Tussenevaluatie. Fries Jeugd en Alcoholbeleid

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Tussenevaluatie. Fries Jeugd en Alcoholbeleid"

Transcriptie

1 Tussenevaluatie Fries Jeugd en Alcoholbeleid

2 Tussenevaluatie Stand van zaken omtrent de opname en inzet van maatregelen uit het minimumpakket binnen het gemeentelijk beleid.

3 COLOFON Het rapport Fries Jeugd en Alcohol beleid 2010, tussenevaluatie is opgesteld door Partoer CMO Fryslân in opdracht van de provincie Fryslân. UITGAVE Provincie Fryslân PROJECTLEIDERS Drs. Maja Jokhan, junior onderzoeker Drs. Dagmar Strikwerda, senior onderzoeker VORMGEVING Tjitse Zijlstra Provincie Fryslân Leeuwarden, november

4 Inhoud 1 Inleiding Achtergrond van het project Doelstelling Opbouw van het rapport 6 2 Methode 7 3 Resultaten Totaaloverzicht De Gezonde School en Genotmiddelen (DGSG) De Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA) Trainingen voor 1e lijnsfunctionarissen Alcoholvrij op Weg Algemene Plaatselijke Verordening (APV) Vergunningenbeleid Ketenbeleid Alcoholcontroles Informeren van burgers Betrekken van jongeren 17 4 Conclusies 18 3

5

6 1 Inleiding In het voorjaar van 2010 heeft Partoer CMO Fryslân, in opdracht van de provincie Fryslân, een tussenevaluatie uitgevoerd ten behoeve van het provinciale projectplan Fries Jeugd en Alcoholbeleid. In deze evaluatie wordt de implementatie van de tien maatregelen uit het minimumpakket geïnventariseerd. In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de stand van zaken per juni Het rapport dient als basisdocument voor de rapportage die de Provincie gaat uitbrengen. 1.1 ACHTERGROND VAN HET PROJECT In mei 2008 is het convenant Fries Jeugd en Alcoholbeleid ondertekend door de provincie Fryslân, de 31 Friese gemeenten, Politie Fryslân, GGD Fryslân, Verslavingszorg Noord Nederland, Het Openbaar Ministerie en de Koninklijke Horeca Nederland. Gezamenlijk zetten zij zich in om uitvoering te geven aan het projectplan Fries Jeugd en Alcoholbeleid. In dit projectplan staat onder meer op welke wijze de projectpartners door middel van het gemeentelijk alcoholbeleid het alcoholgebruik door jongeren onder de 16 jaar willen ontmoedigen en verantwoord alcoholgebruik willen bevorderen onder inwoners tot 24 jaar. Aan de 31 gemeenten is geadviseerd in ieder geval zeven van de tien maatregelen uit het minimumpakket op te nemen in hun alcohol-beleid. Het betreft de volgende maatregelen die achtereenvolgens in het rapport aan bod zullen komen: 1. De Gezonde School en Genotmiddelen (DGSG) 2. Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA) 3. Alcoholvrij op de weg 4. Trainen 1e lijnsfunctionarissen in de zorg 5. Actuele APV met regels omtrent alcoholgebruik 6. Actueel vergunningenbeleid 7. Ketenbeleid 8. Alcoholcontroles 9. Informeren burgers over het alcoholbeleid 10. Betrekken jongeren bij het alcoholbeleid De gemeenten hebben de regie in handen bij de uitvoering van deze maatregelen, deels in samenwerking met andere partijen. Deze andere partijen zijn GGD Fryslân, Verslavingszorg Noord Nederland (VNN), Politie Fryslân en het Openbaar Ministerie (OM) in Leeuwarden 1. Aan Partoer CMO Fryslân is gevraagd om de voortgang en resultaten van het projectplan te evalueren. Het evaluatietraject is als volgt: 2009: nulmeting (afgerond) : tussenevaluatie (onderhavige rapportage) 2010: onderzoek onder jongeren (najaar 2010) 2012/2013: eindevaluatie 1 2 Provincie Fryslân (2008). Projectplan Fries Jeugd- en Alcoholbeleid. Leeuwarden: Provincie Fryslân. Partoer CMO Fryslân/GGD Fryslân. Nulmeting

7 1.2 DOELSTELLING Het doel van deze tussenevaluatie is: Het geven van een overzicht van de stand van zaken omtrent de opname en inzet van de maatregelen uit het minimumpakket, binnen het gemeentelijk beleid. Vragen die daarbij aan de orde komen zijn: Welke maatregelen zijn opgenomen in het gemeentelijk beleid? Op welke wijze zetten de gemeenten de maatregelen in? De informatie verkregen uit de enquêtes is bepalend voor de volledigheid. Naast de resultaten uit de enquête worden cijfers gegeven ter ondersteuning. Te denken valt aan het aantal scholen dat De Gezonde School en Genotmiddelen (DGSG) inzet, het aantal professionals dat training heeft gehad en het aantal barmedewerkers dat de IVA heeft gehad. 1.3 OPBOUW RAPPORT In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de resultaten uit het onderzoek. In iedere paragraaf komt een maatregel aan bod en worden eerst de gegevens die voortkomen uit de enquête weergegeven. Vervolgens wordt, indien relevant, aanvullende informatie uit andere bronnen gegeven. In hoofdstuk twee wordt de methode beschreven die is gebruikt voor dit onderzoek en in hoofdstuk drie volgen de resultaten. In het laatste hoofdstuk beschrijven wij de conclusie. 6

8 2 Methode In deze rapportage worden de resultaten weergegeven uit een enquête die is afgenomen onder beleidsmedewerkers van de 31 Friese gemeenten. In totaal hebben 21 gemeenten meegewerkt aan het onderzoek 3. Gemeenten die de enquête na een bepaalde periode niet hadden ingevuld, hebben één of twee reminders ontvangen. Daarnaast is er door het secretariaat van Partoer gebeld naar gemeenten die niet reageerden op de reminders. Tien gemeenten hebben niet meegewerkt aan het onderzoek. Dit vanwege tijdgebrek, andere prioriteiten of er is geen reden opgegeven. De enquête is afgenomen onder gemeenten omdat zij verantwoordelijk zijn voor de opname en inzet van de maatregelen. De enquête is gestuurd aan beleidsmedewerkers van relevante afdelingen. Het veldwerk liep in de periode april tot en met juni De beleidsmedewerkers konden de enquête online invullen. Zes beleidsmedewerkers zijn na afloop geïnterviewd om toelichting te geven op de antwoorden. Het betrof hier beleidsmedewerkers van de gemeenten: Achtkarspelen Gaasterlân-Sleat Heerenveen Het Bildt Lemsterland Sneek. Naast de gegevens uit de enquête is er gebruik gemaakt van aanvullende bronnen zoals: informatie van onder andere Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) en Politie Fryslân krantartikelen Internetsites. De extra bronnen zijn geraadpleegd om cijfers te achterhalen en illustrerende informatie te kunnen geven ten aanzien van de implementatie van de maatregelen. 3 4 De tien gemeenten die niet hebben meegedaan zijn: Boarnsterhim, Ferwerderadiel, Harlingen, Leeuwarden, Leeuwarderadeel, Menaldumadeel, Opsterland, Terschelling, Vlieland en Weststellingwerf. De periode voor deze tussenevaluatie betreft 2009 tot en met de eerste helft van 7

9 3 Resultaten In dit hoofdstuk worden, per maatregel, de resultaten van de enquête en de relevante aanvullende informatie beschreven. De rode draad in de enquête was de vraag of de betreffende maatregel in het beleid van de gemeente is opgenomen en is ingezet in de periode van 1 januari 2009 tot 1 mei Per maatregel wordt aanvullende informatie gevraagd over bijvoorbeeld aantallen en soort vergunningen. De deelnemende gemeenten hebben de enquête allemaal volledig ingevuld. Het overslaan van vragen was niet mogelijk door de restrictie die was ingebouwd in de online enquête. Het was wel mogelijk om weet niet of niet van toepassing aan te geven. 3.1 TOTAALOVERZICHT In onderstaande tabel staat per maatregel het aantal gemeenten dat de maatregel heeft opgenomen in het beleidsplan en het aantal dat de maatregel heeft ingezet. In paragraaf 3.2 tot en met 3.11 wordt per maatregel aangegeven welke gemeenten het betreft. De gemeenten die de maatregel niet hebben opgenomen in hun beleidsplan worden niet weergegeven in de tabellen. Opgenomen in het beleidsplan Ingezet/gehandhIaafd in de periode tot Ja Nee Ja Nee 1. DGSG IVA Training 1e lijnsfunctionarissen Alcoholvrij op weg APV Vergunningenbeleid Ketenbeleid Alcoholcontroles Informeren burgers Betrekken jongeren Tabel 1. Overzicht aantallen gemeenten die maatregelen hebben opgenomen en ingezet. NB. De antwoorden weet niet, niet van toepassing en missing values zijn in deze tabel niet opgenomen. 3.2 DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN (DGSG) De Gezonde School en Genotmiddelen (DGSG) is een preventieprogramma voor alcohol, roken en drugs, ontwikkeld door het Trimbos Instituut. Het programma is bedoeld voor basis- en voortgezet onderwijs. In Fryslân biedt VNN, op basis van dit project, verschillende activiteiten aan op scholen. VNN levert lesmateriaal, geeft deskundigheidsbevordering aan docenten, organiseert ouderavonden en geeft advies over het genotmiddelenbeleid. 8

