R ense M ilieu A dvies

Transcriptie

1 R ense M ilieu A dvies Elzenlaan KM Hilversum r.rense@chello.nl Dummy voor de afvalmonitoring door de gemeenten in de provincie Utrecht Toelichting 28 februari 2006 Project: Opdrachtgever: Dummy voor de afvalmotoring door de gemeenten in de provincie Utrecht Afvalverwijdering Utrecht

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding voor de dummy afvalmonitoring Achtergrond voor het uitbrengen van een dummy voor de afvalmonitoring Doel van de dummy Gebruik van de dummy Dummy: Gescheiden inzamelen van huishoudelijk afval in 2004 in de gemeente Voorbeeld Inleiding bij de afvalmonitoring De inzamelstructuur in hoofdlijnen Gescheiden ingezamelde hoeveelheden afvalstoffen De samenstelling van het restafval volgens de sorteeranalyses Het bereiken van de landelijke doelstellingen voor gescheiden inzamelen Gewoon huishoudelijk afval Grof huishoudelijk afval Totaal aan huishoudelijk afval en hoeveelheden restafval Bijlage: Toelichting op het CBS onderzoek gemeentelijk afval R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 2

3 1 Inleiding voor de dummy afvalmonitoring 1.1 Achtergrond voor het uitbrengen van een dummy voor de afvalmonitoring De zorg voor huishoudelijke afvalstoffen is één van de kerntaken van de gemeenten. De uitvoering hiervan kost per huishouden circa 200 per jaar. In het Landelijk Afvalbeheerplan zijn doelstellingen opgenomen voor het gescheiden inzamelen van verschillende afvalstoffen. Dit maakt het belangrijk om de verschillende afvalstoffen per gemeente te monitoren. Dit gebeurt landelijk door het CBS via de jaarlijkse enquête gemeentelijke afvalstoffen 1. Voor de afvalmonitoring door gemeenten biedt de CBS enquête een sterke basisstructuur. Er zijn landelijk afspraken gemaakt over de indeling en definities van afvalstromen, en deze worden ook gebruikt voor landelijke doelstellingen en het beleid. Er zijn echter geen verdere richtlijnen voor het monitoren van afval door de gemeenten. Het verwerken en inzamelen van een groot deel van het huishoudelijk afval wordt voor de gemeenten in de provincie Utrecht verzorgd door de gemeenschappelijke regeling Afvalverwijdering Utrecht (AVU). AVU heeft daardoor veel cijfers over de hoeveelheden afval. Daarnaast laat AVU elk jaar via sorteeranalyses de samenstelling van het huishoudelijk restafval onderzoeken. AVU brengt hierover elk jaar verschillende rapportages uit 2. In deze monitoringrapportages zijn de gegevens per gemeente vermeld en gezamenlijk geanalyseerd. In aanvulling daarop is het gebruik van de gegevens toegelicht. Er is onder andere ingegaan op het vergelijken met de landelijke doelstellingen voor gescheiden inzamelen, het beoordelen van de uitkomsten van de sorteeranalyses, de betrouwbaarheid van de cijfers, en het presenteren en beoordelen van de resultaten. Voor 11 gemeenten is bovendien in AVU verband een afvalbeleidskeuzedocument opgesteld als voorbereiding op het aanbesteden van het inzamelen. In het document zijn hoofdstukken opgenomen over de resultaten van het gescheiden inzamelen en het vergelijken met de doelstellingen. Bij deze werkzaamheden is geleidelijk een standaardmethode ontstaan voor de rapportage over het monitoren van de afvalstoffen per gemeente. In de monitoringrapportage van AVU over is een Handreiking voor de afvalmonitoring door de gemeenten opgenomen. Daarin is aangekondigd dat als hulpmiddel voor gemeenten op de website van AVU ( een dummy voor de afvalmonitoring zal worden geplaatst. Deze dummy is in dit document toegelicht en uitgewerkt. Een digitale versie in Word van de eigenlijke dummy (vrijwel zonder toelichting, maar met voorbeeldteksten en voetnoten) kan van de AVU-website worden gedownload. Die versie kan als concept voor een rapport per gemeente worden gebruikt. 1 In de bijlage is een beschrijving gegeven van het CBS onderzoek. Er is ook een internet-link opgenomen naar een artikel van het CBS over de opzet met als bijlagen de indeling van de afvalstoffen en het vragenformulier. 2 Bedoeld zijn de jaarrekeningen van AVU, de rapportages van Eureco over de sorteeranalyses van huishoudelijk restafval, en de jaarlijkse rapportage van AVU over de monitoring van gemeentelijk afvalstoffen door AVU in de provincie Utrecht. 3 De sorteeranalyses en afvalmonitoring van AVU in 2004, Toelichting voor de gemeenten, AVU en de provincie Utrecht, Nieuwegein, oktober 2005 R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 3

