Themadag Exoten, 2 december

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Themadag Exoten, 2 december"

Jasper Molenaar
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 OPENHEID maakt KWETSBAAR Rob Leewis NCB Naturalis OF BIOLOGISCHE WEERSTAND??? STEL JEZELF OPEN OP EN JE WORDT KWETSBAAR CONCLUSIE: DAT MOET JE DUS ALLEEN DOEN ALS JE STERK (WEERBAAR) BENT Themadag Werkgroep Exoten 2 december 2010 WEERSTAND ALS JE HET ÉÉN HEBT (WEERSTAND), HOEF JE HET ANDER (BESTRIJDING) NIET TOE TE PASSEN Maar wat te doen als je niet zo weerbaar bent? CENTRALE VRAAG KUNNEN WE (BIOLOGISCHE) WEERSTAND BEVORDEREN, OM ZO INVASIES EN EFFECTEN DAARVAN TE VOORKOMEN, RESPECTIEVELIJK TE VERKLEINEN? : SOORTGERICHTE BENADERING HIER GAAT HET OM HET ZOEKEN VAN EEN SOORT DIE EEN ANDERE, ONGEWENSTE SOORT KAN BESTRIJDEN Een soort dus die al binnen is! ÉÉN BEPAALDE SOORT DIE BESTREDEN MOET WORDEN ÉÉN SOORT DIE VOOR DIE BESTRIJDING MOET WORDEN INGEVOERD (MEESTAL) DIE SOORT MAG GEEN ANDERE EFFECTEN HEBBEN, EN MOET LIEFST WEER VERDWIJNEN ALS DE BESTRIJDING SUCCES HEEFT GEHAD VEEL ONDERZOEK, EN RISICO-ANALYSE NODIG VOOR JE VEILIG KUNT BESLISSEN WAT JE DOET Rob Leewis 1

2 In de monocultures van land- en tuinbouw al heel lang belangrijk (voordrachten van Gerben Messelink en Antoon Loomans) René Eschen zal een voorbeeld behandelen van biologische bestrijding van een ongewenste soort in een natuurlijk systeem WAT IS EIGENLIJK? EEN DEFINITIE: HET KUNNEN AFWEREN VAN INVASIEVE SOORTEN DOOR BIOLOGISCHE INTERACTIES TUSSEN SOORTEN GEBIEDEN MET WEINIG KLEINE EN AFGELEGEN GEBIEDEN (o.m. kleine gene pool, dus minder flexibele soorten) JONGE SYSTEMEN (relatief veel oningevulde niches) VERSTOORDE SYSTEMEN (relatief veel leeg geraakte niches, of nieuwe niches) GEBIEDEN MET GROTE OUDE SYSTEMEN ZIJN MEESTAL STABIEL EN BESTAND TEGEN INVOEDEN VAN BUITEN (VEERKRACHT) Voorbeeld: Tropische gebieden Elementen: druk van pathogenen, parasieten, herbivoren en predatoren is relatief groot; niches bezet; grote gene pool, dus flexibele soorten; weinig toeleverende gebieden MAY & MACARTHUR (1972): LEVENSGEMEENSCHAPPEN HEBBEN BEPERKTE RESOURCES, EN ZIJN STERK GESTRUCTUREERD DOOR INTERSPECIFIEKE CONCURRENTIE EN DE VERDELING VAN DE VERGELIJK DE BEHOEFTE AAN VAN EEN SOORT DIE NOG MOET BINNENKOMEN MET DIE VAN DE INHEEMSE SOORTEN MAAR: DE BEHOEFTE VAN DE BINNENKOMENDE SOORT KAN VERANDEREN NA BINNENKOMST, EN INTERACTIES MET DE INHEEMSE SOORTEN KUNNEN DE BESCHIKBAARHEID VAN DE WIJZIGEN. Rob Leewis 2

INHEEMSE SOORT DE INTRODUCTIE VAN EEN EXOOT OVERLEVEN: CONCURRENTIE OM VOEDSEL OF PLAATS PARASIET PREDATOR GENE POOL - AANPASSINGSVERMOGEN VAN EEN SYSTEEM GEBIEDSGERICHTE DAN WEL SYSTEEMGERICHTE

3 INTERACTIES TUSSEN SOORTEN VRAAG AAN U: KUN JE (SOMMIGE) STUREN? EEN ENKELE SOORT KAN DOOR COMPETITIE EEN INVADER BEPERKEN IDEM VOOR EEN PREDATOR OF HERBIVOOR ECHTER ZELDEN KUNNEN DIT SOORT INTERACTIES EEN INVASIE ECHT TEGENHOUDEN VAN EEN SOORT HOE GOED KAN EEN INHEEMSE SOORT DE INTRODUCTIE VAN EEN EXOOT OVERLEVEN: CONCURRENTIE OM VOEDSEL OF PLAATS PARASIET PREDATOR GENE POOL - AANPASSINGSVERMOGEN VAN EEN SYSTEEM GEBIEDSGERICHTE DAN WEL SYSTEEMGERICHTE BENADERING DE EIGENSCHAPPEN VAN BINNENKOMENDE INVASIEVE SOORTEN ZIJN ECHTER WEL MEDE BEPALEND FACTOREN DIE WEERSTAND BEÏNVLOEDEN (Olyarnik et al., 2009) WAT BEPAALT BIOLOGISCHE WEERSTAND? A. eigenschappen van het systeem INVASIBILITY (WAARONDER OPENHEID) TOEVOERWEGEN VECTOREN COMPETITIEKRACHT VAN INHEEMSE SOORTEN BIODIVERSITEIT (?) SOORTEN HABITATS GENE POOL AANTAL VRIJE NICHES VERSTORING Rob Leewis 3

