10 Samenvatting. Alejandro Ordoñez Gloria ab
|
|
- Christiana van Beek
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 10 Samenvatting Alejandro Ordoñez Gloria ab De globalisering van menselijke activiteiten heeft geleid tot opzettelijke en de onopzettelijke verspreiding van dier- en plantensoorten buiten hun natuurlijke verspreidingsgebied. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in zowel biotische homogenisering van de natuurlijke gebieden over de hele wereld en onomkeerbare veranderingen in het functioneren van de verschillende ecosystemen. Gezien het feit dat beide van deze veranderingen een belangrijke bedreiging voor inheemse flora en de natuurlijke ecosystemen is, is het van cruciaal belang om het waarom, wanneer en hoe van biologische introducties te begrijpen. Om deze reden, is een van de belangrijkste doelen van ecologen het bepalen wat plantsoorten invasief maakt en wat een plantgemeenschap gevoelig maakt voor invasies. twee alternatieve perspectieven bekeken: een soort gerichte aanpak (welke soorten zijn invasief?), en een plantgemeenschap gerichte aanpak (welke habitatten worden het meest waarschijnlijk geinvadeerd door uitheemse plantsoorten?). Elk van deze perspectieven biedt aanvullende antwoorden op de vraag wat drijft biologische invasies. Daarom kan iedere vooruitgang op weg naar een algemene theorie van plantinvasiviteit alleen worden behaald door het samenbrengen van gegevens uit beide perspectieven. Verschillende benaderingen zijn gebruikt om deze vragen te beantwoorden(bijvoorbeeld de populatiedynamiek, invasie geschiedenis, antropogeen gebruik, handel intensiteit), maar tot nu toe is bewezen dat het gebruik maken van functionele eigenschappen van planten een van de meest belovende benaderingen is. Dit is te wijten aan het belang van bepaalde eigenschappen (bijvoorbeeld koolstofvastlegging, reproductieve inspanning of licht competitie) bij het bepalen van plant prestatie, en daarmee hun succes. Door het beschrijven van het invasie proces in termen van de belangrijkste eigenschappen, vooral die betrekking hebben op de prestatie en metabole homeostase, is het voor wetenschappers mogelijk een aantal van de meest geaccepteerde hypotheses te formuleren die het succes van uitheemse soorten uitlegt (bijvoorbeeld de evolutie van concurrerend vermogen, nieuwe wapens, nieuwe niches, Darwins naturalisatie hypothese). In deze hypothesen wordt het succes van een koloniserende uitheemse plant beschouwd als gevolg van de invloed op de plant prestatie over omgevingsgradinten (de verwachte prestaties van een soort is een functie van zowel de fundamentele niche en functionele eigenschappen) en biotische interacties (veranderingen in de optimale prestaties van de soort te wijten aan biotische interacties die de fundamentele niche vormt). Dit proefschrift behandelt de invasiviteit/invasibiliteit vraag door het verkennen van de wereldwijde patronen van eigenschappen (on) gelijkenis tussen uitheemse en inheemse planten die samen voorkomen. Om dit te doen, zijn twee vragen gesteld: Kan
2 Samenvatting 139 het succes van een uitheemse soort verklaart worden door de eigenschappen (on) gelijkenis tussen uitheemse en inheemse soorten, en, zijn de waargenomen patronen van (on)gelijkenis een product van evolutie?. Om deze vragen te beantwoorden heb ik allereerst de relatie tussen inheemse en uitheemse plant prestaties gerelateerde eigenschappen gevalueerd om het bestaan van een patroon van eigenschappen (on)gelijkenis tussen beide groepen te bepalen. Ten tweede, heb ik de inheemse en uitheemse eigenschappen (on)gelijkenis patronen beoordeeld in relatie tot de ecologische setup (fylogenetische samenstelling van de plant gemeenschap, omvang en beschikbaarheid van resources) van het gebied waar ze zijn ingevoerd. Tot slot heb ik onderzocht wat de rol is van evolutionaire dynamiek als mechanisme van de waargenomen patronen van de eigenschappen (on)gelijkenis. De eerste aanpak in dit proefschrift is het bepalen van de eigenschappen van succesvolle uitheemse planten. Voorafgaande studies hebben interessante resultaten opgeleverd. Zij vonden dat uitheemse invasieve soorten de volgende eigenschappen hebben: snellere groei, een hoger percentage voedingsstoffen in het blad en hoger specifieke blad oppervlak, kortere levenscycli, meer middelen besteden aan de voortplanting, meer en beter verspreide zaden en snellere ontkieming. Toch uiten zich deze eigenschappen alleen als een voordeel in bepaalde situaties (bijvoorbeeld, een groot bladoppervlak in een woestijn heeft minder voordelen dan in een tropisch regenwoud). Daarnaast speelt ook de biologische context (eigenschappen van gelijktijdig optredende soorten) een belangrijke rol in de voordelen van bepaalde eigenschappen. In dit proefschrift zijn beide factoren onderzocht door het vergelijken van uitheemse en inheemse plantgemeenschappen op specifieke locaties (hoofdstuk 3, 4 en 5). Bewijs voor inherent superioriteit van uitheemse soorten in vergelijking met gelijktijdig optredende inheemse soorten werd waargenomen. Het is belangrijk om te benadrukken dat, hoewel de samengevatte patronen van differentiatie (in uni of multivariate eigenschappen ruimtes/landschappen) eerder klein lijkt in absolute (15 tot 26 % hoofdstuk 3) of relatieve termen (2 tot 16 % hoofdstuk 4 en 5); het is moeilijk te voorspellen hoe groot een het verschil in eigenschap dient te worden om van de ecologische relevantie te zijn (bv. in de competitie). Deze verschillen in eigenschappen representeren min of meer een onafhankelijke as van eigenschappen/strategie variatie die ook geldt voor vergelijkingen op basis van de multivariate eigenschap samenstelling (SLA Hmax SWT 3D-of 2D-ruimtes, hoofdstuk 3) en hun positionering langs de blad economische spectrum (hoofdstuk 5). Analyse van de positie van uitheemse soorten in deze multivariate eigenschap ruimte bleek dat niet-inheemse geclusterd in eigenschap waarden naar de rand van ten minste een van de gevalueerde dimensie, in vergelijking met inheemse soorten (hoofdstuk 3 en 5). Dit suggereert dat de suites van eigenschappen die door uitheemse soorten hen voorziet van een competitief voordeel uit gelijktijdig optredende inheemse soorten. Toch geeft de grote variabiliteit van uitheemse inheemse verschillen tussen de bemonsterde locaties aan dat omstandigheden ter plaatse uiteindelijk de mate van differentiatie tussen deze groepen bepaalt (zoals aangetoond in hoofdstuk 3, 4 en 5 door een significant effect van locaties in eigenschappen vergelijkingen). Samenvattend, ieder prestatievoordeel van een uitheemse plant is ten aanzien van gelijktijdig optredende inheemse soorten locatie specifiek.