4 1.2 Doel van de dummy De dummy voor afvalmonitoring is bedoeld om de in AVU-verband opgedane ervaring door te geven aan de gemeenten. Het is een basisdocument dat per gemeente kan worden gebruikt voor het presenteren en beoordelen van de gegevens over het gescheiden inzamelen van afvalstoffen. De dummy maakt het mogelijk om dit eenvoudig en snel te doen op basis van de gegevens in het vragenformulier voor de CBS-enquête en de informatie van AVU. Er ontstaat zo met betrekkelijk weinig inspanning een bestuurlijk bruikbare rapportage. De dummy is bewust beperkt tot alleen de monitoring. Er zijn geen toeters en bellen opgenomen. De rapportage zou dan al snel uitdijen tot een afvalstoffenplan, en te veel gaan pretenderen. Het lijkt beter om eerst het gebruik van deze dummy af te wachten. Er is echter niets op tegen om als gemeente de monitoring-rapportage uit te breiden met: - Beschrijvingen van de inzamel- en verwerkingsstructuur - Gegevens over de kostenstructuur - Beleidsmatige beschouwingen en plannen Bruikbare voorbeelden zijn te vinden in de voor verschillende gemeenten opgestelde afvalbeleidskeuzedocumenten (in AVU verband) en in de basisrapportages over afval in het kader van de landelijke SAM subsidieregeling. 1.3 Gebruik van de dummy De dummy is opgesteld in de vorm van een monitoringrapport voor de denkbeeldige gemeente Voorbeeld. Bij de tekst zijn toelichtingen opgenomen in voetnoten. De eigenlijke dummy kan als concepttekst voor het monitoringrapport worden gebruikt: 1. De naam Voorbeeld moet dan allereerst worden vervangen door de eigen gemeentenaam. 2. Als tweede moeten de cijfers van Voorbeeld en de bijbehorende informatie (zoals de opmerkingen bij de sorteeranalyses) worden vervangen. De dummy is gericht op het opnemen van cijfers per jaar over een periode van drie jaar. Dat betekent dat de eerste keer extra werk nodig is om de cijfers over twee voorgaande jaren in te voeren. Dit kan eventueel achterwege worden gelaten. 3. De landelijke doelstellingen voor gescheiden inzamelen zijn verschillend per stedelijkheidsklasse. Hiervoor moeten de juiste waarden worden gekozen. In de voetnoten zijn deze waarden vermeld. 4. In verschillende tabellen moeten nog berekeningen worden uitgevoerd, zoals het omrekenen van ingezamelde hoeveelheden naar kg per inwoner, en het bepalen van scheidingspercentages. Deze berekeningen zijn eenvoudig en kunnen met de hand worden uitgevoerd. Als het cijfermateriaal is verzameld in (bijvoorbeeld) een Excelrekenblad kunnen de berekeningen daarin ook worden uitgevoerd. Dit wordt verder aan de gebruiker overgelaten. 5. De beleidsmatige teksten in de dummy moeten worden herschreven op basis van de cijfers voor de gemeente. Hierbij kunnen de opgenomen teksten als voorbeeld dienen. Daarnaast kan de Handreiking voor de afvalmonitoring door gemeenten van AVU worden geraadpleegd (opgenomen als deel 2 in de eerder toegezonden publicatie De sorteeranalyses van afvalmonitoring van AVU in Ten slotte kan de overbodige tekst worden geschrapt (de voetnoten, deze inleiding) en het titelblad. De kop- en voettekst moeten worden aangepast. De inhoudsopgave wordt automatisch gegenereerd volgens de opmaakprofielen hoofdstuk, paragraafkop en R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 4

5 subparagraafkop (via de opdracht inhoudsopgave bijwerken of rechts klikken en velden bijwerken ). Als er eenmaal een monitoringrapport is opgesteld kan dit in volgende jaren weer als basis worden gebruikt. De rapportage is nu gericht op 2004 en voorgaande jaren. De tijdplanning voor de monitoring over 2005 is: - Maart 2006: gegevens van AVU over ingezamelde hoeveelheden en uitkomsten van de afzonderlijke sorteeranalyses naar de gemeenten - In april: insturen door de gemeenten van de CBS enquête - Mei: AVU-rapportage van Eureco over de uitkomsten van de sorteeranalyses (in %) - Juli: monitoringrapportage van AVU en toelichting, vertrouwelijke concept rapportage van het CBS - Augustus en verder: opstellen van gemeentelijke monitoringrapportages. - December: officiële CBS rapportage over het voorgaande jaar. AVU wenst U veel succes bij het gebruik van de dummy. Het doorgeven van ervaringen bij het gebruik van de dummy wordt zeer op prijs gesteld. Waarschijnlijk zal de dummy van jaar tot jaar worden geactualiseerd. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 5

