titel Opbouw Vis, exoten en KRW Visexoten en achtergrond MWTL 2008 Visexoten in Nederland Oorzaken

Transcriptie

1 Opbouw Vis, exoten en KRW visexoten- achtergrond en ecologie KRW-maatlatten en visexoten andere exoten (rivierkreeften) en vis signalering nieuwe visexoten Themadag exoten en de KRW 10 dec 09 Willie van Emmerik Pieter Beelen titel Visexoten en achtergrond MWTL 2008 welke soorten? hoe komen ze hier? is er een zichzelf in stand houdende populatie? zijn ze (potentieel) invasief/schadelijk? ecologie Visexoten in Nederland Oorzaken voor 1900 karper, goudvis, giebel, regenboogforel, snoekbaars 1900 Amerikaanse hondsvis, zonnebaars 1930 bruine en zwarte Amerikaanse dwergmeerval 1966 zilverkarper, graskarper 1980 gup 1984 roofblei, grootkopkarper, bronforel 1987 kleine marene 1989 blauwneus 1992 blauwband 1995 Russische steur, Siberische steur, sterlet 2002 marmergrondel, witvingrondel, zwartbekgrondel 2003 knorrepos 2004 Donaubrasem 2007 Kesslers grondel 2008 Pontische stroomgrondel, Kanaalmeerval 2009 dikkopelrits uitzetten - biologische bestrijding (graskarper) kunstmatige verbinding stroomgebieden (Main- Donaukanaal)(marmergrondel, Kesslers grondel, Donaubrasem?) uitzetten voor visserij (regenboogforel, snoekbaars) verspreiding (kleine marene?) siervishandel/aquacultuur en ontsnapping/uitzetting (Afrikaanse meerval, gup, Kanaalmeerval?) onbedoeld mee andere geïmporteerde soort (blauwband, Amerikaanse hondsvis, blauwneus) ballastwater (knorrepos, zwartbekgrondel?) 1

2 Zijn ze invasief / schadelijk? Lijst van mogelijk invasieve visexoten ecologische schade concurrentie inheemse soorten, verdringing, dominantie, soortenverarming insleep ziekten en parasieten verhogen predatiedruk o.a. planten, evertebraten, andere vissen hybridisatie, genetische vervuiling schade volksgezondheid economische schade (lijst opgesteld ism met TIE) 15 soorten Amerikaanse hondsvis Blauwneus Bruine Amerikaanse dwergmeerval Blauwband Donaubrasem Kanaalmeerval (channelcatfish) Kesslers grondel Knorrepos Marmergrondel Pontische stroomgrondel Roofblei Witvingrondel? Zwartbekgrondel Zwarte Amerikaanse dwergmeerval Zonnebaars blauwband roofblei afkomstig uit: Azië hoe hier gekomen: meegekomen met graskarper naar Europa, aquariumvis, aasvis zichzelf in stand houdende populatie: JA Na 1 jr geslachtsrijp, eet vis en kuit, dominant, negatieve invloed op voortplanting andere soorten?? Verspreiding: Zuid-Nederland, elk watertype invasief JA (dominantie) ecologische schade JA afkomstig uit: Oost en Midden-Europa hoe hier gekomen: uitzetting + verspreiding via Main- Donaukanaal zichzelf in stand houdende populatie:ja verspreiding: vooral rivieren, maar ook andere wateren internationaal beschermd heeft geprofiteerd voor verbetering waterkwaliteit, enige Europese roofvis binnen karperachtigen invasief? ecologische schade? zonnebaars marmergrondel afkomstig uit: Noord-Amerika hoe hier gekomen: losgelaten/ontsnapt uit vijvers/aquaria zichzelf in stand houdende populatie:ja Verspreiding: vennen, beken N-Brabant/N-Limburg (rivieren) eet (hoge predatiedruk) macrofauna, larven amfibieën, libellenlarven invasief JA ecologische schade: JA afkomstig uit: Kaspische Zee en Donaugebied hoe hier gekomen: ballastwater? Main-Donaukanaal? zichzelf in stand houdende populatie: JA Verspreiding: vooral op de rivieren, heel Nederland invasief: JA ecologische schade: JA? concurrentie met inheemse bodembewonende vissen 2