3 140 Samenvatting Vergelijkingen tussen uitheemse en inheemse planten binnen een gelijke groei vorm, functionele groep of tussen nauw verwante soorten (experimentele paring van de soorten op basis van functionele, fylogenetische of taxonomische gelijkenis) bleken eigenschappen van uitheemse en inheemse te convergeren (zoals in hoofdstuk 4, 6 en 7). Deze convergentie (in een functionele of fylogenetische ruimte, hoofdstuk 4 en hoofdstuk 6) lijkt contra-intutief in vergelijking met de ongelijkheid van uitheemse voor de meeste inheemse (hoofdstuk 3 en 5). Een mogelijke verklaring hiervoor is de balans tussen de beschikbaarheid van nieuwe niches (standen tussen de inheemse soorten niches) en beperkingen opgelegd door functionele gelijkenis (tussenposities uitgegroeid tot de slechtste plaatsen in de fitness landschap ). Als gevolg van dit evenwicht, kan in een bepaald gebied lokale plantpopulatie alleen worden geinvadeerd door sterk concurrerende soorten), en dat de gebieden tussen functioneel vlak soorten zijn relatieve windows of opportunity waar zelfs relatief zwakke uitheemse succesvol kunnen zijn als ze zijn functioneel vergelijkbaar die inheemse. De tweede dimensie die in dit proefschrift is gevalueerd is de relatie tussen de plantgemeenschap voorwaarden en het succes van uitheemse plant. Verschillende hypothesen hebben tot doel om te bepalen hoe de plant gemeenschap factoren betrekking hebben op de waarschijnlijkheid van invasies van uitheemse planten (bijv. biotische weerstand hypothese, fluctuerende middelen en de middelen vijand release hypothese). hier heb ik twee van deze alternatieve hypothesen, waarin plantgemeenschap eigenschappen gekoppeld wordt aan het invasie succes van uitheemse soorten, werden gevalueerd in het kader van de ecologische kenmerken: de biotische weerstand en de bron vijand release hypothese. Beide hypotheses kan worden gerelateerd aan het idee van resource kansen (dwz het netto resultaat van de gevolgen van alle organismen in een systeem en de levering van de middelen) en hoe deze de voorwaarden te bevorderen invasies te definiren. De biotische weerstand hypothese is een van de oudste beginselen invasie ecologie, en is gebaseerd op het idee dat de plantgemeenschappen met een grote verscheidenheid aan soorten minder kans heeft om te worden geinvadeerd. Dit wordt vaak verklaard door de lagere beschikbaarheid van resources bij meer diverse gemeenschappen. De bron vijand release hypothese is ook gebaseerd op de gedachte dat een plant gemeenschap met niet-gebruikte middelen (zoals water, voedingsstoffen, ruimte of licht) meer vatbaar zal zijn voor introducties. In dit geval zal fluctuaties in de beschikbaarheid van middelen (als gevolg van stochastische variaties in het gebruik van hulpbronnen of de levering) windows of opportunity creren voor invasies. Het testen van deze ideen met behulp van blad eigenschappen die belangrijk zijn voor de vastlegging van plantaardige koolstof (SLA, Amass Nmass), liet zien hoe de prestaties van inheemse en uitheemse planten is gekoppeld aan de beschikbaarheid van resourcegradinten (hoofdstuk 5). Het bewijs hiervoor was de belangrijke relatie tussen uitheemse en inheemse planteigenschappen (en de positie langs de koolstof strategie spectrum) en gradienten van de vruchtbaarheid van de bodem en verstoring (hoofdstuk 5). Echter, mijn vergelijking van het verschil in eigenschappen en koolstofvastlegging strategien van gelijktijdig optredende uitheemse en inheemse soorten vertoonde geen relatie tot het milieu en de verstoring van gradinten. Op basis van deze resultaten heb ik
