6,7. Werkstuk door een scholier 3569 woorden 23 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "6,7. Werkstuk door een scholier 3569 woorden 23 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding"

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 3569 woorden 23 maart ,7 86 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Vulkaanuitbarsting treft Filippijnen 24 februari 2000 MANILLA - Meer dan inwoners van de Filippijnen zijn vandaag gevlucht, na een serie uitbarstingen van de vulkaan Mayon. Mayon kwam vanochtend tot de eerste van veertien uitbarstingen en braakte wolken rook en as uit die hoogtes van 10 kilometer bereikten. De uitgespuugde keien en ander materiaal komen met temperaturen van 900 graden Celsius neer op de berghellingen, waarna de lava volgens seismologen met zo'n 80 kilometer per uur naar beneden glijdt. Er zijn nog geen slachtoffers gemeld. De Filippijnse president Estrada moest een bezoek aan de getroffen regio afzeggen, omdat het vliegveld in de provinciale hoofdstad Legazpi moet sluiten wegens de regen van as en stenen. Voorafgaand aan de uitbarstingen zouden zich volgens het Vulkanologisch en Seismologisch Instituut in Manilla zware bevingen hebben voorgedaan. "We hebben alarmfase vijf ingesteld en dat betekent dat we met een gevaarlijke uitbarsting zitten", aldus de directeur van het instituut. De 2462 meter hoge Mayon-vulkaan, die zo'n 330 kilometer ten zuidoosten van de hoofdstad Manilla ligt, heeft sinds juni vorig jaar vier keer as en rook uitgebraakt. De berg staat bekend als gevaarlijk. Bij de laatste uitbarsting in februari 1993 kwamen zeventig mensen om het leven. In 1911 was de ramp nog groter toen bij een eruptie 1300 personen stierven. Dit was 24 Februari in de Telegraaf te lezen. Vulkaanuitbarstingen zijn aan de orde van de dag. Iedereen heeft wel eens in de krant een stukje gelezen over een land dat weer eens getroffen is door een vulkaanuitbarsting. In dit werkstuk zult u meer te weten komen over het onderwerp vulkanisme. We zullen door middel van een aantal vragen te beantwoorden, dieper op het onderwerp ingaan. Er zal wat verteld worden over vulkanisme in het algemeen en over verschillende deelgebieden waar veel vulkanisme voorkomt. Tot slot zal er iets verteld worden over een andere vreselijke natuurramp: wervelstormen. We hopen dat u dit werkstuk met veel plezier leest. Vulkanisme algemeen Schildvulkanen Schildvulkanen of simpelweg schilden zijn zeer grote vulkanen. Deze vulkanen zijn opgebouwd uit vele lagen gestolde lava. De lava stroomt uit de opening, de krater of centrale opening genaamd. Soms Pagina 1 van 9

2 stroomt de lava uit meerdere openingen. Zo wordt er een brede zacht glooiende kegel gevormd. De hellingen van deze vulkanen zijn zo flauw omdat de lava met een hoog basalt gehalte zeer vloeibaar is. Dit maakt het onmogelijk hoge steile kegels te vormen. Schildvulkanen komen voor bij zogenaamde hot spots (dit zijn hete plekken). Deze liggen ver verwijderd van de tektonische platen. Ze komen ook voor in de buurt van de mid-oceanische rug. Dit is een langgerekte bergrug midden op de bodem van de oceaan. Daar is het uitbreiden van de zeebodem aan de gang. De aardkorst scheurt uiteen en aan de andere kant van de aardkorst vind dan subductie plaats (de zware plaat duikt onder de lichte). Waar de aardkorst uiteen scheurt komt lava naar boven. Schildvulkanen barsten rustig uit. De uitbarstingen bestaan vooral uit lava uitvloeiingen en fonteinen. Daar door ontstaan rond de vulkaan opening sintelkegels en spatkegels. De bekendste schildvulkanen vind je op Hawaii (de Mauna Loa en de Kilauea). De frequentie van dit soort vulkanen is jaren slapend. Stratovulkanen Een stratovulkaan wordt ook wel een samengestelde vulkaan genoemd. Deze ontstaat waar subductie plaats vind. De zware plaat duikt onder de lichte. De plaat smelt en wordt magma. Deze magma wil naar boven. De vulkaan komt tot uitbarsting. Een samengestelde vulkaan bestaat uit afwisselende lagen as en lava. Dat verklaart meteen de naam. De vulkaan spuwt om de beurt lava en as uit. Zo kan er in een korte tijd een hoge berg worden opgebouwd. Dit soort vulkanen komt meestal explosief tot uitbarsting. Dit komt door het kleverige en taaie magma die omhoog wil en dan de kraterpijp verstopt. Er komt steeds meer druk op te staan en als die druk te groot wordt krijg je een zeer explosieve eruptie. Stratovulkanen hebben vaak indrukwekkende hoge bergtoppen met eeuwige sneeuw. Deze zijn vaak hoger dan 2500 meter. Ze hebben vaak een oppervlak van 1000 km2 en een volume van 400km3. Tussen twee erupties door houdt de vulkaan zich een lange tijd rustig. Het lijkt dat de vulkaan uitgedoofd is. Om de vulkaan te zien uitbarsten moet je geluk hebben of de vulkaan een lange tijd observeren. Hoewel Stratovulkanen meestal groot en kegelvormig zijn heb je nog meer verschillende vormen: concaaf/hol (Agua), pyramideachtig (Stromboli), convex-concaaf/ hol-bol (Vesuvius), helmvormig (Mount Rainier), ingestorte caldera (Graciosa), ingenesteld (El Piton in Teide), met allerlei krater toppen (Shasta), of langsgewijs langs een kloof (Hekla). Sintelkegels Sintelkegels vind je over de hele wereld in het vulkanisch landschap. Ze zijn niet echt beroemd of berucht omdat ze met hun uitbarstingen weinig schade en andere ellende veroorzaken. Meestal worden ze gevormd door de uitbarstingen van het Stromboli- of Hawaiiaanse type. De kegels ontwikkelen zich in groepjes. Ze komen vaak voor op de hellingen van de Strato- of schildvulkanen. Sintelkegels zijn slapend. De sintelkegels bestaan uit lava fragmenten. Die zijn afkomstig uit de vulkaanopening en hopen zich hier rondom op na een uitbarsting. Lavafragmenten bestaan over het algemeen uit sintels. Sintelkegels groeien erg snel. Ze bereiken snel hun maximale formaat. Sintelkegels worden over het algemeen niet hoger dan 250 meter. Hun diameter is meestal zo'n 500 meter. Pagina 2 van 9

