SURVEILLANCE VAN SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENINGEN BIJ DE ALGEMENE BEVOLKING
|
|
- Lieven van der Berg
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 DIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN SURVEILLANCE VAN SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENINGEN BIJ DE ALGEMENE BEVOLKING GEGEVENS VAN 213 VOOR BELGIË EN DE 3 REGIO S
2
3 SURVEILLANCE VAN SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENINGEN BIJ DE ALGEMENE BEVOLKING
4 Dit project werd gefinancierd door: In samenwerking met: Wetenschap ten dienste van Volksgezondheid, Voedselveiligheid en Leefmilieu
5 Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) Operationele directie Volksgezondheid en Surveillance Dienst Infectieziekten in de Algemene populatie Hiv/aids/soa Surveillanceprogramma Juliette Wytsmanstraat Brussel België Volksgezondheid en Surveillance Oktober 214 Brussel, België Intern referentienummer: 214/32 VERBRUGGE R. 1 MOREELS S. 1 CRUCITTI T. 2 VAN BECKHOVEN D. 1 SASSE A. 1 VAN CASTEREN V. 1 Quoilin S. 1 Met medewerking van Deblonde J. 1, De Baetselier I. 2, Grammens Tine 1, Hercot D. 3 1 WIV-ISP, Volksgezondheid en Surveillance, Epidemiologie van infectieziekten 2 Nationaal Referentiecentrum voor seksueel overdraagbare aandoeningen, laboratorium voor microbiologie, ITG, Antwerpen 3 Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel-Hoofdstad 2/ (Ruth Verbrugge) ruth.verbrugge@wiv-isp.be
6 Voorstel voor verwijzing naar het rapport: Verbrugge R et al., Seksueel Overdraagbare Aandoeningen bij de Algemene Bevolking, Gegevens van 213 voor België en de 3 Regio s, WIV-ISP, Brussel, november 214. Dankwoord De Soa-surveillance van het WIV wenst alle artsen en microbiologen te bedanken die bijgedragen hebben tot de aanlevering van de gegevens. Layout: Nathalie da Costa Maya, CDCS, vzw WIV-ISP Verantwoordelijke uitgever: Dr. Johan Peeters Depotnummer of ISSN: D/214/255/48
7 Inhoudsoverzicht Afkortingen 6 Samenvatting 7 Introductie 13 Methodologie 15 Resultaten 21 1 Trends van soa s naar leeftijd en geslacht AlgemEen Chlamydia Gonorroe Syfilis 39 2 DETERMINANTEN VAN DE SOA S EN KARAKTERISTIEKEN VAN DE SOA-PATIENT SAMENSTELLING VAN HET NETWERK EN DE DIAGNOSE-OMSTANDIGHEDEN SOA-PATIËNTENPOPULATIE VERLOOP VAN DE REGISTRATIE, DE RESULTATEN EN DE TOEKOMST VAN HET SOA-PEILNETWERK 67 TABELLEN EN GRAFIEKEN, REGIONALE GEGEVENS VAN DE PEILLABORATORIA VOOR MICROBIOLOGIE 1. Vlaanderen Wallonië Brussel 89 Bijlagen 1 Lijst van deelnemende laboratoria voor microbiologie 99 2 Lijst van deelnemende ziekenhuizen en diensten 1 3 Variabelen in de registratie door deelnemende ziekenhuizen en diensten 11 4 Classificatie van de LGV diagnostiek 11 5 Resultaten van de gonorroegegevens verzameld via de verplichte meldingen bij de artsen infectieziektebestrijding voor vlaanderen 12 6 Resultaten van de syfilisgegevens verzameld via de verplichte meldingen bij de artsen infectieziektebestrijding voor Vlaanderen 14 7 Screening van bloeddonoren door het Rode Kruis 18 8 Website met richtlijnen omtrent testen voor soa en partnernotificatie 18 Inhoudsoverzicht 5
8 Afkortingen Afkortingen AIDS ARC AZG CDC ECDC WSW GGC HBV HCV HIV HPV ITG LGV MSM NG NRC PID SOA WHO Acquired Immunodeficiency Syndrome Aids Referentiecentra Agentschap Zorg en Gezondheid Centers for Disease Control and Prevention (US) European Centre for Disease Prevention and Control Vrouwen die seks hebben met vrouwen (Women who have Sex with women) Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Hepatitis B-virus Hepatitis C-virus Human Immunodeficiency Virus Human Papillomavirus Instituut voor Tropische Geneeskunde, Antwerpen Lymphogranuloma venereum Mannen die seks hebben met mannen Neisseria gonorrhoea Nationaal Referentiecentrum voor diagnostiek en microbiologische surveillance van soa Pelvic Inflammatory disease Seksueel overdraagbare aandoening World Health Organization 6
9 Samenvatting De epidemiologische trends van de Chlamydia, gonorrhoeae en syfilis zijn beschreven op basis van de gegevens verzameld door de peillaboratoria voor microbiologie. TRENDS IN VLAANDEREN Chlamydia is de meest voorkomende soa in Vlaanderen en in België. Het aantal geregistreerde gevallen in Vlaanderen is gestegen van 493 gevallen in 22 tot 2928 gevallen in 213. Dit komt overeen met een stijging van de gerapporteerde incidentie van 8,3/1 inwoners in 22 tot 45,7/1 inwoners in 213. In België stelt men een gelijkaardige stijging vast van de gerapporteerde incidentie: van 9,7/1 inwoners in 22 (N=996) tot 44,/1 inwoners (N=4916) in 213. De stijging doet zich voor bij de vrouwen tussen 15 en 34 jaar, en bij mannen tussen 2 en 4 jaar. In 213 is de gerapporteerde incidentie het hoogst bij de 2-24 jarigen met 369,3 gevallen/1 vrouwen en 172,9 gevallen /1 mannen in de betreffende leeftijdsgroep. Gonorroe vertoont sinds 22 eveneens een continue stijgende trend, waarbij het aantal registraties in Vlaanderen gestegen is van 178 gevallen in 22 tot 584 gevallen in 213. Dit komt overeen met een stijging van de gerapporteerde incidentie van 3,/1 inwoners in 22 tot 9,1/1 inwoners in 213. De trend in België is gelijklopend met een stijging van 2,7/1 inwoners in 22 (N=278) tot 9,/1 inwoners (N=11) in 213. In 213 werd gonorroe voornamelijk geregistreerd voor mannen tussen 2 en 39 jaar met 37,7 gevallen/1 mannen in die leeftijdsgroep. Bij vrouwen werd de hoogte incidentie genoteerd bij de 2-24 jarigen met 19,1 gevallen/1 vrouwen. Samenvatting Ook syfilis vertoont een stijging over dezelfde periode (22-213) met 55 registraties in 22 (gerapporteerde incidentie,9/1 inwoners) en 524 registraties in 213 (gerapporteerde incidentie 8,2/1 inwoners) in Vlaanderen. Na een daling van het aantal gevallen in 21, werd voor 213 opnieuw een versnelde toename van het aantal gevallen genoteerd. In België stijgt het aantal syfilisgevallen met een gerapporteerde incidentie van 1,/1 inwoners (N=15) in 22 tot een gerapporteerde incidentie van 8,9/1 inwoners (N=991) in Syfilis wordt voornamelijk geregistreerd bij mannen tussen 3 en 4 jaar met 36/1 mannen in die leeftijdsgoep.
10 TRENDS IN WALLONIË Chlamydia is de meest voorkomende soa in Wallonië en in België. Het aantal geregistreerde gevallen in Wallonië is gestegen van 165 gevallen in 22 tot 752 gevallen in 213. Dit komt overeen met een stijging van de gerapporteerde incidentie van 4,9/1 inwoners in 22 tot 21,/1 inwoners in 213. In België stelt men een gelijkaardige stijging vast van de gerapporteerde incidentie: van 9,7/1. inwoners (N=996) in 22 tot 44,/1 inwoners (N=4916) in 213. De stijging doet zich voor bij vrouwen tussen 15 en 29 jaar, en bij mannen tussen 2 en 39 jaar. In 213 is de gerapporteerde incidentie het hoogst bij de 2-24 jarigen met 181,4 gevallen/1 vrouwen en 4,4 gevallen /1 mannen in de betreffende leeftijdsgroep. Gonorroe vertoont sinds 22 eveneens een stijgende trend, waarbij het aantal registraties in Wallonië gestegen is van 37 gevallen in 22 tot 155 gevallen in 213. Dit komt overeen met een stijging van de gerapporteerde incidentie van 1,1/1 inwoners in 22 tot 4,3/1 inwoners in 213. De trend in België vertoont een continue stijging van 2,7/1 inwoners in 22 (N=278) tot 9,/1 inwoners (N=11) in 213. Samenvatting 8 In 213 werd gonorroe voornamelijk geregistreerd bij mannen tussen 2 en 34 jaar 16,9 gevallen/1 mannen in die leeftijdsgroep. Bij vrouwen werd de hoogste incidentie genoteerd bij de 2-24 jarigen met 1,3 gevallen/1 vrouwen. Ook syfilis vertoont een stijging over dezelfde periode (22-213) met 21 registraties in 22 (gerapporteerde incidentie,6/1 inwoners) en 121 registraties (gerapporteerde incidentie 3,4/1 inwoners) in 213 in Wallonië. In België stijgt het aantal syfilisgevallen met een gerapporteerde incidentie van 1,/1 inwoners (N=15) in 22 tot een gerapporteerde incidentie van 8,9/1 inwoners (N=991) in 213. Syfilis wordt voornamelijk geregistreerd bij mannen in alle leeftijdsgroepen boven 2 jaar.
11 TRENDS IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST Chlamydia is de meest voorkomende soa in Brussel en in België. Het aantal geregistreerde gevallen in Brussel is gestegen van 34 gevallen in 22 tot 1164 gevallen in 213. Dit komt overeen met een stijging van de gerapporteerde incidentie van 31,1/1 inwoners in 22 tot 99,1/1 inwoners in 213. De hoogste incidentie voor Chlamydia in Brussel werd genoteerd in 211 met 112,7/1 inwoners. In België stelt men een continue stijging vast van de gerapporteerde incidentie: van 9,7/1. inwoners (N=996) in 22 tot 44,/1 inwoners (N=4916) in 213. De stijging werd voornamelijk genoteerd voor vrouwen tussen 15 en 29 jaar, en voor mannen tussen 2 en 39 jaar. In 213 is de gerapporteerde incidentie het hoogst bij de 2-24 jarigen met 744,1 gevallen/1 vrouwen en met 174,4 gevallen/1 mannen in de betreffende leeftijdsgroep. Gonorroe vertoont sinds 22 eveneens een stijgende trend, waarbij het aantal registraties in Brussel gestegen is van 58 gevallen in 22 tot 245 gevallen in 213. Dit komt overeen met een stijging van de gerapporteerde incidentie van 5,9/1 inwoners in 22 tot 2,9/1 inwoners in 213. De trend in België vertoont een continue stijging met een stijging van 2,7/1 inwoners in 22 (N=278) tot 9,/1 inwoners (N=11) in 213. In 213 werd gonorroe voornamelijk geregistreerd bij mannen tussen 15 en 39 jaar 71 gevallen/1 mannen in die leeftijdsgroep. Bij de vrouwen werd de hoogste incidentie genoteerd bij de 2-24 jarigen met 58,2 gevallen/1 vrouwen. Ook syfilis vertoont een stijging over dezelfde periode (22-213) met 25 registraties in 22 (gerapporteerde incidentie 2,6/1 inwoners) en 334 registraties (gerapporteerde incidentie 28,4/1 inwoners) in 213 in Brussel. In België stijgt het aantal syfilisgevallen met een gerapporteerde incidentie van 1,/1 inwoners (N=15) in 22 tot een gerapporteerde incidentie van 8,9/1 inwoners (N=991) in 213. Samenvatting 9 Syfilis wordt voornamelijk geregistreerd bij mannen in alle leeftijdsgroepen boven 2 jaar.
