25/04/19 OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN. LOGO ZENNELAND Leen Haesaert GELETTERDHEID = BASISVAARDIGHEID DEFINITIE GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "25/04/19 OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN. LOGO ZENNELAND Leen Haesaert GELETTERDHEID = BASISVAARDIGHEID DEFINITIE GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN"

Transcriptie

1 #1 WELKE VAARDIGHEDEN HEB JE NODIG OM ZO GEZOND MOGELIJK TE LEVEN? OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN LOGO ZENNELAND Leen Haesaert 1 2 GELETTERDHEID = BASISVAARDIGHEID Geletterdheid Gecijferdheid Probleemoplossend denken 3 4 DEFINITIE GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN Niveau 1 Geletterdheid Gecijferdheid Probleemoplossend denken Niveau 2 Informatievaardigheden Gespreksvaardigheden Sociale vaardigheden Niveau 3 Informatie analyseren Conclusies maken voor jezelf Toepassen op eigen leven Gezondheidsvaardigheden zijn de vaardigheden van individuen om basisinformatie over de gezondheid te verkrijgen te begrijpen te beoordelen te gebruiken + gedurende de hele levensloop 5 6 1

2 GEZONDHEIDSVAARDIG ZIJN: BELANGRIJK BIJ DAGELIJKSE BESLISSINGEN Gezondheidszorg Ziektepreventie Gezondheidspromotie 7 8 #2 HOEVEEL MENSEN ZIJN BEPERKT GEZONDHEIDSVAARDIG? GELETTERDHEID VLAANDEREN Geletterdheid a. 5 % van de bevolking b. 15 % c. 25 % d. 45 % Gecijferdheid Probleemoplossend denken 9 10 BEVESTIGING CIJFERS 40 % van de Belgen beschikt over te weinig gezondheidsvaardigheden om een gezond leven te leiden 15 % 45 % Utrecht Pharmacy Practice network for Education and Research (UPPER) Ellen Koster Bevraging in apotheek: 50 % bezoekers begrijpt informatie niet. Te beperkt vaardig om verpakking en bijsluiter te lezen en te begrijpen

3 GV: > 47 % BEPERKT EN ONVOLDOENDE GV: VARIATIE ONDER DE EU-LANDEN = 47,6 % GV: GELINKT MET PERCEPTIE EIGEN GEZONDHEID GV: SETTING SPEELT EEN ROL Wie denkt slechte gezondheid te hebben heeft ook lagere GV dan wie zichzelf gezond acht. 40 % 42 % 49 % europe.net/hls-eu GV: STERK GERELATEERD MET VOORAL: Leeftijd Opleidingsniveau Sociaal-economische situatie #3 WIE LOOPT RISICO?

4 MEEST KWETSBARE GROEPEN IEDEREEN LOOPT RISICO mensen met een beperkt netwerk langdurig zieken GEVOLGEN: INDIVIDUELE GEZONDHEID Tot 7 jaar eerder sterven Tot 19 jaar minder in goed ervaren gezondheid Bron: GEVOLGEN: ZORGOMGEVINGEN GEVOLGEN: PREVENTIE/ GEZONDHEIDSBEVORDEREND GEDRAG VAKER NAAR DOKTER SPECIALIST SPOED MINDER THERAPIE- TROUW MEER AFSPRAKEN- VERZUIM MEER EN LANGER IN ZIEKENHUIS MAMMOGRAFIE GRIEPVACCINS UITSTRIJKJES. ROKEN BEWEGEN TANDZORG VOEDING overbelasting langere zorgtrajecten onefficiënte inzet van middelen

5 GEVOLGEN: ZORGSTAAT #4 HOE WEET JE OF IEMAND BEPERKT GEZONDHEIDSVAARDIG IS? 25 m/watch?v=8hzey2b0da k 26 Verder: Stelt nooit vragen of altijd dezelfde vragen. Wordt snel boos als er vragen gesteld worden (onmacht) of hem niet meteen begrijpt. Laaggeletterde mensen geven meestal niet aan dat ze je niet begrepen hebben. willen niet lastig doen hebben het opgegeven schrik zelfde uitleg x3 blijven vriendelijk knikken

6 KANTELING PERCEPTIE EN AANPAK DE VAARDIGHEID VAN EEN INDIVIDU DE VAARDIGHEID VAN PROFESSIONALS TOCH GOED NIEUWS! INZET OP SCHOLING INZET OP LAAGDREMPELIGE COMMUNICATIE GELETTERHEID VERHOGEN GELETTERDHEIDS- EISEN VERLAGEN KANTELING PERCEPTIE EN AANPAK + RESULTATEN DOOR IEDEREEN ALS PRETTIG ERVAREN! ADVIES INFOSESSIES TRAINING OP MAAT - COACHING leen.haesaert@thomasmore.be aan-de-slag.html

OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN IN DE ZORG

OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN IN DE ZORG #1 WELKE (COMMUNICATIEVE) VAARDIGHEDEN HEB JE NODIG OM ZO GEZOND MOGELIJK TE LEVEN? OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN IN DE ZORG GELETTERDHEID NOODZAKELIJK Geletterdheid Gecijferdheid Probleemoplossend

Nadere informatie

De kunst van elkaar begrijpen

De kunst van elkaar begrijpen De kunst van elkaar begrijpen Omgaan met beperkte gezondheidsvaardigheden in de dagelijkse praktijk Congres De patiënt aan het roer in de zorg!? Utrecht, 12 april 2019 2 Zorg op maat; beter aansluiten

Nadere informatie

Laaggeletterden in de apotheek. Utrecht 6-10-2015 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker

Laaggeletterden in de apotheek. Utrecht 6-10-2015 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker Laaggeletterden in de apotheek Utrecht 6-10-2015 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker Laaggeletterdheid: Zoveel moeite met lezen en schrijven dat je niet goed kunt functioneren in het dagelijks

Nadere informatie

De patiënt als partner in de zorg: gaat dat echt lukken?

