aardvarken. Hij laat uw leerlingen ontdekken dat dieren heel handig in elkaar zitten. Het museumbezoek bestaat uit een interactieve rondleiding

Nadere informatie

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen Handleiding leerkracht Vogels in de klas Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 5-6 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les

Nadere informatie

Dieren in de winter 3

Dieren in de winter 3 Dieren in de winter 3 inhoud blz. 1. Winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. Filmpjes 11 Bronnen en foto s 12 Colofon

Nadere informatie

Kaart 7 Vogels op reis

Kaart 7 Vogels op reis Kaart 7 Vogels op reis Informatiekaart Werkblad Onderzoek: o Bij het wak Quiz: o http://natuur.ariena.com Voor de leerkracht: De kinderen leren de volgende begrippen: Vogeltrek Standvogels Wintergasten

Nadere informatie

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014. Beste natuurliefhebber/- ster,

De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014. Beste natuurliefhebber/- ster, De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 18 februari 2014 Beste natuurliefhebber/- ster, Het was afgelopen dinsdag beslist niet koud, de wind was ook niet echt hinderlijk, maar de zon liet helaas verstek

Nadere informatie

Beestige Buren. Naverwerking in de klas

Beestige Buren. Naverwerking in de klas Beestige Buren Naverwerking in de klas INHOUD 1. Kaartje aan Klauw 1.1 Voorbereiding 1.2 Uitleg 2. Inhoud van het spel 2.1 Deel 1: uitkijkposten in Vlasroterbeek 2.2 Deel 2: de buurtbewoners 2.3 Deel 3:

Nadere informatie

Leefgebieden in de duinen. Les met werkblad - biologie

Leefgebieden in de duinen. Les met werkblad - biologie Groep 5 t/m 8 Les met werkblad - biologie Doel: Leerlingen weten na de les dat leefomstandigheden op kleine stukjes van een gebied sterk kunnen verschillen. Leerlingen kunnen noemen dat er door hoogteverschillen

Nadere informatie

Uitsterven of wegwezen

Uitsterven of wegwezen Klimaatverandering 7 en 8 5 Uitsterven of wegwezen Voedselwebspel Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: kennen een aantal oorzaken waardoor dieren uitsterven of verdwijnen, waaronder de klimaatverandering.

Nadere informatie

Amfibieën. Les 1 Kenmerken amfibieën en de kikker. 1. De leerkracht vertelt dat de les gaat over hoe je amfibieën kunt herkennen.

Amfibieën. Les 1 Kenmerken amfibieën en de kikker. 1. De leerkracht vertelt dat de les gaat over hoe je amfibieën kunt herkennen. Amfibieën Les 1 Kenmerken amfibieën en de kikker Inhoud 1. De leerkracht vertelt dat de les gaat over hoe je amfibieën kunt herkennen. Hulpmiddel Prezi les 1: http://prezi.com/hwpatwdyvqpv/?utm_campaign

Nadere informatie

Voedselweb van strand en zee

Voedselweb van strand en zee Spel Doel: Materialen: Groepsgrootte: Duur: De leerlingen leren dat verschillende zeedieren en planten van elkaar afhankelijk zijn, doordat ze elkaar eten. Alle dieren en planten zijn met elkaar verbonden,

Nadere informatie

Buitenles THEMA-handleiding Ribbeltje is zijn geheugen kwijt Groep 3 en 4

Buitenles THEMA-handleiding Ribbeltje is zijn geheugen kwijt Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Buitenles THEMA-handleiding Ribbeltje is zijn geheugen kwijt

Nadere informatie

1a. Hoeveel tuinslakken zie je op de foto? 1b. En hoeveel slakken van een andere soort?