3 De vorm van een sintelkegel wil nog wel eens veranderen tijdens zijn (korte) leven. Als de positie van de opening (uitlaat) verandert kunnen zich meerdere kegels op een rij of door elkaar heen staand ontwikkelen. Afhankelijk van de kracht van de eruptie kunnen de kegels ingenesteld, begraven in de grond of in de vorm van een breuk voorkomen. Een mooi voorbeeld van een sintelkegel is een vulkaan in Mexico, de Paricutin. Hij ontstond spontaan midden in een korenveld op 20 februari 1943 en groeide in de vijf erop volgende dagen uit tot een hoogte van bijna 100 meter. Hotspots Hotspots of hete plekken zijn plaatsen in de mantel waar het zo heet is dat gesteente smelt tot magma. Boven deze plaatsen ontstaan schildvulkanen. Ze ontstaan op de bodem van de diepzee en kunnen na verloop van tijd zo hoog worden dat ze als vulkanische eilanden boven water uitsteken. De Hawaiiaanse hete plek bijvoorbeeld is al 70 miljoen jaar actief, en heeft een reeks schildvulkanen doen ontstaan over een oppervlakte van 6000 km van het noordwesten van de Stille Zuidzee. Een andere, de Yellowstone hot spot is al minstens 15 miljoen jaar actief en heeft vulkanische landvormen doen ontstaan langs de Snake River Plain, een vlakte die zich over 650 km uitstrekt vanaf West Wyoming tot de grens tussen Idaho en Oregon. Als een hete plek onder een continentale lithosferische plaat ligt kan de hete plek enorme volumes magma produceren die laag over laag afgezet worden. Duizenden vierkante kilometers land kan zo bedekt worden! Deze opeenhopingen worden basalt stromen genoemd. Gevaren Het as en vulkanisch gesteente van een vulkaan zijn erg voedzaam voor planten. Vandaar dat er veel boeren op vulkanen wonen, want ze kunnen daar goed hun voedsel verbouwen. Helaas voor die boeren is een vulkaan erg gevaarlijk. Als hij uitbarst vernield hij het hele landschap: stof, as en stenen worden (kilo)meters hoog de lucht in geblazen en kunnen soms tot een zonsverduistering leiden. Meestal staat er na een vulkaanuitbarsting niets meer overeind in de wijde omtrek van de vulkaan Lava stroomt naar beneden en vernietigt alles wat het op zijn pad tegenkomt. Als de as op de grond is terechtgekomen, en het gaat regenen, kunnen er modderstromen ontstaan, die hele dorpen wegvagen. Maar aangezien de as zo vruchtbaar is, zullen er al gauw bomen en planten groeien, en zullen de mensen weer terugkeren om hun bestaan weer op te bouwen. De vier deelgebieden: IJsland, de Andes, Hawaii en de Etna Deelgebied 1: IJsland In IJsland komt erg veel vulkanisme voor. Dit vulkanisme ontstaat doordat er twee aardschollen van elkaar af schuiven. Amerika schuift namelijk van Europa af. Hierbij ontstaan scheuren in de aardkorst. Door de scheuren komt magma naar boven. Deze stolt vrijwel onmiddellijk en er ontstaan schildvulkanen. Op IJsland komen er behalve schildvulkanen ook Stratovulkanen en tafelbergen voor. Ook komen er spleeterupties voor die zijn heel gewoon in IJsland. Bij een spleeteruptie scheurt bij een aardbarsting de aarde open. Er ontstaat een lange spleet waaruit vooral veel lava stroomt. Er ontstaan uiteindelijk op een Pagina 3 van 9

4 aantal plaatsen kleine uitbarstinghaarden. Hieruit kunnen er kleine kraters gevormd worden. Een gletsjerbreuk is een gletsjer waarin zich een meer vormt en waarbij dit meer plotseling leegloopt. Dit leeglopen kan door twee manieren gebeuren. Namelijk door smeltwater of door vulkanisme. Door smeltwater kan het gebeuren dat het smeltwater niet kan wegstromen doordat het wordt tegengehouden door een berg of ijsmuur. Het water hoopt zich op in een meer. Bij voldoende druk gaat het ijs van de gletsjer drijven. Hierdoor zal het meer onder de gletsjer leeg stromen. Dit komt overal in de wereld voor. Bij de tweede manier zorgt het vulkanisme ervoor dat het meer leegloopt. Dit komt vooral voor op IJsland. Het komt voor bij de vulkanen Katla, Eyjafjallaljökull en Öræfajökull. Bij een gletsjerdoorbraak komen steden onder water te staan en onder het puin te liggen. Deelgebied 2: de Andes In het Andes gebergte komt ook veel vulkanisme voor. Het vulkanisme is ontstaan doordat er twee platen tegen elkaar botsen. Bij de botsing ontstaan er gebergtes en vulkanen. De voorkomende vulkanen in de Andes zijn vooral Stratovulkanen. Het type eruptie wat voorkomt in de Andes is het pelee type. De gletsjerdoorbraken die in IJsland voorkomen kunnen niet ontstaan in de Andes. Daar zijn twee redenen voor. Ten eerste is er een heel ander klimaat in de Andes dan op IJsland, het is er veel warmer. Ten tweede komt er lang niet zoveel vulkanisme voor als op IJsland. In de Andes komen ook lahars voor. Lahars Zijn plotselinge stromen van halfvloeibare modder, rotsen en ijs. Ze donderen met angstwekende snelheid en vernietigende kracht naar beneden. Lahars ontstaan vooral door uitbarstingen van vulkanen. De Nevado del Ruiz De Nevado del Ruiz is een zeer actieve vulkaan. De vulkaan ligt vlakbij het centrum van Colombia in een vulkanisch gebergte. Het gebied maakt deel uit van het Los Nevados Nationaal Park en is makkelijk bereikbaar. Het is de meest bekendste beklimminggebied in Colombia en in de winter als uitkijkplek. Het is de hoogste berg in de omgeving. De berg is namelijk 5000 meter hoog. De Nevado del Ruiz kwam tot uitbarsting in Deze uitbarsting was de op vier na dodelijkste in de geschiedenis. Deze uitbarsting staat op 9 in de top-10 van de krachtigste erupties. Het totaal aantal schachtoffers was meer dan Tijdens de uitbarsting was er een 14 jarige meisje en ze heette Omaira Sanchez, die zestig uren lang voor haar leven vocht de reddingspogingen mislukten en het meisje verdronk. Na deze uitbarsting was deze vulkaan nog actief voor een paar jaar. Namelijk in de jaren 1991 en Deelgebied 3: Hawaii Hawaii is een lange rij eilanden waar veel vulkanisme voorkomt. Het bestaat uit 8 grote hoofdeilanden en nog 130 andere, kleinere eilandjes. Deze zijn niet allemaal meer bewoond. Het is een staat van Amerika en Pagina 4 van 9