De patiënt als partner in de zorg: gaat dat echt lukken? De patiënt als partner in de zorg: gaat dat echt lukken? Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Maastricht University Vakgroep Huisartsgeneeskunde,

Nadere informatie

Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden

Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Care and Public Health Research Institute

Nadere informatie

LAAGGELETTERDEN, MIGRANTEN & DE APOTHEEK

LAAGGELETTERDEN, MIGRANTEN & DE APOTHEEK LAAGGELETTERDEN, MIGRANTEN & DE APOTHEEK 2018 INHOUD 1. Laaggeletterdheid: definitie en cijfers 2. Gevolgen voor gezondheid en medicatiegebruik 3. Laaggeletterdheid herkennen 4. Communiceren met laaggeletterden

Nadere informatie

Goed Begrepen. Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden In de zorg. Majorie de Been 6 november 2017

Goed Begrepen. Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden In de zorg. Majorie de Been 6 november 2017 Goed Begrepen Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden In de zorg Majorie de Been 6 november 2017 John Cleese legt uit: Brain https://www.youtube.com/watch?v=dxqavrj8liq de professional: Ik

Nadere informatie

Landelijke dag Basisvaardigheden Theater Agora Lelystad Chandra Verstappen - Pharos

Landelijke dag Basisvaardigheden Theater Agora Lelystad Chandra Verstappen - Pharos 8 november 2018 Landelijke dag Basisvaardigheden Theater Agora Lelystad Chandra Verstappen - Pharos Verminderen van de gezondheidsverschillen tussen hoog- en laagopgeleiden Kwaliteit en toegankelijkheid

Nadere informatie

15 oktober 2015 Brigit van Soest LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW

15 oktober 2015 Brigit van Soest LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW 15 oktober 2015 Brigit van Soest LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW Agenda 1. Inleiding 2. Laaggeletterdheid 3. Therapietrouw 4. Pilots 5. Vragen? Overal had ik er last van. Bij de bibliotheek, het stadhuis,

Nadere informatie

De bibliotheek draagt actief bij aan preventie en participatie!

De bibliotheek draagt actief bij aan preventie en participatie! De bibliotheek draagt actief bij aan preventie en participatie! 2 Wat speelt er? 3 De drie decentralisaties en de kanteling in het sociaal domein Willen we echt een inclusieve samenleving bouwen waar iedereen,

Nadere informatie

Gezonde Taal UMC Utrecht. Jeanine van der Giessen, afd zorgcommunicatie UMC Utrecht

Gezonde Taal UMC Utrecht. Jeanine van der Giessen, afd zorgcommunicatie UMC Utrecht Gezonde Taal UMC Utrecht Jeanine van der Giessen, afd zorgcommunicatie UMC Utrecht In UMC Utrecht zet al vanaf 2012 een duidelijke lijn uit op het gebied van begrijpelijke taal in de zorg. Tweesporenbeleid:

Nadere informatie

Hoe bereik ik inwoners met een gezondheidsachterstand? Lerende Netwerken Sport en Bewegen

Hoe bereik ik inwoners met een gezondheidsachterstand? Lerende Netwerken Sport en Bewegen Hoe bereik ik inwoners met een gezondheidsachterstand? Lerende Netwerken Sport en Bewegen Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Coryke van Vulpen c.vulpen@pharos.nl Inleiding wat is ses? Opleiding

Nadere informatie

Oog voor gezondheidsvaardigheden

Oog voor gezondheidsvaardigheden Oog voor gezondheidsvaardigheden Inleiding G ezond kunnen leven. Dat wensen we toch iedereen? Maar je gezondheid in eigen handen nemen, is dat voor iedereen even makkelijk? Als je online iets over gezonde

Nadere informatie

Gezondheidsvaardigheden in de Nederlandse volwassen bevolking Het doel van het eerste deel van dit proefschrift, was te onderzoeken in hoeverre

Gezondheidsvaardigheden in de Nederlandse volwassen bevolking Het doel van het eerste deel van dit proefschrift, was te onderzoeken in hoeverre Samenvatting Inleiding In Nederland wordt van burgers verwacht dat zij een zelfstandige en verantwoordelijke rol vervullen met betrekking tot hun gezondheid en zorg. Dit is het gevolg van verschillende

Nadere informatie

Gezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen

Gezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen Gezondheidsachterstanden Gelijke kansen voor iedereen Goede gezondheid: niet voor iedereen Een goede gezondheid is een groot goed, voor de individuele burger én voor de samenleving als geheel. We worden

Nadere informatie

gesprekskaart en handboek COPD

gesprekskaart en handboek COPD gesprekskaart en handboek COPD Het handboek ik heb COPD, wat kan ik doen? ondersteunt je, als professional, bij de gesprekken over zelfzorg met mensen met COPD. In deze handleiding lees je hoe je kunt

Nadere informatie

Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018

Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018 Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018 Opzet Introductie GGD Hollands Midden Relatie tussen armoede, schulden

Nadere informatie

Gezondheidsvaardig in de Peel. 20 februari 2017 Majorie de Been Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Alliantie gezondheidsvaardigheden

Gezondheidsvaardig in de Peel. 20 februari 2017 Majorie de Been Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Alliantie gezondheidsvaardigheden Gezondheidsvaardig in de Peel 20 februari 2017 Majorie de Been Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Alliantie gezondheidsvaardigheden John Cleese legt uit: Brain https://www.youtube.com/watch?v=dxqavrj8liq

Nadere informatie

THUIS IN ANDERE CULTUREN WORKSHOP KRAAMCAFE 18 MEI THUIS IN ANDERE CULTUREN

THUIS IN ANDERE CULTUREN WORKSHOP KRAAMCAFE 18 MEI THUIS IN ANDERE CULTUREN WORKSHOP KRAAMCAFE 18 MEI THUIS IN ANDERE CULTUREN HANDLEIDING kraamzorg bij gezinnen met een andere culturele achtergrond geen HANDLEIDING kraamzorg bij gezinnen met een andere culturele achtergrond.