1a. Hoeveel tuinslakken zie je op de foto? 1b. En hoeveel slakken van een andere soort? Waarnemen de tuinslak en klimaatverandering Tuinslakken hebben verschillende kleuren huisjes. Hun huisjes kunnen bruin, roze of geel zijn. Ook hebben sommige strepen (banden) op hun huisjes en anderen

Nadere informatie

Naverwerking BosStratEgo s

Naverwerking BosStratEgo s Naverwerking BosStratEgo s Leerdoelen: Leerlingen kunnen de wet van eten en gegeten worden illustreren aan de hand van minstens twee met elkaar verbonden voedselketens. Leerlingen kunnen illustreren dat

Nadere informatie

Introductie: Brom en Bram

Introductie: Brom en Bram ! Activiteit 43 Brom, Bram en Brim Ontwikkelingsaspecten De kleuters doen ervaringen op met het onderscheiden van klanken (auditieve discriminatie). Materiaal kopies van de tekeningen van Brom en Bram

Nadere informatie

Inleiding Doelgroep Relatieschema Opzet van de lescyclus Algemeen doel De doelstellingen...

Inleiding Doelgroep Relatieschema Opzet van de lescyclus Algemeen doel De doelstellingen... 1 Inhoudsopgave Inleiding...3 1. Doelgroep...4 2. Relatieschema...4 3. Opzet van de lescyclus...5 3.1. Algemeen doel...5 3.2. De doelstellingen...5 4. Relatie met de kerndoelen...6 5. Voorbereidende activiteit

Nadere informatie

Nachtvlinders. Glasvleugelpijlstaart. De sint-jansvlinder is een dagactieve nachtvlinder

Nachtvlinders. Glasvleugelpijlstaart. De sint-jansvlinder is een dagactieve nachtvlinder Nachtvlinders Wist je dat er 2 groepen vlinders zijn? De ene groep noemen we dagvlinders, de andere groep noemen we nachtvlinders. Het verschil tussen dag- en nachtvlinders lijkt heel simpel: dagvlinders

Nadere informatie

Prik de Egel. Maak kennis met Prik de Egel.

Prik de Egel. Maak kennis met Prik de Egel. Prik de Egel Maak kennis met Prik de Egel. De leergierige egel is geen fan van de koude wintermaanden: hij zoekt een knusse plek en slaapt daar gezellig de winter uit. Hij houdt van plekjes waar hij zich

Nadere informatie

Duinen en mensen. In zes groepjes wordt de discussie voorbereid. De discussie is klassikaal.

Duinen en mensen. In zes groepjes wordt de discussie voorbereid. De discussie is klassikaal. 2 en mensen Rollenspel Doel: Leerlingen kunnen argumenten noemen voor of tegen het openstellen van de duinen voor vrij wandelen. Ze kunnen zich inleven, in de rol van dierbeschermer, plantbeschermer, dijkwacht,

Nadere informatie

Voedselweb van strand en zee

Voedselweb van strand en zee Spel Doel: Materialen: Groepsgrootte: Duur: De leerlingen leren zeedieren en planten (organismen) kennen en leren wie wie eet. - Voor elke leerling een kaart met een plaatje van een zeedier, of -plant

Nadere informatie

Wie eet wie en wie eet wat?

Wie eet wie en wie eet wat? Leerkracht Wie eet wie en wie eet wat? Maak een voedselweb Inhoud in het kort In deze les krijgen de leerlingen een beeld van de relaties tussen dieren en planten. Leerlingen maken een voedselweb van één

Nadere informatie

Regenwormen Tijdstip: in september, oktober en november, na een regenbui.

Regenwormen Tijdstip: in september, oktober en november, na een regenbui. KB2 Tijdsinvestering: 45 minuten Regenwormen Tijdstip: in september, oktober en november, na een regenbui. 1. Inleiding Een mol eet per jaar wel 50 kg wormen. Dat is veel, maar als je bedenkt dat in je

Nadere informatie

Rode bosmier SOORTEN MIEREN

Rode bosmier SOORTEN MIEREN Rode bosmier De rode bosmier ontdek je soms al snel. Als je bijvoorbeeld in het bos loopt en dan ergens gaat zitten. Opeens zitten ze overal. In je broekspijpen, op je arm, tot in je sokken aan toe! En

Nadere informatie

Lesbrief online gastles. Een bek vol tanden. Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8

Lesbrief online gastles. Een bek vol tanden. Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Lesbrief online gastles Een bek vol tanden Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief 1. Introductieles 2. Beschrijving uitzending Online gastles 3. Afsluiting

