Tweede bestuursrapportage 2009

Transcriptie

1 Tweede bestuursrapportage

2 Inhoudsopgave Inleiding 4 Visie en missie 6 De voortgang van de programma's 7 Programma 1 Werk 8 Programma 2 Inkomen 15 Programma 3 Zorg 20 Algemene dekkingsmiddelen 26 Totaaloverzicht 27 De paragrafen 28 Weerstandsvermogen 29 Bedrijfsvoering 30 3

3 Inleiding In deze 2 e bestuursrapportage van de Sociale Dienst Bommelerwaard (SDB) zijn de ontwikkelingen opgenomen van de eerste 7 maanden van en de vooruitzichten voor de rest van het jaar. Van deze ontwikkelingen is een vertaling gemaakt naar de budgetten, waarbij uitdrukkelijk is gekeken naar de ontwikkelingen met betrekking tot de uitgaven voor uitkeringen WWB, Ioaw, Ioaz, Bbz en Bijzondere bijstand. Samenvatting ontwikkelingen. Tabel 1 geeft de hoofdlijnen van de financiële ontwikkelingen weer. Gemeentelijke bijdrage Saldo programma 1 Werk 0 2. Saldo programma 2 Inkomen Saldo programma 3 Zorg Saldo bedrijfsvoering Gemeentelijke bijdrage Saldo programma werk. Binnen dit programma wordt naar verwachting 0 minder / meer uitgegeven dan begroot. Vanaf 1 januari is er één Participatiebudget waarin het WWB Werkdeel onderdeel van uit maakt. Alle uitgaven voor WWB re-integratieactiviteiten kunnen worden voldaan uit het voorlopig toegekende budget. De definitieve budgetten voor worden pas in het 4 e kwartaal bekend. Per 1 oktober wordt de Wet investeren in jongeren ( WIJ ) van kracht. De uitgaven voor het werkleeraanbod worden gefinancierd uit het Participatiebudget. In het hoofdstuk Financiële ontwikkelingen wordt uitgebreid ingegaan op deze nieuwe wet. 2. Saldo programma 2 Inkomen. Binnen dit programma wordt verwacht per saldo minder uit te geven dan begroot. De reden hiervan is met name een incidentele grote ontvangst met betrekking tot WWB terugvorderingen. De uitgaven voor WWB uitkeringen stijgen fors. In deze 2e bestuursrapportage wordt ervan uitgegaan dat ook de budgetten van het rijk zullen stijgen en de zogenaamde 10% regeling van toepassing blijft. In het hoofdstuk Financiële ontwikkelingen en in de paragraaf Weerstandsvermogen wordt dit uitgebreid toegelicht. Het rijk heeft besloten dat cliënten met een gedeeltelijke AOW uitkering en met een aanvullende WWB uitkering vanaf 1 januari 2010, in verband met de een loket gedachte, worden ondergebracht bij de SVB. De SDB heeft het WWB bestand van 32 cliënten per 1 juni aan de SVB overgedragen. Tot 1 januari 2010 moet de SDB nog wel de door de SVB verstrekte uitkeringen aan de SVB vergoeden. Daarna is er geen financiële verplichting meer en worden ook de budgetten door het rijk beëindigd. 3. Saldo programma Zorg. Als gevolg van een intensieve voorlichtingscampagne en verruiming van de voorwaarden zijn de uitgaven van het programma Zorg gestegen. Met name zijn de uitgaven voor Maatschappelijke participatie de laatste maanden fors gestegen en het budget hiervoor moet met worden verhoogd tot Saldo bedrijfsvoering. Er is een ICT Informatiebeleidsplan 2013 vastgesteld. Met name als gevolg van wettelijke wijzigingen zijn er in en volgende jaren investeringen te doen. De SDB is in wederom geconfronteerd met langdurig ziekteverzuim van een medewerker. Deze keer is het de administratief medewerker van de cluster Schuldhulpverlening (SHV). Daarnaast duurt de invulling van de vacature Teammanager administratie langer dan verwacht. Bij de eerste sollicitatieronde is geen geschikte kandidaat gekomen waarna een tweede sollicitatieronde is gestart. De fase van selectie is nog gaande. Adequaat reageren was noodzakelijk om de bedrijfsvoering binnen de cluster SHV en de aansturing van het team niet in gevaar te brengen. Er is voor SHV een nieuwe inhuurkracht aangesteld en voor de teammanager is de termijn van de interim inhuurkracht 4

4 verlengd. De extra uitgaven die hiermee gemoeid zijn worden gedekt uit het budget Hulpstructuur management. Dit budget is ook bestemd voor dit soort situaties en wordt volledig aangewend. Met name hierdoor sluit het saldo bedrijfsvoering met een voordeel van Resultaat van deze bestuursrapportage. Na bijstelling van de gemeentelijke bijdrage in de 1e bestuursrapportage bedraagt de gemeentelijke bijdrage Het resultaat van deze 2e bestuursrapportage leidt tot een verhoging van de gemeentelijke bijdrage met 499 tot een bedrag van Het Dagelijks Bestuur van de Sociale Dienst Bommelerwaard Oktober 5

