De kracht en (on)macht van kennis
|
|
- Siebe de Meyer
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gezondheidsvaardigheden in de praktijk De kracht en (on)macht van kennis A.H.B.C. Schepman, M. Tepper Voor een optimale uitkomst van de revalidatiebehandeling wordt een actieve rol en betrokkenheid van de patiënt gevraagd. Maar niet iedereen is daar even goed toe in staat. Bijna één op de twee Nederlanders (48%) heeft moeite om zelf de regie te voeren over eigen gezondheid, ziekte en zorg. Hen ontbreekt het aan kennis, motivatie en zelfvertrouwen. 1 De World Health Organization (WHO) beschouwt het gebrek aan gezondheidsvaardigheden als een centrale determinant van ongelijkheid in gezondheid met als gevolg hogere morbiditeit en mortaliteit. 1 Binnen de moderne revalidatiezorg is het van groot belang voldoende aandacht te (blijven) schenken aan deze relatief grote, kwetsbare groep die om een of andere reden niet deze actieve patiëntenrol kan invullen. Om bovengenoemde reden wordt in het nieuwe scholingsprogramma van de VRA als onderdeel van de lijn Communicatie en Organisatie sinds mei 2014 in het 2 de opleidingsjaar aandacht besteed aan Gezondheidsvaardigheden. Middels deze training is de aios in staat om lage gezondheidsvaardigheden te herkennen en de communicatie en omgang met patiënten met lage gezondheidsvaardigheden aan te passen. In dit artikel worden zorgprofessionals in de revalidatiegeneeskunde gewezen op het belang van gezondheidsvaardigheden en op welke wijze lage gezondheidsvaardigheden en cultuurgebonden normen en waarden te herkennen en te begrijpen zijn, om zo een beter resultaat van de revalidatiebehandeling na te streven. Wat zijn gezondheidsvaardigheden? Gezondheidsvaardigheden zijn competenties die mensen hebben om grip te krijgen op hun gezondheid en om de weg te vinden in de zorg. Deze hangen nauw samen met demografische en sociaaleconomische kernmerken en cultuur, hetgeen veel meer omvat dan alleen lees- en rekenvaardigheden. Gezondheidsvaardigheden betreffen ook competenties zoals zelfvertrouwen, motivatie, kritisch vermogen en sociale vaardigheden. Een belangrijk onderdeel van gezondheidsvaardigheden is dat mensen interesse en aandacht hebben voor hun eigen gezondheid, dat ze informatie over gezondheid kunnen en willen verzamelen, lezen of horen, begrijpen en toepassen. 4 Waarom zijn gezondheidsvaardigheden belangrijk? Lage gezondheidsvaardigheden hangen samen met een lagere levensverwachting en met een hogere morbiditeit (WHO). Er zijn vijf domeinen beschreven die invloed hebben op uitkomstenmaten van gezondheid. 5,6 De auteurs voegen hier een zesde domein cultuurgebonden gezondheidsvaardigheden aan toe: 1. Niveau van kennis en informatie 2. Leefstijl 3. Zorggebruik en toegang tot de zorg 4. Communicatie met de zorgverlener 5. Zelfmanagement en medicijngebruik 6. Cultuurgebonden gezondheidsvaardigheden Intermezzo 1 Vraagt u bij het domein communicatie altijd naar moeite met lezen en schrijven? Wist u dat het bijna 3 op de 10 volwassen Nederlanders (28%) ontbreekt aan de juiste kennis en vaardigheden om adequate informatie over gezondheid te verkrijgen en dat 40% van de laaggeletterden autochtoon is? 1.3 A.H.B.C. (Karin) Schepman, fysiotherapeut, opleiding Fysiotherapie, domein Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam, lid Werkgroep Transculturele Revalidatie Drs. M. (Marga) Tepper, revalidatiearts, Universitair Medisch Centrum Groningen, lid Werkgroep Transculturele Revalidatie 1. Niveau van kennis en informatie In de (revalidatie)zorg wordt veel aandacht besteed aan patiëntenvoorlichting via folders, internet als bron van informatie, en het gebruik van nieuwe informatie en communicatietechnologieën zoals e-health. Er zijn revalidatiecentra in Nederland die patiënten pas aanmelden voor een revalidatietraject na ontvangst van een ingevulde vragenlijst. Mensen met lagere gezondheidsvaardigheden hebben moeite met lezen en het begrijpen van schriftelijk informatie en hebben moeite met het invullen van dergelijke vragenlijsten. Zij dreigen te worden uitgesloten van deze zorg. Het ontbreekt hen in grote mate aan kennis over gezondheid en preventie van ziekten. 5 Naast kennis spelen ook andere factoren, zoals risicoperceptie, attitude en verwachting van eigen 191
2 effectiviteit, en externe factoren zoals sociale druk en sociale omgeving een rol. Dit heeft tot gevolg dat velen niet in staat blijken om rationele beslissingen te nemen ten aanzien van gezondheid en zorg. 2. Leefstijl Mensen met lagere gezondheidsvaardigheden zijn minder goed in staat de relatie tussen risicofactoren en het ontstaan van ziekten (kanker, hart- en vaatziekten, obesitas) te begrijpen. Zij maken minder gebruik van preventieve programma s of screening voor bepaalde ziekten. Hierdoor worden gezondheidsproblemen bij patiënten met lage gezondheidsvaardigheden vaker in een later stadium ontdekt en behandeld Zorggebruik en toegang tot de zorg Mensen met lage gezondheidsvaardigheden hebben meer moeite om te bepalen wanneer ze zelf het gezondheidsprobleem kunnen oplossen en wanneer zij daarvoor naar de arts moeten gaan. Dit leidt er toe dat deze patiënten vaker naar huisarts, specialist of eerste hulp gaan dan nodig zou zijn. 5 Dit staat ook wel bekend als medisch shoppen en dit zorggebruik leidt tot onnodig hoge zorgkosten. 4. Communicatie met de zorgverlener Het communiceren met patiënten met lage gezondheidsvaardigheden verloopt relatief moeizaam. De problemen beginnen vaak al tijdens de anamnese. Mensen met lage gezondheidsvaardigheden hebben veel moeite om een chronologisch verhaal te vertellen. De informatie van de revalidatiearts naar de patiënt is snel te gecompliceerd met medisch taalgebruik en de informatiebrochures staan vol met moeilijke woorden, lange zinnen en bijzinnen. De gedeelde besluitvorming tussen revalidatiearts en patiënt over het revalidatieplan wordt door deze patiënten als te ingewikkeld ervaren. 5 Mensen met lage gezondheidsvaardigheden stellen zich passiever op, stellen geen vragen, zijn minder zelfverzekerd en zien veel barrières om aan het gesprek deel te nemen. Zij willen niet als lastig gezien worden door de revalidatiearts. 5. Zelfmanagement In de revalidatiezorg wordt er van uitgegaan dat mensen met een chronische ziekte voor een deel de zorg voor hun ziekte ook zelf kunnen en willen uitvoeren. Het onderzoek bij het Nationaal Panel Chronische ziekten en Gehandicapten heeft echter aangetoond dat vanwege lage gezondheidsvaardigheden bijna de helft van alle Nederlanders (48%) niet in staat is om zelfmanagementtaken goed uit te voeren. 