12 OMSCHRIJVING VAN DE SOA-PATIENT EN DE DIAGNOSE-OMSTANDIGHEDEN De gebruikte bron voor het omschrijven van de soa-patiënt en de diagnoseomstandigheden is het soa-peilnetwerk. De soa-patiënten geregistreerd via dit netwerk zijn > mannen en vrouwen zonder klachten, die (opportunistisch) gescreend werden > mannen en vrouwen met wisselende partners of die deelnemen aan groepsseks of partnerruil > mannen die seks hebben met mannen > partner(s) van de soa-patiënten > zwangere vrouwen > sekswerkers > intraveneuze druggebruikers > mannen en vrouwen van buitenlandse afkomst > personen die seksueel contact hebben gehad in het buitenland Samenvatting De risicogedragingen die meest gerapporteerd werden > orale seks (82 %) > minstens 2 sekspartners gedurende de laatste 6 maanden (66 %) > geen regelmatig condoomgebruik (58 %) > deelname aan groepsseks (3 %) > de sekspartner(s) niet verwittigen als men een soa heeft: 48 % van de soapatiënten wil zijn sekspartner(s) niet contacteren ; 7 % van de soa-gevallen werden gevonden dank zij partnerverwittiging De meerderheid van de soa-registraties waren afkomstig van > mannen die seks hebben met mannen (61 % van de mannen) > jongvolwassenen (34 % van de soa-patiënten en 5 % van de Chlamydiapatiënten zijn jonger dan 25 jaar) 1 Het hoogste aandeel soa-patiënten gevonden door screening werden genoteerd bij > Centra Familiale Planning en Seksuele Voorlichting (7 %) > gynaecologen (6 %) > soa-klinieken (6 %) > en is het laagste bij de huisartsen (15 %) Het aandeel soa-patiënten gevonden door screening verschilt sterk bij de deelnemende gynaecologen.
13 AANDACHTPUNTEN Uit de surveillance blijkt er dat er een continue toename van de soa s is. Rekening houdend met de jonge leeftijd van de meerderheid van de patiënten kan men een aantal bijkomende aanbevelingen voorstellen. 1. Opportunistisch screenen uitbreiden Gezien de mogelijke complicaties (PID, buitenbaarmoederlijke zwangerschap, tubaire infertiliteit bij vrouwen en verminderde mobiliteit van sperma bij mannen), het frequent asymptomatische verloop van Chlamydia (tot 8 % bij de vrouwen en 6 % bij de mannen), alsook van gonorroe (tot 5 % bij vrouwen en tot 2 % bij mannen), en de perinatale overdracht van beide infecties van moeder op kind, zou opportunistische screening voor Chlamydia en gonorroe bij vermoeden van risicogedrag (van de patiënt of van diens partner) aanbevolen kunnen worden naar huisartsen en gynaecologen. De reeds bestaande hiv- en syfilisscreening (Ref KCE report 6A, 24) in het prenatale zorgpad, dienen eveneens uitgebreid te worden met Chlamydia en gonorroe. 2. Rol van huisartsen versterken Gezien het lage aantal soa-patiënten gediagnosticeerd door middel van screening door de huisartsen, zouden huisartsen aangemoedigd moeten worden om te screenen bij vermoeden van risicogedrag. 3. Partnerscreening aanmoedigen Gezien de partnerscreening slechts voor 8 % expliciet gemeld werd binnen de surveillancesystemen zou partnerscreening veralgemeend dienen te worden bij iedere soa-consultatie teneinde de asymptomatische dragers te vinden en verdere verspreiding te verhinderen. 4. Testen voor coinfecties Gezien onder de geregistreerde soa-patiënten 3 % gelijktijdig hiv-positief testten, hiv ook een soa is (dezelfde transmissieweg), de meeste met hivgecoïnfecteerde soa-patiënten mannen waren die seksuele contacten hadden met mannen, zou het co-testen van hiv en soa aanbevolen kunnen worden, zeker bij MSM. De meest voorkomende co-infecties met hiv zijn syfilis en gonorroe. Samenvatting Instrument De ontwikkeling van een risico-beoordelingsinstrument met soa-screeningsrichtlijnen en van opleidingen rond het opportunistisch testen gericht naar de huisartsen en gynaecologen zijn aanbevolen.
14 12
15 Introductie SURVEILLANCE VAN SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENINGEN Surveillance van gezondheid en ziekte omvat een continue verzameling van gegevens, de analyse van die gegevens met de interpretatie ervan, om informatie te verschaffen aan degenen die aangepaste acties kunnen ondernemen. (ECDC, Mission of surveillance, 211 ; Amato-Gauco, the surveillance of communicable diseases in the European Union- A long term strategie , eurosurveillance, 28, june 26) Voor de epidemiologische en klinische opvolging van de soa s wordt gebruikgemaakt van indicator-based surveillance, de ruggengraat van de surveillancesystemen. Dit systeem bestaat uit het verzamelen van informatie over determinanten soa s en karakteristieken van de soa-patiënt uit gezondheidsinstellingen (eerstelijnspraktijken, hospitalen, laboratoria) die gekanaliseerd wordt van lokaal, regionaal tot nationaal en internationaal niveau. De gegevensverzameling is gebaseerd op gevalsdefinities zoals overeengekomen in Europa via het European Centre for Disease Control and Prevention (ECDC case definitions, Official journal of the European Union, 212). Dit garandeert een hoge kwaliteit van gegevens. (Amato-Gauco, The surveillance of communicable diseases in the European Union - A long term strategie , Eurosurveillance, 28, june 26) Naast epidemiologische en klinische surveillance bestaat er ook moleculaire surveillance. Deze surveillance bestaat uit moleculaire typering of het bepalen van de microbiële DNA-afdruk. Ze heeft zich sinds 199 heel snel ontwikkeld en maakt nu deel uit van de routine stamkarakterisatie in vele referentielaboratoria. Moleculaire typering helpt bij het monitoren van klonen en stammen, bij de vroege detectie van verspreide internationale uitbraken en bij de voorspelling van mogelijke epidemieën. Als voorbeelden kan men stellen: het opvolgen van het resistentieprofiel van Neisseria gonorrhoeae (NG), multi-antigen sequence typing van NG alsook het opvolgen van het voorkomen van de bestaande en recent ontdekte stammen van Chlamydia trachomatis. (ECDC, Mission of surveillance, 211) Om een zo volledig mogelijk beeld van de soa-situatie in de regio s en in België te krijgen en gepaste maatregelen te kunnen aanbevelen, worden de verschillende bronnen gebruikt. Introductie 13 De hoofddoelstelling van dit registratiesysteem is het beschrijven van de soapatiënt, het omschrijven van de determinanten en het bieden van kwalitatieve informatie die essentieel is voor de planning van preventie- en controleactiviteiten, een bevoegdheid van de gemeenschappen.
16 14
17 Methodologie HET NETWERK VAN PEILLABORATORIA VOOR MICROBIOLOGIE Het netwerk van peillaboratoria voor microbiologie werd door de Dienst Epidemiologie van infectieziekten van de Operationele Directie Volksgezondheid en Surveillance van het WIV-ISP opgericht in 1983, met onder meer de registratie van Chlamydia trachomatis en Neisseria gonorrhoeae. In het jaar 22 werd de registratie van Treponema pallidum (syfilis) toegevoegd. Vanuit dit netwerk wordt een beeld gegeven van het aantal gevallen van Chlamydia, gonorroe en syfilis met bijkomende gegevens over leeftijd, geslacht, woonplaats, soort staal en gebruikte diagnostiek. Negenennegentig van de 178 (59 %) laboratoria voor microbiologie in België maken deel uit van de peillaboratoria. In Vlaanderen nemen 54 van de 95 (57 %) laboratoria deel, in Brussel 1 van de 17 (59 %) en in Wallonië 35 van de 66 (53 %). Zij dekken daarmee 6 % van de soa-registratieactiviteiten op nationaal en regionaal niveau (Verbrugge R, Abrams S, 213, niet-gepubliceerde analyse). De deelname gebeurt op vrijwillige basis. (Bijlage 1, p. 99: deelnemende laboratoria voor microbiologie) Na validatie en verwijderen van dubbele registraties worden enkel de gevallen waarvan leeftijd en geslacht gekend zijn, opgenomen in de analyses en besprekingen. In de analyses wordt de incidentie van de soa s berekend gebruikmakende van de populatiegegevens per regio, per geslacht en per leeftijdsgroep. De getabelleerde incidenties zijn gerapporteerde incidenties en zijn dus een onderschatting van de reële incidenties. HET NATIONAAL REFERENTIECENTRUM VOOR SOA Methodologie Het nationaal referentiecentrum voor soa (ITG, Antwerpen) volgt het resistentieprofiel van Neisseria gonorrhoeae op en identificeert de L serovars van Chlamydia trachomatis ter confirmatie van Lymphogranuloma venereum of LGV. Momenteel bestaat voor LGV echter nog geen nationaal uitgewerkt surveillancesysteem. 15 Het aantal geregistreerde gevallen, de gerapporteerde incidenties en de trends voor de 3 soa s, met inbegrip van LGV, alsook de resultaten van de opvolging van het antimicrobieel resistentieprofiel van gonorroe worden besproken voor het regionaal en nationaal niveau in deel 1 vanaf pagina 21.
18 De tabellen en grafieken met regionale gegevens voor de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest worden gedetailleerd weergeven vanaf de respectievelijke pagina s 69,79 en 89. HET SOA-PEILNETWERK VAN CLINICI Het peilnetwerk van clinici voor de surveillance van soa s, georganiseerd door de Dienst epidemiologie van infectieziekten van de OD Volksgezondheid en Surveillance van het WIV-ISP, bestaat sinds oktober 2. De deelnemende specialisaties zijn gynaecologen, dermatologen, huisartsen, internisten, urologen, centra voor seksuele voorlichting en familiale planning, soa-klinieken en medische studentencentra (bijlage 2, pagina 1). De registratie gebeurt op vrijwillige basis. Tot 212 waren de huisartsen ondervertegenwoordigd in het soa-peilnetwerk. Daarom werden op 1 januari 213 de Huisartsenpeilpraktijken in het soapeilnetwerk geintegreerd. Dit netwerk wordt op pagina 17 besproken. Het geintegreerde soa-peilnetwerk is anno 213 zo samengesteld dat ongeveer 1 % van ieder type gespecialiseerde praktijk vertegenwoordigd is voor België en voor iedere regio (CDC pandemic control.8 % coverage). Methodologie 16 Volgende soa s worden opgevolgd: Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, Trichomonas vaginalis, Herpes simplex (genitale herpes), Treponema pallidum (syfilis), klinisch Humaan papillomavirus (genitale wratten, condylomen), pelvic inflammatory disease (PID), Lymphogranuloma venereum (LGV). Hepatitis C en hepatitis B worden enkel gemeld wanneer het gaat om een seksueel overgedragen besmetting. Andere te melden aandoeningen zijn pediculosis pubis, donovanosis, chancroid of een te specifiëren infectie, want sommige ziektes zijn geen probleem in de algemene bevolking maar kunnen een probleem zijn binnen een bepaalde bevolkingsgroep. Een nieuw geval met een soa wordt gedefinieerd als zijnde een patiënt met een nieuwe of eerste periode van één of meerdere geselecteerde soa s, ongeacht of deze patiënt in eerste instantie consulteert voor een soa-klacht of niet. Patiënten met recidiverende herpesinfectie of genitale wratten zijn uitgesloten. Alleen een primo-infectie wordt geregistreerd voor deze soa s. Voor Chlamydia, gonorroe en syfilis kan de arts aangeven of het om een reïnfectie gaat. De diagnoses vastgesteld bij een patiënt die consulteert voor een zwangerschap of voor een soa-screening worden geïncludeerd. De gevraagde variabelen zijn te raadplegen in bijlage 3, pagina 11.