10 Van de 21 gemeenten die de enquête hebben ingevuld geven 17 gemeenten aan dat DGSG onderdeel uitmaakt van het alcoholbeleid. Van de 17 gemeenten die DGSG hebben opgenomen geven 16 aan dat DGSG ook daadwerkelijk is ingezet. Gemeente Maatregel in beleidsplan Maatregel ingezet Achtkarspelen Ja Ja Het Bildt Ja Ja Bolsward Ja Ja Dantumadiel Ja Ja Dongeradeel Ja Ja Franekeradeel Ja Ja Gaasterlân-Sleat Ja Ja Kollumerland c.a. Ja Ja Lemsterland Ja Ja Littenseradiel Ja Nee Nijefurd Ja Ja Schiermonnikoog Ja Ja Smallingerland Ja Ja Sneek Ja Ja Tytsjerskteradiel Ja Ja Wûnseradiel Ja Ja Wymbritseradiel Ja Ja Tabel 2. Aantal gemeenten dat DGSG heeft geïmplementeerd. Aan de gemeenten is gevraagd om aan te geven hoeveel scholen er zijn en op hoeveel scholen DGSG wordt ingezet. Tabel 3 geeft een overzicht van het aantal basisscholen en middelbare scholen dat in deze gemeenten DGSG uitvoert. Het betreft het schooljaar 2009/2010. Gemeente Aantal Aantal Aantal Aantal basisscholen basisscholen middelbare middelbare in de dat DGSG scholen scholen dat gemeente uitvoert in de dat DGSG uit gemeente voert Achtkarspelen Het Bildt Bolsward Dantumadiel Dongeradeel Franekeradeel Gaasterlân-Sleat Kollumerland c.a Lemsterland Nijefurd Schiermonnikoog Smallingerland Tytsjerksteradiel 27 onbekend 2 2 Wûnseradiel Wymbritseradiel 17 onbekend 0 onbekend Tabel 3. Aantal scholen dat DGSG uitvoert. 9

11 3.3 DE INSTRUCTIE VERANTWOORD ALCOHOLGEBRUIK (IVA) In de Drank- en Horecawet staat vermeld dat verenigingen die een vergunning hebben om alcohol te schenken over gekwalificeerd barpersoneel moeten beschikken. Tijdens openingstijden moet er óf een leidinggevende zijn die over de Verklaring Sociale Hygiëne beschikt óf een barvrijwilliger die de Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA) heeft gevolgd. Dit betekent dat zij zijn geïnstrueerd over verschillende aspecten van de Drank- en Horecawet en over de praktijk van verantwoord schenken. Mensen die de IVA succesvol hebben afgerond zijn in het bezit van een IVA-certificaat. In totaal geven 12 gemeenten aan dat de IVA is opgenomen in het beleidsplan van de gemeente. Daarvan hebben zeven gemeenten de maatregel ook daadwerkelijk ingezet. Gemeenten zijn niet verplicht om bij te houden of plaatselijke verenigingen gekwalificeerd barpersoneel hebben. Gemeente Maatregel in beleidsplan Maatregel ingezet Bolsward Ja Ja Dantumadiel Ja Ja Dongeradeel Ja Nee Franekeradeel Ja Ja Gaasterlân-Sleat Ja Nee Het Bildt Ja Ja Lemsterland Ja Ja Littenseradiel Ja Nee Smallingerland Ja Ja Sneek Ja Weet niet Wûnseradiel Ja Weet niet Wymbritseradiel Ja Ja Tabel 4. Aantal gemeenten dat IVA heeft geïmplementeerd. Wymbritseradiel is een voorbeeld van een gemeente die onlangs jongeren van keten heeft verplicht de IVA te volgen. De training werd gegeven op het gemeentehuis door een medewerker van VNN. Door deelname aan deze training hebben in deze gemeente in totaal 55 jongeren van twee jeugdhonken en tien keten een IVA-certificaat behaald. VNN is een uitvoerder van de IVA en wordt vaak ingezet door gemeenten om de instructie te verzorgen. VNN verzorgt ongeveer acht IVA s per jaar. Per IVA nemen 15 tot 20 personen deel, wat neerkomt op een bereik tussen de 120 en 160 personen per jaar 5. VNN geeft aan dat dit geen compleet beeld van het bereik in Friesland is omdat er meer organisaties zijn die IVA aanbieden zoals onder andere NOC/NSF en particuliere aanbieders. 5 Bron: Verslavingszorg Noord Nederland,

12 3.4 TRAININGEN VOOR 1E LIJNSFUNCTIONARISSEN In het kader van verantwoord omgaan met alcohol is er een divers aanbod voor professionals. Onder andere VNN organiseert trainingen voor professionals die in hun werk te maken hebben met cliënten die alcohol of drugs gebruiken. Een voorbeeld van een training is de Basistraining Alcohol & drugs. Deze training, die twee dagdelen duurt, richt zich op het vergroten van kennis en vaardigheden en biedt handvatten in de omgang met cliënten. Daarnaast is er de Verdiepingsmodule Motiverende Gespreksvoering bij verslavingsproblematiek die aanvullend kan worden gevolgd 6. Door zeven gemeenten wordt aangegeven dat de training van de 1e-lijnsfunctionarissen is opgenomen in het beleidsplan. Gemeente Maatregel in beleidsplan Maatregel ingezet Bolsward Ja Nee Gaasterlân-Sleat Ja Nee Het Bildt Ja Nee Kollumerland c.a. Ja Nee Lemsterland Ja Nee Smallingerland Ja Nee Wûnseradiel Ja Weet niet Tabel 5. Aantal gemeenten dat trainingen voor 1e lijnsfunctionarissen heeft geïmplementeerd. Aan VNN is gevraagd om een overzicht te geven van het soort organisaties dat in 2008, 2009 en de eerste helft van 2010 de Basistraining Alcohol & drugs heeft gevolgd bij VNN 7. In onderstaande tabel worden de organisaties weergegeven Eerste helft van 2010 Miks Welzijn Skarsterlân (jongerenwerkers) Verschillende internaten ROC Friese Poort (docenten) Buro Vlot uit Leeuwarden Verschillende jongerenwerkers Jeugd- en jongerenwerk, politie en maatschappelijk werk op Schiermonnikoog Zero Jongerenwerk uit Dokkum Empaselect uit Sneek Bureau Jeugdzorg Friesland Fier Fryslân GGD Fryslân / JGZ (verpleegkundigen) ROC Friese Poort Jeugdsosen in gemeente Boarnsterhim Campus Wyldemerk uit Harich ROC Friese Poort (docenten) GGD Fryslân / JGZ (verpleegkundigen) Fier Fryslân Sinne Welzijn uit Leeuwarden Miks Welzijn Skarsterlân(docenten) Tabel 6. Organisaties die de Basistraining Alcohol & Drugs hebben gevolgd 8 In 2008 en 2009 heeft VNN geen registratie gemaakt van het totaal aantal deelnemers, in de eerste helft van 2010 wel. Het totaal lag toen op 107 deelnemers. Gemiddeld ligt het aantal deelnemers per training tussen de 15 en 20 personen Bron: Verslavingszorg Noord Nederland, Bron: Verslavingszorg Noord Nederland,

13 3.5 ALCOHOLVRIJ OP WEG VNN biedt, in samenwerking met onder meer de rijscholen, het programma Alcoholvrij op Weg aan. Dit programma is bedoeld om jonge automobilisten bewust te maken van de gevolgen van rijden onder invloed. Op het VEC-terrein in Drachten kunnen jongeren tussen de 18 en 25 jaar (minimaal een half jaar in het bezit van een rijbewijs) onder begeleiding van een rij-instructeur een parcours afleggen. Dit gebeurt zowel nuchter als onder invloed zodat jongeren zelf de verschillen kunnen ervaren en hier lering uit kunnen trekken 9. Vijf gemeenten geven aan dat de cursus Alcoholvrij op weg is opgenomen in hun beleidsplan. Los hiervan staat de provinciale inzet. Gemeente Maatregel in beleidsplan Maatregel uitgevoerd Franekeradeel Ja Nee Littenseradiel Ja Nee Smallingerland Ja Weet niet Sneek Ja Ja Wûnseradiel Ja Nee Tabel 7. Aantal gemeenten dat Alcoholvrij op Weg heeft geïmplementeerd. 3.6 ALGEMENE PLAATSELIJKE VERORDENING (APV) Artikel 147 van de Gemeentewet geeft gemeenten de bevoegdheid om een Algemene Plaatselijke Verordening (APV) uit te vaardigen. Het betreft hier een wettelijke regeling op gemeentelijk niveau. De gemeentelijke ordening is een regeling die voor iedereen geldt binnen de gemeente en die vaak tot doel heeft de gemeente leefbaar te houden voor iedereen. In de APV kunnen gemeenten ook bepalingen opnemen ten aanzien van alcoholgebruik in de openbare ruimte. Zeventien gemeenten geven aan dat er APV-regels met betrekking tot alcoholgebruik van jongeren op de openbare weg zijn opgenomen in het beleidsplan. Het betreft de volgende bepalingen: Verbod op het nuttigen van alcohol op de openbare weg Verbod op het bij zich hebben van aangebroken flessen/verpakkingen op de openbare weg Twaalf gemeenten geven aan de APV-regels te handhaven