1,7 Incorrect medicijngebruik is een van de belangrijkste gezondheidsrisico s bij mensen met lage gezondheidsvaardigheden. 5 Bij voorgeschreven medicatie worden kuren niet afgemaakt, medicijnen worden niet goed bewaard, de opgegeven dosis wordt niet juist ingenomen of medicijnen worden met familieleden gedeeld. Mensen met lage gezondheidsvaardigheden maken minder gebruik van aanwezige ondersteuning op het gebied van zelfmanagement en leefstijlaanpassingen en zijn vaker therapie-ontrouw. 5 Deze mensen zouden juist meer baat hebben bij ondersteuning op maat op het gebied van zelfmanagement. Een goede ondersteuning kan leiden tot een hoger niveau van patiëntactivatie en dit zal resulteren in stijging van diverse gedragingen op het gebied van zelfmanagement. Op basis van de score op de Patient Activation Measure (PAM) kunnen mensen worden ingedeeld in één van de vier oplopende niveaus; van de meer passieve patiënten die nauwelijks eigen regie ervaren (niveau 1) tot NIVEAU 1 NIVEAU 2 NIVEAU 3 NIVEAU 4 Beginnen met het nemen van een rol Opbouwen van kennis en zelfvertrouwen Actie nemen Gedrag volhouden Individuen hebben niet het zelfvertrouwen om een actieve rol te vervullen ten aanzien van hun gezondheid. Ze zijn geneigd tot een passief ontvangen van zorg. Individuen missen zelfvertrouwen en kennis over gezondheid of over aanbevolen gezonde leefregels. Individuen weten de belangrijkste feiten en beginnen actie te ondernemen, maar kunnen een gebrek hebben aan zelfvertrouwen en vaardigheden om hun gedrag vorm te geven. Individuen hebben nieuw gedrag aangenomen, maar zijn mogelijk niet in staat om dat gedrag vol te houden in een stressvolle situatie. Toenemend niveau van activatie Figuur 1. Toenemende niveaus van patiëntactivatie (niveau 1-4) Bron: www. InsignialHealth.com Nl vertaling NIVEL. 192
3 en met actieve patiënten die hun ziekte en zorg goed kunnen en willen managen (niveau 4) (zie figuur 1). 6. Cultuurgebonden gezondheidsvaardigheden Bij lage gezondheidsvaardigheden binnen diverse culturen gaat het meestal niet om laaggeletterdheid, maar wel om het niet bekend zijn met de Nederlandse taal en om een andere perceptie van ziekte, gezondheid en ziektebeleving en cultuur bepaalde taboes. Om de cultuurgebonden perceptie over ziekte en ziektebeleving inzichtelijk te maken kan gebruik worden gemaakt van het verklaringsmodel van Kleinman. Met het stellen van acht vragen krijgt men inzicht in de cultuurgebonden opvattingen. 8 Het is een misvatting te denken dat juist deze cultuurgebonden gezondheidsvaardigheden een succesvolle revalidatie in de weg staan. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat communicatie het grootste struikelblok is. 11 Intermezzo 2 - Het verklaringsmodel van ziekte. Acht vragen van Kleinman 9 1. Hoe noemt u uw probleem? Wat is de naam van het probleem? 2. Wat is volgens u de oorzaak van het probleem? 3. Waarom is het begonnen toen het begon? 4. Wat doet de ziekte met u, en hoe werkt het? 5. Hoe ernstig is het ziekteprobleem? Zal het lang of kort duren? 6. Waar bent u het meest bang voor met betrekking tot uw ziekte? 7. Wat zijn de belangrijkste problemen die de ziekte voor u heeft veroorzaakt? 8. Wat voor soort behandeling denkt u dat u nodig heeft? Wat zijn de belangrijkste behandelresultaten waar u op hoopt? zich houdt aan de opgestelde afspraken over zelfmanagement (regie over eigen gezondheid). Maar is dit wel zo vanzelfsprekend? Een toenemend aantal patiënten stelt de zorgprofessional vragen naar aanleiding van informatie, die ze hebben gevonden op internet (toepassen verkregen informatie). Wie zijn at risk voor lage gezondheidsvaardigheden? Laaggeletterden (zowel autochtoon als allochtoon), ouderen en migranten met een andere culturele achtergrond zijn at risk voor lage gezondheidsvaardigheden. Zij zijn minder bekend met het huidige Nederlandse zorgsysteem en/of het digitale informatienetwerk. Patiënten met lage gezondheidsvaardigheden verwachten meestal dat de revalidatiearts hun gezondheidsproblemen gaat oplossen. De arts is alwetend en bij te veel vragen zal de patiënt twijfelen aan de kennis van de arts. Revalidatiebehandelprogramma s met een eenzijdige nadruk op de eigen verantwoordelijkheid van de patiënt kunnen leiden tot een groter uitvalpercentage van patiënten met lage gezondheidsvaardigheden, hetgeen leidt tot grotere gezondheidsverschillen. 5,11 Intermezzo 3 Wist u dat in het algemeen allochtonen worden onderschat en autochtonen overschat voor wat betreft hun gezondheidsvaardigheden? 11 Wist u dat een patiënt met lage gezondheidsvaardigheden vaak het gevoel heeft dat hij/zij niet serieus genomen wordt door de zorgprofessional? Gezondheidsvaardigheden in de praktijk Men kan drie verschillende niveaus van gezondheidsvaardigheden onderscheiden: Niveau 1. De Functionele Gezondheidsvaardigheden, waaronder basisvaardigheden vallen als lezen, schrijven, rekenen en basiskennis van het lichaam. Niveau 2. Richt zich meer op de interactiviteit van communicatie. Men doet mee, men durft vragen te stellen en de verkregen informatie wordt toegepast. Niveau 3. De kritische gezondheidsvaardigheden, waarbij analyse van informatie optreedt en dit wordt gebruikt om zo de regie te krijgen over eigen gezondheid en ziekte. 10 De zorgprofessional gaat ervan uit dat de patiënt: op tijd komt (lezen van de uitnodiging), het informatiefoldertje heeft gelezen (basiskennis van het lichaam aanwezig), Handvatten voor de revalidatiearts bij een patiënt met lage gezondheidsvaardigheden Een praktische richtlijn voor de revalidatiearts (eigenlijk voor alle hulpverleners) is na te gaan of de patiënt een antwoord heeft gekregen op de volgende drie kernvragen, en deze antwoorden ook daadwerkelijk begrijpt: 1. Wat is mijn gezondheidsprobleem? 2. Wat moet ik daaraan doen? 3. Waarom is het belangrijk dat ik dat doe? Indien de patiënt bovenstaande vragen niet kan verwoorden, ondanks een uitgebreide uitleg ten aanzien van het hoofdprobleem en de mogelijkheden en de belangrijkheid van het voorgestelde revalidatietraject, moet u de mogelijkheid van lage gezondheidsvaardigheden overwegen. Vraag, observeer en analyseer de drie niveaus van gezondheidsvaardigheden (basisvaardigheden, interactieve communicatie, mate van eigen regie). U kunt 193
