Invasieve, uitheemse soorten. Bram D hondt Agentschap voor Natuur en Bos ANKONA-ontmoetingsdag

Transcriptie

1 Invasieve, uitheemse soorten Bram D hondt Agentschap voor Natuur en Bos ANKONA-ontmoetingsdag

2 Inhoud Inleiding Aanpak Wetgeving Uitvoering

3 Inleiding

4 exoten = invasieve, uitheemse soorten

5 Invasieve, uitheemse soorten Soorten Dieren en planten Schimmels, bacteriën, virussen Uitheems Door de mens geïntroduceerd buiten het natuurlijk verspreidingsgebied Opzettelijk of onopzettelijk Introducties zijn schering en inslag! Bv. flora van Vlaanderen # soorten als inheems beschouwd : 1418 # sedert 1800 aangetroffen uitheemse soorten : 1854 Bv. Europa >12,000 geïntroduceerde soorten vastgesteld in de natuur

6 Invasieve, uitheemse soorten Bv. flora wereldwijd 4% van de flora wereldwijd is ergens anders ingeburgerd Australië heeft het meest soorten vergaard (per opp.) Gematigd Europa en Azië zijn de belangrijkste donoren

7 Invasieve, uitheemse soorten Invasief Enigszins ambigu. In de strikte zin verwijst ze naar geïntroduceerde soorten die na vestiging een sterke uitbreiding kennen. In veel gevallen wordt hieraan een criterium toegevoegd, namelijk dat de soort in kwestie een nadelige invloed (impact) uitoefent. Milieu, natuur Volksgezondheid Handel, recreatie Land-/tuin-/bosbouw Eigenlijk zijn invasieve soorten weinig meer dan een uitbreiding van het concept pestsoorten.

8 Invasieve, uitheemse soorten Volksgezondheid (bv. reuzenberenklauw, alsemambrosia) Landbouw (bv. plaaginsecten, standganzen)

9 Invasieve, uitheemse soorten Infrastructuur (bv. driehoeksmossel, waterhyacint) Natuur 9

10 Invasieve, uitheemse soorten Slechts een kleine minderheid van de geïntroduceerde soorten, wordt invasief! Soorten worden geconfronteerd met achtereenvolgende barrières (gevangenschap, klimaat, overleving, voortplanting ) Regel-van-tien ± 10 % van de getransporteerde soorten geraakt geïntroduceerd ± 10 % van de geïntroduceerde soorten vestigt zich ± 10 % van de gevestigde soorten wordt invasief/pest Bv. flora Vlaanderen : 1854 uitheemse soorten (sinds 1800) 1328 (72%) worden slechts sporadisch gevonden ( adventief ) 462 (25%) worden als gevestigd gevonden ( ingeburgerd ) 64 (3%) worden als invasief beschouwd

11 Invasieve, uitheemse soorten Niet-invasieve, uitheemse soorten Een greep uit de vele voorbeelden

12 Aanpak

13 Drietrapsaanpak Biologische invasies (en hun problemen) zijn au fond een gevolg van menselijke activiteit, en kunnen dus worden vermeden. Ten aanzien van soorten met een negatieve impact. Hiërarchische benadering: 1. Preventie van nieuwe introducties 2.Vroege detectie en snelle respons 3. Bestrijding / beheer 13

14 Robertson (2016) Pest Management Science Drietrapsaanpak Kosteneffectiviteit : liever vroeg ingrijpen dan laat! 14

15 AlterIAS Simberloff et al. (2013) Preventie Zachte maatregelen : bewustmaking communicatiecampagnes, gedragscodes Harde maatregelen : wetgeving werkt! handelsverboden, (grens)controles Afname in uitheemse zoogdieren sinds intrede van bindende wetgeving in Nieuw-Zeeland, versus Europa

16 Vroege detectie en snelle respons Een kwestie van snel handelen (en niet twijfelen). Het zeewier Caulerpa komt uit de Pacifische Oceaan en werd zowel in Californië als in Frankrijk in een vroeg stadium ontdekt. Binnen 6 maanden na ontdekking spendeerde Californië 7 miljoen $ aan uitroeiing. Na 2 jaar werd de soort er als verdwenen verklaard. In Europa werd geen actie ondernomen. De soort bedekt nu duizenden hectares Mediterrane kust, en wordt als onuitroeibaar beschouwd. 16

