Diabetes en cardiovasculair risico NVHVV CNE
|
|
|
- Christian de Coninck
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Diabetes en cardiovasculair risico NVHVV CNE Remy Bemelmans Internist-vasculair geneeskundige in opleiding UMC Utrecht
2 Overzicht Deel 1 Diabetes algemeen Achtergrond Epidemiologie Diagnostische criteria Classificatie Microvasculaire complicaties (kort) Behandeling Hypoglycemie
3 Leonard Thompson (1922)
4 Naamgeving Διαβήτης (grieks) + Mellitus (latijn) = Honingzoete doorstroming
5 Epidemiologie Nederland Prevalentie: 2011: patiënten met diabetes (5% bevolking!) 48,5 per 1000 mannen 47,7 per 1000 vrouwen 90% is type 2 Prevalentie hoger bij allochtonen Prevalentie hoger bij lagere sociaal economische status Incidentie: 2011: nieuwe diabeten Schatting 2025: 1,3 miljoen Bron: LINH: Landelijk Informatie Netwerk Huisartsenzorg,
6 Leeftijdsopbouw diabeten Bron: LINH: Landelijk Informatie Netwerk Huisartsenzorg,
7 Epidemiologie Wereldwijd 2007: 246 miljoen 2010: 285 miljoen 2013: 347 miljoen 80% in low en middle-income landen Schatting: 2030: 7,8 % van de wereldbevolking: 1 op de 13!! Bronnen: IDF: International Diabetes Federation WHO: World Health Organisation
8 Diabetes mortaliteit Diabetes 4% CVD 39% Bron: World Health Organisation
9 Oorzaken toename diabetes Groei wereldbevolking Vergrijzing Toename overgewicht Vermindering fysieke activiteit Ongezondere voeding Bovenstaande vaak al op jonge leeftijd
10 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1985 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14%
11 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1986 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14%
12 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1987 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14%
13 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1988 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14%
14 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1989 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14%
15 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1990 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14%
16 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1991 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19%
17 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1992 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19%
18 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1993 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19%
19 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1994 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19%
20 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1995 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19%
21 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1996 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19%
22 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1997 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20%
23 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1998 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20%
24 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 1999 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20%
25 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 2000 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20%
26 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 2001 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25%
27 Obesity Trends * Among U.S. Adults BRFSS, 2002 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25%
28 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 2003 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25%
29 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 2004 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25%
30 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 2005 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30%
31 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 2006 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30%
32 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 2007 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30%
33 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 2008 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30%
34 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 2009 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30%
35 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 2010 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30%
36 Diagnostische criteria diabetes American Diabetes Association criteria Plasma glucose Herhaald nuchter glucose 7.0 mmol/l (nuchter: >8h vasten) 11.1 mmol/l twee uur na OGTT (75gr glucose oplossing) Random glucose 11.1 mmol/l + hyperglycemische klachten HbA1c 6.5% Standards of medical care in diabetes 2013 Diabetes Care Jan;36 Suppl 1:S11-66.
37 Pre-diabetes Impaired fasting glucose: Nuchter glucose 6,1 6.9 Impaired glucose tolerance: 75-grams orale glucose tolerantietest: Nuchter <7.0 en na 2 uur mmol/l (normale OGTT: na 2 uur <7.9 mmol/l) HOMA-index: ((nuchter glucose x nuchter insuline)/22.5) Indien >2 = insulineresistentie
38 Definitie EENS DIABETES, ALTIJD DIABETES Maar: Geleidende schaal van normaal -> IGT -> IFG -> DM Je kunt ook terug: DM -> IFG -> IGT -> normaal. En indien lyfestyleveranderingen en normoglycemisch? En indien glucose >11.1 tijdens acuut ziek zijn? Tijdens zwangerschap niet! Dan zwangerschapsdiabetes.