14 Gemeente Maatregel in beleidsplan Maatregel gehandhaafd Achtkarspelen Ja Ja Ameland Ja Weet niet Het Bildt Ja Weet niet Bolsward Ja Ja Dantumadiel Ja Weet niet Dongeradeel Ja Ja Franekeradeel Ja Ja Gaasterlân-Sleat Ja Ja Heerenveen Ja Ja Kollumerland c.a. Ja Weet niet Lemsterland Ja Ja Ooststellingwerf Ja Ja Schiermonnikoog Ja Weet niet Smallingerland Ja Ja Tytsjerskteradiel Ja Ja Wûnseradiel Ja Ja Wymbritseradiel Ja Ja Tabel 8. Aantal gemeenten dat een APV heeft geïmplementeerd. De andere gemeenten konden niet aangeven of ze momenteel een actuele APV hebben waarin regels omtrent alcoholgebruik in de openbare ruimte zijn opgenomen. 3.7 VERGUNNINGENBELEID In de Drank- en Horecawet staat vermeld dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor het verstrekken van alcoholvergunningen. Wie alcohol wil verkopen (bijvoorbeeld bij een evenement) moet bij de gemeente een vergunning aanvragen. De gemeente toetst op basis van de bestaande wetgeving (Drank- en Horecawet en APV) of de vergunningen verstrekt worden. Zestien gemeenten gaven aan het vergunningenbeleid te hebben opgenomen. Daarvan beschikken elf gemeenten over een actueel vergunningenbeleid. Vergunningsmaatregelen die worden genoemd zijn: Extra toezicht bij evenementen Vergunningen verlenen ten behoeve van feesten en evenementen waar alcohol geschonken wordt. 13

15 Gemeente Maatregel in beleidsplan Maatregel gehandhaafd Achtkarspelen Ja Ja Ameland Ja Ja Het Bildt Ja Weet niet Bolsward Ja Ja Dongeradeel Ja Ja Franekeradeel Ja Ja Gaasterlân-Sleat Ja Nee Kollumerland c.a. Ja Nee Littenseradiel Ja Ja Nijefurd Ja Ja Ooststellingwerf Ja Ja Skarsterlân Ja Weet niet Smallingerland Ja Ja Sneek Ja Ja Tytsjerskteradiel Ja Ja Wymbritseradiel Ja Nee Tabel 9. Aantal gemeenten dat een actueel vergunningenbeleid heeft geïmplementeerd. 3.8 KETENBELEID Keten, of jeugdhonken, zijn ontmoetingsplekken die plattelandsjongeren voor zichzelf creëren. Jongeren komen hier in hun vrije tijd samen, waarbij het nuttigen van alcohol vaak voorkomt. Gemeenten kunnen ervoor kiezen om ketenbeleid op te stellen en uit te voeren. Wanneer zij keten willen gedogen kunnen ze bijvoorbeeld richtlijnen opstellen en controleren of keten zich hier aan houden. Veertien gemeenten geven aan ketenbeleid te hebben opgenomen in hun gemeentelijk beleidsplan. Elf gemeenten voeren de maatregel ook daadwerkelijk uit. Lemsterland geeft als enige gemeente aan keten niet te willen gedogen en hanteert daarom een zogeheten ontmoedigingsbeleid om de ontwikkeling van keten tegen te gaan. De andere gemeenten met ketenbeleid, zoals aangegeven in tabel 10, hebben in ieder geval één of meerdere van de volgende richtlijnen opgesteld met betrekking tot: alcoholverstrekking de locatie van de keet brandgevaar brand blussen en open vuur/brandgevaarlijke spullen. 14

16 Gemeente Maatregel in beleidsplan Maatregel ingezet Achtkarspelen Ja Ja Ameland Ja Nee Het Bildt Ja Ja Dongeradeel Ja Nee Franekeradeel Ja Ja Gaasterlân-Sleat Ja Ja Heerenveen Ja Ja Kollumerland c.a. Ja Weet niet Lemsterland Nee Ja Littenseradiel Ja Ja Nijefurd Ja Ja Smallingerland Ja Nee Tytsjerskteradiel Ja Ja Wûnseradiel Ja Ja Wymbritseradiel Ja Ja Tabel 10. Aantal gemeenten dat een ketenbeleid heeft geïmplementeerd. 3.9 ALCOHOLCONTROLES Aan de gemeenten is gevraagd of er maatregelen ten aanzien van extra alcoholcontroles in het beleidsplan zijn opgenomen. Vijf gemeenten geven aan dat dit het geval is. Daarvan geven drie aan dat er ook daadwerkelijk extra alcoholcontroles zijn uitgevoerd in de periode van 1 januari 2009 tot 1 mei Gemeente Maatregel in beleidsplan Maatregel uitgevoerd Achtkarspelen Ja Ja Het Bildt Ja Nee Lemsterland Ja Ja Smallingerland Ja Ja Wûnseradiel Ja Weet niet Tabel 11. Aantal gemeenten dat extra alcoholcontroles geïmplementeerd heeft. Aan de groepschef Verkeer, Milieu en Bijzondere Wetten van de politie Fryslân is gevraagd om aan te geven hoeveel alcoholcontroles er per jaar plaatsvinden. Zij gaf aan dat het niet mogelijk is om exacte getallen te geven. Het Verkeerhandhavingsteam (Vht) voert iedere week een alcoholcontrole uit, maar er is niet bekend bij Politie Fryslân wat de teams afzonderlijk doen. Naast geplande controles zijn er ook spontane controles, wat de weergave van de exacte aantallen nog moeilijker maakt. In principe vinden de controles alleen plaats op de openbare weg. Er zijn geen controles specifiek gericht op jongeren, wel wordt er plaatselijk gecontroleerd bij ketens. 15

17 3.10 INFORMEREN VAN BURGERS Gemeenten kunnen zelf bepalen of en hoe zij hun burgers informeren over alcoholgebruik en -beleid. Deze informatie staat onder andere op de gemeentelijke website of in de gemeentegids. In elf gemeenten is deze maatregel opgenomen in het beleidsplan en wordt deze ook ingezet. Zij geven aan bijvoorbeeld publicaties op het gebied van alcohol te plaatsen in lokale kranten en bladen. Daarnaast worden folders verspreid aan ouders. Gemeente Maatregel in beleidsplan Maatregel ingezet Het Bildt Ja Ja Bolsward Ja Ja Dantumadiel Ja Ja Dongeradeel Ja Ja Franekeradeel Ja Ja Gaasterlân-Sleat Ja Ja Kollumerland c.a. Ja Ja Lemsterland Ja Ja Nijefurd Ja Ja Smallingerland Ja Ja Wûnseradiel Ja Ja Tabel 12. Aantal gemeenten dat de maatregel informeren van burgers heeft geïmplementeerd. De gemeenten waarin scholen het project DGSG inzetten bereiken middels dit programma al de schoolgaande jongeren en hun ouders. Een ander voorbeeld is de gemeente Het Bildt die heeft aangegeven in het eerste kwartaal van 2010 een startbijeenkomst alcoholbeleid te hebben georganiseerd. Bij deze bijeenkomst werden jongeren van 13 tot 18 jaar en hun ouders geïnformeerd over de gevolgen van overmatig alcoholgebruik. 16

18 3.11 BETREKKEN VAN JONGEREN Gemeenten kunnen zelf bepalen of en hoe zij jongeren betrekken bij het alcoholbeleid. Twaalf gemeenten geven aan het betrekken van jongeren als maatregel te hebben opgenomen in het gemeentelijk beleid. Daarvan hebben negen de maatregel daadwerkelijk ingezet. Zij geven aan dat zij bijvoorbeeld hun jongeren betrekken -of betrokken hebben- bij hun ketenbeleid. Gemeente Maatregel in beleidsplan Maatregel ingezet Achtkarspelen Ja Ja Ameland Nee Ja Het Bildt Ja Ja Dongeradeel Ja Ja Franekeradeel Ja Ja Gaasterlân-Sleat Ja Nee Heerenveen Ja Ja Kollumerland c.a. Ja Nee Ooststellingwerf Ja Ja Smallingerland Ja Ja Sneek Ja Nee Wûnseradiel Ja Nee Wymbritseradiel Ja Ja Tabel 13. Aantal gemeenten dat de maatregel betrekken van jongeren heeft geïmplementeerd. Een ander voorbeeld is het instellen van een jeugd(advies)raad waarin bepaalde zaken omtrent alcohol en het gebruik daarvan worden besproken. Daarnaast is ook onderzoek een manier om jongeren te betrekken. 17