19 De diagnostische criteria zijn gebaseerd op de EU-gevalsdefinities (ECDC Case Definitions, Official European journal, 212). Voor LGV worden de diagnoses beschouwd als een bevestigd, waarschijnlijk of mogelijk geval, op basis van de criteria weergegeven in de tabel in bijlage 4, pagina 11. De registratie gebeurt op continue basis: elke nieuwe episode van één of meerdere soa s bij een patiënt die zich aanmeldt in een deelnemende medische praktijk wordt opgenomen. Het peilnetwerk wordt maandelijks aangeschreven en eraan herinnerd om de soa s te registreren, hetzij via de registratiewebsite, hetzij via de papieren registratieformulieren die dienen teruggestuurd te worden. De gegevensinvoer gebeurt anoniem. De gegevens worden geanalyseerd met behulp van de statistische software SAS en STATA. De analyses hebben uitgewezen dat er geen noemenswaardige verschillen zijn betreffende de soa-determinanten, de risicoprofielen en risicogedragingen tussen de verschillende regio s. Analyses hebben eveneens uitgewezen dat de soa-determinanten, de risicoprofielen en risicogedragingen van de soa-patiënten gediagnosticeerd door de Huisartsenpeilpraktijken niet noemenswaardig verschillen van de soa-patiënten geregistreerde door het soapeilnetwerk van clinici. De resultaten van deze geïntegreerde surveillance over de determinanten van de soa s en de karakteristieken soa-patiënt komen aan bod in deel 2 vanaf pagina 47. HUISARTSENPEILPRAKTIJKEN Het netwerk van de Huisartsenpeilpraktijken werd in 1979 opgericht door de huidige Dienst Gezondheidszorgonderzoek van de Operationele Directie Volksgezondheid en Surveillance van het WIV-ISP. Het netwerk verzamelt morbiditeitgegevens over een brede waaier van zowel infectieziekten als niet-infectieuze aandoeningen gezien door de huisarts in België en de regio s. De jaarlijkse registratieprogramma s omvatten telkens een 8-tal gezondheidsproblemen die kunnen variëren van jaar tot jaar. Sommige thema s worden langer behouden om de incidentie in de tijd op te volgen. Zo geeft het netwerk wekelijks het aantal gevallen van griepale syndromen en acute luchtweginfecties door. Naast de registratie van deze klinische gegevens, worden bij een aselecte steekproef van patiënten met een griepaal syndroom ook nasopharyngeale uitstrijkjes afgenomen. De registratie gebeurt op vrijwillige basis aan de hand van wekelijkse papieren formulieren. Het netwerk omvatte 139 regelmatig deelnemende peilpraktijken, met in totaal 17 huisartsen, in 213. Deze praktijken zijn homogeen verspreid over België en de regio s. Methodologie 17
20 De deelnemende huisartsen sluiten goed aan bij de totale populatie van huisartsen in termen van leeftijd en geslacht. De bevolking bereikt door de peilartsen werd in 213 voor België geschat op inwoners of 1,5 % van de totale bevolking, voor Vlaanderen op inwoners of 1,8 % van de bevolking, voor Wallonië op inwoners of 1,1 % van de bevolking en voor Brussel op inwoners of 1,5 % van de bevolking. Aangezien er geen patiëntenlijsten per praktijk bestaan, gebeurt deze schatting op basis van het aantal patiëntencontacten per huisarts. Het netwerk van de Huisartsenpeilpraktijken startte de surveillance van soa s in 213 en zal er ook de komende jaren mee doorgaan. Elke nieuwe episode van de volgende 4 soa s werd geregistreerd, na bevestiging van het labo (met uitzondering voor genitale wratten): Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, Treponema pallidum (syfilis), klinisch Humaan papillomavirus (genitale wratten, condylomen). De diagnostische criteria zijn gebaseerd op de EU-gevalsdefinities. (ECDC Case Definitions, Official European journal, 212) Voor dit jaarrapport worden de gegevens verzameld door de Huisartsenpeilpraktijken geïntegreerd in de gegevens van het soa-peilnetwerk van clinici. De resultaten van deze geïntegreerde surveillance komen aan bod in deel 2 over de determinanten van de soa-patiënt. DE VERPLICHTE AANGIFTE VAN DE KLINISCHE GEVALLEN Methodologie Er is eveneens de verplichte aangifte van de klinische gevallen van gonorroe, syfilis en acute hepatitis B aan de artsen infectieziektebestrijding van de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De opgenomen variabelen zijn geslacht en leeftijd. Verder is er ook informatie over de woonplaats, over de nationaliteit en de plaats van infectie (inheems of niet), doch deze informatie wordt niet besproken in dit rapport. Dit registratiesysteem biedt gegevens over een lange periode. 18 Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verplicht te melden soa s bij de 3 regio s. Chlamydia Gonorrhoea Syphilis Acute Hep B* Flanders X X X Wallonia Only congenital Brussels X X X * Deze gegevens worden niet besproken omdat men niet weet of de infectie seksueel overgedragen werd.
21 Meer informatie over de verplichte aangifte zijn te vinden op de websites voor de Vlaamse Gemeenschap, voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en op voor de Fédération Wallonie-Bruxelles. De gegevens verkregen via de verplichte aangifte worden door de Dienst Epidemiologie van infectieziekten van de Operationele Directie Volksgezondheid en Surveillance van het WIV-ISP geanalyseerd op leeftijd en geslacht. De resultaten voor Vlaanderen zijn weergegeven in bijlage 5, pagina 12 (gonorroe) en bijlage 6, pagina 14 (syfilis). ANDERE BRONNEN Het Rode Kruis (voor Vlaanderen) en la Croix-Rouge (voor Wallonië), registreren eveneens de incidentie van syfilis, hepatitis C, hepatitis B en hiv-infecties bij de vrijwillige bloeddonoren. In de richtlijnen voor soa-surveillance van de WHO is beschreven dat de screening van bloeddonoren op syfilis een potentieel belangrijke bron van prevalentiegegevens kan vormen, niettegenstaande de beperkingen van deze gegevens (UNAIDS.WHO, Working Group on global HIV/AIDS and STI surveillance. Guidelines for sexually Transmitted infections surveillance, 1999). Een overzicht van de situatie in 212 is weergegeven in bijlage 7, pagina 16. Negentwintig landen rapporteren de Chlamydia-, gonorroe- en syfilisgevallen ook aan ECDC. De ECDC- database wordt gebruikt om de Belgische resultaten te vergelijken met de collectieve resultaten van Europa. De demografische gegevens van Eurostat ( portal/population/data/database) worden gebruikt om te komen tot de gerapporteerde incidentie. De RIZIV-gegevens (persoonlijke communicatie) worden opgevraagd om het aantal uitgevoerde testen en testintensiteit te volgen. Methodologie 19
22 2
23 Resultaten 1 Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 1.1 ALGEMEEN Dit hoofdstuk toont ons aan dat het aantal registraties door de peillaboratoria, en dus de gerapporteerde incidentie, van Chlamydia, gonorroe en syfilis blijft stijgen sinds 22 (figuur 1). Chlamydia is de meest voorkomende soa. Er is een blijvende sterke toename. Sinds 22 is de gerapporteerde incidentie met een gemiddelde van 16 % per jaar toegenomen: van 9,7 (N=996) gevallen per 1 inwoners in 22 naar 44, (N=4916) gevallen per 1 inwoners in 213. De gerapporteerde incidentie van gonorroe vertoont sinds 22 eveneens een continue stijgende trend met 2,7 (N=287) gevallen per 1 inwoners in 22 tot 9, (N=11) gevallen per 1 inwoners in 213. De gemiddelde toename tijdens de laatste 11 jaar bedraagt 13 % per jaar. Ook voor syfilis is een continue stijging van de gerapporteerde incidentie over dezelfde periode (22-213) met 1, gevallen (N=15 gevallen) per 1 inwoners in 22 en tot 8,9 (N=991) gevallen per 1 inwoners in 213. De gemiddelde jaarlijkse stijging over de laatste 11 jaar bedraagt 25 %. Deze stijgende gerapporteerde incidentie geldt ook voor de 3 regio s, waarbij de incidentie het hoogst is in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ook in de arrondissementen Antwerpen en Gent zijn hoge gerapporteerde incidenties genoteerd voor de 3 soa s. Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 21 De regionale alsook de internationale gegevens per soa worden uitgebreid besproken in de rubrieken 1.2 tot 1.4. De regionale data zijn samengevat in tabellen en grafieken te raadplegen vanaf pagina 69 voor Vlaanderen, vanaf pagina 79 voor Wallonië en vanaf pagina 89 voor Brussel.
