Publiek Private Samenwerking in de sport

Transcriptie

1 Publiek Private Samenwerking in de sport PPS gloort of PPS scoort?! Nijverdal 2 november 2012 Helmuth Stoop

2 Managen van unieke opgaven in de sport Masterclass Managen van unieke opgaven in de sport twitter.com/#!/twynstragudde

3 Masterclass PPS in de sport Ronde 1: Essenties van PPS in de sport: PPS is niet nieuw; een historisch perspectief PPS; eerst samenwerking dan de contractvorm PPS toegepast PPS en de bestuurlijk juridische context PPS en cultuur PPS; de valkuilen, voor- en nadelen en fabels Ronde 2: Aanpak van PPS in de sport Maken samenwerkingsscan Aanpak PPS voor eigen vraagstuk

4 Ronde 1: Essenties van PPS in de sport

5 Beelden rond PPS

6 Agenda sessie 1 PPS is niet nieuw; een historisch perspectief PPS; eerst samenwerking dan de contractvorm PPS toegepast PPS en de bestuurlijk juridische context PPS en cultuur PPS; de valkuilen, voor- en nadelen en fabels

7 PPS: historisch perspectief 1602 participeerde Stad Amsterdam voor 50% in VOC Wederopbouw na 1945 intensief samenspel publiek privaat gemeenschappelijk doel 60 kentering scherpere tegenstellingen publiek privaat Regeerakkoord Lubbers II Regeerakkoord Paars II Kabinet Balkenende II geeft vervolg aan PPS

8 PPS: historisch perspectief; Kabinet Balkenende II Inmiddels 4 PPS-kenniscentra (Fin, V&W, VROM, LNV) Oprichting Taskforce PPS: van incidenteel naar structureel Publieke (diverse ministeries) en private partijen (bouw, banken, projectontwikkelaars) gezamenlijk aan tafel Inventarisatie mogelijk kansrijke projecten, versnelling 12 projecten gedefinieerd, waaronder: Tweede Coentunnel Verbinding A6 A9 (Amsterdam Almere) A4-A15 Corridor Rotterdam Antwerpen ZuidAs Amsterdam Ruimte voor de Rivier

9 PPS: historisch perspectief; achtergrond/ontwikkelingen Concentratie op kernactiviteiten Internationalisatie Europese liberalisering (marktwerking/mededinging, aanbesteding) Investeringen steeds groter en complexer Levensduurbenadering (life cycle) Nederland decentraliseert (langdurige bestuurlijke besluitvorming, veel stakeholders etc.) Combineren van kennis, delen van kansen en risico s en verhogen commitment: nieuwe contractvormen ( PPS ).

10 Wat is PPS? PPS staat voor Publiek Private Samenwerking en komt er kort gezegd op neer dat de overheid en het bedrijfsleven niet opereren in een simpele opdrachtgever - uitvoerder relatie maar als volwaardige partners. Deze partners nemen die taken op zich die ze het best kunnen uitvoeren en die risico s die ze het beste kunnen dragen. De overheid behoudt regie en de markt krijgt de vrijheid creatieve oplossingen te bedenken, wat in de regel leidt tot betere oplossingen. Komt vooral voor in: Vastgoed, gebiedsontwikkeling, infrastructuur en sport!

11 Wat is PPS? PPS is een mindset, een houding van samenwerking, duurzaamheid en het creatief zoeken naar oplossingen die tot in lengte van dagen voor alle betrokken partijen inclusief de burgers tot concrete voordelen leiden. Het is dus belangrijk dat partijen elkaar in staat stellen meerwaarde te creëren d.m.v. het wegnemen van een aantal barrières en te denken in termen van oplossingen i.p.v. obstakels PPS vindt niet of onvoldoende plaats indien er niet eerst een aantal knelpunten wordt aangepakt.

