Uitnodiging vergadering NECOV/WEW werkgroep exoten

Transcriptie

1 Uitnodiging vergadering NECOV/WEW werkgroep exoten Datum: 9 april 2010 Plaats: Bilthoven, Sportvisserij Nederland, Leijenseweg 115, Bilthoven Tijd: 10:00 12:30 De agenda van de volgende vergadering zal bestaan uit: 1. opening 2. mededelingen 3. notulen presentatie nieuwe website a. inclusief adopteer een soort(groep)! 5. casus 'Mosseltransitie en exotenbeleid voor kustwateren' 6. nieuwe exoten 7. lopend onderzoek 8. bijeenkomsten & activiteiten a. workshop exotische vissen b. themadag 9. wvttk Ad4: a. algemene discussie over de nieuwe opzet b. adoptie van een groep c. indeling van de informatie d. status van een soort e. mailing a. De website is tijdens de vorige vergadering ter sprake gekomen, maar tegen eind maart is er diverse functionaliteit bijgekomen. Hoe staat men in het algemeen tegenover deze vorm? Wat vindt men van de kleurstelling, het nieuwe logo (de naam werkgroep exoten in regenboogkleuren) en het favicon (het symbool dat je voor het websadres in je browser afgebeeld krijgt en voor de naam van de website in je favorietenlijst (de groenblauwe X) Om de discussie te versnellen is er een verzoek om alternatieve voorstellen voor aanvang van de vergadering aan de leden toe te sturen en alleen deze voorstellen te bediscussiëren. b. De ontwikkeling van de nieuwe website is vooral bedoeld geweest om de efficiëntie met betrekking tot de discussies en de informatie uitwisseling te vergroten. Onderdeel daarvan is om het systeem redigeerbaar te maken voor een groot aantal mensen, op de manier zoals we die kennen van Wikipedia. We kunnen daardoor in betrekkelijk korte tijd veel informatie verzamelen over soorten. De nieuwe website is eind vorig jaar in gebruik genomen. Uit de mutaties blijkt echter, dat discussies en nieuwe soorten niet heel frequent worden toegevoegd. Naast het verduidelijken van de structuur van de soortenlijst, waardoor soorten gemakkelijker te vinden zijn, is er behoefte aan actieve input vanuit de leden van de werkgroep. Attendering op nieuwe toevoegingen en aanpassingen werkt stimulerend, maar het bestuur wil ook nog een laag tussen leden en webbeheer zetten: moderatoren. Dat betekent dat specialisten een bepaalde groep organismen adopteren en daarvoor:

2 proberen binnen hun netwerk mensen te simuleren informatie over soorten te leveren of dat eventueel zelf te doen. (nieuwe vondsten, verspreiding, kenmerken, literatuur ed) bij te houden wat er wordt aangevuld en de kwaliteit daarvan te bewaken. De vraag aan de vergadering: wie wil dat doen en wat houdt die adoptie dat precies in. c. Een ander punt is de indeling van de informatie. De indeling is in eerste instantie gemaakt op basis van de structuur van de vorige versie van de website. De groepsindeling is in de loop van februari aangepast; werk dat of werkt dat niet? Welke velden moeten worden aangepast? d. Hoe geven we een status aan een soort. Hierover volgt nog een voorstel, in de weken voorafgaande aan de vergadering. e. Ook de mailing is sinds de nieuwe website bruikbaar voor alle leden. De opties zijn om een digest per dag of per week te ontvangen. Hoe bevalt dit bij de leden. Daarnaast zijn er bij het bestuur enkele opmerkingen gekomen over ongewenste berichten (met name verwijzingen naar berichten op andere websites). Wat betekent dit voor de functionaliteit. Ad 5: Tom van der Have (TIE) bespreekt als casus 'Mosseltransitie en exotenbeleid voor kustwateren'. Ad 6: Meldingen over nieuwe exoten of nieuwe inzichten in recent verschenen exoten. Eventueel materiaal meenemen. Discussie over de waarde van de meldingen: mate van bedreiging, etc.