39 HbA1C als diagnostisch criterium > Japanners Baseline HbA1C Fundusfoto s na 3 jr Relatie HbA1C - Retinopathie Tsugawa et al, Diabetes 2012
40 Classificatie/Pathogenese 2 processen: 1) Insuline aanmaak/afgifte gestoord Type 1 achtige ziekte Vaak insuline geven, maar niet veel nodig 2) Insulinewerking in de weefsels gestoord Type 2 achtige ziekte Behandeling: aanmaak ophogen, werking verbeteren Insuline geven in eindstadium, vaak veel nodig
41
42 Insuline resistentie of secretie Insulineresistentie vs secretie Mr A secr Mr A resis 20 0 < >80 Leeftijd
43 Insuline resistentie of secretie Insulineresistentie vs secretie Diabetes Mr B secr Mr B resis 20 0 < >80 Leeftijd
44 Insuline resistentie of secretie Insulineresistentie vs secretie Inactiviteit Medicatie Diabetes Mr C secr Mr C resis 20 Obesitas 0 < >80 Leeftijd
45 Insuline resistentie of secretie Insulineresistentie vs secretie Obesitas Medicatie Diabetes Mr D secr Mr D resis 0 < >80 Leeftijd
46 Insulin resistentie of secretie Insulineresistentie vs secretie Medicatie Diabetes Mr Z secr Mr Z resis 20 Obesitas 0 < >80 Leeftijd
47 Pathofysiologische achtergrond Diabetes mellitus type 1 Triggers: -virus-infectie -anders? Genetische achtergrond Beta-cel destructie Auto-immuniteit Antistoffen
48 Pathofysiologische achtergrond Diabetes mellitus type 2 Genetische invloeden Exogene invloeden Insuline-resistentie Hyperglycemie Insuline-deficiëntie Genetische invloeden
49 Classificatie Primaire diabetes mellitus Diabetes mellitus type 1 Diabetes mellitus type 2 MODY LADA Diabetes gravidarum Secundaire diabetes mellitus Na alvleesklierziekte Endocriene aandoeningen Effect medicatie Genetische syndromen
50 ADA-Classificatie
51 Classificatie
52 Classificatie
53 Classificatie
54 Samenvatting Diagnose diabetes: Iedere glucosewaarde >11.1 2x nuchter 7.0 HbA1C >48 mmol/mol (6,5%) Oorzaak diabetes, 2 principes: Verminderde aanmaak/secretie insuline Verminderde werking (insulineresistentie) (type 1 achtig) (type 2 achtig) Combinatie komt vaak voor.
55
56 Microvasculaire complicaties
57
58 Microvasculaire complicaties
59 Microvasculaire complicaties
60 Microvasculaire complicaties Diagnostiek: Retinopathie: controle oogarts of fundusfoto s Neuropathie: anamnese, lichamelijk onderzoek (stemvork, monofilament) Nefropathie: lab: nierfunctie en albumine/kreat ratio urine. Behandeling: Optimale behandeling diabetes Retinopathie: lasercoagulatie (oogarts) Neuropathie: moeilijk, gabapentine/lyrica/duloxetine etc, evt pijnteam Nefropathie: ACE-i/ARB. Goede bloeddrukcontrole
61 Behandeling diabetes Doel: verminderen klachten en complicaties Korte termijn: - Voorkomen klachten tgv hyperglycemie - Voorkomen uitdroging door osmotische diurese Lange termijn: - Voorkomen microvasculaire complicaties - Voorkomen macrovasculaire complicaties Voorkomen bijwerkingen medicatie: hypoglycemie