5 ligt aan de Westkust op de hoogte van The Rocky Mountains en Mexico. Hawaii bevindt zich ongeveer in het centrum van de Pacifische plaat. Dit is een oceanische plaat. Het is een groot deel van de Grote Oceaan. De Pacifische plaat heeft allemaal kleine scheurtjes. De plaat verplaatst zich elk jaar 2,5 cm naar het Noordwesten. De Pacifische plaat en de daaraan grenzende Amerikaanse plaat, schuren langs elkaar waardoor er zwakke plekken ontstaan langs de plaatgrenzen. Op deze plekken is het hete magma niet meer ver onder de korst verwijderd. Op de plaats waar het magma zijn weg naar boven gevonden heeft ontstaat een vulkanisch eiland. Doordat de Pacifische plaat elk jaar 2,5 cm verplaatst ontstaat er een lange keten van vulkanische eilandjes, die zich van Hawaii tot zo n 4000 km verderop in Noordwestelijke richting uitgespreid heeft. Echter niet op alle eilanden zijn de vulkanen nog actief. De bekendste actieve vulkanen zijn: Lo`ihi, Kilauea, Mauna Loa, Hualalai, Mauna Kea, Kohala en Haleakala. In het Zuidoosten liggen de grootste en oudste vulkanen. Deze vulkanen zijn al heel vaak uitgebarsten en worden daardoor steeds groter. Er komt steeds een nieuwe laag gestolde lava overheen. De kleinste vulkanen liggen onder water. Ze zijn niet te zien. Hawaii is ook ooit zo begonnen. Alle vulkanen van Hawaii zijn schildvulkanen. Er komt steeds een dun laagje gestolde lava overheen waardoor je flauwe hellingen krijgt. Ze zijn ontstaan door hotspots (hete plekken). De Hawaiiaanse hotspot is al 70 miljoen jaar actief. Zoals te zien is op het kaartje hierboven zit er een bocht in de eilandenreeks. Al eerder is verteld dat de Pacifische plaat waar Hawaii op ligt, elk jaar 2,5 cm verplaatst in Noordwestelijke richting. De Hawaiiaanse hotspot beweegt echter niet mee. Zodoende schuift de plaat over de hotspot en ontstaat er een knik in de eilandenreeks. De vulkanen van Hawaii zijn niet de enige die op deze manier ontstaan zijn. IJsland op de Amerikaanse plaat en de Galapagoseilanden op de Nazcaplaat bewegen ook over een hotspot waardoor je hetzelfde effect krijgt. Kilauea De meest bekendste vulkaan van Hawaii is de Kilauea. Op het kaartje hieronder is de locatie van de Kilauea te zien (het donkeroranje gekleurde). Hij ligt in het Zuidoosten van het eiland Hawaii. De Kilauea heeft een hoogte van 1277 m boven zeespiegel. Het is de jongste vulkaan van het eiland Hawaii. Vroeger dachten de mensen dat de Kilauea een hele kleine vulkaan was. Dit kwam doordat ze hem vergeleken met de Mauna Loa, die heel wat hoger is. Later bleek dat de Kilauea een groot magmapompsysteem heeft dat 60 km de grond ingaat. Na een pauze van ¼ eeuw waren er met tussenpozen een aantal uitbarstingen van de Kilauea. Deze uitbarstingen waren in 1919, 1921, 1922 en In 1952 begon de Kilauea weer flink met uitbarsten. Er zijn ongeveer 34 uitbarstingen geweest. De zwaarste uitbarsting ooit was in Gelukkig waren er geen slachtoffers. Dit kwam doordat vulkanologen na een lange periode van wetenschappelijk onderzoek de uitbarsting konden voorspellen en zo kon alles op tijd geëvacueerd worden. Wel vernietigde de lavastroom een dorp. In 1984 was er weer een gigantische uitbarsting. De lava stroomde 11 km de zee in. Sindsdien is hij niet meer opgehouden. De laatste uitbarsting vond plaats in de maand juli van De Kilauea Pagina 5 van 9

6 produceerde reusachtige lavastromen maar gelukkig waren er weer geen mensen in gevaar. In totaal is de Kilauea wel 61 maal uitgebarsten.op de Kilauea staat het vulkaanobservatorium van Hawaii die is uitgegroeid tot een internationaal centrum voor vulkaanstudies. Deelgebied 4: de Etna De Etna is de grootste vulkaan van Europa, hij is namelijk wel 1374 meter hoog. De Etna staat op Sicilië, Italië. Ook is de Etna een van de meest actieve vulkanen van de wereld. De grootste uitbarsting van de vulkaan had plaats in Toen overspoelde een lavastroom het hele stadje Catania. Omstreeks 1500 werden al uitbarstingen genoteerd. Sindsdien zijn er 209 geteld. Het is nooit de hoofdkrater die uitbarst, maar openingen in de flanken van de vulkaan. Tot vandaag de dag barst de Etna nog regelmatig uit. In 1998 is er paniek bij de Etna. Hij is weer actief geweest en heeft brokstukken tot 10 km hoogte de lucht in gesmeten. Vulkanologen zeggen dat de mogelijkheid tot een uitbarsting als in 1992 (een grote uitbarsting waarbij Italiaanse troepen de bewoners van dorpen om de Etna moesten redden van de lavastroom) bestaat. Gelukkig gebeurt dat niet. In de nacht van 22 op 23 maart 2000 is de Etna wel uitgebarsten. De lava werd 200 m de lucht in gespoten. Het spektakel heeft in totaal ongeveer twee uur geduurd. Er is geen gevaar voor omwonenden omdat de lavastromen twee onbewoonde dalen inlopen. 17 Juli werd Italië weer gewaarschuwd dat de Etna op uitbarsten stond. Er werden 50 aardschokken gevoeld in de buurt van de Etna. De uitbarstingen worden steeds heviger en iedereen maakt zich grote zorgen over de grote lavastromen die op het dorpje Nicolosi af komen. Cantania wordt meerdere malen onder de as bedolven. De uitbarstingen gaan een aantal dagen door. Op 30 juli wordt bekend dat door de vulkaan giftige zwaveldampen in de lucht zijn terechtgekomen. 3 augustus is uiteindelijk de ellende over en is de rust op Sicilië grotendeels teruggekeerd. De Etna is niet echt een gevaarlijke vulkaan. Dit komt doordat hij lang van tevoren waarschuwt door lichte aardschokken. Er volgt ook nooit een geweldige uitbarsting met brokstukken en as. Er ontstaan wel stromen erg vloeibare lava die langzaam naar beneden lopen. Er is dus altijd tijd genoeg om mensen in veiligheid te brengen als het nodig is. Hoe de Etna is ontstaan zijn zelfs geologen nog niet helemaal achter. Hij is niet ontstaan zoals de andere eerder beschreven vulkanen. Sommige geologen denken dan de Etna op een soort van magmabel staat. Dit zou kunnen verklaren waarom de Etna zo veel lava spuwt. Tropische wervelstormen Wat is een wervelstorm? Een tropische wervelstorm is een zeer krachtige storm met hevige wervelwinden. Die wervelwinden kunnen een snelheid van 120 kilometer per uur halen. Wervelwinden ontstaan boven warme oceanen met een zeewater temperatuur van ongeveer 27 graden. Ze reizen in de windrichting mee over zee. Dat doen ze meestal met een snelheid van ongeveer 20 km per uur. Ze brengen hevige regens met zich mee en maken Pagina 6 van 9