6 2 Dummy: Gescheiden inzamelen van huishoudelijk afval in 2004 in de gemeente Voorbeeld 2.1 Inleiding bij de afvalmonitoring Dit rapport beschrijft de resultaten van het gescheiden inzamelen van afvalstoffen in 2004 en de twee voorgaande jaren. - Allereerst is een overzicht gegeven van de ingezamelde hoeveelheden per afvalstroom. De gegevens hiervoor zijn afkomstig van Afvalverwijdering Utrecht, verschillende inzamelaars en verwerkers, en de eigen registraties van de gemeente 4. Deze gegevens zijn ook verstrekt aan het CBS bij het invullen van de jaarlijkse enquête gemeentelijk afval. De hoeveelheden zijn per jaar weergegeven in tonnen en omgerekend naar kg per inwoner. - Als tweede is een overzicht gegeven van de samenstelling van het restafval volgens de sorteeranalyses. De procentuele samenstelling van het huishoudelijk restafval is voor de verschillende afvalstromen omgerekend naar hoeveelheden in kg per inwoner. - Ten slotte zijn de ingezamelde hoeveelheden vergeleken met de landelijke doelstellingen voor gescheiden inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen. Hierbij zijn per afvalstroom de ontwikkelingen beschreven en beoordeeld. In aanvulling hierop is in deze inleiding een beschrijving van de inzamelstructuur in hoofdlijnen toegevoegd. 2.2 De inzamelstructuur in hoofdlijnen 5 De algemene kenmerken van de gemeente zijn: Inwoners inwoners Stedelijkheidsklasse 5: niet stedelijk In hoofdlijnen is de huidige inzamelstructuur in Voorbeeld als volgt: Het huishoudelijk restafval en het gft-afval wordt huis-aan-huis ingezameld. Dit gebeurt om en om: de ene week wordt het restafval opgehaald in grijze minicontainers van 240 liter, de andere week wordt het gft-afval opgehaald in groene minicontainers van 140 liter. Het grof huisvuil wordt op telefonisch verzoek aan-huis opgehaald. Dit gebeurt één keer per maand. Het kan ook naar de Gemeentewerf worden gebracht. Het inzamelen van deze drie afvalstromen is uitbesteed aan Icova. Papier en karton wordt binnen de bebouwde kom één keer per maand huis-aan-huis opgehaald door verschillende verenigingen. Het kan ook worden gebracht naar een container bij Sportpark De Heul en naar de Gemeentewerf. Glas kan worden gebracht naar 11 glasbakken, die door AVU worden beheerd. 4 Denk hierbij aan registraties bij het inzamelen van papier en textiel, informatie van een kringloopwinkel en het afvalaanbiedstation. 5 Deze beschrijving van de inzamelstructuur is bedoeld om de monitoringrapportage zelfstandig leesbaar te maken. De beschrijving kan afhankelijk van gebruik en verspreiding van het monitoringrapport worden weggelaten of uitgebreid. De tekst zal per gemeente nagenoeg volledig op maat moeten worden aangepast. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 6

7 Textiel wordt vier maal per jaar huis-aan-huis opgehaald door charitatieve instellingen. Er staan op zes locaties containers voor het afgeven van textiel. Klein chemisch afval kan worden gebracht naar de Gemeentewerf. Het kan ook worden ingeleverd bij een chemokar, die twee keer per jaar langskomt. Voor het afgeven van afval kunnen burgers terecht op de Gemeentewerf, die op werkdagen en op zaterdag s middags open is. Hier kan men gratis afgeven: grof huisvuil, tuinvuil, klein chemisch afval, asbest, papier, kleding, glas, wit- en bruingoed en nog bruikbare spullen. Bouw- en sloopafval wordt in kleine hoeveelheden (een kruiwagen) geaccepteerd. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 7

8 3 Gescheiden ingezamelde hoeveelheden afvalstoffen De gemeente verstrekt elk jaar gegevens over de ingezamelde hoeveelheden afvalstoffen aan het CBS als bijdrage aan de landelijke enquête gemeentelijk afval. Deze cijfers zijn afkomstig van 6 : - Afvalverwijdering Utrecht (AVU): huishoudelijk restafval, grof huishoudelijk restafval, gft-afval, glas en papier 7 - Registraties van de inzamelaars van oud papier, textiel, - De Kringloopwinkel - Verwerkers van andere afvalstromen, waarmee de gemeenten contracten heeft - De registratie op het gemeentelijke afvalaanbiedstation. De ingezamelde hoeveelheden per inzamelmethode (halen of brengen) zijn weergegeven in onderstaande tabel. Deze tabel volgt de indeling van het vragenformulier van het CBS. Tabel: Ingezamelde hoeveelheden afval naar inzamelmethode (halen of brengen) 8 Ingezamelde hoeveelheid in Afvalstroom: Tonnen % Tonnen % Tonnen % 10 Halen Huishoudelijk restafval % % % Grof huishoudelijk restafval Verbouwingsrestafval Gft-afval % % % Oud papier en karton ,3% Verpakkingsglas Textiel p.m. p.m. p.m. 11 Vloerbedekking Kca (huis-aan-huis) 1,56 1,2 1,88 Metalen verpakkingen (blik) Kunststoffen - Koel- en vriesapparatuur 12 6 Desgewenst kan men hier opmerkingen toevoegen over de monitoring. 7 Niet in alle gemeenten wordt het oud papier via de AVU regeling ingezameld. 8 De tabel is opgezet volgens de indeling van de jaarlijkse CBS enquête. Alle in het formulier opgenomen afvalstromen zijn in de tabel vermeld. In de praktijk worden niet al deze stromen door iedere gemeente gescheiden ingezameld. Men kan voor deze stromen de tabel blanco laten of de betreffende rijen weglaten. In het CBS formulier is ook een rubriek opgenomen voor Reinigingsdiensten en overig afval (niet van huishoudens afkomstig). Die is niet in de tabel opgenomen, omdat de dummy alleen gericht is op huishoudelijk afval. 9 Het CBS verwerkt de gegevens van de gemeenten tot tabellen die op de website van het CBS te vinden zijn. De CBS cijfers van alle Utrechtse gemeenten voor 2004 zijn door AVU gebundeld in een tabel, die aan de gemeenten is toegestuurd. Van de voorgaande jaren kan men de gegevens vinden door op de website cbs.nl door te klikken naar de snelkoppeling Statline databank ( en dan als zoekopdracht te geven: gemeentenaam hoeveelheid huishoudelijk afval per inwoner per gemeente jaartal (jaartal niet invullen bij periode). Dat levert een tabel op met de hoeveelheden per afvalstroom in kg per inwoner voor het gevraagde jaar. 10 In de tabel zijn percentages van het totaal berekend voor de subtotalen van halen en brengen en voor de grootste afvalstromen. Men kan dit ook doen voor alle componenten. 11 Als een afvalstroom wel gescheiden wordt ingezameld, maar de hoeveelheden niet bekend zijn is p.m. ingevuld. Voor textiel geven de charitatieve inzamelaars de hoeveelheden vaak niet door aan de gemeente. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 8