12 Wanneer PPS? Indien de overheid voor investeringsbeslissingen staat, zijn er ruwweg de volgende scenario s denkbaar: 1.Traditioneel financieren/uitvoeren: De niet-pps Dit is, zoals de omschrijving al aangeeft, de traditionele manier van projectuitvoering waarbij er sprake is van een relatie tussen overheid en bedrijfsleven als opdrachtgever en uitvoerder, waarbij de overheid alle taken in eigen beheer houdt. 2.Allianties / Joint Ventures: Met name op regionaal en gemeentelijk niveau wordt PPS al veelvuldig ingezet als ideale vorm voor het invullen en uitvoeren van gebiedsontwikkelingsprojecten; (binnen)stedelijke (her)ontwikkelingen, ontwikkeling van industrieterreinen. Meestal wordt in dergelijke gevallen bij aanvang een aantal duidelijke uitgangspunten door partijen geformuleerd waarbij de uiteindelijke PPS vorm nog niet bij voorbaat vast staat, maar zich spiegelt aan de zich steeds verder ontwikkelende dialoog tussen overheid en private sector.

13 Wanneer PPS? 3. PPS concessies DBFMO De vorige vorm van PPS raakt steeds meer ingeburgerd en ook begint de DBFMO (Design, Build, Finance, Maintain, Operate) variant te winnen aan populariteit. Daarmee lijkt het erop dat hier de grootste kansen beter benut worden. DBFMO-projecten zijn publiekprivate samenwerkingen waarbij een overheidsinstelling het ontwerp, de realisatie, financiering, beheer en onderhoud en vaak ook de facilitaire dienstverlening van een project langdurig bij een privaat consortium onderbrengt.

14 PPS toegepast; de projectaanpak van publieke partijen

15 PPS toegepast; stappen in het samenwerkingstraject door private partijen

16 PPS toegepast; publieke aanpak en private betrokkenheid

17 PPS toegepast; mogelijkheden voor PPS per projectfase

18 PPS toegepast; de bestuurlijkjuridische context Wat is de toepasselijke wet en regelgeving voor partijen Wat is mandaat t.a.v. mogelijke contractuele afspraken Hoe zitten financieringsstromen in elkaar. Hieruit volgt: Wat is een geschikte weg om met elkaar in een zakelijke modus te komen passend bij de juridische en financiële achtergronden. Wat is een uiteindelijk goed juridisch vehicle, wat is de juiste contractvorm. Verankering in de project- en programmasturing.

19 PPS in de sport neemt toe In Vlaanderen wordt er al regelmatig voor gekozen: Publiek Private Samenwerking om gemeentelijke sportinfrastructuur te bouwen. De voornaamste reden mag hierbij nooit alleen de alternatieve financiering door private partijen zijn, aldus de Vlaamse regering, maar door PPS kun je de publieke en private sector samenbrengen. Bij PPS-projecten in het buurland kwamen verrassende ideeën en ontwikkelingen naar boven. Nieuwe sporttrends krijgen door een innovatie manier van bouwen en doordacht samenwerken letterlijk de ruimte. Voor zwembaden werden beweegbare bodems en muren ontwikkeld. Zo kunnen tegelijkertijd in een (openbaar) zwembad meerdere watersporten worden beoefend en dus verschillende doelgroepen op hetzelfde tijdstip sporten. Nederland volgt. PPS-projecten binnen de sport worden steeds serieuzere opties. De positie van sport in de samenleving neemt een steeds belangrijke plaats in en daarmee verandert ook de rol van sportaccommodaties in onze ruimtelijke omgeving. Op dit moment zijn er veel ontwikkelingen gaande.

20 Thialf Heerenveen De regiegroep Thialf, bestaande uit met onder andere de gemeente Heerenveen, Thialf, de provincie en de KNSB, sprak eerder al haar voorkeur uit voor een nieuwe schaatstempel in Heerenveen. Daarvoor moet honderd miljoen euro beschikbaar komen. Deze honderd miljoen zou niet alleen opgebracht moeten worden door het Rijk (circa veertig miljoen euro), de provincie en de gemeente. Ook marktpartijen worden nadrukkelijk uitgenodigd om deel te nemen aan investeringen en onderhoud. Als alles meezit kan in 2013 kan met de bouw naast het Abe Lenstra-stadion worden gestart. De bouw zal circa twee jaar in beslag nemen. Als het niet lukt voldoende participerende (markt)partijen te vinden, dan zal renovatie van het stadion een alternatief zijn. Veel betrokkenen zijn optimistisch. Het Thialf biedt veel mogelijkheden. Niet alleen op schaatsgebied. De ruimtes kunnen verhuurd worden aan het bedrijfsleven voor grote (product)presentaties, maar het stadion is ook te gebruiken voor grote concerten.