3 Notulen vergadering 20 oktober 2009 te Vredenburg, Utrecht Aanwezig: R. Pot (VZ), S. Kabuta, H. Merks, R. van Moorsel, T. Groenewegen, P. Heuts, J. Vos, J. Dekker, J. van Valkenburg, A. Dekker, A. Engelberts, J. Samuels, W. Reinhold, F. Kerkum, B. bij de Vaate, W. Lammers, T. Speek, L. Duistermaat, P. van Avezaath, M. van Riel, R. Verdonschot, L. Brederode, E. Raadschelders, H. van Kleef (Secr) Afmelding: R. Leewis, W. Tamis, G. van der Velde, T. Blacquiere, T. van der Have Afspraken staan onderstreept. Evt. links zijn te volgen door ctrl-click. Opening De vergadering wordt door de voorzitter geopend. De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld. Notulen 12 maart Lijst van 100 ergste exoten is in de maak. Wordt in een volgende vergadering voorgelegd (RL) - Ook het verslag van de themadag 2008 is nog in de maak (HvK). - Er is inmiddels contact met het EIS en het Nederlands soortenregister over samenwerking. - De mysterie-myriophyllum die al enige tijd in Brabant bekend maar niet herkend is, blijkt als moederplant M. heterophyllum te hebben. De vaderplant is nog onbekend. Hopelijk kan onderzoek ons volgend jaar meer vertellen. - Het TIE heeft nog geen nieuws te melden over de Case categorisering van exoten. Vervolg op volgende vergadering. - De externe review van de risico-analyse-exoten van mosseltransport naar Oosterschelde en Waddenzee gemeld in de vorige notulen wordt uitgevoerd door Wim Wolff en Rob Leewis. - Notulen worden verder goedgekeurd. Mededelingen De werkgroep heeft momenteel meer dan 100 leden! Recente leden zijn Evelien Verblij (Bosschap), Elly Morrien en Mirka Macel (NIOO-Heteren), Pim van Avezaath (NIOO-Yerseke), Hans Merks (Waterschap Rivierenland), Ellen Raadschelders (Min. V&W) en Ralf Verdonschot (WUR). Nieuwe exoten - Door Gimares is recentelijk een monitoring van Waddenzee uitgevoerd als onderdeel van een risicobeoordeling van de mosseltransport i.o.v. LNV. Hierbij zijn 12 nieuwe exoten voor de Waddenzee aangetroffen. - Volgens B. bij de Vaate wordt er tegenwoordig vaak geen onderscheid meer gemaakt tussen beide Dreisena-soorten. Mensen die problemen hebben met het onderscheiden van de soorten kunnen bij hem exemplaren krijgen van de Quaga-mossel evenals een RWS-rapport naar de verspreiding van deze soort. - L. Duistermaat meld 2 nieuwe soorten. Juncus dudlei uit het oosten van het land en Lampranthus roseus van Texel. - J. Dekker meldt de Pampahaas van de Kwade Hoek in Zuid-Holland. Het niet bekend of het 1 of meerdere exemplaren betreft. Ook hebben stinkdieren zich voor de 2 de keer voortgeplant in Friesland. Weliswaar op een privéterrein, maar ontsnappen lijk niet onmogelijk. Het TIE is zich bewust van de situatie en er mee bezig. - De PD is bezig een advies op te stellen t.a.v. een reeds langer bekend populatie van Rhus radicans (Gifsumak, Poison Ivy). De soort komt al lang voor op een dijk in Friesland, is nog niet invasief, maar heeft wel venijnig sap. - A. Dekker meldt een nieuwe bloedworm Marphysa sanguinea.

4 - J. Samuels meldt uit de Oude Lei de Californische rivierkreeft als 4 de exotische kreetensoort van Brabant. - In het Veerse Meer zijn Mnemiopsis en het penseelkrabje Hemigrapsus penicillatus tegenwoordig talrijk en toenemend. Iedereen wordt verzocht alle nieuwe soorten voortaan ook te melden op de vernieuwde website ( Bijeenkomsten en activiteiten - Het programma voor de themadag op 10 december 2009 is rond en te vinden op - Als onderwerp van de workshop van 2010 wordt besloten voor de ecologie en herkenning van exotische vissen. RP benadert W. van Emmerik voor de organisatie. - Voor workshops 2011 en later worden Mollusca, zoogdieren en vogels als onderwerpen voorgesteld. - Voorstel voor themadag 2010 is Biologische bestrijding en exoten - 6 november is er een bomendag in Wageningen ( En van de onderwerpen is de aanplant van mediterrane soorten/genotypen om problemen met klimaatverandering tegen te gaan. - Abstracts voor de 17th International Conference on Aquatic Invasive Species kunnen nu ingediend worden op Lopend onderzoek - Vanuit WRL is een onderzoek gestart naar mogelijkheden om Grote waternavel te bestrijden met chemische middelen en vloeibare stikstof. - Er is een INTERREG-project van start gegaan dat zich richt op bestrijding, preventie en communicatieaspecten bij problemen met grote waternavel, stierkikker, zomerganzen en Amerikaanse vogelkers. Dit is een Nederlands/Vlaams initiatief. - Er loopt een KRW-inovatieproject naar ecologie, effecten en bestrijding van de rode en de geknobbelde rivierkreeft. - De Zoogdierenstichting is bezig met verspreidingsonderzoek en cadaveronderzoek aan de Amerikaanse Nerts. Alle dode nertsen kunnen naar J. Dekker. - Er lopen diverse onderzoeken naar Ambrosia, Heilige Ibis, Tijgermug en Halsbandparkiet. W. Reinhold heeft via de exotenmail hierover de informatie reeds rond gestuurd. Casus 1 Thijs Groenewegen is bezig met zijn Masterstage Biologie (sleutel identificatie zaden van exoten) bij Leni Duistermaat en Johan van Valkenburg en geeft hiervan een korte presentatie. - In zijn onderzoek maakt hij een voorlopige risicobeoordeling en een voorlopige zadensleutel van diverse potentieel invasieve plantensoorten. - Het gaat om 130 soorten die in de handel zijn en waarvan verspreiding wordt verwacht. - Riskgrading (risicobeoordeling) gebeurt op basis van de performance van de soorten elders, klimaatzone en eigenschappen. - Voor de zadensleutel wordt de digitale zadenatlas als basis gebruikt, waarin al een deel van de soorten is beschreven. Deze wordt aangevuld met nieuwe soorten en met extra variatie van de reeds beschreven soorten. Verder komen er foto s in en informatie over herkenning van overige levensstadia, invasiviteit en verspreiding. - Thijs mist nog zaden van een aantal soorten. Hij stuurt een lijst van missende soorten rond, evenals de weblink van de uiteindelijke zadensleutel. Status van de werkgroep