9 Ingezamelde hoeveelheid in Afvalstroom: Tonnen % Tonnen % Tonnen % 10 - ICT-apparatuur - Televisies - Overig groot witgoed p.m. p.m. p.m. - Overig wit- en bruingoed Grof tuinafval 6 Bruikbaar huisraad 52 30? Metalen Houtafval Overige, te weten. Subtotaal halen % % % Brengen Huishoudelijk restafval Grof huishoudelijk restafval Verbouwingsrestafval Gft-afval Oud papier en karton ,2% Verpakkingsglas Textiel Vloerbedekking Kca Metalen verpakkingen (blik) Drankenkartons Kunststoffen - Koel- en vriesapparatuur - ICT-apparatuur - Televisies - Overig groot witgoed - Overig wit- en bruingoed Grof tuinafval Bruikbaar huisraad Vlakglas Metalen Houtafval Schoon puin Asbest Autobanden Schone grond Dakbedekking Overige, te weten: Subtotaal brengen % % % 12 Voor wit- en bruingoed worden in de provincie Utrecht de ingezamelde hoeveelheden niet per gemeente geregistreerd. Het CBS rekent de totaal ingezamelde hoeveelheid om naar gemeenten op basis van het aantal inwoners. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 9

10 Ingezamelde hoeveelheid in Afvalstroom: Tonnen % Tonnen % Tonnen % 10 Totaal % % % De volgende tabel geeft een overzicht van de ingezamelde hoeveelheden per afvalstroom. De hoeveelheden voor halen en brengen zijn hier samengevoegd tot het totaal. De ingezamelde hoeveelheden zijn omgerekend van tonnen naar kg per inwoner. Door in kg per inwoner te rekenen wordt het mogelijk om te vergelijken met de landelijke doelstellingen en met de inzamelresultaten in andere gemeenten. Tabel: Ingezamelde hoeveelheden per afvalstroom in tonnen en in kg per inwoner Afvalstroom Tonnen Kg/inw Tonnen Kg/inw Tonnen Kg/inw Huishoudelijk restafval Grof huishoudelijk 427(18%) (14%) (13%) 36 restafval Restafval totaal Gft-afval Grof tuinafval Oud papier Glas Vlak glas ,5 Textiel 28 3,4 41 4,9 26 3,1 Wit- en bruingoed x x x x x x Klein chemisch afval 22,6 2,7 19,2 2,3 14,8 1,8 Bruikbaar huisraad 62 7,4 34 4,1 40 4,8 Houtafval Schoon puin Overige metalen Overigen (asbest, 21 2,5 7 0,8 18 2,2 bielzen) Totaal gescheiden ingezameld Totaal ingezameld Uit de tabellen blijkt dat 70% van het afval wordt gehaald, de rest (30%) wordt gebracht. Dit is een hoog brengpercentage; in vergelijkbare gemeenten in Utrecht is circa 20% gebruikelijk. De grootste fractie is restafval (36%), gevolgd door gft-afval (20%) en daarna papier (13%). Samen vormen deze drie fracties bijna 80% van het afval. Het restafval bestaat uit huishoudelijk restafval en grof huishoudelijk restafval. Het aandeel van grof huishoudelijk restafval is 13%, wat gemiddeld is (Het gemiddelde van de Utrechtse gemeenten in 2004 is 15%). Van de ingezamelde afvalstromen in 2004 is in totaal 55% (2.665 ton) gescheiden ingezameld voor hergebruik. Dat is hoog: de landelijke doelstelling voor 2006 is 60% (zie voetnoot 27). R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 10

11 De op de Gemeentewerf afgegeven hoeveelheden in 2004 zijn als volgt 13 : Kca 13 Grof huishoudelijk restafval 208 Oud papier en karton circa 140 Textiel circa 4 Wit- en bruingoed 872 stuks Grof tuinafval 377 Vlakglas 4 Overige metalen 35 Houtachtig 183 Schoon puin 140 Asbest 4 Bielzen 14 + Totaal 1122 ton Via de Gemeentewerf is in totaal 23 % van het afval ingezameld. 13 Desgewenst kunnen uitwerkingen over het inzamelen worden toegevoegd. Dat is hier gedaan voor het afvalaanbiedstation (de gemeentewerf). Het is ook te overwegen voor de kringloopwinkel, de verschillende brengcontainers (aantal containers en gemiddelde hoeveelheid per container) of de chemokar. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 11

