Excursie Vesuvius. De uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus
|
|
- Cornelis Devos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Excursie Vesuvius De uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus Aan de voet van de Vesuvius lagen 2000 jaar geleden al verschillende steden zoals Pompeji en Herculaneum. Met een mogelijke uitbarsting van de Vesuvius hield niemand rekening. Aardbevingen die wel eens voorkwamen, werden toegeschreven aan reuzen en goden. Op 24 augustus van het jaar 79 begon om een uur s middags de uitbarsting met een oorverdovende knal. Boven de vulkaan ontstond een enorme verticale rookpluim van meer dan tien kilometer hoog. Door de noordenwind kreeg de stad Pompeji te maken met een waar bombardement. De stad raakte bedekt met een laag as en kleine steentjes, ongeveer twintig centimeter per uur. Veel mensen vluchten naar binnen. Zij die de stad probeerden te ontvluchten, overleden door verstikking en raakten direct begraven onder de aslagen. De mensen die op tijd naar binnen waren gevlucht dachten veilig te zijn, maar de daken konden na verloop van tijd het gewicht van as en stenen niet aan. Rond middernacht, de uitbarsting was toen al twaalf uur aan de gang, verminderde de uitstoot van materiaal. De rookkolom boven de vulkaan stortte hierdoor in. Een gloeiende wolk raasde nu met hoge snelheid langs de westflank van de Vesuvius in de richting van Herculaneum, alles verschroeiend wat op zijn weg kwam. Uiteindelijk zijn in een dag tijd beide steden bedekt geraakt met lagen as en stenen van soms wel twintig meter. Uit: Buitenland VWO 5 EPN, naar een ooggetuigenverslag van de admiraal van de Romeinse vloot, Plinius de Oudere. Vergeleken met de Etna is de Vesuvius een veel gevaarlijkere vulkaan voor de mens. Vroeger kwamen er veel vaker regelmatig uitbarstingen voor. Nu is de Vesuvius al lange tijd stil en daardoor wordt het een gevaarlijke situatie. In 1944 was de laatste uitbarsting. De Etna daarentegen is een van de actiefste vulkanen ter wereld. Hoe vaker en regelmatiger een vulkaan uitbarst, hoe relatief veiliger een vulkaan is. Aantal geregistreerde erupties in het Middellandse Zeegebied. Het lijkt hierbij alsof er vlak voor onze jaartelling een flink aantal erupties waren, gevolgd door een relatief rustige periode waarna het de afgelopen eeuwen ineens weer begon toe te nemen. De vraag de je hierbij kunt stellen is of er daadwerkelijk sprake is van een
2 toename van erupties, of een toename van het aantal nauwkeurig geregistreerde erupties. Feit is wel dat de Vesuvius al lange tijd niet meer is uitgebarsten, en dat baart de Italiaanse overheid enige zorgen. Ze hebben dan ook een zogenaamd evacuatieplan opgesteld. Vesuvius evacuatieplan: bestemming evacué s. In bovenstaande figuur is in grote lijnen - af te lezen hoe de Italiaanse regering inwoners van Napoli en omgeving wil evacueren bij een eventuele uitbarsting van de Vesuvius. Echter, in de praktijk zitten hier nogal wat haken en ogen aan. Over het algemeen kan gesteld worden dat hoe rijker een land, hoe beter de waarschuwingssystemen vooraf en noodhulp achteraf geregeld zijn. Sinds geruime tijd worden tektonische verschijnselen en seismische activiteit in deze regio nauwkeurig bijgehouden en geregistreerd door diverse geologische instellingen. Historische seismiciteit Europa ( ). Aardbevingen in de 20 e eeuw (+aantal doden).
