Consortium Invasieve Plantensoorten. Inhoud
|
|
- Damian de Smedt
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Opsporing en identificatie van invasieve planten in Nederland door Leni Duistermaat (NCB Naturalis, Sectie NHN-Leiden) Symposium Vitaal ondernemen in het Q-tijdperk? 22 juni 2010, Naturalis, Leiden Inhoud Inleiding: - Waarom invasieve plantensoorten - Consortium partners en werkpaketten Resultaten: kennisverdieping, baanbrekende aspecten, meerwaarde naast andere initiatieven Kennisborging Toekomst Invasieve soorten Soorten die door menselijk handelen in nieuwe gebieden terecht komen en daar overlast veroorzaken: economie, gezondheid, biodiversiteit Jong vakgebied: C.S. Elton (1958) Convention Biological Diversity (CBD, 2005): opstellen en uitvoeren beleid t.a.v. invasieve exoten Worden alle exoten ook invasief? Tens Rule (Williamson, 1997) Beste voorspeller: soort heeft elders trucje al laten zien Klimaat: modelleren Nederland Breeding and propagation Distributie centrum Perspectief handeling invasieve soorten 1. Preventie: wetgeving, convenanten 2. Verwijdering: vroegtijdige signalering 3. Beheersing: maatregelen om probleem beheersbaar te maken (bv maaien, waterkwaliteit) Geschikt biotoop: open niches, voedselrijkdom Soorteigenschappen: concurrentiekracht, groeivorm, Afwezigheid ziekten en plagen: enemy release theorie Nog veel onduidelijk Impatiens glandulifera Reuzenbalsemien Niches: geologisch jong, menselijke invloed, waterrijk, voedselrijk Vereisten: Welke soorten Hoe te herkennen Public awareness 1
2 LNV / FES-programma Versterking Infrastructuur Plantgezondheid Ziekten & Plagen: Virussen, Schimmels, Insecten Invasieve plantensoorten ( /11) NHN-Leiden PD PRI NHN / FLORON Freek Bakker Edu Boer Leni Duistermaat René v. Moorsel Baudewijn Odé Theo Peterbroers Luc Willemse PD Maarten Steeghs Johan v. Valkenburg Roelf Pot Stagiaires Daniël van Denderen Marie Anne Frenken Thijs Groenewegen Carlo Tomas LNV-project (FES-gelden) PRI Bert Lotz René Smulders Tanja Speek Clemens. v.d. Wiel Hortus Botanicus Leiden Paul Kessler Gerda van Uffelen Art Vogel ( /11) Werkpakket 1: collecties Kennisverdieping: voorspelbaarheid invasiviteit (AIO) Opbouw informatiesysteem (potentieel) invasieve plantensoorten Selectie soorten: elders invasief, q-soorten, in handelsstromen Inventarisatie huidige collecties Verzamelen relevante informatie Werkpakket 2: sequenties en taxonomie Morfologische soortbeschrijvingen Knelpuntenanalyse morfologie mbt identificatie Verkenning mogelijkheden moleculaire diagnostiek: pilot DNA-barcoderen (1 + 4 soorten) Werkpakket 3: Digitale sleutels en visuele hulpmiddelen tbv inspectie Zaden, kiemplanten, aquatische planten, bonsai-onkruiden en andere terrestrische soorten Foto s en tekeningen Gebruikers Beleidsmakers Inspecteurs Terreinbeheerders Particulieren -is dit een lastige soort -in welk opzicht lastig -doorgeven van waarnemingen of opmerkingen mbt invasieve plantensoorten Onderzoekers: internationale profilering Engelstalige èn Nederlandstalige site gewenst Resultaten voorspellen invasiviteit: Invasiviteit beschouwd op twee schalen Regional scale Local scale Resultaten voorspellen invasiviteit Plant trait Regional scale Local scale Origin non-european>european Life form thero>hemi Height + Polyploidy polyploid>diploid Period of flowering + Vegetative lateral spread + Onset of flowering Long distance dispersal Reproduction type Pollination vector Selfing 2
3 Resultaten voorspellen invasiviteit Resultaten:databank Resultaten: Database met 156 soorten (waarvan 50 met volledige info) Regionaal Regional abundance Residence time (years) Lokaal Local dominance (%) Residence time (years) Voorbeeld van info: Hydrocotyle ranunculoides Voorbeeld van info: Hydrocotyle ranunculoides Actuele verspreiding NL (Bron: FLORON / FLORBASE) Q-bank tov andere Invasieve (planten-)soorten databases, bv: Global Invasive Species Database! DAISIE! vanaf 1842 Nieuwe inzichten Geïllustreerd NOBANIS Identification key to marine invasive species in Nordic waters Q-Bank Beeldgestuurde identificatie Toekomstbestendig: potentieel invasief Q-soorten 3 e landen 3