21 VVV Stadion, Venlo Door een Publiek Private Samenwerking wordt in Venlo aan de Maas een multifunctioneel VVV-stadion gerealiseerd. (Private) investeerders herontwikkelen op het tweeëntwintig hectare grote terrein ook een Holland Casino, het, ROC Gilde Opleidingen en het reïntegratiebedrijf Top-care. Publieke en Private partijen investeren in eerste instantie al bijna driehonderd miljoen euro in het PPS-project.

22 IJsbaan Twente De gemeente Enschede heeft met een PPS- constructie een overdekte 400-meter ijsbaan laten ontwikkelen. Ontwerp, ontwikkeling, realisatie, exploitatie en onderhoud zijn met een Europese aanbesteding en één DBMO-contract voor een periode van 20 jaar geregeld. Er is geïnvesteerd in een ijsbaan met subsidieloze exploitatie Vijf consortia is gevraagd in te schijven op basis van een Programma van Eisen waarin duurzaamheid en met name zuinigheid met energie centraal stonden. Het consortium bestaande uit VolkerWessels bedrijven en uit Almelo werd uiteindelijk geselecteerd. HOMIJ Technische Installaties was verantwoordelijk voor het ontwerp en realisatie van de technische installaties 2

23 Sportcomplex Lichtenvoorde Omschrijving; Het betreft de nieuwbouw van een sportcomplex, dat bestaat uit twee breedtesporthallen, een zwembad, horeca en andere nog in te vullen sportgerelateerde commerciële voorzieningen, die gebouwd worden op de plek van de Hamalandhal. Opdrachtgever Gemeente Oost Gelre Contractwaarde 18 miljoen, contractduur 20 jaar, vanaf realisatie Partners:? Oplevering: Oktober 2012 De gunning is gepland in juli 2010, de start van de bouw in juni 2011 Ervaringen gemeente Oost Gelre 2

24 Het Nieuwe Stadion Feyenoord Het consortium VolkerWessels is door Feyenoord geselecteerd als PPS partner voor de bouw van Het Nieuwe Stadion (HNS) in Rotterdam. De betaald voetbalorganisatie, stadion Feijenoord en de sportclub zullen de komende maanden met het consortium VolkerWessels plannen voor de nieuwe Kuip uitwerken. De totale kosten bedragen circa driehonderd miljoen euro. Twee derde daarvan moet uit het bedrijfsleven komen. Voor Het Nieuwe Stadion zijn in deze fase nog geen ontwerpen gemaakt. Consortium VolkerWessels krijgt vooralsnog de voorkeur omdat zij voor Feyenoord en voor de gemeente de meest gunstige en minst risicovolle financiële constructie heeft gemaakt.

25 Olympisch Plan 2028; Heel Nederland naar Olympisch niveau! Het Olympisch Plan 2028 is de ambitie om met sport in de volle breedte een bijdrage te leveren aan Nederland, met veel positieve effecten nú en in de toekomst. En met de organisatie van de Olympische en Paralympische Spelen van 2028 in Nederland als inspirerend perspectief en mogelijke uitkomst. Eerder deze maand bleek al dat het Nederlandse bedrijfsleven en de overheid zich samen willen inzetten om de Olympische Spelen in 2028 naar Nederland te halen. Hoe meer stadions en (grotere) sportaccommodaties worden ontwikkeld, hoe groter de kans is om dit te kunnen realiseren. Daarnaast past ontwikkeling van sportaccommodaties in het beleid van de overheid om burgers meer in beweging te krijgen. Naast de accommodaties krijgt ook de benodigde infrastructuur een impuls.

26 Omvangrijke ruimtelijke investeringen niet alleen een zaak van de overheid Olympisch park (stadion en zwembad) Overige sportstadions en sporthallen Olympisch Stadion London 2012 Olympisch Bad London 2012 Olympisch Dorp(en) Hotels en logies Olympisch Dorp London 2012 Olympisch Dorp London 2012 Infrastructuur Mediadorp Plan London 2012 Mediadorp London 2012