19 4 Conclusie In onderhavige rapportage is een overzicht gegeven van welke gemeenten de maatregelen uit het minimumpakket hebben geïmplementeerd. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen het opnemen van de maatregel in het gemeentelijk beleidsplan en het inzetten van de maatregel. De projectpartners adviseren gemeenten om minimaal zeven van de tien maatregelen op te nemen in het beleidsplan en uit te voeren. In totaal hebben zeven gemeenten minimaal zeven maatregelen opgenomen in hun gemeentelijk beleid: Het Bildt Dongeradeel Franekeradeel Gaasterlân-Sleat Kollumerland c.a. Smallingerland Wûnseradiel. Enkel twee gemeenten hebben minimaal zeven maatregelen ook daadwerkelijk ingezet na opname in hun beleidsplan: Franekeradeel Smallingerland. In onderstaande tabel is te zien dat meerdere gemeenten op de goede weg zijn voor wat betreft de opname en inzet van de maatregelen. Zo hebben bijvoorbeeld de gemeenten Achtkarspelen en Lemsterland inmiddels zes maatregelen opgenomen en ingezet binnen het gemeentelijk beleidsplan. Gemeente Totaal aantal Totaal aantal maatregelen maatregelen opgenomen uitgevoerd Achtkarspelen 6 6 Ameland 4 2 Het Bildt 9 5 Bolsward 6 5 Dantumadiel 4 3 Dongeradeel 7 5 Franekeradeel 8 7 Gaasterlân-Sleat 8 4 Heerenveen 3 3 Kollumerland c.a. 7 2 Lemsterland 6 6 Littenseradiel 5 2 Nijefurd 3 4 Ooststellingwerf 3 3 Schiermonnikoog 2 1 Skarsterlân 1 0 Smallingerland 10 8 Sneek 5 5 Tytsjerksteradiel 4 5 Wûnseradiel 9 4 Wymbritseradiel 5 5 Tabel 14. Overzicht van totaal aantal maatregelen per gemeente. 18

20 Tussenevaluatie Fries Jeugd en Alcoholbeleid

Procesevaluatie Fries Jeugd en Alcoholbeleid

Procesevaluatie Fries Jeugd en Alcoholbeleid Procesevaluatie Fries Jeugd en Alcoholbeleid Eindmeting 2012 Stand van zaken omtrent de opname en inzet van maatregelen uit het minimumpakket binnen het gemeentelijk beleid 1 Inhoud Samenvatting 1. Inleiding

Nadere informatie

Kengetallen gemeenten Friesland

Kengetallen gemeenten Friesland Kengetallen gemeenten Friesland 2012 Afdeling Onderzoek Maart 2013 Bron: User Kengetallen Friese gemeenten 2012. Provincie Fryslân (647.214* inwoners op 1-1-2012) 1) 2012: 2998 cliënten; dit is 4,63 sonen

Nadere informatie

GO Jeugd 2008 Alcohol

GO Jeugd 2008 Alcohol GO Jeugd 2008 Alcohol Samenvatting alcohol Uit de gegevens van GO Jeugd 2008 van GGD Fryslân blijkt dat 63% van de Friese 12 t/m 18 jarigen wel eens alcohol heeft, 51% nog in de vier voorafgaand aan het

Nadere informatie

GO Jeugd 2008 Seksualiteit

GO Jeugd 2008 Seksualiteit GO Jeugd 2008 Seksualiteit Samenvatting seksualiteit Uit de gegevens van GO Jeugd 2008 van GGD Fryslân blijkt dat 22% van de Friese 12 t/m 18 jongeren wel eens geslachtsgemeenschap heeft gehad. De helft

Nadere informatie

Register van gemeenschappelijke regelingen als bedoeld in artikel 27 van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr)

Register van gemeenschappelijke regelingen als bedoeld in artikel 27 van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) Register van gemeenschappelijke regelingen als bedoeld in artikel 27 van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) In dit register houdt het college van burgemeester en wethouders bij aan welke regelingen

Nadere informatie

Er zijn geen noemenswaardige verschillen tussen het voorkomen van risicosituaties tussen jongens en meisjes.

Er zijn geen noemenswaardige verschillen tussen het voorkomen van risicosituaties tussen jongens en meisjes. 1. 0 4 jarigen Sinds 1 januari 2004 gebruiken Thuiszorg Het Friese Land, Thuiszorg De Friese Wouden en Thuiszorg Zuidwest Friesland een nieuw risicoregistratiesysteem. Doel van deze risicoregistratie is

Nadere informatie

Ontwikkeling banen in %

Ontwikkeling banen in % Het betreft de eerste uitkomsten van het werkgelegenheidsonderzoek 2016. Het Friese werkgelegenheidsregister maakt onderdeel uit van de stichting LISA. LISA vertegenwoordigt 20 regionale registers die

Nadere informatie

Figuur 1. Redenen van jongeren om zich thuis of in de woonomgeving bang of angstig te voelen (GGD Fryslân GO Jeugd 2004).

Figuur 1. Redenen van jongeren om zich thuis of in de woonomgeving bang of angstig te voelen (GGD Fryslân GO Jeugd 2004). 2. Veiligheidsgevoelens 2.1 Veiligheid thuis of in de woonomgeving Driekwart van de jongeren van 13 tot en met 18 jaar voelt zich thuis of in de woonomgeving nooit bang of angstig. Van de jongens voelt

Nadere informatie

1 Algemene Gezondheid

1 Algemene Gezondheid 1 Algemene Gezondheid Gezondheid in Friesland In de uitwerking van het thema algemene wordt inzicht gegeven in de manier waarop de Friese bevolking van 19 jaar en ouder haar beoordeelt. Ook wordt kwaliteit

Nadere informatie

Broodmaaltijd. 0-3 dagen per week. 4-5 dagen per week. 6-7 dagen per week. kinderen Groep 7 schooljaar 2003-2004 jongeren GO Jeugd 2004

Broodmaaltijd. 0-3 dagen per week. 4-5 dagen per week. 6-7 dagen per week. kinderen Groep 7 schooljaar 2003-2004 jongeren GO Jeugd 2004 3. Voeding Een gezonde voeding is een van de uitgangspunten voor het goed functioneren van het lichaam. In dit gezondheidsprofiel wordt op een aantal aspecten van voeding ingegaan. Hoewel dit geen totaalbeeld

Nadere informatie

N O O R W E G E N DENEMARKEN L I T O U W E N K O N I N G K R IJ K O O S T E N R IJ K

N O O R W E G E N DENEMARKEN L I T O U W E N K O N I N G K R IJ K O O S T E N R IJ K J S L A N D F I N L A N D Z W E D E N N O O R W E G E N Oslo Helsinki Stockholm Tallinn E S T L A N D V E R E N I G D Dublin L A N D DENEMARKEN Kopenhagen Riga L E T L A N D L I T O U W E N K O N I N G

Nadere informatie

Sociale omgeving. 1. Kindermishandeling

Sociale omgeving. 1. Kindermishandeling 1. Kindermishandeling Kindermishandeling is 'elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte

Nadere informatie

Bevolking: gemeentelijke indeling in regio s. Regio s

Bevolking: gemeentelijke indeling in regio s. Regio s Bevolking: gemeentelijke indeling in regio s Regio s Bevolking per 1 januari 2013 Gemeente inwoners Gemeente inwoners Aa en Hunze 25.541 Loppersum 10.292 Achtkarspelen 28.110 Marum 10.382 Ameland 3.525

Nadere informatie

Fries Jeugd en Alcoholbeleid 2011

Fries Jeugd en Alcoholbeleid 2011 Iepen oer alkohol 1 Fries Jeugd en Alcoholbeleid 2011 -groepsgesprekken met jongeren- Meningen en ervaringen van jongeren van 14 tot en met 18 jaar over maatregelen uit het minimumpakket van het Fries

Nadere informatie

Psychosociale gezondheid en gedrag

Psychosociale gezondheid en gedrag Psychosociale gezondheid en gedrag 1. Criminaliteit 1.1 Criminaliteit onder Friese jongeren De meest genoemde vorm van criminaliteit waar Friese jongeren van 13 tot en met 18 jaar zich in 2004 schuldig

Nadere informatie

Grote banen: banen van 15 uur of meer Kleine banen: banen van minder dan 15 uur Peildatum: 1 april. Ontwikkeling werkgelegenheid in % 1,5