Nadere informatie

3 Voedselweb van het wad

3 Voedselweb van het wad Spel Doel: De leerlingen leren dat verschillende waddieren en planten van elkaar afhankelijk zijn, doordat ze elkaar eten. Alle dieren en planten zijn met elkaar verbonden, in een voedselweb. Materialen:

Nadere informatie

Thema: Noordpool, natuur, dieren, reizen, klimaat

Thema: Noordpool, natuur, dieren, reizen, klimaat Lesbrief www.leopold.nl Auteur: Enzo Pérès-Labourette / ISBN 978 90 258 7316 5 Leeftijd: 5-8 jaar Thema: Noordpool, natuur, dieren, reizen, klimaat Wat ik bomen wil vertellen Voor het lezen Vertel aan

Nadere informatie

DinoLab LIVE Lesbrief websessie

DinoLab LIVE Lesbrief websessie DinoLab LIVE Lesbrief websessie Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 6, 7 en 8 1 DinoLab LIVE lesbrief DinoLab LIVE 1 Introductieles 2 Beschrijving websessie 3 Afsluiting 4 Bijlage:

Nadere informatie

Beestige Buren. Voorbereiding in de klas

Beestige Buren. Voorbereiding in de klas Beestige Buren Voorbereiding in de klas Inhoud 1. Inleiding 2. Klauw, de grauwe klauwier 2.1 Een brief van Klauw 2.2 Paspoort van Klauw 3. De zomer- en winterburen van Klauw 3.1 Voorbereiding 3.2 Uitleg

Nadere informatie

De Heikikker De Heikikker

De Heikikker De Heikikker De Heikikker Brabant Water beheert 2200 hectare grond waarvan 1500 hectare natuurgebied. Hiermee zijn wij een van de grootgrondbezitters in Noord-Brabant. In deze natuurgebieden liggen ook de waterwingebieden

Nadere informatie

WIE EET WAT OP HET WAD

WIE EET WAT OP HET WAD Waddenzee De prachtige kleuren, de zilte geuren en de geluiden van de vele vogels, maken de Waddenzee voor veel mensen tot een geliefd gebied. Maar niet alleen mensen vinden het fijn om daar te zijn, voor

Nadere informatie

Veel veld voor vlees, weinig veld voor groenten

Veel veld voor vlees, weinig veld voor groenten Voeding > 3 e graad > lesmateriaal > kniptekst Sociaal vlees? Voor de leerkracht: Knip op voorhand de tekst in stukken op de lijnen. Houd de stukken tekst per titel samen. Veel veld voor vlees, weinig

Nadere informatie

Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw.

Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. Vlinders in de tuin Vooral op warme dagen kun je veel vlinders zien in allerlei

Nadere informatie

Ecologie voedselweb van zoetwater

Ecologie voedselweb van zoetwater Ecologie voedselweb van zoetwater Inleiding: In een voedselweb worden de relaties tussen organismen duidelijk. In alle voedselketens en dus ook een voedselweb start de reeks / basis met een groen organisme.

Nadere informatie

Inleiding Doelgroep Relatieschema Opzet van de lescyclus Opbouw van de lescyclus Doelstellingen...

Inleiding Doelgroep Relatieschema Opzet van de lescyclus Opbouw van de lescyclus Doelstellingen... 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Doelgroep... 4 2. Relatieschema... 4 3. Opzet van de lescyclus... 5 3.1. Opbouw van de lescyclus... 5 3.2. Doelstellingen... 5 4. Relatie met de kerndoelen & natuurmethoden...

Nadere informatie

inh oud 1. Dieren in de winter 2. De egel 3. De vleermuis 4. De eekhoorn 5. De merel 6. De ree 7. De pad 8. Het lieveheersbeestje 9.

inh oud 1. Dieren in de winter 2. De egel 3. De vleermuis 4. De eekhoorn 5. De merel 6. De ree 7. De pad 8. Het lieveheersbeestje 9. Dieren in de winter inhoud 1. Dieren in de winter 3 2. De egel 4 3. De vleermuis 5 4. De eekhoorn 6 5. De merel 7 6. De ree 8 7. De pad 9 8. Het lieveheersbeestje 10 9. De koe 11 10. Filmpjes 12 Pluskaarten