Nadere informatie

Welkom bij de workshop Beweegstimulering lage SES. Anneke Hiemstra 13 mei 2019

Welkom bij de workshop Beweegstimulering lage SES. Anneke Hiemstra 13 mei 2019 Welkom bij de workshop Beweegstimulering lage SES Anneke Hiemstra 13 mei 2019 Datum 13-5-2019 Anneke Hiemstra Sr. Adviseur Gezond in Pharos Beweegstimulering bij mensen met een lage sociaal economische

Nadere informatie

Lyda Blom. Apothekers en communicatie? UPPER Utrecht Pharmacy Practice network for Education and Research

Lyda Blom. Apothekers en communicatie? UPPER Utrecht Pharmacy Practice network for Education and Research Lyda Blom Apothekers en communicatie? UPPER Utrecht Pharmacy Practice network for Education and Research Leerlijn Mondelinge communicatie in de apothekersopleiding van de UU Wat komt aan bod: 1. Eindtermen

Nadere informatie

(potentiële) belangenverstrengeling. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld. Nee

(potentiële) belangenverstrengeling. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld. Nee Disclosure belangen Marie-Louise Essink-Bot (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële)

Nadere informatie

Relatie sociaal domein en aanpak van gezondheidsachterstanden

Relatie sociaal domein en aanpak van gezondheidsachterstanden Relatie sociaal domein en aanpak van gezondheidsachterstanden Monica van Berkum, directeur Pharos Daphne Ketelaars, programmaleider Gezond in... Edith Smulders, strategisch adviseur Gezond in... NETWERK

Nadere informatie

ehealth voor iedereen!

ehealth voor iedereen! ehealth voor iedereen! ehealth voor iedereen! ehealth is niet meer weg te denken uit de gezondheidszorg: we maken een afspraak met de huisarts via internet, gebruiken een app om onze conditie te verbeteren,

Nadere informatie

Verantwoordingsdocument voor gebruikte normen: constitutioneel eczeem

Verantwoordingsdocument voor gebruikte normen: constitutioneel eczeem Verantwoordingsdocument voor gebruikte normen: constitutioneel eczeem Keuze-items Normen per keuze-item: Uw wensen. Let op: dit zijn geen normen voor goede zorg. Dit zijn normen om te bepalen of er wordt

Nadere informatie

Informatiebehoeften van patiënten over geneesmiddelen Liset van Dijk, Marcia Vervloet e.a.

Informatiebehoeften van patiënten over geneesmiddelen Liset van Dijk, Marcia Vervloet e.a. Informatiebehoeften van patiënten over geneesmiddelen Liset van Dijk, Marcia Vervloet e.a. De dokter geeft zo veel informatie, dat onthoud ik nooit allemaal. En de bijsluiter vind ik moeilijk te begrijpen

Nadere informatie

Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg

Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg Marjan Mensinga trainer en adviseur bij Pharos en med. antropoloog/spv/poh GGZ Jennifer van den Broeke senior projectleider en adviseur bij Pharos

Nadere informatie

Als patiënten niet mee kunnen doen

Als patiënten niet mee kunnen doen Als patiënten niet mee kunnen doen Gevolgen van laaggeletterdheid in de zorg Dr. Mirjam Fransen Afdeling Sociale Geneeskunde AMC, Universiteit van Amsterdam Symposium Zorgkoepel West-Friesland 30-6-2016

Nadere informatie

Behandeling Begrepen. Shared Decision Making m.b.v. 3D animatie-video s & visuals

Behandeling Begrepen. Shared Decision Making m.b.v. 3D animatie-video s & visuals Behandeling Begrepen Shared Decision Making m.b.v. 3D animatie-video s & visuals Inhoud 1. De aanleiding(en) 2. Onze oplossing 3. De juiste plek 4. Over Behandeling Begrepen de aanleiding(en) de huidige

Nadere informatie

Laaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen

Laaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen Laaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen Lydia de Jong, Jorijn Tragter 28 mei 2016 Wie zijn wij? Voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid en bevordering van digitale vaardigheid. Actie programma

Nadere informatie

29 november dr. Jennifer van den Broeke (programma Ouderen en Gezondheid - Pharos)

29 november dr. Jennifer van den Broeke (programma Ouderen en Gezondheid - Pharos) 29 november 2018 dr. Jennifer van den Broeke (programma Ouderen en Gezondheid - Pharos) Sociaal economische gezondheidsverschillen bij ouderen Uitleg over beperkte gezondheidsvaardigheden? Nee joh niet

Nadere informatie

Cultuursensitieve Hulpverlening. Marjan Mensinga Trainer/advieseur, Cultureel Antropoloog, SPV Pharos 17 januari 2013

Cultuursensitieve Hulpverlening. Marjan Mensinga Trainer/advieseur, Cultureel Antropoloog, SPV Pharos 17 januari 2013 Cultuursensitieve Hulpverlening Marjan Mensinga Trainer/advieseur, Cultureel Antropoloog, SPV Pharos 17 januari 2013 Wat gaan we doen Kennismaken Gezondheidsvaardigheden, Gezondheid bij allochtonen lage

Nadere informatie

Feiten & cijfers gezondheidsvaardigheden

Feiten & cijfers gezondheidsvaardigheden Feiten & cijfers gezondheidsvaardigheden De laatste stand van zaken op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Door: Mirjam Fransen (Amsterdam UMC, Sociale Geneeskunde, locatie AMC) en Jany Rademakers

Nadere informatie

Gezondheidsongelijkheid Hoe pakken we lokaal de oorzaken aan?