24 Figuur 1 Evolutie van de gerapporteerde incidentie (/1 inw.) voor Chlamydia, gonorroe, syfilis in België, Reported incidence (/1 inh.) Chlamydia Gonorrhoea Syphilis Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht Year Bron: Peillaboratoria voor microbiologie 22
25 1.2 CHLAMYDIA Chlamydia trachomatis is de meest frequent gerapporteerde soa in de drie Belgische regio s, alsook in Europa. De stijgende epidemiologische trend van het aantal gevallen wordt ook in 213 verdergezet. De stijging in 213 vindt voornamelijk plaats in Vlaanderen en Wallonië. Brussel heeft sinds meerdere jaren de hoogste incidentie. De meest getroffen groep zijn jonge vrouwen tussen 15 en 3 jaar. De man/vrouwverhouding bedraagt 1:1,94. De man/vrouw-verhouding en de leeftijdsverdeling is voor de 3 regio s gelijklopend. In de arrondissementen Brussel, Gent, Antwerpen en Luik is de gerapporteerde incidentie het grootst met respectievelijk 99, 9, 77 en 34 gevallen per 1 inwoners. In 212 werden er voor Europa 184 (N=385 37) gevallen per 1 inwoners in 26 landen gerapporteerd aan het ECDC. Chlamydia-infecties kunnen ontstekingen aan vagina, cervix, anus, urethra, penis, alsook aan keel en ogen geven. Chlamydia-infecties zijn veelal asymptomatisch. Bij vrouwen kan een onbehandelde infectie leiden tot PID, een belangrijke oorzaak van chronische bekkenpijn, ectopische zwangerschap en vruchtbaarheidsproblemen. De kans tot het ontwikkelen van een PID bij Chlamydia-patiënten bedraagt 1 à 3 %. (ECDC,factsheet for professionals, 211) Bovendien kunnen zwangere vrouwen besmet met Chlamydia de infectie aan hun baby s doorgeven gedurende de bevalling. Dit kan leiden tot oogbindvliesontsteking, keelontsteking of longontsteking. Men spreekt dan van een perinatale Chlamydia-infectie. Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht GERAPPORTEERDE INCIDENTIE IN 213 EN TRENDS IN DE 3 REGIO S EN BELGIË 23 Gerapporteerde incidentie In 213 werden 4916 gevallen gemeld via de peillaboratoria voor microbiologie waarvan leeftijd en geslacht gekend zijn. De meeste Chlamydia-gevallen werden gerapporteerd in Vlaanderen. De gerapporteerde incidentie is het hoogst in Brussel met 99 gevallen/1 inwoners. Hoge gerapporteerde incidenties werden achtereenvolgens genoteerd in Vlaanderen voor de arrondissementen Gent (9 gevallen/1 inwoners) en
26 Antwerpen (77/1 inwoners). In Wallonië werd de hoogste gerapporteerde incidentie genoteerd in het arrondissement Luik (34 gevallen/1 inwoners). Tabel 1 Aantal geregistreerde gevallen en de gerapporteerde incidentie (/1 inw.) voor Chlamydia in de 3 regio s en België, 213 Number of registered cases Estimated mean incidence /1 inhabitants, 213 Belgium* Flanders Wallonia Brussels * The region is not known for 72 cases Bron: Peillaboratoria voor microbiologie Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 24 Trend In de drie Belgische regio s en in België blijft het aantal gediagnosticeerde gevallen steeds stijgen met een gemiddelde nationale gerapporteerde incidentie van 9,7/1 inwoners in 22 tot 44,/1 inwoners in 213 (figuur 1). In Vlaanderen stijgt de incidentie van 8,3/1 inwoners in 22 tot 45,7 /1 inwoners in 213 (pagina 69, tab. 1, fig. 1). In Wallonië stijgt de incidentie van 4,9/1 inwoners in 22 tot 21,/1 inwoners in 213 (pagina 79, tab. 1, fig. 1). en in Brussel stijgt de incidentie van 31,1/1 inwoners in 22 tot 99,1/1 inwoners in 213 (pagina 89, tab. 1, fig. 1). Dit kan te wijten zijn aan een toename van het aantal aangevraagde testen (testintensiteit), een toename van incidentie en/of een betere benadering van de doelgroepen. Om de stijgende trend te kunnen interpreteren, analyseerden we ook de trend in het aantal aangevraagde diagnostische testen voor Chlamydia tussen 27 en 213: er is een snellere stijging van gerapporteerde incidentie dan van testintensiteit voor België (figuur 2) en Vlaanderen (pagina 73, fig. 5). Dit zou kunnen wijzen op een toenemende reële incidentie en/of op een uitgebreider doelgericht testaanbod in Vlaanderen. In welke mate deze twee factoren bijdragen tot het meer testen en meer diagnosticeren van Chlamydia-gevallen kan men niet afleiden uit deze gegevens. Men dient ook na te gaan of er niet te weinig getest wordt in bepaalde doelgroepen. Voor Wallonië verloopt de toename van de gerapporteerde incidentie en de testintensiteit parallel, met uitzondering van het jaar 212: er is een plotse toename van de gerapporteerde incidentie in 212 met 19,4/1 inwoners tegenover 1,9/1 inwoners in 211 (pagina 83, fig. 5). Dit kan verklaard worden door de toetreding van een laboratorium voor microbiologie verbonden aan een universitaire instelling in 212 tot de peillaboratoria. Zo kan men voor
27 Wallonië vermoeden dat de reële incidentie van Chlamydia niet toeneemt maar eerder gelijk blijft. Toch dient er zeker nagegaan te worden of er niet te weinig getest wordt, gezien de parallelle stijging. In Brussel daarentegen is er een neerwaartse trend in het aantal registraties sinds 211. Toch blijft de testintensiteit, evenals de incidentie, er het hoogst (page 93, fig. 5). Men zou kunnen veronderstellen dat ofwel de testactiviteiten in Brussel optimaal waren in 211, gevolgd door een daling van het aantal nieuwe infecties, ofwel de testactiviteiten 212 en 213 minder doelgericht waren. Figuur 2 Trend in de gerapporteerde incidentie per 1 inwoners en het aantal testen per 1 inwoners voor Chlamydia in België, Reporting rate (/1 inh.) Testing rate (/1 inh.) Year Bron: Riziv-Inami, Peillaboratoria voor microbiologie VERDELING NAAR LEEFTIJD EN GESLACHT VOOR CHLAMYDIA In 213 werden 4916 Chlamydia-patiënten geregistreerd, waarvan 3243 vrouwen en 1673 mannen. In de drie Belgische regio s zijn de meest getroffen leeftijden tussen 15 en 29 jaar. Geslachtsverdeling Als we kijken naar het aantal Chlamydiagevallen per geslacht, dan stelt men vast dat er meer vrouwen dan mannen meer worden geregistreerd. De man/vrouwverhouding is 1/1.94. Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 25 Er is een continue stijging voor beide geslachten met een stijging bij vrouwen van 15 (N=794) gevallen per 1 inwoners in 22 naar 57 (N=3243) gevallen per 1 inwoners in 213 ; en bij mannen van 4 (N=22) gevallen per 1 inwoners in 22 naar 3 (N=1673) gevallen per 1 inwoners in 213 (figuur 3). In Vlaanderen stijgt de gerapporteerde incidentie bij vrouwen van 11/1 inwoners (N=346) in 22 naar 54/1 inwoners (N=1752) in 213 ; en bij
28 de mannen van 5/1 inwoners (N=147) in 22 naar 37/1 inwoners (N=176) in 213 (pagina 71, tab. 3, fig. 3). In Wallonië stijgt de gerapporteerde incidentie bij vrouwen van 8/1 inwoners (N=143) in 22 naar 32/1 inwoners (N=588) in 213 ; en bij mannen van 1/1 inwoners (N=22) in 22 naar 9/1 inwoners (N=164) in 213 (pagina 81, tab. 3, fig. 3). In Brussel stijgt de gerapporteerde incidentie bij vrouwen van 55/1 inwoners in (N=278) in 22 naar 144/1 inwoners (N=861) in 213 ; en bij mannen van 6/1 inwoners (N=27) in 22 naar 53/1 inwoners (N=33) in 213 (pagina 91, tab. 3, fig. 3). Figuur 3 Trend in de gerapporteerde geslachtsspecifieke incidentie (/1 inw.) van Chlamydia in België, Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht Reported incidence (/1 inh.) Year Women Men Total Bron: Peillaboratoria voor microbiologie Leeftijdsverdeling De meest getroffen leeftijden zijn tussen 15 en 29 jaar de vrouwen en tussen de 2 en 34 jaar de mannen. De gemiddelde leeftijd is 25 jaar voor vrouwen en 3 jaar voor mannen. Deze vaststelling geldt voor de 3 regio s. De leeftijdsverdelingen naar geslacht is gelijklopend voor België (figuur 4) en voor de 3 regio s (regionale bijlagen: tab. 2, fig. 2). 26
29 Figuur 4 Gerapporteerde geslachts-en leeftijdsspecifieke incidentie (/1 inw.) voor Chlamydia in België, 213 Men (N=1673) Women (N=3243) Age group Reported incidence (/1 inh.) Bron: Peillaboratoria voor microbiologie In 213 werden er 18 meisjes en 5 jongens met perinatale Chlamydia-infecties geregistreerd (waarvan 4 meisjes en 1 jongen uit Vlaanderen, 4 meisjes en 1 jongen uit Wallonië en 1 meisjes en 3 jongens uit Brussel). Deze aantallen liggen hoger dan in 211 met een totale registratie van 8 meisjes en 6 jongens en hoger dan in 212 met 15 meisjes en 5 jongens. Het testen voor Chlamydia in de leeftijdsgroepen tussen 15 en 34 jaar, alsook voor en tijdens de zwangerschap behoort tot de aanbevolen maatregelen. Wegens de hoge incidentie van Chlamydia in specifieke leeftijdsgroepen is het interessant de trend per leeftijdsgroep tussen 22 en 213 te bekijken. Bij vrouwen is er een continue stijgende trend in alle leeftijdsgroepen, welke het meest uitgesproken is bij de 2-24 jarigen. Voor mannen is de hoogste incidentie gerapporteerd bij de 2-24 jarigen, op de voet gevolgd door de jarigen (figuur 5). Er zijn geen noemenswaardige regionale verschillen (regionale bijlagen: tab. 4, fig. 4). Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 27
30 Figuur 5 Trend in de gerapporteerde leeftijds-en geslachtsspecifieke incidentie (/1 inw.) voor Chlamydia in België, MEN Reported incidence (/1 inh.) <15 Year Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 28 Reported incidence (/1 inh.) WOMEN Year CHLAMYDIA SEROVAR L (LGV) <15 Bron: Peillaboratoria voor microbiologie In 213 werden 45 bevestigde gevallen van LGV gerapporteerd door het Nationaal Referentiecentrum (NRC) voor soa. Alle geïnfecteerden waren MSM tussen 25 en 43 jaar en hiv-positief. Tussen 29 en 212 rapporteerde het NRC jaarlijks 2 LGV-gevallen (figuur 9). Het NRC is het enige laboratorium voor microbiologie in België die de confirmatietest voor LGV uitvoert. Dit omvat de moleculaire identificatie van het serovar Chlamydia trachomatis L bij positieve PCR voor Chlamydia trachomatis (zie ook bijlage 4 - gevalsdefinities LGV). De confirmatietest voor LGV wordt uitgevoerd naar aanleiding van het klinisch beeld van LGV of een sekspartner van een LGV-patiënt.