12 4 De samenstelling van het restafval volgens de sorteeranalyses De AVU heeft in 2000, 2002, 2003 en 2004 een sorteeranalyse van het restafval laten uitvoeren 14. Hiervoor wordt een steekproef onderzocht van het restafval van circa 40 huishoudens (circa 750 kg in 120 zakken of 40 minicontainers). De uitkomsten geven een beeld van de samenstelling van het restafval en zijn in de volgende tabel weergegeven. De percentages zijn op basis van de totale hoeveelheid huishoudelijk restafval omgerekend naar hoeveelheden per component in het restafval in kg per inwoner. Tabel: Uitkomsten van de sorteeranalyses en vergelijking met aanvaardbare niveaus en gemiddelden in de provincie Utrecht 15 Fractie: Datum analyse: -Opmerkingen bij de sorteeranalyses 17 Aandeel in Voorbeeld in % en kg per inwoner November 2001 Oktober 2003 Oktober 2004 In % Kg/inw In % Kg/inw In % Kg/inw - Opmerkingen bij de sorteeranalyse van 16 november 2001: Totaal gesorteerd: 725,8 kg Herbruikbaar papier iets hoger dan gemiddeld en bevat redelijk wat karton - Opmerkingen bij de sorteeranalyse van 3 oktober 2003: Gesorteerd 763,2 kg van 820 kg (40 minicontainers) Gft: redelijk wat tuinafval aangetroffen Papier: veel kranten/reclame, boeken en post. Weinig verpakkingskarton. AVUaanvaardbaar niveau kg/inw. 16 Gemiddelde in Utrecht in 2004 Gft-afval 16, , <50 24% Waarvan tuinafval 6,4 15 Papier/karton 16, , <20 16% Glas 4,9 11 2,7 6 3,5 8 <5 4% Textiel 3,1 7 2,8 7 1,5 3,4 <5 3% Waarvan schoenen 0,3 0,7 Wit- en bruingoed 0,08 0,2 0,15 0,3 0,61 1,4 <1 0,5% Kca 0,00 0 0,11 0,3 0,04 0,1 <0,25 0,1% Zeeffractie 8,1 19 8, % Restfractie 51, , Waarvan: Kunststof % Hout 1,5 3,5 1,3 3,0 2% Steenachtig mat. 2,7 6,3 1,6 3,7 3% Metaal 2,8 6,6 2,1 4,8 3% Hh. restafval totaal 100% % % 229 < % 14 In de grotere gemeenten worden jaarlijks verschillende sorteeranalyses uitgevoerd. In de tabel kan per component het rekenkundig gemiddelde van de sorteeranalyses per jaar worden opgenomen. De gegevens per afzonderlijke sorteeranalyse kunnen dan desgewenst in een aanvullende tabel worden gepresenteerd, samen met de opmerkingen per sorteeranalyse van Eureco. 15 De gegevens in de tabel zijn te vinden in de jaarlijkse rapportage van AVU over de monitoring van het gemeentelijk afval in de provincie Utrecht (en in de rapportages per sorteeranalyse). 16 De AVU aanvaardbare niveaus voor de hoeveelheden in het huishoudelijk restafval zijn toegelicht in de monitoringrapportage van AVU (zie voetnoot 3). In de tabel zijn de aanvaardbare niveaus vermeld voor gemeenten in de stedelijkheidsklassen 3, 4 en 5. Voor de gemeenten in de stedelijkheidsklassen 1 en 2 is het aanvaardbare niveau voor gft-afval < 75 kg/inw. en voor papier < 40 kg/inw. 17 De opmerkingen per sorteeranalyse zijn overgenomen uit de rapportages per sorteeranalyse van Eureco. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 12

13 Textiel: geen volle zakken aangetroffen. Wit- en bruingoed: electr. speelgoed, electr. tandenborstel, portofoon, wekker, adapter Kca: 3x medicijnen, 18x batterijen, insecticide, olie Ondefinieerbare rest (< 20 mm): inert materiaal (zand/grond), blad, kattegrid. Restfractie: kunststofverpakkingen, sanitair papier etc. - Opmerkingen bij de sorteeranalyse van 30 oktober 2004 Algemeen: 759,5 kg gesorteerd van 800 kg (40 minicontainers) Gft: veel bladeren etc. Papier herbruikbaar: veel kranten, folders en tijdschriften, weinig snippers, redelijk wat karton Textiel: geen bijzonderheden Wit- en bruingoed: 1 waterkoker, 1 spelcomputer, 2 horloges, 1autoradio, 1 radiootje, 1 telefoon Kca:2 astmapompjes, 1 spaarlamp Zeeffractie: zand en kattengrind Restfractie: geen bijzonderheden Zeer hoge waarden voor gft en papier, hoge waarden voor glas en wit- en bruingoed, lage waarden voor kca, zeer lage waarden voor textiel. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 13

14 5 Het bereiken van de landelijke doelstellingen voor gescheiden inzamelen De landelijke doelstellingen zijn gericht op het jaar 2006 en indicatief voor de gemeenten. In de AVU publicatie De sorteeranalyses en afvalmonitoring van AVU in 2004 is in paragraaf 6 een overzicht gegeven van de geactualiseerde doelstellingen en richtlijnen voor het gescheiden inzamelen van huishoudelijk afval volgens het Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) en het Afval Overleg Orgaan (AOO). In dit hoofdstuk zijn de inzamelresultaten vergeleken met deze doelstellingen. 5.1 Gewoon huishoudelijk afval De volgende tabel geeft voor gewoon huishoudelijk afval 18 een overzicht van de richtlijnen, de ingezamelde hoeveelheden en de resterende hoeveelheden in het restafval. Tabel: Landelijke richtlijnen voor gescheiden inzamelen van fijn huishoudelijk afval (stedelijkheidsklasse 5) en resultaten in Voorbeeld in kg per inwoner Gescheiden inzamelen In restafval Totaal aanbod AOO In Voorbeeld in Sorteeranalyses In Voorbeeld in Landelijk AVUaanvaardbare richtlijn voor Afvalstroom niveaus 20 Gft-afval < Papier en < karton Glas < eenmalig Textiel 5 3,4 4,9 3, < Wit- en - x x x 0,2 0,3 1,4 < bruingoed Kca 2 2,7 2,3 1,8 0 0,3 0,1 <0,25 2,7 2,6 1,9 1,3 Totaal gescheiden Hh. restafval < Voor het verschil van gewoon en grof huishoudelijk afval wordt verwezen naar de definities van het CBS en AOO. In de tabel staan de afvalstromen die niet tot het grof huishoudelijk afval worden gerekend, met uitzondering van wit- en bruingoed. Wit en bruingoed is hier opgenomen,omdat er een landelijke scheidingsdoelstelling is (van 90%). Deze doelstelling is vertaald naar een AVU aanvaardbaar niveau voor de hoeveelheid in het huishoudelijk restafval. Wit- en bruingoed is in de tabel opgenomen om direct met deze afgeleide doelstelling te kunnen vergelijken 19 De richtlijnen van het AOO voor het gescheiden inzamelen zijn verschillend per stedelijkheidsklasse. In de tabel zijn de richtlijnen voor stedelijkheidsklasse 5 gebruikt. Voor de verschillende stedelijkheidsklassen zijn de AOO richtlijnen in kg per inwoner als volgt (zie de verwijzing in voetnoot 3): Sted. klasse Gft-afval Papier Glas Textiel Kca Totaal in kg/inw Voor de gemeenten in de stedelijkheidsklassen 3, 4 en 5. Zie voetnoot 16 voor de stedelijkheidsklassen 1 en 2. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 14

