Exoten in het soortenregister. Berry van der Hoorn Vincent Kalkman

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Exoten in het soortenregister. Berry van der Hoorn Vincent Kalkman"

Transcriptie

1 Exoten in het soortenregister Berry van der Hoorn Vincent Kalkman

2 Taxonomie Kenmerken Beschrijvingen Verspreiding Ecologie Beleid & wetgeving Literatuur Sleutels

3

4

5 1. Eerste versie thema exoten (2009) 2. René Janssen 150 soorten (2012) 3. CBS/Alterra/nVWA -> CBD 4. Project dieren 5. Project planten 6. Technische module 7. Jaarlijkse toevoegingen

6 Antigonon leptopus Isaac Boldingh Saba, 1906

7 Exoten in het soortenregister Precieze status nog niet bepaald Incidentele import, geen voortplanting Minimaal 100 jaar zelfstandige handhaving Tussen 10 en 100 jaar zelfstandige handhaving Minder dan 10 jaar zelfstandige handhaving N = 2108

8 Gevestigde exoten in het soortenregister Planten Dieren Schimmels 485 N = 1121

9 Gevestigde dieren (exoten) in het soortenregister Gewervelden Insecten 225 Overige ongewervelden N = 485

10 Species Orde Family Status (1) Suspected (2) Not established (3) Established (4) In captivity/culture (5) Not known (6) Within country transfer Frequency (1) Rare (2) Local (3) Common (4) Very common (5) Extinct (6) Eradicated Invasiveness (biological): (1) Invasive (2) Potentially invasive (3) Not invasive Year of introduction (use to indicate period) Year of first report (use to indicate period) Provinces 12 Type of introduction 4 Pathways 46 Impact 12 Habitats 23 Natural distribution 15 Description invasiness (biological) Description (potential) ecological impact Description (potential) economic impact Description distribution in Netherlands References

11 Species Orde Family Status (1) Suspected (2) Not established (3) Established (4) In captivity/culture (5) Not known (6) Within country transfer Frequency (1) Rare (2) Local (3) Common (4) Very common (5) Extinct (6) Eradicated Invasiveness (biological): (1) Invasive (2) Potentially invasive (3) Not invasive Year of introduction (use to indicate period) Year of first report (use to indicate period) Provinces 12 Type of introduction 4 Pathways Adrian Gmelig Meyling (Stichting Anemoon), Andre van Loon 46 Impact (EIS), Berend Aukema (EIS-werkgroep wantsen), Bram Koese 12 Habitats (EIS), David Tempelman (Grontmij), Dirk Platvoet (Bureau 23 Natural distribution Plancius, EIS-werkgroep Vlokreeften), Ed Colijn (EIS), Hans 15 Description invasiness (biological) Hollander (VZZ), Jeroen van Delft (Ravon), Jinze Noordijk (EIS), Description (potential) ecological impact Description (potential) John economic Smit impact (EIS), Martin Soesbergen (EIS-werkgroep Description distribution in Netherlands References Zooplankton), Matty Berg (EIS-werkgroep bodemfauna), Roy Kleukers (EIS), Rykel de Bruyne (Stichting Anemoon), Ton van Haaren (Grontmij), Tymo Muus (Werkgroep Vlinderfaunistiek)

12 Status Aantal soorten (1) Suspected 1 (2) Not established 66 (3) Established 256 (4) In captivity/culture 57 (5) Not known 22 (6) Within country transfer 2

13 Status Aantal soorten (1) Suspected 1 (2) Not established 66 (3) Established 256 (4) In captivity/culture 57 (5) Not known 22 (6) Within country transfer 2 22 tripsen nog niet gedaan

14 < Aantal exotische dieren wat per decade Nederland binnengekomen is

15 < < Aantal exotische dieren wat per decade Nederland binnengekomen is

16 < < Aantal exotische dieren wat per decade Nederland binnengekomen is kwalletje Blackfordia virginica

17 < < Aantal exotische dieren wat smalle per wolffia decade en Colombiaanse Nederland wolffia binnengekomen is kwalletje Blackfordia virginica

18 < < Aantal exotische dieren wat smalle per wolffia decade en Colombiaanse Nederland wolffia binnengekomen is kwalletje Blackfordia virginica Reijnders platworm Caenoplana bicolor

19 Herkomst Terrestrisch & zoetwater

20 Herkomst Terrestrisch & zoetwater Marien

21 Rijkste provincie Kaart invoegen Terrestrische biodiversiteit Nederland

22 Zeldzaamheid & invasiviteit Rare Common Extinct Local Very common

23 Zeldzaamheid & invasiviteit Rare Common Extinct Local Very common Dodentor Blaps mortisaga

24 Zeldzaamheid & invasiviteit Invasive Potentially invasive Not invasive

25 Zeldzaamheid & invasiviteit Invasive Potentially invasive Not invasive

26 Zeldzaamheid & invasiviteit

27 Aantal exoten per habitattype

28 Binnenkomst Intentional Unintentional Intentional & unintentional Not known

29 Binnenkomst Voorbeelden van Intentional : Japanse oester Snoekbaars Aziatisch lieveheersbeestje Intentional Unintentional Intentional & unintentional Not known

30 Binnenkomst

31 Problemen voor biodiversiteit

32 Problemen voor biodiversiteit

33 Hoe verder?

34 Hoe verder?

35 Betreft IT-project

36 Soortenregister: gedetailleerde informatie over exoten

37 Soortenregister: gedetailleerde informatie over exoten

38 Toekomst: database plant insect relaties Auchenorrhyncha Sternorrhyncha Orthoptera Plant dependent insects Unknown Animals 7400 soorten Lepidoptera Thysanoptera Heteroptera Coleoptera Hymenoptera Diptera Etcetera 0% 20% 40% 60% 80% 100% % plant dependent Unknown % not plant dependent