4 Samenvatting 141 voorgesteld dat, hoewel een hogere beschikbaarheid van hulpbronnen voordelen heeft door plant prestaties, deze voordelen gelijk zijn voor zowel de uitheemse en inheemse soorten. Dit ontkracht de hypothese dat vooral een hoge beschikbaarheid van resources invasies bevordert doordat uitheemse beter te presteren dan inheemse als gevolg van verschillen in de belangrijkste eigenschappen die kwestie alleen onder deze voorwaarden. De rol van de evolutie op het succes van de kolonisatie succes van uitheemse soorten is geformaliseerd in verschillende evolutionaire. In dit proefschrift werden twee van de belangrijkste theorien die de koppeling tussen kolonisatie succes en evolutie onderzocht: de evolutie van de toegenomen concurrentie vermogen (hoofdstuk 2 en??) en Darwin s naturalisatie hypothese (hoofdstuk 2, 4 en 7). In beide hypothesen, zou de invloed van de evolutionaire proces op uitheemse succes in de vorm van competitieve voordelen in vergelijking met gelijktijdig optredende inheemse soorten (hoofdstuk 4 en 7), of prestaties verschillen tussen de ingevoerde en de oorspronkelijke verspreidingsgebied (hoofdstuk 2). Mijn tests van de evolutie van de toegenomen concurrerend vermogen hypothese (dwz veranderingen tussen de reeksen, hoofdstuk 2) liet zien hoe eigenschappen van con specifics consequent vergelijkbaar zijn tussen de inheemse en uitheemse bereik. Deze overeenkomsten werden waargenomen bij zowel uni en multidimensionale eigenschap ruimten. Dit zou suggereren dat eigenschappen die bewaard zijn gebleven langs de eigenschap spectrum, weinig onderhevig zijn aan evolutionaire verandering. Ik suggereer niet dat uitheemse planten niet de potentie hbeen om zich fenotypisch of genetisch aan te passen aan de nieuwe voorwaarden in hun nieuwe habitat in elke eigenschap (zoals besproken in hoofdstuk 2). Maar ik stel voor dat die eigenschappen waarvan is aangetoond dat ze in hoge mate behouden zijn over evolutionaire tijd (bijvoorbeeld houtdichtheid, zaad massa, SLA, blad levensduur) zal meer worden bewaard over een afstand dan die sterk worden benvloed door biotische, ecologische of milieu-gradinten (bijv. luifel transpiratie, rizoom opnieuw kiemen, hoogte, de relatieve groei). Gebaseerd op de fylogenetische instandhouding van het niches idee, was Darwin s naturalisatie hypothese beoordeeld door vergelijking van de relatie tussen samen voorkomen, fylogenetische verwantschap en gelijkenis in eigenschappen van uitheemse en inheemse planten (hoofdstuk 6). Daarnaast is het het niveau van de ruimtelijke variabiliteit op deze betrekkingen ((hoofdstuk 4) beoordeeld. Resultaten vormen deze twee evaluaties aangegeven dat uitheemse soorten fylogenetische clustering (kenmerken van co-show. voorkomende soorten zijn meer vergelijkbare dan verwacht door toeval) in vergelijking met gelijktijdig optredende inheemse soorten. Deze trends zijn consistent voor individuele groei vormen en verschillende vergelijking criteria (dat wil zeggen alle gelijktijdig optredende inheemse soorten, die fylogenetisch dichtst inheemse en de gemiddelde native, hoofdstuk 6); en wanneer vergelijkingen gecontroleerd voor ruimtelijke schaal (hoofdstuk 4). Dit zorgt voor sterke steun voor de belang van de integratie evolutionaire patronen en de noodzaak om rekening te houden fylogenetische relaties bij het onderzoek van buitenaardse invasies, vooral wanneer het doel van de studie is te voorspellen welke uitheemse soorten kunnen succesvol zijn. Dit proefschrift richt zich op drie verschillende lijnen van bewijs (soorten invasiviteit,
5 142 Samenvatting gemeenschap invasibiliteit en evolutionaire patronen) die elke onafhankelijk van elkaar veel aandacht hebben ontavangen. Het is duidelijk dat als uiteindelijke doel om een invasie risico s in de toekomst te voorspellen (door een soort of van een gebied) deze drie dimensies gezamenlijk moeten worden bekeken. De hier gepresenteerde werk is een bijdrage aan de langdurige zoektocht naar het begrijpen van de oorzaken en mechanismen achter de soort invasiefplantgemeenschap invasibiliteit continum. Tot slot stel ik voor dat de bepaling van succesvolle introducties zal de evaluatie van de drie communautaire attributen nodig: het niveau van de functionele overeenkomst tussen inheemse en uitheemse; de mate van fylogenetische verwantschap tussen deze groepen, en de beschikbaarheid van hulpbronnen verstoring regime van de doelgroep. an fylogenetische verwantschap tussen deze groepen, en de beschikbaarheid van hulpbronnen verstoring regime van de doelgroep.