62 Behandeling Voorlichting & steun Voedingsadvies Orale medicatie 1: SU-medicatie 2: Biguanide 3: Alfa-glucosidase remmers 4: Thiazolidinediones 5: Repiglanide-achtige middelen 6: GLP-1 agonisten (subcutane injecties) 7: DPP IV remmers Insuline
63 Biguanides Metformine Klaring via nier. Werkingsmechanismen: Verminderd glucose productie door de lever Verbeterde insuline gevoeligheid Vaak iets gewichtsafname Geen hypo s Zeer veel ervaring Zeer goedkoop Niet te gebruiken bij egfr <30 ml/min Darmklachten bij hogere doseringen Vitamine B12 deficiëntie
64 Sulfonylureum (SU) derivaten Preparaat T1/2 Klaring Tolbutamide 12 Lever Gliclazide 12 Lever Glibenclamide 15 Nier (metab) Glimepiride 24 Nier Glipizide 24 Nier Werkingsmechanisme: Stimulatie van insuline productie Veel ervaring Hypo s! Lage kosten Niet te gebruiken bij egfr <30 ml/min Gewichtstoename
65 β-cel in de pancreas GLUCOSE β-cel SUrec Non-SUrec ATP-gevoelig K-kanaal Insuline Werking op basis van stimulatie van de endogene insuline-secretie door interactie met het ATP-afhankelijk K-kanaal
66 Weinig gebruikte medicatie Alfaglucosidaseremmer: Acarbose (Glucobay) Werkingsmechanisme: remt afbraak polysacchariden in de darm en daarmee glucose opname MAAR: flatulentie, darmkrampen, diarree. Thiazolidinediones: Pioglitazon, Rosiglitazon Werkingsmechanisme: vermindering insulineresistentie en verminderde gluconeogenese door de lever Naast daling glucose/hba1c ook lipidenverbetering Weinig kans op hypoglycemie MAAR: Bijwerkingen: oedeem, hartfalen, botbreuken en hart- en vaatziekten (rosiglitazon) en associatie met blaaskanker (pioglitazon).
67 GLP-1 en DDP-4 Gilamonster
68 GLP-1 receptor agonisten (-tides) Exenatide (Byetta/Bydureon) Liraglutide (Victoza) Werkingsmechanisme: Stimuleert insuline afgifte, remming glucagonafgifte Verminderd glucose productie door de lever Onderdrukking eetlust Vertraagde maag-ontlediging Gewichtsverlies (2-4 kg) Misselijkheid en diarree (>10%) 1-2x/dag subcutaan of 1x/wk subcutaan (Bydureon) Niet te gebruiken bij egfr <30 ml/min Weinig toegevoegde waarde bij gelijktijdig insuline gebruik Vergoeding alleen bij BMI >35 kg/m2
69 DPP IV remmers (-gliptines) Sitagliptine (Januvia) Vildagliptine (Galvus) Linagliptine (Trajenta) Saxagliptine (Onglyza) Werkingsmechanisme: Remt afbraak GLP-1 Geen effect op gewicht Oraal, 1x per dag Kleine kans op pancreatitis! Linagliptine ook te gebruiken bij slechte klaring
70 Nog nieuwere middelen Dapagliflozine (Forxiga) Canagliflozine (Invokana) Werkingsmechanisme: remt natriumglucose-cotransporter2 (SGLT2) in de nier, waardoor glucosurie. Nadeel: urogenitale infecties
71 Insulines Van kort naar lang werkend: Novorapid, Humalog, Apidra Actrapid Insulatard Levemir Lantus Novomix
72 Effect verschillende antidiabetica Metformine (Biguanide) % Pioglitazone (Thiazolidinedione) % SU preparaten % GLP-1 analogen % DDP-4 remmers % Insulines %