7 hoge golfen. Als de wervelwinden boven land komen veroorzaken ze grote schade en richten vernielingen aan. Bomen worden ontworteld en daken waaien van huizen. De hoge golven en zware regens veroorzaken in de kuststreken vaak grote overstromingen. Door de eeuwen heen zijn wervelwinden de oorzaak geweest van vreselijke rampen. Tegenwoordig weten wetenschappers een heleboel bijvoorbeeld over hoe ze gevormd worden, maar we zijn nog steeds niet in staat om ze tegen te houden. Binnen in de wervelwind Er ontstaat een wervelwind als waterdamp uit de zee dikke wolken vormt. Terwijl de warme waterdamp en lucht opstijgen, beginnen ze te draaien in de opwaartse spiraal. Nog meer warme, vochtige lucht stijgt op onder de opstijgende lucht en die wervelde lucht bouwt een enorme wervelwind op. De hevige wind draait rond in een rustig, wolkeloos gebied van zeer lage druk. Dit wordt het oog van de wervelstorm genoemd. Waar ter wereld Wervelwinden ontstaan in gebieden rond de evenaar. Ze ontstaan tussen de keerkringen: de kreeftskeerkring ten noorden van de evenaar en de steenbokskeerkring ten zuiden van de evenaar. Dit zijn de heetste gebieden op de aarde. Hier is dus het water van de oceanen het warmst. De oceanen met een temperatuur boven de 26.5ºC produceren warme, vochtige damp die een wervelwind nodig heeft om zich te vormen. Wervelwind zones De wervelwindzones op aarde bevinden zich tussen de denkbeeldige lijnen: de kreeftskeerkring en de steenbokskeerkring. De wervelwinden trekken meestal westwaarts. Ze worden voortgeduwd door de passaatwinden. Dan draaien ze weg van de evenaar en nemen toe in snelheid. Ze nemen toe in snelheid omdat ze worden beïnvloed door het draaien van de aarde. Op het noordelijk halfrond gaan wervelwinden altijd tegen de wijzers van de klok in. Veel wervelwinden draaien naar het oosten als ze koeler land of koeler zee bereiken. De hevigste stormen De krachtigste stormen blijken lang niet altijd de meest verwoestende te zijn. Pas sinds kort zijn er betrouwbare statistieken over windsnelheden, luchtdrukverschillen, schade en slachtoffers van wervelwinden en andere tropische stormen. Ze tonen aan dat de schade afhangt van waar en wanneer een storm toeslaat en in welke mate men gewaarschuwd was. In september 1935 bereikte een wervelwind van de 5e categorie de kust van Florida en werden 408 mensen gedood. Slechts een maand later veroorzaakte een wervelwind, die volgens de verslagen waarschijnlijk veel minder krachtig was 2000 doden in Haïti. Cycloon Een cycloon is een vrij groot gebied van lage luchtdruk waar de lucht omheen beweegt in de richting die de aarde draait. Cyclonen van normale breedte worden depressies genoemd. Een cycloon op kleine schaal, word ook wel een windhoos genoemd. In Nederland kan zo'n windhoos voorkomen. Tussen 5 en 10 noorden breedte en zuiden breedte ontstaan tropische orkanen. Die tropische orkanen heten ook wel cyclonen of tropische wervelstormen. Men spreekt eerst van een tropische cycloon. Maar Pagina 7 van 9

8 als de cycloon sneller dan windkracht 12 (méér dan 32 m/s) gaat tropische cyclonen Wordt zo'n cycloon anders genoemd namelijk een hurricanes dan komt de cycloon voor in het Caribische gebied en ten westen van Midden-Amerika. Deze cyclonen kunnen alleen boven zeewater dat warmer is dan 27 graden Celsius voorkomen. Tropische orkanen Tropische orkanen ook wel tropische cyclonen genoemd, ontstaan zodra de temperatuur van het oceaanwater rond de evenaar opgelopen is tot 27 graden of hoger. Daarom ontstaan ze vooral in de nazomer en het najaar. Mocht u voornemens hebben in die periode naar het Caribische gebied en met name Florida, Mexico of het Bovenwindse eilanden te reizen dan is het niet onverstandig de weerberichten in de gaten te houden. Behalve de gevaarlijke orkaanwinden vallen er in de verre omtrek ook honderden millimeters regen: bepaald geen vakantieweer dus. Waar ontstaan tropische orkanen? De bron van tropische orkanen vinden we vaak voor de West Afrikaanse kust, Waar enorme onweersbuien het beginstadium vormen voor deze orkaandepressies. Ze drijven met de oostelijke stroming mee en doorlopen ondertussen de stadia van tropische depressie tot hurricane. Er wordt pas over een tropische orkaan gesproken als de wind een gemiddelde snelheid heeft bereikt van 118 km/u en hoger. Een tropische orkaan of cycloon is bovendien tot grote hoogte gevuld met warme lucht in tegenstelling tot de depressies in onze omgeving die gevuld zijn met koude lucht. Bronvermelding We hebben gebruik gemaakt van de volgende sites: Pagina 8 van 9

9 We hebben nog wel meer sites gebruikt maar niet allemaal zijn genoteerd en van sommige is maar zo weinig informatie gebruikt dat het niet de moeite waard was. Pagina 9 van 9

Werkblad bij de geoquest Vulkanen

Werkblad bij de geoquest Vulkanen Naam: Werkblad bij de geoquest Vulkanen 1. Wat zijn vulkanen? Een vulkaan is een berg opgebouwd uit lava en as. 2. a)hoe ontstaan vulkanen? Vulkanen ontstaan door breuken in de aardkorst. Door de stromingen

Nadere informatie

Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4

Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4 Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4 Cursus 4.1: De aarde beeft Opbouw van de aarde Clip: Opbouw van de aarde De aarde is, van binnen naar buiten, opgebouwd uit: 1. de binnenkern De kern van de aarde is

Nadere informatie

Natuurrampen. Natuurrampen. Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting.

Natuurrampen. Natuurrampen. Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting. Natuurrampen Natuurrampen Natuurrampen Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting. Gevolgen: bijvoorbeeld bedolven mensen, doden,

Nadere informatie

Inleiding Waarom dit onderwerp?

Inleiding Waarom dit onderwerp? Inleiding Ik zou graag willen weten hoe vulkanen ontstaan. En wat de oorzaak kan zijn dat vulkanen uitbarsten. Waarom dit onderwerp? Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik laatst heel vaak de Etna op tv

Nadere informatie

5 havo 2 End. en ex. processen 1-4

5 havo 2 End. en ex. processen 1-4 5 havo 2 End. en ex. processen 1-4 Rusteloze aarde De Toch miljoenenstad ging het in 79 Napels na Chr. ligt grandioos op nog geen mis 10km De inwoners van de Vesuvius, van niemand Pompei waren lijk zich

Nadere informatie

Naam: VULKANEN. Vraag 1. Uit welke drie lagen bestaat de aarde? Vraag 2. Hoe dik is de aardkorst gemiddeld?

Naam: VULKANEN. Vraag 1. Uit welke drie lagen bestaat de aarde? Vraag 2. Hoe dik is de aardkorst gemiddeld? Naam: VULKANEN Voordat je begrijpt hoe vulkanen ontstaan, moet je eerst weten hoe de aarde in elkaar zit. De aarde is een bol die uit drie lagen bestaat. De binnenste laag is de kern. De temperatuur is

Nadere informatie

5,8. Hoofdstuk 1 Algemene geschiedenis. Hoofdstuk 2 Vulkanen 2.1 Wat is nu precies een vulkaan?

5,8. Hoofdstuk 1 Algemene geschiedenis. Hoofdstuk 2 Vulkanen 2.1 Wat is nu precies een vulkaan? Werkstuk door een scholier 2157 woorden 29 december 2005 5,8 62 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Algemene geschiedenis Duizenden jarenlang hebben mensen uit verschillende culturen geloofd

Nadere informatie

Soorten vulkanen. Tefra vulkaan: Werkende vulkaan: Er zijn heel veel soorten vulkanen en ik ga er 6 opnoemen en er wat over vertellen dat zijn,

Soorten vulkanen. Tefra vulkaan: Werkende vulkaan: Er zijn heel veel soorten vulkanen en ik ga er 6 opnoemen en er wat over vertellen dat zijn, Voorwoord Ik doe mijn werkstuk over vulkanen, ik doe hem over vulkanen omdat ik er echt niets over wist, en het leek me een superleuk en interessant onderwerp, ik ga u iets leren wat voor soorten uitbarstingen

Nadere informatie

De horizontale bewegingen van de platen

De horizontale bewegingen van de platen De horizontale bewegingen van de platen!sommige platen bestaan uit oceanische korst, sommige uit continentale korst, sommige uit beiden.!een continentale plaat is lichter dan een oceanische plaat Platen

Nadere informatie

inhoud 1. Vulkanen 2. Een kijkje in de aarde 3. Schuivende platen 4. Het ontstaan van vulkanen 5. Een kijkje in een vulkaan 6.

inhoud 1. Vulkanen 2. Een kijkje in de aarde 3. Schuivende platen 4. Het ontstaan van vulkanen 5. Een kijkje in een vulkaan 6. Vulkanen inhoud. Vulkanen 3 2. Een kijkje in de aarde 4 3. Schuivende platen 5 4. Het ontstaan van vulkanen 6 5. Een kijkje in een vulkaan 9 6. De uitbarsting 0 7. Soorten vulkanen 2 8. De supervulkaan

Nadere informatie

Vulkaanuitbarsting in het nieuws!