Nadere informatie

Evolutie. Basisstof 4 thema 5

Evolutie. Basisstof 4 thema 5 Evolutie Basisstof 4 thema 5 Wat is evolutie? Planten en dieren zijn in de loop van een hele lange tijd stapje voor stapje ontstaan door het proces dat we evolutie noemen. Een zwaar bestaan eerste verschijnsel:

Nadere informatie

Voorbereiding post 3. Vogels op reis Groep 1-3

Voorbereiding post 3. Vogels op reis Groep 1-3 Voorbereiding post 3 Vogels op reis Groep 1-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 3: Vogels op reis voor groep 1, 2 en 3. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel Werkvel Opruimen

Nadere informatie

Een nest vol ooievaars

Een nest vol ooievaars Vogels in de klas Leerkracht groep 1-4 Een nest vol ooievaars Voorleesgedicht met taalactiviteiten veer paal Inhoud in het kort Voorleesgedicht waarbij kinderen kennismaken met begrippen rond een thema

Nadere informatie

Bewoners. Noordzee. Introductie. Als de Noordzee een paspoort zou hebben dan zou het er zo uitzien:

Bewoners. Noordzee. Introductie. Als de Noordzee een paspoort zou hebben dan zou het er zo uitzien: Gemiddelde: diepte 94 meter Oppervlak: 572.000 km2 Bodem: hoofdzakelijk zand Bewoners van de Noordzee Introductie Als de Noordzee een paspoort zou hebben dan zou het er zo uitzien: De Noordzee is natuurlijk

Nadere informatie

Voorbereiding post 5. Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8

Voorbereiding post 5. Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8 Voorbereiding post 5 Iedere vogel zijn eigen plekje Groep 4-5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 5: Iedere vogel zijn eigen plekje, voor groep 4 t/m 8. Inhoud:

Nadere informatie

getalkaartjes 20 spelsuggesties voor thuis!

getalkaartjes 20 spelsuggesties voor thuis! getalkaartjes 20 spelsuggesties voor thuis! Flitsen voor de allerkleintjes. (kind met ouder) de getalkaartjes 1 t/m 10 worden samen uit het doosje gezocht het kind legt de getalkaartjes zelf voor zich

Nadere informatie

De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 mei 2016. Beste natuurliefhebber/-ster,

De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 mei 2016. Beste natuurliefhebber/-ster, De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 mei 2016 Beste natuurliefhebber/-ster, Het was een heel aangename dag, maar er was minder te zien dan ik had gehoopt/verwacht. Twee dagen eerder waren we in de Hortus

Nadere informatie

2. Maak met de 4 buizen een vierkant op de grond. Dit is het zoekraam.

2. Maak met de 4 buizen een vierkant op de grond. Dit is het zoekraam. Opdracht 1. Gebruik je ogen goed. In het bos kun je van alles ontdekken! Komen er onder de bomen verschillende soorten insecten en of bodemdiertjes voor? Het beste bos 1. Materiaal tas 1: zoekraam, 1 schepje,

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Eend Inleiding Ik hou mijn werkstuk over eenden omdat ik het leuke dieren vind en ik wil er wat over leren. Dit wil ik er over weten: Wat doen eenden de hele dag? Wat eten eenden? Wat voor soorten eenden

Nadere informatie

Lesbrief T. rex talenten

Lesbrief T. rex talenten Lesbrief T. rex talenten Doelgroep: Groep 4 t/m 8 Lesduur: ± 45 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Doel van de opdracht: Het zelf onderzoeker zijn Het gedrag van T. rex imiteren

Nadere informatie

Lespakket Strandvondsten

Lespakket Strandvondsten Lespakket Strandvondsten Instructieblad groep 1 & 2 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op www.rotterdam.nl/lesmateriaalnatuuronderwijs - Instructieblad groep 1 & 2 - Materialen van het pakket:

Nadere informatie

1. Doelgroep. 2. Relatieschema. Vogels. Reiger. Eend. Knobbelzwaan. Uil Kievit. Merel. Halsbandparkiet. Duif. Kraai. Meeuw. Woonomgeving: Voedsel:

1. Doelgroep. 2. Relatieschema. Vogels. Reiger. Eend. Knobbelzwaan. Uil Kievit. Merel. Halsbandparkiet. Duif. Kraai. Meeuw. Woonomgeving: Voedsel: 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Doelgroep... 4 2. Relatieschema... 4 3. Opzet van de lescyclus... 5 3.1. Algemeen doel van de lescyclus... 5 3.2. De doelstellingen... 5 4. Relatie met de kerndoelen...