39 Toekomst: Soortzoekers

40 Toekomst: Soortzoekers

41 Toekomst: Soortzoekers

42 Toekomst: Soortzoekers

43 Toekomst: Soortzoekers

44 Vragen? Berry van der Hoorn Vincent Kalkman

Meerjarenplan stichting EIS Nederland 2011 2016

Meerjarenplan stichting EIS Nederland 2011 2016 Meerjarenplan stichting EIS Nederland 2011 2016 Samenvatting Uitbreiding aantal actieve werkgroepen tot 60. Verdere professionalisering van het bureau. Betere profilering van de organisatie. Verdere groei

Nadere informatie

MEERJARENPLAN EIS KENNISCENTRUM INSECTEN

MEERJARENPLAN EIS KENNISCENTRUM INSECTEN MEERJARENPLAN EIS KENNISCENTRUM INSECTEN 2017-2022 1 Samenvatting ambities Uitbreiding aantal actieve werkgroepen tot 70. Voortzetten reguliere faunistische publicaties. Meer aandacht voor opleiden nieuwe

Nadere informatie

Hoogtepunten 2012. European Invertebrate Survey - Nederland Postbus 9517 2300 RA Leiden eis@naturalis.nl www.eis-nederland.nl Einsteinweg 2, Leiden

Hoogtepunten 2012. European Invertebrate Survey - Nederland Postbus 9517 2300 RA Leiden eis@naturalis.nl www.eis-nederland.nl Einsteinweg 2, Leiden JAARVERSLAG EIS-NEDERLAND 2012 1 Hoogtepunten 2012 Boek De Nederlandse bijen gepresenteerd op 14 december Jaar van de Bij levert veel aandacht op voor wilde bijen 1000-soortendag Meinweg met ruim 3000

Nadere informatie

Hoogtepunten 2011. European Invertebrate Survey - Nederland Postbus 9517 2300 RA Leiden eis@ncbnaturalis.nl www.eis-nederland.nl

Hoogtepunten 2011. European Invertebrate Survey - Nederland Postbus 9517 2300 RA Leiden eis@ncbnaturalis.nl www.eis-nederland.nl JAARVERSLAG EIS-NEDERLAND 2011 1 Hoogtepunten 2011 Nieuwe website www.eis-nederland.nl 1000-soortendag Weerribben levert 2000 soorten op Entomologische Tabellen 6: Rivierkreeften Nederlandse Faunistische

Nadere informatie

Aziatische hoornaar Vespa velutina

Aziatische hoornaar Vespa velutina Aziatische hoornaar Vespa velutina Algemene opmerkingen: Noot 1: Bij het score van de pathways is bij de effecten op de handel uitgegaan van een score 1. Basisinformatie Nederlandse soortnaam: Aziatische

Nadere informatie

Hoogtepunten 2013. EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden Postbus 9517 2300 RA Leiden eis@naturalis.nl

Hoogtepunten 2013. EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden Postbus 9517 2300 RA Leiden eis@naturalis.nl JAARVERSLAG EIS-NEDERLAND 2013 1 Hoogtepunten 2013 Presentatie boek Heidebeheer in Radio Kootwijk Nieuw logo en naam: EIS kenniscentrum insecten en andere ongewervelden. Facebook-pagina 1000-soortendag

Nadere informatie

What s s in a name? Een overzicht van. de verschillende definities van exoot. exotenbeleid in Nederland, Duitsland en België

What s s in a name? Een overzicht van. de verschillende definities van exoot. exotenbeleid in Nederland, Duitsland en België What s s in a name? Een overzicht van de verschillende definities van exotenbeleid in Nederland, Duitsland en België Wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides) Inleiding Afstudeeronderzoek Onderzoeksvragen

Nadere informatie

. naturalis. nederlands centrum voor biodiversiteit. leiden. plantpathogenen, onderdeel van biodiversiteit? kennis en innovatie in breed perspectief

. naturalis. nederlands centrum voor biodiversiteit. leiden. plantpathogenen, onderdeel van biodiversiteit? kennis en innovatie in breed perspectief . naturalis nederlands centrum voor biodiversiteit. leiden plantpathogenen, onderdeel van biodiversiteit? kennis en innovatie in breed perspectief . naturalis nederlands centrum voor biodiversiteit. leiden

Nadere informatie

JAARVERSLAG EIS KENNISCENTRUM INSECTEN

JAARVERSLAG EIS KENNISCENTRUM INSECTEN JAARVERSLAG EIS KENNISCENTRUM INSECTEN 2015 1 Hoogtepunten 2015 Publicatie Europese atlas libellen. Eerste internationale 1000-soortendag Merkske. Bestuivers.nl online. Cursussen: bosmieren, sprinkhanen,

Nadere informatie

6/4/2010. Beleidscyclus. Opzet van de presentatie. En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat uit: José Tom. Team Invasieve Exoten

6/4/2010. Beleidscyclus. Opzet van de presentatie. En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat uit: José Tom. Team Invasieve Exoten Opzet van de presentatie Beleidscontext Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting 2 En wat doet het? Wiebe TIE bestaat uit: Biodiversiteitsverdrag (1992) (Convention

Nadere informatie

Opzet van de presentatie. Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting

Opzet van de presentatie. Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting Opzet van de presentatie Beleidscontext Team Invasieve Exoten Risicoanalyses Maatregelen Water gerelateerde projecten Juridische vragen Afsluiting 2 En wat doet het Team Invasieve Exoten? Wiebe TIE bestaat

Nadere informatie

Amerikaanse oesterboorder Urosalpinx cinerea

Amerikaanse oesterboorder Urosalpinx cinerea Amerikaanse oesterboorder Urosalpinx cinerea Algemene opmerkingen: Noot 1: Naamgeving: Nomenclatuur WoRMS (http://www.marinespecies.org/) overgenomen. Noot 2: Een aantal maal komen exoten gerelateerde

Nadere informatie

Soort? Risico? Grijze eekhoorn Vector parapokkenvirus. Soort? Hammerheaded fruitbat Vector Ebola virus. Soort? Risico?