Gezondheidsongelijkheid Hoe pakken we lokaal de oorzaken aan? Gezondheidsongelijkheid Hoe pakken we lokaal de oorzaken aan? Masterclass Gezonde Gemeente Berchem 11 mei 2017 Bruno.Buytaert@vigez.be Hoe lokaal veranderen? Enkele voorbeelden Materialen 6 Succesfactoren

Nadere informatie

Hoe maken we onze digitale dienstverlening voor iedereen toegankelijk?

Hoe maken we onze digitale dienstverlening voor iedereen toegankelijk? Hoe maken we onze digitale dienstverlening voor iedereen toegankelijk? NVVB Congres, 18 april 2019 Leonie de Meulemeester Tim Groenenboom Agenda Introductie - Voorstellen VNG Realisatie: Leonie de Meulemeester

Nadere informatie

Voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid en bevordering van digitale vaardigheid. Actie programma Tel Mee Met Taal

Voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid en bevordering van digitale vaardigheid. Actie programma Tel Mee Met Taal Khadija Bentaher 8 december 2016 Programma Wie zijn wij? Laaggeletterdheid - Definitie - Feiten en cijfers Geletterdheid en gezondheid Geletterdheid en armoede Geletterdheid en vrouwen Dialoog 2 Wie zijn

Nadere informatie

Projectplan. Aanpak laaggeletterdheid bij patienten en/of medewerkers. [Naam organisatie] [auteur] [datum] Werken aan taal heeft veel voordelen

Projectplan. Aanpak laaggeletterdheid bij patienten en/of medewerkers. [Naam organisatie] [auteur] [datum] Werken aan taal heeft veel voordelen Projectplan Aanpak laaggeletterdheid bij patienten en/of medewerkers [Naam organisatie] [auteur] [datum] Werken aan taal heeft veel voordelen [Naam organisatie] vindt het belangrijk om alert te zijn op

Nadere informatie

Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa EU-FP7-IROHLA. NCVGZ April 2013 Andrea de Winter. Jaap Koot & Menno Reijneveld

Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa EU-FP7-IROHLA. NCVGZ April 2013 Andrea de Winter. Jaap Koot & Menno Reijneveld Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa NCVGZ April 2013 Andrea de Winter EU-FP7-IROHLA Jaap Koot & Menno Reijneveld Omvang en aard van problemen met gezondheidsvaardigheden Doelen

Nadere informatie

In gesprek met je arts. In gesprek met je arts. Tips voor een echte dialoog

In gesprek met je arts. In gesprek met je arts. Tips voor een echte dialoog In gesprek met je arts In gesprek met je arts Tips voor een echte dialoog Als patiënt ontmoet je verschillende artsen in verschillende omstandigheden. Een bezoek aan de huisarts verloopt anders dan een

Nadere informatie

Nederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35%

Nederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35% Laaggeletterdheid in Nederland FACTS & Ongeveer 1 op de 9 Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. In totaal zijn dat 1,3 miljoen mensen. Van deze groep is 65% autochtoon. Het aantal laaggeletterden

Nadere informatie

Hoe doe je dat in de GGZ..communiceren met mensen met lage gezondheidsvaardigheden

Hoe doe je dat in de GGZ..communiceren met mensen met lage gezondheidsvaardigheden Hoe doe je dat in de GGZ..communiceren met mensen met lage gezondheidsvaardigheden Marjan Mensinga Trainer/adviseur/Medisch antropoloog/spv/poh GGZ 15 november 2018 Disclosure belangen spreker Wat gaan

Nadere informatie

Oog voor gezondheidsvaardigheden in de apotheek. Inhoud. Gezondheidsvaardigheden. Laaggeletterdheid Wat is het Herkenning Communicatie

Oog voor gezondheidsvaardigheden in de apotheek. Inhoud. Gezondheidsvaardigheden. Laaggeletterdheid Wat is het Herkenning Communicatie Inhoud Oog voor gezondheidsvaardigheden in de apotheek Platformdag 2016: Cliëntgericht communiceren dr. Gudule Boland programmaleider Verantwoord medicijngebruik bij migranten en laaggeletterden Gezondheidsvaardigheden

Nadere informatie

Brain Marian heeft een depressie, wat kan ze doen? Voorlichtingsmateriaal voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden

Brain Marian heeft een depressie, wat kan ze doen? Voorlichtingsmateriaal voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Marian heeft een depressie, wat kan ze doen? Brain Voorlichtingsmateriaal voor mensen met beperkte 8 november 2017 Marjolijn van Leeuwen m.leeuwen@pharos.nl https://www.youtube.com/watch?v=dxqavrj8liq

Nadere informatie

Centrum Chronisch Ziek en Werk.