Vervolgens wordt ook ingegaan op de hypothese dat patronen in fenotypische plasticiteit adaptief kunnen zijn. De eerste vraag was of natuurlijke
Variatie in abiotische factoren komt voor in alle natuurlijke omgevingen, zoals variatie in ruimte en tijd in temperatuur, licht en vochtigheid. Deze factoren kunnen vervolgens bijvoorbeeld voedselaanbod
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Uitheemse soorten die door menselijk handelen worden geïntroduceerd in nieuwe ecosystemen vormen een wereldwijde bedreiging voor natuurlijke levensgemeenschappen. Deze biologische invasies
Nadere informatieHAPTE CHAP SAMENVATTING
HAPTE CHAP Wanneer voortplanting tussen individuen van verschillende soorten, maar ook van verschillende populaties wordt voorkómen, noemen we dit reproductieve isolatie. Reproductieve isolatie speelt
Nadere informatieniet-inheemse vaatplanten in Nederland
niet-inheemse vaatplanten in Nederland Wil Tamis & Ruud van der Meijden in samenwerking met de PGO FLORON naar het proefschrift van W.L.M Tamis: Changes in the flora of the Netherlands in the 20th century
Nadere informatievetreserves worden aangemaakt door de gastheer. Het eerste aspect met betrekking tot deze hypothese berust op het verband tussen deze metabolische
Het verlies van eigenschappen is een belangrijk proces dat bijdraagt aan evolutionaire veranderingen van organismen. Desondanks heeft onderzoek op dit gebied relatief weinig aandacht gekregen en wordt
Nadere informatieBiologische invasies zijn een niet meer weg te denken onderdeel van onze huidige maatschappij en vormen één van de meest ernstige bedreigingen voor de biodiversiteit wereldwijd. Invasies onstaan doordat
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 1
Samenvatting Om een duidelijk inzicht te krijgen in de evolutionaire krachten die tot de enorme biodiversiteit in de natuur leiden, probeert de evolutionaire biologie modellen te ontwikkelen die de essentie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Chapter 7 Nederlandse samenvatting 7.1 Introductie Dit proefschrift behandeld de globale patronen van de koolstof en water balans van het land oppervlak bepaald met eddy co-variantie data. Observaties
Nadere informatieGrowth and Functioning of the Microbial Plankton Community: Effects of Temperature, Nutrients and Light V.S. Brauer
Growth and Functioning of the Microbial Plankton Community: Effects of Temperature, Nutrients and Light V.S. Brauer Samenvatting 140 Plankton vormt de basis van de voedselketens in meren, zeeën en oceanen.
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Lupatini, Manoeli Title: Microbial communities in Pampa soils : impact of land-use
Nadere informatieThemadag Exoten, 2 december
OPENHEID maakt KWETSBAAR Rob Leewis NCB Naturalis OF BIOLOGISCHE WEERSTAND??? STEL JEZELF OPEN OP EN JE WORDT KWETSBAAR CONCLUSIE: DAT MOET JE DUS ALLEEN DOEN ALS JE STERK (WEERBAAR) BENT Themadag Werkgroep
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38704 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Shafiei Sabet, Saeed Title: The noisy underwater world : the effect of sound on
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING
SAMENVATTING Door de toename van menselijke invloed op de biosfeer neemt de biodiversiteit op aarde snel af. Deze afname heeft enkele decennia geleden geleid tot het stellen van de vraag welke verbanden
Nadere informatieBelgisch Biodiversiteits Platforum
Belgisch Biodiversiteits Platforum Sonia Vanderhoeven Etienne Branquart [HET HARMONIA INFORMATIESYSTEEM EN HET ISEIA PROTOCOL] Verklarend document voor het Life + Project AlterIAS Oktober 2010 Algemene
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) Ecological effects of plant invasions van Hengstum, T. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Ecological effects of plant invasions van Hengstum, T. Link to publication Citation for published version (APA): van Hengstum, T. (2013). Ecological effects of plant
Nadere informatieSamenvatting 203 Klimaatverandering leidt volgens de voorspellingen tot een toename van de mondiale temperatuur en tot veranderingen in de mondiale waterkringloop. Deze veranderingen in de waterkringloop
Nadere informatieSamenvatting. Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld
Samenvatting Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld om hen heen. Zo hebben vele mensen een natuurlijke neiging om zichzelf als bijzonder positief te beschouwen (bijv,
Nadere informatieMoral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz
Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz Mensen die als afwijkend worden gezien zijn vaak het slachtoffer van vooroordelen, sociale uitsluiting, en discriminatie.
Nadere informatieSamenvatting De kleurverandering van bladeren is een van de opvallendste kenmerken van de herfst voordat ze afsterven en afvallen. Tijdens de herfst worden de bouwstoffen die aanwezig zijn in het blad
Nadere informatieEcosysteem voedselrelaties
Ecosysteem ecologie Ecosysteem voedselrelaties Oceanen: voedselweb + energiestromen Ga naar Mypip.nl en open de oefening 3 voedselketen - voedselweb Doe de oefening en maak vervolgens de aangeleverde vragen.