73 Bariatrische chirurgie Indicaties BMI >40 kg/m2 zonder diabetes BMI >35 kg/m2 met diabetes Ingreep a) Gastric sleeve b) Roux-en-Y gastric bypass c) biliopancreatic diversion
74 Bariatrische chirurgie
75 Bariatrische chirurgie
76 Samenvatting behandeling Stap 1 lifestyle Medicamenteus: HEEL VEEL mogelijkheden Metformine 1 ste keus Daarna opties open Afstemmen op de patiënt Uiteindelijk vaak insuline Overweeg bariatrische chirurgie indien BMI 35 kg/m²
77
78 Hypoglycemie Oorzaak: Te veel insuline Verkeerde insuline Acute ziekte (nier/leverziekte -> medicatie stapeling) Te weinig gegeten Te veel lichamelijke activiteit Alcohol
79 Hypoglycemie 4.4 mmol/l 3.9 mmol/l 3.75 mmol/l 3.6 mmol/l 3.3 mmol/l <2.8 mmol/l Chelliah et al. Drugs Aging 2004; 21:
80 Symptomen bij een hypoglycemie 2 categorieen symptomen: 1) Adrenerge symptomen: transpireren, hongergevoel, angst, tremor, bleek zien, palpitaties. Ontstaan rond glucose 3.3 mmol/l Waarschuwingssignaal Bij frequente hypo s minder krachtig en bij lagere glucosewaarden 2) Neuroglycopene symptomen: concentratiestoornissen, duizeligheid, wazig zien, gevoel van zwakte, uiteindelijk coma, convulsies. Ontstaan rond glucose 2.8 mmol/l Gevolg van glucosetekort in hersenweefsel
81 Hypoglycemie 3.9 mmol/l Adrenergische symptomen Neuroglycopene symptomen
82 Hypoglycemie unawareness 3.9 mmol/l Adrenergische symptomen Neuroglycopene symptomen
83 Hypoglycemie unawareness 3.9 mmol/l Neuroglycopene symptomen
84 Gevaren hypoglycemie
85 Behandeling op maat
86 Samenvatting Hypoglycemie: Adrenerge (waarschuwing en tegenregulatie) symptomen Neuroglycopene symptomen Hypo-unawareness: adrenerge symptomen verdwijnen Riskant: Neurologische problemen (coma, epilepsie etc) Hartritmestoornissen
87
88
89 Overzicht Deel 2 Diabetes en cardiovasculair risico Pathofysiologie vetweefsel Vetweefsel dysfunctie Insulineresistentie Metabool syndroom Lifestyle effecten Medicamenteuze effecten: welke glucoseverlagende medicatie kiezen? Cardiovasculair risicomanagement bij een diabeet
90 Atherosclerose Leeftijd (jaren)
91 Food was fast
92 Nu fastfood
93 Risico s van overgewicht Gezonde populatie jr. 10 jaar follow-up NEJM 2006;355:
94 Risico s van overgewicht op kinderleeftijd Deense schoolkinderen NEJM 2007;357:
95 (Over)gewicht BMJ 2001; 322:
96 Bruin vet PET scan: Maakt metabole activiteit (glucose uptake) zichtbaar NEJM 2009;360:
97 Bruin vet NEJM 2009;360:
98 NEJM 2009;360:
99 Hoeveelheid vetweefsel Healthy male (88 kg), 13% adipose tissue: 19*10 9 adipocytes (0.6 μg/adipocyte)
100 De normale functie van vetcellen Dieet FFA Glycerol-3-P + FFA-CoA TG TG TG TG TG TG TG FFA Glycerol + FFA Vasten
101 Ontsteking in vetweefsel ATVB 2007;27: B Gustafson et al., ATVB 2007;27:
102 HE-coupe buikvet
103 Adipocyte Macrophage - vrije vetzuren - cytokines Vetweefsel lever as Ontsteking (CRP) Stolling Lipiden Faber et al. Obesity Reviews 2009;10:
104 Endocriene functie van viscerale adipocyten Inflammatie TNFα IL-6 Adipsine (Complement D) Atherosclerose Adiponectine Lipoproteïne lipase Adipose tissue Angiotensinogeen FFA Resistine Leptine Lactaat Plasminogeen activator inhibitor-1 (PAI-1) Trombose Hypertensie Insuline Endocrinology 2003; Lancet 2005 Atherogene dyslipidemie Type 2 diabetes
105 Clustering van metabole risicofactoren: Metabool syndroom! Metabool syndroom (IDF) (>3 van de 5): Dyslipidemie Ontsteking Stolling RR: >130/85 mmhg of medicatie Triglyceriden: >1.7 mmol/l HDL-c: <1.0 ( ) <1.3 mmol/l ( ) Hypertensie Hyperglycemie Taille omtrek: >102 cm ( ) >88 cm ( ) Glucose: >5.6 mmol/l JAMA 2001;285:
106 Insuline signaling: stimulatie van glucose opname P Insulin Tyrosine phosphorylation of IRS-1 and IRS-2 P-I-3 kinase Glucose GLUT4 + GLUT4 Glucose
107 Effect van vrije vetzuren en TNF-α op insuline signaling Insulin TNF-α P Tyrosine phosphorylation of IRS-1 and IRS-2 Serine/threonine phosphorylation of IRS-1 and IRS-2 - P-I-3 kinase PKC Glucose GLUT4 GLUT4 - Fatty acyl Co-A, Diacylglycerol, Ceramides FFAs Glucose
108 Metabool Syndroom bij SMART patiënten % % PAD=peripheral arterial disease CHD= coronary heart disease AAA = abdominal aortic aneurysm Gorter et al. Atherosclerosis 2004;173:
109 Vasculair risico van het metabool syndroom Wassink et al. Eur Heart J 2008;29:
110 Behandeling insulineresistentie LIFESTYLE!!
111 Richtlijnen bewegen AHA/ACC en ESC guidelines: 5 dgn/wk >30 min matig-intensieve fysieke inspanning Zo mogelijk ook weerstandstraining 2 x/wk dagelijkse activiteiten Hoogrisico patiënten: begeleidde training
112 Bewegen en incidentie coronaire hartziekten en DM gezonde mannen tussen 40 en 60 jr. Gemiddelde follow-up: 16.8 jr. S.Goya, et al. Arch Intern Med 2000;160:
113 N= 3224, BMI 24, leeftijd 25 jr, IFG of IGT. Risicoreductie 58% op ontwikkelen van DM2 per jaar met intensieve lifestyle in vergelijking met placebo. Knowler, et al. W.Knowler, NEJM 2002;346: et al. NEJM 2002;346:
114 Whelton, et al. Ann Intern Med 2002;136: Effect van bewegen op bloeddruk Systolisch 4mmHg Diastolisch 3mmHg
115 Effect van bewegen op HDL-cholesterol HDL-c mmol/l Interpretatie: mmol/l geeft 3% afname van CV risico. HDL-c stijging door bewegen: CV risico 7.6% lager. Kodama, et al. Arch Intern Med 2007;167:
116 N=5145 met T2DM Intensieve lifestyle vs usual care Int: wekelijkse individuele- en groepssessies 6 mnd, daarna minder. Calorie intake /dag en 175 min exercise/week. Follow-up 10 jaar
117 N=5145 met T2DM Intensieve lifestyle vs usual care Median follow-up 9.6 jaar!! Primair eindpunt: CV dood, MI, CVA, ZKH opname voor angina pectoris
118 Samenvatting effecten van bewegen Kans op overlijden (?) Kans op vaatziekten en diabetes Gewicht Bloeddruk Verandering lipiden: HDL-c en LDL-c Insulinegevoeligheid Recente grote studie bij type 2 diabeten echter geen effect op harde eindpunten.