Centrum Chronisch Ziek en Werk. Centrum Chronisch Ziek en Werk. Het kenniscentrum werd in 2012 opgericht door, voor en met mensen die zelf een chronische aandoening hebben en specialist zijn op het thema mens en arbeid. Uniek! Twee oprichters,

Nadere informatie

Goede preventieve ouderenzorg: belangrijke elementen

Goede preventieve ouderenzorg: belangrijke elementen Goede preventieve ouderenzorg: belangrijke elementen Annemieke Spijkerman GGD NOG 18 mei 2017 Werkconferentie gezond ouder worden GGD Noord- en Oost-Gelderland 2 Doetinchem Cohort Studie, al 30 jaar! Doetinchem

Nadere informatie

Preventie Bevorderen van gezond gedrag

Preventie Bevorderen van gezond gedrag Preventie Preventie Bevorderen van gezond gedrag Marleen Mares Pepijn Roelofs Tweede druk Boom Lemma uitgevers Amsterdam 2015 Voorwoord In de Nederlandse Grondwet ligt vastgelegd dat de overheid verantwoordelijk

Nadere informatie

LESMATERIALEN TAAL EN GEZONDHEID

LESMATERIALEN TAAL EN GEZONDHEID LESMATERIALEN TAAL EN GEZONDHEID GEZONDE TAAL! SUCCES! EN SPREEKTAAL 4 OKTOBER 2016 PROGRAMMA > Signalen van cursisten m.b.t. gezondheidsthema s. > Hoe dichten we de kloof? > Succes! en Spreektaal > Gezonde

Nadere informatie

Nederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35%

Nederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35% Laaggeletterdheid in Nederland FACTS & Ongeveer 1 op de 9 Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. In totaal zijn dat 1,3 miljoen mensen. Van deze groep is 65% autochtoon. Het aantal laaggeletterden

Nadere informatie

Samenwerking in taal heeft impact voor de zorg. Maurice de Greef Vrije Universiteit Brussel

Samenwerking in taal heeft impact voor de zorg. Maurice de Greef Vrije Universiteit Brussel Samenwerking in taal heeft impact voor de zorg Maurice de Greef Vrije Universiteit Brussel Werken aan laaggeletterdheid: lange adem!! www.volwassenenleren.nl Waarom is dat nu zo lastig? 1. Stigmatisering

Nadere informatie

ehealth en laaggeletterdheid hoe werkt dat?

ehealth en laaggeletterdheid hoe werkt dat? ehealth en laaggeletterdheid hoe werkt dat? Pharos en Gezond In.. (GIDS) Stimuleren doelgerichte aanpak gezondheidsachterstanden in gemeenten Chandra Verstappen Aldien Poll 20 april 2017 netwerk Drechtsteden

Nadere informatie

R=100 G=26 B=114 R=151 G=93 B=154 R=203 G=174 B=205. Het lettertype is de Open Sans. Foto s staan erin op formaat 750 x 717 px

R=100 G=26 B=114 R=151 G=93 B=154 R=203 G=174 B=205. Het lettertype is de Open Sans. Foto s staan erin op formaat 750 x 717 px logo, beschikbaar in jpg en eps logo diap, beschikbaar in eps R=100 G=26 B=114 R=151 G=93 B=154 R=203 G=174 B=205 Het lettertype is de Open Sans. Foto s staan erin op formaat 750 x 717 px Dia nr 1 Openingstijden

Nadere informatie

Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven. Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis

Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven. Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis Mijn wil is sterker dan mijn grens. (Paula Niestadt) Definitie kwaliteit van leven/qol

Nadere informatie

EBP: het nemen van beslissingen

EBP: het nemen van beslissingen EBP: het nemen van beslissingen EBP platform werkgroep Erica Baarends, Ergotherapie Ingrid Driessen en Xandra Gielen, Creatieve Therapie Saskia Duymelinck, Vepleegkunde Jacques Geraets, Fysiotherapie Michelle

Nadere informatie

PATIENTENEDUCATIE VOOR CHRONISCH ZIEKEN

PATIENTENEDUCATIE VOOR CHRONISCH ZIEKEN PATIENTENEDUCATIE VOOR CHRONISCH ZIEKEN Emelien Lauwerier 4 e Vlaamse Onderzoeksdag, 40 e week, Oostende, 28 maart 2014 Wie zijn we? KH Leuven, recente fusie KHLIM en Groep T Kennis- en Innovatiecentra

Nadere informatie

Gezondheidsbevordering op het werk

Gezondheidsbevordering op het werk Gezondheidsbevordering op het werk Els Wouters Senior Stafmedewerker WAI-congres, 18 juni 2013 1 VIGeZ: Wat? Het VIGeZ is een expertise- en servicecentrum dat strategieën, methodieken, advies en opleiding

Nadere informatie

Zorg in eigen hand. Coachende vaardigheden bij laaggeletterde patiënten met een chronische aandoening. Marjan Mensinga Hester van Bommel

Zorg in eigen hand. Coachende vaardigheden bij laaggeletterde patiënten met een chronische aandoening. Marjan Mensinga Hester van Bommel Zorg in eigen hand Coachende vaardigheden bij laaggeletterde patiënten met een chronische aandoening Marjan Mensinga Hester van Bommel Symposium Zorg op maat in de huisartsenpraktijk. 29 september 2016

Nadere informatie

Duurzame inzetbaarheid tot 67 jaar: Hoe doe je dat? Prof Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam

Duurzame inzetbaarheid tot 67 jaar: Hoe doe je dat? Prof Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam Duurzame inzetbaarheid tot 67 jaar: Hoe doe je dat? Prof Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam Duurzame inzetbaarheid in het nieuws Duurzame inzetbaarheid in het nieuws