Nadere informatieVeel onderzoek kan gedaan worden door dingen direct te observeren in de natuur, of te bestuderen in het laboratorium. Sommige biologische processen
Samenvatting SAMENVATTING Veel onderzoek kan gedaan worden door dingen direct te observeren in de natuur, of te bestuderen in het laboratorium. Sommige biologische processen zijn echter extreem langzaam,
Nadere informatieOmgaan met exoten. een controversiële en beladen discussie. Gerard Oostermeijer
Omgaan met exoten een controversiële en beladen discussie Gerard Oostermeijer Ecologische effecten van exoten Positief soortenrijkdom bloemenrijkdom grote hoeveelheden voedsel - nectar en stuifmeel voor
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Tot voor kort werd de relatie tussen bloemplanten en hun bestuivers vooral gezien als gespecialiseerd en wederzijds sterk aangepast. Specialisatie betekent in dit geval dat één
Nadere informatieDo Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller
Do Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller Samenvatting 207 Samenvatting Zijn vaders belangrijk? De relatieve invloed
Nadere informatieVuilstort perkolaat in de ondergrond - plek van complexe en dynamische eukaryotische gemeenschappen
Vuilstort perkolaat in de ondergrond - plek van complexe en dynamische eukaryotische gemeenschappen Samenvatting Onderzoek naar de natuurlijke afzwakking van vervuiling in grondwater heeft zich voornamelijk
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35907 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Yang Liu Title: Quantifying the toxicity of mixtures of metals and metal-based
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22932 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Plischke, Andreas Title: Non-target effects of GM potato : an eco-metabolomics
Nadere informatieExamenprogramma biologie vwo
Bijlage 4 Examenprogramma biologie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Interactionistische perspectieven benadrukken dat de persoon en zijn of haar omgeving voortdurend in interactie zijn en samen een systeem vormen. Dit idee van integratie
Nadere informatieAfweer systeem tegen ziektes, moederlijk hormoon,ontwikkeling, vogels, testosteron
Niet-technische samenvatting 2015311 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Heeft de kwaliteit van het afweer systeem bij de vader een invloed on de kwetsbaarheid van de kinderen voor moederlijk
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting De adolescentie is lang beschouwd als een periode met veelvuldige en extreme stemmingswisselingen, waarin jongeren moeten leren om grip te krijgen op hun emoties. Ondanks het feit
Nadere informatieSAMENVATTING (Summary in Dutch)
SAMENVATTING (Summary in Dutch) Taal speelt een belangrijke rol in ons dagelijks leven. Het is een van de meest centrale aspecten bij de interactie tussen mensen. Ons taalgebruik wordt beïnvloed door onze
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/44267 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Spierings, M.J. Title: The music of language : exploring grammar, prosody and
Nadere informatieVoorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Biologie: evolutieleer 6/29/2013. dr. Brenda Casteleyn
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Biologie: evolutieleer 6/29/2013 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Leen Goyens (http://users.telenet.be/toelating) en studenten van forum http://www.toelatingsexamen-geneeskunde.be
Nadere informatieCommunity assembly game Een spel over constructieregels voor levensgemeenschappen
Community assembly game Een spel over constructieregels voor levensgemeenschappen Inhoud en tijdsschema practicum Inleiding (11:30-12.00) Achtergrond spel Uitleg spel Uitleg opdrachten Practicum (12:00-12:30,
Nadere informatieDUTCH SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 205 Het is niet zonder reden dat autoriteiten wereldwijd aandacht besteden aan programma s en interventies om mensen meer te laten bewegen. Sportactiviteiten van gemiddelde tot
Nadere informatieNederlandse samenvatting Het effect van de opgroei conditie op de seksuele kenmerken en voorkeuren in zebravinken
Nederlandse samenvatting Het effect van de opgroei conditie op de seksuele kenmerken en voorkeuren in zebravinken In seksueel voortplantende soorten worden alleen de genen van individuen die zich met succes
Nadere informatieEcologische risicobeoordeling is gericht op het voorspellen van nadelige. effecten van stoffen op natuurlijke populaties. In het algemeen wordt
Samenvatting Ecologische risicobeoordeling is gericht op het voorspellen van nadelige effecten van stoffen op natuurlijke populaties. In het algemeen wordt hierbij de voorspelde blootstelling aan de stof
Nadere informatie212
212 Type 2 diabetes is een chronische aandoening, gekarakteriseerd door verhoogde glucosewaarden (hyperglycemie), die wereldwijd steeds vaker voorkomt (stijgende prevalentie) en geassocieerd is met vele
Nadere informatiePaleontologie, de studie van fossielen die gebruikt wordt om een beeld te krijgen over de geschiedenis van het leven op aarde.
Paleontologie, de studie van fossielen die gebruikt wordt om een beeld te krijgen over de geschiedenis van het leven op aarde. Fig. 22-3 Verschillende aardlagen, Ontstaan in verschillende tijden Jongere
Nadere informatieExamenprogramma biologie havo
Bijlage 3 Examenprogramma biologie havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Dutch summary) Het effect van de opgroei conditie op de seksuele kenmerken en voorkeuren in zebravinken
Nederlandse samenvatting (Dutch summary) Het effect van de opgroei conditie op de seksuele kenmerken en voorkeuren in zebravinken In seksueel voortplantende soorten worden alleen de genen van individuen
Nadere informatieWaarom doen sommige personen wel aan sport en anderen niet? In hoeverre speelt
Nederlandse samenvatting (Dutch summary) Waarom doen sommige personen wel aan sport en anderen niet? In hoeverre speelt genetische aanleg voor sportgedrag een rol? Hoe hangt sportgedrag samen met geestelijke
Nadere informatieSamenvatting. (Summary in Dutch)
(Summary in Dutch) 142 In dit proefschrift is de rol van de gezinscontext bij probleemgedrag in de adolescentie onderzocht. We hebben hierbij expliciet gefocust op het samenspel met andere factoren uit
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Het aantal eerste en tweede generatie immigranten in Nederland is hoger dan ooit tevoren. Momenteel wonen er 3,2 miljoen immigranten in Nederland, dat is 19.7% van de totale
Nadere informatieKlinische inspanningstesten in de (kinder)revalidatie
Klinische inspanningstesten in de (kinder)revalidatie Kinderen en jongvolwassenen met een fysieke beperking, zoals cerebrale parese (CP), ervaren vaak loopproblemen in het dagelijks leven. Veelgehoorde
Nadere informatieWorkshop Sterke punten ontwikkelen. Maak er (jouw) werk van. 24 september 2013
Workshop Sterke punten ontwikkelen Maak er (jouw) werk van 24 september 2013 Je Sterke Punten zijn niet die dingen waar je goed in bent je zwakke punten zijn niet de dingen waar je slecht in bent Geloof
Nadere informatieRapport enquête en workshop (Bio Vak Zwolle 2012) Locale rassen; het juiste ras locatie teler concept Bertus Buizer & Kitty de Jager, december 2012
Rapport enquête en workshop (Bio Vak Zwolle 2012) Locale rassen; het juiste ras locatie teler concept Bertus Buizer & Kitty de Jager, december 2012 Inleiding: De veredeling van gewassen heeft onder andere
Nadere informatiehoofdstuk 4 & 7 hoofdstuk 3 & 6 hoofdstuk 2 hoofdstuk 5 Hoofdstuk 2 tot en met 5 hoofdstuk 6 en 7 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk
Samenvatting De Lokomat is een apparaat dat bestaat uit een tredmolen, een harnas voor lichaamsgewichtondersteuning en twee robot armen die de benen van neurologische patiënten kunnen begeleiden tijdens
Nadere informatieOpenbare raadpleging in het kader van de "fitness check" van de EU-natuurwetgeving (vogel- en habitatrichtlijn)
Openbare raadpleging in het kader van de "fitness check" van de EU-natuurwetgeving (vogel- en habitatrichtlijn) Over u Uw naam of de naam van uw organisatie: Geen censuur op natuur! Mogen wij uw bijdrage
Nadere informatieNederlandse samenvatting
169 Nederlandse samenvatting Het vakgebied internationale bedrijfskunde houdt zich bezig met de vraagstukken en de analyse van problemen op organisatieniveau die voortkomen uit grensoverschrijdende activiteiten.