4 0.005 Q-bank Invasive Plants Determinatie Ambrosia met klassieke sleutel loopt vast op definitie zaad Determinatie Ambrosia zaad na 3 simpele keuzes m.b.v. beeldgestuurde sleutel Ambrosia zaad & kelk zaad Beeldgestuurd! Voorzien: Zaden Kiemplanten Aquatische planten Terrestrische planten (incl. bonsai-onkruiden) Totaal Bidens zaad Digitale sleutel Bonsai-onkruiden Digitale sleutel Kiemplanten DNA barcoding examples: Hydrocotyle ranunculoides Hranu HDN 417 Hranu RRP 1 Hranu RRP 2 Hranu VV 3280 Hranu VV 3276 Hranu VV 3261 H. ranunculoides Hranu Dui 424 Hranu Dui 425 Hranu Gsn 5Jul Hranu Gsn 13Jul Moleculaire ondersteuning voor herkenning twee morfologisch gelijkende soorten: Hranu Dui 430 Hranu VV 3331 Hranu Gsn 20Jul Hspec VV 3332 Hspec VV 3255 Hleuc VV 3279 H. leucocephala Hleuc VV 3338 Hleuc VV 3345 Ludwigia grandiflora Waterteunisbloem Hleuc TMP 9276 > H. leucocephala Herbariummateriaal: Hleuc TMP 9253 DNA kwaliteit Hsibt M H. sibthorpioides Hspec VV 3346 Soort? Hvulg VV 3307 Herkomst M.Amerika Hvulg VV 3318 H. vulgaris Hvulg Dui 428 Hvulg Dui 429 Hvulg Dui 431 H. vulgaris / H. verticillata Hvulg VV 3358 Hnoze VV 3347 H. novae-zelandiae H. sibthorpioides Hsibt VV 3270 Hsibt VV 3252 Hvert VV 3319 H. verticillata Hvert VV 3359 Hvert VV 3282 Van de Wiel et al., Molecular Ecology Hvert VV 3251A Resources (2009) 9, Hvert VV
5 Mystery Myriophyllum DNA barcoding examples: Myriophyllum aquaticum / M. heterophyllum Invasieve soorten: overlast in watergangen Mystery Myriophyllum: steriel DNA barcoding examples: Myriophyllum M. scabratum Z.O. Azië: M. tenellum? Hongarije: M. heterophyllum of hybride M. simulans 14.0 M. heterophyllum M. spicatum M. tuberculatum M. aquaticum M. verticillatum M. scabratum Myr_3266-trnH Myr_3267-trnH > M. propinquum Myr_3326-trnH Myr_3353-trnH Myr_3373-trnH M. scabratum Myr_3399-trnH Myr_3401-trnH Myr_3411-trnH Myr_3413-trnH Myr_3424-trnH Myr_419-trnH Myr_422-trnH_1287 Myr_421-trnH_1287 Myr_423-trnH_1287 Myr_B6-trnH Myr_B8-trnH Myr_B9-trnH Myr_H3-trnH Myr_S3-trnH Myr_3254-trnH Myr_3349-trnH Myr_3305-trnH Myr_3333-trnH Myr_3441-trnH Myr_3456-trnH Myr_3342-trnH Myr_3298-trnH_1287 Myr_426-trnH_1287 Myr_3329-trnH_1287 Myr_K2-trnH_1287 Myr_3294-trnH Myr_418-trnH Myr_H4-trnH-1287 Myr_W60-trnH Myr_3412-trnH Myr_3406-trnH Myr_3369-trnH_1287 Myr_3334-trnH Myr_3440-trnH Myr_3350-trnH Myr_3410-trnH Myr_Wiel6-trnH M. alterniflorum Myr_3371-trnH_1287 Myr_3372-trnH Myr_3419-trnH Myr_3405-trnH-1299 Myr_461-trnH Myr_3370-trnH_1287 Myr_3343-trnH Myr_B7-trnH Standaard fotografie Gewone waternavel (Hydrocotyle vulgaris) Rode myriophyllum (Myriophyllum matogrossense ) Nucleotide Substitutions (x Variabiliteit binnen een soort Hydrocotyle ranunculoides (cultuur) Hydrocotyle verticillata (Israel) vruchtdragend onder struiken 1 cm in lage vegetatie vegetatief Tekeningen gemaakt in Consortiumverband Vergelijkingstabel Waterpestachtigen (Veldgids Invasieve Waterplanten) Samenvattend: Vernieuwende aspecten Voorspellen invasiviteit Database met beeldgestuurde identificatie en links vanuit sleutel naar q-bank Soortselectie toekomstgericht Nieuwe inzichten door bijeenbrengen informatie Nieuwe inzichten morfologische variabiliteit en identificatie Positieve resultaten moleculaire toetsen: DNAbarcoderen (en in ontwikkeling: herkomst, detectie hybriden) Illustratie-materialen Kruisbestuiving praktijk - wetenschap 5
6 Kennisborging Koppeling van informatie en foto s aan goed gedocumenteerd herbarium materiaal (oude collecties en nieuw verzameld) Consortium collectie J.v.Valkenburg 3490 (import) Cabomba caroliniana Foto 3490-a Foto 3490-c Toekomst Wat is er nodig? Technisch onderhoud van het systeem Up-to-date houden van de informatie (bestaande records en nieuw toe te voegen records; incl. lifelinks naar NDFF, GBIF) Aanpak taxonomische problemen Verder ontwikkelen moleculaire identificatie technieken Toekomst Hoe te bewerkstelligen? Alleen te garanderen met permanente bemensing; niet ad-hoc inhuren Meerwaarde samenwerking handel, praktijk, waterschappen, natuur, wetenschap, inventarisatie Historsiche collectie uit gebied van oorsprong, geïdentificeerd door taxonomisch specialist Dankwoord Consortium partners College van Toezicht Stuurgroep Versterking Infrastructuur Plantgezondheid Hortus Botanicus Leiden (kweekfaciliteiten!) Discussies, adviezen, plantenmateriaal: Ahmed, S. Andeweg, R. Barber, J. Bergh, B.vd Bodelis, M. Branquart, E. Bruinsma, J. Brunel, S. Cabrera Walsh, G. Charles, L. Clifton, P. Coetzee, J. Dugdale, T. Gravendeel, B. Groenendijk, J. Holverda, W. Hort. Bot. Leiden Hussner, A. Jabas, B. Lammers, W. Lee, S. Lloyd, S. Martin, D.G. Officer, D. Peirce, J. Rayner, B. Reeves, A. Robert, V. Rotteveel, T. Schooler, S. Schotman, C. Tamis, W. Toussaint, B. Triest, L. Vos, J. Vrieling, K. Watterlot, A. 6