4 hierbij gebruik maken van de terugvertel-methode. Vraag patiënten in eigen woorden uit te leggen wat u zojuist hebt verteld over de drie kernvragen. Om meer inzicht te krijgen in cultureel gebonden aspecten kan gebruik worden gemaakt van het verklaringsmodel met de acht vragen van Kleinman om achter de betekenis van de ziekte te komen. Communicatieadviezen bij lage gezondheidsvaardigheden Vermijd spreekwoorden en/of typisch Nederlandse uitdrukkingen zoals op de tenen lopen of wat is er aan de hand?. Gebruik korte zinnen, zonder bijzinnen en vermijd moeilijke (medische) woorden. Wees direct en concreet, beperk u tot de hoofdzaken, gebruik zo weinig mogelijk details. Bespreek expliciet de verwachtingen van de patiënt. Maak bij een taalbarrière gebruik van een tolk. Maak gebruik van de voorlichtingspijl (zie figuur 2) met 6 aandachtspunten voor de zorgverlener als randvoorwaarden voor gedragsverandering gericht op zelfmanagement. 12 Tips voor supervisie aios Gebruik het kaartje met de drie kernvragen met de verschillende niveaus van gezondheidsvaardigheden ( 3 KERNVRAGEN GEZONDHEIDSVAARDIG- HEDEN IN DE PRAKTIJK 1. Wat is mijn gezondheidsprobleem? 2. Wat moet ik daaraan doen? 3. Waarom is het belangrijk dat ik dat doe? Niveau 1. Functionele vaardigheden Niveau 2. Interactieve vaardigheden Niveau 3. Kritische vaardigheden Vraag de aios naar zijn inschatting van de gezondheidsvaardigheden van de patiënt op de drie niveaus (basisvaardigheden, interactieve communicatie, mate van eigen regie). Bij beoordeling anamnesevoering: check of er voldoende gebruik wordt gemaakt van de communicatieadviezen bij een patiënt met lage gezondheidsvaardigheden. Gebruik het verklaringsmodel met de acht vragen van Kleinman om inzicht te krijgen in de cultuurgebonden opvattingen over ziekte en ziektebeleving. GEDRAGSVERANDERING ZES STAPPEN VOOR DE PATIENT Conclusie V O O R L I C H T I N G S P I J L AANDACHTSPUNTEN VOOR DE ZORGVERLENER 1. OPENSTAAN Creëer gunstige omstandigheden. Sluit aan bij de behoeften en interesse van de patiënt, partner of familie. Bied ruimte voor emoties. 2. BEGRIJPEN Bruikbaar: Geef concrete en toepasbare informatie, aansluitend aan de copingstijl van de patiënt. Begrijpelijk: Geef eenvoudige heldere informatie; korte zinnen; vermijd jargon. Beklijvend: Structuur; het belangrijkste eerst; herhaal kernpunten; ga na of de informatie begrepen is; neem voorlichtingsmateriaal met de patiënt door. 3. WILLEN ATTITUDE - Leg uit waarom je het advies voorstelt. SOCIALE STEUN - Bespreek de invloed en de steun van anderen. EIGEN EFFECTIVITEIT - Bespreek succes ervaringen; wat werkte goed? 4. KUNNEN Bespreek de vaardigheden die nodig zijn. 5. DOEN 6. BLIJVEN - DOEN Bespreek praktische problemen en (barrières) die kunnen optreden. Maak concrete en haalbare afspraken. Geef heldere eenvoudige instructies. Creëer blijvend positieve feedback. Zorg voor inslijpen in het dagelijks leven. Leer patiënt zelfmanagement; kleine stappen, hulp vragen. Figuur 2. Voorlichtingspijl met randvoorwaarden voor gedragsverandering. Lage gezondheidsvaardigheden vormen een belangrijk niet (h)erkend probleem voor een succesvolle behandeling. Bijna één op de twee Nederlanders (48 %) heeft moeite om zelf de regie te voeren over eigen gezondheid, ziekte en zorg. Hen ontbreekt het aan kennis, motivatie en zelfvertrouwen. 1 Patiënten met lage gezondheidsvaardigheden slagen er niet goed in om zelf de regie te voeren over hun gezondheid. Als de patiënt de drie kernvragen 1) Wat is mijn gezondheidsprobleem? 2) Wat moet ik daaraan doen? 3) Waarom is het belangrijk dat ik dat doe? kan beantwoorden dan is hij op een begrijpelijke manier geïnformeerd. Dit leidt tot een revalidatiebehandelplan-op-maat, een lager uitvalspercentage tijdens de revalidatiebehandeling met een lagere morbiditeit, een hogere levensverwachting en een hogere tevredenheidsgraad van de patiënt. 194
5 Dankbetuiging Wij bedanken de Werkgroep Transculturele Revalidatie (WTCR) voor commentaar, tips voor bronnen en tekstsuggesties. Drs. M. Mensinga (trainer/ adviseur, Pharos), drs. I. Raats (trainer/adviseur, CBO) en J. Dekker (Revalidatiearts Rode Kruis Ziekenhuis en Heliomare) voor hun bijdrage aan de bijscholingsdag Complexe communicatie op spreekkamerniveau. Die vormde een kennis- en inspiratiebron voor het samenstellen van dit artikel. Wij nodigen alle revalidatieartsen van harte uit om het thema gezondheidsvaardigheden in de praktijk verder uit te werken en daarmee gelijke kansen voor patiënten in de gezondheidszorg te helpen vergroten. Referenties 1. Rademaker J. Kennissynthese - De Nederlandse patiënt en zorggebruiker in beeld. NIVEL, Utrecht; 2013, ISBN Nutbeam D. Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into 21st century: Department of Public Health and Community Medicine, A27, University of Sydney NSW Australia; Available from: 3. Visser J. Menigeen kan of wil zorg niet zelf regelen, Medisch contact; 2014 [cited 27 Jan 2015] Available from: Nieuwsbericht/146353/Menigeen-kan-ofwil-zorg-nietzelf-regelen.htm. 4. Saan H, Singels L, Gezondheidsvaardigheden en Informed Consent - De bijdrage van het health literacy perspectief aan patiëntenrechten, NIGZ, Woerden; Rademakers J. Gezondheidsvaardigheden: Niet voor iedereen vanzelfsprekend, NIVEL, Utrecht; Paarsch-Orlow MK, Wolf MS, The causal pathways linking health literacy to health outcomes. American Journal of Health Behavior; 2007, Sep-Oct; 31 Suppl 1: S19-26 [cited Jan.2015 [available from PubMed]. 7. Jansen D, Spreeuwenberg P, Heijmans M, Ontwikkelingen in de zorg voor chronisch zieken Rapportage; 2012 [cited jan2015] available in pdf format from 8. Helman CG. Culture, Health and Illness 5th ed.london: Hodder Arnold; 2007 p Kleinman A. Patients and Healers in the context of Culture. An exploration of the borderland between Anthropology, Medicine, and Psychiatry. University of California press, ltd. London; 1980 ISBN: p Pharos factsheets laaggeletterdheid [cited 20 Jan 2015] available from: Sloots M, Dekker JH, Pont M, Bartles EA, Geertzen JH, Dekker J. Reasons of drop-out from rehabilitation in patients of Turkish and Moroccan origin with chronic low back pain in The Netherlands: a qualitative study. J Rehabil Med; 2010 Jun;42(6): doi: / Voorlichtingspijl (Model O&O) NIGZ- Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie; 2004 [cited 20 Jan 2015] available from: gezondheidsvaardigheden.nl/wordpress/wp-content/uploads/2012/10/voorlichtingspijl.pdf. Correspondentie Marga Tepper m.tepper@umcg.nl 195
Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden
Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Care and Public Health Research Institute
Nadere informatieDe patiënt als partner in de zorg: gaat dat echt lukken?