Nadere informatieeen verhoging van de voedselproductie, zouden andere functies waar de samenleving ook van profiteert (bijvoorbeeld recreatie en biodiversiteit)
Samenvatting Samenlevingen hebben altijd vertrouwd op het omringende platteland voor een grote verscheidenheid aan diensten. Deze diensten, zoals voeding, grondstoffen voor productie, zoet water en inspirerende
Nadere informatieSummary in Dutch Nederlandse Samenvatting. Het delen van Affect: Paden, Processen en Prestatie
Summary in Dutch Nederlandse Samenvatting Het delen van Affect: Paden, Processen en Prestatie Het delen van gevoelens (emoties of stemmingen) met anderen is bijna onvermijdelijk in ons dagelijks leven.
Nadere informatieOmdat uit eerdere studies is gebleken dat de prevalentie, ontwikkeling en manifestatie van gedragsproblemen samenhangt met persoonskenmerken zoals
Gedragsproblemen komen veel voor onder kinderen en adolescenten. Als deze problemen ernstig zijn en zich herhaaldelijk voordoen, kunnen ze een negatieve invloed hebben op het dagelijks functioneren van
Nadere informatieDE BASIS. wetenschappen en techniek voor de basisschool STEPHAN BOULEZ + KRIS HULSEN + FILIP MENNES BEA MERCKX + KATRIJN POOLS. Acco Leuven / Den Haag
DE BASIS wetenschappen en techniek voor de basisschool STEPHAN BOULEZ + KRIS HULSEN + FILIP MENNES BEA MERCKX + KATRIJN POOLS Acco Leuven / Den Haag Inhoud Voorwoord 13 Deel 1 Aardrijkskunde 15 1.1 De
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse samenvatting Wereldwijd zijn er miljoenen mensen met diabetes mellitus, hetgeen resulteert in aanzienlijke morbiditeit en mortaliteit. Bekende oogheelkundige complicaties
Nadere informatieSamenvatting. Audiovisuele aandacht in de ruimte
Samenvatting Audiovisuele aandacht in de ruimte Theoretisch kader Tijdens het uitvoeren van een visuele taak, zoals het lezen van een boek, kan onze aandacht getrokken worden naar de locatie van een onverwacht
Nadere informatieBiologische respons op klimaatsverandering
Biologische respons op klimaatsverandering - maakt evolutie een verschil? Luc De Meester Impact klimaatsverandering op organismen Soortniveau Fysiologie Seizoenaliteit Verspreiding Evolutie Gemeenschappen
Nadere informatieProefschrift Girigori.qxp_Layout 1 10/21/15 9:11 PM Page 129 S u m m a r y in Dutch Summary 129
S u m m a r y in Dutch Summary 129 Gedurende de geschiedenis hebben verschillende factoren zoals slavernij, migratie, de katholieke kerk en multinationals zoals de Shell raffinaderij de gezinsstructuren
Nadere informatieDe ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ
De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ Een blik over de dijk Wat zijn grote trends in ecologie IJsselmeergebied? Wat drijft deze trends? Hoe
Nadere informatieEUROPESE COMMISSIE DIRECTORAAT-GENERAAL MILIEU
EUROPESE COMMISSIE DIRECTORAAT-GENERAAL MILIEU De Directeur-generaal Brussel, 2 3 JAN. 2017 ENV/C2/LMR/gm Ares(2016) Zijne Excellentie de heer Pieter de Gooijer Buitengewoon en Gevolmachtigd Ambassadeur
Nadere informatieToelichting bij de vragen uit de Veranderplanner. 1. Verkennen van het probleem
Toelichting bij de vragen uit de Veranderplanner Bij iedere vraag uit de veranderplanner is hier een korte toelichting gegeven. Dit kan helpen bij het invullen van de vragen van de Veranderplanner. 1.