3 Seismische gevarenkaart Europa. Geotektoniek Middellandse Zeegebied.F iguur: Actieve vulkanen in Europa.
4 Vulkanisme in Zuid Italië. Zoals uit de figuren valt op te maken is er sprake van een subductiezone (zone waar de oceanische korst onder een continentale korst duikt vanwege de hogere soortelijke massa) die globaal van Noord naar Zuid loopt met schuifbreuk. Bij een dergelijke plaatrand zijn, zoals hier ook te zien zijn, tektonische activiteiten waarneembaar zoals bijvoorbeeld aardbevingen en vulkanisme. Een recente hevige aardbeving in Italië was die van 6 april 2009 in de omgeving van l Aquila (gelegen op de plaatrand).de zware aardbeving in de Italiaanse provincie Abruzzen heeft honderden mensen het leven gekost. Circa mensen in het getroffen gebied zouden dakloos zijn geraakt. De beving vond midden in de nacht plaats, rond uur. De meeste sterfgevallen deden zich voor in L'Aquila, de circa inwoners tellende hoofdstad van Abruzzen. Het epicentrum van de aardbeving lag iets ten noorden van deze stad. In Castelnuovo stortten tientallen huizen en een kerk in. Duizenden gebouwen zijn beschadigd. De beving geldt als de krachtigste aardbeving in Italië in jaren. Meldingen over de kracht van de beving lopen uiteen van 5,8 tot 6,3 op de schaal van Richter. De beving was voelbaar in de Italiaanse hoofdstad Rome, die bijna 100 kilometer van L'Aquila ligt. Bij een bezoek aan tentenkampen en noodvoorzieningen in het gebied van de aardbeving in Italië heeft de Italiaanse premier Silvio Berlusconi geprobeerd de ontheemden een hart onder de riem te steken. ''Ze moeten het maar beschouwen als een weekeinde op de camping'', zei hij tegen een Duitse cameraploeg. Dat er in de praktijk in Italië nogal eens niet zorgvuldig wordt omgegaan met natuurrampen levert soms hele tragische situaties op. Wetenschappers zijn het erover eens dat het aantal vulkaanuitbarstingen en aardbevingen niet toenemen, ten opzichte van vroeger tijden, maar wel de gevolgen en de kwetsbaarheid. Aardbeving Italië
5 (L Aquila) 6 april magnitude 6,3 op de schaal van Richter met een diepte van 10 km. Na bovenstaande tekst te hebben gelezen hebben jullie enigszins een beeld gekregen van de relatie tussen een uitbarsting of aardbeving en hazardmanagement van toen en nu. Hiermee komen we tot de opdracht voor deze excursie, die uit drie delen bestaat. Het eerste deel zal voorafgaand aan de excursie digitaal moeten worden ingeleverd (kiliang@corderius.nl). Tijdens de excursie zal het tweede deel uitgevoerd moeten worden, en afsluitend in Nederland zal het laatste deel worden uitgewerkt waarna alle drie de opdrachten geprint moeten worden ingeleverd (postvak dhr. Kilian). Het is de bedoeling dat de opdracht in twee- of drietallen wordt uitgevoerd. Opdracht Hoofdvraag: Welke uitbarsting van de Vesuvius was erger, die van 79 na Christus, of de uitbarsting die nog gaat komen? Deel 1 Deelvragen 1. Verklaar het ontstaan van de vulkaan de Vesuvius. 2. Wat waren de geregistreerde uitbarstingen? (door de eeuwen heen geef het patroon). 3. Wat waren voor de dimensies wonen, werken en voorzieningen de schade en slachtoffers tijdens de uitbarsting van 79 na Chr.? (hoeveel doden, oppervlakte geraakt gebied enz.).
6 4. Hoe gingen de mensen in vroeger eeuwen met uitbarstingen om? (vooraf en achteraf). 5. Voeg een relevante (digitale of kopie van een) kaart van de omgeving rondom de Vesuvius toe. Jullie zullen tijdens de excursie de schadelijke gevolgen zien van de uitbarsting van de Vesuvius van 79 na Chr. In de omgeving van Herculaneum. Die waren natuurlijk omvangrijk voor wonen, werken en voorzieningen. Maar zullen de gevolgen voor de toekomstige te verwachten uitbarsting niet veel erger zijn? De Napolitaanse agglomeratie alleen kent al meer dan 3 miljoen inwoners. Wordt deze agglomeratie geraakt bij een toekomstige uitbarsting of niet, of zal het een nog veel groter gebied beslaan? Oppervlakte gebied Avellinouitbarsting en Pompeijuitbarsting. Opmerking: Pyroklastische vloed zijn diverse stoffen en gesteenten die door een vulkaan worden uitgestoten tijdens een uitbarsting. Deel 2 1. Breng in de door jullie gevonden kaart van Italië aan welk gebied tijdens de uitbarsting van de Vesuvius van 79 na Chr. werd geraakt inclusief de pyroklastische vloed. 2. Breng in deze kaart aan welk gebied volgens jullie tijdens een verwachte toekomstige uitbarsting van de Vesuvius in 2 na Chr. zal worden geraakt. 3. Voeg (digitale) foto s van de dimensies wonen, werken en voorzieningen die tijdens de uitbarsting van 79 na Chr. zijn getroffen en foto s van deze dimensies die volgens jullie bij een toekomstige uitbarsting zullen worden getroffen aan het verslag toe. Deel 3 1. Maak een zo realistisch mogelijk vergelijk tussen de schade en aantal slachtoffers van de uitbarsting in 79 na Chr. en de toekomstige uitbarsting. Laat hierbij de dimensies wonen, werken en voorzieningen weer terugkeren (denk bijv. aan aantal slachtoffers, economische schade voor Italië zoals bedrijven en infrastructuur van toen en nu). Maak hiervoor tabellen en grafieken om feiten en prognoses weer te geven. 2. Beantwoord na het maken van alle deelvragen de hoofdvraag en kom tot een conclusie. (Het kan dus zijn dat de groepen tot verschillende conclusies komen).
