Werkblad bij de geoquest Vulkanen

Transcriptie

1 Naam: Werkblad bij de geoquest Vulkanen 1. Wat zijn vulkanen? Een vulkaan is een berg opgebouwd uit lava en as. 2. a)hoe ontstaan vulkanen? Vulkanen ontstaan door breuken in de aardkorst. Door de stromingen van het vloeibare gesteente in de kern van de aarde wordt een grote druk opgebouwd waardoor de losse platen gaan bewegen. Uiteindelijk wordt de druk zo groot dat de platen botsen of uit elkaar worden getrokken waardoor het vloeibare gesteente naar boven wordt geduwd, de aardkorst uit. 2. b) Vergelijk de drie verschillende manieren waarop vulkanen tot stand komen. Maak daarbij gebruik van onderstaand schema. Wat gebeurt er? Platen bewegen uit elkaar. Magma ontsnapt uit de aardmantel. Kans op ontstaan meerdere vulkanen bij elkaar Vulkanisme verloopt rustig/onrustig Naar elkaar toe bewegende platen. De ene plaat duikt onder de andere plaat. Ja Nee Nee Rustig Onrustig Onrustig Zwakke plekken in de aardkorst. De druk op de zwakke plek wordt zo groot dat een uitbarsting plaats vind. Plaats ontstaan In Atlantische Oceaan Overal Overal bij zwakke plekken in de aardkorst. 1

2 3. Welke 6 soorten vulkanen zijn er? Geef bij elk soort een korte toelichting. Naam Uiterlijk Ontstaan Spleetvulkaan Een lange scheur in de aardkorst waardoor Deze ontstaat als twee platen uit magma naar buiten komt. elkaar drijven. Je vindt deze vooral bij oceaanruggen. Schildvulkaan Een brede, ondiepe vulkaankegel. Hij ontstaat doordat het lava dat eruit komt, dun en heet is en heel langzaam afkoelt Koepelvulkaan Deze vulkaan kent een steile, bolle helling. Wordt gevormd door dikke snel afkoelende lava. Slakkenkegel Berg opgebouwd uit lagen. De berg die door deze vulkaan gevormd wordt, is opgebouwd uit lagen as en lava die elkaar afwisselen. Samengestelde vulkaan (stratovulkaan) Heeft dezelfde opbouw als de slakkenkegel, maar heeft naast de hoofdkrater nog meerdere kleine kraters op haar flanken. Deze berg is gevormd door lagen lava en as die elkaar afwisselen. Cakleravulkaan Oudere vulkaan met aan de bovenkant een grotere bredere krater. In deze krater hebben zich weer kleinere nieuwe kraters gevormd. Ontstaan in ouders vulkaan. 2

3 4. a) Welke 3 soorten vulkaanuitbarstingen komen voor? Geef een korte toelichting. Uitbarsting 1 Uitbarsting 2 Uitbarsting 3 Naam Vloeibare vorm Vaste vorm Gasvorm Kenmerk Dit is gesmolten gesteente. De lava stroomt dus vanuit de aardmantel (waar het nog magma heet) naar buiten. Deze vorm komt meestal voor als een explosie van kleine stukjes steen en as. Bij een uitbarsting kunnen de stukken steen en as wel 20 km de lucht in worden geslingerd en door de wind over grote afstanden worden verspreid Dit zijn bijvoorbeeld giftige fosfordampen. b) Welke van deze drie vormen heeft de meeste invloed op het oppervlakte van de aarde? De vloeibare vorm. c) Welke van deze drie vormen is het meest gevaarlijk voor de aarde en de omwonende mensen? De gasvorm 5. a)in welke werelddeel komen de mééste vulkanen voor? Maak gebruik van de hulpbronnen en de grote bosatlas. Amerika (Mid-Atlantische rug) b) Vul onderstaande tabel in. Daarvoor moet je van de gegeven vulkanen opzoeken in welk werelddeel ze zich bevinden, in welke land of op welk eiland ze liggen en geef je de hoogte in meters aan (deze kun je in de atlas opzoeken). Het gaat om de volgende vulkanen: Etna Fuji Kilmanjaro Popocatépetl Llullaillaco. Naam vulkaan Ligging werelddeel Ligging land / eiland Hoogte in meters Etna Europa Italiaanse eiland Sicilië m Fuji Oost Azië Japanse eiland Honshu m Kilmanjaro Zuid-Afrika Tanzania m Poppcatépetl Verenigde Staten Mexico m Llullaillaco Zuid-Amerika Grens Chili en Argentinië m 3

4 c) Geef op onderstaand kaartje de ligging aan van de genoemde vulkanen bij vraag b. Gebruik voor iedere vulkaan een andere kleur of een ander symbool. In de legenda hieronder kun je aangeven welke kleur of symbool je gebruikt hebt in het kaartje. 4

5 6. Wat is het gevolg(en) van een vulkaanuitbarsting? Een vulkaanuitbarsting heeft diepgaande effecten op het landschap. Overal ter wereld is het land een onmisbare bestaansbron, waarop de gewassen groeien die de bevolking voedsel verschaffen. Een uitbarsting die minder dan 20 cm as produceert is een zegen voor de landbouwers. De as en het vulkanisch gesteende zitten vol voedingsstoffen die de grond verrijken. Maar te veel gratis mest is een ramp. Het ergste dat een boer kan overkomen zijn de lavastromen - een dikke vloed heeft maanden nodig om af te koelen. Het kan tientallen (en in strengere klimaten zelfs eeuwen) duren voor mossen en schimmels heel langzaam op de lavabodem terugkeren. Daarna volgen bloeiende planten en tenslotte ook bomen. Het oppervlak van de lava verweert en wordt door de plantenwortels afgebroken tot er een laagje aarde ontstaat. Pas als de aardlaag dikker en vruchtbaarder wordt keert de begroeiing weer volop terug. Dat proces kan generaties lang duren. De lava die naar beneden stroomt vernietigd alles wat het tegen komt op zijn pad. Als de as op de grond terecht gekomen is, en het regenen gaat, kunnen er modderstromen ontstaan die hele dorpen kunnen wegvagen. Na een vulkaanuitbarsting staat er meestal niets meer overeind in de omgeving van de vulkaan. Het landschap ziet er dan uit als een maanlandschap. De mensen keren weer terug naar hun dorp en proberen hun bestaan weer op te bouwen. Na een lichte vulkaan uitbarsting zullen de bomen en planten weer snel beginnen met groeien. De zaden van veel planten zijn meegevoerd door de wind, dieren en insecten, waardoor het leven weer snel wordt opgebouwd. Na een hevige vulkaanuitbartsing moeten vaak nieuwe kaarten worden getekend van het gebied. 7. Noem twee groepen mensen die voordeel hebben aan een vulkaanuitbarsting en beschrijf waarom. Boeren hebben voordeel aan een vulkaanuitbarsting: De as en het vulkanisch gesteente van een vulkaan zijn erg voedzaam voor planten.de boeren kunnen hun gewassen dus goed verbouwen na een vulkaan uitbarsting. Vulkanologen: Een vulkanoloog onderzoekt alles wat met vulkanische activiteit te maken heeft: gerommel in de grond, verzwaveling van meren, damp uit de vulkaankrater, en nog meer van dat soort dingen. Met deze gegevens probeert hij te voorspellen wanneer een vulkaan gaat uitbarsten. 5