planten voor planten en plantengemeenschappen
Formele beoordeling van risico s s van planten voor planten en plantengemeenschappen Johan van Valkenburg en Ton Rotteveel Plantenziektenkundige Dienst Wageningen g 11 december 2008 Inhoud Internationale
Nadere informatieDe ontwikkeling van een informatiesysteem voor invasieve plantensoorten
De ontwikkeling van een informatiesysteem voor invasieve plantensoorten Leni Duistermaat 1, Johan van Valkenburg 2, Tanja Speek 3, Clemens van de Wiel 3, René Smulders 3, René van Moorsel 1 en Bert Lotz
Nadere informatie. naturalis. nederlands centrum voor biodiversiteit. leiden. plantpathogenen, onderdeel van biodiversiteit? kennis en innovatie in breed perspectief
. naturalis nederlands centrum voor biodiversiteit. leiden plantpathogenen, onderdeel van biodiversiteit? kennis en innovatie in breed perspectief . naturalis nederlands centrum voor biodiversiteit. leiden
Nadere informatieCONVENANT WATERPLANTEN. Partijen: A De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, handelend als bestuursorgaan, hierna LNV ;
CONVENANT WATERPLANTEN Partijen: A De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, handelend als bestuursorgaan, hierna LNV ; B De Unie van Waterschappen, te s Gravenhage, namens alle Waterschappen;
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11341 21 juli 2010 Convenant waterplanten 23 februari 2010 Nr. NLP/2010/1031 Partijen: A De Minister van Landbouw, Natuur
Nadere informatieNieuws over exotische vaatplanten
H. Duistermaat Nieuws over exotische vaatplanten 2008 Leni Duistermaat i.s.m. Wout Holverda, René van Moorsel, Johan van Valkenburg (PD), Menno Soes (Bureau Waardenburg) en FLORON Nationaal Herbarium Nederland
Nadere informatieAanpak uitheemse probleemplanten
Aanpak uitheemse probleemplanten Johan van Valkenburg Symposium Ecologie en de praktijk Inhoud van de presentatie Wat zijn (invasieve) exoten? Hoe komen ze in Nederland Beschikbare beleidsinstrumenten
Nadere informatieChemievrij beheer groene ruimte Burgerparticipatie bij bestrijding invasieve exoten
Chemievrij beheer groene ruimte Burgerparticipatie bij bestrijding invasieve exoten Lodewijk van Kemenade Landschapsbeheer Flevoland Inhoud Invasieve exoten in de groene ruimte Wettelijke aspecten Samenwerking
Nadere informatie6/4/2010. Beleidscyclus. Opzet van de presentatie. En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat uit: José Tom. Team Invasieve Exoten
Opzet van de presentatie Beleidscontext Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting 2 En wat doet het? Wiebe TIE bestaat uit: Biodiversiteitsverdrag (1992) (Convention
Nadere informatieBestrijding invasieve exotische planten, struiken en bomen
Bestrijding invasieve exotische planten, struiken en bomen Laatste update: 26 november 2015 Reuzenbalsemien Trosbosbes (Foto s: Johan van Valkenburg) Waarom een advies over bestrijding? In toenemende mate
Nadere informatieOpzet van de presentatie. Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting
Opzet van de presentatie Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting 2 En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat
Nadere informatieInvasieve exoten in de tuin. KNPV Najaarsbijeenkomst, 22 november 2018
Invasieve exoten in de tuin KNPV Najaarsbijeenkomst, 22 november 2018 In de media 2 Invasieve exoten (definitie) dieren, planten en micro-organismen die door menselijk handelen in een nieuw gebied terechtkomen
Nadere informatieCoördinerend Orgaan Invasieve Exoten (COIE)
Coördinerend Orgaan Invasieve Exoten (COIE) Wiebe Lammers Kwartiermaker COIE Ministerie van LNV / Plantenziektenkundige Dienst j.w.lammers@minlnv.nl Tel: 0317 496 646 13 december 2007 Inhoudsopgave 1.