5 Visie en missie De visie van de Sociale Dienst Bommelerwaard De SDB is ondersteunend en faciliterend. De eigen verantwoordelijkheid van burgers staat voorop. Aansluitend bij de algemene ontwikkelingen wordt sterk de nadruk gelegd op werk. Klanten worden evenwel op een reële wijze benaderd. Het uitgangspunt is waar gewerkt kan worden: doen. Maar zorg als het niet kan. Er wordt gestreefd naar de menselijke maat waarbij burgers worden gewezen op hun rechten op gebied van sociale voorzieningen. Daarnaast worden burgers gehouden aan plichten en wordt fraude en oneigenlijk gebruik actief bestreden. Wij willen een organisatie zijn die professioneel is, vraaggericht en proactief werkt en transparant is op basis van concreet en helder beleid. Een organisatie die zijn diensten verleent tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten en waar het bestuur, inwoners, werkgevers en ketenpartners op kunnen vertrouwen en waar we zelf trots op zijn.. Om dit goed te doen, werken wij zakelijk, bedrijfsmatig en resultaatgericht en bieden ruimte voor vernieuwende ideeën en ontwikkelingen gericht op verbeteringen op basis van samenwerking en betrokkenheid. De missie van de Sociale Dienst Bommelerwaard Op basis van de visie hebben we aangegeven wat onze missie is in de komende jaren. Wij willen bevorderen dat mensen zelfstandig in hun bestaan voorzien en willen armoede en sociale uitsluiting voorkomen waardoor alle burgers in de Bommelerwaard een volwaardig bestaan kunnen leiden. De medewerkers van de SDB geven hieraan op dienstverlenende wijze inhoud door professioneel, transparant, betrouwbaar en vooruitstrevend te zijn. 6

6 De voortgang van de programma's De begroting is opgebouwd uit drie programma's: Werk, Inkomen en Zorg. Tabel 1 - Uitsplitsing naar de 3 programma's, inclusief de mutaties tot en met de tweede bestuursrapportage, in de meerjarenbegroting (bedragen in ) Programma Werk 2 Inkomen 3 Zorg Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Algemene dekkingsmiddelen Lasten Baten Saldo Totaal exploitatie Resultaatbestemming Totaal Lasten Baten Saldo Toevoeging Bijdrage Saldo Lasten Baten Saldo Rapportage van de voortgang In de programma's is de voortgang per doelstelling weergegeven. De voortgang is omkaderd weergegeven. 7

7 Programma 1 Werk Wat willen we bereiken? Hoofddoelstellingen Bevorderen van deelname aan het arbeidsproces zodat mensen zelfstandig in hun onderhoud kunnen voorzien. Bevorderen van duurzame uitstroom waardoor mensen niet terugvallen in een uitkeringssituatie. Subdoelstellingen 1. Van alle klanten die zich melden voor een bijstandsaanvraag in, willen we een percentage dat hoger is dan het landelijk gemiddelde uit de bijstand houden door ze aan het werk te helpen, toe te leiden naar een andere uitkering of afwijzen vanwege geconstateerde fraude (instroompreventiequote) (ter indicatie: in 2006 was deze landelijk 50%). 2. Van de bijstandsgerechtigden die in 2008 zijn ingestroomd en op de ingangsdatum van de bijstand tussen de 18 en 65 jaar waren, willen we 30% binnen 12 maanden laten uitstromen uit de bijstand. 3. Van de bijstandsgerechtigden die op 1 januari al 3 jaar of langer in de bijstand zitten en op de ingangsdatum van de bijstand tussen de 18 en 57,5 jaar waren, willen we 10% in laten uitstromen uit de bijstand. 4. Van de bijstandsgerechtigden die in 2007 en 2008 uitstromen uit de bijstand omdat ze aan het werk gaan, willen we dat minder dan 10% binnen 12 maanden opnieuw bijstandsafhankelijk wordt. Wat gaan we daar voor doen? 1. Van alle klanten die zich melden voor een bijstandsaanvraag in, willen we een percentage dat hoger is dan het landelijk gemiddelde uit de bijstand houden door ze aan het werk te helpen, toe te leiden naar een andere uitkering of afwijzen vanwege geconstateerde fraude (instroompreventiequote) (ter indicatie: in 2006 was deze landelijk 50%). Streng zijn aan de poort: dit zal worden vertaald in een aanvraagproces waarbij voor mensen die kunnen werken de focus heel nadrukkelijk ligt op reïntegratie en werk. Inzet reïntegratie-instrumenten op maat: Door inzet van Direct Werk, competentietest, hulp bij solliciteren, korte training hoe presenteer ik mij en zorgen dat de klant datgene wordt aangeboden dat hem helpt aan het werk te komen. Anticiperen op ontwikkelingen op de (regionale) arbeidsmarkt: voor een matching tussen vraag en aanbod is het van groot belang te anticiperen op vacatures, eisen van werkgevers, enz. Beroep doen op maatschappelijk verantwoord ondernemerschap: veel bijstandsgerechtigden hebben (lichamelijke, psychische of verstandelijke) beperkingen bij het uitoefenen van reguliere arbeid. Ook voor hen zal in een reguliere werkomgeving (met de benodigde faciliteiten) een plaats moeten zijn. Kwaliteitsbevordering van de consulenten, op gebied van voorliggende voorzieningen (andere uitkeringen dan bijstand). Voortgang 1e Bestuursrapportage Bij het opmaken van deze bestuursrapportage (medio maart) is het nog onmogelijk een reële stand van zaken te geven. Tussen het moment van melding tot aan het moment van uitkeringsverstrekking zit een periode van een aantal weken. Dit omdat waar mogelijk mensen worden bemiddeld naar de arbeidsmarkt en waar dat niet mogelijk blijkt het onderzoek naar het recht op bijstand door inwinnen van informatie bij derden, opvragen van ontbrekende gegevens bij de klant en dergelijke deze tijd in beslag neemt. De inmiddels over verstreken termijn is daarmee te kort om een voldoende onderbouwde conclusie te kunnen trekken. 2e Bestuursrapportage In het eerste halfjaar van bedraagt de instroompreventie 48%. Van de 102 mensen die in het eerste halfjaar van een verzoek deden voor een bijstandsuitkering, zijn er 49 aan een baan geholpen of hebben door onderzoek door de sociale dienst met succes een beroep kunnen doen op een andere uitkering. Het landelijke preventiepercentage is op dit moment nog onbekend. Met enige 8