Nadere informatie

Drents Archief. Meisje met de hoepel. Groep 2 Speuren in het archief

Drents Archief. Meisje met de hoepel. Groep 2 Speuren in het archief Drents Archief Meisje met de hoepel Groep 2 Les 3 Speuren in het archief Les 3 Speuren in het archief Samenvatting van de les In het Drents Archief bevindt zich een kistje dat een dubbele bodem blijkt

Nadere informatie

Daltonschool de Leeuwerik

Daltonschool de Leeuwerik Daltonschool de Leeuwerik Schoolkrant Pasen 2014 Inhoudsopgave Gemaakt door Resa, Roos, Marijn, Nikki, Alice, Alba en Zohra Inhoud Interview leerlingen over Pasen iedereen blz. 3, 4 & 5 Paas Moppen/Raadsels

Nadere informatie

15 min. 1-4. NL Spelregels 1. 17996_ikleer_naar groep2_guide.indd 1 23-09-15 16:10

15 min. 1-4. NL Spelregels 1. 17996_ikleer_naar groep2_guide.indd 1 23-09-15 16:10 4-5 15 min. 1-4 NL Spelregels 1 17996_ikleer_naar groep2_guide.indd 1 23-09-15 16:10 18 Leerzame spellen in 1 doos! Het alfabet leren & samenstellen van woorden 4 kruiswoordplaten, 90 letters en 1 alfabetbord

Nadere informatie

Wat weet jij over biologisch en over de bodem?

Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Met leuke vragen, opdrachten en experimenten voor thuis! Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Biologisch, lekker natuurlijk! Heb je er wel eens over nagedacht dat alles wat je eet, van een plant

Nadere informatie

Van ei tot vogel. Rekenen met eieren. 24, 33 & 40 kerndoel. voor de leerkracht. Instructie & Introductie. Opwarmopdracht. Junior.

Van ei tot vogel. Rekenen met eieren. 24, 33 & 40 kerndoel. voor de leerkracht. Instructie & Introductie. Opwarmopdracht. Junior. Rekenen met eieren, & 0 kerndoel Instructie & Introductie Het proces van ei tot zelfstandige, volwassen vogel is heel anders dan het volwassen worden van mensen; het gaat veel sneller. Het broedseizoen

Nadere informatie

Een kreeft in de klas

Een kreeft in de klas Een kreeft in de klas Leerdagboek van:... Een kreeft in de klas Wat doet de kreeft? Kijk een poosje heel nauwkeurig naar de kreeft. Schrijf heel nauwkeurig op wat de kreeft doet en hoe hij dat doet. Doe

Nadere informatie

Auditieve oefeningen bij het thema: Kriebelbeestjes

Auditieve oefeningen bij het thema: Kriebelbeestjes Auditieve oefeningen bij het thema: Kriebelbeestjes Boek van de week: 1; Rupsje Nooitgenoeg 2; Eentje Geentje het lieveheersbeestje 3; 4; Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik de volgende vragen: Wat staat

Nadere informatie

Het begin van de winter

Het begin van de winter WINTER 21 december WINTER 2 Het begin van de winter Vanaf 21 juni worden de dagen weer langzaam korter. De zomer duurt tot 22 of 23 september. Dan zijn de dag en de nacht overal even lang. Met andere woorden:

Nadere informatie

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens VOOR DE LEERKRACHT Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens Spreeuw Vogelbescherming Nederland organiseert de Tuinvogeltelling voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er

Nadere informatie

Werkblad Natuurlijk water in de Kwebben

Werkblad Natuurlijk water in de Kwebben Werkblad Natuurlijk water in de Kwebben Droppie in de Kwebben Hallo allemaal! Wat fijn dat jullie straks naar de Kwebben in Vught gaan! Mijn naam is Droppie en ik weet alles over water. Wist je dat water

Nadere informatie

Wie eet wie en wie eet wat?