15 De resultaten van het gescheiden inzamelen zijn als volgt te beoordelen: - Gft-afval De gescheiden ingezamelde hoeveelheid gft-afval is minder dan volgens de landelijke richtlijn van het AOO voor Uit de sorteeranalyses blijkt dat de niet gescheiden hoeveelheid gftafval in het restafval redelijk is. In 2004 is een hoge waarde gemeten: in het monster zat veel tuinafval. In Voorbeeld worden alleen minicontainers gebruikt van 140 liter. Elders is het vaak mogelijk om te kiezen voor een extra container of een container van 240 liter. Het aanbod gaat dan uiteraard omhoog. Voorbeeld kan dit ook overwegen. Anderzijds is positief dat veel (45 kg per inwoner) grof tuinafval is opgehaald of gebracht naar de Gemeentewerf. - Papier en karton De ingezamelde hoeveelheid is aan de lage kant en ligt onder de richtlijn voor 2006 (95 kg per inwoner). Uit de sorteeranalyses blijkt dat de hoeveelheid papier in het restafval niet laag is (bijna 40 kg per inwoner); er worden nog veel kranten e.d. in het restafval gevonden. Dit geeft de indruk dat het gescheiden inzamelen van papier beter kan. Mogelijk door ook buiten de bebouwde kom huis-aan-huis op te halen en door gerichte voorlichting. Als buiten de bebouwde kom het papier ook huis-aan-huis zou worden opgehaald zou dit circa 10 kg per inwoner extra kunnen opleveren. (In de bebouwde kom wordt bij 2900 aansluitingen 405 ton opgehaald. Bij de 600 aansluitingen in het buitengebied komt dit overeen met 84 ton of 10 kg per inwoner gemiddeld). - Glas De ingezamelde hoeveelheid glas is met bijna 30 kg per inwoner meer dan de landelijke richtlijn van 23 kg. Volgens de sorteeranalyses is nog tamelijk veel glas in het restafval aanwezig. Voorlichting blijft nodig. - Textiel De ingezamelde hoeveelheid textiel is wat minder dan de landelijke richtlijn. Het huis-aanhuis ingezamelde textiel is echter niet geregistreerd. Uit de sorteeranalyses blijkt dat de hoeveelheid textiel in het restafval redelijk is. Het beeld is dus dat de resultaten van het gescheiden inzamelen voldoende zijn. - Wit- en bruingoed De ingezamelde hoeveelheid wit- en bruingoed is wel bekend in aantallen maar niet in kg. Uit de sorteeranalyses blijkt dat het restafval weinig wit- en bruingoed bevat. Dat is een vrij algemeen beeld in Utrecht. Blijkbaar wordt het wit- en bruingoed voldoende gescheiden ingezameld. - Klein chemisch afval De inzamelresultaten in Voorbeeld zijn in vergelijking met de landelijke doelstelling goed. Bij de sorteeranalyses is weinig kca in het restafval gevonden. Het algemene beeld uit de sorteeranalyses in Utrecht is ook dat maar weinig kca in het restafval wordt gevonden. De indruk is daardoor dat de huidige inzamelmethode voldoet. Voorlichting blijft noodzakelijk om dit niveau te handhaven. - Algeheel beeld Het gescheiden inzamelen van huishoudelijk afval voldoet nog niet aan de richtlijnen voor In totaal zou er circa 40 kg meer gescheiden moeten worden ingezameld. Voor gft-afval en papier is enige verbetering wenselijk. De hoeveelheid huishoudelijk restafval in Voorbeeld is nog circa 20 kg hoger dan wenselijk volgens het aanvaardbare niveau. Als er meer gescheiden wordt zal de hoeveelheid restafval waarschijnlijk navenant afnemen. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 15