7 Veel plezier en succes met deze opdracht! - EINDE UITBARSTING VESUVIUS VAN TOEN EN DE TOEKOMSTIGE
8 Vakgroep: Aardrijkskunde Excursie: 2010 April Docent: Kilian Dhr. G. Corderius College Amersfoort 2009/2010
5 havo 2 End. en ex. processen 1-4
5 havo 2 End. en ex. processen 1-4 Rusteloze aarde De Toch miljoenenstad ging het in 79 Napels na Chr. ligt grandioos op nog geen mis 10km De inwoners van de Vesuvius, van niemand Pompei waren lijk zich
Nadere informatieNaam: VULKANEN. Vraag 1. Uit welke drie lagen bestaat de aarde? Vraag 2. Hoe dik is de aardkorst gemiddeld?
Naam: VULKANEN Voordat je begrijpt hoe vulkanen ontstaan, moet je eerst weten hoe de aarde in elkaar zit. De aarde is een bol die uit drie lagen bestaat. De binnenste laag is de kern. De temperatuur is
Nadere informatieInleiding Waarom dit onderwerp?
Inleiding Ik zou graag willen weten hoe vulkanen ontstaan. En wat de oorzaak kan zijn dat vulkanen uitbarsten. Waarom dit onderwerp? Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik laatst heel vaak de Etna op tv
Nadere informatieLesplan Aardbevingen in Griekenland Werkbladen
Introductie: Lesplan Aardbevingen in Griekenland Werkbladen Griekenland is wereldwijd gezien een van de landen met de hoogste seismische activiteit en het is het land met de hoogste seismische activiteit
Nadere informatieAardbevingen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52470 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieAardbevingen hv123. banner. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52470
banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 16 december 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/52470 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs
Nadere informatieKrachten van de natuur hoofdstuk 1B4
Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4 Cursus 4.1: De aarde beeft Opbouw van de aarde Clip: Opbouw van de aarde De aarde is, van binnen naar buiten, opgebouwd uit: 1. de binnenkern De kern van de aarde is
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo I
Aarde Opgave 4 De Colorado en de Grand Canyon Bestudeer de bronnen 1 tot en met 5 die bij deze opgave horen. Het Colorado Plateau in de staat Arizona (VS) bestaat uit zeer oude gesteenten. In de loop van
Nadere informatiePlaattektoniek. Fieke van Lith. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Fieke van Lith 17 October 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/88104 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieVakoverstijgend taalonderwijs met IPC
Vakoverstijgend taalonderwijs met IPC 6 april 2017 merlijn-eemnes.nl 26 september 2016 1 Doel: Je kunt morgen een collega één ding vertellen over IPC. Je kunt ook een voorbeeld geven van vakoverstijgend
Nadere informatieVulkaanuitbarsting in het nieuws!
Kopieerblad 1 Vulkaanuitbarsting in het nieuws! Vulkaanuitbarsting in het nieuws! Wat weet je over de vulkaanuitbarsting die heeft plaatsgevonden? Waar heeft de vulkaanuitbarsting plaatsgevonden? Duid
Nadere informatieVulkanen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52471 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieAardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel
Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel ------------------------------------------------------------------------------------------ Let op: - Je bent zelf verantwoordelijk voor het
Nadere informatieNatuurrampen. Natuurrampen. Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting.
Natuurrampen Natuurrampen Natuurrampen Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting. Gevolgen: bijvoorbeeld bedolven mensen, doden,
Nadere informatieOpgave 5 Migratiepatronen in Zuidoost-Azië
Zuidoost-Azië Opgave 5 Migratiepatronen in Zuidoost-Azië Bestudeer bron 1 uit het bronnenboekje die bij deze opgave hoort. De internationale migratie van huishoudelijke hulpen is, zoals alle migratievormen,
Nadere informatie28 september 2018: Aardbevingen en tsunami verwoesten Indonesië
28 september 2018: Aardbevingen en tsunami verwoesten Indonesië Land Inwoners: 260.580.739 (België: 11.491.346) Oppervlakte: 1.910.931 km² (België: 30.528 km²) BNP/capita: $ 13 120 (België: $ 48 258) Bevolking
Nadere informatieWerkstuk ANW Aardbevingen
Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk door een scholier 2315 woorden 29 augustus 2001 6,4 230 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Ik heb voor het onderwerp als de aarde beeft gekozen omdat mij dit erg aansprak
Nadere informatieBestudeer de bronnen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen.