5 Het blijkt soms onduidelijk welke functies de werkgroep vervult. De leden bij de vergadering onderscheidden de volgende functies: - Signalerend - Adviserend - Platform voor overleg tussen deskundigen en geïnteresseerden - Forum voor bespreking van nieuwe soorten en ontwikkelingen Door sommigen is de beperkte/informele status van de werkgroep aan de orde gesteld. Momenteel wordt de status ontleent aan de deskundigheid van de leden en de activiteiten die ontplooid worden. Bij zelfstandigheid van de werkgroep verliezen we de financiële en organisatorische ondersteuning van de moederverenigingen evenals de inhoudelijke status die nu aan deze verenigingen wordt ontleend. Het bestuur doet het voorstel om de huidige constructie te handhaven, maar de uitstraling en de interactie via de website te verbeteren. Verdere onderbouwing hiervan is terug te vinden in de agendastukken. Dit wordt door de meerderheid van de vergadering ondersteund. Er is geen besluit genomen over de engelstalig naam, hierover wordt een poll gehouden. Naar aanleiding van de onduidelijkheid over de functie en positie van het Team Invasieve Exoten en de rol van de werkgroep zal Wiebe Lammers deze zaken op papier zetten en rond sturen. Nieuwe website De website is vernieuwd. Belangrijke veranderingen zijn: - Soortenlijst heeft een Wikipedia-opzet gekregen, waarbij leden alle informatie mogen redigeren; niet-leden kunnen discussieteksten toevoegen (forum-stijl). - Leden worden op alle toevoegingen en wijzigingen via de mailinglijst geatteneerd - Bevat een ledenlijst met aanvullende informatie over interesses en expertise. - Weblinks worden nog opgenomen. - Vanuit vergadering komt verzoek om mogelijkheid op te nemen om een soort om verschillende categorieën toe te delen. Bijv. water- en landplanten. Casus 2 Ralf Verdonschot (Alterra) presenteert resultaten van onderzoek naar effecten van Rode Amerikaanse Rivierkreeft (Procambarus clarkii) vegetatie en macrofauna. Rivierkreeften staan bekend als ecosystem engineers. Uit het Middellandse zeegebied is bekend dat ze een grote impact kunnen hebben op wetlands. Daar kunnen ze een verschuiving veroorzaken van waterplanten dominantie naar algengedomineerde vegetatieloze situaties. Er is onderzocht wat de dichtheden in Nederland zijn van deze rivierkreeftensoort en of een vergelijkbare shift optreedt. Uit mark-recapture onderzoek blijkt dat P. clarkii in dichtheden van 1 exemplaar/m oever voorkomt. In een mesocosm-experiment zijn de effecten op vegetatie onderzocht. Er konden geen effecten op aarvederkruid, waterpest aangetoond worden. Mogelijk is er wel een klein effect op fonteinkruid. De kreeften bleken aarvederkruid te ontwortelen. Er werden geen effecten op macrofauna gevonden. De kreeften aten vooral detritus, planten en lage aantallen macrofauna, mn. Mollusca. Volgende vergaderingen Voor vergaderingen in 2010 wordt een vergelijkbaar schema voorgesteld als in RP stuurt hiervoor een datumbriefje rond.