27 Onderzoek PPS: Publiek Private Spelen Onderzoek Deloitte en Nirov: Vraag: Hoe kan en wil de markt betrokken worden bij de realisatie van de ruimtelijke opgaven die volgen uit de Olympische ambities? Resultaat: een verdieping op het thema samenwerking en PPS en aanbevelingen gericht op samenwerking bij de ruimtelijke ontwikkelingen voor Olympische Spelen in Nederland in 2028 Het onderzoek zelf was een PPS : Voor de studie zijn circa 50 publieke, private en maatschappelijke partijen geïnterviewd over: Op welke wijze kan en wil de markt worden betrokken bij de realisatie van de ruimtelijke opgaven die volgen uit de Olympische ambities? Hoe dient te worden omgegaan met de ruimtelijke investeringen? en Wat voor (PPS) samenwerkingsverbanden zijn nodig om de Olympische droom werkelijkheid te laten worden?

28 Onderzoek PPS: Publiek Private Spelen Belangrijke conclusies ten aanzien van samenwerking: Groeiend enthousiasme Partijen zijn vrijwel allemaal bereid een bijdrage te leveren Regie en besluitvorming moet centraal worden georganiseerd De fase waarin partijen wensen te worden betrokken in het proces verschilt per soort partij Inbreng van partijen komt beter tot recht als de plannen meer zijn geconcretiseerd Verschillende ontwikkelingen separaat in de markt zetten Streven naar een publiekprivate alliantie; een samenwerking tussen ondernemers, overheid, onderzoek en onderwijs

29 Meerwaarde van PPS PPS wordt na aanvankelijke aarzelingen bij sommigen - momenteel door alle grote politieke partijen gezien als een uitermate doelmatige route om snel meer te kunnen bereiken. Hierbij is de opvatting gelijk aan die van PPS Netwerk Nederland: PPS inzetten daar waar mogelijk en uiteraard niet daar waar projecten niet- of onvoldoende PPS potentieel bieden. De momenteel gangbare politieke formulering hiervoor is: PPS, tenzij. Check de PPS potentie van uw project op :

30 Meerwaarde van PPS Eerdere betrokkenheid bedrijfsleven levert maximaal profijt op van kennis en creativiteit van de markt Kans voor life-cycle benadering Betere risicoverdeling Behalen van efficiencywinst en versnelling van projecten Intensievere samenwerking tussen overheden van groot belang verkorten procedures

31 Wat vraagt PPS? Een goed begin is meer dan de helft van het succes Het venijn zit in de start! Al in de initiatief/definitiefase inzicht proberen te verkrijgen in de realisatiestrategie Bepaal zo vroeg mogelijk de win van partijen Doe een stakeholderanalyse, inventariseer bestuurlijkjuridische positie en financiele belangen, bepaal scenario s die aan belangen tegemoet komen Laat partijen elkaar ontmoeten! Organiseer een atelier met marktconsultatie

32 Wat vraagt PPS? Gelijkwaardigheid; Samenwerken is samen delen Samenwerking komt niet goed van de grond indien partijen geen balans weten te vinden bij de verdeling van de lasten en lusten. Zowel de publieke als de private partijen zijn in het verleden hierin wel eens doorgeschoten door te trachten alle lusten bij zichzelf te leggen en de lasten bij de partner Wederzijds vertrouwen en begrip; door middel van een actieve communicatie kan hier verdere vooruitgang worden geboekt (verschillen productief maken). Transparantie in (bestuurlijke) mandaten van partijen gekoppeld aan financiële stromen

33 Wat vraagt PPS? Denken in termen van de meerwaarde voor de BV Nederland (lange termijn denken) Durf en lef om samen te ontdekken

34 PPS en cultuur Publieke en private sondering levert inzicht op dat zeer belangrijk knelpunt voor publiek/private samenwerking is de cultuur van ieder der partijen. Cultuur leidt tot een aantal niet PPS bevorderende gedachten over elkaar (elkaar gevangen houden in beelden). Cultuur verhindert een echt open uitwisseling van gedachten over elkaar. Cultuur verschillen vertalen zich in moeizame processen om tot een PPS te komen. Gebrek aan wederzijds vertrouwen

35 PPS; fabels (redenen om het niet te doen) Begin er niet, bedrijven lichten je toch alleen maar op! Het is 1 groot moddergevecht tot aan het contract Overheden zijn incompetent! Het voordeel gaat toch verloren in enorme voorbereidingskosten Het is nog nergens goed gegaan (Ministerie Financiën, A59, OV concessie Limburg bewijzen het tegendeel)