Nadere informatie

11 Omgaan met verbale agressie

11 Omgaan met verbale agressie 11 Omgaan met verbale agressie AGRESSIE Praktijkinformatie Welke vormen zijn er? Hoe buig je opkomende verbale agressie om? Hoe en wanneer stel je je grens? EN Omgaan met verbale agressie Tip 1 Herken

Nadere informatie

IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013

IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013 IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013 Wat vindt Nederland van de ziekenhuizen en de ziekenhuiszorg? Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013 Wat vindt Nederland van de ziekenhuizen en

Nadere informatie

de maatschappelijke bibliotheek

de maatschappelijke bibliotheek de maatschappelijke bibliotheek Jos Debeij / kb en Peter van Eijk / bisc Samen bouwen aan de maatschappelijke bibliotheek Bijeenkomst Bibliotheken Provincie Utrecht 19 april 2017 Bijeenkomst bibliotheken

Nadere informatie

SOA AIDS congres Een simpele boodschap wel zo fijn voor iedereen

SOA AIDS congres Een simpele boodschap wel zo fijn voor iedereen SOA AIDS congres 2016 Een simpele boodschap wel zo fijn voor iedereen van links naar rechts: Jose Keetelaar projectleider Laaggeletterdheid en Gezondheidsvaardigheden GGD Gelderland Zuid Marjolijn van

Nadere informatie

In uw praktijk naar ehealth voor iedereen!

In uw praktijk naar ehealth voor iedereen! 23 januari 2019 Robbert van Bokhoven, Thea Duijnhoven en Dicky Gingnagel In uw praktijk naar ehealth voor iedereen! Gezondheidsvaardigheden De mate waarin je informatie over gezondheid en zorg kunt vinden

Nadere informatie

Heldere taal? Ja graag! Over het bereiken van laaggeletterden

Heldere taal? Ja graag! Over het bereiken van laaggeletterden Heldere taal? Ja graag! Over het bereiken van laaggeletterden Marlies Kamperman - Pharos Hank Gronheid Stichting ABC N-H Jeanne Guijken- Taalambassadeur Definitie laaggeletterdheid Laaggeletterdheid wordt

Nadere informatie

Stichting Lezen & Schrijven

Stichting Lezen & Schrijven Laaggeletterden herkennen en dan? Clarine van Ommeren Apeldoorn 18 september 2014 Initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien Doel: het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid op zowel korte als lange

Nadere informatie

Gezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement Monique Heijmans, Geeke Waverijn

Gezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement Monique Heijmans, Geeke Waverijn Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Gezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement, M. Heijmans, NIVEL, juni 2014) worden gebruikt.

Nadere informatie

Preventie en gezondheidsbevordering in 2025: Welke rol speelt de medisch specialist?

Preventie en gezondheidsbevordering in 2025: Welke rol speelt de medisch specialist? Preventie en gezondheidsbevordering in 2025: Welke rol speelt de medisch specialist? Jan van Wijngaarden, cardioloog Deventer Ziekenhuis, lid commissie Medisch Specialist 2025 Francoise Klessens, internist

Nadere informatie

PIAAC en het plan geletterdheid

PIAAC en het plan geletterdheid PIAAC en het plan geletterdheid PIAAC in Focus 3 Martin Valcke Vakgroep onderwijskunde, UGent PIAAC en het Plan Geletterheid Even recapituleren PIAAC (2011) versus IALS (1996) Trends tussen IALS en PIAAC

Nadere informatie

DE BURN-OUT SPECIALIST

DE BURN-OUT SPECIALIST DE BURN-OUT SPECIALIST Naar de wortels van het probleem voor een snel en duurzaam herstel BROCHURE bestemd voor HR ADVISEURS De Burn-out Specialist Marne 55-1186 PC AMSTELVEEN E. info@deburnoutspecialist.nl

Nadere informatie

Lerende Netwerken 2018

Lerende Netwerken 2018 Lerende Netwerken 2018 Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Kaveh Bouteh k.bouteh@pharos.nl Inleiding wat is ses? Opleiding Inkomen Werk = Lage opleiding / laag inkomen / werkloosheid = ongeveer

Nadere informatie

Deel 1: Positieve psychologie

Deel 1: Positieve psychologie Deel 1: Positieve psychologie Welkom bij: Positieve gezondheid. Jan Auke Walburg 2 Carla Leurs 3 4 Bloei Bloei is de ontwikkeling van het fysieke en mentaal vermogen. Welbevinden en gezondheid Verschillende

Nadere informatie

Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden. Komt dit bekend voor? 2/3 van de laaggeletterden heeft een migratie achtergrond

Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden. Komt dit bekend voor? 2/3 van de laaggeletterden heeft een migratie achtergrond Disclosure Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden (potentiële) belangenverstrengeling Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk:

Nadere informatie

Integrale aanpak What s in a name? Studiedag 3 november 2016

Integrale aanpak What s in a name? Studiedag 3 november 2016 Integrale aanpak What s in a name? Studiedag 3 november 2016 Nieuw, ervaren of expert? - Wie zitten er in de zaal? - Welke vragen leven er? In het kort - GIDS gelden - Gezondheidsverschillen - Integrale

Nadere informatie

Zorg in eigen hand Goede diabeteszorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden 12 april Hester van Bommel en Marjan Mensinga

Zorg in eigen hand Goede diabeteszorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden 12 april Hester van Bommel en Marjan Mensinga Zorg in eigen hand Goede diabeteszorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden 12 april 2017 Hester van Bommel en Marjan Mensinga Scoor jezelf Hoe scoor je op dit moment je eigen kennis en vaardigheden

