Surveillance van Seksueel Overdraagbare Aandoeningen bij de algemene bevolking

Transcriptie

1 Dienst Infectieziekten in de Algemene populatie Surveillance van Seksueel Overdraagbare Aandoeningen bij de algemene bevolking in België en de Regio s Gegevens van 212

2

3 Surveillance van Seksueel Overdraagbare Aandoeningen bij de algemene bevolking in België en de Regio s

4 Dit project werd gefinancierd door: In samenwerking met: Wetenschap ten dienste van Volksgezondheid, Voedselveiligheid en Leefmilieu

5 Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) Operationele directie Volksgezondheid en Surveillance Dienst Infectieziekten in de Algemene populatie Hiv/aids/soa Surveillanceprogramma Juliette Wytsmanstraat Brussel België Volksgezondheid en Surveillance Oktober 213 Brussel, België Intern referentienummer: 213/27 Verbrugge R. 1 Crucitti T. 2 Quoilin S. 1 Met medewerking van (in alfabetische volgorde): Bots J. 3, Deblonde J. 1, Ducoffre G. 1, Grammens T. 1, Jacquinet S. 4, Mak R. 5, Sasse A. 1, Scory D. 4 1 WIV-ISP, Volksgezondheid en Surveillance, Infectieziekten in de Algemene Populatie 2 Nationaal Referentiecentrum voor seksueel overdraagbare aandoeningen, laboratorium voor microbiologie, ITG, Antwerpen 3 Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie 4 Federatie Wallonië-Brussel 5 Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid 2/ (Ruth Verbrugge) ruth.verbrugge@wiv-isp.be

6 Dankwoord De Soa-surveillance van het WIV wenst alle artsen en de microbiologen te bedanken die bijgedragen hebben tot de aanlevering van de gegevens. Layout: Nathalie da Costa Maya, Centre de Diffusion de la Culture Sanitaire asbl Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Brussel, 213 Verantwoordelijke uitgever: Dr. Johan Peeters Depotnummer of ISSN: D/213/255/39

7 Inhoudsoverzicht Afkortingen 6 Samenvatting 7 Introductie 11 Methodologie 13 Resultaten 17 1 Trends van soa s naar leeftijd en geslacht Algemene trends in België en de regio s Chlamydia Gonorroe Syfilis 42 2 Determinanten en risicoprofielen Omschrijving netwerk Overzicht van soa-patiëntenpopulatie Verloop van de registratie 71 Bijlagen 1 Variabelen in de registratie 73 2 Classificatie van de LGV-diagnostiek 74 3 Resultaten van de gonorroegegevens verzameld via de verplichte meldingen bij de artsen infectieziektebestrijding van de gemeenschappen 75 4 Resultaten van de syfilisgegevens verzameld via de verplichte meldingen bij de artsen infectieziektebestrijding van de gemeenschappen 78 5 Screening van bloeddonoren 81 6 Website met richtlijnen omtrent testen voor soa en partnernotificatie 83 Inhoudsoverzicht 5

8 Afkortingen Afkortingen AIDS ARC CDC ECDC FWB GGC HBV HCV HIV HPV ITG LGV MSM NG NRC PID SOA VAZG WHO Acquired Immunodeficiency Syndrome Aids Referentiecentra Centers for Disease Control and Prevention (US) European Centre for Disease Prevention and Control Federatie Wallonië-Brussel Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Hepatitis B-virus Hepatitis C-virus Human Immunodeficiency Virus Human Papillomavirus Instituut voor Tropische Geneeskunde, Antwerpen Lymphogranuloma venereum Mannen die seks hebben met mannen Neisseria gonorrhoea Nationaal Referentiecentrum voor diagnostiek en microbiologische surveillance van soa Pelvic Inflammatory disease Seksueel overdraagbare aandoening Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid World Health Organization 6

9 Samenvatting Trends Bron: Peillaboratoria voor microbiologie Chlamydia is de meest voorkomende soa. Er is een blijvende sterke toename. Sinds 22 is het aantal meldingen via de peillaboratoria van microbiologie jaarlijks met een gemiddelde van 16% toegenomen: van 164 naar 4633 gevallen. Tussen 211 en 212 is er een toename van 23%. In Vlaanderen en Wallonië is het aantal Chlamydia-registraties het sterkst toegenomen gedurende het laatste registratiejaar. Men stelt gelijktijdig vast dat het aantal aangevraagde en uitgevoerde testen voor Chlamydia in dezelfde mate is toegenomen in 212, meer dan in andere jaren. De toename van het aantal testen en het aantal registraties is het meest uitgesproken in Vlaanderen, waar bij de aanvang van het registratiejaar 212 een intensieve Chlamydia-sensibilisatiecampagne werd gevoerd. In Brussel is er een lichte daling van het aantal Chlamydia-registraties gedurende 212, niettegenstaande de incidentie hoger blijft dan in de andere gewesten. Gonorroe vertoont sinds 22 eveneens een continue stijgende trend, waarbij het aantal registraties gestegen is van 289 gevallen in 22 tot 911 gevallen in 212. De gemiddelde toename tijdens de laatste 1 jaar bedraagt 13% per jaar. De stijging geldt voor de 3 regio s. Ook syfilis vertoont een continue stijging over dezelfde periode (22-212) met 155 registraties in 22 en 776 meldingen in 212. De stijgende trend neemt af: tussen 211 en 212 was er een stijging van 4%, terwijl de gemiddelde stijging over de laatste 1 jaar 24% bedraagt. De stijging doet zich voornamelijk voor in Brussel, terwijl het aantal syfilisgevallen in Vlaanderen en Wallonië stabiliseert. Samenvatting De incidentie van de 3 soa s is het hoogst in de arrondissementen Brussel, Antwerpen en Charleroi. 7

10 Risicofactoren in de algemene populatie Bron: Peilnetwerk clinici De transmissie van soa s is verbonden met een risicogedrag: > Vaak van partner veranderen en minstens 2 partners gedurende de laatste 6 maanden > Deelnemen aan groepsseks > Partnerruil > Fellatie > Geen condoom gebruiken > De sekspartner niet verwittigen als men een soa heeft Er zijn een aantal groepen die een verhoogd risico vertonen om met een soa besmet te raken: > mannen die seks hebben met mannen > swingers > sekswerkers > intraveneuze druggebruikers > reizigers De meeste soa-patiënten zijn gediagnosticeerd dankzij een screening, dus zonder specifieke soa-klacht. Het hoogste aandeel soa-patiënten gevonden door screening werd genoteerd bij de deelnemende centra voor familiale planning (8%), bij gynaecologen (6%) en soa-klinieken (6%) en is het laagste bij de huisartsen (15%). Samenvatting 8 Soa-testen zijn belangrijk: > bij heteroseksuele mannen en vrouwen zonder klachten, maar met ongerustheid na een seksueel contact > in specifieke risicogroepen: mannen en vrouwen met wisselende partners of die deelnemen aan groepsseks mannen die seks hebben met mannen, met wisselende partners sekswerkers intraveneuze druggebruikers migranten die zich in een precaire situatie bevinden reizigers die seksueel contact hebben gehad in het buitenland, met een andere persoon dan de vaste partner > bij partner(s) van een soa-patiënt > bij zwangere vrouwen