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19969 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hannula, Emilia Title: Assessment of the effects of genetically modified potatoes
Nadere informatieSamenvatting. Bossen en bedreigde boomsoorten in Vietnam
Bossen en bedreigde boomsoorten in Vietnam Er zijn veel verschillende bostypen in Vietnam, omdat het land een tropisch klimaat heeft en topografisch zeer gevariëerd is. Er zijn tropische regenbossen, mangrovebossen,
Nadere informatieArtikel 15: Cooperation, competition, and team performance, toward a contingency approach
Artikel 15: Cooperation, competition, and team performance, toward a contingency approach 1) Abstract * Onderzoek: er wordt onderzocht of de relatie tussen de beloningsstructuur en de team prestatie contingent
Nadere informatieSamenvatting. Synchronisatie met fractal ritmes: Complexiteit matching bij statistische structuur
Samenvatting Synchronisatie met fractal ritmes: Complexiteit matching bij statistische structuur De uitvoering van dagelijkse fysieke activiteiten is sterk variabel. Deze variabiliteit kan worden beschreven
Nadere informatieGEDELEGEERDE VERORDENING (EU) 2018/968 VAN DE COMMISSIE
10.7.2018 L 174/5 GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) 2018/968 VAN DE COMMISSIE van 30 april 2018 tot aanvulling van Verordening (EU) nr. 1143/2014 van het Europees Parlement en de Raad wat betreft risicobeoordelingen
Nadere informatieinfprg03dt practicumopdracht 4
infprg03dt practicumopdracht 4 W. Oele 31 augustus 2008 1 Evolutie Het volgende citaat komt letterlijk van Wikipedia: Met evolutietheorie (soms ook wel evolutieleer genoemd) wordt de wetenschappelijke
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
Samenvatting 188 Samenvatting Samenvatting voor niet-ingewijden Diabetes mellitus type 2 (DM2), oftewel ouderdomssuikerziekte is een steeds vaker voorkomende aandoening. Dit heeft onder andere te maken
Nadere informatieWeerbaarheid door diversiteit. Studiedag NVTL 2015, Wijnand Sukkel
Weerbaarheid door diversiteit Studiedag NVTL 2015, Wijnand Sukkel Ontwikkelingen in de landbouw Schaalvergroting, afnemende genetische (gewas) diversiteit in tijd en ruimte Uitsluiten van niet productieve
Nadere informatieGrowing into a different brain
221 Nederlandse samenvatting 221 Nederlandse samenvatting Groeiend in een ander brein: de uitkomsten van vroeggeboorte op schoolleeftijd De doelen van dit proefschrift waren om 1) het inzicht te vergroten
Nadere informatieDeterminanten van Leiderschap-Succes: Ontwikkeling van een Integratief. Model van Persoonlijkheid, Overtuigingen, Gedrag, en Diversiteit
SAMENVATTING Determinanten van Leiderschap-Succes: Ontwikkeling van een Integratief Model van Persoonlijkheid, Overtuigingen, Gedrag, en Diversiteit Leiders zijn belangrijke leden van organisaties. De
Nadere informatieDe Universele Verklaring tot Exoot
De Universele Verklaring tot Exoot Roelf Pot P Waarom zo n verklaring? P Wat verklaren anderen? P Hoe verklaar ik de verschillen? P Voorstel Aanleiding P Behoefte aan uitspraak over sommige soorten: is
Nadere informatieLeven in een broccoli wereld: Ontwerp van een beslis matrix ter beoordeling van de impact van nieuwe (GM) gewassen op het bodemecosysteem
Samenvatting Leven in een broccoli wereld: Ontwerp van een beslis matrix ter beoordeling van de impact van nieuwe (GM) gewassen op het bodemecosysteem Landbouw is essentieel voor de voedselvoorziening
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28941 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ortiz, Pablo Title: Effects of heavy fields on inflationary cosmology Issue Date:
Nadere informatieSummary in Dutch. Samenvatting
Samenvatting In de theorie van het menselijk kapitaal zijn kennis en gezondheid uitkomsten van bewuste investeringsbeslissingen. Veel van de keuzes hieromtrent lijken in de praktijk echter niet weldoordacht.
Nadere informatieHet Management Skills Assessment Instrument (MSAI)
Het Management Skills Assessment Instrument (MSAI) Het zelfbeoordelingsformulier Het doel van deze evaluatie is om u te helpen bij het bepalen van de belangrijkste aandachtsvelden van uw leidinggevende
Nadere informatieHeeft iemand de sleutels gezien? Een zoektocht naar processen, pressoren en vissen. Jaap Quak
Heeft iemand de sleutels gezien? Een zoektocht naar processen, pressoren en vissen Jaap Quak Inhoud De insteek: kijk op ESF vanuit vissen Processen als sleutels Pressoren als sloten Soorten gevoelig/ongevoelig?
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Titel: Cognitieve Kwetsbaarheid voor Depressie: Genetische en Omgevingsinvloeden Het onderwerp van dit proefschrift is cognitieve kwetsbaarheid voor depressie en de wisselwerking
Nadere informatieWat vertellen modellen ons over de kans op invasiesucces?