Soort? Risico? Grijze eekhoorn Vector parapokkenvirus. Soort? Hammerheaded fruitbat Vector Ebola virus. Soort? Risico? Hammerheaded fruitbat Vector Ebola virus Grijze eekhoorn Vector parapokkenvirus (Elke gelijkenis met bestaande personen berust op puur toeval ) Siberische grondeekhoorn Reservoir Borrelia burgdorferi Halsbandparkiet

Nadere informatie

Insecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen. Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis)

Insecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen. Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis) Insecten in grasbermen: kansen, maar geen wonderen Jinze Noordijk, Theo Zeegers EIS Kenniscentrum Insecten (Naturalis) Variatie in bermen grazige berm op klei berm met heide berm met bomen Schrale berm

Nadere informatie

Presentatie boeken Bijenplanten en Gasten van bijenhotels. Toename projecten met bestuivers en slakken

Presentatie boeken Bijenplanten en Gasten van bijenhotels. Toename projecten met bestuivers en slakken JAARVERSLAG EIS-NEDERLAND 2014 1 Hoogtepunten 2014 Verspreidingsatlas wantsen III Presentatie boeken Bijenplanten en Gasten van bijenhotels 1000-soortendag Lauwersmeer Nederlandse Faunistische Mededelingen

Nadere informatie

DNA barcoding. Identificatie van plant en dier

DNA barcoding. Identificatie van plant en dier DNA barcoding Identificatie van plant en dier DNA barcoding Identificatie van plant en dier Berry B. van der Hoorn, Kevin K. Beentjes, Maartje Kijne-van der Sluis Naturalis Biodiversity Center, DNA Barcoding

Nadere informatie

Typische diersoorten van de Habitatrichtlijn,

Typische diersoorten van de Habitatrichtlijn, Indicator 5 juli 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De laatste 10 jaar is de toestand

Nadere informatie

Themadag Exoten, 2 december

Themadag Exoten, 2 december OPENHEID maakt KWETSBAAR Rob Leewis NCB Naturalis OF BIOLOGISCHE WEERSTAND??? STEL JEZELF OPEN OP EN JE WORDT KWETSBAAR CONCLUSIE: DAT MOET JE DUS ALLEEN DOEN ALS JE STERK (WEERBAAR) BENT Themadag Werkgroep

Nadere informatie

STAMBOEK GEOCHELONE DENTICULATA (woudschildpad) Rapport European Studbook Foundation (E.S.F.) R. Govers, stamboek houder

STAMBOEK GEOCHELONE DENTICULATA (woudschildpad) Rapport European Studbook Foundation (E.S.F.) R. Govers, stamboek houder STAMBOEK GEOCHELONE DENTICULATA (woudschildpad) Rapport 2003 European Studbook Foundation (E.S.F.) R. Govers, stamboek houder Inhoud: 1. Inleiding 2. Het doel en het waarom van het G. denticulata stamboek

Nadere informatie

Living Planet Index Nederland,

Living Planet Index Nederland, Indicator 30 januari 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De Nederlandse Living Planet

Nadere informatie

30 jaar CITES Sonja Van Tichelen European Regional Director. 3 maart 2014

30 jaar CITES Sonja Van Tichelen European Regional Director. 3 maart 2014 30 jaar CITES Sonja Van Tichelen European Regional Director 3 maart 2014 1. Een woordje over IFAW 2. Belang van CITES voor de bescherming van soorten 3. Laten CITES en de EU de ijsberen in de kou staan?

Nadere informatie

Clubrecords EZZ. Jongens/Heren. Rugslag

Clubrecords EZZ. Jongens/Heren. Rugslag Clubrecords EZZ Jongens/Heren Rugslag 7 jaar Sander Crooijmans 0100383 0.26.26 8 jaar Mees van Eldik 9606705 0.24.88 9 jaar Mees van Eldik 9601543 0.22.76 10 jaar Mees van Eldik 9601543 0.22.76 7 jaar

Nadere informatie

Rode Lijst Indicator van zoetwater- en landfauna,

Rode Lijst Indicator van zoetwater- en landfauna, Indicator 20 september 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De Rode Lijst Indicator (RLI)

Nadere informatie

THEMA 2 ALLES WAT LEEFT. LES 2 Exoten in Nederland. Deze les gaat over: Bij dit thema horen ook: Exotische dieren die in Nederland leven

THEMA 2 ALLES WAT LEEFT. LES 2 Exoten in Nederland. Deze les gaat over: Bij dit thema horen ook: Exotische dieren die in Nederland leven Powered by ESA NEMO NSO SPACE EXPO WNF THEMA 2 ALLES WAT LEEFT LES 2 Exoten in Nederland Deze les gaat over: Exotische dieren die in Nederland leven Bij dit thema horen ook: Les 1 Ecosystemen en voedselketens

Nadere informatie

planten voor planten en plantengemeenschappen

planten voor planten en plantengemeenschappen Formele beoordeling van risico s s van planten voor planten en plantengemeenschappen Johan van Valkenburg en Ton Rotteveel Plantenziektenkundige Dienst Wageningen g 11 december 2008 Inhoud Internationale

