GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 5 september/oktober 2009

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 5 september/oktober 2009"

Transcriptie

1 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 5 september/oktober 2009 België Belgique P.B. P.P Zonhoven centrum BC Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum Erkenningnummer : P RAW CST vzw RAAD VOOR AARDWETENSCHAPPEN CONSEIL DES SCIENCES DE LA TERRE GVL is lid van de Raad voor Aardwetenschappen Verantwoordelijke Uitgever: Cornelissen Dirk-Borggravevijverstraat Hasselt

2 Geologische Vereniging Limburg Stefan Kempeneers Voorzitter GVL Schoorbroekstraat 36 B-3806 Sint-Truiden Correspondentieadressen: Mathieu Driesen Secretaris GVL Kruisheideweg 32 B-3520 Zonhoven Bestuur: Erevoorzitter: Dhr. Rudolf Ertelt, Rode-Kruisstraat 43, B 3500 Hasselt, tel: 011/ Erevoorzitster: Mevr. Huygens Ernestine, Boekterheide 27, B 3550 Heusden-Zolder, tel: 011/ Voorzitter: Stefan Kempeneers, Schoorbroekstraat 36, B 3806 Sint-Truiden Tel: 011/ , stefan.kempeneers@skynet.be Vice-voorzitter: Nico Nilis, Beringersteenweg 52/8, B 3520 Zonhoven Tel: 011/ , nico.nilis@gmail.com Secretaris-Penningmeester: Mathieu Driesen, Kruisheideweg 32, B-3520 Zonhoven Tel: 0496/ , driesen.tilkin@pandora.be Samenaankoop: Luc Waumans, Pampertstraat 22a, B-3590 Diepenbeek Tel: 011/ , waumansluc@hotmail.com Bestuursleden Francis Reenaers, Bosblook 37, B 3600 Genk Tel: 089/ , francis.reenaers@yahoo.com Janos Borosz, Stokstraat 13, B 3545 Halen Tel: 013/ , janosborocz@hotmail.com Medewerkers: Geolithos: Dirk Cornelissen, Borggravevijverstraat 60, B 3500 Hasselt Tel: 011/ , dirk.cornelissen@gmail.com Webmaster: Kris Vanderschot, Houtmarkt 15, B 3800 Sint-Truiden Tel: 011/ , krisvanderschot@gmail.com Bibliotheek: Udo Van Laethem, R. Schrijversstraat 33, B 3806 Sint-Truiden Tel: 011/ , udo.van.laethem@pandora.be Micromounts: Freddy Bollaerts, Anjerstraat 19/12, B 3290 Diest f.bollaerts@telenet.be Paleontologie: Pierrot Tits, Tramstraat 5, B 3730 Hoeselt Tel: 0496/ , pierrot.tits@telenet.be RAW CST vzw RAAD VOOR AARDWETENSCHAPPEN CONSEIL DES SCIENCES DE LA TERRE G.V.L. is lid van de Raad voor Aardwetenschappen

3 INHOUD : 3. Activiteiten : Hobby-beurs Hasselt Algemene ledenvergaderingen 4. Atelier Micro-mountavond - Zoektochten 5. Mededelingen Beurzen & tentoonstellingen 6. Pyrita, cervesa y GVL (1) 10. Gelezen in de kranten : De hele aardbol beweegt 17. Op zoek naar een mammoet-botje? 18. Fossiel in de kijker : Schizaster scillae DESOR AKTIVITEITEN : Hobbybeurs Cultureel Centrum Hasselt : Zaterdag 5 en Zondag 6 september 2009 : Naar jaarlijkse gewoonte zal onze vereniging ook dit jaar weer van de partij zijn! Helpende handen zowel bij de opbouw (vrijdag), afbraak van de stand (zondag-avond) alsook voor permanentie geef Mathieu een seintje : 011/ / of driesen.tilkin@pandora.be)! Wij bedankt danken jullie alvast voor de medewerking. Algemene ledenvergadering Evenementenhal Den Dijk te Zonhoven : Voor aanvang of tijdens pauzes is er steeds mogelijkheid tot aankoop en/of ruilen van mineralen en fossielen. Tevens zal de shop dan geopend zijn! Vrijdag 11 september 2009 : Door omstandigheden zal er in september GEEN algemene ledenvergadering zijn!! Vrijdag 2 oktober 2009 vanaf 20u : Blz. 3

4 Traditionele hernemeningsactiviteit na de grote vakantie bekijken van vakantievondsten.. meebrengen dus! Misschien ook eens de geknipte periode om eens na te denken over de activiteiten voor het komende werkjaar ideeën => maak ze over aan iemand van het bestuur!! Atelier : Wil je ook gebruik maken van het atelier bij Mevr. Bammens? Maak een afspraak met haar : 011/ Je kan ook steeds terecht bij Mathieu : 011/ of 0496/ Micromount-avond : Vrijdag 18 september vanaf 20 u : Evenementenhal Den Dijk Zonhoven. Zoektochten : ZATERDAG 26 september 2009 : Antoing (Carrière Cimexcaut) : Afspraak : 09u30; autosnelweg Charleroi - Mons Tournai E42/A16. Na afrit 29 (Péruwelz) op de eerstvolgende parking richting Tournai. Zowel interessant voor de mineralen- als fossielenliefhebbers (trilobieten). Reisleider : Stefan Kempeneers : 0478/ ZATERDAG 24 oktober 2009 : Boven-Krijt excursie : Samenkomst : 09u30 aan de afrit van autosnelweg E313 Riemst / Tongeren. Wat kan men vinden : zee-egels, krabbescharen (Protocallianassa faujasi), haaientanden, belemnieten. Wat meebrengen : helm, fluo-vestje, lichte hamer en beitel, bril en handschoenen (voor degene die in vuursteen willen zoeken), inpakmateriaal. Reisleider : Pierrot Tits (0496/ ). Gelieve op voorhand U aan te melden (tel. of via mail : pierrot.tits@telenet.be). Aantal deelnemers : max. 10 personen! ZATERDAG 31 oktober 2009 : Leffe (Carrière Holcim) : Samenkomst : 9u30 aan de kerk van Spontin (afrit 19 van de E411). Reisleider : Stefan Kempeneers : 0478/ Blz. 4

5 Mededelingen : Onze lidgelden voor het komende werkjaar blijven ongewijzigd. Bijgaand zal je hiervoor een overschrijvingsformulier kunnen terugvinden en natuurlijk hopen wij jullie natuurlijk met z n allen terug te zien op één van onze activiteiten! Beurzen en tentoonstellingen : FOSSIELENBEURS BVP : zondag 6 september 2009; van 10 tot 18u. Ruilen en verkoop van fossielen. Plaats : Gemeentelijk park St. Gillis-Waas. Voor de geïnteresseerde deelnemers : er is een inschrijvingsformulier beschikbaar bij de vereniging. Informatie:ichthyosis@devidts.com 12 & 13 september 2009 : 36 ste internationale mineralen- en fossielenbeurs. Plaats : Autoworld, Parc du Cinquantenaire, Brussel. Informatie: MONTIGNY-LE-TILLEUL ; 7 & 8 november 2009 : 25 e internationale ruilbeurs van 4M; micromounts-mineralen-fossielen-zanden Plaats : Foyer Culturel Rue Wilmet 6110 Montigny-Le-Tilleul Info : 21 en 22 november 2009 ; Intergem : Internationale beurs voor mineralen, edelstenen en fossielen Metropolis Antwerpen Groenendaallaan 394; open zaterdag van 12u tot 18u en zondag van 10u tot 17u30. Zondag 6 december 2009 : 22 e Lithos mineralen en fossielenbeurs : Cultureel Centrum Het Spoor Eilandstraat Harelbeke; open van 10u tot 17u toegang gratis. Sea monsters 3-D DVD A prehistoric adventure Nu verkrijgbaar Blz. 5

