Het gebruik van e-learning bij zorg- en welzijnsinstellingen in Gelderland

Transcriptie

1 Het gebruik van e-learning bij zorg- en welzijnsinstellingen in Gelderland Auteur: Helen Heuven Functie: projectleider e-learning Datum:

2 Inhoudhoudsopgave 1. Inleiding Onderzoekspopulatie Onderzoeksmethode Resultaten Het gebruik van e-learning Het systeem E-learning onderwerpen Werknemers die met e-learning werken Blended learning Het zelf ontwikkelen van e-learning E-learning portal WZW Onderwerpen waarin met interesse heeft Conclusie...8 Bijlage 1 Interviewleidraad...9 2

3 1. Inleiding Een leven lang blijven leren is essentieel in de huidige kenniseconomie. Doordat functies in het werkveld in steeds hoger tempo aan veranderingen onderhevig zijn is het belangrijk dat deze veranderingen snel kunnen worden ingebed in het onderwijs. Digitale leermiddelen bieden hier een uitkomst. Digitale leermiddelen zorgen ervoor dat de ontsluiting van nieuwe kennis en het onderwijs snel kan verlopen. Een van de digitale leermiddelen is e-learning; leeractiviteiten waarbij je interactief gebruik maakt van een computer die verbonden is met een computernetwerk. In de zorg- en welzijnssector gaan de technologische ontwikkelingen hard en is er sprake van vergrijzing onder de medewerkers. Deze combinatie zorgt ervoor dat het in de zorg en welzijn erg belangrijk is dat werknemers blijven leren en bijgeschoold worden. De voordelen van e-learning zijn dat het tijd- en kostenbesparend is, groei en ontwikkeling kunnen makkelijk gedeeld worden en men kan gebruik maken van elkaars inzichten en mogelijkheden. Om e-learning in te kunnen zetten is kennis nodig over ICT, didactiek en vak inhoud. WZW behartigt de gemeenschappelijke belangen van de leden. Het is in het belang van de leden dat kennis ontsloten wordt en dat e-learning modules toegankelijk zijn. Er zijn verschillende aanbieders van e-learning en er zijn zorginstellingen die zelf modules hebben ontwikkeld, maar er is nog geen duidelijk overzicht voor de regio wat het totale aanbod is. Vandaar dat WZW geïnventariseerd heeft in welke mate leden gebruik maken van e-learning en of er ook zelf e-learning ontwikkeld wordt. In totaal zijn 18 personen geïnterviewd die zich binnen hun instelling bezig houden met e-learning. De uitkomsten van deze interviews worden besproken in dit onderzoeksrapport. De onderzoeksvraag die centraal staat in dit onderzoek luidt: In hoeverre maken de grote lid instellingen van WZW gebruik van e-learning en willen ze e-learning delen via een online platform? 2. Onderzoekspopulatie Er hebben in totaal 18 instellingen meegewerkt aan dit onderzoek. Onder deze instellingen waren zeven VVT instellingen, drie ziekenhuizen, drie gehandicaptenzorginstellingen, twee GGZ-instellingen, één jeugdzorginstelling, één kinderopvanginstelling en één revalidatiecentrum. Het aantal werknemers van de instellingen loopt uiteen van 214 fte tot 7157 fte. Er is bewust gekozen om grote lid instellingen te benaderen voor het onderzoek aangezien de kans groter is dat zij al bezig zijn met e-learning. De kans is groter aangezien het werken met e-learning (zeker in het begin) kosten- en tijdsintensief is en grotere instellingen hebben een groter budget. Deze onderzoekspopulatie is dus geen doorsnede van alle lid instellingen. Er is gekozen voor deze populatie uit efficiëntieoverwegingen. De tijdspanne was te krap om alle leden te benaderen en er was een praktische opdracht om modules te verzamelen voor op de portal. 3