Nadere informatie

Belg tevreden over arts Transparantie en kostprijs blijven pijnpunt

Belg tevreden over arts Transparantie en kostprijs blijven pijnpunt Belg tevreden over arts Transparantie en kostprijs blijven pijnpunt Bijlage Naar aanleiding van het vijftigjarig bestaan van de ziekte- en invaliditeitsverzekering heeft CM de tevredenheid van de Belgen

Nadere informatie

Mentaal vermogen in Overijssel. Presentatie masterclass Overijssel brengt geluk 16 december, 2009 Jan A. Walburg

Mentaal vermogen in Overijssel. Presentatie masterclass Overijssel brengt geluk 16 december, 2009 Jan A. Walburg Mentaal vermogen in Overijssel Presentatie masterclass Overijssel brengt geluk 16 december, 2009 Jan A. Walburg 1 Sociaal maatschappelijke en economische aspecten Verhogen participatie en betrokkenheid

Nadere informatie

Gezondheidsbevordering door diagnose ondersteunende technologie

Gezondheidsbevordering door diagnose ondersteunende technologie Gezondheidsbevordering door diagnose ondersteunende technologie Myrah Wouters Programmaleider ehealth Monitor bij Nictiz De ehealthmonitor door de jaren heen Myrah Wouters 10 november 2017 Het expertisecentrum

Nadere informatie

Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Praktijktoepassingen

Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Praktijktoepassingen Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Praktijktoepassingen 3 april 2012 prof. dr. Walter Devillé drs. Hester van Bommel Gezondheidsvaardigheden Vaardigheden om informatie

Nadere informatie

Positieve gezondheid. Mini-symposium 31 maart 2017

Positieve gezondheid. Mini-symposium 31 maart 2017 Positieve gezondheid Mini-symposium 31 maart 2017 Inhoud Positieve gezondheid Wat voegt het toe? Methoden en interventies De rol van de Gezondheidspsycholoog Interventies in de praktijk: positieve Positieve

Nadere informatie

Wie zorgt er voor de oudere migrant?

Wie zorgt er voor de oudere migrant? 22 november 2017 Wie zorgt er voor de oudere migrant? Dr. Jennifer van den Broeke onderzoeker, senior projectleider/adviseur Ouderen & gezondheid mr Chandra Verstappen Programmamanager Ouderen & gezondheid

Nadere informatie

Active Healthy Platform

Active Healthy Platform Active Healthy Platform Gezondheid is een vitale menselijke waarde Statistieken: 25% van de Nederlandse bevolking chronisch ziek..> aantal neemt toe! Ook het aantal 65+ neemt toe De gemiddelde leeftijd

Nadere informatie

Zelfmanagement voor iedereen haalbaar?

Zelfmanagement voor iedereen haalbaar? Zelfmanagement voor iedereen haalbaar? dr. Monique Heijmans NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg 29 juni academische werkplaats Context Groeiende zorgvraag door toename chronische

Nadere informatie

Niet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld

Niet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld Niet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld 1 Stichting Pharos Expertisecentrum gezondheidsverschillen Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen Kaveh

Nadere informatie

Gezondheidsvaardigheden in Nederland

Gezondheidsvaardigheden in Nederland Gezondheidsvaardigheden in Nederland ontwikkelingen in onderzoek, beleid en praktijk Jany Rademakers NIVEL, Utrecht Gezondheidsvaardigheden op de agenda in Nederland (1) 2010 Alliantie Gezondheidsvaardigheden

Nadere informatie

Armoede en gezondheid Dike van de Mheen

Armoede en gezondheid Dike van de Mheen Armoede en gezondheid Dike van de Mheen 10 oktober 2017 Waar gaat het over? Verschillen in gezondheid naar sociaaleconomische klasse (SEGV) Armoede, schulden en gezondheid Enkele feiten - Verschil in levensverwachting

Nadere informatie

Landelijke dag basisvaardigheden Bijeenkomst Schulden en laaggeletterdheid', 8 november 2018 Sita Goedendorp, Joelle van Kommer, Mariet Hattink

Landelijke dag basisvaardigheden Bijeenkomst Schulden en laaggeletterdheid', 8 november 2018 Sita Goedendorp, Joelle van Kommer, Mariet Hattink Landelijke dag basisvaardigheden Bijeenkomst Schulden en laaggeletterdheid', 8 november 2018 Sita Goedendorp, Joelle van Kommer, Mariet Hattink Programma Wat is laaggeletterdheid? Wat is de relatie tussen

Nadere informatie

Het Begint met Taal. & Taal doet meer. Sylvia de Groot Heupner Mariëlle van Rooij Florence Monbredau

Het Begint met Taal. & Taal doet meer. Sylvia de Groot Heupner Mariëlle van Rooij Florence Monbredau Het Begint met Taal & Taal doet meer Sylvia de Groot Heupner Mariëlle van Rooij Florence Monbredau Welkom en kennismaking Wat betekent gezondheid voor jullie? https://www.youtube.com/watch?v=wzkw2hq2fks

Nadere informatie

NATIONALE HEPATITIS DAG

NATIONALE HEPATITIS DAG NATIONALE HEPATITIS DAG UTRECHT 2019 MEETING PROSPECTUS INTRODUCTIE Met trots kondigen wij de 6e editie van de Nationale Hepatitis Dag aan, die gepland wordt n november 2019 in Utrecht. De NATIONALE HEPATITIS