31 Momenteel worden slechts een beperkt aantal stalen van vermoedelijke LGVgevallen naar het NRC opgestuurd waardoor het werkelijke aantal gevallen voor België onderschat wordt. Figuur 6 Trend in het aantal bevestigde LGV gevallen, , NRC 5 45 Nb of LGV registrations Bron: Nationaal Referentiecentrum voor soa, ITG, Antwerpen Het wordt sterk aanbevolen om stalen van patiënten met een vermoeden van LGV naar het NRC op te sturen, om naast de bevestiging van de diagnose ook een betere epidemiologische opvolging te kunnen uitvoeren INTERNATIONALE VERGELIJKING (ECDC REPORT) We vergelijken geslachts-en leeftijdsverdeling van de Chlamydiaregistraties in België met deze gerapporteerd aan ECDC door 27 landen. Chlamydia trachomatis In Europa werden in (N=385 37) gevallen per 1 inwoners in 26 landen gerapporteerd aan het ECDC (Annual Epidemiological Report on Communicable Diseases in Europe). 62 % van de Chlamydia-registraties komt van het Verenigd Koninkrijk. Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 29 Chlamydia werd 1,42 keer meer gerapporteerd voor vrouwen dan voor mannen. Voor België waren er 1,94 meer geïnfecteerde vrouwen dan mannen (figuur 7). De leeftijdsverdeling van de Chlamydia-gevallen gerapporteerd aan ECDC in vergelijking met België wordt weergegeven in figuur 8: twee derden van alle gerapporteerde Chlamydia-gevallen in Europa werd gerapporteerd voor jongeren tussen 15 en 24 jaar. Leeftijds-en geslachtsverdeling worden sterk beïnvloed door landen met een specifiek screeningsbeleid voor de 15-2 jarigen en een partnernotificatiebeleid,
32 zoals in het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Dit beleid werd ingevoerd in 28 na vaststelling dat er veel (6-8 %) asymptomatische dragers zijn in die leeftijdsgroep voor beide geslachten (ECDC fachtsheet for professionals, 211). De 15-2 jarigen alsook de mannen in alle leeftijdsgroepen worden in België het minst getest (Oral presentation, Verbrugge R Chlamydia Trachomatis: trends and facts for young adults between 15 and 34 years old living in Belgium, , 2nd European conference of National strategies for Chlamydia trachomatis and Human Papillomavirus IECCLM, Berlin, May 213). Dit zou de oudere leeftijd en de man/vrouw-verhouding in België en de Regio s kunnen verklaren. Figuur 7 Geslachtsverdeling (%) voor Chlamydia in Europa en België Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 3 % % 34% Male 59% 66% Female Belgium Europe (1% unknown) Figuur 8 Leeftijdsverdeling (%) voor Chlamydia in Europa en België Belgium Europe (2% unknown) > % 3 % % 29 % % 68 % % Bron: ECDC Bron: ECDC PID Er worden in Europa geen gegevens verzameld over het aantal PID-gevallen. Volgens Europese medische literatuur is Chlamydia verantwoordelijk voor 5 % van de PID-gevallen in Europa ; de kans dat een Chlamydia-patiënte PID ontwikkelt, bedraagt 1 à 3 %. (ECDC,factsheet for professionals, 211)
33 LGV In 212 werden 83 LGV-gevallen gemeld bij ECDC door 8 landen (nog niet gepubliceerde gegevens, ECDC). Tussen 2 en 29 werden in totaal 139 gevallen gerapporteerd. In 212 was 98 % gediagnosticeerd bij MSM waarvan de jarigen het meest getroffen zijn. Van de patiënten waarvan de hiv-status gekend is, is 75 % hivpositief. Vele landen rapporteren niet omdat de diagnostiek gecompliceerd is omwille van de confirmatietest (genotypering met PCR), waardoor de echte incidentie hoogstwaarschijnlijk sterk onderschat is. Ook de rapporterende landen ondervinden moeilijkheden: slechts een beperkt aantal stalen die vermoedelijk LGV zijn, ondergaan de confirmatietest en, zij worden veelal niet gerapporteerd. 1.3 GONORROE Neisseria gonorrhoeae kent een stijgende epidemiologische trend sinds 22 in de 3 Belgische regio s, alsook in Europa. Voor Vlaanderen en Wallonië wordt die trend ook in 213 verdergezet. In Brussel is de epidemiologische trend dalend voor het laatste registratiejaar. Desondanks heeft Brussel sinds meerdere jaren de hoogste incidentie. De meeste gevallen worden vastgesteld bij mannen tussen 2 tot 35 jaar. De man/ vrouw-verhouding bedraagt 3,3:1. De man/vrouw-verhouding en de leeftijdsverdeling is gelijklopend voor de 3 regio s. In Vlaanderen is de gerapporteerde incidentie het hoogst in de arrondissementen Antwerpen en Gent met respectievelijk 27 en 13 gevallen per 1 inwoners. In Brussel is de gerapporteerde incidentie 22 gevallen per 1 inwoners. In Wallonië werd de hoogste gerapporteerde incidentie genoteerd in Luik met 4 gevallen per 1 inwoners. Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht In 212 werden er in Europa 15 gevallen (N=47 387) van Neisseria gonorrhoeae per 1 inwoners gerapporteerd aan het ECDC. 31 Gonorroe is dit jaar in België nog steeds goed te behandelen met de antibiotica die aanbevolen zijn als eerste en tweede lijnsbehandeling. Men is echter zeer waakzaam vermits er aanwijzingen zijn van resistentie voor de laatst voorhanden zijnde antibiotica ceftriaxone. Er wordt gevreesd dat gonorroe binnenkort niet meer kan behandeld worden met een monobehandeling en daarom wordt de bitherapie ceftriaxone met azithromycine aangeraden.
34 Gonorroe-bacteriën worden gevonden in het slijmvlies van onder andere vagina, penis, rectum en keel. De meeste infecties bij mannen zijn symptomatisch en worden daardoor sneller gedetecteerd en behandeld. Bij vrouwen vertoont 4 tot 7 % van de geïnfecteerden geen symptomen. Onbehandelde gonorroeinfectie kan net zoals bij een Chlamydia-infectie leiden tot PID. Zwangere vrouwen besmet met gonorroe kunnen de infectie doorgeven aan hun baby tijdens de bevalling, wat kan leiden tot oogbindvliesontsteking, keelontsteking of longontsteking. Een wereldprobleem is de multiresistente gonorroe tegen de antimicrobiële geneesmiddelen. De bacterie vertoont sinds 212 de eerste tekenen van resistentie voor het laatste efficiënte geneesmiddel GERAPPORTEERDE INCIDENTIE IN 213 EN TRENDS IN DE 3 REGIO S EN BELGIË Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 32 Gerapporteerde incidentie In 213 werden via de peillaboratoria voor microbiologie 11 gevallen van gonorroe geregistreerd, waarvan 981 met gekende regio. De meeste gonorroe-gevallen worden gediagnosticeerd in Vlaanderen (N=584). De gerapporteerde incidentie is het hoogst in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (22 gevallen/ 1 inwoners) (tabel 2). De gerapporteerde incidentie is het hoogst in de arrondissementen Antwerpen (27 gevallen/1 inwoners en Brussel (22 gevallen /1 inwoners), gevolgd door Gent (13 gevallen /1 inwoners), Sint-Niklaas (9 gevallen /1 inwoners), Nijvel (9 gevallen /1 inwoners), Halle (7 gevallen /1 inwoners) en Luik (4 gevallen /1 inwoners). Tabel 2 Aantal geregistreerde gonorroe-gevallen en de gerapporteerde incidentie (/1 ), België en de 3 regio s, 213 Number of registered cases Reported incidence /1 inhabitants, 213 Belgium* 11 9 Flanders Wallonia Brussels * The region is unknown for 17 cases Trend In de drie Belgische regio s en in België blijft het aantal gediagnosticeerde gevallen steeds stijgen met een gemiddelde nationale gerapporteerde incidentie van 2,7/1 inwoners in 22 tot 9,1/1 inwoners in 213 (figuur 1).
35 In Vlaanderen stijgt de incidentie van 3,/1 inwoners (N=178) in 22 tot 9,1 /1 inwoners (N=584) in 213 (pagina 69, tab. 1, fig. 1). In Wallonië stijgt de incidentie van 1,1/1 inwoners (N=37) in 22 tot 4,3/1 (N=155) inwoners in 213 (pagina 79, tab. 1, fig. 1) en in Brussel stijgt de incidentie van 5,9/1 inwoners (N=58) in 22 tot 22/1 inwoners (N=245) in 213 (pagina 89, tab. 1, fig. 1). Dit kan te wijten zijn aan een toename van het aantal aangevraagde testen (testintensiteit), een toename van incidentie en/of een betere benadering van de doelgroepen. Om de stijgende trend te kunnen interpreteren, analyseerden we ook de trend in het aantal aangevraagde diagnostische testen voor gonorroe tussen 27 en 213 voor België en de 3 regio s (figuur 9): de stijging van het aantal gonorroe-registraties per 1 inwoners en de iets snellere stijging van het aantal uitgevoerde testen per 1 inwoners in België, Vlaanderen en Wallonië doet vermoeden dat er geen toenemende incidentie is, dat er zeker voldoende testaanbod is maar dat men misschien niet alle gevallen diagnosticeert (regionale bijlagen, fig. 8). In Brussel is er een neerwaartse trend in het aantal registraties sinds 211 met een lichte toename van de testintensiteit. Toch is de incidentie daar het hoogst van de 3 regio s. Men zou kunnen stellen dat ofwel de testactiviteiten in Brussel optimaal waren in 211, gevolgd door een daling van het aantal nieuwe infecties ofwel dat de testactiviteiten minder gericht waren in 212 en 213. Een doelgericht gonorroe-testaanbod behoort tot de aanbevelingen om de gonorroe-gevallen te detecteren en te behandelen. Figuur 9 Trend in de gerapporteerde incidentie per 1 inwoners en het aantal testen per 1 inwoners voor gonorroe in België, Reported incidence (/1 inh.) Year Testing rate (/1 inh.) Bron: Riziv-Inami Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 33
36 1.3.2 VERDELING NAAR GESLACHT EN LEEFTIJD VOOR GONORROE In 213 zijn er 11 registraties van gonorroe-infectie in 213, waarvan 775 mannen en 235 vrouwen. De gemiddelde leeftijd bedraagt 33 jaar voor mannen en 29 jaar voor vrouwen. Geslachtsverdeling Als we kijken naar het aantal gonorroe-gevallen per geslacht, dan stelt men vast dat er meer mannen dan vrouwen geregistreerd worden. De man/vrouwverhouding is 3,3/1. Er is een continue stijging voor beide geslachten: bij mannen is er een stijging van 2,7/1 inwoners (N=213) in 22 naar 14,1/1 inwoners (N=775) in 213 ; en bij vrouwen is er een stijging van 1,3/1 inwoners (N=68) in 22 naar 4,1/1 inwoners (N=235) in 213 (figuur 1). Resultaten: Trends van soa s naar leeftijd en geslacht 34 In Vlaanderen stijgt de gerapporteerde incidentie bij mannen van 4,8/1 inwoners (N=142) in 22 naar 14,9/1 inwoners (N=471) in 213 ; en bij vrouwen van 1,2/1 inwoners (N=36) in 22 naar 3,5/1 inwoners (N=113) in 213 (pagina 75, tab. 6, fig. 7). In Wallonië stijgt de gerapporteerde incidentie bij mannen van 1,3/1 inwoners (N=21) in 22 naar 5,9/1 inwoners (N=13) in 213 ; en bij vrouwen van,9/1 inwoners (N=16) in 22 naar 2,8/1 inwoners (N=52) in 213 (pagina 85, tab. 6, fig. 7). In Brussel stijgt de gerapporteerde incidentie bij mannen van 9,4/1 inwoners (N=44) in 22 naar 31,3/1 inwoners (N=18) in 213 ; en bij vrouwen van 2,7/1 inwoners (N=14) in 22 naar 1,8/1 inwoners (N=65) in 213 (pagina 95, tab. 6, fig. 7). Figuur 1 Trend in de gerapporteerde geslachtsspecifieke incidentie (/1 inw.) van gonorroe in België, Reported incidence (/1 inh.) Women Men Total Year Bron: Peillaboratoria voor microbiologie