4 3. Onderzoeksmethode Er zijn telefonische interviews afgenomen om antwoord te krijgen op de onderzoeksvraag. Er is voorafgaand aan het interview contact geweest om een telefonische afspraak te maken. Dit zodat de personen enigszins voorbereid aan het gesprek begonnen en voldoende tijd hadden. De telefonische interviews varieerden in duur tussen een kwartier en een uur. De voordelen van de onderzoeksmethode het interview is dat er doorgevraagd kan worden. Doorvragen zorgt voor meer informatie en de juiste interpretatie van antwoorden. De interviewer kan een band opbouwen met de geïnterviewde waardoor deze wellicht meer vertelt, maar de interviewer moet wel oppassen dat hij/zij de geïnterviewde geen woorden in de mond legt. Bij een telefonisch interview kan niets worden opgemaakt uit lichaamstaal. Wel is het tijd en kostenbesparend. In de bijlage is de interviewleidraad opgenomen. 4. Resultaten De onderzoeksresultaten zijn opgedeeld in drie onderwerpen; het gebruik van e-learning, het zelf ontwikkelen van e-learning en de e-learning portal van WZW. 4.1 Het gebruik van e-learning Van de achttien instellingen zeggen er negen volmondig ja op de vraag of er gewerkt wordt met e- learning. Vier instellingen geven aan dat ze werken met e-learning, maar dat het nog erg prematuur is. Dit houdt in dat ze één of twee modules aanbieden, vaak met betrekking tot BHV, of dat ze een pilot draaien. Vijf instellingen geven aan dat ze nu nog niet met e-learning werken, maar dat ze vergaande plannen hebben om dit in de nabije toekomst wel te doen. Er is dus geen enkele instelling die niets doet met e-learning en dat ook niet gaat doen in de nabije toekomst. Aan de hand hiervan kan de conclusie worden getrokken dat het grootschalige gebruik van e-learning in het komende jaar wordt doorgevoerd bij de grote lid instellingen van WZW. 4

5 Figuur 1. Wordt er gewerkt met e-learning? Ja Ja, maar het is nog prematuur Nee nog niet, maar we hebben vergaande plannen Het systeem Er zijn twee manieren waarop e-learning kan worden aangeboden. Dit kan via een Leermanagement Systeem of via een webbased toegang van de specifieke aanbieder. Dit laatste houdt in dat er voor verschillende modules op verschillende plekken moet worden ingelogd. Van alle instellingen hebben er negen een vast LMS waarin alle modules worden aangeboden, vijf instellingen hanteren verschillende inlogs voor verschillende modules en twee instellingen gebruiken nog geen systeem. Het aantal instellingen dat een systeem gebruikt is groter dan het aantal instellingen dat bij de vorige vraag heeft aangegeven e-learning te gebruiken. Dit komt doordat veel instellingen al ver gevorderd zijn met hun plannen en hier aangegeven hebben welk systeem ze in de nabije toekomst gaan gebruiken. De meningen verschillen over wat de beste optie is, een LMS of verschillende omgevingen. Ik weet ook niet of we één omgeving willen, dat vergt veel onderhuids en is dat wel nodig? Het zou ook in allemaal verschillende omgevingen kunnen, dat wordt tegenwoordig toch veel normaler, dat behoort tot de competenties van mensen om daar mee om te gaan. Een ander argument tegen één omgeving is: We weten ook niet of we één intern systeem willen, dat is zo duur en het matcht niet met onze andere digitale omgeving. De voordelen van één systeem zijn dat medewerkers zich niet wegwijs hoeven maken in meerdere omgevingen en dat de testresultaten in hetzelfde format bij de leidinggevende terecht komen. 5