8 voorzichtigheid kan worden gesteld dat 48% met het oog op de huidige economische situatie een hoog percentage is, afgezet tegen het landelijke gemiddelde van 50% in Door een toename van het totaal aantal aanvragen (in 2008 in het eerste halfjaar 92) en het geringer aantal mensen dat vanuit de bijstand aan een baan kan worden geholpen, stijgt het bijstandsbestand. Ten opzichte van 1 januari (302 bijstandsgerechtigden tot 65 jaar) bedraagt de toename per 1 september 15% (348 bijstandsgerechtigden tot 65 jaar per 1 september ). Er moet rekening worden gehouden met een grotere toename in de Bommelerwaard dan gemiddeld in Nederland. Dit als gevolg van het relatief lage opleidingsniveau en het lage percentage huishoudens in 2008 met een bijstandsuitkering op het totaal aantal huishoudens. 2. Van de bijstandsgerechtigden die in 2008 zijn ingestroomd en op de ingangsdatum van de bijstand tussen de 18 en 65 jaar waren, willen we 30% binnen 12 maanden laten uitstromen uit de bijstand. Alle bijstandsgerechtigden die worden geacht op korte termijn zelfstandig in hun onderhoud te kunnen gaan voorzien rechtstreeks bemiddelen naar de arbeidsmarkt, onder andere gebruik makend van Direct Werk (= Work First). Indien nodig voor duurzame arbeidsinschakeling, wordt voor deze groep scholing ingezet. Premies aan klanten toekennen voor verwervingskosten om aan het werk te gaan. De klant sanctioneren indien deze zich niet houdt aan de opgelegde verplichtingen. Voortgang 1e Bestuursrapportage In 2008 zijn 154 mensen die tot deze groep behoren ingestroomd in de bijstand. Van hen zijn 47 mensen inmiddels uitgestroomd binnen 12 maanden (30%). Dat maakt het redelijk de lat voor de resterende maanden in 2008 hoger te leggen en een percentage van 50% na te streven. 2e Bestuursrapportage In 2008 zijn 154 mensen die tot deze groep behoren ingestroomd in de bijstand. Van hen zijn 60 mensen inmiddels (tot 1 augustus ) uitgestroomd binnen 12 maanden. Dat is een percentage van 39%. Daarmee is de oorspronkelijke doelstelling van 30% gerealiseerd. In de eerste bestuursrapportage is de ambitie naar boven toe bijgesteld naar 50%. Met name de uitstroom naar werk zal als gevolg van de recessie niet hoog zijn. Desondanks wordt waar mogelijk vraag en aanbod op de arbeidsmarkt bij elkaar gebracht. Gestreefd wordt daarom nog steeds naar de bijgestelde ambitie van 50%. 3. Van de bijstandsgerechtigden die op 1 januari al 3 jaar of langer in de bijstand zitten en op de ingangsdatum van de bijstand tussen de 18 en 57,5 jaar waren, willen we 10% in laten uitstromen uit de bijstand. Sluitende aanpak door aan alle bijstandsgerechtigden met een opgelegde arbeidsverplichting te verplichten een traject richting werk te volgen. Inzet van Wet Sociale Werkvoorziening als passend middel voor bijstandsgerechtigden met aantoonbare beperkingen die reguliere arbeid in de weg staan. Voortgang 1e Bestuursrapportage Op 1 januari waren 126 mensen al 3 jaar of langer afhankelijk van een bijstandsuitkering. 1 van hen is in januari uitgestroomd. Op het moment van maken van deze bestuursrapportage (maart), zijn de beëindigingsonderzoeken over februari en maart nog in behandeling. 2e Bestuursrapportage Op 1 januari waren 126 mensen al 3 jaar of langer afhankelijk van een bijstandsuitkering. Per 1 augustus zijn 4 mensen uitgestroomd. Dat is een percentage van 3%. Met name voor deze groep is het als gevolg van de recessie heel lastig aan het werk te komen. De afgelopen jaren konden werkgevers moeilijk aan personeel komen waardoor voor deze mensen de kans op een baan toenam. 9

9 Tijdens deze recessie is de situatie precies tegenovergesteld. Het is dan ook niet aannemelijk dat vanuit deze groep nog veel mensen zullen uitstromen naar werk. 4. Van de bijstandsgerechtigden die in 2007 en 2008 uitstromen uit de bijstand omdat ze aan het werk gaan, willen we dat minder dan 10% binnen 12 maanden opnieuw bijstandsafhankelijk wordt In het in te zetten traject richting arbeid niet gaan voor de kortste weg naar werk maar voor de meest adequate weg naar duurzame arbeid. Inzet van nazorgtrajecten zodat begeleiding bepaalde tijd doorloopt, ook na bijstandsafhankelijkheid. Voortgang 1e Bestuursrapportage In totaal zijn 108 mensen in 2007 en 2008 uitgestroomd uit de bijstand naar werk. Van hen zijn tot dusverre 4 weer afhankelijk geworden van bijstand binnen een termijn van 12 maanden. Dat is een percentage van 3,7%. Op basis van deze tussenstand is realisering van deze doelstelling redelijk en haalbaar. 2e Bestuursrapportage In totaal zijn 108 mensen in 2007 en 2008 uitgestroomd uit de bijstand naar werk. Van hen zijn tot 1 augustus 4 mensen opnieuw afhankelijk geworden van bijstand binnen een termijn van 12 maanden. Dat is een percentage van 3,7%. Voor de overige 96% geldt dat ze duurzaam aan het werk zijn. Als gevolg van de recessie moet er rekening mee worden gehouden dat het percentage dat terugkomt in de bijstand, toeneemt. In veel bedrijven zijn mensen die het laatst worden aangenomen het meest kwetsbaar om als eerste ontslagen te worden als het bedrijf moet bezuinigen. 10