119
120 Antidiabetica en CV risico Metformine SU preparaten PPARgamma agonisten DPPIV remmers GLP-1 agonisten SGLT2 remmers
121 HbA1C en CV risico
122 Metformine Nieuw gediagnosticeerde DM type 2 N= 1704 Randomisatie naar - conventionele behandeling (lifestyle) 24% - SU preparaat, chlorpropamide of glibenclamide 32% (16%-16%) - Insuline 24% - Metformine 20% Median follow-up ruim 10 jaar
123 Metformine Belangrijkste resultaten: Metformine: - 32% lager risico op diabetes-gerelateerde eindpunten (micro- en macrovasculair) vs conventionele behandelgroep. - Significant lager dan SU-groep en insuline groep - Cardiovasculaire eindpunten significant lager dan alle andere groepen
124 SU preparaten Retrospectieve cohortstudie N= patiëntengegevens in periode Primair eindpunt: combinatie van MACE, overlijden en kanker Correctie voor confounding inclusief alle bekende CV risicofactoren
125 PPARgamma agonisten: PROactive Secondary prevention of macrovascular events in patients with type 2 diabetes in the PROactive Study (PROspective pioglitazone Clinical Trial In macrovascular Events): a randomised controlled trial Lancet 2005; 366: N= 5238 T2DM met CVD Pioglitazon vs placebo Follow up gem. 34 mnd
126 PPARgamma agonisten: PROactive Secondary prevention of macrovascular events in patients with type 2 diabetes in the PROactive Study (PROspective pioglitazone Clinical Trial In macrovascular Events): a randomised controlled trial Lancet 2005; 366: N= 5238 T2DM met CVD Pioglitazon vs placebo Follow up gem. 34 mnd
127 PPARgamma agonisten: RECORD N =4447 met T2DM Monotherapie metformine of SU. Randomisatie: Rosiglitazon erbij vs Metf + SU 5,5 jaar follow-up
128 Losse eindpunten Allen niet significant behalve hartfalen
129 PPARgamma agonisten: blaaskanker? Review Article Pioglitazone and risk of bladder cancer: a meta-analysis of controlled studies Diabet. Med. 30, (2013) Meta-analyse van 6 studies met N= patienten Ooit pioglitazon gebruik: meer kans op blaaskanker Hoe langer gebruik, hoe meer kans Hoe hoger de cumulatieve dosis, hoe hoger de kans
130 PPARgamma agonisten Stand van zaken: Meerdere studies bevestigen risico op hartfalen en ook myocardinfarct. Rosiglitazone > Pioglitazone 2010: Rosiglitazone in Europa van de markt gehaald door EMEA, in VS eist FDA meer onderzoek Pioglitazon nog wel op de markt, maar weinig gebruikt.
131 DPP IV remmers: SAVOR study Saxagliptin and Cardiovascular Outcomes in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus T h e new england journal o f medicine epub ahead of print sept 2013 N= met T2DM en hoog risico of CVD Saxagliptine vs placebo Follow-up median 2.1 jr Primair eindpunt: composite of CV-dood, CVA, myocardinfarct.
132 DPP IV remmers: SAVOR study Saxagliptin and Cardiovascular Outcomes in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus T h e new england journal o f medicine epub ahead of print sept 2013 N= met T2DM en hoog risico of CVD Saxagliptine vs placebo Follow-up median 2.1 jr
133 (Nog) geen gegevens over effect op CV eindpunten van: Andere DPP IV remmers dan Saxagliptine GLP-1 agonisten SGLT2 remmers Studies lopen nog.