Eindexamen vwo aardrijkskunde 213- Aarde Opgave 3 Mount Saint Helens Bestudeer de bronnen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. Gebruik bron 1. 3p 9 Hoe wordt het type krater
Nadere informatieDe horizontale bewegingen van de platen
De horizontale bewegingen van de platen!sommige platen bestaan uit oceanische korst, sommige uit continentale korst, sommige uit beiden.!een continentale plaat is lichter dan een oceanische plaat Platen
Nadere informatieINHOUD. Inleiding Aardbevingen Bergen Bosbranden Koraal Lawines Meteorieten Onweer...
INHOUD Inleiding...6 1 Aardbevingen...8 2 Bergen... 10 3 Bosbranden... 12 4 Koraal... 14 5 Lawines... 16 6 Meteorieten... 18 7 Onweer... 20 8 Opwarming van de aarde... 22 9 Orkanen... 24 10 Overstromingen...
Nadere informatie5,3. Werkstuk door R woorden 19 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding
Werkstuk door R. 1394 woorden 19 oktober 2016 5,3 8 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Bij het vak aardrijkskunde kreeg iedereen een opdracht om het werkstuk over verschillende natuurrampen (verschijnsels)
Nadere informatieNRC Artikel van 19 september 2011
NRC Artikel van 19 september 2011 http://www.nrc.nl/nieuws/2011/09/19/dodental-aardbeving-india-loopt-op/ Leerstofanalyse 1. belangrijke leerstof elementen feiten: van de buitenwereld afgesloten rampgebied,
Nadere informatieCHILI een VERGETEN BEVING
TALCAHUANO centrum: ZONA CERO CHILI een VERGETEN BEVING 27 feb 2010-03:34 uur CALETA el MORRO COMPLEET VERWOEST Grootste aardbeving van de laatste 50 jaar. 8.8 op de schaal van Richter. 15 min later: Tsunami
Nadere informatie12 januari 2010: aardbeving verwoest Haïti
12 januari 2010: aardbeving verwoest Haïti Land Inwoners: 9.035.536 (België: 10.414.336) Oppervlakte: 27.750 km² (België: 30.528 km²) BNP/capita: $1.300 (België: $37.400) Bevolking Levensverwachting bij
Nadere informatieWerkstuk ANW Aardbevingen
Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk door een scholier 879 woorden 3 juni 2004 5,7 57 keer beoordeeld Vak ANW Hoe ontstaat een aardbeving Om deze deelvraag te beantwoorden moet ik eerst uitleggen dat de
Nadere informatieMexico kan het schudden
1 Doelgroep De lesbrief is bedoeld voor leerlingen in de onderbouw vmbo, havo en vwo. Het uitwerken van de opdrachten kost de leerling ongeveer een tot anderhalf lesuur (van 50 minuten). De onderzoeksvragen
Nadere informatieWerkstuk door een scholier 1483 woorden 31 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave
Werkstuk door een scholier 1483 woorden 31 december 2001 6 412 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave Inleiding Wat is een aardbeving Hoe onstaat een aardbeving Voorzorgsmaatregelingen voor aardbevingen.
Nadere informatieWat zie jij op het plaatje? Schrijf het vehaal af. De golf was zo hoog als een. Er staan heel veel huizen onder
Lees het verhaal van de aardbeving. Stel je voor: de aarde beweegt. De lampen schudden heen en weer. Je hele huis schudt heen en weer. Het huis stort in! Alles is kapot. Dat kan gebeuren bij een aardbeving.
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 5 paragraaf 1tm5
Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 5 paragraaf 1tm5 Samenvatting door een scholier 1899 woorden 24 juni 2016 1 2 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Aardrijkskunde hoofdstuk 5 par 1 t/m
Nadere informatiec) Waarom denk jij dat straten en vliegvelden a) Wat is het onderwerp van dit artikel? b) In welk werelddeel ligt Costa Rica?
Wereldoriëntatie A B C a) Waar rommelt het? b) Wat is de naam van de vulkaan? c) Hoe hoog was de aswolk? 2) Lees tekst 1 op pagina 13 hiernaast. a) Wat weet jij al over vulkanen? Maak een woordweb met
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5 Samenvatting door M. 2129 woorden 27 juni 2012 6,3 1 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 1, De ring van vuur. Drie soorten natuurrampen die vaak in
Nadere informatieWerkblad bij de geoquest Vulkanen
Naam: Werkblad bij de geoquest Vulkanen 1. Wat zijn vulkanen? Een vulkaan is een berg opgebouwd uit lava en as. 2. a)hoe ontstaan vulkanen? Vulkanen ontstaan door breuken in de aardkorst. Door de stromingen
Nadere informatieBeschrijven de Ring van vuur.