Grote banen: banen van 15 uur of meer Kleine banen: banen van minder dan 15 uur Peildatum: 1 april. Ontwikkeling werkgelegenheid in % 1,5 Het betreft de eerste uitkomsten van het werkgelegenheidsonderzoek 2017. Het Friese werkgelegenheidsregister maakt onderdeel uit van de stichting LISA. LISA vertegenwoordigt 20 regionale registers die

Nadere informatie

Demografische gegevens

Demografische gegevens 1. Algemeen Op 1 januari 2003 telde Fryslân 154.273 jeugdigen tussen 0 en 18 jaar; 79.241 jongens en 75.032 meisjes. Op basis van de leeftijden die een schoolperiode inluiden (of afsluiten), is een verdeling

Nadere informatie

Perceelbeschrijving 4 Crisishulp en opvang

Perceelbeschrijving 4 Crisishulp en opvang Perceelbeschrijving 4 Crisishulp en opvang Samenwerkende gemeenten Friesland Achtkarspelen Ameland het Bildt Dantumadiel Dongeradeel Ferwerderadiel Franekeradeel De Friese Meren Harlingen Heerenveen Kollumerland

Nadere informatie

Leeswijzer Voorbeeld: Kerncijfers ervaren gezondheid, 65 jaar en ouder (%)

Leeswijzer Voorbeeld: Kerncijfers ervaren gezondheid, 65 jaar en ouder (%) Inhoudsopgave Leeswijzer...3 Achtergrondkenmerken...4 Ervaren gezondheid...5 Chronische aandoeningen...7 Geestelijke gezondheid...11 Zorggebruik...15 Medicijngebruik...17 Mantelzorg...19 Voeding en overgewicht...21

Nadere informatie

2. Overgewicht. allochtone kinderen. autochtone kinderen. eenouder ouder+stiefouder. beide ouders. % kinderen met overgewicht. laag.

2. Overgewicht. allochtone kinderen. autochtone kinderen. eenouder ouder+stiefouder. beide ouders. % kinderen met overgewicht. laag. 2. Overgewicht De gevolgen van overgewicht op de kinderleeftijd zijn uiteenlopend van psychosociale problemen, zoals gepest worden, negatief zelfbeeld en depressiviteit, tot lichamelijke problemen zoals

Nadere informatie

GO Jeugd 2008 Mishandeling

GO Jeugd 2008 Mishandeling GO Jeugd 2008 Mishandeling Samenvatting mishandeling Uit de gegevens van GO Jeugd 2008 van GGD Fryslân blijkt dat 7% van de 12 t/m 18 jarigen in Fryslân geestelijk wordt mishandeld. Ook wordt 4% lichamelijk

Nadere informatie

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland Tabel 1: Stand WW-uitkeringen Stand WW mutatie tov vorige mnd mutatie tov vorig jaar Dec 2017 % aantal % aantal % Nederland 329.953 3,7% -6.949-2,1%

Nadere informatie

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland Tabel 1: Stand WW-uitkeringen Stand WW mutatie tov vorige mnd mutatie tov vorig jaar Okt 2017 % aantal % aantal % Nederland 343.096 3,8% -7.714-2,2%

Nadere informatie

Regionale maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland

Regionale maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland Regionale maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland Tabel 1 Stand WW-uitkeringen Stand WW mutatie tov vorige mnd mutatie tov vorig jaar aug 2017 % aantal % aantal % Nederland 362.132 4,1% -2.290-0,6%

Nadere informatie

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland

Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland Regionale Maandcijfers Arbeidsmarktinformatie Friesland Tabel 1: Stand WW-uitkeringen Stand WW mutatie tov vorige mnd mutatie tov vorig jaar Sep 2017 % aantal % aantal % Nederland 350.810 3,9% -11.322-3,1%

Nadere informatie

Rapportage 1 e half jaar 2013

Rapportage 1 e half jaar 2013 Rapportage 1 e half jaar 2013 Aanvragen 1 e half jaar 2013 Er zijn in bovenstaande periode aanvragen gedaan voor 175 mannen en 189 vrouwen, totaal 364 aanvragen. Gemiddeld over 26 weken is dat 14 aanvragen

Nadere informatie

Opvoedingsproblemen. leeftijd ouders leeftijd ouders leeftijd ouders middelbaar onderwijs. hoger onderw ijs.

Opvoedingsproblemen. leeftijd ouders leeftijd ouders leeftijd ouders middelbaar onderwijs. hoger onderw ijs. 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 In deze uitwerking van het thema opvoedingsondersteuning wordt inzicht gegeven in de vragen en/of problemen die Friese ouders/verzorgers ervaren bij het opvoeden van kinderen

Nadere informatie

Tabellenboek. GO Jeugd 2012

Tabellenboek. GO Jeugd 2012 Tabellenboek GO Jeugd 2012 Tabellenboek GO Jeugd 2012 Leeswijzer... 5 Respons per gemeente...6 Ervaren gezondheid...7 Belemmering door ziekte/aandoening...8 Indicatieve score psychosociale problematiek...9

Nadere informatie

Subsidieregeling Iepen Mienskipsfûns Fryslân

Subsidieregeling Iepen Mienskipsfûns Fryslân 19-02-2015 Subsidieregeling Iepen Mienskipsfûns Fryslân Paragraaf 1 Kleine maatschappelijke initiatieven Artikel 1.1 Subsidiabele activiteiten Gedeputeerde Staten kunnen ter bevordering van de leefbaarheid

Nadere informatie

Alleen als het echt niet anders kan

Alleen als het echt niet anders kan Alleen als het echt niet anders kan De meeste Nederlandse ouders zijn prima in staat om hun kinderen voldoende veiligheid te bieden. Bij ongeveer 1 procent van de Nederlandse kinderen komt de veiligheid

Nadere informatie

Bevolking: gemeentelijke indeling in regio's

Bevolking: gemeentelijke indeling in regio's Bevolking: gemeentelijke indeling in regio's Bevolking per 1 januari 2015 Gemeente inwoners Gemeente inwoners Aa en Hunze 25.203 Marum 10.311 Achtkarspelen 27.983 Menaldumadeel 13.612 Ameland 3.590 Menterwolde

Nadere informatie

Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010

Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010 Opvoedondersteuning Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010 Opvoedvragen zijn van alle tijden. Als ouders vragen hebben over de opvoeding van hun kind, zoeken zij

Nadere informatie

Underwerp Beantwoording vragen CDA-fractie m.b.t. preventie- en handhavingsplan Drank- en Horecawet

Underwerp Beantwoording vragen CDA-fractie m.b.t. preventie- en handhavingsplan Drank- en Horecawet Riedsútstel Lijst Ingekomen : 8 december 2015 Stukken (LIS) Agindapunt : Status : Informerend/Informatiestuk Program : Programma 7 - Veiligheid Portefúljehâlder : G. Gerbrandy Amtner : H. Veenstra Taheakke

Nadere informatie

Vitaliteit. Samen. Lokaal. Integraal. Versterken. Verbinden Vitale regio Fryslân. Bestuurscommissie. 8 december 2016

Vitaliteit. Samen. Lokaal. Integraal. Versterken. Verbinden Vitale regio Fryslân. Bestuurscommissie. 8 december 2016 Vitale regio Fryslân Bestuurscommissie GZH december 201 Samen Verrijken Versterken Vitaliteit Verbinden Integraal Vergroten Lokaal Focus op preventie, gericht op vitaliteit 2-2-201 1 Vitale Regio Fryslân

Nadere informatie

N O O R W E G E N. Oslo DENEMARKEN. Kopenhagen L I T O U W E N K O N I N G K R IJ K. Berlijn. LUXEMBURG Luxemburg Praag. Wenen O O S T E N R IJ K

N O O R W E G E N. Oslo DENEMARKEN. Kopenhagen L I T O U W E N K O N I N G K R IJ K. Berlijn. LUXEMBURG Luxemburg Praag. Wenen O O S T E N R IJ K Barentsze J S L A N D che Oceaan Witte Z F I N L A N D Z W E D E N N O O R W E G E N Oslo Helsinki Stockholm Tallinn Oostzee E S T L A N D V E R E N I G D Dublin L A N D Noordzee DENEMARKEN Kopenhagen

Nadere informatie

Declaratieformat GEMEENTE SCHIERMONNIKOOG. Gemeentelijke Groene Vink

Declaratieformat GEMEENTE SCHIERMONNIKOOG. Gemeentelijke Groene Vink Declaratieformat GEMEENTE SCHIERMONNIKOOG Gemeentelijke Groene Vink Gegevens gemeente Contactgegevens Naam gemeente Schiermonnikoog Adres Nieuwestreek 5 E-mailadres Postbus20@schiermonnikoog.nl Telefoonnummer