De patiënt als partner in de zorg: gaat dat echt lukken? Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Maastricht University Vakgroep Huisartsgeneeskunde,
Nadere informatieZelfmanagement voor iedereen haalbaar?
Zelfmanagement voor iedereen haalbaar? dr. Monique Heijmans NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg 29 juni academische werkplaats Context Groeiende zorgvraag door toename chronische
Nadere informatieLaaggeletterden in de apotheek. Utrecht 6-10-2015 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker
Laaggeletterden in de apotheek Utrecht 6-10-2015 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker Laaggeletterdheid: Zoveel moeite met lezen en schrijven dat je niet goed kunt functioneren in het dagelijks
Nadere informatieFeiten & cijfers gezondheidsvaardigheden
Feiten & cijfers gezondheidsvaardigheden De laatste stand van zaken op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Door: Mirjam Fransen (Amsterdam UMC, Sociale Geneeskunde, locatie AMC) en Jany Rademakers
Nadere informatieWorkshop -onderzoek. Zelfmanagementondersteuning vraagt om een recept op maat. Daphne Jansen & Lieke van Houtum NIVEL 24-04-2012
Workshop -onderzoek Zelfmanagementondersteuning vraagt om een recept op maat Daphne Jansen & Lieke van Houtum NIVEL 24-04-2012 Centrale vragen Workshop: Hoe kunnen hulpbehoeften van mensen met een chronische
Nadere informatieHeeft u laaggeletterde patiënten in beeld? Gudule Boland PhD Programmaleider Verantwoord medicijngebruik bij migranten en laaggeletterden
Heeft u laaggeletterde patiënten in beeld? Gudule Boland PhD Programmaleider Verantwoord medicijngebruik bij migranten en laaggeletterden Dr. Dr. Karen Hosper 1 2 3 4 5 Even reclame maken: www.pharos.nl/patientenaanhetwoord
Nadere informatieDe kunst van elkaar begrijpen
De kunst van elkaar begrijpen Omgaan met beperkte gezondheidsvaardigheden in de dagelijkse praktijk Congres De patiënt aan het roer in de zorg!? Utrecht, 12 april 2019 2 Zorg op maat; beter aansluiten
Nadere informatieLaaggeletterdheid in de zorg. José Keetelaar, projectleider laaggeletterdheid & gezondheidsvaardigheden
Laaggeletterdheid in de zorg José Keetelaar, projectleider laaggeletterdheid & gezondheidsvaardigheden Programma Feiten en cijfers Taalambassadeur aan het woord Herkennen laaggeletterdheid Eenvoudig communiceren
Nadere informatieGoed Begrepen. Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden In de zorg. Majorie de Been 6 november 2017
Goed Begrepen Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden In de zorg Majorie de Been 6 november 2017 John Cleese legt uit: Brain https://www.youtube.com/watch?v=dxqavrj8liq de professional: Ik
Nadere informatieTerugvraagmethode. Monique Heijmans, Nivel Geesje Tomassen, Zelfstandig adviseur Hester van Bommel, Pharos
Terugvraagmethode Monique Heijmans, Nivel Geesje Tomassen, Zelfstandig adviseur Hester van Bommel, Pharos Tweet mee: #3xG 6 december 2018 Geletterd > Gezondheidsvaardig > Gezond (3xG) Aanleiding: Beter
Nadere informatieZorg in eigen hand Goede diabeteszorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden 12 april Hester van Bommel en Marjan Mensinga
Zorg in eigen hand Goede diabeteszorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden 12 april 2017 Hester van Bommel en Marjan Mensinga Scoor jezelf Hoe scoor je op dit moment je eigen kennis en vaardigheden
Nadere informatieGezondheidsvaardigheden in Nederland
Gezondheidsvaardigheden in Nederland ontwikkelingen in onderzoek, beleid en praktijk Jany Rademakers NIVEL, Utrecht Gezondheidsvaardigheden op de agenda in Nederland (1) 2010 Alliantie Gezondheidsvaardigheden
Nadere informatieUitdagingen in de multiculturele praktijk
12 uit de praktijk Kernproblemen Uitdagingen in de multiculturele praktijk Vraag een fysiotherapeut die werkzaam is in een achterstandswijk naar zijn ervaringen met allochtone patiënten en de kans is groot
Nadere informatieHoe doe je dat in de GGZ..communiceren met mensen met lage gezondheidsvaardigheden
Hoe doe je dat in de GGZ..communiceren met mensen met lage gezondheidsvaardigheden Marjan Mensinga Trainer/adviseur/Medisch antropoloog/spv/poh GGZ 15 november 2018 Disclosure belangen spreker Wat gaan
Nadere informatieGezondheidsvaardigheden, kunnen we daar beter van worden?