Samenvatting door M. 1687 woorden 8 oktober 2012 6 51 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 5, Azie rampen 1, De ring van vuur. Drie soorten natuurrampen die vaak in Azie voorkomen.
Nadere informatieAardbevingen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 02 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52470 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieFysische Geografie. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/67092
Auteur Jorick Boll Laatst gewijzigd 23 november 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/67092 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo 2006-I
Actieve aarde Opgave 6 Platentektoniek nu en in de toekomst bron 11 Plaatbewegingen langs de westkust van Noord-Amerika Huidige situatie A Juan de Fuca B Noord- Amerikaanse San Andreas breuk Pacifische
Nadere informatieVulkanen. Door: Sjaak Bonestaak
Vulkanen Door: Sjaak Bonestaak Dit werkstuk is bedoeld als voorbeeld. De eisen van het werkstuk zijn: - Een voorpagina (Naam van het onderwerp, één of meerder afbeeldingen, je naam) - Een inleiding (Waarom
Nadere informatie28 september 2018: Aardbevingen en tsunami verwoesten Indonesië
28 september 2018: Aardbevingen en tsunami verwoesten Indonesië Land Inwoners: 260.580.739 (België: 11.491.346) Oppervlakte: 1.910.931 km² (België: 30.528 km²) BNP/capita: $ 13 120 (België: $ 48 258) Bevolking
Nadere informatieDe gevaren van een uitbarsting van de Vesuvius
De gevaren van een uitbarsting van de Vesuvius Bron: (Mount Vesuvius) Naam: Jochem Veerman Klas: 5H1 Inleverdatum: 3 maart 2015 Vak: Aardrijkskunde Begeleidster: Mevrouw Schuitemaker 1 Inhoud Inhoud...
Nadere informatieAardbevingen. Teleblik quizzen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/47695
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Teleblik quizzen 18 november 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/47695 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.
Nadere informatieVoorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.
Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik
Nadere informatie25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal
25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal Land Inwoners: 30.430.267 (België: 10.449.361) Oppervlakte: 147.181 km² (België: 30 528 km²) BNP/capita: $ 2 400 (België: $41 700) Bevolking Levensverwachting bij
Nadere informatieOpgave 3 Opbouw en afbraak van de Schotse Hooglanden
Eindexamen vwo aardrijkskunde 214-I Aarde Opgave 3 Opbouw en afbraak van de Schotse Hooglanden Bestudeer de bronnen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. Gebruik bron 3a en de
Nadere informatieUPDATE NOODHULP NEPAL
UPDATE NOODHULP NEPAL nieuwsbrief #03 / mei 2015 Samen voor Nepal Onmiddellijk na de aardbeving in Nepal sloegen de ADID-organisaties de handen ineen, ter plekke en in Nederland. We staan geen van allen
Nadere informatie25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal
25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal Land Inwoners: 30.430.267 (België: 10.449.361) Oppervlakte: 147.181 km² (België: 30 528 km²) BNP/capita: $ 2 400 (België: $41 700) Bevolking Levensverwachting bij
Nadere informatieLesplan Vulkanen in Griekenland Werkbladen
Introductie: In het Hellenische Gebied kon er continu recente vulkanische activiteit (in geologische termen) waargenomen worden, van ongeveer 40 miljoen jaar geleden tot nu. Sporen van oudere vulkanische
Nadere informatie4.7. Werkstuk door een scholier 2381 woorden 10 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding
Werkstuk door een scholier 2381 woorden 10 februari 2004 4.7 94 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Wij hebben het onderwerp Vulkanen gekozen omdat we het daar veel over hadden in hoofdstuk 1
Nadere informatieweek januari 2010 opdrachten niveau D Opdrachten bij tekst 1
Opdrachten bij tekst 1 Opdracht 1 (klas): Tekst lezen 1. Lees de tekst volgens het stappenplan. 2. Ken je de betekenis van onderstaande woorden uit de tekst al? Geef bij elk woord een omschrijving. Ken
Nadere informatieIn Japan, Nieuw-Zeeland, Taiwan en Groningen blijft de aarde in beweging
Nieuwsbrief buitenland april 2016 In Japan, Nieuw-Zeeland, Taiwan en Groningen blijft de aarde in beweging Door de aanslagen in Brussel verbleekte het andere nieuws van de afgelopen maanden, zoals de ontruiming
Nadere informatieBijlage VWO. aardrijkskunde. tijdvak 2. Bronnenboekje
Bijlage VWO 213 tijdvak 2 aardrijkskunde Bronnenboekje VW-131-a-13-2-b Wereld Opgave 1 Bbp en bevolkingsomvang in Japan, India en de Verenigde Staten Ontwikkeling van het bbp en de bevolkingsomvang in
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo 2005-II
Actieve aarde Opgave 7 bron 12 Ouderdom van de oceanische korst bron: Berendsen, H.J.A., Fysisch-geografisch onderzoek, Assen, 1997 De ligging van delen van de oceanische korst met een verschillende geologische
Nadere informatie5,7. Praktische-opdracht door een scholier 2573 woorden 3 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Praktische-opdracht door een scholier 2573 woorden 3 maart 2006 5,7 89 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Praktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen in Pakistan Inleiding: De aardbevingen in Pakistan
Nadere informatieHij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te
Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen
Nadere informatie5,8. Hoofdstuk 1 Algemene geschiedenis. Hoofdstuk 2 Vulkanen 2.1 Wat is nu precies een vulkaan?