Nadere informatie

Reptielen van de Habitatrichtlijn,

Reptielen van de Habitatrichtlijn, Indicator 28 mei 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Gladde slang, muurhagedis en zandhagedis

Nadere informatie

afrikaanse boorvliegen geïmporteerd in nederland (diptera: tephritidae)

afrikaanse boorvliegen geïmporteerd in nederland (diptera: tephritidae) afrikaanse boorvliegen geïmporteerd in nederland (diptera: tephritidae) John T. Smit, Robert Heemskerk & Wieteke de Kogel In Nederland komen steeds meer exotische insecten voor. Vooral soorten die als

Nadere informatie

Niet-inheemse vissen in Vlaanderen

Niet-inheemse vissen in Vlaanderen Niet-inheemse vissen in Vlaanderen Verspreiding, trends, effecten en maatregelen Hugo Verreycken Vissennetwerk 3 juni 2010 - Bilthoven Overzicht Voorkomen en verspreiding Trends Impact Maatregelen Voorkomen

Nadere informatie

Agriculture and biodiversity

Agriculture and biodiversity Agriculture and biodiversity Meeting the challenge: producing while preserving Maarten Hens Agricultural biodiversity Biodiversity is the basis of agriculture 1. Species and genetic variation of crops

Nadere informatie

Macrofaunanieuwsmail 85, 29 juni 2009

Macrofaunanieuwsmail 85, 29 juni 2009 Macrofaunanieuwsmail 85, 29 juni 2009 Beste lezers, Net voor de grote vakantie uittocht nog een macrofaunanieuwsmail samengesteld. Ik wens jullie een goede zomer met veel schrijfinspiratie toe. Blijf je

Nadere informatie

RISICO'S EN REGULERING VAN BIOLOGISCHE GEWASBESCHERMING. Patrick DE CLERCQ

RISICO'S EN REGULERING VAN BIOLOGISCHE GEWASBESCHERMING. Patrick DE CLERCQ RISICO'S EN REGULERING VAN BIOLOGISCHE GEWASBESCHERMING Patrick DE CLERCQ Laboratorium voor Agrozoölogie Vakgroep Gewasbescherming Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Universiteit Gent EXOTEN IN DE BIOLOGISCHE

Nadere informatie

Exoten 2010 marien/estuarien. Ocinebrellus inornatus. Haliclystus salpinx. Synidotea laevidorsalis. Ocinebrellus - economie -06/12/2010

Exoten 2010 marien/estuarien. Ocinebrellus inornatus. Haliclystus salpinx. Synidotea laevidorsalis. Ocinebrellus - economie -06/12/2010 Exotenparade 2010 De presentaties zijn samengevoegd tot één print. De soorten die werden besproken staan hier per slide aangegeven; de nummering komt overeen met de slides. N.B. Dit is niet een lijst van

Nadere informatie

Monitoring aquatische biodiversiteit met DNA barcoding veelbelovend

Monitoring aquatische biodiversiteit met DNA barcoding veelbelovend Monitoring aquatische biodiversiteit met DNA barcoding veelbelovend Waterkwaliteit op de kaart II Berry van der Hoorn, Naturalis Michiel Hootsmans, KRW Watercycle centre Roel Knoben, RHDHV 8 oktober 2015

Nadere informatie

issn 0169-2402 december 2012 nieuwsbrief european invertebrate survey nederland

issn 0169-2402 december 2012 nieuwsbrief european invertebrate survey nederland issn 0169-2402 december 2012 56 nieuwsbrief european invertebrate survey nederland 2 Nieuwsbrief European Invertebrate Survey Nederland, 56 (2012) NIEUWSBRIEF van de EUROPEAN INVERTEBRATE SURVEY NEDERLAND

Nadere informatie

10 jaar Werkgroep Voetafdruk Nederland

10 jaar Werkgroep Voetafdruk Nederland 10 jaar Werkgroep Voetafdruk Nederland Symposium Postfossiele toekomst 2 oktober 2018 One Planet gebouw Amersfoort Ecologica WVN Symposium Postfossiele toekomst Amersfoort, 2 oktober 2018 Hans Meek Menselijke

Nadere informatie

Naar een Ark van Noah voor onze lieveheersbeestjes?

Naar een Ark van Noah voor onze lieveheersbeestjes? Naar een Ark van Noah voor onze lieveheersbeestjes? Impact van Aziatisch lieveheersbeestje op inheemse soorten Tim Adriaens 26 nov 2011 Heverlee Aziatisch lieveheersbeestje 1 Invasieve soorten zijn een

Nadere informatie

Bedrijven & Biodiversiteit = 3!

Bedrijven & Biodiversiteit = 3! Bedrijven & Biodiversiteit... 1+ 1 = 3! Context, praktijk en kansen 6 Oktober 2016, Robbert Snep Verspreiding van bedrijventerreinen in Nederland Bedrijventerrein ?? ?? Infra-rood beeld: rood is bomen,

Nadere informatie

Laura Kuipers, Janneke Scholten & Maurice La Haye De eikelmuis in Nederland

Laura Kuipers, Janneke Scholten & Maurice La Haye De eikelmuis in Nederland Laura Kuipers, Janneke Scholten & Maurice La Haye De eikelmuis in Nederland Deze onderzoeken waren mogelijk dankzij subsidies van de Provincie Limburg, het Ministerie van Economische Zaken en met toestemming

Nadere informatie

Determineren vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Determineren vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 20 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73575 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Zit er leven in Naturalis? 1569 soorten op 7 hectare stadsgrond

Zit er leven in Naturalis? 1569 soorten op 7 hectare stadsgrond Zit er leven in Naturalis? 1569 soorten op 7 hectare stadsgrond Zoals het een organisatie past die zich met kleine beestjes bezighoudt, heeft Stichting EIS-Nederland altijd op vrij bescheiden wijze geopereerd.