Wie eet wie en wie eet wat? Leerkracht Wie eet wie en wie eet wat? Maak een voedselweb Inhoud in het kort In deze les krijgen de leerlingen een beeld van de relaties tussen dieren en planten. Leerlingen maken een voedselweb van één

Nadere informatie

Handige Harry s. Handleiding en leerdoelen - 3de graad

Handige Harry s. Handleiding en leerdoelen - 3de graad Handige Harry s Handleiding en leerdoelen - 3de graad Van een aantal dieren kunnen aantonen dat ze aangepast zijn aan hun omgeving. De vaardigheden van dieren in verband brengen met hun levenswijze Voorbeelden

Nadere informatie

,:,- ::s (\') ., - n. -==-. (\) ==} (\) (\) (ih. (\) (h. b,. (\)

,:,- ::s (\') ., - n. -==-. (\) ==} (\) (\) (ih. (\) (h. b,. (\) ë' - ::s r,:,- -+ o -+ (\') 0 lo., o_ 0 - n. ==} -==-. < (ih o= (h b,. =g ) Tuinwandeling voor groep 1 / 2 van het primair onderwijs HET LIEVEHEERSBEESTJESPAD Tuin: Landzigt Tijdsduur: cira 1 uur Eigen

Nadere informatie

De Levende tuin, met een levende omheining. De Levende tuin laat uw tuin leven. Wilt u van uw tuin een groene oase maken?

De Levende tuin, met een levende omheining. De Levende tuin laat uw tuin leven. Wilt u van uw tuin een groene oase maken? FOTO S: TUINEN VAN APPELTERN met een levende omheining De omheining van een levende tuin leeft mee. Deze biedt beschutting, maar is ook toegankelijk voor kleine dieren. Van oude stenen bijvoorbeeld, zijn

Nadere informatie

Kennisnet community 5-6 / herfst 2006

Kennisnet community 5-6 / herfst 2006 HERFSTWEER Als de zomer voorbij is begint de herfst. Dat merk je niet direct. Er verandert wel steeds meer. Het wordt kouder. Je kunt niet meer zonder jas naar buiten. Er komen herfstbuien. Het waait en

Nadere informatie

Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst

Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Groep 5 Les 1 Ik en mijn selfie Les 1 Ik en mijn selfie Samenvatting van de les De kinderen kijken naar een selectie portretten waaronder selfies. Ze analyseren

Nadere informatie

Thema 2 Planten en dieren

Thema 2 Planten en dieren Naut samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 2 Planten en dieren Samenvatting Eten en gegeten worden Als je de leefomgeving van een plant of dier bestudeert, kijk je naar de levenloze natuur; dus naar

Nadere informatie

Aangenaam kennismaken!

Aangenaam kennismaken! Aangenaam kennismaken! Dit programma is er op gericht dat de meiden en de leiding kennis maken met elkaar. Dit gebeurt door middel van verschillende werkvormen. Ook maken de meiden in het programma kennis

Nadere informatie

Lesbrief Spinnendiversiteit 1

Lesbrief Spinnendiversiteit 1 Spinnendiversiteit 1 Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: Werkvorm: Leerstofgebied: ± 45 minuten Zelfstandig, deel klassikaal Wereldoriëntatie Doel van de opdracht: Het kennismaken met de spinnensoorten in

Nadere informatie

Vingertwister. Spelvariant met twee vingers

Vingertwister. Spelvariant met twee vingers Vingertwister Spelvariant met twee vingers Materiaal Speelbord Tien kaartjes en zestien opdrachtkaartjes Tien fiches (u kunt hiervoor ook pasta, bonen of blokjes gebruiken ) Video Vingertwister met twee

Nadere informatie

5. Hoe komt het dat de brulkikker niet meer in Nederland voorkomt?

5. Hoe komt het dat de brulkikker niet meer in Nederland voorkomt? Lesbrief Help, een brulkikker! Wat weet je al? 1. Welke namen zijn genoemd voor deze kikker? 2. Wat eet deze kikker? 3. Waar komt deze kikker van oorsprong vandaan? 4. Hoe is deze kikker in Nederland gekomen?

Nadere informatie