Nadere informatieAanpak Invasieve exoten. Henk Siebel mei 2014
Aanpak Invasieve exoten Henk Siebel mei 2014 Aanpak probleem met invasieve exoten in bos- en natuurgebieden Waar hebben we het over? Welke strategie is de beste? Algemene opties Struiken, bomen en ruigtekruiden
Nadere informatieAquatische exoten. Didier Soens Directeur dienst Waterbeleid Provinciebestuur Antwerpen. Departement Leefmilieu. Departement Leefmilieu
Aquatische exoten Didier Soens Directeur dienst Waterbeleid Provinciebestuur Antwerpen Dienst Waterbeleid Uitheemse soorten Via tuinvijvers, aquaria, in milieu Niet elke soort zorgt voor problemen 2 Drie
Nadere informatie20-12-2013. Uitwerking in de praktijk: convenant als compromis of verantwoorde speelruimte? Inhoud. Beheer van exoten
Uitwerking in de praktijk: convenant als compromis of verantwoorde speelruimte? Laura N.H. Verbrugge, Rob S.E.W. Leuven & Riyan J.G. van den Born Werkgroep Exoten 19 December 2013 Inhoud Van risicobeoordeling
Nadere informatieLezing waterschap en exoten bestrijding
Lezing waterschap en exoten bestrijding -Wie -Waarom -Wat -Hoe 20 mei 2017 Jeff Samuels, afd.kennis & Advies Samenwerken! Bestrijding van invasieve exoten vraagt om: Een gezamenlijke aanpak! Het maken
Nadere informatieEindrapportage verspreidingsonderzoek vaatplanten 2010 onderdeel invasieven
Eindrapportage verspreidingsonderzoek vaatplanten 2010 onderdeel invasieven Baudewijn Odé, Wout van der Slikke & Ruud Beringen maart 2011 In opdracht van de Gegevensautoriteit Natuur en Team Invasieve
Nadere informatieNieuws over exotische vaatplanten 2007
Plantennieuws uit 2007 H. Duistermaat Nieuws over exotische vaatplanten 2007 Leni Duistermaat i.s.m. Wout Holverda & René van Moorsel Nationaal Herbarium Nederland & FLORON Wageningen, 13 december Plantennieuws
Nadere informatieStudiedag Rivierkreeft: Exoot uit de sloot. Jeffrey Samuels
Studiedag Rivierkreeft: Exoot uit de sloot Jeffrey Samuels 14-11-2018 Kreeftenproblematiek bij Waterschap Brabantse Delta Wat ga ik vertellen? Waar wij als WSBD tegen aanlopen als het om invasieve (uitheems)
Nadere informatieOmgaan met exoten. een controversiële en beladen discussie. Gerard Oostermeijer
Omgaan met exoten een controversiële en beladen discussie Gerard Oostermeijer Ecologische effecten van exoten Positief soortenrijkdom bloemenrijkdom grote hoeveelheden voedsel - nectar en stuifmeel voor
Nadere informatieGedragscode invasieve soorten ook voor de openbare groenvoorziening
Projet LIFE «Information & Communication» Gedragscode invasieve soorten ook voor de openbare groenvoorziening Heemers Leen (PCS) Solidago gigantea 1758 Cotoneaster horizontalis 1877 Aster lanceolatus 17ème
Nadere informatie1nvexo. Interreg Vlaanderen Nederland. minder invasieve planten en dieren. Europese Unie Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
1nvexo minder invasieve planten en dieren Interreg Vlaanderen Nederland Europa investeert in uw regio Europese Unie Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling Casus Grote waternavel en andere invasieve
Nadere informatieBeheer van uitheemse probleemplanten
Beheer van uitheemse probleemplanten Oeverplanten & Ambrosia Johan van Valkenburg Uitheemse planten en regelgeving/beleid Flora en Fauna wet Convenant waterplanten EU richtlijn veevoeder Nieuwe EU regelgeving
Nadere informatieToepassingsmogelijkheden van edna voor het opsporen van invasieve exoten. Jeroen van Delft & Jelger Herder Driebergen - Zeist, 14 juni 2017
Toepassingsmogelijkheden van edna voor het opsporen van invasieve exoten Jeroen van Delft & Jelger Herder Driebergen - Zeist, 14 juni 2017 Wat is een exoot? Exoot = plant, dier, micro-organisme of schimmel
Nadere informatieThemanummer Fytosanitair Versterking Infrastructuur Plantgezondheid. Mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging
GEWASBESCHERMING Mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging NUMMER 2 Themanummer Fytosanitair Versterking Infrastructuur Plantgezondheid colofon ] Afbeelding voorpagina:
Nadere informatieDe Universele Verklaring tot Exoot
De Universele Verklaring tot Exoot Roelf Pot P Waarom zo n verklaring? P Wat verklaren anderen? P Hoe verklaar ik de verschillen? P Voorstel Aanleiding P Behoefte aan uitspraak over sommige soorten: is
Nadere informatieExoten, een beleidsgeschiedenis. Ton Rotteveel
Exoten, een beleidsgeschiedenis Ton Rotteveel Exoten Wat is een exoot? Een voor ons land nieuw organisme dat hier niet op eigen kracht kon komen. Al 4000-6000 jaar geleden: akkerbouwonkruiden naar West-
Nadere informatieMonitoring aquatische biodiversiteit met DNA barcoding veelbelovend
Monitoring aquatische biodiversiteit met DNA barcoding veelbelovend Waterkwaliteit op de kaart II Berry van der Hoorn, Naturalis Michiel Hootsmans, KRW Watercycle centre Roel Knoben, RHDHV 8 oktober 2015
Nadere informatieInvasieve planten en de Gedragscode