6 4.1.2 E-learning onderwerpen Figuur 2. Meest voorkomende e-learning onderwerpen Kwetsbare ouderen Omgaan met agressie Meldcode ouderenmishandeling en huiselijk geweld Medicatieveiligheid BHV Voorbehouden handelingen In bovenstaande tabel zijn de meest voorkomende e-learning onderwerpen weergegeven. Geteld is hoe vaak de verschillende onderwerpen genoemd werden door de respondenten. Tien van de achttien instellingen gebruiken e-learning om kennis over voorbehouden handelingen bij te spijkeren en te toetsen bij de werknemers. Daarna zijn BHV en medicatieveiligheid de meest genoemde onderwerpen. Verder waren er zes onderwerpen die één of twee keer genoemd werden: computerscholing (bv. Office), ARBO, werkbegeleiding, hygiëne, gastvrijheid rondom de maaltijd en kleinschalige zorg. Als laatste werden er nog vakspecifieke onderwerpen aangehaald door een GGZinstelling en een kinderopvanginstelling Werknemers die met e-learning werken Er is maar één iemand die vertelt dat alle medewerkers binnen de betreffende instelling met e- learning werken. Alle anderen hebben het over verzorgenden, verpleegkundigen of medewerkers in het primaire proces. Iemand noemt De uitvoering van de dienstverlening, dit dekt voor bijna alle instellingen de lading. Opvallend is, en dat valt de respondenten zelf ook op, dat er nog geen modules zijn voor managers en behandelaars. De respondenten verwachten wel dat deze er in de toekomst gaan komen Blended learning Alle instellingen zijn het volmondig met elkaar eens dat blended learning de beste leervorm is voor de toekomst. E-learning moet altijd gecombineerd worden met leren op de werkvloer. Enkel e-learning is alleen handig om kennis over te dragen, de vaardigheden zullen altijd blended worden aangeboden. 4.2 Het zelf ontwikkelen van e-learning Op de vraag of instellingen zelf e-learning modules ontwikkelen antwoorden zes instellingen bevestigend en twaalf instellingen ontkennend. Er zijn twee duidelijke kampen te onderscheiden in dit verhaal. Het eerste kamp typeert zich door te stellen: Dit is veels te tijd en kostenintensief. Het tweede kamp typeert zich door te stellen: Ja, we proberen alleen maar e-learning zelf te 6

7 ontwikkelen. Dit aangezien de kosten van inkoop nog altijd hoger zijn dan eigen ontwikkeling, zeker aangezien zaken die niet zelf zijn ontwikkeld nooit kant en klaar zijn. Bij drie van de instellingen die aangeven geen e-learning zelf te maken wordt wel aangegeven dat ze zich kunnen voorstellen dat ze een eigen introductiemodule gaan maken. Er worden alleen e-learningmodules zelf gemaakt als het niet gekocht kan worden. Dit is vaak het geval als er specifieke protocollen zijn binnen een bedrijf. De argumenten die worden genoemd voor zelf ontwikkelen van e-learning zijn: Het is tijd en kostenefficiënt De modules voldoen aan de didactische standaard en protocollen van de instelling De e-learning spreekt een medewerker aan omdat deze in een herkenbare omgeving is opgenomen. Wij zijn de deskundigen, dus wij kunnen het beste de e-learning ontwikkelen Niet afhankelijk van een dure aanbieder De argumenten die worden genoemd tegen het zelf ontwikkelen van e-learning zijn: Het is tijds- en kostenintensief Het updaten van modules kost veel tijd en geld Je hebt hier een team met experts voor nodig en die hebben wij niet in huis Het argument van de tijd- en geldinvestering wordt zowel voor als tegen het zelf ontwikkelen van e- learning gebruikt. Hier bestaat dus geen consensus over. 4.3 E-learning portal WZW Van de respondenten geven er dertien aan wel geïnteresseerd te zijn in een openbare e-learning portal van WZW, vijf geven aan geen toegevoegde waarde te zien. Overal waar je gezamenlijk iets kan doen daar moet je dat zeker doen. De geïnteresseerden geven voorwaarden aan waar een dergelijke portal aan moet voldoen: een ingebed systeem, duidelijke structuur, up to date modules, uitwisselbare e-learning (openheid systeem), goede kwaliteit en geschikt voor onderwijs. Naast een portal zien de respondenten wat betreft samenwerking voordelen op het vlak van inkoop. Het kostenaspect zou voordeel op kunnen leveren, we zouden gezamenlijk inkoopvoordeel kunnen krijgen. Echter blijkt bij de concrete invulling dat maar drie van de negentien instellingen e-learning met ons willen of kunnen delen. Alle drie de instellingen geven geen toestemming om de e-learning rechtstreeks beschikbaar te stellen via onze website. Dit aangezien ze zelf de regie willen houden en/of er geld voor willen hebben. Wel wordt de mogelijkheid geopperd om informatie over en een link naar de e-learning te plaatsen in de portal van WZW Onderwerpen waarin men interesse heeft De e-learning onderwerpen waarin men geïnteresseerd is komen voor een deel overeen met de onderwerpen waar al veel mee gewerkt wordt. De volgende quote geeft weer waar veel respondenten naar vragen: Jaarlijks terugkerende thema s, waarbij plaats en tijd onafhankelijke training handig is. Het gaat niet enkel om zorg specifieke modules, maar er is ook veel vraag naar e- learning modules over BHV en Office. 7