10 Beleidsmatige ontwikkelingen 1e Bestuursrapportage Ketensamenwerking Vanuit de ambitie om een meer efficiënte, klantgerichte en resultaatgerichte dienstverlening aan te bieden, is in de eerste 2 maanden van verdergaand geïnvesteerd in samenwerking met het UWV-werkbedrijf. Het aanvraagproces is zo ingericht dat mensen informatie die ze aan één van beide organisaties doorgeven niet (zoals voorheen wel het geval was) opnieuw aan de ander hoeven verstrekken. In zal worden ingezet op een gezamenlijk gebruik van re-integratie-instrumenten en gezamenlijke bediening van het gezamenlijke klantenbestand door 1 vaste contactpersoon per klant, ongeacht de soort uitkering die mensen ontvangen. Belangrijk bij de vorm van dienstverlening is uiteraard de locatie van waar uit deze kan worden aangeboden, nu eind 2008 het UWV-werkbedrijf heeft besloten de vestiging in Zaltbommel te sluiten. Daarmee zou re-integratie van werkzoekenden (waaronder uitkeringsgerechtigden) en werkgeversbediening uit de Bommelerwaard verdwijnen. Op dit moment (begin maart) zijn gesprekken gaande met het UWV-werkbedrijf ter verkenning van de mogelijkheden om een vorm van dienstverlening in de Bommelerwaard te behouden. Voortijdige schooluitval en arbeidsbehoud Preventie van schooluitval is in beide gemeenten en regionaal vormgegeven. Arbeidsbehoud is, zeker in de huidige tijd van recessie, van groot belang. In poortwachterscentra en mobiliteitscentra komen werkgevers uit de regio Rivierenland samen om onder andere personeel dat boventallig wordt of onvoldoende functioneert te pogen bij aangesloten werkgevers in deze centra onder te brengen. Onderdeel van het streven naar behoud van re-integratiedienstverlening vanuit de Bommelerwaard, is het onderbrengen van een submobiliteitscentrum. Regionaal arbeidsmarktbeleid en werkgeversbenadering Binnen regio Rivierenland wordt samengewerkt aan regionaal arbeidsmarktbeleid. In diverse overleggroepen (zoals Raak) worden afspraken gemaakt tussen werkgevers, UWV, gemeenten en dergelijke over een goed functionerende regionale arbeidsmarkt. Door het Werkgeversadviespunt Rivierenland, waarvan ook de Sociale Dienst Bommelerwaard gebruik maakt voor het werven van vacatures, worden regelmatig bijeenkomsten georganiseerd voor werkgevers over uiteenlopende onderwerpen, waaronder subsidiemogelijkheden bij in dienst nemen of houden van ouder personeel of mensen met beperkingen. De Sociale Dienst staat in voor de uitdaging om de hausse aan mensen die hun baan verliezen en op enig moment instromen in de bijstand voldoende te blijven mobiliseren. Dit door ze vaak in andere sectoren als waarin ze werkzaam waren, weer aan het werk te krijgen. Inzet van om- en bijscholing zal daarbij belangrijk zijn. Beleidsmatige ontwikkelingen 2e Bestuursrapportage Ketensamenwerking In zijn verdere stappen gezet om te komen tot integrale dienstverlening. Softwaresystemen van het UWV en de SDB worden zoveel mogelijk ingericht om met elkaar te communiceren, medewerkers zijn geschoold om het werk te kunnen doen wat in het integrale model van ze wordt verwacht, er zijn afspraken gemaakt met re-integratiebedrijven van UWV en SDB over inzet van hun instrumentarium door beide organisaties. Dit maakt mogelijk om, naast de klantgerichtheid die een impuls krijgt door het integrale werken, op gebied van efficiency slagen te maken. Vanaf 1 oktober zullen mensen die komen voor een WWB-aanvraag voor het hele traject rondom werk en re-integratie nog slechts met 1 medewerker te maken krijgen (van inschrijving als werkzoekende, via inzet van alle benodigde re-integratie-instrumenten tot plaatsing bij een werkgever). Overdrachtsmomenten voor de klant van de ene naar de andere medewerker binnen de keten van werk en re-integratie zijn er dan niet meer. Belangrijk hierbij is natuurlijk ook de locatie van waaruit deze dienstverlening kan worden aangeboden. In het najaar van 2008 werd bekend dat de Bommelerwaard 1 van de 30 vestigingen is, waaruit het UWV zich zou terugtrekken. Daarmee zou de dienstverlening op gebied van werk en reintegratie verdwijnen uit de Bommelerwaard. In het voorjaar van gaf het hoofdbestuur van het UWV de ruimte aan het management van UWV en gemeenten om op deze 30 vestigingen maatwerkoplossingen te zoeken die behoud van de dienstverlening op die locaties mogelijk maakte. Binnen de door het hoofdbestuur van het UWV geboden kaders zijn het management van de SDB en het UWV gekomen tot afspraken die een goed vooruitzicht gaven op behoud van de dienstverlening in 11

11 de Bommelerwaard, waaronder het onderbrengen van een submobiliteitscentrum. Medio kwam vanuit het niets de boodschap van het hoofdbestuur van het UWV dat de afspraken van tafel waren en dat het UWV uitsluitend mensen (en hun salariskosten) en hun werkplek beschikbaar stelt als de gemeenten bereid zijn alle overige kosten voor hun rekening te nemen. Op dit moment wordt onderzocht hoe de onvoorziene extra kosten die daaruit voortvloeien kunnen worden beperkt en welke mogelijkheden kunnen worden aangewend om extra inkomsten te genereren. Regionaal arbeidsmarktbeleid en werkgeversbenadering Als gevolg van de recessie is het aantal mensen dat een beroep doet op de SDB voor bijstand en daarmee het aantal mensen dat moet worden begeleid terug naar de arbeidsmarkt, enorm toegenomen. Op 1 januari waren er 336 mensen die door de SDB werden begeleid bij hun reintegratie. Op 1 augustus zijn dat 416 mensen. Ondanks deze toename wordt nog een sluitende aanpak geboden: iedereen die in de bijstand zit, volgt een re-integratietraject. Om dit te kunnen garanderen, was het nodig om een deel van de zelf geboden dienstverlening onder te brengen bij reintegratiebedrijven en de frequentie van de gesprekken (met namen met mensen die verder van de arbeidsmarkt af staan) te verlagen. Het budget dat door het Rijk beschikbaar wordt gesteld voor het aanbieden van re-integratietrajecten staat deze aanpak toe. Er moet wel rekening mee worden gehouden dat in de toekomst dit budget wordt verlaagd. Bij een verdere toename van het bestand staat ook de sluitende aanpak onder druk. 12