11 Aanbevelingen Op basis van de bevindingen is het ontwikkelen van soa-screeningsrichtlijnen en gerichte opleidingen rond soa-consultatie ten zeerste aanbevolen, voornamelijk voor huisartsen. Screening voor Chlamydia en gonorroe dient aanbevolen te worden, gezien het frequent asymptomatische verloop en de mogelijke complicaties zoals PID en infertiliteitsproblemen op middellange en lange termijn. De volgende screenings zouden uitgebreid kunnen worden met screening voor Chlamydia en gonorroe: 1. De bestaande HPV-screening tijdens een gynaecologische controleconsultatie. 2. De reeds bestaande prenatale syfilisscreening (Ref KCR report 6A, 24) Uit de surveillance blijkt dat partnerscreening slechts voor 6% expliciet vermeld werd. Partnerscreening zou veralgemeend dienen te worden bij iedere soaconsultatie teneinde de asymptomatische dragers te vinden en verdere verspreiding te verhinderen. Van de geregistreerde soa- patiënten werd 3% hiv-positief bevonden. De meeste hiv-patiënten met een soa zijn mannen die seksuele contacten hebben met mannen. De meest voorkomende co-infectie met hiv is syfilis. Het is dus aanbevolen om bij vermoeden van een soa ook voor hiv te testen, gezien het dezelfde transmissieweg betreft. Niettegenstaande de overgrote meerderheid van de soa-patiënten Belgen zijn, dient men toch ook aandacht te besteden aan de migranten. Samenvatting 9

12

13 Introductie Surveillance van seksueel overdraagbare aandoeningen Surveillance van gezondheid en ziekte omvat een continue verzameling van gegevens, de analyse van die gegevens met de interpretatie ervan, om informatie te verschaffen aan degenen die aangepaste acties kunnen ondernemen. (ecdc, Mission of surveillance, 211; Amato-Gauco, the surveillance of communicable diseases in the European Union- A long term strategie , eurosurveillance, 28, june 26) Voor de klinische opvolging van soa s wordt gebruikgemaakt van indicator-based surveillance, de ruggengraat van de surveillancesystemen. Dit systeem bestaat uit het verzamelen van informatie uit gezondheidsinstellingen (eerstelijnspraktijken, hospitalen, laboratoria) die gekanaliseerd wordt van lokaal, regionaal tot nationaal en internationaal niveau. De gegevensverzameling is gebaseerd op gevalsdefinities zoals overeengekomen in Europa via het European Centre for Disease Control and Prevention (ecdc case definitions, Official journal of the European Union, 28, june 18). Dit garandeert een hoge kwaliteit van gegevens. (Amato-Gauco, The surveillance of communicable diseases in the European Union - A long term strategie , Eurosurveillance, 28, june 26) Naast klinische surveillance bestaat er ook moleculaire surveillance. Deze surveillance bestaat uit moleculaire typering of het bepalen van de microbiële DNAafdruk. Ze heeft zich sinds 199 heel snel ontwikkeld en maakt nu deel uit van de routine stamkarakterisatie in vele referentielaboratoria. Moleculaire typering helpt bij het monitoren van klonen en stammen, bij de vroege detectie van verspreide internationale uitbraken en bij de voorspelling van mogelijke epidemieën. Als voorbeelden kan men stellen: het opvolgen van het resistentieprofiel van Neisseria gonorrhoea (NG), multi-antigen sequence typing van NG alsook het opvolgen van het voorkomen van de bestaande en recent ontdekte stammen van Chlamydia trachomatis. (ecdc, Mssion of surveillance, 211) Introductie Om een zo volledig mogelijk beeld van de soa-situatie in België en de regio s te krijgen en gepaste maatregelen te kunnen aanbevelen, worden de verschillende bronnen gebruikt. 11

14

15 Methodologie Het netwerk van peillaboratoria voor microbiologie Het netwerk van peillaboratoria voor microbiologie werd door de Dienst Infectieziekten in de algemene populatie van de Operationele Directie Volksgezondheid en Surveillance van het WIV-ISP opgericht in 1983, met onder meer de registratie van Chlamydia trachomatis en Neisseria gonorrhoea. In het jaar 22 werd de registratie van Treponema pallidum (syfilis) toegevoegd. Vanuit dit netwerk wordt een beeld gegeven van het aantal gevallen van Chlamydia, gonorroe en syfilis met bijkomende gegevens over leeftijd, geslacht, woonplaats, soort staal en gebruikte diagnostiek. Negenennegentig van de 178 (59%) laboratoria voor microbiologie in België maken deel uit van de peillaboratoria. In Vlaanderen nemen 54 van de 95 (57%) laboratoria deel, in Brussel 1 van de 17 (59%) en in Wallonië 35 van de 66 (53%). Zij dekken daarmee 6% van de soa-registratieactiviteiten op nationaal en regionaal niveau (Verbrugge R, Abrams S, 213, niet-gepubliceerde analyse). De deelname gebeurt op vrijwillige basis. Na validatie en verwijderen van dubbele registraties worden enkel de gevallen waarvan leeftijd en geslacht gekend zijn, opgenomen in de analyses en besprekingen. Het aantal geregistreerde gevallen en de trends worden besproken voor de 3 soa s op nationaal en regionaal niveau. Gevallen van 212 die na 1 mei 213 werden geregistreerd, zijn niet opgenomen in dit rapport. Het nationaal referentiecentrum voor soa (ITG, Antwerpen) volgt het resistentieprofiel van Neisseria gonorrhoea op en detecteert de L serovar van Chlamydia trachomatis ter confirmatie van Lymphogranuloma venereum of LGV. Momenteel bestaat voor LGV echter nog geen nationaal uitgewerkt surveillancesysteem. Het peilnetwerk van clinici Het peilnetwerk van clinici voor de surveillance van soa s in België, georganiseerd door de Dienst Infectieziekten in de algemene populatie van de OD Volksgezondheid en Surveillance van het WIV-ISP, bestaat sinds oktober 2. De hoofddoelstelling van dit registratiesysteem is het omschrijven van de soapatiënt, het omschrijven van de determinanten en het bieden van kwalitatieve informatie die essentieel is voor de planning van preventie- en controleactiviteiten, een bevoegdheid van de gemeenschappen. De gevraagde variabelen zijn te raadplegen in bijlage 1. Methodologie 13