Projet LIFE «Information & Communication» AlterIAS als communicatieen sensibiliseringsproject Mariijke Dierickx (Proefcentrum voor Sierteelt) Wat kunnen WIJ doen? Solidago gigantea 1758 Cotoneaster horizontalis
Nadere informatieExoten in het soortenregister. Berry van der Hoorn Vincent Kalkman
Exoten in het soortenregister Berry van der Hoorn Vincent Kalkman Taxonomie Kenmerken Beschrijvingen Verspreiding Ecologie Beleid & wetgeving Literatuur Sleutels 1. Eerste versie thema exoten (2009)
Nadere informatieGedragscode invasieve planten in België
LIFE + Information & Communication Gedragscode invasieve planten in België Halford Mathieu (ULg GxABT) Mathys Catherine (CTH) Heemers Leen (PCS) Proefcentrum voor Sierteelt - Destelbergen 15 september
Nadere informatieEindconclusies AlterIAS
Eindconclusies AlterIAS Communicatie over invasieve planten en de Gedragscode invasieve planten in België Dorien Van Wesemael (PCS) AlterIAS-team Demonamiddag Groenvoorziening Destelbergen, 27/09/2013
Nadere informatieInvasieve plantensoorten zijn in de laatste decennia sterk toegenomen in Nederland
Invasieve plantensoorten zijn in de laatste decennia sterk toegenomen in Nederland Indicator 5 januari 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met
Nadere informatieDNA barcoding. Identificatie van plant en dier
DNA barcoding Identificatie van plant en dier DNA barcoding Identificatie van plant en dier Berry B. van der Hoorn, Kevin K. Beentjes, Maartje Kijne-van der Sluis Naturalis Biodiversity Center, DNA Barcoding
Nadere informatieBestrijding Invasieve wateren oeverplanten
Bestrijding Invasieve wateren oeverplanten wet- en regelgeving 2 mei 2014 Doel presentatie: Inzicht nieuwe/aankomende wet- en regelgeving m.b.t. aanpak invasieve water- en oeverplanten Inzicht nieuwe/aankomende
Nadere informatieVerwildering van Cotoneaster Ehrh. (Dwergmispel) in Nederland: de stand van zaken
Invasieven in Nederland Verwildering van Cotoneaster Ehrh. (Dwergmispel) in Nederland: de stand van zaken Edu Boer (Nationaal Referentie Centrum, Nederlandse Voedsel- en Warenauto riteit, Divisie Landbouw
Nadere informatieUitnodiging vergadering NECOV/WEW werkgroep exoten
Uitnodiging vergadering NECOV/WEW werkgroep exoten Datum: 9 april 2010 Plaats: Bilthoven, Sportvisserij Nederland, Leijenseweg 115, Bilthoven Tijd: 10:00 12:30 De agenda van de volgende vergadering zal
Nadere informatieMonitoring Nut en noodzaak van het in beeld brengen en houden van exoten. Baudewijn Odé en Jeroen van Zuidam
Monitoring Nut en noodzaak van het in beeld brengen en houden van exoten Baudewijn Odé en Jeroen van Zuidam Bedekt oppervlak Bestrijdingskosten Het probleem van exoten Soort afwezig Vestiging voorkomen!
Nadere informatieInvasieve waterplanten in Nederland
Index Invasieve waterplanten in Nederland Veldgids Inhoud Colofon Dit is een uitgave van de Plantenziektenkundige Dienst van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Postbus 9102 6700 HC
Nadere informatieDe EU-exotenverordening; wat betekent dat voor ons?
De EU-exotenverordening; wat betekent dat voor ons? Wiebe Lammers NVWA j.w.lammers@nvwa.nl 8 maart 2018, Eindhoven Deze presentatie: EU-exotenverordening (1143/2014) De Unielijst Uitroeien en beheersen:
Nadere informatieBelgisch Biodiversiteits Platforum
Belgisch Biodiversiteits Platforum Sonia Vanderhoeven Etienne Branquart [HET HARMONIA INFORMATIESYSTEEM EN HET ISEIA PROTOCOL] Verklarend document voor het Life + Project AlterIAS Oktober 2010 Algemene
Nadere informatiehet Nederlandse invasieveexotenbeleid
ALV zoogdiervereniging VZZ 18 april 2009 het Nederlandse invasieveexotenbeleid Edo Knegtering (Directie Natuur, Landschap en Platteland i.o.) Exotenbeleid Nederlands exotenbeleid vroeger recent Nederlands
Nadere informatieWat zijn springzaden? Springzaden in Nederland en Noord-Brabant Gevolgen uitheemse springzaden Bestrijding en monitoring Wat kan jij doen?
Joop Foto: Verburg Piet Bremer Wat zijn springzaden? Springzaden in Nederland en Noord-Brabant Gevolgen uitheemse springzaden Bestrijding en monitoring Wat kan jij doen? Thomas Meyer Eenjarige planten
Nadere informatieLeni Duistermaat, Naturalis sectie Botanie, onderzoeker Nederlandse flora
Herbariummateriaal verzamelen nog van deze tijd?! Leni Duistermaat, Naturalis sectie Botanie, onderzoeker Nederlandse flora Leni.Duistermaat@naturalis.nl Nederland kent een lange traditie van het inventariseren
Nadere informatieInvasieve waterplanten in Nederland
Index Invasieve waterplanten in Nederland Veldgids Inhoud Colofon Dit is een uitgave van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit Postbus 9102 6700 HC Wageningen pd.info@minlnv.nl AID, PD en VWA bouwen aan
Nadere informatieWatercrassula en Grote waternavel. Paul Hendriks en Saskia de Vries
Watercrassula en Grote waternavel Paul Hendriks en Saskia de Vries Inhoud Watercrassula Bekende informatie Ervaringen uit werkveld Grote waternavel Bekende informatie Ervaringen uit werkveld Onze verplichtingen
Nadere informatieEU-exotenverordening; wat betekent dit voor ons?