Gezondheidsvaardigheden, kunnen we daar beter van worden? Alja Bosch, MSc. Docent Fontys Hogescholen Toegepaste Psychologie Communicatiewetenschapper Fysiotherapeut Inhoud Gezondheidsvaardigheden, waar
Nadere informatieWorkshop Pijneducatie- IBS congres. Janke Oosterhaven, Promovendus PREPGO studie
Workshop Pijneducatie- IBS congres Janke Oosterhaven, Promovendus PREPGO studie Opzet Workshop 1. Doel Workshop 2. Beweeginterventie Chronische pijn- Pijneducatie 3. Gezondheidsvaardigheden 4. Pijneducatie
Nadere informatieZorg in eigen hand. Coachende vaardigheden bij laaggeletterde patiënten met een chronische aandoening. Marjan Mensinga Hester van Bommel
Zorg in eigen hand Coachende vaardigheden bij laaggeletterde patiënten met een chronische aandoening Marjan Mensinga Hester van Bommel Symposium Zorg op maat in de huisartsenpraktijk. 29 september 2016
Nadere informatieThemabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg
Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg Marjan Mensinga trainer en adviseur bij Pharos en med. antropoloog/spv/poh GGZ Jennifer van den Broeke senior projectleider en adviseur bij Pharos
Nadere informatieZelfmanagement bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door verstandelijke beperkingen
Zelfmanagement bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door verstandelijke beperkingen Een speciale uitdaging voor het huisartsenteam en het steunnetwerk Dr. Jany Rademakers, NIVEL Drs. Jeanny
Nadere informatieLaaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden. Komt dit bekend voor? 2/3 van de laaggeletterden heeft een migratie achtergrond
Disclosure Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden (potentiële) belangenverstrengeling Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk:
Nadere informatieOOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN IN DE ZORG
#1 WELKE (COMMUNICATIEVE) VAARDIGHEDEN HEB JE NODIG OM ZO GEZOND MOGELIJK TE LEVEN? OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN IN DE ZORG GELETTERDHEID NOODZAKELIJK Geletterdheid Gecijferdheid Probleemoplossend
Nadere informatieGezondheidsvaardigheden in de Nederlandse volwassen bevolking Het doel van het eerste deel van dit proefschrift, was te onderzoeken in hoeverre
Samenvatting Inleiding In Nederland wordt van burgers verwacht dat zij een zelfstandige en verantwoordelijke rol vervullen met betrekking tot hun gezondheid en zorg. Dit is het gevolg van verschillende
Nadere informatieGezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement Monique Heijmans, Geeke Waverijn
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Gezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement, M. Heijmans, NIVEL, juni 2014) worden gebruikt.
Nadere informatieehealth voor iedereen!
ehealth voor iedereen! ehealth voor iedereen! ehealth is niet meer weg te denken uit de gezondheidszorg: we maken een afspraak met de huisarts via internet, gebruiken een app om onze conditie te verbeteren,
Nadere informatieTWEEDEJAARS COMPLEXE COMMUNICATIE OP SPREEKKAMERNIVEAU. Locatie: Sophia Revalidatie, Den Haag
TWEEDEJAARS COMPLEXE COMMUNICATIE OP SPREEKKAMERNIVEAU Locatie: Woensdag 12 t/m vrijdag 14 november 2014 Toelichting De Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA) organiseert in samenwerking met
Nadere informatieBrain Marian heeft een depressie, wat kan ze doen? Voorlichtingsmateriaal voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden
Marian heeft een depressie, wat kan ze doen? Brain Voorlichtingsmateriaal voor mensen met beperkte 8 november 2017 Marjolijn van Leeuwen m.leeuwen@pharos.nl https://www.youtube.com/watch?v=dxqavrj8liq
Nadere informatieAls patiënten niet mee kunnen doen
Als patiënten niet mee kunnen doen Gevolgen van laaggeletterdheid in de zorg Dr. Mirjam Fransen Afdeling Sociale Geneeskunde AMC, Universiteit van Amsterdam Symposium Zorgkoepel West-Friesland 30-6-2016
Nadere informatieSOA AIDS congres Een simpele boodschap wel zo fijn voor iedereen
SOA AIDS congres 2016 Een simpele boodschap wel zo fijn voor iedereen van links naar rechts: Jose Keetelaar projectleider Laaggeletterdheid en Gezondheidsvaardigheden GGD Gelderland Zuid Marjolijn van
Nadere informatieLAAGGELETTERDEN, MIGRANTEN & DE APOTHEEK
LAAGGELETTERDEN, MIGRANTEN & DE APOTHEEK 2018 INHOUD 1. Laaggeletterdheid: definitie en cijfers 2. Gevolgen voor gezondheid en medicatiegebruik 3. Laaggeletterdheid herkennen 4. Communiceren met laaggeletterden
Nadere informatieHerkennen van en effectief communiceren met laaggeletterden. Farmacotherapeutisch overleg. Inhoud
Inhoud Herkennen van en effectief communiceren met laaggeletterden Farmacotherapeutisch overleg Hoeveel laaggeletterde patiënten in uw praktijk? Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden Wat is het
Nadere informatieVaardig in Voorlichting
Vaardig in Voorlichting Hoe vind ik aansluiting bij laaggeletterde ouders? Floriske Dalhuisen, Trainer NIGZ Invloed op gezondheid Hoogste factor? Leeftijd Inkomen Geletterdheid Arbeidssituatie Opleidingsniveau
Nadere informatieMeten van gezondheidsvaardigheden
Meten van gezondheidsvaardigheden Toepassing en kwaliteit van meetinstrumenten voor wetenschappelijk onderzoek Dr. Mirjam Fransen (Amsterdam UMC) Dr. Monique Heijmans (Nivel) Vraag aan u: - Waarom deelname
Nadere informatieCommunicatie met kwetsbare patiëntengroepen. K Heyde 4 juni 2016 ZNA Symposium Huisartsen
Communicatie met kwetsbare patiëntengroepen Communicatie met kwetsbare patïentengroepen Inleiding : Opfrissing consult Silverman De (professionele) ontmoeting Laaggeletterdheid/ verstandelijke beperking
Nadere informatiekennissynthese Gezondheidsvaardigheden Niet voor iedereen vanzelfsprekend Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg
Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg Postadres Bezoekadres Telefoon Fax Website Postbus 1568, 3500 BN Utrecht Otterstraat 118-124, Utrecht 030 27 29 700 030 27 29 729 www.nivel.nl
Nadere informatieEffectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Praktijktoepassingen
Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Praktijktoepassingen 3 april 2012 prof. dr. Walter Devillé drs. Hester van Bommel Gezondheidsvaardigheden Vaardigheden om informatie
Nadere informatieGezondheidsvaardig in de Peel. 20 februari 2017 Majorie de Been Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Alliantie gezondheidsvaardigheden
Gezondheidsvaardig in de Peel 20 februari 2017 Majorie de Been Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Alliantie gezondheidsvaardigheden John Cleese legt uit: Brain https://www.youtube.com/watch?v=dxqavrj8liq