Werkstuk door een scholier 2157 woorden 29 december 2005 5,8 62 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Algemene geschiedenis Duizenden jarenlang hebben mensen uit verschillende culturen geloofd
Nadere informatieLatijn: iets voor jou?
: n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de
Nadere informatieApostolische rondzendbrief
oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de
Nadere informatieDaarbij stierven 200 duizend mensen.
Filmpje op www.youtube.com/watch?v=vua_y9c4zu4&feature=related Google trefwoorden: filmpje, plaattektoniek, teleac, youtube Aardbevingen Beweging in de aarde In 2004 was de tsunami in Azië na aardbeving
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen en vulkanen
Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen en vulk Werkstuk door een scholier 2828 woorden 10 februari 2010 6,3 95 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Vulk De aarde Wat zijn platen? Wat is een spreidende rug?
Nadere informatieEen tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling
Japanese Red Cross/Toshirharu Kato Een tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling Hallo! Heb jij al ooit een tsunami meegemaakt? Nee? Dat is heel normaal, want in België kwam er nog geen
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo 2005-I
Actieve aarde Opgave 8 bron 11 Een onderverdeling van vulkanische gesteenten vrij naar: Gea, driemaandelijks tijdschrift van de Stichting Geologische Activiteiten, maart 2002 De gesteenten worden ingedeeld
Nadere informatieBEWEGENDE AARDE: KWARTET
BEWEGENDE AARDE: KWARTET Theoretisch kader In dit kwartetspel leer je door middel van het beantwoorden van vragen over van alles dat met het bewegen van de aarde te maken heeft. Elk kwartet heeft een onderwerp,
Nadere informatieExtreme woonplekken vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 06 December 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/63450 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatie2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1
2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1! " #$% & #& '$' '& + ()" *% $, $ -% 1 H. Jagersma en M. Vervenne, Inleiding in het Oude Testament, Kampen, 1992. J. Bowker, Het verhaal
Nadere informatieIntroduceren thema Natuurgeweld. tsunami s. centraal rondom natuurgeweld: Thema: Natuurgeweld. laten ontstaan?
Aardrijkskunde Natuurgeweld Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Natuurgeweld In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom natuurgeweld: 1. Wat zou er moeten gebeuren
Nadere informatieTafelkaart: tafel 1, 2, 3, 4, 5
Tafelkaart: tafel 1, 2, 3, 4, 5 1 2 3 4 5 1x1= 1 1x2= 2 1x3= 3 1x4= 4 1x5= 5 2x1= 2 2x2= 4 2x3= 6 2x4= 8 2x5=10 3x1= 3 3x2= 6 3x3= 9 3x4=12 3x5=15 4x1= 4 4x2= 8 4x3=12 4x4=16 4x5=20 5x1= 5 5x2=10 5x3=15
Nadere informatieinhoud 1. Vulkanen 2. Een kijkje in de aarde 3. Schuivende platen 4. Het ontstaan van vulkanen 5. Een kijkje in een vulkaan 6.
Vulkanen inhoud. Vulkanen 3 2. Een kijkje in de aarde 4 3. Schuivende platen 5 4. Het ontstaan van vulkanen 6 5. Een kijkje in een vulkaan 9 6. De uitbarsting 0 7. Soorten vulkanen 2 8. De supervulkaan
Nadere informatieDe Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 5. www.degeo-online.nl. 1ste druk
De Geo 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 5 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,
Nadere informatieFactsheet seismische risico s Caribisch gebied
Factsheet seismische risico s Caribisch gebied (versie 11 maart 2016, Bernard Dost) Bovenwindse eilanden (St Eustatius (Statia), Saba, Sint Maarten; ca 18 o N, 63 o W): De bovenwindse eilanden liggen in
Nadere informatieExamen HAVO. wiskunde B. tijdvak 1 donderdag 9 mei uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Eamen HVO 09 tijdvak donderdag 9 mei 3.30-6.30 uur wiskunde B Bij dit eamen hoort een uitwerkbijlage. Dit eamen bestaat uit 8 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 78 punten te behalen. Voor elk vraagnummer
Nadere informatieVoorbeeld toetsen aardrijkskunde
Voorbeeld toetsen aardrijkskunde Vwo doorstromers Lengte toets: 60 minuten 1. De lange adem van de geografie a. Figuur 1 Uiteenvallen Pangea. Ongeveer 200 miljoen jaar geleden begon het supercontinent
Nadere informatieVulkanen. Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik een onderwerp wou dat niet vaak voor komt. En dan kan je er ook nog iets van leren. Blz.