Nadere informatie

Fauna van de duinen,

Fauna van de duinen, Indicator 16 april 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Veel kenmerkende diersoorten van

Nadere informatie

4.7 Exoten. Bram bij de Vaate, RIZA en Erwin Winter, RIVO

4.7 Exoten. Bram bij de Vaate, RIZA en Erwin Winter, RIVO .7 Bram bij de Vaate, RIZA (b.bdvaate@riza.rws.minvenw.nl) en Erwin Winter, RIVO (erwin.winter@wur.nl) Een aanzienlijk deel van de macrofauna op harde substraten bestaat uit exoten. Dat kan problemen opleveren

Nadere informatie

Kwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten

Kwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten Kwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten Arjan Gittenberger GiMaRIS Marine Research, Inventory, & Strategy solutions Stichting ANEMOON in samenwerking met TPS,

Nadere informatie

Golden mussel Limnoperna fortunei

Golden mussel Limnoperna fortunei Golden mussel Limnoperna fortunei Algemene opmerkingen: Noot 1: De horizonscan van Matthews et al. (2014) is gebaseerd op risicoscores uit het buitenland (is geen specifieke risicobeoordeling voor Nederland

Nadere informatie

Exoten in de Nederlandse fauna

Exoten in de Nederlandse fauna Indicator 1 juni 2006 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Ruim tien procent van veel diergroepen

Nadere informatie

issn december 2017 nieuwsbrief EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden

issn december 2017 nieuwsbrief EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden issn 0169-2402 december 2017 66 nieuwsbrief EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden 2 Nieuwsbrief EIS 66 (2017) NIEUWSBRIEF van EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden Nummer 66 -

Nadere informatie

Overzicht cursussen voor (aankomende) vrijwillige waarnemers en beschermers

Overzicht cursussen voor (aankomende) vrijwillige waarnemers en beschermers Overzicht cursussen voor (aankomende) vrijwillige waarnemers en beschermers Een cursus betreft meestal twee dagdelen. Uitvoering door ervaren en deskundige docenten van de onderstaande organisaties. Meer

Nadere informatie

Wageningen IMARES Risico inventarisatie schelpdier transporten

Wageningen IMARES Risico inventarisatie schelpdier transporten Wageningen IMARES Risico inventarisatie schelpdier transporten Edwin Foekema Themadag werkgroep exoten NecoV Wageningen, 13 december 2007 Project-team IMARES Yerseke: Jeroen Wijsman, Aad Smaal TNO-IMARES

Nadere informatie

Ruimtelijke analyse van gebieden met hoge natuurwaarde

Ruimtelijke analyse van gebieden met hoge natuurwaarde Een verkenning Lon Lommaert Biodiversiteit Vlaamse indicatoren Ruimtelijke analyse van gebieden met hoge natuurwaarde Prioritaire soorten Natuurverkenning Gezichten van Biodiversiteit Wetenschappelijke

Nadere informatie

duistere heiderouwzwever exoprosopa cleomene duikt op in nederlandse wolzwevercollectie (diptera: bombyliidae)

duistere heiderouwzwever exoprosopa cleomene duikt op in nederlandse wolzwevercollectie (diptera: bombyliidae) duistere heiderouwzwever exoprosopa cleomene duikt op in nederlandse wolzwevercollectie (diptera: bombyliidae) John Smit De roodbruine heiderouwzwever Exoprosopa capucina is een fraaie en karakteristieke

Nadere informatie

issn 0169-2402 december 2013 nieuwsbrief EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden

issn 0169-2402 december 2013 nieuwsbrief EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden issn 0169-2402 december 2013 58 nieuwsbrief EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden 2 Nieuwsbrief EIS 58 (2013) NIEUWSBRIEF van EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden Nummer 58 -

Nadere informatie

Exoten in zoetwater: vissen

Exoten in zoetwater: vissen Indicator 7 juli 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aantal soorten vissen dat zich

Nadere informatie

het Nederlandse invasieveexotenbeleid

het Nederlandse invasieveexotenbeleid ALV zoogdiervereniging VZZ 18 april 2009 het Nederlandse invasieveexotenbeleid Edo Knegtering (Directie Natuur, Landschap en Platteland i.o.) Exotenbeleid Nederlands exotenbeleid vroeger recent Nederlands

Nadere informatie

BIOLOGISCHE INVASIES IN BELGIE

BIOLOGISCHE INVASIES IN BELGIE I. INLEIDING BIOLOGISCHE INVASIES IN BELGIE Steeds meer en meer uitheemse soorten ingevoerd in België Momenteel telt men meer dan 200 uitheemse soorten op het Belgisch grondgebied. 80% daarvan zijn superieure

Nadere informatie

Amerikaanse kreeft Homarus americanus

Amerikaanse kreeft Homarus americanus Amerikaanse kreeft Homarus americanus Algemene opmerkingen: Noot 1: Naamgeving: Nomenclatuur WoRMS (http://www.marinespecies.org/) overgenomen. Noot 2: Een aantal maal komen exoten gerelateerde pathogenen

Nadere informatie

Notitie ZOOGDIERVERENIGING INZAKE EXOTISCHE ZOOGDIEREN IN NEDERLAND. (Op basis van een advies van de Commissie Exoten)