16 De registratie gebeurt op continue basis: elke nieuwe episode van één of meerdere soa s bij een patiënt die zich aanmeldt in een deelnemend medisch centrum wordt opgenomen. Dit kan een privé-praktijk van één of meerdere artsen zijn of een dienst van een ziekenhuis of een medisch centrum waar één of meerdere artsen werken. De deelnemende specialisaties zijn gynaecologen, dermatologen, huisartsen, internisten, urologen, centra voor seksuele voorlichting en familiale planning, soaklinieken en medische studentencentra. De registratie gebeurt op vrijwillige basis. Volgende soa s worden opgevolgd: Chlamydia trachomatis, gonorroe, Trichomonas vaginalis, genitale herpes, syfilis, genitale wratten (condylomen), pelvic inflammatory disease (PID), Lymphogranuloma venereum (LGV). Hepatitis C en hepatitis B worden enkel gemeld wanneer het gaat om een seksueel overgedragen besmetting. Andere te melden aandoeningen zijn pediculosis pubis, donovanosis, chancroid of een te specifiëren infectie, want sommige ziektes zijn geen probleem in de algemene bevolking maar kunnen een probleem zijn binnen een bepaalde bevolkingsgroep. Een nieuw geval van een soa wordt gedefinieerd als zijnde een patiënt met een nieuwe of eerste periode van één of meerdere geselecteerde soa s, ongeacht of deze patiënt in eerste instantie consulteert voor een soa-klacht of niet. De diagnostische criteria zijn gebaseerd op de EU-gevalsdefinities. (ecdc Case Definitions, Official European journal, 28) Methodologie 14 Patiënten met recidiverende herpesinfectie of genitale wratten zijn uitgesloten. Alleen een primo-infectie wordt geregistreerd voor deze soa. Voor Chlamydia, gonorroe en syfilis kan de arts aangeven of het om een reïnfectie gaat. De diagnoses vastgesteld bij een patiënt die consulteert voor een zwangerschap of voor een soascreening tellen mee. Voor LGV worden de diagnoses beschouwd als een bevestigd, waarschijnlijk of mogelijk geval, op basis van de criteria weergegeven in de tabel in bijlage 2. Het peilnetwerk wordt maandelijks aangeschreven en eraan herinnerd om de soa s te registreren, hetzij via de registratiewebsite, hetzij via de papieren registratieformulieren die dienen teruggestuurd te worden. De gegevensinvoer gebeurt anoniem. Indien belangrijke gegevens ontbreken wordt telefonisch, schriftelijk of per naar de bijkomende informatie gevraagd. De gegevens worden geanalyseerd met behulp van de statistische software SAS en STATA. Het hoofddoel van het peilnetwerk van clinici blijft het omschrijven van determinanten en risicoprofielen.

17 Het gaat om sentinel surveillance over gedragingen, in samenwerking met een groep van vrijwilllige artsen, verdeeld over België, waarvan de resultaten in deel 2 van dit rapport worden besproken. De analyses hebben uitgewezen dat er geen noemenswaardige verschillen zijn betreffende de soa-determinanten, de risicoprofielen en risicogedragingen nationaal en regionaal. Er worden afzonderlijke regionale rapporten opgesteld die aan de bevoegde instantie overhandigd worden om het preventiebeleid gericht te kunnen uitstippelen. De regionale gegevens kunnen bij de auteur van het rapport opgevraagd worden. De gevallen van 212 die geregistreerd werden na 16 mei 213, zijn niet opgenomen in de verwerking. Het netwerk van aidsreferentiecentra De surveillance van soa s via het netwerk van aidsreferentiecentra (ARC) bestaat sinds april 27. De gegevens verzameld door het peilnetwerk van clinici geven aan dat een deel van de nieuwe soa-episodes bij hiv-positieve personen wordt gediagnosticeerd. Deze vaststelling gebeurde onder meer dankzij de deelname van 2 ARC s in dit algemene peilnetwerk. De ARC s staan in voor de medische opvolging en begeleiding van hiv-positieve patiënten en van patiënten met een hoog risicoprofiel voor soa/hiv. Bovendien worden er, zowel in ons land als in andere Europese landen, sinds 24 regelmatiger zeldzaam voorkomende soa s vastgesteld, zoals Lymphogranuloma venereum (LGV) en seksueel overgedragen acute hepatitis C-infecties. Deze infecties worden nagenoeg uitsluitend vastgesteld in de risicopopulatie van mannen die seksuele contacten hebben met mannen overwegend hiv-positieve. Om een beter inzicht te kunnen krijgen in de situatie werden de ARC s uitgenodigd tot deelname in de registratie van soa s, waardoor een peilnetwerk van ARC s is ontstaan. De resultaten worden gepubliceerd in een apart rapport en zijn te verkrijgen op aanvraag. Methodologie 15 De verplichte aangifte van de klinische gevallen Er is eveneens de verplichte aangifte van de klinische gevallen van gonorroe, syfilis en acute hepatitis B aan de artsen infectieziektebestrijding van de gemeenschappen. De opgenomen variabelen zijn geslacht en leeftijd. Verder is er

18 ook informatie over de woonplaats, over de nationaliteit en de plaats van infectie (inheems of niet), doch deze informatie wordt niet besproken in dit rapport. Dit registratiesysteem biedt gegevens over een lange periode. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verplicht te melden soa s bij de 3 regio s Chlamydia Gonorrhoea Syphilis Acute Hep B* Flanders X X X Wallonia Only congenital Brussels X X X * Deze gegevens worden niet besproken omdat men niet weet of de infectie seksueel overgedragen werd. Meer informatie over de verplichte aangifte zijn te vinden op de websites voor de Vlaamse Gemeenschap, voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en op voor de Federatie Wallonië-Brussel. De gegevens verkregen via de verplichte aangifte worden door de Dienst Infectieziekten in de algemene populatie van de Operationele Directie Volksgezondheid en Surveillance van het WIV-ISP geanalyseerd op leeftijd en geslacht. De resultaten zijn weergegeven in bijlage 3 (gonorroe) en bijlage 4 (syfilis). Methodologie Het Rode Kruis (voor Vlaanderen) en la Croix-Rouge (voor Wallonië), registreren eveneens de incidentie van syfilis, hepatitis C, hepatitis B en hiv-infecties bij de vrijwillige bloeddonoren. In de richtlijnen voor soa-surveillance van de WHO is beschreven dat de screening van bloeddonoren op syfilis een potentieel belangrijke bron van prevalentiegegevens kan vormen, niettegenstaande de beperkingen van deze gegevens (UNAIDS.WHO, Working Group on global HIV/AIDS and STI surveillance. Guidelines for sexually Transmitted infections surveillance, 1999). Een overzicht van de situatie in 212 is weergegeven in bijlage Andere bronnen De demografische gegevens van Eurostat worden gebruikt om te komen tot de geschatte incidentie. De RIZIV-gegevens worden opgevraagd om het aantal uitgevoerde testen en testintensiteit te volgen.