6 Pyrita, cervesa y G.V.L. (1) Vanaf de late jaren negentig heb ik samen met Nico, met Janos en met vrienden van ACAM meerdere keren per jaar Spanje doorkruist op zoek naar mineralen en mooie natuur. De cultuur met een grote C kwam aan de beurt samen met Gut. Wij hebben grote delen van het prachtige Spaanse binnenland met veel plezier bezocht. Samen hebben we heel wat monumentale sites bewonderd, van de windmolens van Don Quichote tot de kathedralen van Toledo en Santiago de Compostella, het Alhambra in het zuiden en de preromaanse kerkjes in het noorden. Ik pakte wel altijd mijn kapgerief mee en niet zonder resultaat. Ik denk maar aan de wondermooie cinnaber uit Almadenejos. Dit jaar zouden we richting westelijke Pyreneeën trekken. Als voornaamste punten op onze agenda: de monasteria van Leyre en San Juan de la Peña, Loarre, Zaragoza en natuurlijk een aantal natuurreservaten in de Pyreneeën zelf. Een maand voor onze afreis viel de uitstap van G.V.L. naar Idar- Oberstein weg en konden we een week vroeger vertrekken. Wat als we nu eens aansluiten bij de groep van Nico? stelde Gut voor. Ik moest geen twee minuten nadenken. Ik wist dat Nico en Maria samen met Chris en Jules Vanderschot en Luc Waumans, een kaptocht gepland hadden naar Ambasaguas, Navajun en Fuentes de Ebro. Wij zouden een paar dagen eerder vertrekken maar de hele bende zou op 29 mei om 10 uur samenkomen in Muro de Aguas. Maria zou nog een kamer meer reserveren in een hotel in Aguilar (adelaar) del Rio Alhama (wat een schitterende naam voor dit stadje) en alles was beklonken! Met een aangename spanning stapten Gut en ik op vrijdag 29 mei s morgens in de auto aan ons hotel in Peralta. We hadden de dag ervoor 40 km in de prachtige reservaat Bardenas Reales ten noorden van Zaragoza rondgetoerd. De Bardenas Reales zijn geologisch gezien heel bijzonder, als een soort Blz. 6

7 halfwoestijn waar een vreemd landschap met plateaus, heuvels en ravijnen gevormd werd door erosie. Nu waren we benieuwd hoe onze vrienden de 1400 km verorberd hadden. Zij waren de avond ervoor uit Limburg afgereisd. Wij waren goed op tijd en genoten van het dorpje Muro de Aguas. Waterleiding bestaat nog niet in dit plaatsje dat nochtans zijn naam niet gestolen heeft. Het drinkwater (agua) stroomt overvloedig uit de wand (muro). Iedereen uit de buurt komt het water hier in kannen ophalen en de rest stroomt via een groot waterbekken naar een groene vallei. Mensen, tuinen, vogels en planten gebruiken alles tot de laatste druppel. Na een rondje door het centrum kregen we al gauw gezelschap van een oud vrouwtje met opgerolde rok, dat haar ochtendwandeling maakte en ten volle genoot van de zon op haar huid. Ze had duidelijk zin om met een paar zeldzame toeristen te kletsen. Wij lieten horen dat we naar Ambasaguas gingen om Pyritas te zoeken. Daar wist ze alles van want haar man had een verzameling in een kamer vlak bij de fonteinen. Toen kwamen onze kilometervreters, 1400 km zonder slapen, aan. Na de gebruikelijke begroeting vertelden wij van onze nieuwe kennissen uit Muro de Aguas en de slaapogen van Chris en Co gingen wijd open toen ze hun verzameling mochten bewonderen. Vooral de pyrieten van Ambasaguas en zeker die van Navajun deden alle vermoeidheid vergeten. Na het afscheid keerden we de auto s richting Ambasaguas. Als Muro de Aguas als dorp niet veel voorstelt, dan is Ambasaguas nog veel minder. Een geasfalteerde weg is er Blz. 7

8 nergens. Door de droge bergachtige landschappen kronkelt de stoffige zandweg naar het eind van de beschaving! Dit is het Spanje van vroeger! Mooi en indrukwekkend door de eenvoud en de onverwoestbare manier van bouwen.. Wie zich hier naartoe waagt is gek, houdt van echte onvervalste natuur of gaat er pyrieten zoeken. De pyrieten van Ambasaguas zijn wereldberoemd. De grotere kristallen zijn niet zo gaaf als die van Navajun maar vormen geregeld afgeronde veellingen. De ijzeren kruisen zijn zeer zeldzaam en dus fel begeerd. Langs de weg staat er in meerdere talen dat deze zoekers beter omkeren: prohibido dit en dat, prohibido zeker alles wat met pyrieten te maken heeft. Blz. 8

9 In 2001 leverde onze verkenning in Ambasaguas, heel toevallig, een wonderbare oogst aan pyrieten op. Nico en ik waren daar op het juiste moment. Voor de kapel had men een prachtige parking aangelegd. En waar kwam de aanvulgrond vandaan? Juist. Uit de enige echte pyrietgroeve van Ambasaguas! Wij hebben toen een hele vracht aan prachtige kristallen opgeraapt. Dit jaar was het heel anders. Op de parking groeiden al wilgen van 3 meter hoog en om nog een fatsoenlijke pyriet te rapen moesten we al ferm zoeken. Toch was de hele groep tevreden en een verboden pyriet schittert al snel veel helderder! Buiten de pyrieten straalt het verlaten dorp een desolate, bijna spookachtige indruk uit. Tussen blatende schapen en hinnikende ezels in de hete, half vervallen stallen klonken klagende geluiden die enkel door mensen (?) kunnen geproduceerd worden. Na dit pakkend avontuur en een groepsfoto voor de Muro startten we onze auto s richting Aguilar del Rio Alhama, onze uitvalbasis voor Navajun. Daar zouden we de echte pyrieten gaan vinden. Hierover meer in de volgende editie van Geolithos. Mathieu Driesen Een artikel, foto van je laatste leuke vondst ik zie ze graag komen Blz. 9

