Aanpak uitheemse probleemplanten

Transcriptie

1 Aanpak uitheemse probleemplanten Johan van Valkenburg Symposium Ecologie en de praktijk

2 Inhoud van de presentatie Wat zijn (invasieve) exoten? Hoe komen ze in Nederland Beschikbare beleidsinstrumenten Belang van identificatie Voorbeelden aanpak van soorten 2

3 Uitheemse plant? Invasieve plant? Uitheemse plant: Van oorsprong niet in Nederland voorkomend. De meeste van deze planten komen niet verder dan het tuinhek. Sommige soorten lopen wel de tuin uit en handhaven zich in de groene ruimte. Een fractie van deze soorten zorgt voor overlast en wordt aangeduid als invasief. 3

4 Hoe bereikt de plant Nederland? Op eigen kracht Klimaatsopwarming, natuurlijke opmars uit het zuiden van Europese soorten (per definitie GEEN EXOOT) Opmars vanuit het zuiden van niet-europese soorten (WEL EXOOT) Via de mens Overslaggoederen (minder dan voorheen) Verontreiniging in vogelvoer Verontreiniging in Bonsai Gewoon als product 4

5 Besmetting in vogelvoer 25 inheemse soorten 17 ingeburgerde soorten 43 uitheems (28 gewas) 5

6 Besmetting in Bonsai 6

7 Gewoon als product 7

8 Is er regelgeving? Op EU niveau alleen Arceuthobium gereguleerd In Flora- en Faunawet alleen Grote waternavel gereguleerd Productschappen zien toe op Knolcyperus in voortkwekingsmateriaal en teelten Wel regelgeving in zogeheten derde landen (bijvoorbeeld Russische Federatie) 8

9 Gaat er iets gebeuren? Convenant waterplanten (effectief 1 januari 2011) Ambrosia EU animal feed guideline (effectief 1 januari 2012) Op EU niveau aandacht voor invasieve exoten in brede zin en regelgeving aanstaande 9

10 Convenant Waterplanten Bijlage 1 Crassula helmsii Hydrilla verticillata Hydrocotyle ranunculoides Ludwigia grandiflora Ludwigia peploides Myriophyllum aquaticum Myriophyllum heterophyllum Bijlage 2 Azolla spp. Cabomba caroliniana Egeria densa Eichhornia crassipes Lagarosiphon major Pistia stratiotes Salvinia molesta 10

11 Communicatie Waterplanten Algemeen publiek Training herkenning 11

12 Communicatie Waterplanten Beheerders veldgids Infosheets 12

13 Informatie Q-bank factsheets Herkenning / verwarring met andere soorten : Kleine waterteunisbloem heeft steunbladen die rond tot ovaal en opgezwollen zijn, terwijl die van Waterteunisbloem (L. grandiflora) driehoekig, dun en plat zijn. Bovendien heeft Kleine waterteunisbloem helmknoppen die mm lang zijn, dat is voor Waterteunisbloem 2 3 mm. Herkenning / verwarring met andere soorten : Watercrassula kan worden verward met vetmuur (Sagina spp.) en sterrenkroos (Callitriche spp.). De stengel van watercrassula is meestal wit tot rood gekleurd en de bloem heeft 4 kroonbladen (vetmuur 5, soms 4; sterrenkroos met zeer kleine bloemen zonder kroonbladen). 13

14 Onderkenning van het probleem: Waterteunisbloem Taxonomische verwarring Vrij in de handel (populair: mooie bloemen) tot soorten rukken op uit het zuiden (L. peploides & L. grandiflora) Ecologische schade (verdringing & licht) Economische schade (reiniging watergangen) Mogelijk nog beheersbaar Opruimactie Biesbosch

15 Bevestiging november

16 Bevestiging november

17 Bevestiging november

18 Uitroeiing november

19 Management advies in overleg met SBB Afgraven tot een diepte van cm en afgegraven grond in depot Ludwigia op het land markeren en bodem afgegraven tot een diepte van 30 cm Drainage van sloten voorafgaand aan afgraven Ter plaatse graven van depot op niet besmette grond. Besmette grond met fragmenten en planten begraven en afdekken met minimaal 1 meter grond Herprofilering van sloten en oever na afgraven 19