Nadere informatie

Uitdagingen in de multiculturele praktijk

Uitdagingen in de multiculturele praktijk 12 uit de praktijk Kernproblemen Uitdagingen in de multiculturele praktijk Vraag een fysiotherapeut die werkzaam is in een achterstandswijk naar zijn ervaringen met allochtone patiënten en de kans is groot

Nadere informatie

Basisscholing Palliatieve Zorg voor artsen 2 november 2006 Nationaal Congres Palliatieve Zorg Sasja Mulder Onderwijs in palliatieve zorg in de medische specialisten opleiding 2001 2003 COPZ project ontwikkeling

Nadere informatie

Help! Wat staat er? Rotterdam 28 september

Help! Wat staat er? Rotterdam 28 september Help! Wat staat er? Rotterdam 28 september Programma Wat feiten op een rijtje Eenvoudig Nederlands 1F/2F/A2/B1? Tips Oefenen En nu? Laaggeletterdheid een term voor mensen die grote moeite hebben met lezen,

Nadere informatie

Effectief communiceren met laaggeletterden

Effectief communiceren met laaggeletterden Effectief communiceren met laaggeletterden Naïma Abouri Projectleider programma jeugd en gezondheid Pharos Programma Achtergrond informatie Communiceren Beeldmateriaal Afsluiting Gezondheid en kwaliteit

Nadere informatie

Klare taal. Helder communiceren met cliënten en patiënten Den Bell 25 mei 2019

Klare taal. Helder communiceren met cliënten en patiënten Den Bell 25 mei 2019 Klare taal Helder communiceren met cliënten en patiënten Den Bell 25 mei 2019 Programma Lage gezondheidsvaardigheden (h)erkennen Tips voor communicatie op maat Tips visuele ondersteuning 1 Teksten vergelijken

Nadere informatie

Heeft u laaggeletterde patiënten in beeld? Gudule Boland PhD Programmaleider Verantwoord medicijngebruik bij migranten en laaggeletterden

Heeft u laaggeletterde patiënten in beeld? Gudule Boland PhD Programmaleider Verantwoord medicijngebruik bij migranten en laaggeletterden Heeft u laaggeletterde patiënten in beeld? Gudule Boland PhD Programmaleider Verantwoord medicijngebruik bij migranten en laaggeletterden Dr. Dr. Karen Hosper 1 2 3 4 5 Even reclame maken: www.pharos.nl/patientenaanhetwoord

Nadere informatie

Verantwoordingsdocument voor gebruikte normen: constitutioneel eczeem

Verantwoordingsdocument voor gebruikte normen: constitutioneel eczeem Verantwoordingsdocument voor gebruikte normen: constitutioneel eczeem Verslagjaar 2015, juli 2016 Verantwoording over de getoonde informatie: In de vergelijkingshulp worden alleen ziekenhuizen en zelfstandige

Nadere informatie

Herkennen van en effectief communiceren met laaggeletterden. Farmacotherapeutisch overleg. Inhoud

Herkennen van en effectief communiceren met laaggeletterden. Farmacotherapeutisch overleg. Inhoud Inhoud Herkennen van en effectief communiceren met laaggeletterden Farmacotherapeutisch overleg Hoeveel laaggeletterde patiënten in uw praktijk? Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden Wat is het

Nadere informatie

EENVOUDIG BEGELEIDINGSDOCUMENT ZORGPROFESSIONALS

EENVOUDIG BEGELEIDINGSDOCUMENT ZORGPROFESSIONALS EENVOUDIG BEGELEIDINGSDOCUMENT ZORGPROFESSIONALS TIPS VOOR (ZORG)PROFESSIONALS Voor u ligt de Eenvoudige tool Mijn Positieve Gezondheid. Deze tool is een gespreksinstrument. Het helpt bespreken en kiezen

Nadere informatie

POST-CROI MEETING PROSPECTUS SYMPOSIUM JAARBEURS UTRECHT 2 APRIL

POST-CROI MEETING PROSPECTUS SYMPOSIUM JAARBEURS UTRECHT 2 APRIL POST-CROI SYMPOSIUM JAARBEURS UTRECHT 2 APRIL 2019 MEETING PROSPECTUS INTRODUCTIE Met trots kondigen wij het Post-CROI Symposium 2019 aan, welke plaats zal vinden op 2 april in de Jaarbeurs in Utrecht.

Nadere informatie

Eerstelijnszone Dender Nieuwjaarsreceptie 14/01/2018

Eerstelijnszone Dender Nieuwjaarsreceptie 14/01/2018 Eerstelijnszone Dender Nieuwjaarsreceptie 14/01/2018 Logo-werking Opdracht Lokaal gezondheidsoverleg Logo is een locoregionaal netwerk voor gezondheidsbevordering en ziektepreventie Motiveren, adviseren

Nadere informatie

Bereiken van nieuwkomers via inburgeringcursussen. Dr. Rik Baeten Domus Medica

Bereiken van nieuwkomers via inburgeringcursussen. Dr. Rik Baeten Domus Medica Bereiken van nieuwkomers via inburgeringcursussen Dr. Rik Baeten Domus Medica Risicogroepen ondervaccinatie bron vaccinatiegraadstudies 2005-2008 Kinderen 18 tot 24 maanden Gezinnen met een moeder van

Nadere informatie

Henk Bakker, coördinator Taalakkoord

Henk Bakker, coördinator Taalakkoord Henk Bakker, coördinator Taalakkoord Cijfers 1 op de 9 mensen in Nederland (15 tot 64 jaar) heeft moeite met lezen en schrijven. Dat zijn 1,3 miljoen mensen in totaal (ecxl 65+). Hiervan: Vrouwen 53%

Nadere informatie