19 Resultaten 1 Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 1.1 Algemene trends in België en per regio De verschillende grafieken in dit hoofdstuk tonen ons dat het aantal soa-registraties blijft stijgen sinds 22, in België en de 3 regio s (figuur 1). Chlamydia is de meest voorkomende soa. Er is een blijvende sterke toename. Sinds 22 is het aantal meldingen via de peillaboratoria van microbiologie jaarlijks met een gemiddelde van 16% toegenomen: van 164 naar 4633 gevallen. Tussen 211 en 212 is er een toename van 23%. Gonorroe vertoont sinds 22 eveneens een continue stijgende trend, waarbij het aantal meldingen gestegen is van 289 gevallen in 22 tot 911 gevallen in 212. De gemiddelde toename tijdens de laatste 1 jaar bedraagt 13% per jaar. Ook syfilis vertoont een continue stijging over dezelfde periode (22-212) met 155 meldingen in 22 en 776 meldingen in 212. De stijgende trend neemt af: tussen 211 en 212 was er een stijging van 4%, terwijl de gemiddelde stijging over de laatste 1 jaar 24% bedraagt. De regionale alsook de internationale gegevens per soa worden uitgebreid besproken in de rubrieken 1.2 tot 1.4. Resultaten: Trends van soa s 17

20 Figuur 1 Evolutie van Chlamydia, gonorroe, syfilis in België en de 3 Regio s, BELGIUM Chlamydia Gonorrhoea Syphilis FLANDERS Resultaten: Trends van soa s WALLONIA BRUSSELS Year Bron: Peillaboratoria microbiologie

21 1.2 Chlamydia Chlamydia is de meest frequent gediagnosticeerde soa en de stijgende epidemiologische trend van het aantal gevallen wordt ook in 212 verdergezet. De stijging in 212 heeft voornamelijk plaats in Vlaanderen door een toegenomen testintensiteit na een sensibilisatiecampagne. De meest getroffen groep zijn de jonge vrouwen tussen 15 en 3 jaar. De man/vrouw-verhouding en de leeftijdsverdeling is voor België en de 3 regio s gelijklopend. De man/vrouw-verhouding bedraagt 1:1,83. Dezelfde vaststelling geldt voor Europa. In de arrondissementen Brussel en Antwerpen is de geschatte incidentie het grootst met respectievelijk 194 en 148 gevallen per 1 inwoners. Chlamydia trachomatis is de meest frequent gerapporteerde soa in Europa. In 211 werden door 26 landen gevallen gerapporteerd aan het ECDC (ecdc, Tessy database 211). Chlamydia is ook de meest voorkomende soa gerapporteerd in de drie Belgische regio s. Chlamydia-infecties geven ontstekingen aan vagina, cervix, anus, urethra, penis, alsook aan keel en ogen. Chlamydia-infecties zijn veelal asymptomatisch. Bij vrouwen kan een onbehandelde infectie leiden tot PID, een belangrijke oorzaak van chronische bekkenpijn, ectopische zwangerschap en vruchtbaarheidsproblemen. 1 à 3% van de Chlamydia-patiënten ontwikkelden een PID. (ecdc,factsheet for professionals, 211) Bovendien kunnen zwangere vrouwen besmet met Chlamydia de infectie aan hun baby s doorgeven gedurende de bevalling. Dit kan leiden tot oogbindvliesontsteking, keelontsteking of longontsteking. Men spreekt dan van een perinatale Chlamydiainfectie. Resultaten: Chlamydia Ook kinderen kunnen met Chlamydia geïnfecteerd worden door gebrek aan handhygiëne van ouders/verzorgers die zelf een Chlamydia-infectie hebben. Men spreekt dan van een pediatrische Chlamydia-infectie. (ecdc,factsheet for professionals, 211; CDC Factsheet, Chlamydia trachomatis) 19

22 1.2.1 Incidentie In 212 werden 4633 gevallen gemeld via de peillaboratoria voor microbiologie waarvan leeftijd en geslacht gekend zijn. De meeste Chlamydia-gevallen werden gerapporteerd in Vlaanderen. Rekening houdend met de activiteitengraad (Verbrugge R, Abrams S, representativiteitsanalyse, ) van de deelnemende labo s per regio en de bevolkingscijfers kan men de incidentie schatten. De geschatte incidentie is het hoogst in Brussel (tabel 1). Men moet hierbij de gegevens met voorzichtigheid interpreteren omdat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een stedelijk gebied is. De geschatte incidentie is het hoogst in de arrondissementen Brussel en Antwerpen, met respectievelijk 194 en 148 gevallen per 1 (kaart 1). Tabel 1 Aantal geregistreerde Chlamydia-gevallen en de geschatte incidentie, België en de 3 regio s, 212 Resultaten: Chlamydia Number of registered cases Estimated mean incidence /1 inhabitants, 212 Belgium* Flanders Wallonia Brussels * Voor een aantal gevallen was de regio niet gekend 2

23 Kaart 1 Geschatte incidentie van Chlamydia per 1 inwoners per arrondissement, Bronnen: 1. Peillaboratoria microbiologie 2. Populatiegegevens Eurostat De meest getroffen leeftijdsgroepen zijn de groepen tussen 15 en 29 jaar. Dit geldt voor de 3 Regio s. In onderstaande figuur 2 wordt het aantal Chlamydia-gevallen per leeftijdsgroep in elk van de 3 regio s weergegeven, gecorrigeerd naar de activiteitengraad van de deelnemende laboratoria per regio, waarbij men de resultaten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met voorzichtigheid moet interpreteren omdat Brussel (194 gevallen/1 inwoners), net als Antwerpen (148 gevallen /1 inwoners), een stedelijke omgeving is. Beide hebben een hoge Chlamydia-incidentie. Resultaten: Chlamydia 21