Vulkanen Blz. 1 Vulkanen Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik een onderwerp wou dat niet vaak voor komt. En dan kan je er ook nog iets van leren. Blz.2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 voorblad Blz.
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
(Summary in Dutch) Aardwetenschappers kijken naar de structuur van het oppervlak en inwendige van de aarde, en de processen die zich daar afspelen. De aarde lijkt op het eerste gezicht nogal hard en vast,
Nadere informatieAddendum Waterinjectie Management Plan
Addendum Waterinjectie Management Plan Protocol seismische activiteit door waterinjectie kenmerk EP201502216336, d.d. 26 februari 2015 Seismische activiteit door waterinjectie Het productiewater dat vrijkomt
Nadere informatieWonen - Extreme woonplekken. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content StudioVO Laatst gewijzigd Licentie Webadres 14 July 2013 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/44995 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatiePraktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen - gevolgen delfstofwinning in NL
Praktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen - gevolgen delfstofwinning in NL Praktische-opdracht door een scholier 2086 woorden 28 oktober 2005 4,7 44 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardbevingen
Nadere informatieBeste lezers van De Geldfabriek,
Beste lezers van De Geldfabriek, Ik hoop dat jullie veel plezier hebben gehad met het lezen van dit verhaal. Vonden jullie ook dat Pippa wel erg veel aan mooie spullen dacht? En dat sommige mensen onaardig
Nadere informatieHulp bij rampen Januari 2010 Haïti
In de afgelopen twaalf maanden zijn er honderdduizenden mensen op pad gegaan om hun medemens te helpen ten tijde van een ramp. Zij zijn allemaal getraind in de vaardigheden van de Scientology Pastoraal
Nadere informatieVoorspellen Zet stap 1 van het stappenplan. 1. Waar gaat de tekst over volgens jou?
Deze les is een blokles. Je gebruikt alle stappen van het stappenplan lezen. Je voorspelt waar de tekst over gaat. Je beantwoordt vragen die gaan over: o moeilijke woorden/stukjes tekst o algemene dingen
Nadere informatieNaam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)
Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland
Nadere informatieNEDERLAND HELPT NEPAL KOM IN ACTIE!
NEDERLAND HELPT NEPAL KOM IN ACTIE! NEPAL Nepal ligt in het werelddeel Azië en ligt tussen India en China. De oppervlakte van Nepal is 147.000 vierkante kilometer. Dat is vier keer groter dan Nederland.
Nadere informatieVraag 1b. Wat was de oorzaak van deze ramp? Vraag 1a. In welke provincie was de Watersnoodramp van 1953? ...
Naam: DE WATERSNOOD- RAMP Het is 31 januari 1953. Het stormde vreselijk In Zeeland. Toch waren de meeste mensen gewoon rustig naar bed gegaan. Zij werden in hun slaap overvallen door een zware stormvloed.
Nadere informatieOpwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is
rcheobode Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is archeoloog. Hij hoort bij de groep archeologen die nu aan het opgraven is in Oosterhout in het gebied Vrachelen. Daar wordt over een jaar
Nadere informatieGasopslag Bergermeer Microseismische monitoring
Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Maandrapportage December 2014 Sign. Datum 22-jan-2015 Sign. Datum 22-jan-2015 D. Nieuwland B. Teuben Author Project Director Prepared Authorized INHOUD Het
Nadere informatieNascholing Middellandse-Zeegebied
Nascholing Middellandse-Zeegebied Programma Presentatie drs. Pim Beukenkamp (FGW/UU UU): geologie en landschap van het Middellandse- Zeegebied (10.00-11.15) 11.15) Idem: Prof. Steven de Jong (FGW/UU UU)
Nadere informatieEEN SLAPENDE VULKAAN ONTWAAKT
EEN SLAPENDE VULKAAN ONTWAAKT Veel belangstelling bij de naderende uitbarsting van de Mount St. Helens (najaar 2004). 30 september 2004 DE VULKANISCHE ACTIVITEIT RONDOM MOUNT ST. HELENS IS TOEGENOMEN.