Nadere informatieOog voor gezondheidsvaardigheden in de apotheek. Inhoud. Gezondheidsvaardigheden. Laaggeletterdheid Wat is het Herkenning Communicatie
Inhoud Oog voor gezondheidsvaardigheden in de apotheek Platformdag 2016: Cliëntgericht communiceren dr. Gudule Boland programmaleider Verantwoord medicijngebruik bij migranten en laaggeletterden Gezondheidsvaardigheden
Nadere informatie2.4 Als begrijpen extra aandacht vraagt 10
7 2 Contact Samenvatting In contact met patiënten uit specifieke doelgroepen moet de assistent zich realiseren dat hun groepskenmerken maar een deel van hun persoon zijn. Ook een open houding en interesse
Nadere informatieLandelijke dag Basisvaardigheden Theater Agora Lelystad Chandra Verstappen - Pharos
8 november 2018 Landelijke dag Basisvaardigheden Theater Agora Lelystad Chandra Verstappen - Pharos Verminderen van de gezondheidsverschillen tussen hoog- en laagopgeleiden Kwaliteit en toegankelijkheid
Nadere informatieCulturele dilemma's in de spreekkamer
Culturele dilemma's in de spreekkamer Als normaal anders is Nathanja van Moppes, Huisartsopleiding AMC, Amsterdam & St. Pharos, Utrecht 15 mei 2018 Medisch Contact Live: De dokter en ethiek Disclosure
Nadere informatieGezondheid begrijpen: niet vanzelfsprekend
Gezondheid begrijpen: niet vanzelfsprekend Ik dacht dat we een goed gesprek hadden, hij knikte en glimlachte vriendelijk. Maar op het tweede consult bleek dat hij mijn instructies en adviezen niet had
Nadere informatiePreventie Bevorderen van gezond gedrag
Preventie Preventie Bevorderen van gezond gedrag Marleen Mares Pepijn Roelofs Tweede druk Boom Lemma uitgevers Amsterdam 2015 Voorwoord In de Nederlandse Grondwet ligt vastgelegd dat de overheid verantwoordelijk
Nadere informatie25/04/19 OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN. LOGO ZENNELAND Leen Haesaert GELETTERDHEID = BASISVAARDIGHEID DEFINITIE GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN
#1 WELKE VAARDIGHEDEN HEB JE NODIG OM ZO GEZOND MOGELIJK TE LEVEN? OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN LOGO ZENNELAND Leen Haesaert 1 2 GELETTERDHEID = BASISVAARDIGHEID Geletterdheid Gecijferdheid Probleemoplossend
Nadere informatieGezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen
Gezondheidsachterstanden Gelijke kansen voor iedereen Goede gezondheid: niet voor iedereen Een goede gezondheid is een groot goed, voor de individuele burger én voor de samenleving als geheel. We worden
Nadere informatieZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN
ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN Veerle Duprez Prof. dr. Ann Van Hecke AANLEIDING Beroeps- & opleidingsprofiel Mensen met chronische aandoening
Nadere informatieHet belang van ziektepercepties voor zelfmanagement COPD als voorbeeld
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Het belang van ziektepercepties voor zelfmanagement COPD als voorbeeld, M. Heijmans, NIVEL, augustus 2013) worden gebruikt.
Nadere informatieNIVEL Panels. Gezondheidszorgonderzoek. vanuit het perspectief van. de Nederlander. Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg
NIVEL Panels Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg Gezondheidszorgonderzoek vanuit het perspectief van de Nederlander nivel panels Het Nivel onderzoekt met behulp van een aantal panels
Nadere informatie15 oktober 2015 Brigit van Soest LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW
15 oktober 2015 Brigit van Soest LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW Agenda 1. Inleiding 2. Laaggeletterdheid 3. Therapietrouw 4. Pilots 5. Vragen? Overal had ik er last van. Bij de bibliotheek, het stadhuis,
Nadere informatieTWEEDEJAARS COMPLEXE COMMUNICATIE OP SPREEKKAMERNIVEAU. Locatie: Sophia Revalidatie, Den Haag
TWEEDEJAARS COMPLEXE COMMUNICATIE OP SPREEKKAMERNIVEAU Locatie: 2-3 - 4 november 2016 Toelichting De Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA) organiseert in samenwerking met PAO Heyendael van
Nadere informatieUitkomsten Eerste Ronde Tafel
Uitkomsten Eerste Ronde Tafel Aanleiding om een vereniging op te richten en de daaruit vloeiende Ronde Tafel die zich richt op iets dat in eerste instantie meer dan voldoende gereguleerd is, lijkt overbodig.
Nadere informatieEffectieve communicatie hoe bereik je die ene doelgroep? Bereiken lage SES
Effectieve communicatie hoe bereik je die ene doelgroep? Bereiken lage SES www.huisarts-migrant.nl Dé website voor huisartsen en andere zorgverleners met vragen over zorg en gezondheid voor migranten,
Nadere informatieMigranten met diabetes. OCE - 15 4 2015 Maria Sahakian diëtiste Maria van den Muijsenbergh, huisarts Pharos / Radboudumc
Migranten met diabetes OCE - 15 4 2015 Maria Sahakian diëtiste Maria van den Muijsenbergh, huisarts Pharos / Radboudumc PROGRAMMA WORKSHOP Casus Oorzaken minder goede zorguitkomsten Wat helpt? Nuttige
Nadere informatie(potentiële) belangenverstrengeling. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld. Nee
Disclosure belangen Marie-Louise Essink-Bot (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële)
Nadere informatieResultaten onderzoek Nationale Diabetes Challenge 2017
Resultaten onderzoek Nationale Diabetes Challenge 2017 De Nationale Diabetes Challenge De Bas van de Goor Foundation organiseerde voor het derde jaar op rij de Nationale Diabetes Challenge (NDC). De NDC
Nadere informatieHet belang van ondersteuning van mensen uit de naaste omgeving voor mensen met astma of COPD Geeke Waverijn & Monique Heijmans
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Het belang van ondersteuning van mensen uit de naaste omgeving voor mensen met astma of, Geeke Waverijn & Monique Heijmans,
Nadere informatieehealth en laaggeletterdheid hoe werkt dat?
ehealth en laaggeletterdheid hoe werkt dat? Pharos en Gezond In.. (GIDS) Stimuleren doelgerichte aanpak gezondheidsachterstanden in gemeenten Chandra Verstappen Aldien Poll 20 april 2017 netwerk Drechtsteden
Nadere informatieEENVOUDIG BEGELEIDINGSDOCUMENT ZORGPROFESSIONALS
EENVOUDIG BEGELEIDINGSDOCUMENT ZORGPROFESSIONALS TIPS VOOR (ZORG)PROFESSIONALS Voor u ligt de Eenvoudige tool Mijn Positieve Gezondheid. Deze tool is een gespreksinstrument. Het helpt bespreken en kiezen
Nadere informatieChecklist mantelzorgoverbelasting Voor wijkteams en huisartsenpraktijken
Checklist mantelzorgoverbelasting Voor wijkteams en huisartsenpraktijken Eenvoudige checklist om overbelasting bespreekbaar te maken. Vind gemakkelijk de juiste worden voor een gesprek met mantelzorgers.