Vulkaanuitbarsting in het nieuws! Kopieerblad 1 Vulkaanuitbarsting in het nieuws! Vulkaanuitbarsting in het nieuws! Wat weet je over de vulkaanuitbarsting die heeft plaatsgevonden? Waar heeft de vulkaanuitbarsting plaatsgevonden? Duid

Nadere informatie

5,7. Werkstuk door een scholier 2362 woorden 6 januari keer beoordeeld. Natuurkunde INLEIDING

5,7. Werkstuk door een scholier 2362 woorden 6 januari keer beoordeeld. Natuurkunde INLEIDING Werkstuk door een scholier 2362 woorden 6 januari 2005 5,7 369 keer beoordeeld Vak Natuurkunde INLEIDING Ik heb het onderwerp vulkanen gekozen omdat ik wel eens op een tv programma heb gezien hoe een vulkaan

Nadere informatie

5,1. Profielwerkstuk door P woorden 16 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding

5,1. Profielwerkstuk door P woorden 16 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding Profielwerkstuk door P. 5711 woorden 16 december 2005 5,1 35 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Vol met kennis die ik opgedaan heb in dit jaar, presenteer ik u nu mijn profielwerkstuk. Allereerst

Nadere informatie

Wat zie jij op het plaatje? Schrijf het vehaal af. De golf was zo hoog als een. Er staan heel veel huizen onder

Wat zie jij op het plaatje? Schrijf het vehaal af. De golf was zo hoog als een. Er staan heel veel huizen onder Lees het verhaal van de aardbeving. Stel je voor: de aarde beweegt. De lampen schudden heen en weer. Je hele huis schudt heen en weer. Het huis stort in! Alles is kapot. Dat kan gebeuren bij een aardbeving.

Nadere informatie

c) Waarom denk jij dat straten en vliegvelden a) Wat is het onderwerp van dit artikel? b) In welk werelddeel ligt Costa Rica?

c) Waarom denk jij dat straten en vliegvelden a) Wat is het onderwerp van dit artikel? b) In welk werelddeel ligt Costa Rica? Wereldoriëntatie A B C a) Waar rommelt het? b) Wat is de naam van de vulkaan? c) Hoe hoog was de aswolk? 2) Lees tekst 1 op pagina 13 hiernaast. a) Wat weet jij al over vulkanen? Maak een woordweb met

Nadere informatie

Vulkanen. Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik een onderwerp wou dat niet vaak voor komt. En dan kan je er ook nog iets van leren. Blz.

Vulkanen. Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik een onderwerp wou dat niet vaak voor komt. En dan kan je er ook nog iets van leren. Blz. Vulkanen Blz. 1 Vulkanen Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik een onderwerp wou dat niet vaak voor komt. En dan kan je er ook nog iets van leren. Blz.2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 voorblad Blz.

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme Werkstuk door een scholier 1846 woorden 26 juni 2003 6,8 61 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Schollen of Platen. De aarde is opgebouwd uit verschillende lagen. Deze

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme Werkstuk door een scholier 1712 woorden 16 mei 2001 5,8 169 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Vulkanologie Vulkanologie is een wetenschap die zich bezig houdt met alle

Nadere informatie

De kracht van de natuur

De kracht van de natuur De kracht van de natuur inhoud blz. Natuurrampen 3 1. Aardbevingen 4 2. Vulkanen 7 3. Lawines 10 4. Tornado s 13 5. Tsunami s 14 Pluskaarten 15 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden 18 Natuurrampen

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen en vulkanen

Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen en vulkanen Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen en vulk Werkstuk door een scholier 2828 woorden 10 februari 2010 6,3 95 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Vulk De aarde Wat zijn platen? Wat is een spreidende rug?

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands Vulkanen

Werkstuk Nederlands Vulkanen Werkstuk Nederlands Vulkanen Werkstuk door een scholier 3389 woorden 20 maart 2005 5,1 76 keer beoordeeld Vak Nederlands INHOUDSOPGAVE: INLEIDING DE AARDE PLATEN HET ONTSTAAN VAN EEN VULKAAN LOCATIE VAN

Nadere informatie

Thema 5 Weer en klimaat

Thema 5 Weer en klimaat Naut samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 5 Weer en klimaat Samenvatting Wordt het warm vandaag? De stralen van de zon zorgen voor warmte op aarde. De zon geeft niet altijd dezelfde temperatuur. Doordat

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 5 paragraaf 1tm5

Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 5 paragraaf 1tm5 Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 5 paragraaf 1tm5 Samenvatting door een scholier 1899 woorden 24 juni 2016 1 2 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Aardrijkskunde hoofdstuk 5 par 1 t/m

Nadere informatie

INLEIDING TOT DE PETROLOGIE

INLEIDING TOT DE PETROLOGIE INLEIDING TOT DE PETROLOGIE Prof. Dr. Johan De Grave Johan.DeGrave@ugent.be Cursus: Prof. Dr. Peter Van den haute Prof. Paul De Paepe VULKANISCHE ERUPTIETYPES Vulkanische erupties indelen op basis van:

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde De aarde van binnen en de gevolgen daarvan

Praktische opdracht Aardrijkskunde De aarde van binnen en de gevolgen daarvan Praktische opdracht Aardrijkskunde De aarde van binnen en de gevolgen daarvan Praktische-opdracht door een scholier 3026 woorden 8 maart 2004 5,4 83 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoe is de aarde van

Nadere informatie

Daarbij stierven 200 duizend mensen.

Daarbij stierven 200 duizend mensen. Filmpje op www.youtube.com/watch?v=vua_y9c4zu4&feature=related Google trefwoorden: filmpje, plaattektoniek, teleac, youtube Aardbevingen Beweging in de aarde In 2004 was de tsunami in Azië na aardbeving

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5 Samenvatting door M. 2129 woorden 27 juni 2012 6,3 1 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 1, De ring van vuur. Drie soorten natuurrampen die vaak in

Nadere informatie

Beschrijven de Ring van vuur.

Beschrijven de Ring van vuur. Samenvatting door M. 1687 woorden 8 oktober 2012 6 51 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 5, Azie rampen 1, De ring van vuur. Drie soorten natuurrampen die vaak in Azie voorkomen.

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1.1 1.2 en 4.1 4.2 Samenvatting door een scholier 1402 woorden 5 december 2017 7 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Aardrijkskunde toetsweek 1

Nadere informatie

EEN SLAPENDE VULKAAN ONTWAAKT

EEN SLAPENDE VULKAAN ONTWAAKT EEN SLAPENDE VULKAAN ONTWAAKT Veel belangstelling bij de naderende uitbarsting van de Mount St. Helens (najaar 2004). 30 september 2004 DE VULKANISCHE ACTIVITEIT RONDOM MOUNT ST. HELENS IS TOEGENOMEN.