12 Financiële ontwikkelingen Tabel 2 geeft de financiële ontwikkelingen binnen dit programma weer. Tabel 2 - Lasten en baten programma 1 Werk (bedragen in ) Programma 1 Werk Wijziging berap 1 Wijziging berap 2 na wijziging Lasten Baten Saldo Resultaatbestemming storting in reserves onttrekking aan reserves Saldo resultaatbestemming 0 0 Saldo na resultaatbestemming Tabel 3 - Specificatie wijzigingen programma 1 Werk (bedragen in ) Lasten Baten Reserves Saldo WWB werkdeel Totaal programma Toelichting op lasten en baten Met ingang van zijn de budgetten voor volwasseneneducatie (WEB), inburgeringsvoorzieningen ( WI ) en re-integratievoorzieningen ( WWB Werkdeel ) samengevoegd in één Participatiebudget. De gemeenten krijgen hiermee de beleidsruimte om het budget naar eigen keuze aan te wenden voor de verschillende activiteiten. De accountant controleert de afzonderlijke wetten maar de verantwoording in de Sisa bijlage in de jaarrekening vindt in één bedrag plaats. Per balansdatum heeft de SDB overlopende passiva (bijdragen met een bestedingsverplichting) opgebouwd uit het werkdeel van totaal gesplitst in Maasdriel en Zaltbommel Deze middelen mogen door de gemeente worden aangewend voor inburgering of educatie. In de beschikking van het rijk met betrekking tot het budget zijn de gelden voor de afzonderlijke wetten nog apart opgenomen. In de begroting is ervan uitgegaan dat de SDB het WWB-werkdeel uit het Participatiebudget ter beschikking heeft alsmede dat de overlopende passiva ter beschikking blijft voor de SDB. Op het WWB-werkdeel was het kasstelsel van toepassing en op het Participatiebudget het baten en lasten stelsel. Voor de begroting heeft dit geen financiële consequenties omdat alle uitgaven kunnen worden voldaan uit het voorlopig toegekende budget. Wel zullen er binnen het product overen onderschrijdingen zijn van afzonderlijke posten. Per 1 oktober wordt de Wet investeren in jongeren ( WIJ ) van kracht. De gemeente moet jongeren van 16 tot 27 jaar in beginsel een werkleeraanbod doen dat kan variëren van een echte baan of vakgerichte scholing of beiden. Indien de jongere een traject volgt dat toeziet op arbeidsinschakeling op termijn en hij onvoldoende inkomsten heeft, moet een (aanvullende) inkomensvoorziening WIJ worden verstrekt. De uitgaven voor het werkleeraanbod worden gefinancierd uit het Participatiebudget, de uitgaven voor de inkomensvoorziening uit het WWB I-deel en de uitvoeringskosten uit het gemeentefonds. De SDB heeft per totaal 41 jongeren tot 27 jaar die een WWB uitkering ontvangen. Voor deze groep geldt een overgangstermijn tot 1 juli 2010 en nieuwe cliënten vallen vanaf 1 oktober direct onder de WIJ. 13

13 Het rijk gaat ervan uit dat het verstrekken van een inkomensvoorziening slechts een laatste optie is voor een kleine groep jongeren. Het rijksbudget I-deel zal daarom in 2010 naar verwachting dalen en het budget WWB Werkdeel stijgen. In deze bestuursrapportage is met deze nieuwe wet geen rekening gehouden. 14

14 Programma 2 Inkomen Wat willen we bereiken? Hoofddoelstelling Tegengaan van oneigenlijk gebruik en misbruik van inkomensvoorzieningen bij alle bijstandsgerechtigden. Subdoelstellingen 1. Van alle klanten die zich melden voor een bijstandsaanvraag in, willen we een percentage dat hoger is dan het landelijk gemiddelde uit de bijstand houden door ze aan het werk te helpen, toe te leiden naar een andere uitkering of afwijzen vanwege geconstateerde fraude (instroompreventiequote) (ter indicatie: in 2006 was deze landelijk 50%). 2. Preventieve fraude aanpak, het voeren van een goede fraudeprocesbeheersing, het vroegtijdig signaleren en opsporen van fraude en het daadwerkelijk sanctioneren bij geconstateerde fraude. 3. Bevorderen van de spontane nalevingbereidheid van wet- en regelgeving door bijstandsklanten. Wat gaan we daar voor doen? 1. Van alle klanten die zich melden voor een bijstandsaanvraag in, willen we een percentage dat hoger is dan het landelijk gemiddelde uit de bijstand houden door ze aan het werk te helpen, toe te leiden naar een andere uitkering of afwijzen vanwege geconstateerde fraude (instroompreventiequote) (ter indicatie: in 2006 was deze landelijk 50%). Voorafgaande aan het in behandeling nemen van aanvragen een gesprek met de potentiële bijstandsklant om rechten en plichten uit te leggen. Voorkomt onnodige instroom in de bijstand als sprake blijkt van voorliggende voorzieningen of fraude.. Kwaliteitsbevordering van de consulenten, op gebied van voorliggende voorzieningen (andere uitkeringen dan bijstand) en fraudebestrijding. Voortgang 1e Bestuursrapportage Bij het opmaken van deze bestuursrapportage (medio maart) is het nog onmogelijk een reële stand van zaken te geven. Tussen het moment van melding tot aan het moment van uitkeringsverstrekking zit een periode van een aantal weken. Dit omdat waar mogelijk mensen worden bemiddeld naar de arbeidsmarkt en waar dat niet mogelijk blijkt het onderzoek naar het recht op bijstand door inwinnen van informatie bij derden, opvragen van ontbrekende gegevens bij de klant en dergelijke deze tijd in beslag neemt. De inmiddels over verstreken termijn is daarmee te kort om een voldoende onderbouwde conclusie te kunnen trekken. 2e Bestuursrapportage In het eerste halfjaar van bedraagt de instroompreventie 48%. Van de 102 mensen die een verzoek deden voor een bijstandsuitkering, zijn er 49 aan een baan geholpen of hebben door onderzoek door de sociale dienst beroep kunnen doen op een andere uitkering. Het landelijke percentage is op dit moment nog onbekend. Met enige voorzichtigheid kan worden gesteld dat 48% met het oog op de huidige economische situatie een hoog percentage is, afgezet tegen het landelijke gemiddelde van 50% in Preventieve fraudeaanpak, het voeren van een goede fraudeprocesbeheersing, het vroegtijdig signaleren en opsporen van fraude en het daadwerkelijk sanctioneren bij geconstateerde fraude. Preventieve aanpak, bijvoorbeeld door het geven van gerichte informatie aan bijstandsgerechtigden. Voortdurende coaching en kennisverwerving van de medewerkers ten behoeve van een vroegtijdige signalering van potentiële fraude. Vastgestelde fraude per direct sanctioneren. Fraudevorderingen tot de laatste cent terugvorderen. 15