24 Figuur 2 Aantal Chlamydia-gevallen per 1. inwoners per leeftijdsgroep voor de 3 regio s, Brussels Flanders Wallonia Age specific incidence by region Age group Bronnen: 1. Peillaboratoria microbiologie 2. Populatiegegevens Eurostat Resultaten: Chlamydia Trend Chlamydia is de meest voorkomende soa waarvan het aantal gediagnosticeerde gevallen steeds blijft stijgen met een versnelde toename van 23% gedurende het laatste registratiejaar. Er is een gemiddelde stijging van 16% per jaar sinds 22. (Zie figuur 1, pagina 18) Dit kan te wijten zijn aan een toename van het aantal aangevraagde testen, aanpassing van screening policies van grote medische centra, de verbetering van diagnostische testen en een toename van incidentie. 22 De trend in het aantal aangevraagde diagnostische testen voor Chlamydia tussen 27 en 212 toont aan dat het aantal registraties evenredig stijgt met het aantal aangevraagde testen. Deze trend wordt voornamelijk getrokken door Vlaanderen (figuur 3). In Vlaanderen werd geïnvesteerd in een Chlamydia-campagne gericht naar de algemene populatie (vzwsensoa, VAZG). Deze campagne had plaats in het begin van het registratiejaar 212. De versnelde toename in het laatste registratiejaar 212 in Vlaanderen is hoogstwaarschijnlijk niet te wijten aan een toename in reële incidentie maar te wijten aan een toename van het aantal uitgevoerde testen.

25 Figuur 3 Trend in het aantal aangevraagde Chlamydia testen per regio (PCR en cultuur) Figuur 4 Trend in Chlamydia testintensiteit per regio (PCR en cultuur) Number of Chlamydia tests Flanders Wallonia Brussels Chlamydia Testing rate /1 inhabitants Flanders Wallonia Brussels Bron: RIZIV Bron: RIZIV Anderzijds, als we kijken naar het aantal uitgevoerde testen rekening houdende met het aantal inwoners in de regio s dan ligt de testintensiteit het hoogst in Brussel (figuur 4). Deze bevinding kan de hogere Chlamydia-incidentie in Brussel verklaren. In Vlaanderen ligt de testintensiteit het hoogst in Antwerpen (niet in grafiek weergegeven) wat ook de hogere incidentie kan verklaren. Dit is een aanwijzing van het belang om Chlamydia-gevallen te diagnosticeren en te behandelen om verdere verspreiding in de bevolking af te remmen Verdeling naar leeftijd en geslacht voor Chlamydia Van de 4633 Chlamydia-patiënten in 212 zijn er 2998 vrouwen en 1635 mannen. De man/vrouw-verhouding is 1:1.83. Resultaten: Chlamydia Geslachtsverdeling Als we kijken naar de evolutie van het aantal Chlamydia-gevallen per geslacht, dan stelt men vast dat de vrouwen meer gediagnosticeerd worden dan de mannen. Er is een continue stijging voor beide geslachten, en een versnelde stijging in het laatste registratiejaar 212. De stijging is het meest uitgesproken in Vlaanderen en Wallonië (figuur 5). 23

26 Figuur 5 Evolutie van het aantal Chlamydia-gevallen naar geslacht in België en de 3 Regio s, BELGIUM Total Women Men FLANDERS WALLONIA Resultaten: Chlamydia BRUSSELS Year Bron: Peillaboratoria microbiologie

27 Leeftijdsverdeling De meest getroffen leeftijden zijn tussen 15 en 29 jaar; en is bij vrouwen meer uitgesproken dan bij mannen. Deze vaststelling geldt voor de 3 regio s (figuur 6). De gemiddelde leeftijd is 25 jaar voor de vrouwen en 3 jaar voor de mannen. Er zijn 16 meisjes en 5 jongens met perinatale Chlamydia-infecties (waarvan respectievelijk 12 en 2 uit Vlaanderen). Deze aantallen liggen hoger dan in 211 met respectievelijk 8 en 6 gevallen. Vier meisjes en 1 jongen tussen 4 en 8 jaar werden gediagnosticeerd met pediatrische Chlamydia-infectie. Screening voor Chlamydia voor en tijdens de zwangerschap behoort tot de mogelijke preventieve maatregelen bij vermoeden van seksueel risicogedrag van één van de ouders. Figuur 6 Verdeling van de Chlamydia-gevallen naar geslacht en leeftijd in België, 212 Women (N=2998) Men (N=1636) Age group Resultaten: Chlamydia 25 Bron: Peillaboratoria microbiologie

28 Figuur 6a Verdeling van de Chlamydia-gevallen naar geslacht en leeftijd in Vlaanderen, 212 Women (N=2998) Men (N=1636) Age group Bron: Peillaboratoria microbiologie Resultaten: Chlamydia 26 Figuur 6b Verdeling van de Chlamydia-gevallen naar geslacht en leeftijd in Wallonië, 212 Age group Women (N=2998) Men (N=1636) Bron: Peillaboratoria microbiologie

29 Figuur 6c Verdeling van de Chlamydia-gevallen naar geslacht en leeftijd in Brussel, 212 Women (N=2998) Men (N=1636) Age group Bron: Peillaboratoria microbiologie Wegens de hoge aantallen infecties in specifieke leeftijdsgroepen is het interessant de trend per leeftijdsgroep tussen 22 en 212 te bekijken en dit voor zowel vrouwen als mannen. Bij de vrouwen (figuur 7) is er een continue stijgende trend in alle leeftijdsgroepen jonger dan 45 jaar, voornamelijk bij de jarigen. Bij de mannen (figuur 8) is er een stijging in alle leeftijdsgroepen. Er zijn geen noemenswaardige regionale verschillen. Resultaten: Chlamydia 27

30 Figuur 7 Trend in het aantal gemelde Chlamydia-gevallen in België en de 3 regio s, vrouwen, BELGIUM < FLANDERS <15 Resultaten: Chlamydia WALLONIA BRUSSELS < <15 Year Bron: Peillaboratoria microbiologie

31 Figuur 8 Trend in het aantal gemelde Chlamydia-gevallen in België en de 3 regio s, mannen, BELGIUM > < FLANDERS > < WALLONIA BRUSSELS > <15 > <15 Resultaten: Chlamydia 29 Year Bron: Peillaboratoria microbiologie