SURVEILLANCE VAN SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENINGEN BIJ DE ALGEMENE BEVOLKING
DIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN SURVEILLANCE VAN SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENINGEN BIJ DE ALGEMENE BEVOLKING GEGEVENS VAN 213 VOOR BELGIË EN DE 3 REGIO S SURVEILLANCE VAN SEKSUEEL OVERDRAAGBARE
Nadere informatieSurveillance van Seksueel Overdraagbare Aandoeningen bij de algemene bevolking
Dienst Infectieziekten in de Algemene populatie Surveillance van Seksueel Overdraagbare Aandoeningen bij de algemene bevolking in België en de Regio s Gegevens van 211 Surveillance van Seksueel Overdraagbare
Nadere informatieSurveillance van Seksueel Overdraagbare Aandoeningen bij de algemene bevolking
Dienst Infectieziekten in de Algemene populatie Surveillance van Seksueel Overdraagbare Aandoeningen bij de algemene bevolking in België en de Regio s Gegevens van 212 Surveillance van Seksueel Overdraagbare
Nadere informatieSurveillance van Seksueel Overdraagbare Aandoeningen bij de algemene bevolking in België en de Regio s. Gegevens van 2010
Surveillance van Seksueel Overdraagbare Aandoeningen bij de algemene bevolking in België en de Regio s Gegevens van 2010 Volksgezondheid en Surveillance december 2011 Brussel, België Intern referentienummer:
Nadere informatieEPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV-INFECTIE IN BELGIË PATIËNTEN IN MEDISCHE OPVOLGING
DIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV-INFECTIE IN BELGIË PATIËNTEN IN MEDISCHE OPVOLGING TOESTAND OP 31 DECEMBER 2016 EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV- INFECTIE IN BELGIË
Nadere informatieSURVEILLANCE VAN SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENINGEN
DIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN SURVEILLANCE VAN SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENINGEN 22- NATIONALE EN REGIONALE GEGEVENS AFKOMSTIG VAN HET NETWERK VAN LABORATORIA VOOR MICROBIOLOGIE EN VAN HET
Nadere informatieBELANGRIJKSTE BEVINDINGEN
APRIL 213 INHOUD Het doel van de thermometer is een eerste berichtgeving over de stand van zaken in 212 over seksuele gezondheid in Nederland. De thermometer bevat nieuwe gegevens van de soa-centra, aangiftecijfers,
Nadere informatieDeterminanten van de patiënten gediagnosticeerd met een Seksueel Overdraagbare Aandoening (SOA) Resultaten vanuit het peilnetwerk van clinici 2009
Determinanten van de patiënten gediagnosticeerd met een Seksueel Overdraagbare Aandoening (SOA) Resultaten vanuit het peilnetwerk van clinici 29 Volksgezondheid en Surveillance december 21 Brussel, België
Nadere informatieSOA-SURVEILLANCESYSTEEM VIA EEN PEILNETWERK VAN CLINICI IN BELGIË
SOA-SURVEILLANCESYSTEEM VIA EEN PEILNETWERK VAN CLINICI IN BELGIË Jaarrapport 2008 Afdeling Epidemiologie Juliette Wytsmanstraat 14 1050 Brussel België www.iph.fgov.be Epidemiologie september 2009 Brussel,
Nadere informatieSOA-SURVEILLANCESYSTEEM VIA EEN PEILNETWERK VAN CLINICI IN BELGIE Resultaten van de vijfde registratieperiode Oktober 2004 Maart 2005
Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Volksgezonheid Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid
Nadere informatie10Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)( )
10Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)(2008-2012) Inleiding Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zijn naast luchtweg-, maagdarm- en urineweginfecties
Nadere informatieSOA-SURVEILLANCESYSTEEM VIA EEN PEILNETWERK VAN CLINICI IN BELGIE Resultaten van de vierde registratieperiode Oktober 2003 Maart 2004
Federale OverheidsDienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Volksgezonheid Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Afdeling
Nadere informatieEpidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l
Epidemiologische surveillance van Lyme borreliose Borrelia burgdorferi s.l. - 217 Auteurs: T. Lernout, M. Depypere, S. Patteet, K. Lagrou, D. Van Cauteren, B. Kabamba- Mukadi Hoofdpunten - In 217 werden
Nadere informatieSOA-SURVEILLANCESYSTEEM VIA EEN PEILNETWERK VAN CLINICI IN BELGIE Jaarrapport 2005
Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Volksgezonheid Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid
Nadere informatieAPRIL 2014. Pagina 1 van 9
APRIL 214 Inhoud Het doel van de thermometer is een eerste berichtgeving over de stand van zaken in 213 over seksuele gezondheid in Nederland. De thermometer bevat nieuwe gegevens van de centra seksuele
Nadere informatieCOLLEGE VAN AIDS-REFERENTIELABORATORIA. HIV/AIDS IN BELGIE Toestand op 31 december 2008
Ministère de la Santé de la Communauté française WETENSCHAPPELIJK INSTITUUT VOLKSGEZONDHEID AFDELING EPIDEMIOLOGIE COLLEGE VAN AIDS-REFERENTIELABORATORIA HIV/AIDS IN BELGIE Toestand op 31 december 2008
Nadere informatieCOLLEGE VAN AIDS-REFERENTIELABORATORIA HIV/AIDS IN BELGIE
Avec le soutien de la Communauté française WETENSCHAPPELIJK INSTITUUT VOLKSGEZONDHEID Operationele Directie Volksgezondheid & Surveillance COLLEGE VAN AIDS-REFERENTIELABORATORIA HIV/AIDS IN BELGIE Toestand
Nadere informatienr. 126 van JORIS POSCHET datum: 17 november 2014 aan JO VANDEURZEN Preventiebeleid hiv en soa s - Stand van zaken
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 126 van JORIS POSCHET datum: 17 november 2014 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Preventiebeleid hiv en soa s - Stand van zaken Het Wetenschappelijk
Nadere informatieELIMINATIE VAN RUBELLA IN BELGIË
Amendement van het eliminatieplan voor mazelen in België ELIMINATIE VAN RUBELLA IN BELGIË Oktober 2006 Comité voor de eliminatie van mazelen en rubella in België INLEIDING In het nieuw `Strategisch plan
Nadere informatieEpidemiologie van Clostridium difficile infecties in België. Rapport 2016 Samenvatting
Epidemiologie van Clostridium difficile infecties in België Rapport 2016 Samenvatting AUTEURS C. VALENCIA, M.-L. LAMBERT Voor het Nationale Referentielaboratorium: M. DELMÉE, J. VAN BROECK Epidemiologie
Nadere informatieSOA SURVEILLANCESYSTEEM VIA EEN PEILNETWERK VAN CLINICI IN BELGIE
Ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Administratie Gezondheidszorg Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Afdeling Epidemiologie SOA SURVEILLANCESYSTEEM
Nadere informatieHiv in België, hiv-tests, HelpCenter Eerste bilan nieuwe hiv-patiënt
Hiv in België, hiv-tests, HelpCenter Eerste bilan nieuwe hiv-patiënt Kristien Wouters Instituut voor Tropische Geneeskunde Cursus hiv en aids, de multi-disciplinaire aanpak Les 3 4 maart 2008 www.itg.be
Nadere informatieSOA-SURVEILLANCE IN AIDS REFERENTIECENTRA IN BELGIË
SOA-SURVEILLANCE IN AIDS REFERENTIECENTRA IN BELGIË Jaarrapport 2007 Afdeling Epidemiologie Juliette Wytsmanstraat 14 1050 Brussel België www.iph.fgov.be Epidemiologie september 2008 Brussel, België Intern
Nadere informatiePatiëntenversie Richtlijn seksueel overdraagbare aandoeningen voor de tweede lijn
Patiëntenversie Richtlijn seksueel overdraagbare aandoeningen voor de tweede lijn Soorten soa s Soa s zijn seksueel overdraagbare aandoeningen. Die kun je krijgen als je zonder condoom vrijt. Er zijn verschillende
Nadere informatieDIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN. EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV INFECTIE IN BELGIË
DIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV INFECTIE IN BELGIË Toestand op 31 december EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV INFECTIE IN BELGIË Dit project werd gefinancierd door: In
Nadere informatieNieuwe strategieën voor soa-testing in België IRITH DE BAETSELIER
Nieuwe strategieën voor soa-testing in België IRITH DE BAETSELIER Epidemiologie België KCE richtlijnen Nieuwe strategieën Overzicht presentatie Pooling strategie Point of care, rapid, zelftest en e-sti
Nadere informatieRapportering voor het jaar 2011 Referentiecentrum voor Salmonella en Shigella. Instelling: WIV-ISP Straat: Wytsmanstraat 14 Stad: 1050 Brussels
Rapportering voor het jaar 2011 Referentiecentrum voor en Shigella Coördinator referentiecentrum Namen: Dr. Bertrand Sophie en Dr. Mattheus Wesley Tel: 02/642 50 82 of 02/642 50 89 Instelling: WIV-ISP
Nadere informatieEPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV- INFECTIE IN VLAANDEREN Toestand op 31 december 2009
EMBARGO TOT 23 NOVEMBER EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV- INFECTIE IN VLAANDEREN Toestand op 31 december 2009 Volksgezondheid & Surveillance Juliette Wytsmanstraat 14 1050 Brussel België www.wiv-isp.be Volksgezondheid
Nadere informatieChlamydia trachomatis-infecties: trends en feiten bij 15- tot 34-jarigen in Vlaanderen, 2007-2012. Samenvatting
Chlamydia trachomatis-infecties: trends en feiten bij 15- tot 34-jarigen in Vlaanderen, 27-212 Samenvatting Ruth Verbrugge 1, Mireille Merckx 2, Tania Crucitti 3 Het aantal geregistreerde chlamydia trachomatis-infecties
Nadere informatieRapportering voor het jaar 2011 Referentiecentrum voor Listeria monocytogenes. Straat: Wytsmanstraat 14
ationaal Referentiecentrum Coördinator referentiecentrum Rapportering voor het jaar 11 Referentiecentrum voor monocytogenes. amen: Dr. Bertrand Sophie en Dr. Mattheus Wesley Tel: /64 5 8 of /64 5 89 Instelling:
Nadere informatieEpidemiologische surveillance van invasieve meningokokkeninfecties
Epidemiologische surveillance van invasieve meningokokkeninfecties - 7 Auteurs: Nele Boon and Tine Grammens, Wesley Mattheus², Chloé Wyndham-Thomas Revisie: Paloma Carrillo, Romain Mahieu, Sophie Quoilin,
Nadere informatieINHOUDSTAFEL. Inhoudstafel - Lijst van tabellen en figuren Deelname Resistentiecijfers Incidentie van nosocomiaal verworven MRSA 5
Surveillance van MRSA in de Belgische ziekenhuizen: eerste semester INHOUDSTAFEL Inhoudstafel - Lijst van tabellen en figuren 1 1. Deelname. Resistentiecijfers. Incidentie van nosocomiaal verworven MRSA.