15 Voortgang 1e Bestuursrapportage Ook in wordt zwaar ingezet op preventie. Waar twijfel bestaat over samenwoning, zwarte inkomsten en dergelijke wordt onderzoek gedaan voordat bijstand wordt toegekend. Waar nodig wordt de Sociale Recherche ingeschakeld en worden huisbezoeken afgelegd. In maart zullen alle consulenten op training fraude-alertheid gaan. Verder komen er via het Inlichtingenbureau steeds meer mogelijkheden om bestanden te koppelen. Hieruit voortkomende signalen over te veel vermogen, niet opgegeven inkomsten, onbekende samenwoning en dergelijke worden allemaal onderzocht. Sluitstuk van controle zijn de onderzoeken naar specifieke fraudesoorten onder bepaalde doelgroepen waarvan in verleden is gebleken dat onder die groepen bepaalde soorten fraude relatief veel voorkomt. 2e Bestuursrapportage Alle signalen van mogelijke fraude zijn aanleiding voor het doen van een onderzoek. Ter voorkoming van onrechtmatige instroom in de bijstand ligt het gewicht van de fraude-aanpak bij de screening van nieuwe aanvragen. Vanaf 1 september zal bij de Sociale Recherche capaciteit worden vrijgemaakt om bij de SDB op gezette tijden een fraudepreventiemedewerker te stationeren. Dit beoogt bij te dragen aan deskundigheidsbevordering van de medewerkers, ondersteunt in formatieve zin de fraude-aanpak bij nieuwe aanvragen en maakt mogelijk signalen in vooronderzoek te geven, voordat de SDB er mee aan de slag gaat. 3. Bevorderen van de spontane nalevingbereidheid van wet- en regelgeving door bijstandsklanten. In enquête over klanttevredenheid vragen opnemen die het mogelijk maken de spontane nalevingbereidheid door bijstandsklanten te meten. Daarbij in de tweede enquête een hogere score bereiken dan in de eerste enquête. Voortgang 1e Bestuursrapportage Het laten verrichten van een enquête, levert slecht indicatie op of mensen daadwerkelijk meer uit zichzelf wijzigingen doorgeven. Werkelijke effect en eigenlijke doel is niet meetbaar. Immers, als er minder fraude wordt geconstateerd kan het zijn dat er daadwerkelijk minder gefraudeerd wordt maar ook de effectiviteit van fraudebestrijding laag is. Het lage rendement dat moet worden veronderstelt is, afgezet tegen de tijd en het geld dat het kost om een enquête te verrichten, is reden om van een enquête af te zien. 2e Bestuursrapportage Zie eerste bestuursrapportage. Daarmee is doelstelling vervallen (op andere manier dan middels een enquête -en dan nog slechts indicatief- is namelijk niet te meten of spontane nalevingbereidheid stijgt). Beleidsmatige ontwikkelingen 1e Bestuursrapportage Handhaving Onder druk van de recessie en het toenemend aantal mensen dat is aangewezen op een bijstandsuitkering, was het in de eerste 2 maanden van nodig keuzes te maken. Zo wordt inmiddels meer gewerkt met risicogestuurde controles. Het loslaten van integrale controles maakt mogelijk intensiever te controleren bij die doelgroepen en op die onderdelen waar het risico op fraude groter is. Bovendien draagt deze vorm van controle bij aan de efficiency die nodig is het toenemend aantal bijstandsgerechtigden aan te kunnen. Verder wordt onderzocht of per medio mensen van 65 jaar en ouder die als gevolg van een onvolledige AOW-uitkering aangewezen zijn op bijstand, vervroegd kunnen worden overgeheveld naar de Sociale Verzekeringsbank die per 1 januari 2010 sowieso met de uitvoering van de bijstandswet voor deze groep wordt belast. 16