EU-exotenverordening; wat betekent dit voor ons? Wiebe Lammers NVWA j.w.lammers@nvwa.nl 8 februari 2018, Nijkerk Deze presentatie: EU-exotenverordening (1143/2014) De Unielijst Uitroeien en beheersen:
Nadere informatieGEDRAGSCODE INVASIEVE PLANTEN
GEDRAGSCODE INVASIEVE PLANTEN Resultaten & eerste lessen Dorien Van Wesemael AlterIAS-team Proefcentrum voor Sierteelt (PCS) Slotsymposium LIFE AlterIAS Gembloux, 25/09/2013 BOS & HOUT ENERGIE CHEMIE VISSERIJ
Nadere informatieHoornblad (Ceratophyllum) & Vederkruid (Myriophyllum)
Hoornblad (Ceratophyllum) & Vederkruid (Myriophyllum) LPW-Florasleutel samengesteld door Bert Berten WATERPLANTEN De soorten van beide families hebben bladen in kransen en zijn samengesteld: bladen in
Nadere informatieN e d e r l a n d s c e n t r u m v o o r. Naturalis, Zoölogisch Museum Amsterdam en Nationaal Herbarium Nederland bundelen hun krachten
N e d e r l a n d s c e n t r u m v o o r biodiversiteitonderzoek NCB Naturalis, Zoölogisch Museum Amsterdam en Nationaal Herbarium Nederland bundelen hun krachten Nederlands Centrum voor Biodiversiteitonderzoek
Nadere informatieInvasieve exoten algemene inleiding
Invasieve exoten algemene inleiding Wilfred Reinhold platform Stop invasieve exoten www.invasieve-exoten.nl www.tijgermug.info www.twitter.com/invasieveexoten www.facebook.com/wilfred.reinhold 1 Opbouw
Nadere informatieWaterlepeltje (Ludwigia)
Waterlepeltje (Ludwigia) LPW-Florasleutel samengesteld door Veerle Cielen Ludwigia Kleine waterteunisbloem (Ludwigia peploides) Waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora) kroonbladen 7-17 mm (12-)15-25 mm
Nadere informatieAmerikaanse vogelkers door evolutie ingehaald. Barbara Gravendeel & Menno 10 december 2016
Amerikaanse vogelkers door evolutie ingehaald Barbara Gravendeel & Menno Schilthuizen @Florondag, 10 december 2016 Prunus serotina (Amerikaanse vogelkers) In 1630 geïntroduceerd, oorspronkelijk uit Noord
Nadere informatieniet-inheemse vaatplanten in Nederland
niet-inheemse vaatplanten in Nederland Wil Tamis & Ruud van der Meijden in samenwerking met de PGO FLORON naar het proefschrift van W.L.M Tamis: Changes in the flora of the Netherlands in the 20th century
Nadere informatieLessen uit de studiedag en praktische tips van de wetenschappers. Ivan Nijs (UA) & sprekers van de wetenschappelijke studiedag
Lessen uit de studiedag en praktische tips van de wetenschappers Ivan Nijs (UA) & sprekers van de wetenschappelijke studiedag Studiedag = finale workshop van het project INPLANBEL (2003-2006), 2006), Federaal
Nadere informatieBiodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten
Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten Luc De Meester Lab. Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie KULeuven Laboratorium Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie Biodiversiteit: : en
Nadere informatieBrabantbrede aanpak Exoten en plaagsoorten. 6 mei 2014 Bart Brugmans, waterschap Aa en Maas Amersfoort
Brabantbrede aanpak Exoten en plaagsoorten 6 mei 2014 Bart Brugmans, waterschap Aa en Maas Amersfoort Aanleiding Brabantbrede samenwerking Interreg project Invasieve exoten (2009-2012) Partners o.a. Waterschap
Nadere informatieL.f.) in Nederland,
De opmars van Grote waternavel (Hydrocotyle ranunculoides L.f.) in Nederland, 1996 1998 Wim+J. Baas & Leni+(H.) Duistermaat Correspondentieadres: Botanische Oecologie en Evolutiebiologie, Universiteit
Nadere informatieGenenbanken: Cool en Kool
Genenbanken: Cool en Kool Saet&Cruyt museum 4 april 2009 Noor Bas Curator collectie koolgewassen CGN Inhoud presentatie Genenbanken: waarom en hoe wordt agrobiodiversiteit bewaard korte impressie CGN Kool:
Nadere informatieNATUUR EN BIODIVERSITEIT
NATUUR EN BIODIVERSITEIT Wat hebt u eraan? Biodiversiteit is de verscheidenheid van leven op onze planeet. Het is het fundament van ons welzijn en de economie. We zijn van de natuur afhankelijk voor ons
Nadere informatieinvasieve exoten: beleid en wetgeving Peter Venema, provincie Drenthe
invasieve exoten: beleid en wetgeving Peter Venema, provincie Drenthe Verschillende schaalniveaus met verschillende stakeholders Wereldwijd (handel: WTO en COP biodiversiteitsverdrag Nagoya 2010) Europees
Nadere informatieAquatic invasive plant management in the council of East Flanders
Aquatic invasive plant management in the council of East Flanders grote waternavel Hydrocotyle ranunculoides parelvederkruid Myriopylium aquaticum waterteunisbloem Ludwigia grandiflora Koen Van Roeyen,
Nadere informatieNieuwe technieken die oude overbodig maken?