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen Werkstuk door een scholier 1570 woorden 9 oktober 2004 5,3 58 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoud - De aardkorst - Soorten vulkanen - Vulkaanuitbarsting - Doorsnede

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Vulkanen (Hawaii)

Praktische opdracht ANW Vulkanen (Hawaii) Praktische opdracht ANW Vulkanen (Hawaii) Praktische-opdracht door een scholier 3398 woorden 28 mei 2003 5,9 207 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding We hebben de volgende onderzoeksvraag gekozen: Hoe is

Nadere informatie

eruptie uitbarsting van een vulkaan, waarbij lava, gesteente, gassen en as de lucht in worden geblazen

eruptie uitbarsting van een vulkaan, waarbij lava, gesteente, gassen en as de lucht in worden geblazen eruptie uitbarsting van een vulkaan, waarbij lava, gesteente, gassen en as de lucht in worden geblazen vakwoorden geothermisch heeft te maken met de hitte binnenin de aarde gloedwolk ander woord voor pyroclastische

Nadere informatie

Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel

Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel ------------------------------------------------------------------------------------------ Let op: - Je bent zelf verantwoordelijk voor het

Nadere informatie

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 5. www.degeo-online.nl. 1ste druk

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 5. www.degeo-online.nl. 1ste druk De Geo 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 5 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,

Nadere informatie

DE RUSTELOZE AARDE De aarde leeft... daar komen jullie in dit 'dossier' meer over te weten.

DE RUSTELOZE AARDE De aarde leeft... daar komen jullie in dit 'dossier' meer over te weten. DE RUSTELOZE AARDE De aarde leeft... daar komen jullie in dit 'dossier' meer over te weten. Voortdurend vinden er aardbevingen plaats en ook vulkanen kunnen na een slaap van duizenden jaren 'opeens' wakker

Nadere informatie

INHOUD. Inleiding Aardbevingen Bergen Bosbranden Koraal Lawines Meteorieten Onweer...

INHOUD. Inleiding Aardbevingen Bergen Bosbranden Koraal Lawines Meteorieten Onweer... INHOUD Inleiding...6 1 Aardbevingen...8 2 Bergen... 10 3 Bosbranden... 12 4 Koraal... 14 5 Lawines... 16 6 Meteorieten... 18 7 Onweer... 20 8 Opwarming van de aarde... 22 9 Orkanen... 24 10 Overstromingen...

Nadere informatie

Natuurverschijnselen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Natuurverschijnselen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 21 december 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87250 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

Wonen - Extreme woonplekken. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Wonen - Extreme woonplekken. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content StudioVO Laatst gewijzigd Licentie Webadres 14 July 2013 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/44995 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Extreme woonplekken vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Extreme woonplekken vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 06 December 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/63450 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6

Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6 Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6 Samenvatting door een scholier 1392 woorden 15 januari 2014 5,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs AARDRIJKSKUNDE PW 4.1 T/M 4.6 H 4 1 *Reliëfkaart:

Nadere informatie

Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen.

Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen. Samenvatting door Annique 1350 woorden 16 mei 2015 7,3 333 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Klimaten Paragraaf 2.2 Weer en klimaat Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde Opbouw van Reliëf door Vulkanisme

Praktische opdracht Aardrijkskunde Opbouw van Reliëf door Vulkanisme Praktische opdracht Aardrijkskunde Opbouw van Reliëf door Vulkanisme Praktische-opdracht door een scholier 2770 woorden 4 maart 2009 5,2 11 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Opbouw van reliëf door vulkanisme

Nadere informatie

Excursie Vesuvius. De uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus

Excursie Vesuvius. De uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus Excursie Vesuvius De uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus Aan de voet van de Vesuvius lagen 2000 jaar geleden al verschillende steden zoals Pompeji en Herculaneum. Met een mogelijke uitbarsting

Nadere informatie

Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 3. Over scheuren en platen 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 6.

Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 3. Over scheuren en platen 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 6. Aardbevingen Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 4 3. Over scheuren en platen 5 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 9 6. Tsunami s 10 7. Het epicentrum 11 8. De seismograaf 12

Nadere informatie

Determineren van gesteente

Determineren van gesteente Aarde Paragraaf 1 en atlasvaardigheden Determineren van gesteente Als je een gesteente bestudeert en daarna vaststelt wat de naam van het gesteente is, dan ben je aan het determineren. Je kunt gesteenten

Nadere informatie

Storm in het nieuws!

Storm in het nieuws! Kopieerblad 1 Storm in het nieuws! Storm in het nieuws! Wat weet je over de storm die heeft plaatsgevonden? Waar heeft de storm plaatsgevonden? Duid dit aan op de wereldkaart. Voeg hier eventueel een artikel

Nadere informatie

6,7. Werkstuk door een scholier 2612 woorden 23 april keer beoordeeld

6,7. Werkstuk door een scholier 2612 woorden 23 april keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 2612 woorden 23 april 2008 6,7 127 keer beoordeeld Vak Biologie Vulkanen Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik het interessant vind om wat meer te weten over vulkanen,

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen Werkstuk door een scholier 2869 woorden 24 oktober 2003 5,1 64 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding: Vulkanen, we weten allemaal wat het zijn. De bekendste vulkanen

Nadere informatie

5,5. Werkstuk door een scholier 2130 woorden 7 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde

5,5. Werkstuk door een scholier 2130 woorden 7 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde Werkstuk door een scholier 2130 woorden 7 mei 2007 5,5 70 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Wat is een tsunami? Een tsunami is een grote schokgolf die in de kustgebieden enorme verwoestingen kan aanrichten.

Nadere informatie

Werkstuk ANW Aardbevingen

Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk door een scholier 879 woorden 3 juni 2004 5,7 57 keer beoordeeld Vak ANW Hoe ontstaat een aardbeving Om deze deelvraag te beantwoorden moet ik eerst uitleggen dat de

Nadere informatie

AARDRIJKSKUNDE VOOR DE TWEEDE FASE. VWO zakboek samenvattingen begrippen examentips

AARDRIJKSKUNDE VOOR DE TWEEDE FASE. VWO zakboek samenvattingen begrippen examentips AARDRIJKSKUNDE VOOR DE TWEEDE FASE VWO zakboek samenvattingen begrippen examentips Aan de slag met het Wereldwijs zakboek Het Wereldwijs zakboek helpt je bij de voorbereiding op toetsen, schoolexamens

Nadere informatie

Vulkaanuitbarsting in IJsland

Vulkaanuitbarsting in IJsland Auteur: Lieve Hoet Een vulkaan barst uit IJsland Vulkanen vind je op heel veel plaatsen in de wereld, maar de vulkaan waarover iedereen nu praat, ligt in IJsland. Dit eiland ligt net onder de poolcirkel

Nadere informatie

Project natuurrampen.

Project natuurrampen. Project natuurrampen. Klas Vicky Januari 2013 1. Overstromingen 2. Vulkanen 3. Tornado s 4. Aardbevingen 5. Tsunami s 6. Orkanen 1. Overstromingen 1.1. Wat zijn overstromingen? Je kan pas spreken van een

Nadere informatie

Werkstuk door een scholier 3622 woorden 6 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding.