134 Position statement ADA en EASD
135 Indien diabetes -> schat risico door +15 jr.
136 N= met T2DM N= zonder T2DM Op iedere leeftijd risico op AMI hoger indien T2DM Zelfde risico op AMI bij T2DM 15 jaar eerder
137
138 CVRM richtlijn Lifestyle (bewegen, voeding, stop roken, beperk alcohol, gezond gewicht, geen stress) Indien medicamenteuze behandeling geïndiceerd: LDL <2.5 mmol/l (Statine) RR <140/90 mmhg (voorkeur ACE-i/ARB) Niet standaard acetylsalicylzuur, tenzij oud en bijzonder hoog risicoprofiel
139 Samenvatting Behandeling/preventie van CVD: Lifestyle! Eerste keus antidiabeticum: metformine Daarna keuze vrij en geindividualiseerd Vermijd hypoglycemieen zoveel mogelijk CVRM: leeftijd +15 jr Indien risico verhoogd: Statine indien LDL >2.5 mmol/l ACE-i/ARB indien RR >140/90 mmhg
140
141
142
Medicatie Stappenplan
In 2018 is er door de NHG een nieuwe standaard Diabetes uitgebracht. In deze standaard is er in stap 3 en 4 van het medicatie stappenplan alternatieve medicatie toegevoegd. De basis van het stappenplan
Medicamenteuze behandeling diabetes mellitus type 2 (DM2)
Medicamenteuze behandeling diabetes mellitus type 2 (DM2) Marloes Dankers 1 & 2 december 2015 IVM Het instituut dat gespecialiseerd is in het verspreiden van informatie en effectieve oplossingen voor een
Diabetes Mellitus en Beweging
Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën
(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen
symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer
Medisch Centrum Huisartsen
DIABETESMEDICATIE: Wat is nieuw? En wat met de nier? Dr. Defoer Francine diabetoloog Dr. Smets Liesbeth nefroloog Ontmoetingsavond MCH 4/4/2019 Medisch Centrum Huisartsen Casus 1: vrouw 56 jaar - Voorgeschiedenis:
Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand
Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte
Nascholing Synchroon 23 nov 2017
Nascholing Synchroon 23 nov 2017 Voordat we echt beginnen. Telefoon bij de hand? Ga naar kahoot.it of open de app (indien gedownload) Voer gamepin in Voer nickname in Klaar voor de start! A Een nest grombelbeertjes
Nieuwigheden bij de diabetische medicatie
Nieuwigheden bij de diabetische medicatie Prof. em. dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog Ugent Ere-voorzitter Diabetes Liga NVKVV Oostende, 17 maart 2016 Type 1 diabetes Geen insuline productie I Stijging
Diabetescafe 23-4-2014 Fokke Meima kaderhuisarts diabetes
Diabetescafe 23-4-2014 Fokke Meima kaderhuisarts diabetes Inventarisatie vragen Vetweefsel (grote adipocyten) ontstekingsfactoren (TNF, IL-6, etc) adiponectine inflammatie INSULINE Insuline effect Insuline
De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal. EADV-regiobijscholing najaar 2013: Diabetes Mellitus & Vrouwen
De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal Epidemiologie RIVM rapport april 2013: 800.000 mensen diabetes (1 jan 2011) 87.000 nieuwe patiënten per jaar erbij 90% Type 2 25% niet gediagnosticeerd
Behandeling van diabetes type 2
Behandeling van diabetes type 2 Diabetes type 2 is de meest voorkomende vorm van diabetes: ongeveer negentig procent van de mensen heeft diabetes type 2. Hierbij is vaak sprake van een combinatie van factoren.
Wat iedere zorgverlener moet weten. Recent nieuws uit de diabeteswereld. Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers. Endocrinoloog UZGent
Wat iedere zorgverlener moet weten Recent nieuws uit de diabeteswereld Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZGent 13 Diabetessymposium Gent, 9.11.2010 AHS / NVKVV Diagnosecriteria 1 Criteria voor
Nieuwe middelen bij type 2 DM, verandering in diabeteslandschap? Refresh en Update. Jan Tillemans, huisarts Arianne van Bon, internist endocrinoloog
Nieuwe middelen bij type 2 DM, verandering in diabeteslandschap? Refresh en Update Jan Tillemans, huisarts Arianne van Bon, internist endocrinoloog We leven in een wereld van steeds meer informatie en
Diabetes Mellitus. Toen en nu. 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts
Diabetes Mellitus Toen en nu 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts 2015 een jaar van Celebrations 2015 een jaar van Celebrations 1965-1980 Behandeling type-1 1 x daags insuline!! (varkens/rund)