Notitie ZOOGDIERVERENIGING INZAKE EXOTISCHE ZOOGDIEREN IN NEDERLAND. (Op basis van een advies van de Commissie Exoten) Notitie ZOOGDIERVERENIGING INZAKE EOTISCHE ZOOGDIEREN IN NEDERLAND (Op basis van een advies van de Commissie Exoten) Arnhem 2010 Rapportage 1. Aanleiding De Zoogdiervereniging wordt bij de uitvoering van

Nadere informatie

Trekvissen in Natura2000 gebieden. Vissennetwerk 11 maart 2010 Martin Kroes

Trekvissen in Natura2000 gebieden. Vissennetwerk 11 maart 2010 Martin Kroes Trekvissen in Natura2000 gebieden Vissennetwerk 11 maart 2010 Martin Kroes martin.kroes@tauw.nl Inhoud Achtergrond Natura2000 Bijlage IV HR Relatie met Flora- en Faunawet Bijlage V HR Relatie met Visserijwet

Nadere informatie

Natuur op bedrijventerreinen: onderzoek & praktijk

Natuur op bedrijventerreinen: onderzoek & praktijk Natuur op bedrijventerreinen: onderzoek & praktijk 20 April 2017, Robbert Snep Robbert.Snep@wur.nl / +31 317 486006 Inhoud Deel 1: Onderzoek - Het bedrijventerrein - Huidige waarde van bedrijventerreinen

Nadere informatie

Kevers, kreeften en bloedzuigers van de Habitatrichtlijn,

Kevers, kreeften en bloedzuigers van de Habitatrichtlijn, Kevers, kreeften en bloedzuigers van de Habitatrichtlijn, 2012-2017 Indicator 6 februari 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Lessen uit de studiedag en praktische tips van de wetenschappers. Ivan Nijs (UA) & sprekers van de wetenschappelijke studiedag

Lessen uit de studiedag en praktische tips van de wetenschappers. Ivan Nijs (UA) & sprekers van de wetenschappelijke studiedag Lessen uit de studiedag en praktische tips van de wetenschappers Ivan Nijs (UA) & sprekers van de wetenschappelijke studiedag Studiedag = finale workshop van het project INPLANBEL (2003-2006), 2006), Federaal

Nadere informatie

Nederlands Soortenregister en Nationale Databank Flora en Fauna (wordt synchroon gehouden)

Nederlands Soortenregister en Nationale Databank Flora en Fauna (wordt synchroon gehouden) Beheer van soortenlijsten Nederlands Soortenregister en Nationale Databank Flora en Fauna (wordt synchroon gehouden) Stand van zaken Mutaties zijn nieuwe adventieven + vroeger gebruikte synoniemen (Gerard

Nadere informatie

Libellen, Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (

Libellen, Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving ( Indicator 2 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De libellen namen sinds 1991 aanvankelijk

Nadere informatie

Ecologische Quick-scan

Ecologische Quick-scan Ecologische Quick-scan Concept Nieuwe Hoven 41, Gorinchem Eco-line Ecologisch Onderzoek en Advies Frambozengaarde 1 3992 KC Houten Inhoud Locatie...3 Methode...4 Resultaat...5 Conclusie...7 Aanbeveling...7

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Ecological effects of plant invasions van Hengstum, T. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Ecological effects of plant invasions van Hengstum, T. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Ecological effects of plant invasions van Hengstum, T. Link to publication Citation for published version (APA): van Hengstum, T. (2013). Ecological effects of plant

Nadere informatie

Invasieve exoten in de tuin. KNPV Najaarsbijeenkomst, 22 november 2018

Invasieve exoten in de tuin. KNPV Najaarsbijeenkomst, 22 november 2018 Invasieve exoten in de tuin KNPV Najaarsbijeenkomst, 22 november 2018 In de media 2 Invasieve exoten (definitie) dieren, planten en micro-organismen die door menselijk handelen in een nieuw gebied terechtkomen

Nadere informatie

Voorwoord 15. Sectie 1. Inleiding 17

Voorwoord 15. Sectie 1. Inleiding 17 Voorwoord 15 Sectie 1. Inleiding 17 Hoofdstuk 1. Sportvelden en gazons 19 1.1 Grasvelden, een unieke leefomgeving 19 1.1.1 Morfologie van gras in relatie tot schade 19 1.1.2 Verdeling van grasland naar

Nadere informatie

De Toekomst van Aardgas: Een schaakspel op meerdere borden

De Toekomst van Aardgas: Een schaakspel op meerdere borden De Toekomst van Aardgas: Een schaakspel op meerdere borden Symposium De Gassamenstelling van de toekomst, 28 mei 2015, Regardz De Eenhoorn, Amersfoort Aad Correljé TU Delft TBM Economics of Infrastructures

Nadere informatie

Geleedpotige diversiteit in Nederland: 1995 versus 2010

Geleedpotige diversiteit in Nederland: 1995 versus 2010 172 entomologische berichten Geleedpotige diversiteit in Nederland: 1995 versus 2010 Jinze Noordijk Peter Koomen TREFWOORDEN Biodiversiteit, Chelicerata, Myriapoda, onderzoek, Pancrustacea, verwantschappen

Nadere informatie

Beweging van zeezoogdieren in de Noordzee

Beweging van zeezoogdieren in de Noordzee Beweging van zeezoogdieren in de Noordzee Geert Aarts In samenwerking met Sophie Brasseur, Roger Kirkwood, Peter Reijnders, Steve Geelhoed, Meike Scheidat en vele anderen... Waarom bewegen? Geert Aarts