Nadere informatie

Declaratieformat GEMEENTE HARLINGEN. Gemeentelijke Groene Vink

Declaratieformat GEMEENTE HARLINGEN. Gemeentelijke Groene Vink Declaratieformat GEMEENTE HARLINGEN Gemeentelijke Groene Vink Gegevens gemeente Contactgegevens Naam gemeente Harlingen Adres Voorstraat 35 E-mailadres gemeentebestuur@harlingen.nl Telefoonnummer 140517

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Friesland, januari 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Friesland, januari 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Friesland, januari 2017 Meer kansen op de arbeidsmarkt in Friesland In januari 2017 ligt het aantal WW-uitkeringen in Friesland 12,5% lager dan het jaar daarvoor. De verbeterde

Nadere informatie

Actieplan Naar een nuchter Bergen 2012-2015 Gemeente Bergen

Actieplan Naar een nuchter Bergen 2012-2015 Gemeente Bergen Actieplan Naar een nuchter Bergen 2012-2015 Bergen Bergen NH 2 Actieplan Naar een nuchter Bergen 2012-2015 Bergen 1. Inleiding In het beleidsplan Naar een nuchter Bergen 2012 2015 zijn de volgende ambities

Nadere informatie

GEMEENTE LEEUWARDERADEEL. Notitie Bestuurlijke toekomst gemeente Leeuwarderadeel Met Leeuwarden naar 2018

GEMEENTE LEEUWARDERADEEL. Notitie Bestuurlijke toekomst gemeente Leeuwarderadeel Met Leeuwarden naar 2018 GEMEENTE LEEUWARDERADEEL Notitie Bestuurlijke toekomst gemeente Leeuwarderadeel Met Leeuwarden naar 2018 Versie 1.0 28/02/2013 Inleiding: In de gemeenteraadsvergadering van 14 februari 2013 heeft de gemeenteraad

Nadere informatie

Onderzoeksrapport. Sport op Basisscholen

Onderzoeksrapport. Sport op Basisscholen Onderzoeksrapport Sport op Basisscholen Sport Fryslân, januari 2015 Inhoud Inhoud... 2 Sport op Basisscholen: inzet vakleerkracht en verzorging bewegingsonderwijs... 3 Lekker Fit! Fryslân... 7 Literatuur...

Nadere informatie

Leefstijl. 1. Genotmiddelengebruik

Leefstijl. 1. Genotmiddelengebruik 1. Genotmiddelengebruik 1.1 Alcohol Uit onderzoek in de gemeente Wûnseradiel blijkt dat ongeveer driekwart van de jongeren tussen 12 en 23 jaar, alcohol drinkt (2BCtnd (=To Be Continued), 2002). Het gebruik

Nadere informatie

Figuur 1. Jongeren in Friesland en Nederland, die voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (GGD Fryslân GO Jeugd 2004; CBS, 2003) 1.

Figuur 1. Jongeren in Friesland en Nederland, die voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (GGD Fryslân GO Jeugd 2004; CBS, 2003) 1. 4. Lichaamsbeweging en sport Geregeld matig intensieve lichaamsbeweging heeft een gunstig effect op de gezondheid. Voorbeelden van matig intensieve beweging zijn fietsen, stevig wandelen en skaten. Ook

Nadere informatie

fluchskrift

fluchskrift Wonen in Fryslân Afgelopen jaren minder toename woningen In 2011 bedraagt de totale woningvoorraad in Fryslân 282.689 woningen. In 2000 bestond de totale woningvoorraad nog uit 261.849 woningen. Tussen

Nadere informatie

Perceelbeschrijving 3 Pleegzorg

Perceelbeschrijving 3 Pleegzorg Perceelbeschrijving 3 Pleegzorg Samenwerkende gemeenten Friesland Achtkarspelen Ameland het Bildt Dantumadiel Dongeradeel Ferwerderadiel Franekeradeel De Friese Meren Harlingen Heerenveen Kollumerland

Nadere informatie

Onderwerp : Benoeming leden welstandscommisie

Onderwerp : Benoeming leden welstandscommisie Aan de Gemeenteraad Raad Status 8 maart 2007 Besluitvormend Onderwerp Benoeming leden welstandscommisie Hûs en Hiem Punt no. 8 Korte toelichting In artikel 9.3 van de Bouwverordening is opgenomen dat de

Nadere informatie

Notitie. 1. Inleiding. 2. Analyse huurvariant. 2.1 Uitgangspunten huurvariant. Concept 0.3. Addendum Rapportage Vastgoed VRF

Notitie. 1. Inleiding. 2. Analyse huurvariant. 2.1 Uitgangspunten huurvariant. Concept 0.3. Addendum Rapportage Vastgoed VRF Concept 0.3 Notitie Van Klaas Bosma en Mark Feijt Datum 6 september 2013 Onderwerp Addendum Rapportage Vastgoed VRF 1. Inleiding In de vergadering van het algemeen bestuur (AB) van de veiligheidsregio

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Friesland, april 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Friesland, april 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Friesland, april 2016 Daling WW en meer vacatures in Friesland In april nam de WW in Friesland af tot ruim 20.500 uitkeringen. In vrijwel alle sectoren van de Friese economie daalde

Nadere informatie

Verantwoord alcohol schenken binnen verenigingen

Verantwoord alcohol schenken binnen verenigingen Verantwoord alcohol schenken binnen verenigingen Emiel Krijt, Accountmanager Public Affairs NOC*NSF 1 You created this PDF from an application that is not licensed to print to novapdf printer (http://www.novapdf.com)

Nadere informatie

Uitvoeringsnotitie 'Alcohol in beeld' 2009 versie 9-12-09

Uitvoeringsnotitie 'Alcohol in beeld' 2009 versie 9-12-09 Uitvoeringsnotitie 'Alcohol in beeld' 2009 versie 9-12-09 Nota Integraal Jeugdbeleid 'Jeugd in beeld': Ambitie o jeugd op het Bildt drinkt geen alcohol voor zijn 16e jaar o jongeren vanaf 16 jaar gaan

Nadere informatie

jongens meisjes 18 jaar of ouder

jongens meisjes 18 jaar of ouder 2. Seksuele risico s en beschermingsgedrag In dit hoofdstuk wordt een aspect van het thema seksualiteit uitgewerkt, namelijk seksuele risico s en beschermingsgedrag. De informatie is onder andere gebaseerd

Nadere informatie

Perceelbeschrijving 1 Gespecialiseerde ambulante hulp

Perceelbeschrijving 1 Gespecialiseerde ambulante hulp Perceelbeschrijving 1 Gespecialiseerde ambulante hulp Samenwerkende gemeenten Friesland Achtkarspelen Ameland het Bildt Dantumadiel Dongeradeel Ferwerderadiel Franekeradeel De Friese Meren Harlingen Heerenveen

Nadere informatie

Gezondheid in Friesland

Gezondheid in Friesland 4 Leefstijl In de uitwerking van het thema leefstijl wordt inzicht gegeven in hoeverre de Friese bevolking aan lichaamsbeweging doet, hoeveel alcoholhoudende dranken men drinkt, rookt en drugs gebruikt

Nadere informatie

Rapportage quick scan Friese taal 2007 Provincie Fryslân

Rapportage quick scan Friese taal 2007 Provincie Fryslân Rapportage quick scan Friese taal 2007 Provincie Fryslân Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Inleiding... 3 Hoofdstuk 2: De vier vaardigheden... 5 Hoofdstuk 3: De moedertaal... 9 Hoofdstuk 4: Taaloverdracht...12

Nadere informatie

2.15 Alcohol gevaren en regels

2.15 Alcohol gevaren en regels 2.15 Alcohol gevaren en regels Uit werkmap Veiligheid in het jeugd- en jongerenwerk Zorg voor elkaar Vragen De veiligheid van deelnemers én vrijwilligers komt ernstig in het geding bij (onverstandig) gebruik

Nadere informatie

Voortgangsrapportage 2017 WoonFriesland. Samen werken aan goed en betaalbaar wonen

Voortgangsrapportage 2017 WoonFriesland. Samen werken aan goed en betaalbaar wonen Voortgangsrapportage 2017 WoonFriesland Samen werken aan goed en betaalbaar wonen Colofon Datum: april 2018 Postadres: postbus 91, 9000 AB GROU E-mail: info@woonfriesland.nl Internet: www.woonfriesland.nl

Nadere informatie

Aanvraagformulier. t.a.v. afdeling Subsidiezaken Postbus 20120 8900 HM LEEUWARDEN. Tweebaksmarkt 52 8911 KZ LEEUWARDEN

Aanvraagformulier. t.a.v. afdeling Subsidiezaken Postbus 20120 8900 HM LEEUWARDEN. Tweebaksmarkt 52 8911 KZ LEEUWARDEN Aanvraagformulier Subsidieregeling Iepen Mienskipsfûns Fryslân 06 Formulier retour sturen naar: Bezoekadres: Gedeputeerde Staten van de Provincie Fryslân t.a.v. afdeling Subsidiezaken Postbus 00 8900 HM