Nadere informatieSOA-SURVEILLANCESYSTEEM VIA EEN PEILNETWERK VAN CLINICI IN BELGIE Jaarrapport 2006
Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Volksgezonheid Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid
Nadere informatie6 SOA en HIV in de regio Gelre-IJssel
6 SOA en HIV in de regio Gelre-IJssel Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zijn infectieziekten die door intiem seksueel contact kunnen worden overgedragen. Omdat iemand een SOA kan hebben, zonder
Nadere informatieSOA-SURVEILLANCESYSTEEM VIA EEN PEILNETWERK VAN CLINICI IN BELGIË
SOA-SURVEILLANCESYSTEEM VIA EEN PEILNETWERK VAN CLINICI IN BELGIË Jaarrapport 2007 Afdeling Epidemiologie Juliette Wytsmanstraat 14 1050 Brussel België www.iph.fgov.be Epidemiologie september 2008 Brussel,
Nadere informatieJuni 2015 SAMENVATTING SCREENINGSSCHEMA UIT LEIDRAAD VOOR MEDISCHE CONSULTATIES BIJ SEKSWERKERS. Pasop vzw
SAMENVATTING SCREENINGSSCHEMA UIT LEIDRAAD VOOR MEDISCHE CONSULTATIES BIJ SEKSWERKERS Pasop vzw 1 KERNBOODSCHAP Sekswerkers: zeer gevarieerde groep qua leeftijd, nationaliteit, werksector, taal, sociale
Nadere informatieGEZONDHEIDSENQUETE 2013
GEZONDHEIDSENQUETE 2013 RAPPORT 5: PREVENTIE Stefaan Demarest, Rana Charafeddine (ed.) Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat
Nadere informatieSeksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)(2008-2014)
Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)(2008-2014) Inleiding Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zijn naast luchtweg-, maagdarm- en urineweginfecties
Nadere informatieSOA s een bedreiging voor de seksuele integriteit van jongeren? Lieve Peremans
SOA s een bedreiging voor de seksuele integriteit van jongeren? Lieve Peremans 2 Zijn jongeren van nu at risk? Condoomgebruik stijgt Condoomgebruik eerste contact stijgt Condoomgebruik: niet consistent
Nadere informatiePARTNERALERT.BE. Partnernotificatie voor seksueel overdraagbare aandoeningen. Tom Platteau Seksuoloog, PhD
PARTNERALERT.BE Partnernotificatie voor seksueel overdraagbare aandoeningen Tom Platteau Seksuoloog, PhD Partnernotificatie: Informeren van (seksuele) partners dat ze werden blootgesteld aan een seksueel
Nadere informatieSeksueel overdraagbare infecties SOI. Artsen-microbioloog Kraan/van der Linden 29 mei 2018
Seksueel overdraagbare infecties SOI Artsen-microbioloog Kraan/van der Linden 29 mei 2018 Inhoud Terminologie Epidemiologie seksueel overdraagbare infecties (SOI) SOI gerelateerde syndromen en differentiaal
Nadere informatieRSV en influenza seizoen
RSV en influenza seizoen 2017-2018 1. Huidige epidemiologie 1.1 WIV Het WIV stelt een wekelijkse update beschikbaar voor de opvolging van het influenza seizoen, aan de hand van de klinische surveillance
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting 11
Samenvatting Dit advies gaat over de vraag of het wenselijk is om mensen die chronisch geïnfecteerd zijn met het hepatitis B-virus (HBV) of het hepatitis C-virus (HCV) op te sporen door middel van screening.
Nadere informatie7,8. Werkstuk door een scholier 1500 woorden 11 maart keer beoordeeld CHLAMYDIA. De meest voorkomende SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENING SOA
Werkstuk door een scholier 1500 woorden 11 maart 2004 7,8 34 keer beoordeeld Vak Biologie CHLAMYDIA De meest voorkomende SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENING SOA INLEIDING Ziek worden is meestal het laatste
Nadere informatie7,1. Werkstuk door een scholier 1782 woorden 17 maart keer beoordeeld. Hoofdstuk 1 Hoe kun je een soa oplopen?
Werkstuk door een scholier 1782 woorden 17 maart 2005 7,1 61 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdstuk 1 Hoe kun je een soa oplopen? Hoe kun je een soa oplopen? Soa is een afkorting van seksueel overdraagbare
Nadere informatieJaarcijfers 2012. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland. GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond GGD Zuid-Holland-Zuid
Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond GGD Zuid-Holland-Zuid Juni 2013 Samenstelling: Hannelore Götz, arts Maatschappij en Gezondheid
Nadere informatieINHOUDSTAFEL. Inhoudstafel - Lijst van tabellen en figuren Incidentie van nosocomiaal verworven MRSA 5
Surveillance van MRSA in Belgische ziekenhuizen: eerste semester 1 INHOUDSTAFEL Inhoudstafel - Lijst van tabellen en figuren 1 1. Deelname. Resistentiecijfers. Incidentie van nosocomiaal verworven MRSA.
Nadere informatieINHOUDSTAFEL INHOUDSTAFEL... 1 LIJST VAN TABELLEN EN FIGUREN... 2
INHOUDSTAFEL INHOUDSTAFEL... 1 LIJST VAN TABELLEN EN FIGUREN... 2 LUIK 1: ENTEROBACTER AEROGENES... 3 1- DEELNAME... 3 2- ENTEROBACTER AEROGENES (E. A.)... 4 3- MULTIRESISTENTE ENTEROBACTER AEROGENES (MREA)...
Nadere informatieOostende Waremme
Doelstellingen en beschrijving van het surveillancenetwerk 1. Doelstellingen schatting trend van infecties met het (1996-26), schatting incidentie op nationaal en arrondissementsniveau, voorstelling van
Nadere informatieEpidemiologie, diagnose en behandeling van Neisseria gonorrhoeae-infecties in België
Epidemiologie, diagnose en behandeling van Neisseria gonorrhoeae-infecties in België Ann Defraye 1, Geneviève Ducoffre 1, Ruud Mak 2 Samenvatting Verschillende registratiesystemen beschrijven de epidemiologie
Nadere informatie6.6. Boekverslag door M woorden 11 maart keer beoordeeld
Boekverslag door M. 2160 woorden 11 maart 2005 6.6 102 keer beoordeeld Vak Biologie Wat zijn SOA en hoe kom je eraan? De afkorting SOA staat voor Seksueel Overdraagbare Aandoening. Jaarlijks krijgen ±
Nadere informatieDIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN. EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV INFECTIE IN BELGIË
DIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV INFECTIE IN BELGIË Toestand op 31 december 2014 EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV INFECTIE IN BELGIË Dit project werd gefinancierd door:
Nadere informatieFR 7,2 / Tuberculose kan eender wie treffen maar komt vaker voor bij mensen uit landen met een hoge incidentie. Incidentie /100.
TUBERCULOSE in België Dankzij de verplichte melding van alle gevallen van actieve tuberculose kunnen de VRGT (Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding) en de FARES
Nadere informatieMSM (mannen die seks hebben met mannen) & HIV infectie Debat
MSM (mannen die seks hebben met mannen) & HIV infectie Debat Organisatie Instituut voor Tropische Geneeskunde, ITG MSM (mannen die seks hebben met mannen) & hiv-infectie Moderatie Filip Moerman, infectioloog,
Nadere informatieSurveillance van meticilline- resistente Staphylococcus aureus (MRSA) in chronische ziekenhuizen in België:
Surveillance van meticilline- resistente Staphylococcus aureus (MRSA) in chronische ziekenhuizen in België: Jaar 2010 B. Jans, Dr. O. Denis & BICS IPH/EPI REPORTS Nr. 2011 039 Depotnummer: D/2011/2505/67
Nadere informatieKlinische biologie : Sensibiliseringscampagne voor de voorschrijvers. RIZIV Dienst voor geneeskundige verzorging
Klinische biologie : Sensibiliseringscampagne voor de voorschrijvers RIZIV Dienst voor geneeskundige verzorging info-rdq@riziv.fgov.be Oktober 2011 1 Programma Klinische biologie Waarom een sensibiliseringscampagne?
Nadere informatieDienst Infectieziekten in de Algemene populatie EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV-INFECTIE IN BELGIE
Dienst Infectieziekten in de Algemene populatie EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV-INFECTIE IN BELGIE Toestand op 31 december 2011 EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV-INFECTIE IN BELGIE Dit project werd gefinancierd
Nadere informatieSeksueel Overdraagbare Aandoeningen (soa)
Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (soa) Rubriekhouder: Mw. dr. I. van den Broek, (RIVM)(2008-2017) Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) zijn naast luchtweg-, maag-darm- en urineweginfecties de meest
Nadere informatieIs hepatitis C eliminatie in Nederland wel mogelijk? Andy IM Hoepelman Hoogleraar Interne Geneeskunde & Infectieziekten UMC Utrecht
Is hepatitis C eliminatie in Nederland wel mogelijk? Andy IM Hoepelman Hoogleraar Interne Geneeskunde & Infectieziekten UMC Utrecht Disclosures Gilead, Pfizer, ViiV Eliminatie van infectie: Incidentie
Nadere informatieEPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV- INFECTIE IN BELGIE. Toestand op 31 december 2009
EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV- INFECTIE IN BELGIE Toestand op 31 december 2009 Volksgezondheid & Surveillance november 2010 Brussel, België Intern referentienummer: 2010/68 SASSE A. VERBRUGGE R. BUZIARSIST
Nadere informatieRapportering voor het jaar 2012 Referentiecentrum voor NOROVIRUS.
Coördinator referentiecentrum Rapportering voor het jaar 2012 Referentiecentrum voor NOROVIRUS. N.Botteldoorn WIV-ISP J. Wytsmanstraat Brussel Tel 02 642 51 83 Fax: 02 642 52 40 Email: Nadine.Botteldoorn@wivisp.be
Nadere informatieMonitoringrapport 2012
Monitoringrapport 2012 Humaan 12 immuundeficiëntievirus 217 (HIV) infectie in 6Nederland Nederlandse samenvatting Monitoring van HIV in Nederland Elk jaar rond 1 december, Wereld AIDS dag, publiceert de
Nadere informatieEPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV- INFECTIE IN BELGIE. Toestand op 31 december 2010
EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS EN HIV- INFECTIE IN BELGIE Toestand op 31 december 2010 Volksgezondheid & Surveillance November 2011 Brussel, België Intern referentienummer: 2011/26 SASSE A. VERBRUGGE R. VAN BECKHOVEN
Nadere informatieGhapro. Newsflash. In dit nummer. Juni 2015 Jaargang 1, nr.1. Nieuwsbrief voor Gerantes. Sekswerkers in Vlaanderen. Medische resultaten
Ghapro Newsflash Juni 2015 Jaargang 1, nr.1 Nieuwsbrief voor Gerantes In dit nummer Sekswerkers in Vlaanderen Een diverse groep Medische resultaten Wat zijn de trends? Gonorroe in de keel Wat zijn de risico
Nadere informatieHelpcenter kerncijfers Resources: 2. Aantal patiënten opgevolgd in 2016
Departement of Clinical Sciences Helpcenter Antwerp, 29/03/2017 Helpcenter kerncijfers 2016 In 2015 werd Helpcenter gereorganiseerd om de werking te optimaliseren en een grotere kosten-effectiviteit te
Nadere informatieDIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN. EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV-INFECTIE IN BELGIË
DIENST EPIDEMIOLOGIE VAN INFECTIEZIEKTEN EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV-INFECTIE IN BELGIË Toestand op 31 december 2017 EPIDEMIOLOGIE VAN AIDS en HIV-INFECTIE IN BELGIË Dit project werd gefinancierd door:
Nadere informatieCIJFERS INFECTIEZIEKTEN IN BEELD2013 WEST-VLAANDEREN Infectieziektebestrijding/
Rapport CIJFERS INFECTIEZIEKTEN IN BEELD213 WEST-VLAANDEREN Infectieziektebestrijding/24.6.214 24.6.214 cijfers infectieziekten in beeld213 West- 1/31 Inhoudstafel 1 Overzichtstabel 213 3 2 Cijfers infectieziekten
Nadere informatieDe meerwaarde van regionale soa-surveillance op basis van laboratoriumdiagnostiek. Het opsporen van regionale hotspots en lacunes
Naam presentator 1-12-2016 De meerwaarde van regionale soa-surveillance op basis van laboratoriumdiagnostiek. Het opsporen van regionale hotspots en lacunes Anne koldenhof Charlie van de Weijden Wim Niessen
Nadere informatieSurveillancenetwerk voor de ziekte van Creutzfeldt-Jakob in België
WIV - CJD 2001- België 8/04/03 1/7 SCIENTIFIC INSTITUTE OF PUBLIC HEALTH 14, Juliette Wytsmanstreet 1050 Brussels Belgium www.iph.fgov.be/epidemio Contactpersoon voor verdere inlichtingen : Dr. Sophie
Nadere informatieSOA IN ANTWERPEN (EN OMSTREKEN)
SOA IN ANTWERPEN (EN OMSTREKEN) Geneeskundige dagen van Antwerpen 16 september 2017 Dr Tine Cornelissen Ghapro vzw Dr Karen Smets Huisarts/Domus Medica In de praktijk Ik had me graag eens helemaal laten
Nadere informatieCIJFERS INFECTIEZIEKTEN IN BEELD 2013 OOST-VLAANDEREN Infectieziektebestrijding/
/ Rapport CIJFERS INFECTIEZIEKTEN IN BEELD 213 OOST-VLAANDEREN Infectieziektebestrijding/24..214 Inhoudstafel 1 Overzichtstabel 213 3 2 Cijfers infectieziekten Oost- 213 3 Cijfers infectieziekten 213 1
Nadere informatieGEZONDHEIDSENQUETE 2013
GEZONDHEIDSENQUETE 2013 RAPPORT 1: GEZONDHEID EN WELZIJN Johan Van Der Heyden, Rana Charafeddine (ed.) Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J.