Nadere informatiePijnrevalidatie: De stand van zaken. Jeanine Verbunt
Pijnrevalidatie: De stand van zaken Jeanine Verbunt Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Financiering onderzoek Bedrijfsnamen ZonMW
Nadere informatieVisie Medisch Specialist 2025 Ambitie, vertrouwen, samenwerken
Visie Medisch Specialist 2025 Ambitie, vertrouwen, samenwerken Met de stijgende prevalentie van chronische aandoeningen stijgt ook de prevalentie van multimorbiditeit. De gemiddelde levensverwachting neemt
Nadere informatieChecklist mantelzorgoverbelasting laaggeletterde ouderen
Checklist mantelzorgoverbelasting laaggeletterde ouderen Voor wijkteams en huisartsenpraktijken Veel mantelzorgers zijn zelf ook patiënt Hogere therapietrouw kan door verbetering mantelzorgsituatie Eenvoudige
Nadere informatie10 jaar CARVASZ: Wat brengt de toekomst? Dr Jita Hoogerduijn Lectoraat Verpleegkundige en Paramedische Zorg voor Mensen met Chronische Aandoeningen
10 jaar CARVASZ: Wat brengt de toekomst? Dr Jita Hoogerduijn Lectoraat Verpleegkundige en Paramedische Zorg voor Mensen met Chronische Aandoeningen Trends (VWS, 2011) Demografische verandering: steeds
Nadere informatieVTV-2014: themarapport de rol van de burger in preventie en zorg
VTV-2014: themarapport de rol van de burger in preventie en zorg Sjoerd Kooiker (SCP) en Nancy Hoeymans (RIVM) 1 Tussenstand, januari 2013 Themarapport de rol van de burger Inzicht geven in veranderende
Nadere informatieSociaal netwerk bron van hulp en van zorg. Geeke Waverijn & Monique Heijmans
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Sociaal netwerk bron van hulp en van zorg, G. Waverijn & M. Heijmans, NIVEL, 2015) worden gebruikt. U vindt deze factsheet
Nadere informatieHet Begint met Taal. & Taal doet meer. Sylvia de Groot Heupner Mariëlle van Rooij Florence Monbredau
Het Begint met Taal & Taal doet meer Sylvia de Groot Heupner Mariëlle van Rooij Florence Monbredau Welkom en kennismaking Wat betekent gezondheid voor jullie? https://www.youtube.com/watch?v=wzkw2hq2fks
Nadere informatieVoor een (zorg)aanbod dat aansluit bij laagopgeleiden, migranten en vluchtelingen
Voor iedereen die werkt in de zorg, het onderwijs, voor een wijkteam of gemeente Training en advies Voor een (zorg)aanbod dat aansluit bij laagopgeleiden, migranten en vluchtelingen De trainingen en adviestrajecten
Nadere informatieWeet jij wat je slikt? Bevorderen van juist medicatiegebruik bij laaggeletterde patiënten
Weet jij wat je slikt? Bevorderen van juist medicatiegebruik bij laaggeletterde patiënten 14 maart 2019 Nancy Wijers (Projectleider Zorgbelang Inclusief) Aanleiding Onjuist medicijngebruik komt nog veel
Nadere informatieAnders denken en anders doen: welbevinden van ouderen centraal
Anders denken en anders doen: welbevinden van ouderen centraal De veranderende rol van de professional in relatie tot vroegopsporing. 22 januari 2019 Dr. Klaske Wynia, onderzoeker persoonsgerichte en geïntegreerde
Nadere informatieEffectief communiceren met laaggeletterden
Effectief communiceren met laaggeletterden Naïma Abouri Projectleider programma jeugd en gezondheid Pharos Programma Achtergrond informatie Communiceren Beeldmateriaal Afsluiting Gezondheid en kwaliteit
Nadere informatieTherapietrouw (bij DIABETES)
Therapietrouw (bij DIABETES) S.J. Fischer; Klinisch Psycholoog, Slotervaartziekenhuis Amsterdam Therapietrouw Mate waarin het gedrag van een patiënt overeenkomt met het medische of gezondheidsadvies dat
Nadere informatieEffectiever communiceren met cliënten met lage gezondheidsvaardigheden.
Effectieer communiceren met cliënten met lage gezondheidsaardigheden. Marise Kaper Onderzoeksteam UMCG: Menno Reijneeld, Andrea de Winter, Louise Meijering, Jaap Koot. Laaggeletterdheid in Nederland Wat
Nadere informatieHealth literacy en laaggeletterdheid
B E S C H O U W I N G Health literacy en laaggeletterdheid Anneke Nusselder Samenvatting In de Verenigde Staten, Canada en Australië wordt het begrip health literacy al jarenlang gebruikt om de gezondheid
Nadere informatieResultaten onderzoek Nationale Diabetes Challenge 2017
Resultaten onderzoek Nationale Diabetes Challenge 217 Regeer, H., Bilo, H. J., & Huisman, S. D. De Nationale Diabetes Challenge De Bas van de Goor Foundation organiseerde voor het derde jaar op rij de
Nadere informatieVerbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa EU-FP7-IROHLA. NCVGZ April 2013 Andrea de Winter. Jaap Koot & Menno Reijneveld
Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa NCVGZ April 2013 Andrea de Winter EU-FP7-IROHLA Jaap Koot & Menno Reijneveld Omvang en aard van problemen met gezondheidsvaardigheden Doelen
Nadere informatieHoe bereik ik inwoners met een gezondheidsachterstand? Lerende Netwerken Sport en Bewegen
Hoe bereik ik inwoners met een gezondheidsachterstand? Lerende Netwerken Sport en Bewegen Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Coryke van Vulpen c.vulpen@pharos.nl Inleiding wat is ses? Opleiding
Nadere informatieIntroductie voor zorgverlener
Introductie voor zorgverlener Je hebt een patiënt gevraagd om de PAM in te vullen. Op de volgende pagina is voorbeeld tekst ter verduidelijking voor de patiënt. Let op: De mogelijkheid n.v.t. kan maar
Nadere informatieWorkshop 2: Signalering en diagnostiek
Workshop 2: Signalering en diagnostiek Dr. Jennifer van den Broeke onderzoeker, senior projectleider/adviseur Ouderen en gezondheid j.broeke@pharos.nl Wie in de zaal? Heeft u oudere patiënten (55+) met
Nadere informatieOnderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie
Onderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie Dr Mirjam Fransen Amsterdam UMC, Universiteit van Amsterdam Afdeling Sociale Geneeskunde, locatie AMC Deze presentatie 1. Waarom onderzoek
Nadere informatieCultuursensitieve Hulpverlening. Marjan Mensinga Trainer/advieseur, Cultureel Antropoloog, SPV Pharos 17 januari 2013
Cultuursensitieve Hulpverlening Marjan Mensinga Trainer/advieseur, Cultureel Antropoloog, SPV Pharos 17 januari 2013 Wat gaan we doen Kennismaken Gezondheidsvaardigheden, Gezondheid bij allochtonen lage
Nadere informatieKansen en mogelijkheden in de preventie