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Friesland, oktober 2018

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Friesland, oktober 2018 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Friesland, oktober 2018 Personeelstekorten in Friesland stijgen Het aantal WW-uitkeringen in Friesland daalde in oktober. Ook op jaarbasis neemt de WW in Friesland af. In steeds

Nadere informatie

Kaartbijlagen. Bijlagen

Kaartbijlagen. Bijlagen Regionale bodemkwaliteitskaart Friesland projectnr. 206115.03 december 2011, revisie 01 Kaartbijlagen A. Regionale kaarten I Ontgravingskaart bovengrond (0,0 0,5 m mv.) II Ontgravingskaart ondergrond (0,5

Nadere informatie

SAMENWERKINGSOVEREENKOMST EXTERNE VEILIGHEID FRYSLÂN 2011-2014

SAMENWERKINGSOVEREENKOMST EXTERNE VEILIGHEID FRYSLÂN 2011-2014 SAMENWERKINGSOVEREENKOMST EXTERNE VEILIGHEID FRYSLÂN 2011-2014 Programmabureau Externe Veiligheid Fryslân mei 2011 Document vastgesteld door het College van Gedeputeerde Staten van Fryslân op 30 augustus

Nadere informatie

Agrarische grondmarkt Provincie Friesland

Agrarische grondmarkt Provincie Friesland Agrarische grondmarkt Provincie Friesland Kwartaal 3 2016 Grondprijsontwikkeling in de provincie Friesland De ontwikkeling van de grondprijzen in de provincie Friesland is in onderstaande figuur 1 en tabel

Nadere informatie

Interventieoverzicht alcohol Doelgroep Doelstelling Intermediair Organisatie die (nadere informatie over) de interventie aanbiedt

Interventieoverzicht alcohol Doelgroep Doelstelling Intermediair Organisatie die (nadere informatie over) de interventie aanbiedt en overzicht alcohol < 0 jaar Voorlichting over de risico's van alcoholgebruik rondom de zwangerschap door middel van de brochure 'Zwanger?...en Alcohol?' en website www.alcoholenzwangerschap.nl < 0 jaar

Nadere informatie

Activiteitenaanbod van Verslavingszorg Noord Nederland t.b.v. CJG s Friesland 2012

Activiteitenaanbod van Verslavingszorg Noord Nederland t.b.v. CJG s Friesland 2012 enaanbod van Verslavingszorg Noord Nederland t.b.v. CJG s 2012 Activiteit KOPP/KVO Doepraatgroepen/jongerencursus (ism GGZ /Kinnik) n.veldhoen@vnn.nl Gezin Aan Bod (ism Jeugdhulp ) g.thomas@vnn.nl De Gezonde

Nadere informatie

Verkeerseducatie primair onderwijs. Inventarisatieonderzoek

Verkeerseducatie primair onderwijs. Inventarisatieonderzoek Verkeerseducatie primair onderwijs Inventarisatieonderzoek in Fryslân 2012 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1. Onderzoeksopzet, conclusies & aanbevelingen... 3 Onderzoeksopzet... 5 Leeswijzer voor het

Nadere informatie

Ontwikkeling werkgelegenheid in % 2 1,7 1,5 1,1 0,5 -0,5 -1,5 -1,4. -2 Totaal banen Grote banen Kleine banen

Ontwikkeling werkgelegenheid in % 2 1,7 1,5 1,1 0,5 -0,5 -1,5 -1,4. -2 Totaal banen Grote banen Kleine banen Het betreft de uitkomsten van het werkgelegenheidsonderzoek 2017. Deze factsheet is een visuele weergave van de ontwikkeling van de Friese werkgelegenheid. Het Friese werkgelegenheidsregister maakt onderdeel

Nadere informatie

Hoogwaardig breedband en de basisscholen in Fryslân

Hoogwaardig breedband en de basisscholen in Fryslân Hoogwaardig breedband en de basisscholen in Fryslân Inzichten naar aanleiding van een online survey in juni 2013 Drs. Chris J. Jellema Fryslân Ring 29 juli 2013 1 Inhoudsopgave Voorwoord 03 Inleiding 04

Nadere informatie

Startnotitie ketenbeleid Menameradiel. Inhoud. 1. Inleiding 2. Situatie Menameradiel 3. Uitgangspunten 4. De gekozen aanpak 5. Partners en omgeving

Startnotitie ketenbeleid Menameradiel. Inhoud. 1. Inleiding 2. Situatie Menameradiel 3. Uitgangspunten 4. De gekozen aanpak 5. Partners en omgeving Startnotitie ketenbeleid Menameradiel Inhoud 1. Inleiding 2. Situatie Menameradiel 3. Uitgangspunten 4. De gekozen aanpak 5. Partners en omgeving bijlagen bijlage 1. bijlage 2. bijlage 3. bijlage 4. bijlage

Nadere informatie

Uitslag van de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer van 9 juni Deel 2. Statistische gegevens

Uitslag van de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer van 9 juni Deel 2. Statistische gegevens Uitslag van de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer van 9 juni 2010 Deel 2. Statistische gegevens 1 Colofon Publicatie Kiesraad Postbus 20011 2500 EA Den Haag Augustus 2010 Contact Secretariaat

Nadere informatie

Gebruik jeugdzorg in Noord-Friesland, 1e half jaar Feitenblad

Gebruik jeugdzorg in Noord-Friesland, 1e half jaar Feitenblad Gebruik jeugdzorg in Noord-Friesland, 1e half jaar 2015 Feitenblad Leeswijzer Zicht op jeugdzorggebruik Sinds de invoering van de Jeugdwet op 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering

Nadere informatie

Verantwoording van de gegevens Gespecialiseerde Jeugdzorg in beeld. startfoto2. www.partoer.nl 03/2013

Verantwoording van de gegevens Gespecialiseerde Jeugdzorg in beeld. startfoto2. www.partoer.nl 03/2013 Verantwoording van de gegevens Gespecialiseerde Jeugdzorg in beeld startfoto2 03/2013 In het nieuwe jeugdstelsel (1 januari 2015) krijgen gemeenten de verantwoordelijkheid voor alle vormen van jeugdzorg.

Nadere informatie

Preventieoverzicht alcohol Gezondheidswinst voor Interventie en werkwijze/producten

Preventieoverzicht alcohol Gezondheidswinst voor Interventie en werkwijze/producten < 0 ar Voorlichting over de risico's van Zwangeren Voorkomen van alcoholgebruik bij STAP alcoholgebruik rondom de zwangerschap door middel van de brochure 'Zwanger?...en Alcohol?' en website www.alcoholenzwangerschap.nl

Nadere informatie

Lichamelijke gezondheid

Lichamelijke gezondheid 1. Ervaren gezondheid en ziekte en aandoeningen De beoordeling van de eigen gezondheid, de ervaren gezondheid, is een indicatie voor de kwaliteit die iemand aan het leven toeschrijft. Afhankelijk van de

Nadere informatie

Register van gemeenschappelijke regelingen als bedoeld in artikel 27 van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr)

Register van gemeenschappelijke regelingen als bedoeld in artikel 27 van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) Register van gemeenschappelijke regelingen als bedoeld in artikel 27 van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) Toelichting Waterschappen onderling, dan wel waterschappen en provincies en/of waterschappen,

Nadere informatie

Lichamelijke activiteit

Lichamelijke activiteit Lichamelijke activiteit Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010 Voldoende lichaamsbeweging heeft een positief effect op de gezondheid. Mensen die veel bewegen,

Nadere informatie

VOORTGANGSBERICHT FRIES PROGRAMMA JEUGD, ALCOHOL EN DRUGS. Mei 2014. Inleiding. Stand van zaken

VOORTGANGSBERICHT FRIES PROGRAMMA JEUGD, ALCOHOL EN DRUGS. Mei 2014. Inleiding. Stand van zaken VOORTGANGSBERICHT FRIES PROGRAMMA JEUGD, ALCOHOL EN DRUGS Mei 2014 Inleiding In november 2013 heeft de Bestuurscommissie Gezondheid het Fries programma Jeugd, Alcohol en Drugs vastgesteld. Doel van het

Nadere informatie

Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010

Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010 Huiselijk geweld Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010 Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke of familiekring van het slachtoffer is gepleegd.