Nadere informatie1 jaar Zoet Zwanger: Vlaanderen in actie tegen diabetes
Kabinet Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 11 oktober 2010 1 jaar Zoet Zwanger: Vlaanderen in actie tegen diabetes Het project Zoet Zwanger moet vrouwen die zwangerschapsdiabetes
Nadere informatieSURVEILLANCE VAN DE MULTIRESISTENTE STAPHYLOCOCCUS AUREUS (MRSA) IN DE BELGISCHE ZIEKENHUIZEN
WIV SURVEILLANCE VAN DE MULTIRESISTENTE STAPHYLOCOCCUS AUREUS (MRSA) IN DE BELGISCHE ZIEKENHUIZEN Contactpersoon: Mevr. Béatrice JANS Tel: /6.7. - Fax: /6.. - E-mail: bea.jansepi.ihe.be Inleiding Resultaten.
Nadere informatieJaarcijfers 2013 Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland
Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ 1 Samenstelling: Hannelore Götz, arts Maatschappij en Gezondheid,
Nadere informatiePhilippeville
Doelstellingen en beschrijving van het surveillancenetwerk 1. Gegevens van de Referentielaboratoria Dr. M. DELMEE U.Z. St-Luc 549 - Microbiologie Hippocrateslaan, 54 12 Brussel Tel. : 2/764.54.9 Fax :
Nadere informatieRapportering voor het jaar 2014 Referentiecentrum voor NOROVIRUS.
Coördinator referentiecentrum Naam: N.Botteldoorn Tel 02 642 51 83 Fax: 02 642 52 40 Rapportering voor het jaar 2014 Referentiecentrum voor NOROVIRUS. Instelling: WIV Straat: J. Wijtsmanstraat Stad: Brussel
Nadere informatieJaarcijfers 2013. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland
Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ April 2014 Samenstelling: Hannelore Götz, arts Maatschappij en
Nadere informatie8 Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM ( )
8 Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM (1998-2012) Inleiding Kinkhoest is een acute, zeer besmettelijke infectie van de bovenste luchtwegen die veroorzaakt wordt door de bacterie Bordetella
Nadere informatieEnquête profiel peilartsen 2004
Enquête profiel peilartsen 004 1. Enquête Jaarlijks wordt de peilartsen gevraagd een korte enquête in te vullen over de karakteristieken van hun praktijk. De enquête waarop deze tekst gebaseerd is, werd
Nadere informatieFaculteit Farmaceutische, Biomedische en Diergeneeskundige Wetenschappen. Departement Farmaceutische Wetenschappen
Faculteit Farmaceutische, Biomedische en Diergeneeskundige Wetenschappen Departement Farmaceutische Wetenschappen Laboratorium voor Bio-organische Massaspectrometrie Promotor: Prof. Magda Claeys Master
Nadere informatieClostridium difficile-infecties in Belgische ziekenhuizen : resultaten van de nationale surveillance. juli december 2009
Clostridium difficile-infecties in Belgische ziekenhuizen : resultaten van de nationale surveillance juli 2006 - december 2009 Dr Marie-Laurence Lambert Afdeling : Public Health and Surveillance Contact
Nadere informatiegegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld op mensen [1]
Gepubliceerd op sciensano.be (https://www.sciensano.be) Home > Surveillance van tekenbeten in België: gegevens van TekenNet 2017 en resultaten van de studie op ziektekiemen in teken die werden verzameld
Nadere informatiePneumonie Rubriekhouder: Mw. Dr. R. van Gageldonk, RIVM ( , )
Pneumonie Rubriekhouder: Mw. Dr. R. van Gageldonk, RIVM (2007-2010, 2012-2014) Inleiding Dankzij de peilstations bestaat er al vele jaren een goed inzicht in het vóórkomen van influenza-achtig ziektebeeld
Nadere informatieCentrum Epidemiologie en Surveillance van Infectieziekten
Centrum Epidemiologie en Surveillance van Infectieziekten Het Centrum Epidemiologie en Surveillance van Infectieziekten (EPI) bewaakt en analyseert de staat van infectieziekten voor de publieke gezondheid.
Nadere informatieDr. Steven Callens Dienst Algemeen Inwendige Geneeskunde, Infectieziekten en Psychosomatiek Universitair Ziekenhuis Gent
HIV Dr. Steven Callens Dienst Algemeen Inwendige Geneeskunde, Infectieziekten en Psychosomatiek Universitair Ziekenhuis Gent 1 HIV Hepatitis C (&B) - TB HIV TB HCV HBV 2 HIV 3 4 5 Evolutie van HIV epidemie
Nadere informatieChlamydia trachomatis
Doelstellingen en beschrijving van het surveillancenetwerk 1. Doelstellingen schatting trend van het aantal gevallen met C. trachomatis (1986-29), schatting incidentie op nationaal en arrondissementsniveau,
Nadere informatieRegionaal soa-centrum Den Haag
Regionaal soa-centrum Den Haag Epidemiologisch jaarverslag 212 D. Spitaels, arts infectieziektebestrijding GGD Den Haag J.M. Brand, soa-arts GGD Den Haag M. Keetman, epidemiologisch onderzoeker GGD Den
Nadere informatieOPVOLGVRAGENLIJST HIV-POSITIEVE MAN
Pagina van AANWIJZINGEN VOOR ONDERZOEKSMEDEWERKERS: Laat de onderzoeksdeelnemers om de tot maanden een opvolgvragenlijst invullen. Let erop dat je de juiste vragenlijst uitdeelt. De ingevulde vragenlijsten
Nadere informatieSOA SURVEILLANCESYSTEEM VIA EEN PEILNETWERK VAN CLINICI IN BELGIE Resultaten van de derde registratieperiode Oktober 2002 Januari 2003
Federale OverheidsDienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Volksgezonheid Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Afdeling
Nadere informatieCIJFERS INFECTIEZIEKTEN IN BEELD 2013 VLAAMS-BRABANT Infectieziektebestrijding/
/ Rapport CIJFERS INFECTIEZIEKTEN IN BEELD 213 VLAAMS-BRABANT Infectieziektebestrijding/24..214 24..214 cijfers infectieziekten in beeld 213 Vlaams-Brabant 1/32 Inhoudstafel 1 Overzichtstabel 213 3 2 Cijfers
Nadere informatieSURVEILLANCE VAN DE METICILLINE-RESISTENTE STAPHYLOCOCCUS AUREUS (MRSA) IN DE BELGISCHE ZIEKENHUIZEN
WIV SURVEILLANCE VAN DE METICILLINE-RESISTENTE STAPHYLOCOCCUS AUREUS (MRSA) IN DE BELGISCHE ZIEKENHUIZEN Contactpersoon: Mevr. Béatrice JANS Tel: /6.7. - Fax: /6.. - E-mail: bea.jansepi.ihe.be Surveillancerapport:
Nadere informatieSurveillance van meticilline- resistente Staphylococcus aureus (MRSA) in chronische ziekenhuizen in België:
Surveillance van meticilline- resistente Staphylococcus aureus (MRSA) in chronische ziekenhuizen in België: Jaar 2009 B. Jans, Dr. O. Denis & BICS IPH/EPI REPORTS Nr. 2010 065 Depotnummer: D/2010/2505/70
Nadere informatieHoe werd gonorroe in de provincies Oost- en West-Vlaanderen in 2010 behandeld?
Hoe werd gonorroe in de provincies Oost- en West-Vlaanderen in 2010 behandeld? Valeska Laisnez 1, Caroline Broucke 2, Hanna Masson 3, Ruud Mak 4 Samenvatting Binnen Europa is er de laatste jaren een stijging
Nadere informatieClostridium difficile-infecties in Belgische ziekenhuizen : resultaten van de nationale surveillance. juli december 2008
Clostridium difficile-infecties in Belgische ziekenhuizen : resultaten van de nationale surveillance juli 2006 - december 2008 Dr. Marie-Laurence Lambert Afdeling Epidemiologie Contact : mllambert@iph.fgov.be
Nadere informatieTUBERCULOSE IN VLAANDEREN. Analyse van de in 2013 gemelde gevallen
TUBERCULOSE IN VLAANDEREN Analyse van de in 2013 gemelde gevallen Kristien Janssens Dr. Wouter Arrazola de Oñate Dr. Annemie Forier 1 Methodologie In het Vlaams Gewest moet elk geval van tuberculose wettelijk
Nadere informatieRespiratoir Syncytiaal Virus
Doelstellingen en beschrijving van het surveillancenetwerk 1. Doelstellingen schatting trends van infecties met R.S.V. (1996-1), schatting incidentie op nationaal en arrondissementsniveau, voorstelling
Nadere informatieDr. B. BROCHIER W.I.V. - Virologie J. Wytsmanstraat, Brussel Tel. : 02/ Fax : 02/
Doelstellingen en beschrijving van het surveillancenetwerk 1. Coördinaten van het Referentielaboratorium Dr. B. BROCHIER W.I.V. - Virologie J. Wytsmanstraat, 14 1 Brussel Tel. : 2/642.55.98 Fax : 2/642.56.54
Nadere informatieDermatologie. Patiënteninformatie. Chlamydia. Slingeland Ziekenhuis
Dermatologie Chlamydia i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Omschrijving Chlamydia is de SOA die in Nederland het meest voorkomt. Per jaar lopen 60.000 mensen het op. Chlamydia kan een ontsteking
Nadere informatieEen jaar Regionaal soa-centrum Den Haag
epidemiologisch bulletin, 9, jaargang, nummer 1 Een jaar Regionaal soa-centrum Den Haag A.P. van Leeuwen, M.P.H. Berns Eind is het Regionaal soa-centrum Den Haag 1 geopend op het terrein van het Medisch
Nadere informatie