32 1.2.4 Chlamydia Type LGV of Serovar L2 of LGV In 212 werden 22 bevestigde gevallen gerapporteerd door het Nationaal Referentie Centrum (NRC) via dit netwerk. Alle geïnfecteerden waren MSM tussen 26 en 52 jaar, en hiv-positief Internationale vergelijking (ecdc report) We vergelijken leeftijdsverdeling en geslachtsverhouding van België met de naburige landen en met Europa. Chlamydia trachomatis Chlamydia trachomatis is de meest frequent gerapporteerde soa in Europa. In 211 werden door 26 landen gevallen gerapporteerd aan het ECDC. (ecdc, Tessy database 211). Chlamydia wordt meer gerapporteerd voor vrouwen dan voor mannen: er zijn 1,43 keer meer geinfectieerde vrouwen dan mannen. De man/ vrouw-verhouding in België (,6) ligt in de lijn van het Europees gemiddelde (,7). Onderstaande figuur 9 vergelijkt de man/vrouw-verhouding in Europa met België en de buurlanden. Resultaten: Chlamydia 3 Figuur 9 Man/vrouw-verhouding voor Chlamydia, België, buurlanden, Europa, 211 Male to female ratio 1,2 1,,8,6,4,2,,6 Belgium,7,7 United Kingdom Europe (26 countries) 1,1 Netherlands Bron: ecdc De leeftijdsverdeling in Europa, België en de buurlanden wordt weergegeven in figuur 1. Bijna driekwart van alle Chlamydia-gevallen werd gerapporteerd voor jongeren tussen 15 en 24 jaar. Voor het Verenigd Koninkrijk is de grootste groep tussen 15 en 2 jaar. Dit heeft te maken met een specifiek screeningsbeleid naar adolescenten omdat men heeft vastgesteld dat er veel (6-8%) asymptomatische dragers zijn in die leeftijdsgroep. Ook Nederland vertoont een hogere notificatie in die leeftijdsklasse, wat men niet

33 vaststelt in België. Deze groep wordt in België dan ook het minst getest (Verbrugge R, presentation IECCLM, Berlin, May 213; Verbrugge R, article in press). Figuur 1 Leeftijdsverdeling (%) voor Chlamydia, België, buurlanden, Europa, 211 % % Belgium 6% 1% 57% 35% 8% The Netherlands 78% 2% 2% United Kingdom 72% 23% 2% Europe (25 countries) Bron: ecdc PID Chlamydia is verantwoordelijk voor 5% van de PID-gevallen in Europa; 1 à 3% van de Chlamydia-patiënten ontwikkelden een PID. (ecdc,factsheet for professionals, 211) Er worden in Europa geen gegevens verzameld over het aantal PID-gevallen. LGV In 211 werden 245 LGV-gevallen gemeld bij ECDC door 5 landen (België, Denemarken, Ierland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk). Tussen 2 en 29 werden in totaal 139 gevallen gerapporteerd. 98% was gediagnosticeerd bij MSM en de jarigen zijn het meest getroffen. Van de patiënten waarvan de hiv-status gekend is, is 75% hiv-positief. Vele landen rapporteren niet omdat de diagnostiek gecompliceerd is omwille van de confirmatietest (genotypering met PCR), waardoor de echte incidentie hoogstwaarschijnlijk sterk onderschat is. Ook de rapporterende landen ondervinden moeilijkheden: slechts een beperkt aantal stalen die vermoedelijk LGV zijn, ondergaan de confirmatietest en worden veelal niet gerapporteerd. Resultaten: Chlamydia 31

34 1.3 Gonorroe In 212 stijgt eveneens het aantal gonorroegevallen. De meest getroffen groep zijn de mannen tussen15 tot 35 jaar. Er worden 3,2 keer meer infecties is mannen geregistreerd dan in vrouwen. De man/vrouw-verhouding is gelijklopend in de 3 regio s. Gonorroe is dit jaar in België nog steeds goed te behandelen met de antibiotica aanbevolen als eerste en tweede lijnsbehandeling. Men is echter zeer waakzaam daar er de eerste aanwijzing van resistentie voor de laatst voorhanden zijnde antibiotica cefixime en ceftriaxone is. Er wordt gevreesd dat gonorroe binnenkort niet meer kan behandeld worden met een klassieke monobehandeling. Dezelfde vaststelling geldt voorin Europa zijn er aanwijzingen voor een opkomende resistentie aan cefixime en ceftriaxone. De gonorroe incidentie is het hoogst in de arrondissementen Brussel en Antwerpen met respectievelijk 39 en 35 gevallen per 1 inwoners. In 211 werden door 28 landen gevallen van Neisseria gonorrhoeae gerapporteerd aan het ECDC. (ecdc, Tessy databease) Resultaten: Gonorroe Gonorroe-bacteriën worden gevonden in de mucus van onder andere vagina, penis, rectum en keel. De meeste mannelijke gevallen zijn symptomatisch en worden daardoor sneller gedetecteerd en behandeld. Bij vrouwen vertoont 4% tot 7% geen symptomen. Onbehandelde gonorroe-infectie kan net zoals bij een Chlamydia-infectie leiden tot PID. Zwangere vrouwen besmet met gonorroe kunnen de infectie doorgeven aan hun baby tijdens de bevalling, wat kan leiden tot oogbindvliesontsteking, keelontsteking of longontsteking. Een wereldprobleem is de multiresistente gonorroe tegen de antimicrobiële geneesmiddelen. De bacterie vertoont sinds 212 de eerste tekenen van resistentie voor het laatste efficiënte geneesmiddel Incidentie 32 In 212 werden 911 gevallen geregistreerd via de peillaboratoria voor microbiologie, waarvan 877 met gekende regio. De meeste gonorroe-gevallen worden gediagnosticeerd in Vlaanderen. Rekening houdend met de activiteitengraad (Verbrugge R, Abrams S, representativiteitsanalyse, ) van de deelnemende labo s per regio en de bevolking kan men de incidentie schatten. De geschatte incidentie is het hoogst in Brussel (Tabel 2). Men moet hierbij de gegevens met voorzichtigheid interpreteren omdat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een stedelijk omgeving is. De geschatte incidentie is het hoogst in de arrondissementen Brussel en Antwerpen, gevolgd door Gent, met waarden van respectievelijk 39, 35 en 2 per 1 inwoners (kaart 2).

35 Tabel 2 Aantal geregistreerde gonorroe-gevallen en de geschatte incidentie, België en de 3 regio s, 212 Number of registered cases Estimated mean incidence /1 inhabitants, 212 Belgium* Flanders Wallonia Brussels * Voor een aantal gevallen was de regio niet gekend Kaart 2 Geschatte incidentie van gonorroe per arrondissement per 1 inwoners, 212 Resultaten: Gonorroe Bronnen: 1. Peillaboratoria microbiologie 2. Populatiegegevens Eurostat Figuur 11 geeft een beeld van het aantal gonorroegevallen per 1 inwoners per leeftijdsgroep en per regio weer, gecorrigeerd naar het aantal deelnemende laboratoria. De meest getroffen zijn de 2-24 jarigen in de 3 regio s. Net zoals bij Chlamydia moet men de gonorroe-incidentie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met voorzichtigheid interpreteren omdat Brussel, net als Antwerpen, een stedelijk gebied is en beiden hebben een hoge gonorroe-incidentie.