36 Een paar leuke sites ntrum_pps.html ing PPS_/vid/B5A26B68-C D-10EFAE0BDA55A8EB/containerid/517415FF- C09F-296A-61FF C44/objectid/4A581C0F-C09F-296A- 6101B F/displaymethod/displaydefaultintro

37 Ronde 2: Samenwerken aan samenwerking; bouwen van een PPS in de sport

38 Verkenning eigen PPS-initiatieven Ik ben Ik vind (van PPS) Ik ben bezig met We bevinden ons in

39 Verkenning eigen PPS-initiatieven Oefening: ga 1:1 samenzitten (liefst met iemand uit de andere p ). Vertel hoe besluitvorming in jouw organisatie in zijn werk gaat (wat is de chain of command ) Schrijf je beelden (overtuigingen) over de ander op en deel die

40 Verkenning eigen PPS-initiatieven Oefening: Jullie doen samen een PPS-project. Stel, er is sprake van een aanzienlijk budgetoverschrijding. Hoe ga je daarmee om? Jullie doen samen een PPS-project. Stel, er moet een majeur besluit worden genomen over jullie PPS-project en je komt er niet uit. En dan?

41 Samenwerkingsscan Twynstra Gudde heeft uitgebreide ervaring met het opzetten en managen van samenwerkingsverbanden Jarenlange ervaring heeft ons geleerd dat er vijf belangrijke condities zijn die een samenwerking kansrijker maken: De partijen hebben gedeelde ambitie De samenwerking levert iets op waar alle belangen mee gediend zijn De persoonlijke relaties zijn constructief Het samenwerkingsverband is professioneel georganiseerd Het samenwerkingsproces is helder en goed geregisseerd

42 Samenwerkingsscan

43 Veerkracht Voortgang Gebrekkige relatie ontwikkeling Stagnatie Op de goede weg samen? De goede stappen, de goede volgorde, Win-win, in dialoog Werken aan een gedeelde ambitie Wat is de gedeelde ambitie van de partners? Inspirerend perspectief Mobiliserend effect Uitputting inspiratiebron Schijnsamenwerking Vormgeven van een goedproces Proces Waar gaan de partners samen echt voor? Governance besluitvorming vorm Ambitie Recht doen aan belangen Betrouwbaarheid Daadkracht Is het netwerk professioneel georganiseerd? Organisatie Belangen Wat zijn de belangen van de partners? Synergie Proactief gedrag Onderorganisatie Neiging tot controle Professioneel organiseren Leiderschap Relatie Vertrouwen Relatie Goed persoonlijk samenwerken Op zoek naar Mutual Gains! Continue onderhandeling Verdedigend gedrag Samenwerken is mensenwerk Vertrouwen Goede conflicthantering Onderliggend machtspel Instabiele relaties 43

44 Verkenning eigen PPS-initiatieven Oefening: doe de samenwerkingsscan 1. Wat is de gedeelde ambitie van de partners? Waar gaan ze samen echt voor? 2. Wat zijn de belangen van de partners? Op zoek naar mutual gains 3. Is er sprake van de constructieve groepsdynamica? Leiderschap, vertrouwen 4. Is het netwerk professioneel georganiseerd? Besluitvorming, governance 5. Op de goede weg samen? De goede stappen, de goede volgorde

45 Verkenning eigen PPS-initiatieven Oefening: doe de samenwerkingsscan Wat valt je op als je er zo over nadenkt? Wat ga je er (maandag) mee doen?

46 Stappen samenwerkingsscan 1. Intake met de opdrachtgever(s) om samenwerkingsverband in de breedte te leren kennen en vraagstukken te identificeren. 2. Uitvoeren (digitale) samenwerkingsscan door informatie vanuit verschillende sleutelposities. Hoe beleven zij de samenwerking? Wat gaat goed? Wat kan beter? 3. Verwerking gegevens en analyse van de resultaten. Resultaat is een beschrijving van het samenwerkingsproces; een diagnose. 4. Met alle partners bespreken we gezamenlijk de diagnose en formuleren we samen conclusies. Dit vormt de basis voor het vervolg. 5. Als afsluiting delen wij het verzameld materiaal. Dit zijn de resultaten van de scan, de gezamenlijke conclusies en onze aanbevelingen