10 Gelezen in de kranten. De hele aardbol beweegt. Plaattektoniek is het bewegen van platen op onze aarde. Bij de aardplaatgrenzen wordt nieuw aardkorst gevormd, duiken aardplaten de diepte in of schuiven ze langs elkaar heen. Dit bewegen wordt veroorzaakt door convectie in de aardmantel en het bewegen van de aardplaten zelf. Dit alles om warmte uit het binnenste van de aarde kwijt te raken. IJsland breekt. Er is al een kloof in het zuidwesten van IJsland en deze zal alleen maar groter worden in de toekomst. Langzaam maar zeker splitst IJsland zich op met een snelheid van centimeters per jaar. Dit alles is het gevolg van bewegende aardplaten samengevat in de term plaattektoniek. - Brug over de Alfagja kloof in zuidwest IJsland. De kloof is de grens tussen de Eurazische en Noord-Amerikaanse plaat. Bron: Creative Commons - Aardplaten De hele aarde is bedekt met bewegende aardplaten. Dit bewegen gaat langzaam, maar wel snel genoeg om over tientallen miljoenen jaren grote veranderingen te zien. Satellietmetingen tonen aan dat de snelheid ligt tussen de 0-10 cm per jaar. Hoe meer continent er op de aardplaat ligt, des te langzamer de aardplaat beweegt. Er zijn nu zeven grote aardplaten: de Noord-Amerikaanse, de Zuid-Amerikaanse, de Pacifische (grootste), de Afrikaanse, de Eurazische, de Australische en de Antarctische aardplaat. Daarnaast zijn er diverse kleinere platen. Blz. 10

11 Deze platen hebben allemaal een verschillende dikte. De dikte van deze lithosfeer ( steenschaal ) is tot 100 km dik in de oceanen en kan wel 200 km dik worden op het continent. Aardplaten bestaan zowel uit oceanische als continentale lithosfeer, waarbij de eerste maximaal 180 miljoen jaar oud is en de laatste 4 miljard jaar. Oceanische lithosfeer verdwijnt eerder naar grote diepte binnenin de aarde, de aardmantel. - De aardplaten en hun bewegingsrichting aangegeven met rode pijlen. - Oceanen ontstaan Toch is er nog zeer veel oceanische lithosfeer te vinden, er zijn immers verschillende grote oceanen. Kijken we naar het zuidelijk deel van de Atlantische Oceaan, dan lijken de kustlijnen van Zuid-Amerika en Afrika goed in elkaar passen. Dit lijkt niet alleen zo, maar is ook zo geweest is het verre verleden. De Noord-Amerikaanse en de Eurazische aardplaat zijn hier namelijk uiteen bewogen, er is sprake van een divergente plaatgrens. Nu ligt deze plaatgrens in het midden van de Atlantische Oceaan. Deze Mid-Atlantische Rug van km lang is een onderzees gebergte. Het al eerder genoemde IJsland ligt op deze plaatgrens en komt wel boven de zeespiegel uit. Bij divergentie komt magma naar boven vanuit de diepe aarde. De magma koelt af en komt vaak via kussenlava s naar buiten en vormt zo nieuwe lithosfeer. Na stolling van lava neemt de dichtheid toe en zal de oceanische lithosfeer steeds dieper komen te liggen in het oceaanbekken, de berg af tot 5500 m diep. Blz. 11

12 Ten westen van Afrika ligt de Mid-Atlantische Rug, maar in het oosten van Afrika vindt een dergelijk iets plaats. Hier scheurt Afrika langzaam maar zeker. Er zijn al meren ontstaan die bij verder uiteengaan tot een oceaan zullen uitgroeien. Dit is een beginnende divergente plaatgrens. Eerst bolt het landschap op, de lithosfeer wordt dunner en het aantal vulkanen en aardbevingen neemt toe. Zo ontstaat een laaggelegen riftgebied, dat uiteindelijk onderloopt en oceanische lithosfeer aanmaakt. - De jonge oceaanlithosfeer is rood, de oude blauw (maximaal 180 miljoen jaar). Bron: NOAA - Bergen Het tegenovergestelde gebeurt bij de vorming van bergen. Een voorbeeld is de botsing van het continent India tegen Azie: continent-continent convergentie. Hierdoor ontstond het hoogste gebergte op aarde, de Himilaya s. Ook nu nog wordt het gebergte hoger. De gebergtevorming is vooral ontstaan door stukken aardkorst die over elkaar zijn bewogen (de dekplaten ). De bijkomende druk zorgt voor plooien in de aardkorst. Echter, voor de botsing was er nog oceaan tussen India en Azië. De twee platen botsten toen niet, want de oceanischlithosfeer dook namelijk onder het Eurazische continent. De oceaanlithosfeer heeft namelijk een veel grotere dichtheid dan continentlithosfeer. De plaat duikt de diepe aarde in ( subductie ) en vormt een diepe trog tot 12 km diep en een accretiewig, bestaande uit losgeschraapte bodem van de oceaanlithosfeer. Op km diepte wordt het water in de kristalroosters zo verhit dat het stijgt, het smeltpunt van gesteente verlaagt en aanzet tot magmavorming. Het lichtere magma stijgt en Blz. 12

13 veroorzaakt vulkanisme aan het aardoppervlak. Water werkt hier dus als katalysator voor de vorming van een vulkanisch gebergte zoals ook de Andes. Dit type van naar elkaar bewegende platen heet oceaan-continent convergentie. Toen het Indische continent uiteindelijk tegen Azië botste brak waarschijnlijk de oceanische lithosfeer af, zakte weg in de aardmantel en zorgde voor de vorming van de Tibetaanse Hoogvlakte door het opveren van de aarde. - De spectaculaire route van de Indische naar de Eurazische plaat. Bron: USGS - Toch kunnen niet alle gebergtes nog op deze manier verklaard worden. Middenin zee komen soms langgerekte bogen van eilanden voor zoals de Mariana eilanden in de westelijke Stille Oceaan. Deze eiland zijn eigenlijk het topje van grote bergpieken onderwater. In de buurt van deze eilanden duikt de oceaanplaat met de hoogste dichtheid (vaak de oudste) onder de andere oceaanplaat. Net als bij oceaan-continent convergentie is water ook hier katalysator voor vulkanische bergen, hier de eilanden. Bij deze oceaan-oceaan convergentie worden de eilanden op zo n km afstand van de plaatgrens gevormd en wel op de plaat die niet subduceert. Blz. 13

14 Drie types van convergentie: o o o Boven : oceaan-continent Midden : continent-continent Onder : oceaan-oceaan Uiteindelijk zal de onderduikende oceaanplaat zinken tot maximaal de mantel-kern grens op 2900 km diepte. De hoek van de wegduikende plaat is afhankelijk van zijn dichtheid: hoe jonger, des te lager de hoek van wegduiken. Een lagere hoek betekent echter wel meer en zwaardere aardbevingen. En zo n aardbeving kan een heftige tsunami veroorzaken zoals die van tweede kerstdag in De aardbeving die dé tsunami veroorzaakte, ontstond vlakbij de grens tussen de Indisch-Australische de Eurazische plaat. De Indisch-Australische duikt hier onder Eurazische plaat. Géén bergen en oceanen Reizen we nu naar de westkust van de Verenigde Staten, dan is er wel beweging van de lithosfeer, maar er verdwijnt niets en er komt niets bij. Bij de San Andreas Blz. 14