Nadere informatie

Alcoholbeleid. ZV De Ham ZC d.d. 15 januari 2019

Alcoholbeleid. ZV De Ham ZC d.d. 15 januari 2019 Alcoholbeleid ZV De Ham ZC d.d. 15 januari 2019 In overweging nemende dat: sportverenigingen op basis van artikel 9 van de Drank- en Horecawet dienen te beschikken over een reglement Alcohol in sportkantines

Nadere informatie

Interne memo. Jeugdhonk PRESTATIEAFSPRAKEN

Interne memo. Jeugdhonk PRESTATIEAFSPRAKEN Interne memo Aan Commissie Samenleving Van A.H. Stolk - van Willigen Datum 17 september 2012 Onderwerp Beantwoording vragen Commissie Samenleving 4 september 2012 Registratienummer 12.019684 Jeugdhonk:

Nadere informatie

Juryrapport Fairtrade Provincie Friesland

Juryrapport Fairtrade Provincie Friesland Datum: 4 oktober 2016 Juryrapport Fairtrade Provincie Friesland De jury van Fairtrade Gemeente heeft de aanvraag van de provincie Friesland voor de titel Fairtrade Provincie positief beoordeeld. De jury

Nadere informatie

Verslag Enquête Alcoholbeleid onder Sportverenigingen en Sportaanbieders in de gemeenten Appingedam en Delfzijl.

Verslag Enquête Alcoholbeleid onder Sportverenigingen en Sportaanbieders in de gemeenten Appingedam en Delfzijl. Huis voor de Sport Groningen Saskia Duursma en Ineke Raukema Oktober 2010 Verslag Enquête Alcoholbeleid onder Sportverenigingen en Sportaanbieders in de gemeenten Appingedam en Delfzijl. Inleiding Huis

Nadere informatie

Resultaten, voortgang en borging Regionale Aanpak Kindermishandeling (en huiselijk geweld) RAAK Fryslân

Resultaten, voortgang en borging Regionale Aanpak Kindermishandeling (en huiselijk geweld) RAAK Fryslân Resultaten, voortgang en borging Regionale Aanpak Kindermishandeling (en huiselijk geweld) RAAK Fryslân Femmy Busscher f.busscher@cmogroningen.nl Marion Dral mariondral@planet.nl Hoe lang bestaat RAAK?

Nadere informatie

BESTUURSREGLEMENT ALCOHOL IN SPORTKANTINES

BESTUURSREGLEMENT ALCOHOL IN SPORTKANTINES BESTUURSREGLEMENT ALCOHOL IN SPORTKANTINES Inleiding In overweging nemende dat: sportverenigingen op basis van artikel 9 van de Drank- en Horecawet dienen te beschikken over een bestuursreglement Alcohol

Nadere informatie

UITVOERINGSPLAN INTEGRAAL ALCOHOL- EN DRUGSBELEID VOOR JONGEREN IN BEESEL

UITVOERINGSPLAN INTEGRAAL ALCOHOL- EN DRUGSBELEID VOOR JONGEREN IN BEESEL UITVOERINGSPLAN INTEGRAAL ALCOHOL- EN DRUGSBELEID VOOR JONGEREN IN BEESEL 2013-2014 Juni 2013 Voor u ligt het uitvoeringsplan 2013 2014. Het plan is opgesteld door de werkgroep Alcohol- en drugspreventie

Nadere informatie

Tabel 1: Bevolking naar kenmerken en werkgelegenheid

Tabel 1: Bevolking naar kenmerken en werkgelegenheid Tabel 1: Bevolking naar kenmerken en werkgelegenheid Bevolking Bevolking 2020 Groene druk Grijze druk Potentiële beroepsbevolk ing Potentiële beroepsbevolk Arbeidspartici ing 2020 patie Beroepsbevolk ing

Nadere informatie

Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010

Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010 Genotmiddelen (Alcoholgebruik, roken, druggebruik, gokken en gamen) Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010 Genotmiddelen kunnen leiden tot verslaving ofwel afhankelijkheid.

Nadere informatie

letsel, blessure of vergiftiging middelbaar onderwijs 75 jaar en ouder lager onderwijs hoger onderwijs

letsel, blessure of vergiftiging middelbaar onderwijs 75 jaar en ouder lager onderwijs hoger onderwijs In de uitwerking van het thema ongevallen wordt inzicht gegeven in het voorkomen van een letsel, vergiftiging of blessure onder de Friese bevolking van 19 jaar en ouder. Een schriftelijke gezondheidsenquête

Nadere informatie

Gezondheid in Friesland

Gezondheid in Friesland 6 Huiselijk Geweld Begin 2006 heeft GGD Fryslân aan 7072 volwassenen en 3355 ouderen uit alle 31 gemeenten in Friesland een schriftelijke vragenlijst toegestuurd. In deze gezondheidsenquête zijn vragen

Nadere informatie

Samen maken we Fryslân Hartveilig

Samen maken we Fryslân Hartveilig Samen maken we Fryslân Hartveilig Geschreven door: Stichting Fryslân Hartveilig Datum: 10-05-2016 Status: CONCEPT Contact: Fryslân Hartveilig Westersingel 4 8913 CK, Leeuwarden Mail: info@fryslanhartveilig.frl

Nadere informatie

Stichting Monumentenwacht Fryslân Jaarverslag 2011

Stichting Monumentenwacht Fryslân Jaarverslag 2011 Stichting Monumentenwacht Fryslân Jaarverslag 2011 mei stipe fan: opgesteld door de raad van toezicht op 6 april 2012 Algemeen Stichting Monumentenwacht Fryslân is gevestigd in Leeuwarden, Emmakade NZ

Nadere informatie

fluchskrift www.partoer.nl

fluchskrift www.partoer.nl Wonen, welzijn en zorg in de toekomst. Over de impact van extramuraliseren ZZP 1-4 Feiten en plannen Scheiden van wonen en zorg betekent dat wonen en zorg apart gefinancierd worden. De cliënt betaalt zelf

Nadere informatie

Bestuursreglement Alcoholverstrekking (Concept)

Bestuursreglement Alcoholverstrekking (Concept) BRIDGECLUB VICTORIA SINDS 15 FEBRUARI 1960 Bestuursreglement Alcoholverstrekking (Concept) INHOUD: Paragraaf 1 Algemene bepalingen Pag. 2 Paragraaf 2 Sociale Hygiënische bepalingen Pag. 3 Paragraaf 3 Paracommercie

Nadere informatie

B-82 Green Deal Friese Waterketen

B-82 Green Deal Friese Waterketen B-82 Green Deal Friese Waterketen Partijen: 1. De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, de heer drs. M.J.M. Verhagen, en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, de heer J. J.

Nadere informatie

Belang van landschap & natuur in Fryslân

Belang van landschap & natuur in Fryslân KENNISCENTRUM ECONOMIE EN MANAGEMENT Belang van landschap & natuur in Fryslân Een opinieonderzoek in opdracht van de Friese Milieufederatie NHL Hogeschool Postbus 1080 8900 CB Leeuwarden Telefoon: 058

Nadere informatie

Energieverbruik en -opwek Bestuurlijke regio s provincie Fryslân

Energieverbruik en -opwek Bestuurlijke regio s provincie Fryslân Energieverbruik en -opwek Bestuurlijke regio s provincie Fryslân 28 november 2016 1 Context Procesgang Energiestrategie Fryslân Voorbereiding Proces ontwerpen Definiëren uitgangspunten Zoeken en committeren

Nadere informatie

Rapport resultaten enquête fietsgebruik in Fryslân. december 2005

Rapport resultaten enquête fietsgebruik in Fryslân. december 2005 Rapport resultaten enquête fietsgebruik in Fryslân december 2005 Voorwoord In juli ontvingen 4000 willekeurig geselecteerde huishoudens in Fryslân een enquête over fietsgebruik. Het college van Gedeputeerde

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Friesland

Highlights Regio in Beeld Arbeidsmarktregio Friesland Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Friesland Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In Friesland groeit het aantal banen van werknemers (voltijd en deeltijd)

Nadere informatie

Psychosociale gezondheid

Psychosociale gezondheid 1. Algemeen De psychosociale gezondheid van jeugdigen kan worden gezien als de resultante van kindfactoren, ouderfactoren en omgevingsfactoren. Kindfactoren zijn bijvoorbeeld de lichamelijke en geestelijke

Nadere informatie

Friese streken in beeld

Friese streken in beeld Friese streken in beeld SWOT analyse als basis voor de streekagenda s Maart 2012 Partoer CMO Fryslân Bernie van Ruijven Met medewerking van Leon Crommentuijn 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Indicatoren

Nadere informatie

2 Lichamelijke Gezondheid

2 Lichamelijke Gezondheid 2 Lichamelijke Gezondheid Gezondheid in Friesland In de uitwerking van het thema lichamelijke gezondheid wordt inzicht gegeven in het voorkomen van chronische (langdurige) aandoeningen onder de Friese

Nadere informatie

BESTUURSREGLEMENT TOS BERGEIJK 'ALCOHOL IN TENNISPAVILJOEN'

BESTUURSREGLEMENT TOS BERGEIJK 'ALCOHOL IN TENNISPAVILJOEN' BESTUURSREGLEMENT TOS BERGEIJK 'ALCOHOL IN TENNISPAVILJOEN' Preambule In overweging nemende dat: TOS Bergeijk op basis van de gemaakte afspraken bij de afgifte van de vergunning voor horeca-activiteiten

Nadere informatie