16 Beleidsmatige ontwikkelingen 2e Bestuursrapportage Handhaving Als gevolg van de recessie en het toenemend bijstandsbestand, is de druk op de uitvoering toegenomen. Zoals aangegeven in de eerste bestuursrapportage zijn maatregelen genomen op gebied van handhaving. Door meer gebruik te maken van risicogestuurde controles, waarbij op voorhand het frauderisico wordt ingeschat, worden controles gerichter ingezet. Periodieke controles die voorheen werden gedaan en aantoonbaar nauwelijks iets opleverde zijn grotendeels afgeschaft (om een sluitende aanpak te garanderen zijn deze nog wel van toepassing op mensen die op grond van de risico- en signaalgestuurde aanpak anders niet meer gecontroleerd zouden worden). Inkomensvoorziening 65+ers Vanaf 1 januari 2010 wordt de Sociale VerzekeringsBank (SVB) belast met de uitvoering van de WWB (uitkeringen voor levensonderhoud) voor mensen van 65 jaar en ouder. Deze situatie is van toepassing op mensen die een onvolledige AOW-uitkering ontvangen van het SVB. De SDB is met het SVB overeengekomen deze overheveling al per 1 juni te doen. Dat heeft, samen met andere maatregelen zoals hiervoor beschreven, bijgedragen aan ontlasting van de werkdruk bij de consulenten waardoor de toename van het aantal aanvragen binnen de bestaande formatie kon worden opgevangen. Een andere belangrijke reden voor de vervroegde overdracht aan het SVB is de overtuiging dat de conversie van gegevens en gerichte aandacht voor de klanten beter is gewaarborgd bij een op zichzelf staande overdracht dan bij een landelijke conversie. De mensen zijn allemaal uitvoerig geïnformeerd over de veranderingen door het SVB en de SDB gezamenlijk. De overdracht is geruisloos en zonder problemen verlopen. 17

17 Financiële ontwikkelingen Tabel 4 geeft de financiële ontwikkelingen binnen dit programma weer. Tabel 4 - Lasten en baten programma 2 Inkomen (bedragen in ) Programma 2 Inkomen Wijziging berap 1 Wijziging berap 2 na wijziging Lasten Baten Saldo Resultaatbestemming storting in reserves onttrekking aan reserves Saldo resultaatbestemming Saldo na resultaatbestemming Tabel 5 - Specificatie wijzigingen programma 2 Inkomen (bedragen in ) Lasten Baten Reserves Saldo 0 WWB inkomensdeel i IOAZ i Totaal programma Toelichting op de lasten en baten Bij op opstellen van de 1e bestuursrapportage is uitgegaan van een gemiddelde stijging van de WWB uitgaven met 8% t.o.v. de werkelijke uitgaven over Daarna zijn de uitgaven gestegen. Een reden hiervan is een stijging van het aantal uitkeringsgerechtigden maar het is ook mogelijk dat er minder inkomsten op de bestaande uitkeringen kunnen worden gekort waardoor het gemiddelde uitkeringsbedrag per cliënt hoger wordt. Voor deze 2e bestuursrapportage zijn de meest recente uitkeringslasten doorgetrokken naar de rest van het jaar. De uitgaven WWB 65- stijgen hierdoor met Bij de overige WWB cliënten (65 +, elders verzorgende en krediethypotheek) is een kleine verhoging noodzakelijk. Het totaal van de uitgaven voor WWB stijgen hierdoor met Er is een mogelijkheid om een beroep te doen op de zogenaamde 10% regeling. Indien de uitgaven meer zijn dan 110% van het toegekende budget dan kan een beroep gedaan worden op een aanvullende uitkering. Bij het opstellen van deze 2 e bestuursrapportage is uitgegaan van toepassing van deze regeling voor zowel Maasdriel als Zaltbommel. Hierdoor stijgt de rijksbijdrage met , conform de uitgaven. Tevens is er een eenmalige extra aflossing van ontvangen. De uitgaven voor de IOAZ uitkeringen zijn gedaald waardoor de begroting met kan worden verlaagd. Omdat bij deze regeling nog 75% wordt gedeclareerd bij het rijk wordt ook de rijksbijdrage verlaagd met Het aantal aanvragen voor de Bbz is tot en met medio augustus exact gelijk aan de prognose bij de 1e bestuursrapportage. De begrotingscijfers behoeven daarom niet aangepast te worden. Uit de contacten met ondernemers is gebleken dat de glastuinbouw zeer moeilijke tijden doormaakt. Men verwacht dat de opbrengstprijzen structureel op een te laag niveau blijven en er wordt een koude sanering verwacht. 18

18 Per wijzigt de financiering van de IOAW, IOAZ en Bbz. De budgetten voor de uitkeringen voor levensonderhoud zullen worden ondergebracht in het WWB I-deel. De verstrekkingen bedrijfskapitaal aan gevestigde ondernemers blijven vooralsnog declarabel voor 75% en voor de overige 25% ontvangen we een budget. De WWB, Ioaw, Ioaz en Bbz budgetten die door het rijk worden toegekend hebben bij het opstellen van de 2 e bestuursrapportage een voorlopig karakter. Pas in het 4 e kwartaal worden de definitieve budgetten bekend. De forse stijging van de uitgaven aan uitkeringen als gevolg van de financiële / economische crisis is een landelijk gegeven. De budgetten zijn afgestemd op economische bloei en dalende uitkeringsbestanden. Er is in 2007 een Bestuursakkoord gesloten tussen rijk en gemeenten waarbij de budgetten tot en met 2011 werden vastgelegd. Gedurende de looptijd worden de budgetten niet aangepast tenzij het bijstandsvolume door conjuncturele ontwikkelingen meer dan bijstandshuishoudens afwijkt van de cijfers waarmee in het Bestuursakkoord is gerekend. 19