15 transformbreuk beweegt de Noord-Amerikaanse plaat naar het zuiden en de Pacifische plaat naar het noorden. Juist deze beweging bij deze transforme plaatgrens zorgt voor enorme aardbevingen. De meeste van deze plaatgrenzen verbinden divergente rugsegmenten van de (mid-oceanische) spreidingsruggen, vaak om de 100 km. - De San Andreas transformbreuk in Californië. Bron: USGS - Hoe dan? Convergentie, divergentie en transforme plaatgrenzen. Allemaal beweging maar waar komt dat door? Dit komt door de ongelijke verdeling van warmte in de aardmantel naast de stroom van warmte vanuit de kern naar de koele buitenkant. Deze warmte is afkomstig van het ontstaan van de aarde (oerwarmte), van huidige radioactiviteit en van de langzame kristallisatie van de aardkern. De Britse geoloog Arthur Holmes stelde al in 1944 dat de aardmantel grote convectiecellen bevatte. De cellen brengen hierbij gesteente met een lage dichtheid naar het aardoppervlak (bij divergente plaatgrenzen) en kouder gesteente met een hogere dichtheid wordt naar de vaste aardmantel wordt getransporteerd via de subductiezones. Andere wetenschappers stelden dat er twee grote convectiecellen in de hele mantel zouden zijn of dat er zelfs twee cellen op elkaar zouden zijn. Blz. 15

16 Ook de lithosfeer zelf helpt bij de convectie. De oceaanplaten worden na verloop van tijd zo zwaar en dik dat ze de astenosfeer in zinken en de hele plaat meetrekken. Aan de andere kant van de plaat zijn de spreidingsruggen zo dik en zwaar zijn dat ze vanzelf wegglijden van de plaatgrens. Het eerstgenoemde oefent echter de sterkste kracht uit. Zwaartekracht is in beide gevallen de drijvende factor. De lithosfeer is dus een actief onderdeel in het proces van convectie. - De convectiecellen in de aardmantel en het bewegen van de lithosfeer. Bron: Creative Commons - Opvallend detail is dat er op het noordelijk halfrond meer subductiezones liggen, terwijl op het zuidelijk halfrond juist meer spreidingszones aanwezig zijn. Dit betekent dat er een stroming van noord naar zuid moet zijn. Een ander gevolg is dat er een steeds groter oppervlak aan continenten op het noordelijk halfrond komt. Klonteren de landmassa s in de toekomst weer samen net zoals in het verleden? Dat is helemaal afhankelijk van hoeveel warmte de aarde nog kwijt gaat raken. De hoeveelheid warmte wordt bepaald door de snelheid van radioactief verval en de totale hoeveelheid radioactief materiaal. Ook de samenstelling van de planeet is bepalend: hoe vloeibaarder, des te makkelijker convectie ontstaat. Deze factoren, maar ook de afstand tot de zon en de stabilisatie door de maan blijken op de aarde ideaal op elkaar te zijn afgesteld. Blz. 16

17 Voorlopig is de aarde nog lang niet afgekoeld, maar uiteindelijk zal de aarde zoveel hitte hebben verloren dat er geen energie meer genoeg is om de plaattektoniek te voeden. Zal onze planeet dan uiteindelijk net zo dood en levenloos worden als Mars en de Maan, hemellichamen waar mogelijk ook plaattektoniek was? Referenties: Tarbuck & Lutgens, Plate tectonics. In: Earth: Beunk & De Vries Plaattektoniek: motor van het systeem aarde. GEA 2000 (2): Bron : Kennislink.nl Op zoek naar een mammoet botje? Blz. 17

18 Fossiel in de kijker naam: Schizaster scillae DESOR vindplaats: Albufeira, Algarve, Portugal periode: Midden-Mioceen beschrijving: Zeeëgel met heel diepe kenmerkende petalen,vanachter kort, vooraan lang. Grootte tot 7 cm. verzameling: Jules Snellings Elke auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van zijn artikels. Blz. 18

19 INSCHRIJVINGSFORMULIER Datum :. /. /. Naam :... Voornaam :.. Straat : nr : bus :.. Gemeente :... Tel : Interesse : - Algemene geologie O - Paleontologie O - Mineralogie O - Bodemkunde O - Petrologie O - Andere O Lidgeld van 01 sept. tot 31 aug. : - gewoon lid : 18 /jaar (per bijkomend lid van hetzelfde gezin : + 5 /jaar - steunend lid : 25 /jaar - Jeugd (- 16 jaar) : 15 /jaar Het bedrag van de verplichte verzekering is hierin inbegrepen. Te storten op rekening nr : op naam van : Geologische Vereniging van Limburg, Kruisheideweg 32, B 3520 Zonhoven deelnameformulier zoektochten Geologische Vereniging Limburg : 2009 Ondertekende verklaart zich akkoord met het zoektochtreglement van de Geologische Vereniging Limburg en zal er zich naar gedragen tijdens de verschillende uitstappen van het jaar Het betreden van groeves of ontsluitingen gebeurt volledig op eigen risico. De Geologische Vereniging Limburg en/of eigenaars van groeves en ontsluitingen kunnen onder geen enkel beding verantwoordelijk gesteld worden voor eventuele ongevallen! Ondergetekende verklaart tevens volledig in orde te zijn met zijn of haar persoonlijke familiale verzekeringspolis. Dit formulier af te geven op de dag van de zoektocht aan de excursieleider. ZOEKTOCHT: DATUM :. Lid HANDTEKENING : Verantwoordelijk ouder Voogd Familielid Naam en voornaam : Adres :.. Postcode en woonplaats :. Telefoon :.. Naam en leeftijd 1 e kind (*) : Naam en leeftijd 2 e kind (*) : (*) naam en leeftijd van het kind invullen indien U als ouder, voogd of familielid verantwoordelijk bent voor personen jonger dan 14 jaar Blz. 19

20 Interesse? Aarzel niet en neem contact t met het bestuur. Alvast bedankt! Blz. 20

Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4

Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4 Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4 Cursus 4.1: De aarde beeft Opbouw van de aarde Clip: Opbouw van de aarde De aarde is, van binnen naar buiten, opgebouwd uit: 1. de binnenkern De kern van de aarde is

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 6 november/december 2009

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 6 november/december 2009 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 6 november/december 2009 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 1 januari / februari 2008

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 1 januari / februari 2008 België Belgique P.B. P.P. 3500 Hasselt 1 BC 10246 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 1 januari / februari 2008 Afgiftekantoor : 3500 Hasselt 1 Erkenningnummer

Nadere informatie

5 havo 2 End. en ex. processen 1-4

5 havo 2 End. en ex. processen 1-4 5 havo 2 End. en ex. processen 1-4 Rusteloze aarde De Toch miljoenenstad ging het in 79 Napels na Chr. ligt grandioos op nog geen mis 10km De inwoners van de Vesuvius, van niemand Pompei waren lijk zich

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 5 september/oktober 2008

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 5 september/oktober 2008 België Belgique P.B. P.P. 3500 Hasselt 1 BC 10246 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 5 september/oktober 2008 Afgiftekantoor : 3500 Hasselt 1 Erkenningnummer

Nadere informatie

Daarbij stierven 200 duizend mensen.