8 Figuur 3. Meest gevraagde e-learning Dementie Medicatieveiligheid BHV Office Voorbehouden handelingen Conclusie Dat men e-learning als een handig middel ziet om te zorgen dat werknemers een leven lang blijven leren blijkt uit het feit dat het gebruik van e-learning binnen grote zorg- en welzijnsinstellingen die lid zijn van WZW een enorme vlucht heeft genomen de afgelopen maanden. Veel instellingen hebben het gebruik van e-learning uitgerold voor de gehele organisatie en andere instellingen hebben vergevorderde plannen voor de uitrol van e-learning. De helft van de instellingen heeft alle modules geïntegreerd binnen één systeem, de andere helft gebruikt nog geen e-learning of logt webbased in bij de aanbieder. De modules waarvan het vaakst wordt aangegeven dat hiermee gewerkt wordt zijn voorbehouden handelingen, BHV en medicatieveiligheid. De werknemers die gebruik maken van e- learning zijn medewerkers in het primaire proces zoals verzorgenden en verpleegkundigen. De e- learning wordt alleen voor pure kennisoverdracht op zich zelf staand gebruikt en in alle andere gevallen wordt de e-learning verwerkt in een blended traject. Blended learning wordt als het leermiddel van de toekomst gezien. Het grootste deel van de instellingen vindt het zelf ontwikkelen van e-learning te veel tijd en geld kosten, zij kopen hun modules dan ook in bij derden. Er zijn ook instellingen die stellen dat e-learning zelf ontwikkelen geld en tijd bespaard. E-learning die zelf wordt ontwikkeld komt overeen met de huisstijl en protocollen van een instelling, dit zorgt voor meer herkenbaarheid. Daarvoor moet wel expertise in huis zijn, dit verschilt per instellingen. WZW heeft het plan opgevat om een e-learning portal op te zetten voor de leden. In deze e-learning portal is het de bedoeling dat leden e-learning met elkaar delen. Het grootste deel van de instellingen is enthousiast over het delen van e-learning met elkaar via een portal. Echter blijkt dat maar drie instellingen e-learning willen of kunnen delen met andere instellingen. Zij zien er niets in om deze e-learning te laten draaien in een omgeving van WZW. Dit aangezien ze zelf de regie willen houden en/of er geld voor willen hebben. De oplossing die geopperd wordt is het beschikbaar stellen van informatie over de e-learning in de portal. Bij deze informatie kan een link worden geplaatst naar de website. 8

9 Bijlage 1 - Interviewleidraad Goedemorgen/middag, Mijn naam is Helen Heuven en ik zet voor WZW (werkgeversvereniging zorg en welzijn Gelderland) een e-learning portal op. De e-learning portal wordt een openbare bibliotheek waar alle leden hun e- learning initiatieven met elkaar kunnen delen. Deze e-learning initiatieven worden aangevuld met e- learning modules van externen. Iedereen kan op deze website gratis en tegen betaling online cursussen volgen. Graag zou ik u telefonisch wat vragen stellen over het gebruik van e-learning binnen uw instelling. Het doornemen van de vragenlijst duurt ongeveer 15 minuten. Alle informatie die uit dit gesprek naar voren komt zal vertrouwelijk worden behandeld. Heeft u nu tijd om wat vragen te beantwoorden? Topiclijst: Wordt er gewerkt met e-learning binnen uw instelling? Welk systeem (systemen) gebruiken jullie? Waarvoor wordt de e-learning voornamelijk gebruikt? Wie werken er voornamelijk met e-learning? Ontwikkelen jullie ook zelf e-learning modules? Bieden jullie ook e-learning modules aan waar fysieke traingingen bij horen? Zie u wat in het idee van WZW om een openbare e-learning portal te maken? Welke soort e-learning modules zou u graag terug zien op de portal? Zijn er e-learning modules in jullie bezit die jullie beschikbaar willen stellen voor op de website van WZW? Heeft u interesse in een bijeenkomst over e-learning vanuit WZW? Waar zou deze bijeenkomst over moeten gaan als u het mocht zeggen? 9