Themadag Exoten, 2 december 2010 2-12-2010 WAT BE

r-strateeg * PROPAGULE PRESSURE *PARASIET OF PREDATOR *ECOLOGISCHE AMPLITUDE *GENE POOL

(Crooks, 2009) JAPANSE OESTER PARASITE RELEASE STRANDKRAB HEEFT KRABBEZAKJE: BEPERKING

NIET DEZE ZIJN GROTER EN DE POPULATIE HEEFT MEER BIOMASSA DAN INHEEMSE POPULATIES VAN DE STRANDKRAB

VOEDSEL VOOR MOSSELEN EN KOKKELS, EN IS ONEETBAAR VOOR STELTLOPERS, MAAR JONGE SCHOLEKSTERS VINDEN

4 Themadag Exoten, 2 december WAT BEPAALT BIOLOGISCHE WEERSTAND? B. eigenschappen van de binnenkomende soort ECOSYSTEM ENGINEERING * MANIER VAN VOORTPLANTEN K- of r-strateeg * PROPAGULE PRESSURE *PARASIET OF PREDATOR *ECOLOGISCHE AMPLITUDE *GENE POOL AANPASSINGSVERMOGEN *ECOLOGICAL ENGINEER? (Crooks, 2009) JAPANSE OESTER PARASITE RELEASE STRANDKRAB HEEFT KRABBEZAKJE: BEPERKING VOORTPLANTING, GROEI EN BIOMASSA KRABBEZAKJE INFECTEERT GEÏNTRODUCEERDE GEÏNTRODUCEERDE POPULATIES NIET DEZE ZIJN GROTER EN DE POPULATIE HEEFT MEER BIOMASSA DAN INHEEMSE POPULATIES VAN DE STRANDKRAB DAARDOOR IS DE IMMIGRANT IN HET VOORDEEL OVERGROEIT GROTE OPPERVLAKTEN, EN IS CONCURRENT VOOR VOEDSEL VOOR MOSSELEN EN KOKKELS, EN IS ONEETBAAR VOOR STELTLOPERS, MAAR JONGE SCHOLEKSTERS VINDEN ER BESCHUTTING TEGEN PREDATOREN. IS HARD SUBSTRAAT ( OESTERRIFFEN ) WEERSTAND EN RISICORISICO-ANALYSE PARASITE RELEASE Effect kan op de lange duur worden opgeheven (Torchin et al., 2001). Immigranten integreren! Rob Leewis RISICO-ANALYSE GAAT ENERZIJDS RISICOOVER HOE GEMAKKELIJK EEN EXOOT EEN SYSTEEM BINNENKOMT, EN ANDERZIJDS OVER HOE ERNSTIG DE ECOLOGISCHE (EN SOMS ECONOMISCHE) IMPACT OP HET SYSTEEM KAN ZIJN 4

5 RISICO-ANALYSE BEÏNVLOEDEN WEERSTAND JE HEBT DAN DUS INFORMATIE NODIG VAN BEIDE: ZOWEL HET ONTVANGENDE SYSTEEM ALS VAN DE BINNENKOMENDE SOORT ( SLEUTEL-SLOT ) SLOT ) AANPASSEN VAN BIOLOGISCHE PARAMETERS MOEILIJK WEL MOGELIJKHEDEN DOOR HET WIJZIGEN VAN ABIOTISCHE PARAMETERS (zie presentaties van Rob Leuven en Sander Wijnhoven) CONCLUSIE Bestrijding is belangrijk als een soort al binnen is Weerstand is vooral van belang bij de vraag of je (preventieve) maatregelen moet nemen JE MOET ALS BEHEERDER VAN BEIDE VEEL WETEN OM GOEDE BESLISSINGEN TE KUNNEN NEMEN ANTWOORD OP DE CENTRALE VRAAG HET IS SOMS MOGELIJK DE BIOLOGISCHE WEERSTAND VAN EEN SYSTEEM TE VERGROTEN, MET NAME KAN DAARBIJ GEDACHT WORDEN AAN HET INGRIJPEN IN ABIOTISCHE RANDVOORWAARDEN; MISSCHIEN KAN OOK DE BESCHIKBAARHEID VAN SOMMIGE BEÏNVLOED WORDEN VANDAAG ASPECTEN VAN BEIDE: EN WORDEN VANDAAG BELICHT VANDAAG IK WENS U EEN VRUCHTBARE EN PLEZIERIGE DAG TOE!! HOPELIJK LEIDT DIT TOT VEEL DISCUSSIE, IDEEËN, (EN VAST TOT NIEUW ONDERZOEK) Rob Leewis 5

Vergelijkbare documenten

Kwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten

Kwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten Arjan Gittenberger GiMaRIS Marine Research, Inventory, & Strategy solutions Stichting ANEMOON in samenwerking met TPS,