Daarbij stierven 200 duizend mensen. Filmpje op www.youtube.com/watch?v=vua_y9c4zu4&feature=related Google trefwoorden: filmpje, plaattektoniek, teleac, youtube Aardbevingen Beweging in de aarde In 2004 was de tsunami in Azië na aardbeving

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 1 januari/februari 2009

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 1 januari/februari 2009 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 1 januari/februari 2009 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 3 mei/juni 2008

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 3 mei/juni 2008 België Belgique P.B. P.P. 3500 Hasselt 1 BC 10246 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 3 mei/juni 2008 Afgiftekantoor : 3500 Hasselt Centrum Erkenningnummer

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 1 januari/februari 2007

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 1 januari/februari 2007 België Belgique P.B. P.P. 3500 Hasselt 1 BC 10246 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 1 januari/februari 2007 Afgiftekantoor : 3500 Hasselt 1 Erkenningnummer

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 4 juli/augustus 2007

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 4 juli/augustus 2007 België Belgique P.B. P.P. 3500 Hasselt 1 BC 10246 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 4 juli/augustus 2007 Afgiftekantoor : 3500 Hasselt 1 Erkenningnummer :

Nadere informatie

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 5. www.degeo-online.nl. 1ste druk

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 5. www.degeo-online.nl. 1ste druk De Geo 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 5 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) (Summary in Dutch) Aardwetenschappers kijken naar de structuur van het oppervlak en inwendige van de aarde, en de processen die zich daar afspelen. De aarde lijkt op het eerste gezicht nogal hard en vast,

Nadere informatie

Natuurrampen. Natuurrampen. Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting.

Natuurrampen. Natuurrampen. Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting. Natuurrampen Natuurrampen Natuurrampen Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting. Gevolgen: bijvoorbeeld bedolven mensen, doden,

Nadere informatie

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte.

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De aarde 1. Het Heelal De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De oerknal Wetenschappers denken dat er meer dan 15 miljoen jaar geleden een enorme ontploffing

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 1 januari / februari 2013

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 1 januari / februari 2013 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 1 januari / februari 2013 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 6 november / december 2013

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 6 november / december 2013 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 6 november / december 2013 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 2 maart/april 2007

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 2 maart/april 2007 België Belgique P.B. P.P. 3500 Hasselt 1 BC 10246 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 2 maart/april 2007 Afgiftekantoor : 3500 Hasselt 1 Erkenningnummer : P

Nadere informatie

De horizontale bewegingen van de platen

De horizontale bewegingen van de platen De horizontale bewegingen van de platen!sommige platen bestaan uit oceanische korst, sommige uit continentale korst, sommige uit beiden.!een continentale plaat is lichter dan een oceanische plaat Platen

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 2 maart/april 2008

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 2 maart/april 2008 België Belgique P.B. P.P. 3500 Hasselt 1 BC 10246 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 2 maart/april 2008 Afgiftekantoor : 3500 Hasselt 1 Erkenningnummer : P

Nadere informatie

BEWEGENDE AARDE: KWARTET

BEWEGENDE AARDE: KWARTET BEWEGENDE AARDE: KWARTET Theoretisch kader In dit kwartetspel leer je door middel van het beantwoorden van vragen over van alles dat met het bewegen van de aarde te maken heeft. Elk kwartet heeft een onderwerp,

Nadere informatie

Een vulkaan onder Nederland

Een vulkaan onder Nederland lespakket Natuurkunde studie Aardwetenschappen Een vulkaan onder Nederland Jij bent de geoloog in dienst en verantwoordelijk voor het geruststellen van de (Europese) bevolking. Jij moet bepalen wie er

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde oud progr vwo 2010 - I

Eindexamen aardrijkskunde oud progr vwo 2010 - I Actieve aarde Opgave 7 Platentektoniek en klimaat Bestudeer bron 1 die bij deze opgave hoort. 1p 25 Welke atlaskaart moet je gebruiken om inzicht te krijgen in de plaattektonische bewegingen vanaf het

Nadere informatie

1.1 Het ontstaan van de aarde

1.1 Het ontstaan van de aarde Boekverslag door H. 1566 woorden 16 december 2007 6.8 27 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1.1 Het ontstaan van de aarde Actualiteitsprincipe: het heden is de sleutel tot het verleden. ONS ZONNESTELSEL.

Nadere informatie

Sessie 1 Inleiding plaattektoniek

Sessie 1 Inleiding plaattektoniek Sessie 1 Inleiding plaattektoniek Aarde is dynamisch The summit of Mount Everest is made of marine limestone, zo ongeveer drukt de Amerikaanse schrijver John McPhee in een paar woorden uit dat de Aarde

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 3 mei / juni 2014

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 3 mei / juni 2014 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 3 mei / juni 2014 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum Erkenningnummer

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 5 september/oktober 2013

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 5 september/oktober 2013 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 5 september/oktober 2013 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 3 mei/juni 2009

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 3 mei/juni 2009 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 33 nr. 3 mei/juni 2009 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum Erkenningnummer

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 1 januari / februari 2014

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 1 januari / februari 2014 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 1 januari / februari 2014 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum

Nadere informatie

Wat zie jij op het plaatje? Schrijf het vehaal af. De golf was zo hoog als een. Er staan heel veel huizen onder

Wat zie jij op het plaatje? Schrijf het vehaal af. De golf was zo hoog als een. Er staan heel veel huizen onder Lees het verhaal van de aardbeving. Stel je voor: de aarde beweegt. De lampen schudden heen en weer. Je hele huis schudt heen en weer. Het huis stort in! Alles is kapot. Dat kan gebeuren bij een aardbeving.

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 4 juli/augustus 2008

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 4 juli/augustus 2008 België Belgique P.B. P.P. 3500 Hasselt 1 BC 10246 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 4 juli/augustus 2008 Afgiftekantoor : 3500 Hasselt 1 Erkenningnummer :

Nadere informatie

INHOUD. Inleiding Aardbevingen Bergen Bosbranden Koraal Lawines Meteorieten Onweer...

INHOUD. Inleiding Aardbevingen Bergen Bosbranden Koraal Lawines Meteorieten Onweer... INHOUD Inleiding...6 1 Aardbevingen...8 2 Bergen... 10 3 Bosbranden... 12 4 Koraal... 14 5 Lawines... 16 6 Meteorieten... 18 7 Onweer... 20 8 Opwarming van de aarde... 22 9 Orkanen... 24 10 Overstromingen...

Nadere informatie

Woord vooraf. Schatten uit de natuur.indb :09

Woord vooraf. Schatten uit de natuur.indb :09 Varisciet Hope-diamant Conus eburneus Woord vooraf Overal op onze planeet vind je wonderen uit de natuur. De gesteenten waaruit het aardoppervlak bestaat, bergen talloze verrassingen van kleurige mineralen

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 2 maart / april 2014

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 2 maart / april 2014 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 2 maart / april 2014 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum Erkenningnummer

Nadere informatie

AARDRIJKSKUNDE VOOR DE TWEEDE FASE. VWO zakboek samenvattingen begrippen examentips

AARDRIJKSKUNDE VOOR DE TWEEDE FASE. VWO zakboek samenvattingen begrippen examentips AARDRIJKSKUNDE VOOR DE TWEEDE FASE VWO zakboek samenvattingen begrippen examentips Aan de slag met het Wereldwijs zakboek Het Wereldwijs zakboek helpt je bij de voorbereiding op toetsen, schoolexamens

Nadere informatie

Naam: VULKANEN. Vraag 1. Uit welke drie lagen bestaat de aarde? Vraag 2. Hoe dik is de aardkorst gemiddeld?