Wat vertellen modellen ons over de kans op invasiesucces? Patsy Haccou, Theoretische Biologie Themadag Risico-analyse en risicomanagement van exoten Rotterdam, 11 december 2008 1 Aspecten van invasie risico
Nadere informatieSamenvatting: Summary in Dutch
Samenvatting: Summary in Dutch Hoofdstuk 1: Kindermishandeling en Psychopathologie in een Multi-Culturele Context: Algemene Inleiding Dit proefschrift opent met een korte geschiedenis van de opkomst van
Nadere informatieEvolutie van het Melkviooltje en verwanten door hybridisatie en polyploïdie
Evolutie van het Melkviooltje en verwanten door hybridisatie en polyploïdie De systematiek is de wetenschap binnen de biologie die zich bezighoudt met inventariseren, identificeren van de verwantschapsrelaties
Nadere informatieUNITING THE ORGANIC WORLD
International Federation of Organic Agriculture Movements Principles of Organic Agriculture 1 Beginselen van de Biologische Landbouw De Beginselen vormen de wortels, waaruit de biologische landbouw groeit
Nadere informatieBiologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht
Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen
Nadere informatieGezondheidsverwachting volgens socio-economische gradiënt in België Samenvatting. Samenvatting
Verschillende internationale studies toonden socio-economische verschillen in gezondheid aan, zowel in mortaliteit als morbiditeit. In bepaalde westerse landen bleek dat, ondanks de toegenomen welvaart,
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/30209 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/30209 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Witteman, Jurriaan Title: Towards a cognitive neuroscience of prosody perception
Nadere informatieGroep: Projects Department
17.04.2014 17.04.2014 14:29 1. Inleiding Deze inleiding is vrij te bepalen bij de aanmaak van het rapport. Dit rapport geeft de diagnose resultaten weer aan de hand van vijf metingen: Contextual Scale
Nadere informatieFetal Origins of Socioeconomic Inequalities. in Early Childhood Health. The Generation R Study. Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING
Fetal Origins of Socioeconomic Inequalities in Early Childhood Health The Generation R Study Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING Sociaal-economische gezondheidsverschillen vormen een groot maatschappelijk
Nadere informatieLeerlijn Biologie inhouden (PO-havo/vwo)
Leerlijn Biologie inhouden (PO-havo/vwo) Voor meer informatie zie: Kerndoelen onderbouw Vakportaal Mens & maatschappij Vakportaal Natuur & techniek kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo
Nadere informatieLeerlijn Biologie inhouden (PO-havo/vwo), Biologische eenheid
Leerlijn Biologie inhouden (PO-havo/vwo), Biologische eenheid Voor meer informatie zie: Kerndoelen onderbouw Vakportaal Mens & maatschappij Vakportaal Natuur & techniek kerndoelen primair onderwijs kerndoelen
Nadere informatiethemadag exoten WEW/NecoV 2012 Thema Wat maakt exoten invasief?
themadag exoten WEW/NecoV 2012 Thema Wat maakt exoten invasief? Programma 9:30-10:00 inschrijvingen en ontvangst met koffie/thee 10.00-10.15 Opening en welkomstwoord door gastheer en dagvoorzitter Rob
Nadere informatieInhoud van de Investigator s Brochure (IB)
Inhoud van de Investigator s Brochure (IB) Bron: Richtsnoer voor good clinical practice (CPMP/ICH/135/95) 1. Algemene overwegingen De IB moet bevatten: 1.2 Titelpagina Deze moet de naam van de sponsor,
Nadere informatieIntroductie. Figuur 1 De actie van Coca Cola
Inhoud Introductie... 2 Maatschappelijk verantwoord ondernemen... 3 Duurzaamheid... 4 Maatschappelijk betrokken ondernemen... 5 Het verschil tussen MVO en MBO... 6 Bronnelijst... 7 MBO... 7 MVO... 7 Introductie
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties De afgelopen decennia zijn er veel nieuwe technologische producten en diensten geïntroduceerd op de
Nadere informatieOptimale loopvaardigheid met een prothese Balanceren tussen capaciteit en belasting. Samenvatting
Optimale loopvaardigheid met een prothese Balanceren tussen capaciteit en belasting amenvatting ummary Introductie Het ondergaan van een beenamputatie is een drastische chirurgische ingreep, die grote
Nadere informatieMelatonin Treatment and Light Therapy for Chronic Sleep Onset Insomnia in Children A. van Maanen
Melatonin Treatment and Light Therapy for Chronic Sleep Onset Insomnia in Children A. van Maanen Samenvatting Inslaapproblemen komen veel voor bij kinderen en hebben negatieve gevolgen voor gezondheid,
Nadere informatieSamenvatting. BurcIn Ünlü Ince. Recruiting and treating depression in ethnic minorities: the effects of online and offline psychotherapy
Samenvatting 194 Dit proefschrift start met een algemene inleiding in hoofdstuk 1 om een kader te scheppen voor de besproken artikelen. Migratie is een historisch fenomeen die vaak resulteert in verbeterde
Nadere informatieHet late gelijk van Darwin: het belang van een evolutionaire invalshoek in de psychologie. Psychologie 22-5-2014. Darwin: de mens als dier
22-5-214 Het late gelijk van Darwin: het belang van een evolutionaire invalshoek in de psychologie Abraham Buunk Akademiehoogleraar Evolutionaire Sociale Psychologie Voordracht voor het SIGO Symposium
Nadere informatieDe ecologie van natuurlijke Senecio jacobaea aquaticus hybriden in het natuurreservaat het Zwanenwater
Precies 150 jaar nadat Darwin (1859) zijn fascinerende vragen over de rol van hybridisatie bij evolutionaire veranderingen (Hoofdstuk 1) heeft gepubliceerd, zijn wetenschappers goed op weg hierop de antwoorden
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40161 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Ledezma Yanez, Isis Title: The role of water in hydrogen electrocatalysis Issue
Nadere informatie