20 Uitroeiing november

21 Uitroeiing november

22 Uitroeiing november

23 Uitroeiing november

24 Uitroeiing november

25 Controle na opruimactie Biesbosch

26 26

27 Verspreiding

28 Tiengemeten 2012 natuurontwikkeling 28

29 December 2012 survey 29

30 Mechanische en handmatige aanpak

31 Mechanische en handmatige aanpak

32 Mechanische en handmatige aanpak

33 helpende handjes 33

34 Resultaten 2013 survey Hergroei en nieuwe vestigingen 34

35 December 2012 survey 35

36 Kostenplaatje Excavator Amphibic excavator Materials 300 Employees 160 hours 252 hours Volunteers 60 hours 414 hours 36

37 Onderkenning van het probleem: Watercrassula Eerste vondst 1995 Geen effect op waterhuishouding Groeiend probleem bij natuurontwikkeling en duinvalleien Meldingen in amfibieën poelen 37

38 Noordenveld natuurontwikkeling SBB 38

39 39

40 Crassula helmsii Huis ter Heide Juni 2012 verzoek management advies van Erwin de Hoop 40

41 Juni

42 Juni

43 Observaties juni 2012 Verspreide planten op droge grond Wisselende dichtheden in droogvallende poelen Zware besmetting op de oever van het grote ven Waarschijnlijk aanwezig op grotere diepte Alle besmettingen zijn op enig moment van het jaar in contact met het water van het grote ven 43

44 Advies op basis bezoek juni 2012 Besmetting isoleren Grote grazers uitrasteren Grote ven droogpompen Verwijderen bovenste grondlaag 20 cm Besmette grond ter plaatse in depot begraven 44

45 Juli 2012 pomp operationeel 45

46 Juli 2012 effect drainage 46

47 Status activiteiten eind juli 2012 Na weken van pompen is het minimale niveau bereikt ten gevolge van druk grondwater Centrale deel van het ven nog steeds 50 cm water Aanvang afgraven 20 cm op droge delen en drooggevallen bodem ven 47

48 Bezoek augustus 2012 Bodem drooggevallen deel ven afgegraven Waterpeil stijgt Bodem van alle besmette plekken afgegraven Nieuwe surveys opgestart 48

49 Bezoek augustus

50 Status van het project augustus kubieke meter grond afgegraven Nog 1200 kubieke meters te gaan Resterende planten op de bodem van het ven vormen een permanente bron van besmetting Optie om kleurstof toe te passen 50

51 Oktober 2012 Vrijwilligers survey van alle nieuwe vennen Administratief traject voor vergunning toepassing kleurstof opgestart Nieuwe vondsten bij 2 vennen INBO aan boord voor monitoring vegetatie ontwikkeling 51

52 Bezoek oktober

53 Bezoek oktober

54 Advies & vervolg acties Kale oevers van het ven bedekken met plastic Monitoring plots aanleggen Nieuwe besmettingen melden en verwijderen/isoleren Nalopen aanspoelsel watercrassula 54

55 Oktober - November

56 Kostenplaatje Tussenstand (December 2012) Drainage, afgraven, begraven m plastic (4 m breed) m afzetting Staf tijd Natuurmonumenten & vrijwilligers (877 uur) Kleurstof (30 kg) 600 Staf tijd INBO p.m. Staf tijd NVWA p.m. 56

57 Januari 2013 Waterpeil stijgt boven niveau afgedekte oever Fragmenten spoelen aan Vrijwilligers schonen wekelijks de oevers 57

58 Toepassing kleurstof e dosis Januari 16 kg Ven c. 120 m doorsnee Centrale deel 150 cm diep 58

59 Toepassing kleurstof 2013 onderhoudsdosis Maart 14 kg 2e dosis 30 kg Augustus 59

60 DEPTH (cm) State-of-the-art najaar Huis ter Heide: light availability 2013 August (2nd addition) Octobe March (1st addition) July effective shading? 0 10 PAR (% incident) 60