Naam: VULKANEN. Vraag 1. Uit welke drie lagen bestaat de aarde? Vraag 2. Hoe dik is de aardkorst gemiddeld? Naam: VULKANEN Voordat je begrijpt hoe vulkanen ontstaan, moet je eerst weten hoe de aarde in elkaar zit. De aarde is een bol die uit drie lagen bestaat. De binnenste laag is de kern. De temperatuur is

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde De aarde van binnen en de gevolgen daarvan

Praktische opdracht Aardrijkskunde De aarde van binnen en de gevolgen daarvan Praktische opdracht Aardrijkskunde De aarde van binnen en de gevolgen daarvan Praktische-opdracht door een scholier 3026 woorden 8 maart 2004 5,4 83 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoe is de aarde van

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2008-II

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2008-II Actieve aarde Opgave 7 Opheffing van gesteenten en ertsen in het Scandinavisch Hoogland Gebruik de bronnen 10 en 11 van het bronnenboekje. In de derde afbeelding (afbeelding C) van bron 10 zijn de cijfers

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 6 november / december 2014

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 6 november / december 2014 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 6 november / december 2014 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2005-II

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2005-II Actieve aarde Opgave 7 bron 12 Ouderdom van de oceanische korst bron: Berendsen, H.J.A., Fysisch-geografisch onderzoek, Assen, 1997 De ligging van delen van de oceanische korst met een verschillende geologische

Nadere informatie

Werkblad bij de geoquest Vulkanen

Werkblad bij de geoquest Vulkanen Naam: Werkblad bij de geoquest Vulkanen 1. Wat zijn vulkanen? Een vulkaan is een berg opgebouwd uit lava en as. 2. a)hoe ontstaan vulkanen? Vulkanen ontstaan door breuken in de aardkorst. Door de stromingen

Nadere informatie

Soorten vulkanen. Tefra vulkaan: Werkende vulkaan: Er zijn heel veel soorten vulkanen en ik ga er 6 opnoemen en er wat over vertellen dat zijn,

Soorten vulkanen. Tefra vulkaan: Werkende vulkaan: Er zijn heel veel soorten vulkanen en ik ga er 6 opnoemen en er wat over vertellen dat zijn, Voorwoord Ik doe mijn werkstuk over vulkanen, ik doe hem over vulkanen omdat ik er echt niets over wist, en het leek me een superleuk en interessant onderwerp, ik ga u iets leren wat voor soorten uitbarstingen

Nadere informatie

Determineren van gesteente

Determineren van gesteente Aarde Paragraaf 1 en atlasvaardigheden Determineren van gesteente Als je een gesteente bestudeert en daarna vaststelt wat de naam van het gesteente is, dan ben je aan het determineren. Je kunt gesteenten

Nadere informatie

Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel

Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel ------------------------------------------------------------------------------------------ Let op: - Je bent zelf verantwoordelijk voor het

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 6 november/december 2008

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 6 november/december 2008 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 32 nr. 6 november/december 2008 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum

Nadere informatie

INHOUD 1 WAAR LIGT HET? 2 WAAR KOMT HET VANDAAN? 3 EUROPA

INHOUD 1 WAAR LIGT HET? 2 WAAR KOMT HET VANDAAN? 3 EUROPA INHOUD 1 WAAR LIGT HET? Hoe ziet de aarde eruit? 6-7 Hoe vind je de weg op aarde? 8-9 Afstanden 10-11 De zes continenten 12-13 Oceanen en zeeën 14-15 Waar leven walvissen en haaien? 16-17 De grootste rivieren

Nadere informatie

NRC Artikel van 19 september 2011

NRC Artikel van 19 september 2011 NRC Artikel van 19 september 2011 http://www.nrc.nl/nieuws/2011/09/19/dodental-aardbeving-india-loopt-op/ Leerstofanalyse 1. belangrijke leerstof elementen feiten: van de buitenwereld afgesloten rampgebied,

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde H1

Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde H1 Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde H1 Samenvatting door J. 3602 woorden 27 april 2014 6,3 11 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 1.1 Het ontstaan en de opbouw van de aarde Hoe begrijp

Nadere informatie

Plaattektoniek. Fieke van Lith. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Plaattektoniek. Fieke van Lith. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Fieke van Lith 17 October 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/88104 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Vulkaanuitbarsting in het nieuws!

Vulkaanuitbarsting in het nieuws! Kopieerblad 1 Vulkaanuitbarsting in het nieuws! Vulkaanuitbarsting in het nieuws! Wat weet je over de vulkaanuitbarsting die heeft plaatsgevonden? Waar heeft de vulkaanuitbarsting plaatsgevonden? Duid

Nadere informatie

Aarde: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit

Aarde: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit Aarde: De aarde als natuurlijk systeem; Aardrijkskunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Overzicht domeinen CE Aardrijkskunde A1: Geografische benadering B1: Samenhang en verscheidenheid in de wereld C1: De aarde

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1

Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1 Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1 Samenvatting door N. 1932 woorden 2 maart 2016 7,2 10 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Samenvatting Aardrijkskunde Systeem aarde Hoofdstuk

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 5 september / oktober 2014

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 5 september / oktober 2014 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 38 nr. 5 september / oktober 2014 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum

Nadere informatie

Roestig land. De Wijstgronden

Roestig land. De Wijstgronden Roestig land De Wijstgronden Verslag van de lezing en excursie van Professor R. T. van Balen en Nico Ettema voor de Werkgroep Geologie en Landschap. Bedafse Bergen, Uden. 10.00-1600 uur. Een mooie herfstdag.

Nadere informatie

DEELNEMERS. Zaterdag 3 januari : Luswandeling

DEELNEMERS. Zaterdag 3 januari : Luswandeling BESCHRIJVING TOCHT We hebben zelf een aantal wandelingen uitgestippeld op het eiland Tenerife bestaande uit delen van verschillende bestaande wandelwegen. Hieronder een kaartje van een gedeelte van Tenerife

Nadere informatie

Kernpunten. Conclusie en nawoord. Essay naar de temperaturen binnen de kern van de aarde. Auteur: Sebastien Immers. Copyright Augustus 2010

Kernpunten. Conclusie en nawoord. Essay naar de temperaturen binnen de kern van de aarde. Auteur: Sebastien Immers. Copyright Augustus 2010 Kernpunten Essay naar de temperaturen binnen de kern van de aarde. Conclusie en nawoord Auteur: Sebastien Immers Copyright Augustus 2010 Voor meer informatie: info@immerspher.com Internetadressen: http://www.immerspher.com

Nadere informatie

25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal

25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal 25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal Land Inwoners: 30.430.267 (België: 10.449.361) Oppervlakte: 147.181 km² (België: 30 528 km²) BNP/capita: $ 2 400 (België: $41 700) Bevolking Levensverwachting bij

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 5 september/oktober 2007

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 5 september/oktober 2007 België Belgique P.B. P.P. 3500 Hasselt 1 BC 10246 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 5 september/oktober 2007 Afgiftekantoor : 3500 Hasselt 1 Erkenningnummer

Nadere informatie

Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12

Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 2: De opbouw van de aarde Kern: 3700 km dik, binnenste deel vast, buitenste deel vloeibaar -> aardmagnetisme Aardmantel: 2900

Nadere informatie

Inleiding Waarom dit onderwerp?