Nadere informatieARUP studie Groningen 2013
ARUP studie Groningen 2013 Strategie voor structurele versteviging van gebouwen Nederlandse samenvatting Issue 17 januari 2014 Nederlandse samenvatting 1 Inleiding Dit rapport omvat een samenvatting van
Nadere informatieStaatstoezicht op de Mijnen. Veilige. gaswinning. in Groningen. Staatstoezicht op de Mijnen. Avondseminar KIVI Delft 3 maart 2014
Staatstoezicht op de Mijnen Veilige gaswinning in Groningen Staatstoezicht op de Mijnen Avondseminar KIVI Delft 3 maart 2014 1 Staatstoezicht op de Mijnen Waar gaat het over? 1.Intro Staatstoezicht op
Nadere informatieVulkaanuitbarsting in IJsland
Auteur: Lieve Hoet Een vulkaan barst uit IJsland Vulkanen vind je op heel veel plaatsen in de wereld, maar de vulkaan waarover iedereen nu praat, ligt in IJsland. Dit eiland ligt net onder de poolcirkel
Nadere informatie5,5. Samenvatting door Aukje 2315 woorden 5 juli keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Aardrijkskunde H5: Azië: verwoestende krachten
Samenvatting door Aukje 2315 woorden 5 juli 2016 5,5 2 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardrijkskunde H5: Azië: verwoestende krachten 1 De Ring van Vuur In Azië komen een aantal natuurrampen vaker voor:
Nadere informatieBijlage HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1. Bronnenboekje. HA-0131-a-16-1-b
Bijlage HAVO 216 tijdvak 1 aardrijkskunde Bronnenboekje HA-131-a-16-1-b Wereld Opgave 1 Van cacaoboon tot chocolade De productieketen van cacao Verbouw De cacaoboom komt oorspronkelijk uit Midden-Amerika.
Nadere informatieanalysedocument FABIO D Apice student nummer: Docent:Bart Dijkman Datum: Klas: CAVI B
analysedocument FABIO D Apice student nummer: 512466 Docent:Bart Dijkman Datum: 26-02-14 Klas: CAVI B INHOUDSOPGAVE Inleiding Onderwerp Doel opdracht Kwaliteitseisen Gebruikers/ kijkers Doelstellingen
Nadere informatieEen leerling van Jezus vertelt ('walking sermon' langs kunstwerken)
Een leerling van Jezus vertelt ('walking sermon' langs kunstwerken) Doek achter de tafel Even kijken hoor. U en jullie hebben er al naar kunnen kijken, maar ik nog niet. Nu wil ik het goed zien. Ja, zo
Nadere informatieDe uitbarsting van de Vesuvius
De uitbarsting van de Vesuvius In Zuid-Italië ligt de stad Napels, die in het Italiaans Napoli heet. In de omgeving van Napels wonen nu zo'n drie miljoen mensen, en het is daarmee één van de dichtstbevolkte
Nadere informatieLangetermijn weersvoorspelling
Langetermijn weersvoorspelling Heb je ooit geprobeerd een model te maken of een patroon te volgen en de instructies waren niet duidelijk? Hoe voelde dat? Toen God aan Noach vroeg om een ark te bouwen,
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 529 Gaswinning Groningen-veld Nr. 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den
Nadere informatieHet Moment. Inleiding: Aardbeving in Kyoto.
Het Moment Inleiding: Pagina 1 Aardbeving in Kyoto. Pagina 2 Zwanger 16-jarig meisje springt van brug. Pagina 3 Man gestorven in trein en jong Japans meisje wordt beschuldigt voor de dood van haar opa.
Nadere informatieWinningsplan Groningen 2013: advies Staatstoezicht op de Mijnen
Staatstoezicht op de Mijnen Winningsplan Groningen 2013: advies Staatstoezicht op de Mijnen KNAW-MINISYMPOSIUM AARDGASWINNING EN AARDBEVINGEN IN GRONINGEN Amsterdam 27 maart 2014 1 Waar gaat het over?
Nadere informatieDatum 13 juli 2015 Betreft Beantwoording vragen en commissieverzoek over productiewaterinjectie
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag
Nadere informatieBijlage 3 Externe veiligheid
Bijlage 3 Externe veiligheid Buitengebied Oostflakkee 117 Notitie Aan : Van : ing. M.M.H.M. Braun Datum : 9 juli 2012 Kopie : Onze referentie : 9X0652C0/N00001/903870/Rott HASKONING NEDERLAND B.V. RUIMTE
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland
Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland Werkstuk door een scholier 1094 woorden 13 februari 2006 4,9 106 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Nieuw Zeeland Inhoudsopgave Inleiding Nieuw Zeeland Algemene dingen
Nadere informatie