17 Vroege detectie en snelle respons Dankbare rol voor moderne communicatie Websites Waarnemer : melding van waarneming Beheerder : alert van meldingen binnen gebied Apps

18 Bestrijding / beheer Doel : beheersing indijken verspreiding verwijdering overlastbeperking Volgens methode Manueel Mechanisch Chemisch Biologisch Genetisch Of combinatie van technieken

19 Wetgeving

20 Europese Verordening 1143/ Verordening Door alle lidstaten te volgen zoals opgesteld Versus Richtlijn

21 Europese Verordening 1143/2014 Drietrapsaanpak ten aanzien van Unielijstsoorten Trap 1 Preventieve maatregelen voor alle soorten uitdoofbeleid

22 Europese Verordening 1143/2014 Drietrapsaanpak ten aanzien van Unielijstsoorten Trap 2 Vroege detectie en snelle respons Voor soorten die voorheen afwezig waren Trap 3 Beheer van wijdverspreide soorten Maatregelen om de gevolgen tot een minimum te beperken Evenredig met de gevolgen voor het milieu en afgestemd op de specifieke omstandigheden van de lidstaten

23 Dieren van de Unielijst Mangoeste Wasbeer Beverrat Rode neusbeer Chinese muntjak Grondeekhoorn Grijze eekhoorn Pallas eekhoorn Am. voseekhoorn Az.. hoornaar Stekelstaart Heilige ibis Huiskraai Wolhandkrab Rivierkreeften (5) Stierkikker Wangschilpad (3) Amoergrondel Blauwband

24 Planten van de Unielijst Parthenium Persicaria perf. Pueraria Sos. berenklauw Perz. berenklauw Grote waternavel Versp. waterpest Waterteunisbl. Kl. waterteunisbl. Parelvederkruid Struikaster Waterwaaier Waterhyacint Moeraslantaarn

25 Europese Verordening 1143/2014 Selectie van de Unielijstsoorten Gebeurt in Europees overleg (alle lidstaten) Gebeurt op basis van risicobeoordelingsprocedure Bv. afwezigheid Nijlgans Er moet geoordeeld worden dat opname op de lijst een verschil kan maken Bv. afwezigheid Japanse duizendknoop Onderhevig aan updates Eerste update verwacht najaar 2017 : toevoeging 15-tal soorten

26 Soortenbesluit van de Vlaamse Regering Besluit van de Vlaamse Regering met betrekking tot soortenbescherming en soortenbeheer van 15 mei 2009, gewijzigd bij Besluit van de Vlaamse Regering van 16 juni m=&geannoteerd=false&print=false Regelt het statuut van alle uitheemse soorten verankering van de bepalingen m.b.t. Unielijstsoorten alle overige soorten

27 Uitvoering

28 M.b.t. Unielijstsoorten Soorten huidig niet aanwezig in het wild Mangoeste Rode neusbeer Grijze eekhoorn Pallas eekhoorn Am. voseekhoorn Huiskraai Amoergrondel Parthenium Persicaria perf. Pueraria Sos. berenklauw Perz. berenklauw Az.. hoornaar Opvolging van preventieve maatregelen Snelle respons van zodra vastgesteld!

29 M.b.t. Unielijstsoorten Soorten beperkt aanwezig in het wild Grondeekhoorn Wasbeer Beverrat Chinese muntjak Stekelstaart Heilige ibis Versp. waterpest Kl. waterteunisbl. Waterwaaier Waterhyacint Moeraslantaarn Stierkikker Waar vastgesteld, prioritair te behandelen soorten!

30 M.b.t. Unielijstsoorten Soorten wijd verspreid in het wild Grote waternavel Waterteunisbl. Struikaster Parelvederkruid Wangschilpad (3) Totaalverwijdering mogelijk indien aangehouden Wolhandkrab Rivierkreeften (5) Blauwband Overlastbeperking

31

32 Dank