Nadere informatie

Toepassingsmogelijkheden van edna voor het opsporen van invasieve exoten. Jeroen van Delft & Jelger Herder Driebergen - Zeist, 14 juni 2017

Toepassingsmogelijkheden van edna voor het opsporen van invasieve exoten. Jeroen van Delft & Jelger Herder Driebergen - Zeist, 14 juni 2017 Toepassingsmogelijkheden van edna voor het opsporen van invasieve exoten Jeroen van Delft & Jelger Herder Driebergen - Zeist, 14 juni 2017 Wat is een exoot? Exoot = plant, dier, micro-organisme of schimmel

Nadere informatie

Systematiek in planten- en dierenrijk

Systematiek in planten- en dierenrijk Systematiek in planten- en dierenrijk Om de grote diversiteit in organismen te overzien zijn ze door de mens in groepen verdeeld. Hierbij is gekeken naar: morfologie. Dit zijn uiterlijke kenmerken anatomie.

Nadere informatie

Outline A PERMANENT PASTURE LAYER BASED ON OPEN DATA 11/24/2014. The creation and monitoring of a permanent pasture layer

Outline A PERMANENT PASTURE LAYER BASED ON OPEN DATA 11/24/2014. The creation and monitoring of a permanent pasture layer A PERMANENT PASTURE LAYER BASED ON OPEN DATA The creation and monitoring of a permanent pasture layer 20 th of November 2014, Marcel Meijer Outline Open Data in the Netherland Greening elements Calculating

Nadere informatie

Aanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming

Aanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming Aanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming De Taskforce Biodiversiteit & Natuurlijke Hulpbronnen adviseert: Het verleden leert dat gebiedsbescherming een succesvolle strategie kan zijn,

Nadere informatie

Exoot als drijfveer voor evolutie (W22) Annerie Rutenfrans Evolutie in actie 33e NIBI-conferentie 11 januari 2019

Exoot als drijfveer voor evolutie (W22) Annerie Rutenfrans Evolutie in actie 33e NIBI-conferentie 11 januari 2019 Exoot als drijfveer voor evolutie (W22) Annerie Rutenfrans Evolutie in actie 33e NIBI-conferentie 11 januari 2019 1 Doel Kennis maken met Invasieve exoten in de klas Programma Inleiding (15 min) mindmap

Nadere informatie

Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit)

Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit) Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit) E-mail:w.deboer@nioo.knaw.nl Ziekteverwekkers Actoren Activiteit / Mechanisme Gevolg Duur Ziekteverwekkers Indringers Verstoring

Nadere informatie

Ecologische Quick-scan

Ecologische Quick-scan Ecologische Quick-scan Marijkestraat 11 Groot-Ammers Concept Eco-line Ecologisch Onderzoek en Advies Frambozengaarde 1 3992 KC Houten Inhoud Opdracht...3 Locatie...3 Methode...4 Resultaat...5 Conclusie...6

Nadere informatie

Nationale Strategie en actieplannen voor invasieve exoten: ervaring in andere landen

Nationale Strategie en actieplannen voor invasieve exoten: ervaring in andere landen Nationale Strategie en actieplannen voor invasieve exoten: ervaring in andere landen Maj De Poorter, Invasive Species Specialist Group (ISSG) of IUCN, The World Conservation Union & Universiteit van Auckland,

Nadere informatie

Een overpeinzing Gaat de Roodwang uitsterven in Nederland?

Een overpeinzing Gaat de Roodwang uitsterven in Nederland? Een overpeinzing Gaat de Roodwang uitsterven in Nederland? 166 Lacerta 67 (2009) nummer 4 De intramurale en extramurale vergrijzing(s)problematiek bij de Nederlandse Roodwangschildpadden Trachemys scripta

Nadere informatie

issn 0169-2402 juli 2013 nieuwsbrief european invertebrate survey nederland

issn 0169-2402 juli 2013 nieuwsbrief european invertebrate survey nederland issn 0169-2402 juli 2013 57 nieuwsbrief european invertebrate survey nederland 2 Nieuwsbrief European Invertebrate Survey Nederland, 57 (2013) NIEUWSBRIEF van de EUROPEAN INVERTEBRATE SURVEY NEDERLAND

Nadere informatie

Ggo's in bio? Nee, dank je!

Ggo's in bio? Nee, dank je! 1/ 5 Ggo'sinbio?Nee,dankje! Genetischgemanipuleerdeorganismen(ggo s)wordenstilaandenieuwetrendinhetlandbouwtechnologisch onderzoek.zolijkthet.tegelijkertijdwordencontinutegenstrijdigeberichtendewereldingestuurd.dekennisover

Nadere informatie

Naar een Early Warning System voor de stierkikker in Nederland

Naar een Early Warning System voor de stierkikker in Nederland Naar een Early Warning System voor de stierkikker in Nederland Jeroen van Delft Wilbert Bosman Stichting RAVON Indeling Theorie inleiding problematiek de soort doel aanpak en verdeling hokken hygiëne Veld

Nadere informatie

Kudzu Pueraria lobata

Kudzu Pueraria lobata Kudzu Pueraria lobata Algemene opmerkingen: Noot 1: De soorten Fallopia japonica, F. x bohemica en F. sachalinensis hebben veel overeenkomsten en deze soorten zijn in het verleden vaak door elkaar gehaald

Nadere informatie

Fauna van zoet water en moeras,

Fauna van zoet water en moeras, Indicator 4 februari 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De diersoorten die voorkomen

Nadere informatie

Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen

Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen Rob Leuven i.s.m. Gerard van de Velde Rob Lenders Lezing Vissennetwerk 3 juni 2010 Instituut voor Water en Wetland Research Radboud Universiteit Nijmegen