Inleiding Waarom dit onderwerp? Inleiding Ik zou graag willen weten hoe vulkanen ontstaan. En wat de oorzaak kan zijn dat vulkanen uitbarsten. Waarom dit onderwerp? Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik laatst heel vaak de Etna op tv

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1

Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1 Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1 Samenvatting door Fleur 4479 woorden 11 juli 2017 2 1 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Systeem aarde 1.1 Het ontstaan en de opbouw

Nadere informatie

Aardrijkskunde H2 Endogene en exogene processen

Aardrijkskunde H2 Endogene en exogene processen Aardrijkskunde H2 Endogene en exogene processen P2 Opbouw van de aarde Vroeger was de aarde een klont roodgloeiend gesteente, door de afstand tot de zon is dat afgekoeld en de buitenste laag gestold. De

Nadere informatie

4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus

4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus Inhoud 4 Het heelal 6 De zon 10 8 De aarde De maan Jupiter 18 12 Ons zonnestelsel 14 15 16 Mars Mercurius Venus 22 Saturnus Verre planeten 24 Satellieten van het zonnestelsel 20 26 Planetoïden 27 Kometen

Nadere informatie

Vijfde leerjaar: Opdracht 1

Vijfde leerjaar: Opdracht 1 Vijfde leerjaar: Opdracht 1 Toon een foto uit San Marino. Dit is een dwergstaat in Italië en één van de kleinste landen ter wereld. Het landje is 61 km² groot en is volledig omgeven door Italië, maar geen

Nadere informatie

DE RUSTELOZE AARDE De aarde leeft... daar komen jullie in dit 'dossier' meer over te weten.

DE RUSTELOZE AARDE De aarde leeft... daar komen jullie in dit 'dossier' meer over te weten. DE RUSTELOZE AARDE De aarde leeft... daar komen jullie in dit 'dossier' meer over te weten. Voortdurend vinden er aardbevingen plaats en ook vulkanen kunnen na een slaap van duizenden jaren 'opeens' wakker

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2006-I

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2006-I Actieve aarde Opgave 6 Platentektoniek nu en in de toekomst bron 11 Plaatbewegingen langs de westkust van Noord-Amerika Huidige situatie A Juan de Fuca B Noord- Amerikaanse San Andreas breuk Pacifische

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 3 mei/juni 2013

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 3 mei/juni 2013 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 37 nr. 3 mei/juni 2013 België Belgique P.B. P.P. 3520 Zonhoven centrum BC 10246 Afgiftekantoor : 3520 Zonhoven centrum Erkenningnummer

Nadere informatie

Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 3. Over scheuren en platen 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 6.

Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 3. Over scheuren en platen 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 6. Aardbevingen Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 4 3. Over scheuren en platen 5 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 9 6. Tsunami s 10 7. Het epicentrum 11 8. De seismograaf 12

Nadere informatie

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 3 mei/juni 2007

GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS. tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 3 mei/juni 2007 België Belgique P.B. P.P. 3500 Hasselt 1 BC 10246 GEOLOGISCHE VERENIGING LIMBURG GEOLITHOS tweemaandelijks tijdschrift : JG 31 nr. 3 mei/juni 2007 Afgiftekantoor : 3500 Hasselt 1 Erkenningnummer : P 509219

Nadere informatie

Beschrijven de Ring van vuur.

Beschrijven de Ring van vuur. Samenvatting door M. 1687 woorden 8 oktober 2012 6 51 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 5, Azie rampen 1, De ring van vuur. Drie soorten natuurrampen die vaak in Azie voorkomen.

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5 Samenvatting door M. 2129 woorden 27 juni 2012 6,3 1 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 1, De ring van vuur. Drie soorten natuurrampen die vaak in

Nadere informatie

Werkstuk ANW Aardbevingen

Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk door een scholier 879 woorden 3 juni 2004 5,7 57 keer beoordeeld Vak ANW Hoe ontstaat een aardbeving Om deze deelvraag te beantwoorden moet ik eerst uitleggen dat de

Nadere informatie

Numerieke Geodynamica

Numerieke Geodynamica Oerol Festival, 16 juni 2014 Numerieke Geodynamica (Hoe nerds de Aarde bestuderen) Dr. Cedric Thieulot!!!! www.cedricthieulot.net 1997 B.Sc. Wiskunde! (Univ. Parijs XI)! 2000 M.Sc. Natuurkunde! (TU/e)!

Nadere informatie

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS OPDRACHTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS OPDRACHTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE BIJZONDERE SCHATTEN LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom is

Nadere informatie

Vulkanen. Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik een onderwerp wou dat niet vaak voor komt. En dan kan je er ook nog iets van leren. Blz.

Vulkanen. Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik een onderwerp wou dat niet vaak voor komt. En dan kan je er ook nog iets van leren. Blz. Vulkanen Blz. 1 Vulkanen Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik een onderwerp wou dat niet vaak voor komt. En dan kan je er ook nog iets van leren. Blz.2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 voorblad Blz.

Nadere informatie

inhoud 1. Inleiding 2. Wat is een planeet 3. Soorten planeten 4. Het ontstaan van planeten 5. De planeten 1.Mercurius 2. Venus 3. De Aarde 4.

inhoud 1. Inleiding 2. Wat is een planeet 3. Soorten planeten 4. Het ontstaan van planeten 5. De planeten 1.Mercurius 2. Venus 3. De Aarde 4. Planeten inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een planeet 4 3. Soorten planeten 5 4. Het ontstaan van planeten 6 5. De planeten 7 1.Mercurius 8 2. Venus 9 3. De Aarde 10 4. Mars 11 5. Jupiter 12 6. Saturnus

Nadere informatie

1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?

1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? 1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? Hoofdstuk 1 Les 1 Zoek het op Bij de evenaar staat de zon hoog. Het is er warm en daardoor verdampt het water. Die warme damp stijgt op en koelt af: dan gaat

Nadere informatie

Mexico kan het schudden

Mexico kan het schudden 1 Doelgroep De lesbrief is bedoeld voor leerlingen in de onderbouw vmbo, havo en vwo. Het uitwerken van de opdrachten kost de leerling ongeveer een tot anderhalf lesuur (van 50 minuten). De onderzoeksvragen

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2008-I

Eindexamen aardrijkskunde vwo 2008-I Actieve aarde Opgave 7 De Zuidwalvulkaan Gebruik de bronnen 9 tot en met 11 van het bronnenboekje. 1p 25 Welke atlaskaart geeft het breukensysteem waarmee de ligging van de Zuidwalvulkaan is verbonden

Nadere informatie

Planetaire Samenstanden en Aardbevingen 2014-10-05 door Frank Hoogerbeets

Planetaire Samenstanden en Aardbevingen 2014-10-05 door Frank Hoogerbeets Planetaire Samenstanden en Aardbevingen 2014-10-05 door Frank Hoogerbeets Volgens de gevestigde wetenschap zijn aardbevingen het gevolg van de beweging van tektonische platen, die wordt veroorzaakt door

Nadere informatie

Lesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE

Lesbrief BIJZONDERE SCHATTEN OPDRACHT 1 - SCHATGRAVEN IN DE NOORDZEE Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO BIJZONDERE SCHATTEN De haven van Rotterdam wordt te klein. Voor de in- en uitvoer van goederen is meer ruimte nodig in de haven. Daarom komt er een uitbreiding