19 Programma 3 Zorg Wat willen we bereiken? Hoofddoelstellingen Vangnet bieden voor mensen met een minimum inkomen die buiten de boot dreigen te vallen. Tegemoetkomen in noodzakelijke kosten voor mensen die door bijzondere omstandigheden geconfronteerd worden met hoge bijzondere lasten. Bieden van toekomstperspectief aan mensen met problematische schulden. Mensen maatschappelijk laten participeren. Subdoelstellingen 1. Het zorg dragen voor een adequate aanpak van maatschappelijke participatie van alle bijstandsgerechtigden. 2. De werkelijke uitgaven aan bijzondere bijstand door de sociale dienst jaarlijks 10% laten stijgen ten opzichte van het jaar daarvoor. 3. De voortrajectfase voor mensen met problematische schulden die op maanden bedroeg op hebben beperkt tot 10 maanden, bij een gelijkblijvend aantal aanvragen als in Een percentage geslaagde schuldhulpverleningstrajecten in scoren dat hoger ligt dan het landelijk gemiddelde. Wat gaan we daar voor doen? 1. Het zorg dragen voor een adequate aanpak van maatschappelijke participatie van alle bijstandsgerechtigden. Alle bijstandsgerechtigden die als gevolg van medische of sociale problematiek niet zelfstandig in hun onderhoud kunnen voorzien verwijzen naar hulpverlenende instanties. Alle bijstandsgerechtigden die worden geacht zelfstandig in hun onderhoud te kunnen gaan voorzien een traject richting arbeid bieden. Voortgang 1e Bestuursrapportage Tot dusverre (maart ) kan een sluitende aanpak worden gegarandeerd. Als gevolg van een oplopend bijstandsbestand is het aannemelijk dat in de loop van het jaar keuzes gemaakt moeten worden. Er is vooralsnog geen sprake van extra middelen voor re-integratie vanuit het Rijk en bovendien is de formatie niet toereikend voor een fors hoger bestand. Het stellen van prioriteiten (voorrang geven aan bepaalde doelgroepen bij re-integratie boven andere) is dan een logisch gevolg. 2e Bestuursrapportage Als gevolg van de recessie is het aantal mensen dat een beroep doet op de SDB voor bijstand en daarmee het aantal mensen dat moet worden begeleid terug naar de arbeidsmarkt, enorm toegenomen. Op 1 januari waren er 336 mensen die door de SDB werden begeleid bij hun reintegratie. Op 1 augustus zijn dat 416 mensen. Ondanks deze toename wordt nog een sluitende aanpak geboden: iedereen die in de bijstand heeft, volgt een re-integratietraject. Om dit te kunnen garanderen, was het nodig om een deel van de zelf geboden dienstverlening onder te brengen bij reintegratiebedrijven en de frequentie van de gesprekken (met namen met mensen die verder van de arbeidsmarkt af staan) te verlagen. Het budget dat door het Rijk beschikbaar wordt gesteld voor het aanbieden van re-integratietrajecten staat deze aanpak nog toe. Er moet wel rekening mee worden gehouden dat in de toekomst dit budget wordt verlaagd. Bij een verdere toename van het bestand staat ook de sluitende aanpak onder druk. 20

20 2. De werkelijke uitgaven aan bijzondere bijstand door de sociale dienst jaarlijks 10% laten stijgen ten opzichte van het jaar daarvoor. Aan inwoners meer informatie verstrekken over: - het recht op bijzondere bijstand, via bijvoorbeeld gemeentelijke publicaties per kwartaal en op verzoek van organisaties/instellingen voorlichting geven; - regeling maatschappelijke participatie; - regeling chronisch zieken en gehandicapten; - blijven wijzen op onze eigen site "bereken uw recht.nl". Voortgang 1e Bestuursrapportage Op dit moment (maart ) is het nog te kort om conclusies te kunnen trekken over de uitgaven voor bijzondere bijstand. Dit in verband met de doorlooptijd tussen aanvraag en besluitvorming. Niet zelden moeten adviezen bij externe deskundigen worden aangevraagd. Het aantal aanvragen dat is binnengekomen in de eerste 2 maanden van geeft wel een goede indicatie van hoeveel mensen worden bereikt. Het aantal ontvangen aanvragen in januari en februari voor bijzondere bijstand bedroeg 203. Over dezelfde periode in 2008 was dat aantal 118. De toename in bedraagt daarmee 72%. Dit is het gevolg van een voorlichtingsoffensief eind Vanaf dat moment is het aantal aanvragen voor bijzondere bijstand en overige minimaregelingen (regeling chronisch zieken en regeling maatschappelijke participatie) fors toegenomen. 2e Bestuursrapportage Het aantal aanvragen voor minimaregelingen in bedroeg in de eerste 7 maanden 988 (waarvan 751 voor bijzondere bijstand). Geëxtrapoleerd naar jaartotalen komt dat neer op 1694 aanvragen voor minimaregelingen in (waarvan 1288 voor bijzondere bijstand). Ten opzichte van 2008, toen het aantal aanvragen voor minimaregelingen 1042 bedroeg (waarvan 833 voor bijzondere bijstand), bedraagt de toename 63% (55% specifiek voor bijzondere bijstand). De doelstelling wordt, uitgaande van het doortrekken van de aantallen tot 1 augustus, gerealiseerd. 3. De voortrajectfase voor mensen met problematische schulden die op maanden bedroeg op hebben beperkt tot 10 maanden. Inzet door inkomensbeheerders en hulpverleningsorganisaties die in voortrajectfase situatie stabiliseren en kernproblematiek aanpakken. Afspraken maken met schuldeisers en hulpverleningsinstanties over vroegtijdige signalering ter voorkoming van verdergaande problematische schulden. Voortgang 1e Bestuursrapportage De voortrajectfase bedraagt op 1 maart 8 maanden (30 mensen). 2e Bestuursrapportage De voortrajectfase bedraagt op 1 september 15 maanden (58 mensen). Er moet rekening worden gehouden met een verdere stijging als gevolg van de toegenomen bekendheid (landelijke campagnes, media-aandacht) voor schuldhulpverlening en de recessie. Het halen van de doelstelling aan het einde van het jaar de voortrajectfase te hebben teruggebracht tot 10 maanden is daarmee met ongewijzigde capaciteit onhaalbaar. 4. Een percentage geslaagde schuldhulpverleningstrajecten in scoren dat hoger ligt dan het landelijk gemiddelde. Bemiddeling met schuldeisers om schuldsanering tot stand te brengen. Optimaal gebruik maken van in te zetten instrumenten van ketenpartners en hulpverleners. 21