Werkstuk door een scholier 3622 woorden 6 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding. Werkstuk door een scholier 3622 woorden 6 december 2002 6 266 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding. In de wereld komen veel vulkanen en aardbevingen voor. Je hoort er wel eens van op TV of op de

Nadere informatie

Woordenlijst - Aarde

Woordenlijst - Aarde Woordenlijst - Aarde de aardbeving het schudden van de grond de aardbol de planeet aarde de atlas het boek met landkaarten de atmosfeer de luchtlaag om de aarde de bliksem de elektrische ontlading tijdens

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Natuurrampen

Werkstuk Aardrijkskunde Natuurrampen Werkstuk Aardrijkskunde Natuurrampen Werkstuk door een scholier 3576 woorden 18 oktober 2010 5,8 431 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Wij maken ons werkstuk over natuurrampen. Maar wat zijn

Nadere informatie

Wat doe je in deze les? Handleiding Uitbreidingsles Studerend lezen niveau B

Wat doe je in deze les? Handleiding Uitbreidingsles Studerend lezen niveau B Handleiding Uitbreidingsles Studerend lezen Een onderdeel van Nieuwsbegrip XL zijn de strategielessen. De strategielessen zijn bedoeld om de strategieën voor begrijpend lezen bij de leerlingen te introduceren

Nadere informatie

AARDE. 5 havo 2 End. en ex. processen 14-16

AARDE. 5 havo 2 End. en ex. processen 14-16 AARDE 5 havo 2 End. en ex. processen 14-16 Natuurlijke gevaren in de VS De westkust van de VS: een gecompliceerde situatie Convergente, divergente en transforme plaatbewegingen. Welke situatie is afwijkend

Nadere informatie

Kernpunten. Conclusie en nawoord. Essay naar de temperaturen binnen de kern van de aarde. Auteur: Sebastien Immers. Copyright Augustus 2010

Kernpunten. Conclusie en nawoord. Essay naar de temperaturen binnen de kern van de aarde. Auteur: Sebastien Immers. Copyright Augustus 2010 Kernpunten Essay naar de temperaturen binnen de kern van de aarde. Conclusie en nawoord Auteur: Sebastien Immers Copyright Augustus 2010 Voor meer informatie: info@immerspher.com Internetadressen: http://www.immerspher.com

Nadere informatie

De invloed van vulkanen op de ontwikkeling van de aarde

De invloed van vulkanen op de ontwikkeling van de aarde De invloed van vulkanen op de ontwikkeling van de aarde Gemaakt door: Jesse Mathôt, Chantal Haligowski & Iris Hooijer Klassen: 5H1, 5H School: Fioretti College Lisse Inleverdatum: 14-10-2016 1 Inhoud Inleiding...

Nadere informatie

Werkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat

Werkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat Werkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat 5.1 Wordt het warm vandaag Lees het verhaal Wat is het weer? Kijk naar de boom Kijk naar de muts en de wanten Wat denk jij? Is het koud? In de zomer is het warm In

Nadere informatie

Leren voor de biologietoets. Groep 8 Hoofdstuk 5

Leren voor de biologietoets. Groep 8 Hoofdstuk 5 Leren voor de biologietoets Groep 8 Hoofdstuk 5 Weer of geen weer 1 Het weerbericht Het weer kan in Nederland elke dag anders zijn. Daarom luisteren en kijken wij vaak naar weerberichten op de radio en

Nadere informatie

Vulkanen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Vulkanen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52471 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12

Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 2: De opbouw van de aarde Kern: 3700 km dik, binnenste deel vast, buitenste deel vloeibaar -> aardmagnetisme Aardmantel: 2900

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door M. 965 woorden 21 juni 2014 4,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand 2 Mediterraan klimaat en landschap. Middellandse Zeeklimaat:

Nadere informatie

inhoud blz. Inleiding 1. Wat is een berg? 2. Hoogte 3. Hoe ontstaan bergen? 4. Soorten gebergte 5. Beroemde bergen 6. Bergweetjes Pluskaarten

inhoud blz. Inleiding 1. Wat is een berg? 2. Hoogte 3. Hoe ontstaan bergen? 4. Soorten gebergte 5. Beroemde bergen 6. Bergweetjes Pluskaarten Bergen inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een berg? 4 2. Hoogte 5 3. Hoe ontstaan bergen? 6 4. Soorten gebergte 9 5. Beroemde bergen 12 6. Bergweetjes 16 Pluskaarten 19 Bronnen en foto s 21 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:

Nadere informatie

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte.

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De aarde 1. Het Heelal De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De oerknal Wetenschappers denken dat er meer dan 15 miljoen jaar geleden een enorme ontploffing

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland

Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland Werkstuk door een scholier 1094 woorden 13 februari 2006 4,9 106 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Nieuw Zeeland Inhoudsopgave Inleiding Nieuw Zeeland Algemene dingen

Nadere informatie

Een vulkaan onder Nederland

Een vulkaan onder Nederland lespakket Natuurkunde studie Aardwetenschappen Een vulkaan onder Nederland Jij bent de geoloog in dienst en verantwoordelijk voor het geruststellen van de (Europese) bevolking. Jij moet bepalen wie er

Nadere informatie

BEWEGENDE AARDE: KWARTET

BEWEGENDE AARDE: KWARTET BEWEGENDE AARDE: KWARTET Theoretisch kader In dit kwartetspel leer je door middel van het beantwoorden van vragen over van alles dat met het bewegen van de aarde te maken heeft. Elk kwartet heeft een onderwerp,

Nadere informatie

5,3. Werkstuk door R woorden 19 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding

5,3. Werkstuk door R woorden 19 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding Werkstuk door R. 1394 woorden 19 oktober 2016 5,3 8 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Bij het vak aardrijkskunde kreeg iedereen een opdracht om het werkstuk over verschillende natuurrampen (verschijnsels)

Nadere informatie

Woord vooraf. Schatten uit de natuur.indb :09

Woord vooraf. Schatten uit de natuur.indb :09 Varisciet Hope-diamant Conus eburneus Woord vooraf Overal op onze planeet vind je wonderen uit de natuur. De gesteenten waaruit het aardoppervlak bestaat, bergen talloze verrassingen van kleurige mineralen

Nadere informatie

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in.

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in. EEN KRACHTIGE NATUURRAMP ERKBOEK VOOR LEERLINGEN Vul hier je naam in. INHOUD at is een tsunami? 2 Vul hier je groep in. Hoe ontstaat een tsunami? 3 aar komen tsunami s voor? 4 De gevolgen van een tsunami

Nadere informatie

Tornado en orkaan hv123. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Tornado en orkaan hv123. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/76067 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Naam GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Groot Brittannië Groot-Brittannië is Schotland, Engeland en Wales samen. Engeland is het grootst van Groot-Brittannië en Wales het kleinst. Engeland heeft meer dan 46

Nadere informatie

Bij convergente plaatgrenzen glijdt de oceanische plaat onder de continentale, omdat oceanische platen

Bij convergente plaatgrenzen glijdt de oceanische plaat onder de continentale, omdat oceanische platen Samenvatting door een scholier 1961 woorden 27 oktober 2009 4,8 9 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs Aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 2 2.1 Is elke ramp een natuurramp? Veel rampen

Nadere informatie

Plaattektoniek. Fieke van Lith. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Plaattektoniek. Fieke van Lith. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Fieke van Lith 17 October 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/88104 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Kevin: Ik ben zelf een keer in een vulkaan geweest en ik heb van de vulkaan twee foto s (zie onderaan de bladzijde)

Kevin: Ik ben zelf een keer in een vulkaan geweest en ik heb van de vulkaan twee foto s (zie onderaan de bladzijde) Werkstuk door een scholier 2432 woorden 2 april 2002 5,5 1005 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1 Inleiding Wij houden ons werkstuk over: Hoe ontstaan bergen, vulkanen en aardbevingen. Het werkstuk maken

Nadere informatie

De vlakke cirkel onderaan werd vroeger gebruikt als dorsvloer. We treffen wel meerdere van deze goed bewaarde dorsvloeren aan.