Nieuwe technieken die oude overbodig maken? FES Fyto Symposium 22 juni 21 Dr. Piet M. Boonekamp Plant Research International Voor welke organismen Identificatie/Detectie? Diagnostiek is weten waar het
Nadere informatieBijlage 1: Verspreidingskaarten en trendgrafieken Verspreidingsonderzoek Invasieve Vaatplanten 2017
Bijlage 1: Verspreidingskaarten en trendgrafieken Verspreidingsonderzoek Invasieve Vaatplanten De kaarten en trendgrafieken van de contractsoorten zijn gebaseerd op goedgekeurde gegevens uit de NDFF en
Nadere informatieMeerjarenplan stichting EIS Nederland 2011 2016
Meerjarenplan stichting EIS Nederland 2011 2016 Samenvatting Uitbreiding aantal actieve werkgroepen tot 60. Verdere professionalisering van het bureau. Betere profilering van de organisatie. Verdere groei
Nadere informatieInvasieve uitheemse planten in het beheer
Invasieve uitheemse planten in het beheer Casper de Groot september 2011 Aanleiding project Keuze voor zes soorten: Japanse duizendknoop, reuzenberenklauw, reuzenbalsemien, Amerikaanse vogelkers, rododendron
Nadere informatieStichting RAVON R. van Westrienen Postbus 1413 6501 BK NIJMEGEN. Datum 17 november 2014 Betreft Beslissing aanvraag Art. 75 Flora- en faunawet
> Retouradres Postbus 19530 2500 CM Den Haag Stichting RAVON R. van Westrienen Postbus 1413 6501 BK NIJMEGEN Postbus 19530 2500 CM Den Haag mijn.rvo.nl T 088 042 42 42 F 070 378 61 39 ffwet@rvo.nl Betreft
Nadere informatieInvasieve waterplanten in Nederland
Index Invasieve waterplanten in Nederland Inhoud Veldgids Dit is een uitgave van: Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit Postbus 43006 3540 AA Utrecht Productie: NVWA, Utrecht Bureau Waardenburg, Culemborg
Nadere informatieBETREFT: Advies met betrekking tot in een beheerregeling op te nemen uitheemse en invasieve water- en oeverplantensoorten
ADVIES VAN HET INSTITUUT VOOR NATUUR- EN BOSONDERZOEK INBO.A.2009.269 Wetenschappelijke instelling van de Vlaamse overheid Kliniekstraat 25, 1070 Brussel www.inbo.be BETREFT: Advies met betrekking tot
Nadere informatieGrip op ongrijpbare virussen
Grip op ongrijpbare virussen Annelien Roenhorst FES Virus consortium Vraag Wie heeft wel eens last gehad van een virus? Wie heeft wel eens een virus gezien? Virussen Tobamovirus Nepovirus Afmetingen Virus
Nadere informatiePlaag/risico analyses en habitatgebruik van exoten in de grote rivier
Plaag/risico analyses en habitatgebruik van exoten in de grote rivier Frank Spikmans RAVON I.s.m: Nils van Kessel - Natuurbalans Inhoud presentatie Exotische vissen in Nederland Habitatgebruik & trendontwikkeling
Nadere informatieCGN, de Nederlandse genenbank
CGN, de Nederlandse genenbank met o.a. granen 20170526, Roel Hoekstra Biodiversiteit begin van de biodiversiteit: evolutie geleidelijk of met schokken begin van agro-biodiversiteit: domesticatie boeren
Nadere informatieMyriophyllum aquaticum (Vell.) Verdcourt
Myriophyllum aquaticum (Vell.) Verdcourt Een handleiding voor identificatie, risico beoordeling en management Jonathan Newman Nationaal Referentie Centrum, NVWA, Wageningen, NL Centre for Ecology and Hydrology
Nadere informatieBIOLOGISCHE INVASIES IN BELGIE
I. INLEIDING BIOLOGISCHE INVASIES IN BELGIE Steeds meer en meer uitheemse soorten ingevoerd in België Momenteel telt men meer dan 200 uitheemse soorten op het Belgisch grondgebied. 80% daarvan zijn superieure
Nadere informatieWilde gewasverwanten in Nederland: inventarisatie en conservering
Wilde gewasverwanten in Nederland: inventarisatie en conservering Rob van Treuren CGN bijeenkomst Wageningen, 14 maart 2016 CGN: geschiedenis en mandaat Geschiedenis 1985: PGR programma ingevoerd - Garantie
Nadere informatieWeerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit)
Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit) E-mail:w.deboer@nioo.knaw.nl Ziekteverwekkers Actoren Activiteit / Mechanisme Gevolg Duur Ziekteverwekkers Indringers Verstoring
Nadere informatieHierna volgend artikel is afkomstig uit:
vakblad voor natuurbehoud en -beheer, sinds 1896 Hierna volgend artikel is afkomstig uit: Doelstelling van De Levende Natuur Het informeren over ontwikkelingen in onderzoek, beheer en beleid op het gebied
Nadere informatieOvereenkomst tussen de provincie Oost-Vlaanderen en RATO vzw voor de uitvoering diverse opdrachten langs waterlopen
Overeenkomst tussen de provincie Oost-Vlaanderen en RATO vzw voor de uitvoering diverse opdrachten langs waterlopen Inhoud ARTIKEL 1 Algemene engagementen...2 Artikel 1.1 Doelstelling...2 Artikel 1.2 Partijen...2
Nadere informatieDiversiteit van bestuivers behouden en bevorderen
Diversiteit van bestuivers behouden en bevorderen Waarom eigenlijk, en hoe doen we dat het beste? Arjen de Groot Wageningen Environmental Research 27 februari 2019, Almelo Een rijkdom aan bestuivende insecten
Nadere informatieBIJENLANDSCHAP OP DE KAART. Koos Biesmeijer Naturalis Biodiversity Center
BIJENLANDSCHAP OP DE KAART Koos Biesmeijer Naturalis Biodiversity Center Koos.biesmeijer@naturalis.nl BIJENLANDSCHAP OP DE KAART Bijen op de kaart figuurlijk letterlijk Bijenlandschap op de kaart BIJEN
Nadere informatiePraktijkproef bestrijding duizendknoop
