Naam: VULKANEN. Vraag 1. Uit welke drie lagen bestaat de aarde? Vraag 2. Hoe dik is de aardkorst gemiddeld?

Transcriptie

1 Naam: VULKANEN Voordat je begrijpt hoe vulkanen ontstaan, moet je eerst weten hoe de aarde in elkaar zit. De aarde is een bol die uit drie lagen bestaat. De binnenste laag is de kern. De temperatuur is daar meer dan 4000 graden. Tussen de binnenkern en de aardkorst zit de mantel. Deze bestaat voornamelijk uit magma. Alleen de buitenste laag is afgekoeld en hard. Dat is de aardkorst, de grond waarop wij lopen. Hij bestaat uit vast gesteente. De bodem van de zeeën en oceanen hoort ook bij de aardkorst. De aardkorst is niet overal even dik. Gemiddeld is hij 40 kilometer dik. Vraag 1. Uit welke drie lagen bestaat de aarde? Vraag 2. Hoe dik is de aardkorst gemiddeld? De aardkorst bestaat uit losse delen. Die delen heten tektonische platen. Ze bewegen heel langzaam. Per jaar slechts een paar centimeter. Op sommige plekken botsen de platen tegen elkaar. Op die plekken ontstaan gebergtes. Zo is ook de Himalaya ontstaan. Daar schoof de Indische plaat tegen de Aziatische plaat en duwden elkaar omhoog. pagina 1 van 5

2 Bij zo n botsing ontstaan vulkanen en aardbevingen. Een vulkaan is een gat in de aardkorst, waardoor gesmolten gesteente en andere materialen naar de oppervlakte komen. Sommige vulkanen zijn gewoon scheuren in de aardkorst. Andere zijn zwakke plekken in de aardkorst, die ontstaan op plaatsen waar magma door de korst brandt en omhoog borrelt waardoor het aan het aardoppervlak komt. Magma is heet gesmolten gesteente, dat ontstaat door het gedeeltelijk smelten van de korst en de mantel bij hoge temperaturen diep onder de grond. Als magma aan de oppervlakte komt, noemt men dit lava. Uit vulkanen komt niet altijd lava gestroomd. We praten vaak over drie types vulkanen. De eerste zijn actieve vulkanen. Die kunnen jaren achtereen rustig zijn en dan ineens uitbarsten. Het tweede type is de slapende vulkaan. Die zijn eeuwen stil en komen dan plotseling tot een zware uitbarsting. pagina 2 van 5

3 Het derde type is de uitgedoofde vulkaan. Bij dit type is de aardkorst in de loop van de eeuwen van onderen zo aangegroeid, dat het magma er niet meer doorheen kan branden. Daardoor komen deze vulkanen niet meer tot uitbarsting. Vraag 3. Vul het juiste woord in op de goede plaats. lava - vulkanen magma - gesteente.. ontstaan op zwakke plekken in de aardkorst. Ze ontstaan op plaatsen waar door de korst brandt en omhoog borrelt waardoor het aan het aardoppervlak komt. Magma is heet gesmolten., dat ontstaat door het gedeeltelijk smelten van de korst en de mantel bij hoge temperaturen diep onder de grond. Als magma aan de oppervlakte komt, noemt men dit.. Vraag 4. Kun je drie soorten vulkanen noemen? Vraag 5. Teken hiernaast de doorsnee van een vulkaan. Gebruik de woorden: aardkorst magma lava krater aswolk pagina 3 van 5

4 Magma. Het mengsel dat bij een uitbarsting uit een vulkaan komt, wordt magma genoemd. Het is een mengsel van gesmolten gesteente en gas. Het magma wordt gevormd in het onderste gedeelte van de aardkorst en in het bovenste gedeelte van de mantel. Dit komt doordat het gesteente heet genoeg is om een klein deel van het magma te laten smelten. Als er genoeg magma is gevormd, stijgt het door de spleten in de aardkorst omhoog naar de oppervlakte. De uitbarsting wordt veroorzaakt door een explosieve hittegolf, die gloeiend hete rotsblokken de lucht in slingert en de lava aan alle kanten van de berg laat stromen. Vraag 6. Kun je deze zinnen in de goede volgorde zetten? De geboorte van eilanden. Op de bodem van oceanen bevinden zich minstens tachtig actieve vulkanen. Als er een uitbarsting plaatsvindt, komt hun kegel soms boven de zeespiegel uit en vormt een eiland. Eerst komen er grote bellen van onder water. Ze worden gevolgd door smeulende lava en een grote wolk en as die als een grijze zuil kilometers hoog de hemel in stijgt. 1. De gloeiend hete rotsblokken worden de lucht in geslingerd. 2. De lava stroomt aan alle kanten van de berg. 3. De uitbarsting wordt veroorzaakt door een explosieve hittegolf. De goede volgorde:.. pagina 4 van 5

5 Vraag 7. Hoe ontstaat een vulkaaneiland?.... Uitbarsting. In de hele wereld zijn er op elk willekeurig tijdstip twintig vulkanen actief. Wetenschappers kunnen vulkaanuitbarstingen nauwkeurig voorspellen, maar toch moeten ze oppassen met het vaststellen van een uitbarsting. Want als het te vroeg is, wordt er onnodig paniek gezaaid. Maar als het te laat is, lopen er levens gevaar. Er zijn geen duidelijke tekens die aangeven dat een vulkaan gaat uitbarsten. Alle vulkanen gedragen zich verschillend. Soms lijkt het alsof een vulkaan op het punt van uitbarsten staat. Boven actieve vulkanen als de Etna in Sicilië, de Vesuvius in Italië, en andere in Hawaï en Alaska wordt de rook dikker. Er vinden aardbevingen plaats en er verschijnen openingen in de berghelling waaruit gassen ontsnappen. Kegels worden breder en vallen soms in de rook uitbrakende krater. Toch hoeven ze dan niet uit te barsten. Ook gebeurt het wel dat een vulkaan die al honderden jaren slaapt, plotseling zonder waarschuwing ontwaakt. Wetenschappers doen metingen om van elke vulkaan zijn karakter vast te stellen. Zo komen ze te weten welke waarschuwingstekens hij afgeeft voor een uitbarsting. Vraag 8. Waar zijn op dit moment vulkanen actief?.. Vraag 9. Wat hebben aardbevingen en vulkaanuitbarstingen met elkaar gemeen? pagina 5 van 5