3 Kesslers grondel Pontische stroomgrondel afkomstig uit: Donaugebied hoe hier gekomen: Main-Donaukanaal? zichzelf in stand houdende populatie:? Verspreiding: gaat snel invasief: JA ecologische schade:? afkomstig uit: rivieren rond de Zwarte Zee hoe hier gekomen: Main-Donaukanaal zichzelf in stand houdende populatie: pas sinds 2008 Verspreiding:? invasief: JA? ecologische schade:? visexoten en de KRW-maatlatten visexoten en de KRW-maatlatten maatlatten vennen biomassapercentage exoten grote rivieren percentage inheemse reofielen percentage inheemse limnofielen percentage inheemse diadromen soorten Amerikaanse hondsvis, graskarper, zonnebaars, roofblei, blauwband, blauwneus vennen geen waterlichaam in Nederland grote rivieren exoten spelen pas rol als inheemse soorten verdrongen worden voorkomen visexoten geen invloed op de KRW-scores en als ze wel zouden hebben wat dan? visexoten kleine aandeel totaal aantal exoten (< 10%) minder groot probleem dan ander exoten - waterplanten, insecten, kreeften andere exoten en vis(serij) Kreeften in Wilnis exotische rivierkreeften ca. 7 exotische soorten rivierkreeften in Nederland veel klachten sportvissers massaal voorkomen, leegvreten wateren, verdwijnen waterplanten, troebel water, minder vis geknobbelde Amerikaanse rivierkreeft kwalitatief gevangen met kreeftenkooien 3 weken, vangst nam niet af globale schatting 20 kilo /ha 3

4 Kreeften in Gouda innovatieproject KRW rode Amerikaanse rivierkreeft gevangen met fuiken merk- en terugvangexperiment schatting ca kilo /ha HDSR, Waternet, STOWA, SNL en meer - Aquaterra, Alterra rode en geknobbelde Amerikaanse rivierkreeft literatuuronderzoek ecologie en effecten effecten op waterplanten bestrijdingsexperiment Bestrijding kreeften mechanisch - wegvangen biologisch - predatie door roofvis fysiek droogzetten, chemisch bestrijden, resetten wegvangen nadelen - alleen adulten, klein gedeelte wegvangen probleem kan juist verergeren predatie roofvis vooral de aal effectief, niet veel van voor handen combinatie 2 onderzoeken bleek wel effectief, wel enorm grote inspanning nodig zelfs voor geïsoleerd water (dus duur) Exoten wat moeten we ermee? bestrijden? meestal niet haalbaar accepteren? beleid preventie volksgezondheid, economisch, ecologie nieuwe soorten - vroeg signaleren Sportvisserij Nederland project voor LNV Signalering invasieve exoten Hengelvangsten 2009 voor een aantal exoten Hengelvangsten van een aantal exoten 2009 Veel exotische grondels in onze wateren. Vrijwilligers, verspreiding Gehele jaar door gevist met hengel en schepnet op verschillende typen wateren door heel Nederland Hengelvangsten gemeld op Gegevens over exoten worden gemeld aan het team invasieve exoten 4

5 Hengelvangsten aantal exoten 2009 De Gelderlander (Veluwezoom oost) Kesslers grondel Zwartbekgrondel Marmergrondel Pontische stroomgrondel hengel hengel schepnet schepnet? hengel? Hengel en schepnet vullen elkaar aan 2008 STOWA rapport publieke participatie bij visstandbemonstering. Toen niet gekeken naar vangbaarheid van exoten. hand-out Dank voor uw aandacht 5