Praktijkproef bestrijding duizendknoop Casper de Groot en Jan Oldenburger Startbijeenkomst 26 september 2013 Inhoud 1. Duizendknoop 2. Aanleiding praktijkproef 3. Opzet praktijkproef a) Deelnemers b) Locaties
Nadere informatieKRW en Gedragscode: Houvast of last? Janneke van Goethem Platform beek- en rivierherstel17 april 2014
en Gedragscode: Houvast of last? Janneke van Goethem Platform beek- en rivierherstel17 april 2014 Resultaatgericht /gedragscode Doelgericht Werkwijze gericht Resultaatgericht d.m.v. maatlatten Abundantie
Nadere informatieZwarte lijst invasieve waterplanten, op basis van enquête onder waterbeheerders NL
Zwarte lijst invasieve waterplanten, op basis van enquête onder waterbeheerders NL Auteur: Maarten Zonderwijk, waterschap Regge en Dinkel, UPDATE 5 maart 2008. Inleiding De plantenziektekundige dienst
Nadere informatieSamenvatting 203 Klimaatverandering leidt volgens de voorspellingen tot een toename van de mondiale temperatuur en tot veranderingen in de mondiale waterkringloop. Deze veranderingen in de waterkringloop
Nadere informatieHet mossel mysterie: identiteit, vorm en vestiging
Het mossel mysterie: identiteit, vorm en vestiging Prof. Dr. Edmund Gittenberger & Dr. Arjan Gittenberger GiMaRIS Naturalis Biodiversity Center, Leiden Instituut Biologie, Universiteit Leiden Paard en
Nadere informatieDe gemiddelde temperatuur per jaar stijgt in de afgelopen decennia. Uitbreidende planten; nieuwe inzichten in hun onderen bovengrondse interacties
Themadag Exoten, 2 december 21 2-12-21 De gemiddelde temperatuur per jaar stijgt in de afgelopen decennia Uitbreidende planten; nieuwe inzichten in hun onderen bovengrondse interacties Elly Morriën Tim
Nadere informatieApparatuurontwikkeling voor, in en met de. kliniek
Apparatuurontwikkeling voor, in en met de ZIE 2013 7 maart 2013 Delft Alex Vernooij Jan Jaap Baalbergen Leids Universitair Medisch Centrum kliniek Ontwikkeling apparatuur voor het LUMC Apparatuur voor
Nadere informatie12/11/2009. Nieuws over exotische vaatplanten Inleiding. Leni Duistermaat
H. Duistermaat Nieuws over exotische vaatplanten 2009 Leni Duistermaat i.s.m. Wout Holverda, René van Moorsel, Johan van Valkenburg (PD), FLORON en waarneming.nl Inleiding Selectie van 26 soorten, meest
Nadere informatieInvasieve exoten: Japanse duizendknoop. Rotterdam, 7 november 2017
Invasieve exoten: Japanse duizendknoop Rotterdam, 7 november 2017 Inhoud presentatie Invasieve exoten, wat zijn dat? Voorbeeld: Japanse duizendknoop Regelgeving Hoe nu verder? Invasieve exoten dieren,
Nadere informatieGrote waternavel in de Jonkersvaart, november Aanpak plaagsoorten in beheergebied van Noorderzijlvest. Definitieve versie
Grote waternavel in de Jonkersvaart, november 2014 Aanpak plaagsoorten in beheergebied van Noorderzijlvest Definitieve versie 2016 februari 2016 2 Inhoud Samenvatting...5 1 Inleiding...6 1.1 Aanleiding...6
Nadere informatienatuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN
natuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN indeling inleiding: voorstelling a geschiedenis van het natuurbeheer b - biotopen en soorten en hun beheer pauze c - beheer richt zich op de omgeving d - natuurbeheer
Nadere informatieDown to Earth Remote Sensing in het waterbeheer. Ronald Loeve en Peter Boone
Down to Earth Remote Sensing in het waterbeheer Ronald Loeve en Peter Boone 30-11-2017 1 REMOTE SENSING EN WATERKERINGEN Introductie Remote Sensing: satelliet, RPAS of veldwaarneming RPAS: wat kan, wat
Nadere informatieRapport enquête en workshop (Bio Vak Zwolle 2012) Locale rassen; het juiste ras locatie teler concept Bertus Buizer & Kitty de Jager, december 2012
Rapport enquête en workshop (Bio Vak Zwolle 2012) Locale rassen; het juiste ras locatie teler concept Bertus Buizer & Kitty de Jager, december 2012 Inleiding: De veredeling van gewassen heeft onder andere
Nadere informatieExoten, wat doen we ermee?
Exoten, wat doen we ermee? 1- Een exoot, wat is dat? Een zeer actueel en steeds groter wordend probleem in Nederland, maar ook elders in de wereld, is dat van de introductie van exotische 1 soorten. Sommige
Nadere informatieWOt. werkdocumenten. Verkenning CBD 2010-indicatoren zoetwater. Inventarisatie en uitwerking relevante indicatoren voor Nederland
122 Verkenning CBD 2010-indicatoren zoetwater Inventarisatie en uitwerking relevante indicatoren voor Nederland H.J. de Lange G.H.P. Arts W.C.E.P. Verberk werkdocumenten WOt Wettelijke Onderzoekstaken
Nadere informatieNEM-Verspreidingsonderzoek Invasieve vaatplanten 2015
NEM-Verspreidingsonderzoek Invasieve vaatplanten 2015 Een rapportage van FLORON Opgesteld in opdracht van: Alterra Auteurs: Baudewijn Odé & Ruud Beringen april 2016 FLORON POSTBUS 9010 1 6500 GL NIJMEGEN
Nadere informatieEnquête EU invasieve exoten
Enquête EU invasieve exoten Beste vogelliefhebber, DE EUROPESE COMMISSIE gaat er van uit dat vreemde exotische (niet inheemse) planten en diersoorten schadelijk kunnen zijn voor het plaatselijke ecologische
Nadere informatieNiet allemaal hetzelfde wiel uitvinden
Rob Leuven - Professor invasiebiologie Niet allemaal hetzelfde wiel uitvinden Zorg voor structurele aanpak bestrijding invasieven en vooral voor bundeling van kennis Professor Rob Leuven ziet in de bestrijding
Nadere informatie