Nadere informatie

HET VLIEGEND HERT IN GELDERLAND VINCENT KALKMAN & SANDER WIJDEVEN

HET VLIEGEND HERT IN GELDERLAND VINCENT KALKMAN & SANDER WIJDEVEN 2003 HET VLIEGEND HERT IN GELDERLAND RESULTATEN 2003 VINCENT KALKMAN & SANDER WIJDEVEN VLIEGEND HERT IN GELDERLAND RESULTATEN 2003 2003 tekst Vincent Kalkman & Sander Wijdeven productie Stichting European

Nadere informatie

issn 0169-2402 juni 2008 nieuwsbrief european invertebrate survey nederland

issn 0169-2402 juni 2008 nieuwsbrief european invertebrate survey nederland issn 0169-2402 juni 2008 46 nieuwsbrief european invertebrate survey nederland 2 Nieuwsbrief European Invertebrate Survey Nederland, 46 (2008) NIEUWSBRIEF van de EUROPEAN INVERTEBRATE SURVEY NEDERLAND

Nadere informatie

De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen. Wannes Keulemans 30 november 2015

De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen. Wannes Keulemans 30 november 2015 De toekomst van agrobiodiversiteit in landbouwproductiesystemen en cultuurgewassen Wannes Keulemans 30 november 2015 structuur Voedselproductie en voedselzekerheid Wat verstaan we onder agrobiodiversiteit

Nadere informatie

Noordzee 2050 gebiedsagenda

Noordzee 2050 gebiedsagenda Noordzee 2050 gebiedsagenda MUST bijeenkomst Amsterdam Humans do not live @ sea Jeroen Vis g.a.j.vis@minez.nl www.noordzeeloket.nl Hoe gaan we met de (Noord)zee om? Een zee aan ruimte Geen zee te hoog

Nadere informatie

Nationaal Park Hollandse Duinen

Nationaal Park Hollandse Duinen Nationaal Park Hollandse Duinen 5000 Soortenjaar 2018 Bekendheid Nationaal Park vergroten Een jaar lang aandacht voor de rijkdom van Hollandse Duinen Een jaar lang veldvrijwilligers ondersteunen bij veldactiviteiten

Nadere informatie

Aantal bedreigde soorten

Aantal bedreigde soorten Indicator 29 februari 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Veel Nederlandse planten en

Nadere informatie

1. Groot internationaal risicoprofiel. 2. Brussel januari NL aanpak Boskoop 4. Toekomst EU

1. Groot internationaal risicoprofiel. 2. Brussel januari NL aanpak Boskoop 4. Toekomst EU 1. Groot internationaal risicoprofiel. 2. Brussel januari 2010 3. NL aanpak Boskoop 4. Toekomst EU Bufferzone Boskoop Anoplophora chinensis (Oost-Aziatische Boktor) 28 januari 2010 Bram de Hoop Brussel

Nadere informatie

Patiëntenparticipatie in

Patiëntenparticipatie in Patiëntenparticipatie in Europees perspectief Marleen Kaatee Oprichter & voorzitter Patiëntenparticipatie in Europa: 1. PSC Patients Europe 2. EMA 3. ERNs, European Reference Networks Noodzaak: internationaal

Nadere informatie

NATUUR EN BIODIVERSITEIT

NATUUR EN BIODIVERSITEIT NATUUR EN BIODIVERSITEIT Wat hebt u eraan? Biodiversiteit is de verscheidenheid van leven op onze planeet. Het is het fundament van ons welzijn en de economie. We zijn van de natuur afhankelijk voor ons

Nadere informatie

Flora van de duinen,

Flora van de duinen, Indicator 30 oktober 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Veel kenmerkende plantensoorten

Nadere informatie

Taxonomen (ca. 1850): Organismen vertonen kenmerken van zowel planten als dieren. Wetenschappers gingen dus op kenmerken letten.

Taxonomen (ca. 1850): Organismen vertonen kenmerken van zowel planten als dieren. Wetenschappers gingen dus op kenmerken letten. Ordening van organismen: vroeger: plantenrijk - dierenrijk Taxonomen (ca. 1850): Organismen vertonen kenmerken van zowel planten als dieren. Wetenschappers gingen dus op kenmerken letten. huidige indeling:

Nadere informatie

Invasieve plantensoorten zijn in de laatste decennia sterk toegenomen in Nederland

Invasieve plantensoorten zijn in de laatste decennia sterk toegenomen in Nederland Invasieve plantensoorten zijn in de laatste decennia sterk toegenomen in Nederland Indicator 5 januari 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met

Nadere informatie

MCN-EFRO project Blauwdruk ( ) Combinatie: offshore wind energy met large-scale mussel farming

MCN-EFRO project Blauwdruk ( ) Combinatie: offshore wind energy met large-scale mussel farming MCN-EFRO project Blauwdruk (2010-2014) Combinatie: offshore wind energy met large-scale mussel farming Christine Röckmann IMARES (afd. Maritiem Den Helder) & BLAUWDRUK-partners: TNO Harssens, AMC-RF, ATO-NH,

Nadere informatie

Aantal bedreigde soorten

Aantal bedreigde soorten Indicator 2 september 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Veel Nederlandse planten en

Nadere informatie

Blauwband als sluipmoordenaar.

Blauwband als sluipmoordenaar. Blauwband als sluipmoordenaar. Effect van overdracht parasiet op inheemse vissen Frank Spikmans RAVON 22 september 2016 Vissennetwerk Hasselt (B) Onderdeel van: Nederlands Expertisecentrum Exoten I.s.m.

Nadere informatie