61 Vrijwilligerswerk 2 e & 3 e ven 61

62 Oktober verrassingen 62

63 Kostenplaatje 2013 Kleurstof 1200 Vrijwilligers 482 dagen Staf tijd Natuurmonumenten 95 dagen Staf NVWA p.m. Staf INBO p.m. Natuurmonumenten >4600 uur 63

64 Alle methodes geprobeerd 64

65 Is mechanische controle mogelijk? Ludwigia peploides: Ja met vastberadenheid en bij voorkeur in een vroeg stadium van besmetting (2e jaar) Crassula helmsii: Alleen op droge grond met zeer zorgvuldig werken Schaal afhankelijk In dras situaties hoogst problematisch Bereid je voor op het ergste (ook als je weinig ziet is er nog veel meer!!) Management handleiding bosschap : 65

66 Ambrosia artemisiifolia Probleem in Centraal Europa Export probleem naar Russische Federatie Continue aanvoer via vogelvoer Verlenging hooikoorts seizoen 66

67 Is de dreiging echt groot? Ambrosia in Frankrijk 67

68 Fauna strook september 2010 Nederland 68

69 69

70 Communicatie Ambrosia 70

71 Meerjarige mediacampagne (free publicity): Voorkom hooikoorts jaarrond, trek Ambrosia uit de grond 71 Interviews met: Q-music, RTL4, NOS journaal, RTL-Z, radio 1, regionale zenders, dagbladen, etc. Creëren bewustwording bij particulieren, gemeenten, terreinbeheerders en akkerbouwers

72 Voorlichting Website Ambrosia 72

73 Website Ambrosia Waarnemingen info: *iphone app (Ambrosia melder) *Android app (Ambrosia alert) *De Natuurkalender *Waarneming.nl Partners in communicatie: NVWA FLORON Natuurkalender Pollennieuws Bestrijding info: *Tuineigenaren *Gemeenten& terreinbeheerders *Akkerbouwers Links naar alle partners & producten 73

74 Controle Ambrosia Notificaties derde landen (probleem Russische Federatie) Pogingen voor Convenant Sinds 2012 EU diervoeder richtlijn gerichte inspecties NVWA 74

75 Onderzoek ter ondersteuning controle In samenwerking met Naturalis & Hortus Botanicus Leiden *Besmetting vogelvoer *Digitale sleutel herkenning zaden 75

76 Datasheet besmettingen vogelvoer 76

77 Digitale sleutel zaden 77

78 Fauna strook september

79 Effect op fauna strook 1 maand na maaien 79

80 Fauna strook 1 maand na maaien 80

81 Bouwvoor na oogst en 1 maal extra ploegen 81

82 Akker juni 2011 Fauna strook opgeheven Winter gerst Bemonstering zaadbank in relatie tot afstand rand 82

83 Akker september

84 Akker november

85 Vervolg aanpak en toekomst Gewas in de winter Extra nabehandeling 2 maal Bemonstering zaadbank Resultaat: geen vooruitgang (zaadbank wordt aangevuld) Nieuwe aanpak 2014 *2 extra nabehandelingen ter voorkoming late vruchtzetting 85

86 2012: Ambrosia app voor gebruiksgemak en controle! 86

87 Met dank aan: Astrid Withagen, Esther Dijkstra, Menno van Zuijen (Natuurmonumenten Beheereenheid Haringvliet / Krammer Volkerak) & alle vrijwilligers Erwin de Hoop, Donald van Hoek, Gerard van den Burg (Natuurmonumenten Midden Brabant) & alle vrijwilligers Tim Adriaens, Jo Packet, Wouter Van Landuyt, Lon Lommaert, Sander Devischer, Kris Decleer, Bart Vandevoorde (INBO) Allan Krijgsheld, Jacques van der Neut, Maarten Perdeck David Lau, Carlo van Dooren (Staatsbosbeheer) 87