36 Figuur 11 Verdeling van de gonorroe-gevallen per 1 inwoners per leeftijdsgroep voor de 3 regio s, Brussels Flanders Wallonia Age specific incidence by region Age group Bronnen: 1. Peillaboratoria microbiologie 2. Populatiegegevens Eurostat Resultaten: Gonorroe Trend Het aantal gevallen stijgt jaarlijks gemiddeld 14% (zie figuur 1, pagina 18) Verdeling naar geslacht en leeftijd voor gonorroe Van de 911 meldingen zijn er 216 vrouwen en 695 mannen met een gonorroeinfectie (man/vrouw-verhouding 3,2:1). De gemiddelde leeftijd bedraagt 33 jaar voor de mannen en 28 jaar voor de vrouwen. Geslachtsverdeling Als we kijken naar de geslachtsverdeling, dan stelt men vast dat mannen meer dan vrouwen met gonorroe gediagnosticeerd worden. Er is een continue stijging voor beide geslachten. De stijging is het meest uitgesproken bij vrouwen in 212, voornamelijk in Wallonië en lichtjes in Vlaanderen. Voor Brussel is er een lichte daling van het aantal gonorroe-registratie voor vrouwen na 3 jaar van stabilisatie (figuur 12).

37 Figuur 12 Evolutie van het aantal gonorroe-gevallen naar geslacht in België en de 3 Regio s, BELGIUM Total Women Men FLANDERS WALLONIA Resultaten: Gonorroe BRUSSELS Year Bron: Peillaboratoria microbiologie

38 Leeftijdsverdeling Gonorroe wordt gediagnosticeerd in alle leeftijdscategorieën. De meest getroffen leeftijdsgroepen zijn de 2-24 jarigen gevolgd door de jarigen tot de jarigen. Dit geldt zowel voor de mannen als voor de vrouwen. Dit geldt voor België en de 3 Regio s (figuur 13). Er werden 2 gevallen van perinatale gonorroe-infecties geregistreerd: een jongen van jonger dan 1 jaar en een meisje van 4 jaar. Alle andere gevallen waren 14 jaar en ouder. Screening voor gonorroe tijdens de zwangerschap bij vermoeden van risicogedrag van de moeder of van de vader, behoort tot de mogelijke voorzorgsmaatregelen. Figuur 13 Verdeling van de gonorroe-gevallen naar geslacht en leeftijdsgroep in België, 212 Women (N=216) Men (N=695) Resultaten: Gonorroe 36 Age group Bron: Peillaboratoria microbiologie

39 Figuur 13a Verdeling van de gonorroe-gevallen naar geslacht en leeftijdsgroep in Vlaanderen, 212 Women (N=118) Men (N=387) Age group Bron: Peillaboratoria microbiologie Figuur 13b Verdeling van de gonorroe-gevallen naar geslacht en leeftijdsgroep in Wallonië, Women (N=4) Men (N=83) Resultaten: Gonorroe Age group Bron: Peillaboratoria microbiologie

40 Figuur 13c Verdeling van de gonorroe-gevallen naar geslacht en leeftijdsgroep in Brussel, 212 Women (N=49) Men (N=197) Age group Bron: Peillaboratoria microbiologie Resultaten: Gonorroe Resistentiegegevens De laboratoria microbiologie voeren de diagnostische testen uit voor de diagnose van gonorroe. Deze laboratoria sturen de gonorroe-isolaten op naar het Nationaal Referentie Laboratorium (ITG) te Antwerpen voor de bevestiging van de diagnostiek. In 212 ontving het referentielaboratorium 523 isolaten voor de bevestiging van de identificatie van Neisseria gonorrhoea, waarvan 495 (94,6%) uiteindelijk bevestigd werden, afkomstig van 73 laboratoria. De gonokokken waren afkomstig van 415 (83,8%) mannen en 76 (15,4%) vrouwen, voor 4 (,8%) isolaten was het geslacht van de patiënt niet vermeld. Een totaal van 32 (6,4%) isolaten behoorden tot serogroep IA en 463 (93,6%) behoorden tot serogroep IB. Tabel 3 geeft de evolutie weer van de resistentie tegen de 4 antibiotica voor gonorroe.

41 Tabel 3 Percentage van resistente isolaten, België (op basis van de agar dilutie methode en CLSI breekpunten) Antibioticum % % % % % % % Penicilline 32,8 34,8 35,5 47,7 52,3 36,3 38,5 Tetracycline 5,9 49, 48, 61,5 56,4 55,5 53,2 Ciprofloxacine 61,4 6,3 57,5 63,2 6,9 57,1 55,3 Azithromycine 1,8 3,1 1,6 2,1 8,2 2,6 1,4 Cefixime ,2* * Cefixime wordt niet gebruikt in België maar wordt getest op vraag van ecdc. Officiële breekpunten dienen nog vastgesteld te worden. Alle isolaten waren gevoelig aan spectinomycine. Alle isolaten waren gevoelig aan ceftriaxone. Het is bijgevolg belangrijk om spectinomycine, net als cefriaxone, in het therapeutisch armamentarium te houden. Bron: Nationaal Referentie Centrum voor microbiologische surveillance van soa, ITG, Antwerpen Uit de resistentie-resultaten van alle landen van Europa, verzameld via the European Gonococcal Antimicrobial Surveillance Programme (Euro-GASP), blijkt dat er voor het antibioticum cefixime een toename is van verminderde gevoeligheid van 4% naar 9% in 17 landen. Er wordt wereldwijd gevreesd dat gonorroe binnenkort niet meer kan behandeld worden door de aanbevolen medicatie, namelijk cefixime en ceftriaxone. ( Monotherapie is niet meer voldoende. Er wordt aangeraden een combinatietherapie te geven en om naast ceftriaxone ook spectromicine in de aanbevelingen te betrekken. Aanbevolen behandelingen gelijktijdig *Ceftriaxon 5 mg IM (mag ook gegeven worden aan zwangeren) OF EN *Azithromycine 2g PO Spectinomycine 2g IM (niet voor pharynx) Resultaten: Gonorroe 39 Nota: het ITG raadt aan 1 g te gebruiken om resistentievorming tegen ceftriaxone tegen te gaan. Bronnen: Belgische gids voor anti-infectieuze behandeling in de ambulante praktijk, editie 212, BAPCOC, pg 6 The Sandford Guide to Antimicrobial Therapy 23rd edition of Belgian/luxemburg Version pg 59 IUSTI guideline CDC recommendation, presented at ISSTDR, 213