Nadere informatie

De Blauwe Vogel 1609

De Blauwe Vogel 1609 IJSLAND Avontuurlijk Reykjavik & omgeving De Blauwe Vogel 1609 Reisfamilie Carlier Geniet tijdens deze rondreis door IJsland van de rust in het adembenemende landschap van geisers, gletsjers, vulkanen

Nadere informatie

inhoud 1. Vulkanen 2. Een kijkje in de aarde 3. Schuivende platen 4. Het ontstaan van vulkanen 5. Een kijkje in een vulkaan 6.

inhoud 1. Vulkanen 2. Een kijkje in de aarde 3. Schuivende platen 4. Het ontstaan van vulkanen 5. Een kijkje in een vulkaan 6. Vulkanen inhoud. Vulkanen 3 2. Een kijkje in de aarde 4 3. Schuivende platen 5 4. Het ontstaan van vulkanen 6 5. Een kijkje in een vulkaan 9 6. De uitbarsting 0 7. Soorten vulkanen 2 8. De supervulkaan

Nadere informatie

6,6. Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde

6,6. Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari 2011 6,6 11 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Paragraaf 1: 1a rijst, zon, massage, kruiden, palmbomen, vruchtbaar land B 1(B) 2(E) 3(G) 4(A) 5(K)

Nadere informatie

Geschiedenis van de aarde

Geschiedenis van de aarde Geschiedenis van de aarde Vragen bij de oefen- en zelftoetsmodule behorende bij hoofdstuk 25 van 'Biology', Campbell, 8e druk en de colleges 'Dynamische aarde'. november 2009 Inleiding Je moet weten: hoe

Nadere informatie

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:

Nadere informatie

6.6. Samenvatting door een scholier 1458 woorden 15 augustus keer beoordeeld. Aardrijkskunde

6.6. Samenvatting door een scholier 1458 woorden 15 augustus keer beoordeeld. Aardrijkskunde Samenvatting door een scholier 1458 woorden 15 augustus 2010 6.6 22 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aardrijkskunde: Endogene en Exogene processen 1.2 t/m 1.9 en 1.11 t/m 1.13 1.2

Nadere informatie

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in.

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in. EEN KRACHTIGE NATUURRAMP ERKBOEK VOOR LEERLINGEN Vul hier je naam in. INHOUD at is een tsunami? 2 Vul hier je groep in. Hoe ontstaat een tsunami? 3 aar komen tsunami s voor? 4 De gevolgen van een tsunami

Nadere informatie

INDONESIË. Natuurlijke en landschappelijke kenmerken

INDONESIË. Natuurlijke en landschappelijke kenmerken INDONESIË Natuurlijke en landschappelijke kenmerken Structuur [1/2] De kandidaat kan gebiedskenmerken van een ontwikkelingsland beschrijven en analyseren. Het betreft: a. sociaal-geografische en fysisch-geografische

Nadere informatie

Opgave 3 Opbouw en afbraak van de Schotse Hooglanden

Opgave 3 Opbouw en afbraak van de Schotse Hooglanden Eindexamen vwo aardrijkskunde 214-I Aarde Opgave 3 Opbouw en afbraak van de Schotse Hooglanden Bestudeer de bronnen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. Gebruik bron 3a en de

Nadere informatie

Nr. 2 april 2004. GEA Kring West Brabant Opgericht 15 april 1973. Stichting Geologische Activiteiten. Kring West Brabant

Nr. 2 april 2004. GEA Kring West Brabant Opgericht 15 april 1973. Stichting Geologische Activiteiten. Kring West Brabant Pagina 1 Pagina 1 Nr. 2 april 2004 Stichting Geologische Activiteiten Kring West Brabant Pagina 2 In dit nummer 2 Inleveren kopij. 2 Boek mineralen herkennen. 3 Agenda 2004 3 Excursie De Ankerpoort 4 Excursie

Nadere informatie

De Alpen-natuurlandschap

De Alpen-natuurlandschap Samenvatting door T. 1020 woorden 15 december 2012 5,6 36 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo De Alpen-natuurlandschap Het ontstaan Endogende krachten - breuken in aardkorst - aardkorst verdeelt

Nadere informatie

Fysische Geografie. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/67092

Fysische Geografie. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/67092 Auteur Jorick Boll Laatst gewijzigd 23 november 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/67092 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

DE OUDSTE GESTEENTEN VAN DE AARDE (deel 2)

DE OUDSTE GESTEENTEN VAN DE AARDE (deel 2) Grondboor en Hamer, jrg. 43, no. 3, p. 78-83, 8 fig., juni 1989 DE OUDSTE GESTEENTEN VAN DE AARDE (deel 2) Dr.J.van Diggelen * Wie zich wil verdiepen in het verre verleden van onze Aarde moet op zoek naar

Nadere informatie

WERKBLAD. Naam: Namen van de andere leerlingen uit jouw groepje:

WERKBLAD. Naam: Namen van de andere leerlingen uit jouw groepje: Jouw wereld op de kaart WERKBLAD Groep 7 en 8 Recht zo die gaat! Varen op de kaart van Mercator Deze tentoonstelling gaat over Mercator, een beroemde kaartenmaker uit de 16de eeuw. Zijn wereldkaart wordt

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde H1 De actieve aarde

Samenvatting Aardrijkskunde H1 De actieve aarde Samenvatting Aardrijkskun H1 De actieve aar Samenvatting door P. 1673 woorn 27 februari 2013 7,3 8 keer beooreld Vak Metho Aardrijkskun De Geo 1.1: De aar is zo n 4,5 miljard jaar oud Schotse geoloog Hutton

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12

Samenvatting Aardrijkskunde Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 Samenvatting Aardrijkskunde Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 Samenvatting door F. 1428 woorden 6 december 2012 5,5 18 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde

Nadere informatie

Humboldt. Humboldt. Pico del Teide 1 HV LEEROPDRACHTENBOEK AARDRIJKSKUNDE VOOR DE ONDERBOUW

Humboldt. Humboldt. Pico del Teide 1 HV LEEROPDRACHTENBOEK AARDRIJKSKUNDE VOOR DE ONDERBOUW 1 H V Humboldt Humboldt Alexander von Humboldt (1769-1859) was een Duitse wetenschapper en ontdekkingsreiziger. Veel mensen zien hem als de eerste moderne geograaf. Terwijl andere wetenschappers vooral

Nadere informatie

5,3. Werkstuk door R woorden 19 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding

5,3. Werkstuk door R woorden 19 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding Werkstuk door R. 1394 woorden 19 oktober 2016 5,3 8 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Bij het vak aardrijkskunde kreeg iedereen een opdracht om het werkstuk over verschillende natuurrampen (verschijnsels)

Nadere informatie

Natuurverschijnselen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Natuurverschijnselen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 21 december 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87250 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Endogene en exogene processen (H2 Aarde)

Samenvatting Aardrijkskunde Endogene en exogene processen (H2 Aarde) Samenvatting Aardrijkskunde Endogene en exogene processen (H2 Aarde) Samenvatting door een scholier 2526 woorden 25 maart 2011 6,3 43 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde H2 aarde Endogene en exogene processen

Nadere informatie