De vlakke cirkel onderaan werd vroeger gebruikt als dorsvloer. We treffen wel meerdere van deze goed bewaarde dorsvloeren aan. De vlakke cirkel onderaan werd vroeger gebruikt als dorsvloer. We treffen wel meerdere van deze goed bewaarde dorsvloeren aan. Donderdag 4 december 2014 Soort Plaats Afstand Duur : Luswandeling (Cañada

Nadere informatie

15 maart 2019: Cycloon Idai verwoest Mozambique

15 maart 2019: Cycloon Idai verwoest Mozambique 15 maart 2019: Cycloon Idai verwoest Mozambique Land Inwoners: 24.692.14 (België: 11.491.346) Oppervlakte: 784.089 km² (België: 30.528 km²) BNP/capita: $ 1.200 (België: $ 48.258) Bevolking Levensverwachting

Nadere informatie

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:

Nadere informatie

5,5. Samenvatting door Aukje 2315 woorden 5 juli keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Aardrijkskunde H5: Azië: verwoestende krachten

5,5. Samenvatting door Aukje 2315 woorden 5 juli keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Aardrijkskunde H5: Azië: verwoestende krachten Samenvatting door Aukje 2315 woorden 5 juli 2016 5,5 2 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardrijkskunde H5: Azië: verwoestende krachten 1 De Ring van Vuur In Azië komen een aantal natuurrampen vaker voor:

Nadere informatie

Het begin van de winter

Het begin van de winter WINTER 21 december WINTER 2 Het begin van de winter Vanaf 21 juni worden de dagen weer langzaam korter. De zomer duurt tot 22 of 23 september. Dan zijn de dag en de nacht overal even lang. Met andere woorden:

Nadere informatie

Werkstuk door een scholier 1483 woorden 31 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave

Werkstuk door een scholier 1483 woorden 31 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave Werkstuk door een scholier 1483 woorden 31 december 2001 6 412 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave Inleiding Wat is een aardbeving Hoe onstaat een aardbeving Voorzorgsmaatregelingen voor aardbevingen.

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door J. 181 woorden 13 januari 2016 6,1 48 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Terra 2.1 Klimaten A Waardoor is het bij de evenaar warm? In bron

Nadere informatie

VULKANEN. Doelgroep Leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs (10-12 jaar).

VULKANEN. Doelgroep Leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs (10-12 jaar). 15 november Inleiding In november 1963 ontstond er een nieuw eiland in de Atlantische Oceaan, ongeveer 33 kilometer ten zuiden van IJsland. Een week eerder was een vulkaan in de Atlantische Oceaan tot

Nadere informatie

Vulkanen. Door: Sjaak Bonestaak

Vulkanen. Door: Sjaak Bonestaak Vulkanen Door: Sjaak Bonestaak Dit werkstuk is bedoeld als voorbeeld. De eisen van het werkstuk zijn: - Een voorpagina (Naam van het onderwerp, één of meerder afbeeldingen, je naam) - Een inleiding (Waarom

Nadere informatie

1.1 Het ontstaan van de aarde

1.1 Het ontstaan van de aarde Boekverslag door H. 1566 woorden 16 december 2007 6.8 27 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1.1 Het ontstaan van de aarde Actualiteitsprincipe: het heden is de sleutel tot het verleden. ONS ZONNESTELSEL.

Nadere informatie

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling Japanese Red Cross/Toshirharu Kato Een tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling Hallo! Heb jij al ooit een tsunami meegemaakt? Nee? Dat is heel normaal, want in België kwam er nog geen

Nadere informatie

6,6. Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde

6,6. Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari 2011 6,6 11 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Paragraaf 1: 1a rijst, zon, massage, kruiden, palmbomen, vruchtbaar land B 1(B) 2(E) 3(G) 4(A) 5(K)

Nadere informatie

4.7. Werkstuk door een scholier 2381 woorden 10 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding

4.7. Werkstuk door een scholier 2381 woorden 10 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding Werkstuk door een scholier 2381 woorden 10 februari 2004 4.7 94 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Wij hebben het onderwerp Vulkanen gekozen omdat we het daar veel over hadden in hoofdstuk 1

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Weer en Klimaat hoofdstuk 3

Samenvatting Aardrijkskunde Weer en Klimaat hoofdstuk 3 Samenvatting Aardrijkskunde Weer en Klimaat hoofdstuk 3 Samenvatting door Jordan 595 woorden 14 december 2017 5,5 2 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 3 Aardrijkskunde Weer en klimaat in de VS

Nadere informatie

4,7. Praktische-opdracht door een scholier 2517 woorden 25 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Vulkanisme

4,7. Praktische-opdracht door een scholier 2517 woorden 25 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Vulkanisme Praktische-opdracht door een scholier 2517 woorden 25 maart 2003 4,7 30 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Vulkanisme Deelvragen: 1. Het ontstaan en de werking van een vulkaan. 2. Het voorspellen van uitbarstingen.

Nadere informatie

Bijlage 3. Achtergrondinformatie en bronnen bij hazards Tungurahua

Bijlage 3. Achtergrondinformatie en bronnen bij hazards Tungurahua 1 Bijlage 3. Achtergrondinformatie en bronnen bij hazards Tungurahua In deze bijlage vind je achtergrondinformatie die je kan helpen bij taak 1: het maken van een hazardkaart en profielen en het analyseren

Nadere informatie

IJSLAND. Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen Vrije Universiteit amsterdam

IJSLAND. Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen Vrije Universiteit amsterdam IJSLAND Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen Vrije Universiteit amsterdam Programma IJsland Plaattektoniek Vulkanisme algemeen beetje scheikunde Eyjafjallajökull Klimaat IJs Water > Plaattektoniek > Plaattektoniek

Nadere informatie

Humboldt. Humboldt. Pico del Teide 1 HV LEEROPDRACHTENBOEK AARDRIJKSKUNDE VOOR DE ONDERBOUW

Humboldt. Humboldt. Pico del Teide 1 HV LEEROPDRACHTENBOEK AARDRIJKSKUNDE VOOR DE ONDERBOUW 1 H V Humboldt Humboldt Alexander von Humboldt (1769-1859) was een Duitse wetenschapper en ontdekkingsreiziger. Veel mensen zien hem als de eerste moderne geograaf. Terwijl andere wetenschappers vooral

Nadere informatie

Bedreigingen. Broeikaseffect

Bedreigingen. Broeikaseffect Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd

Nadere informatie

Soms moet de lucht omhoog omdat er een gebergte ligt. Ook dan koelt de lucht af. Er ontstaan wolken en neerslag. Dit is stuwingsregen.

Soms moet de lucht omhoog omdat er een gebergte ligt. Ook dan koelt de lucht af. Er ontstaan wolken en neerslag. Dit is stuwingsregen. Samenvatting door een scholier 1790 woorden 1 juni 2016 7,9 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 2: KLIMATEN 2.1 Klimaten Waardoor is het niet

Nadere informatie