Kansen en mogelijkheden in de preventie Pim Assendelft, hoogleraar Huisartsgeneeskunde Hoofd afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboudumc Generalisme is ons specialisme Verschil ten opzichte HBO/WO-opgeleiden
Nadere informatieZelfmanagement & zelfmanagementbehoeften van COPD-patienten
Blok 2a Hoorcollege Themaweek: Zelfmanagement, veel meer dan informeren?! Zelfmanagement & zelfmanagementbehoeften van COPD-patienten Yvonne Korpershoek RN, MSc, PhD student Verpleegkundige/verplegingswetenschapper/docent
Nadere informatie29 november dr. Jennifer van den Broeke (programma Ouderen en Gezondheid - Pharos)
29 november 2018 dr. Jennifer van den Broeke (programma Ouderen en Gezondheid - Pharos) Sociaal economische gezondheidsverschillen bij ouderen Uitleg over beperkte gezondheidsvaardigheden? Nee joh niet
Nadere informatieSamen beslissen met kwetsbare ouderen
Samen beslissen met kwetsbare ouderen Een continue dialoog Marjolein van de Pol Disclosure dia MHJ van de Pol Mogelijke belangenverstrengeling Relevante connecties met commerciële bedrijven Sponsoring
Nadere informatieWelkom bij de workshop Beweegstimulering lage SES. Anneke Hiemstra 13 mei 2019
Welkom bij de workshop Beweegstimulering lage SES Anneke Hiemstra 13 mei 2019 Datum 13-5-2019 Anneke Hiemstra Sr. Adviseur Gezond in Pharos Beweegstimulering bij mensen met een lage sociaal economische
Nadere informatieEen gezonder Nederland VTV-2014. De Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014. Nancy Hoeymans, Jeanne van Loon, Casper Schoemaker
Een gezonder Nederland VTV-2014 Nancy Hoeymans, Jeanne van Loon, Casper Schoemaker, en vele anderen De Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 1 Nancy Hoeymans, Jeanne van Loon, Casper Schoemaker 24 juni
Nadere informatie'Zorgen doe je samen, een presentatie met praktische tips uit Nederland
'Zorgen doe je samen, een presentatie met praktische tips uit Nederland Jennifer van den Broeke onderzoeker, senior projectleider/adviseur Ouderen en gezondheid Waar hebben we het over? Achtergrond inzet
Nadere informatieVerslag Netwerkbijeenkomst Taal en Gezondheid
Verslag Netwerkbijeenkomst Taal en Gezondheid Dinsdag 4 oktober, tussen half zes en zes, stroomt de elfde verdieping van het Stadskantoor in Utrecht vol. Ruim honderdvijftig mensen zijn afgekomen op de
Nadere informatieLastige samenwerking 9 Inleiding 11 Leeswijzer 15
Inhoud Lastige samenwerking 9 Inleiding 11 Leeswijzer 15 Deel 1 Theorie 1 Psychiatrische stoornissen, beknopt 19 2 Algemene theoretische achtergronden 27 3 De relatie patiënt-professional 39 4 De gezondheidszorg
Nadere informatieSneltest zorgconsument & zelfmanagement Ook bruikbaar in een migrantenpopulatie?
Sneltest zorgconsument & zelfmanagement Ook bruikbaar in een migrantenpopulatie? Opzet: - Achtergrond ontwikkeling sneltest/quickscan, samenwerking LAZ-Motivaction - De Sneltest zorgconsument & zelfmanagement
Nadere informatieGezondheid in de wijk Dat doe je samen. Tympaan Instituut den Haag, 11 november 2015. Huub Sibbing, adviseur wijkgerichte preventie
Gezondheid in de wijk Dat doe je samen Tympaan Instituut den Haag, 11 november 2015 Huub Sibbing, adviseur wijkgerichte preventie Waarom: Een veranderende samenleving vraagt een andere aanpak De komende
Nadere informatieLaaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen
Laaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen Lydia de Jong, Jorijn Tragter 28 mei 2016 Wie zijn wij? Voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid en bevordering van digitale vaardigheid. Actie programma
Nadere informatieOPEREREN IN DAGBEHANDELING BIJ DE OUDERE PATIËNT: HAALBAAR? VERANTWOORD?
OPEREREN IN DAGBEHANDELING BIJ DE OUDERE PATIËNT: HAALBAAR? VERANTWOORD? congres NVDK 9 november 2017 Yvonne Hogewoning-van der Harten, huisarts, kaderhuisarts ouderengeneeskunde (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieNictiz en het NIVEL brengen jaarlijks de ehealth-monitor uit, die de stand van zaken van ehealth in Nederland in kaart brengt.
Nictiz en het NIVEL brengen jaarlijks de ehealth-monitor uit, die de stand van zaken van ehealth in Nederland in kaart brengt. Deze presentatie, gegeven op een bijeenkomst over patiëntportalen van Nictiz
Nadere informatieProject dichter bij de mens. Preventief allochtone ouderenzorg door t Roosendael (huisartsenpraktijk in de Donderberg)
Project dichter bij de mens Preventief allochtone ouderenzorg door t Roosendael (huisartsenpraktijk in de Donderberg) Feiten en Cijfers Aantal migrantenouderen in Nederland: Jaar 55+ 65+ 2010 183.000 72.000
Nadere informatieInnovatie in Beweegzorg! Cindy Veenhof Professor in Physical therapy Sciences
Innovatie in Beweegzorg! Cindy Veenhof Professor in Physical therapy Sciences Cindy Veenhof UMC Utrecht Master Fysiotherapiewetenschap Hogeschool Utrecht: Fysiotherapie Dia patiënt Gebruik technologie
Nadere informatieMigranten met COPD of astma. CAHAG 2016 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker Laila Elghoul Bouakka, doktersassistent - actrice
Migranten met COPD of astma CAHAG 2016 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker Laila Elghoul Bouakka, doktersassistent - actrice Programma Migranten in uw praktijk: wat wilt u leren? Etnische
Nadere informatieGezondheidsbevordering door diagnose ondersteunende technologie
Gezondheidsbevordering door diagnose ondersteunende technologie Myrah Wouters Programmaleider ehealth Monitor bij Nictiz De ehealthmonitor door de jaren heen Myrah Wouters 10 november 2017 Het expertisecentrum
Nadere informatieWie zorgt er voor de oudere migrant?
22 november 2017 Wie zorgt er voor de oudere migrant? Dr. Jennifer van den Broeke onderzoeker, senior projectleider/adviseur Ouderen & gezondheid mr Chandra Verstappen Programmamanager Ouderen & gezondheid
Nadere informatieMS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts.
MS: Revalidatie in de vroege fase H.G.A. Hacking, revalidatiearts. Wat valt er te revalideren in de vroege fase? Aan bod komen: 1. Wat is revalidatie? 2. Hoe ga ik om met deze chronische aandoening (coping)?
Nadere informatie