16 5.2 Grof huishoudelijk afval Voor grof huishoudelijk afval zijn de inzamelresultaten weergegeven in de volgende tabel: Tabel: Resultaten van gescheiden inzamelen van grof huishoudelijk afval Afvalstroom Hoeveelheid in Hoeveelheid in Hoeveelheid in Grof huishoudelijk restafval 51 kg/inw 38 kg/inw 36 kg/inw Gescheiden ingezameld grof kg/inw 94 kg/inw 99 kg/inw Totaal grof huishoudelijk afval 160 kg/inw 132 kg/inw 135 kg/inw Scheidingspercentage 68 % % 73 % Doelstelling AOO voor % 75 % 75 % Inclusief 80%-nascheiding AVR n.v.t % 24 95% Het beoogde bronscheidingspercentage voor grof huishoudelijk afval van 75 % wordt al nagenoeg gehaald. Dat komt vooral door het gescheiden inzamelen van grof tuinafval, houtafval en schoon puin. De hoeveelheid grof huishoudelijk restafval komt bovendien goed overeen met het aanvaardbare niveau. De resultaten van het gescheiden inzamelen van grof huishoudelijk afval zijn dus prima. Het grof huishoudelijk restafval wordt nagescheiden in de scheidingsinstallatie van AVR op Lage Weide in Utrecht. Dat leidt tot 80% nuttige toepassing. Als daarmee rekening wordt gehouden is het percentage hergebruik/nuttige toepassing totaal maar liefst 95%! 5.3 Totaal aan huishoudelijk afval en hoeveelheden restafval In de volgende tabel zijn de ingezamelde hoeveelheden en de scheidingsresultaten voor het totaal aan huishoudelijk afval weergegeven. Tabel: Scheidingsresultaten voor het totaal aan huishoudelijk afval in 2004 Afvalstroom Restafval Gescheiden Totaal Scheidingspercentage Doelstelling ingezameld Gewoon % huishoudelijk afval Grof huishoudelijk % 75 % 26 afval Totaal % 60 % De gescheiden ingezamelde hoeveelheid grof huishoudelijk afval kan worden bepaald door de verschillende afvalcomponenten van grof afval bij elkaar op te tellen. Het is eenvoudiger om uit te gaan van het totaal aan huishoudelijk afval, en daar van af te trekken: huishoudelijk restafval, gescheiden ingezameld gewoon huishoudelijk afval en grof huishoudelijk restafval. 22 Het scheidingspercentage is berekend door gescheiden ingezameld grof te delen door het totaal grof huishoudelijk afval. In dit geval: 109/160 (x 100%). 23 N.v.t. voor 2002 omdat de scheidingsinstallatie toen nog niet in gebruik was. 24 Dit is als volgt berekend: 29% (100% 71%) is grof huishoudelijk restafval. Dit gaat naar de scheidingsinstallatie. 20% hiervan of 5,8% (20% van 29%) kan niet nuttig worden toegepast of hergebruikt. Het scheidingspercentage wordt dan 100% - 5,8% = 94%. 25 Er is geen landelijke doelstelling voor het scheidingspercentage voor het gewoon huishoudelijk afval. 26 De landelijke doelstelling voor het scheidingspercentage voor grof huishoudelijk afval is 75% en voor alle stedelijkheidsklassen gelijk. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 16

17 In totaal wordt dus in Voorbeeld van het ingezamelde afval 55 % gescheiden voor hergebruik. Landelijk wordt gestreefd naar een scheidingspercentage van 60% in Voorbeeld voldoet daar dus nog niet aan. Er is bij een gelijkblijvende totale hoeveelheid een verbetering nodig van 30 kg 28 meer scheiden om de doelstelling te halen. Voor grof huisvuil wordt het gewenste scheidingsniveau al vrijwel gehaald. De hoeveelheden restafval in Voorbeeld zijn in vergelijking met het gemiddelde in de provincie Utrecht in 2004 zowel voor huishoudelijk restafval als voor grof huishoudelijk restafval iets lager. Het totaal is ook minder dan het gewogen gemiddelde (9%). Dit blijkt uit de cijfers in de volgende tabel. Tabel: Hoeveelheden restafval in Voorbeeld en de provincie Utrecht in kg per inwoner Voorbeeld Provincie Utrecht Restafval van gewoon huishoudelijk afval Restafval van grof huishoudelijk afval Totaal restafval De totale hoeveelheid afval (gescheiden en niet gescheiden ingezameld) in Voorbeeld (585 kg per inwoner) wijkt maar weinig af van de gemiddelde totale hoeveelheid in de provincie Utrecht (volgens het CBS 657 kg per inwoner voor de provincie) 29. Zeker wanneer rekening wordt gehouden met de stedelijkheidsklasse 5 (niet stedelijk) van de gemeente op grond waarvan een hoog aanbod aan gft-afval is te verwachten. 27 De landelijke doelstelling voor het scheidingspercentage voor het totaal aan huishoudelijk afval is verschillende per stedelijkheidsklasse: zeer sterk stedelijk (1): 43%; zeer stedelijk (2): 53%; matig stedelijk (3): 56%; weinig stedelijk (4): 60%; niet stedelijk (5): 60%. Landelijk gemiddeld: 55%. In aanvulling hierop is er bij de landelijke doelstelling vanuit gegaan dat ook nog 5% van het huishoudelijk afval wordt nagescheiden. Het toptaal percentage nuttige toepassing komt dan uit op 60%. Dat is de algemene landelijke doelstelling voor Er moet 60% 55% = 5% meer gescheiden worden. Dat komt neer op 5% van het totaal van 585 kg per inwoner ofwel 30 kg per inwoner. 29 Het CBS geeft wel hogere cijfers voor de hoeveelheden restafval (283 en 55 kg per inwoner) dan de AVU cijfers (245 en 44 kg per inwoner). Dit wordt nog nagegaan. Ook voor gft-afval is het CBS cijfer (102 kg/inw.) hoger dan het AVU cijfer (86 kg per inwoner). Zie: R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 17