42 1.3.5 Internationale vergelijking (ecdc report) We vergelijken leeftijdsverdeling en geslachtsverhouding van België met de naburige landen en met Europa. We vergelijken België met Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. In 211 werden door 28 landen gevallen van gonorroe gerapporteerd aan ECDC. (ecdc, Tessy databease) Gonorroe wordt meer gerapporteerd in mannen dan in vrouwen met 2,3 keer meer mannen dan vrouwen. Onderstaande figuur 14 vergelijkt de man/vrouw-verhouding in Europa met België en de buurlanden. Figuur 14 Man/vrouw-verhouding voor gonorroe, België, buurlanden, Europa, 211 Resultaten: Gonorroe Male to female ratio ,3 France 3,4 Belgium 2,9 Netherlands 2,3 2,3 Europe (24 countries) United Kingdom Bron: ecdc 4

43 De leeftijdsverdeling in Europa, België en de buurlanden wordt weergegeven in figuur 15. Figuur 15 Leeftijdsverdeling (%) voor gonorroe, België, buurlanden, Europa, 211 % % 55% 16% Belgium 49% 43% 6% 1% 1% France 34% 49% 16% 1% The Netherlands 48% 43% 45% 37% 8% United Kingdom 9% 1% Europe (28 countries) Bron: ecdc In Europa zijn de jarigen zijn het sterkst vertegenwoordigd met 45%, gevolgd door de jarigen met 37%. Het aantal gonorroeregistraties daalt en dat is in de meeste landen vast te stellen. De daling wordt getrokken door de jarigen en de 2-24 jarigen. De overdrachtswijze is gekend in 29% van de rapportages (13 landen): 44% van de mannen vermeldt een homoseksuele overdracht van de infectie. Deze informatie over de overdrachtswijze verschilt sterk van land tot land: van 1% MSM of lager in Baltische landen en Oostenrijk, tot meer dan 5% MSM in Nederland, Frankrijk en Noorwegen. Dit laatste komt overeen met de Belgische bevindingen (zie bespreking determinanten en risicoprofiel, pagina 61). Resultaten: Gonorroe 41

44 1.4 Syfilis Het aantal gevallen van syfilis stijgt eveneens jaarlijks, doch de trend zwakt af vanaf 29. In Vlaanderen en Wallonië stabiliseert het aantal geregistreerde syfilisgevallen. In Brussel zet de stijgende trend zich verder. Er worden 4,8 keer meer mannen met syfilis geregistreerd dan vrouwen. In Brussel zijn er proportioneel meer vrouwen met syfilis in vergelijking met Vlaanderen en Wallonië. In Brussel zijn de syfilis patiënten ouder. De incidentie is het hoogste in de arrondissementen Brussel, Aarlen en Antwerpen met respectievelijk 47, 45 en 33 gevallen per 1 inwoners. Bij 26% van de mannelijke syfilispatiënten gaat het om een reïnfectie en dit percentage ligt lager in Wallonië dan in Vlaanderen en Brussel. Resultaten: Syfilis 42 Syfilis (Treponema pallidum) werd in 211 werden 24 landen 2 4 gevallen gerapporteerd aan het ECDC. (ecdc, Tessy databease) Syfilis kent drie stadia met specifieke symptomen. Het eerste stadium begint één tot vier weken na de besmetting. Op de plaats van de besmetting verschijnt een pijnloos zweertje met een harde rand of bodem, de harde sjanker. Dit gaat gepaard met een zwelling van de lymfeklieren. Zeven tot tien weken na de besmetting komt het tweede stadium. Symptomen zijn dan huiduitslag op voetzolen en handpalmen, eventueel ook op de rug, meestal in de vorm van roze of rode, niet-jeukende vlekjes, haaruitval, vlakke of wratachtige afwijkingen op huid of slijmvliezen. Ook koorts, hoofd- en botpijnen en vaak een algemene lymfeklierzwelling zijn mogelijk. Na enkele weken of maanden verdwijnen de symptomen en komt de ziekte in de derde en latente fase. Zonder behandeling kan de ziekte jaren symptoomloos blijven voortbestaan. In ongeveer 3% van de onbehandelde gevallen ontstaan evenwel beschadigingen van hart en bloedvaten of het centrale zenuwstelsel (CDC syphilis factsheet 213). Zwangere vrouwen besmet met syfilis kunnen de infectie doorgeven aan hun baby. De baby wordt geboren met congenitale syfilis. België worden alle zwangere vrouwen getest voor syfilis en insgevals behandeld (KCE, report vol 6A, 26). De behandeling is zeer efficiënt. Het aantal gevallen van congenitale syfilis in België is bijgevolg héél beperkt. Opmerking: Op basis van de gegevens bekomen via het peilnetwerk van laboratoria kan men niet met zekerheid stellen of het om een oude behandelde infectie of een recente infectie gaat: om te bepalen of een geregistreerd syfilis-geval een oude behandelde of een recente infectie is, beschikt men best over diagnostische gegevens uit het verleden. De interpretatie wordt gedaan door de behandelende arts.

45 1.4.1 Incidentie In 212 werden 776 gevallen gemeld via de peillaboratoria voor microbiologie waarvan leeftijd en geslacht gekend zijn. De meeste syfilis-gevallen werden gerapporteerd in Vlaanderen. Rekening houdend met de activiteitendekking van de deelnemende labo s per regio (Verbrugge R, Abrams S, analyse van de representativiteit, ) en de bevolking kan men de incidentie schatten. De geschatte incidentie is het hoogst in Brussel (tabel 4). Tabel 4 Aantal geregistreerde syfilis-gevallen en de geschatte incidentie, België en de 3 regio s, 212 Number of registered cases Estimated mean incidence /1 inhabitants, 212 Belgium* Flanders Wallonia 29 5 Brussels * Van een aantal gevallen is de Regio niet gekend Ook hier moet men de gegevens met voorzichtigheid interpreteren omdat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een stedelijk gebied is. De geschatte incidentie het hoogst in de arrondissementen Brussel, Aarlen en Antwerpen, met waarden van respectievelijk 47, 45 en 33 gevallen per 1 inwoners (kaart 3). Resultaten: Syfilis 43

46 Kaart 3 Geschatte incidentie van syfilis per arrondissement per 1 inwoners, Resultaten: Syfilis Bronnen: 1. Peillaboratoria microbiologie 2. Populatiegegevens Eurostat Figuur 16 geeft een beeld van de het aantal syfilisgevallen per 1 inwoners per leeftijdsgroep en per regio, gecorrigeerd met de activiteitendekking van de deelnemende laboratoria. De leeftijdsverdeling is vrij breed: vanaf 2 jaar tot ouder dan 6 jaar. Er is geen verschil in leeftijdsverdeling tussen de 3 regio s. 44 De zichtbaar hogere incidentie in alle leeftijdscategorieën in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dient men met voorzichtigheid te interpreteren omdat Brussel, net als Antwerpen, een stedelijke gebied is en beiden hebben een hoge syfilis-incidentie.