18 Bijlage: Toelichting op het CBS onderzoek gemeentelijk afval Omschrijving van het onderzoek Op de website van het CBS is de volgende omschrijving gegeven van het onderzoek 30 : Wat behelst het onderzoek Doel Het verkrijgen van gegevens over de hoeveelheden afval die door gemeenten of in opdracht van gemeenten ingezameld worden, alsmede over de inzamelings- en verwerkingsmethoden. De gegevens worden gepresenteerd naar diverse indelingen, o.a. Nederland totaal, provincie, gemeente, gemeentegrootteklasse, stedelijkheidsklasse en per inwoner. Doelpopulatie Gemeenten. Statistische eenheid Hoeveelheid gemeentelijk afval per afvalstroom. Aanvang onderzoek Het onderzoek Van gemeentewege ingezameld afval is gestart in Er zijn enkele aanpassingen geweest; de huidige tijdreeks loopt vanaf Frequentie Het onderzoek wordt jaarlijks uitgevoerd. Publicatiestrategie Voorlopige cijfers zijn beschikbaar in juni in het jaar na onderzoek; definitieve cijfers in december na het jaar van onderzoek. Hoe wordt het uitgevoerd Soort onderzoek Integrale schriftelijke enquête. De vragenlijst is opgesteld in samenwerking met het Afval Overleg Orgaan. Daarnaast is er ook overleg met andere instanties zoals het Ministerie van VROM en de provincies. In de vragenlijst worden definities toegepast voor de diverse afvalstromen die door het Afval Overleg Orgaan (AOO) zijn opgesteld in overleg met onder andere het CBS. Deze definities zijn gepubliceerd in het rapport De gemeentelijke afvalmonitor (AOO, 2003). Waarnemingsmethode De vragenlijst wordt aan alle Nederlandse gemeenten toegezonden, en in een aantal gevallen ontvangen ook aan Gemeenschappelijke regelingen en geprivatiseerde gemeentelijke afvalinzamelbedrijven. Berichtgevers Alle Nederlandse gemeenten, Gemeentelijke regelingen, particuliere gemeentelijke afvalinzamelingsbedrijven. Ook worden door het CBS Regionale Overslag Stations (ROSsen), kringloopcentra, afvalinzamelaars en verwerkers benaderd voor (aanvullende) informatie. Steekproefomvang Alle Nederlandse gemeenten. Controle- en correctiemethoden Gegevens die bij derden worden opgevraagd zijn niet altijd per gemeente beschikbaar maar hebben soms betrekking op twee of meer gemeenten. Dit is onder andere het geval 30 Te vinden via zoeken op gemeentelijk afval. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 18

19 wanneer een milieustraat door meerdere gemeenten wordt geëxploiteerd, of als de inzameling wordt uitgevoerd door een samenwerkingsverband (zoals een Gemeenschappelijke regeling). Om toch gegevens per gemeente te verkrijgen worden de totalen op basis van het aantal inwoners verdeeld over de gemeenten. Om tot een totaalcijfer voor Nederland te komen moet worden bijgeschat voor de ontbrekende gemeenten. Ook bij de responderende gemeenten kunnen soms gegevens over één of meer afvalstromen ontbreken. Voor de bijschatting wordt per afvalcomponent een schatter bepaald die het gemiddelde hoeveelheid afval per inwoner weergeeft. Omdat uit onderzoek is gebleken dat de hoeveelheid ingezameld afval sterk afhangt van de mate van stedelijkheid van de gemeenten. Daarom wordt ook voor elk van de vijf stedelijkheidsklassen per afvalcomponent een schatter bepaald. Met behulp van deze schatter worden de ontbrekende cijfers berekend. Behalve voor de hoeveelheden dient er ook een bijschatting te gebeuren voor de inzamel- en verwerkingsmethoden. Vooral de verwerkingsmethode hangt sterk af van de provincie waarin de gemeente gelegen is. Daarom wordt voor het bijschatten van de verwerkingsmethode een schatter bepaald per afvalcategorie en per provincie. Een vergelijkbare schatter wordt ook toegepast voor de inzamelmethode. Omdat de inzameling vaak regionaal is geregeld is, bestaat er een verband tussen de inzamelwijze en de provincie. Weging Zie controle- en correctiemethoden. Wat is de kwaliteit van de uitkomsten Nauwkeurigheid Ruim 90 procent van de gemeenten retourneert een bruikbare vragenlijst. Volgtijdelijke vergelijkbaarheid Sinds 1993 zijn er geen ingrijpende aanpassingen, en zijn de gegevens dus goed vergelijkbaar. Beschrijving kwaliteitsstrategie Laatst gewijzigd: woensdag 17 augustus 2005 Artikel over de opzet van het CBS onderzoek Achtgronden over de statistiek gemeentelijk afval zijn te vinden in het artikel over de opzet van het onderzoek. Hierin komen aan bod de toegepaste definities, de methode van gegevensinzameling, de berekening van de cijfers, hoe de resultaten worden gepubliceerd en wie ze gebruiken. Als bijlagen zijn opgenomen: De indeling van gemeentelijk afval en bijbehorende definities Het vragenformulier met toelichting Het artikel is te vinden op de CBS website via de volgende link: ( BEBD897415C0/0/gemeentelijkafval.pdf ) Resultaten van het CBS onderzoek Tabellen met de resultaten van het onderzoek zijn te vinden op de website van het CBS onder statline. De gegevens worden jaarlijks door SenterNovem bewerkt tot de Monitoringpublicatie huishoudelijk afval. De gegevens worden ook gebruik voor de module Kijk en vergelijk op de website van Uitvoering afvalbeheer van SenterNovem. R ense M ilieu Advies in opdracht van Afvalverwijdering Utrecht 19