Diabetes en HVZ: Wat is de toekomst? Donderdag 27 november :45-11:15 Max Nieuwdorp, internist-endocrinoloog AMC-VUmc
Diabetes en HVZ: Wat is de toekomst? Donderdag 27 november 2015 10:45-11:15 Max Nieuwdorp, internist-endocrinoloog AMC-VUmc Geschatte prevalentie van DM in 2025 Voorspelling is dat in 2050 20-30% van alle
Diabetes en ramadan Mohamed Ahdi
Diabetes en ramadan Mohamed Ahdi Slotervaartziekenhuis, Amsterdam Rotterdam, 22 november 2012 Overzicht van de presentatie Achtergrondsinformatie vastenperiode vrijstelling literatuur: glucose regulatie
Orale antidiabetica bij ouderen. Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011
Orale antidiabetica bij ouderen Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011 Diagnose Diabetes normaal Gestoorde glucose tolerantie diabetes nuchter
Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan
Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Behandeling diabetes mellitus bij. gevorderde chronische nierschade
Behandeling diabetes mellitus bij gevorderde chronische nierschade 9 maart 2015 Gabe van Essen, internist-nefroloog HagaZiekenhuis Aris Prins, apotheker Mirjam Timmerman, huisarts en kaderarts diabetes
Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven
Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven Diabetes: also a global disease Estimated global prevalence of diabetes In België :vandaag heeft 1/12 mensen diabetes 151 million 347 285 million 438 million
Internistisch perspectief
Management van diabetes & ACS Internistisch perspectief Max Nieuwdorp Academisch Medisch Centrum Amsterd Diabetes en hart en vaatziekten ~65% van alle sterfgevallen bij DM als gevolg van HVZ Dood door
Nieuwe middelen. Arianne van Bon internist-endocrinoloog
Nieuwe middelen Arianne van Bon internist-endocrinoloog PKoothogzorg.nl NHG standaard 2018 De belangrijkste wijziging ten opzichte van de vorige versie van de NHG-Standaard is dat de zorg voor type-2 diabetespatiënten
Benchmark Diabetes Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.)
Benchmark Diabetes 2015 Uw Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.) Zorgstraat Diabetes benchmarkuitkomsten 2015 DM (ook vergeleken met CVRM) lipiden kort nieuws zorgstraat
Landelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde
Landelijk Diabetes Congres 2016 Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Update NHG standaard Diabetes mellitus type 2
Update NHG standaard Diabetes mellitus type 2 20 en 22 juni 2017 Mw. dr. H. E. Hart, huisarts en kaderhuisarts diabetes Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra Voorzitter DiHAG Stap 1 Metformine Metformine
Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga
Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van
De stap na gliclazide. Insuline? Nee!
NHG Standaard Diabetes 2013 De stap na gliclazide. Insuline? Nee! Mw. dr. H.E.Hart, Huisarts en kaderarts diabetes Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra, Julius Centrum UMC Utrecht 21 en 23 juni 2016
Nieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes
Nieuwe guidelines voor preventie Cardio 2013 Johan Vaes Waarom is preventie nodig? CV ziekten blijven belangrijkste doodsoorzaak Zowel mannen als vrouwen Overlijden voor 75 j is ten gevolge van CV ziekten
Overzicht OAD - GLP-1 ANALOGEN - INSULINES
METFORMINE Verhoogt de insuline gevoeligheid Vertraagt de opnamesnelheid van glucose Verbetert de opname van glucose ter hoogte van de spiercellen Vertraagt de vrijstelling van glucose uit glycogeen ter
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren Huisarts, lid DiHAG Senior-onderzoeker Diabetes kenniscentrum Disclosure Geen conflicts of interest De toekomst!!! >25% = >75 jaar Karakteristieken ouderen
LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen
LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen Geen conflicterende belangen voor deze presentatie Eelco de Koning
Behandeling Type 1 diabetes. Diabetes mellitus in vogelvlucht. Nieuwe ontwikkelingen in de. Behandeling van diabetes. Chronische behandeling diabetes
Diabetes mellitus in vogelvlucht Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van Diabetes Aantal diabetespatiënten wereldwijd in 2012 ca. 371 miljoen In 2025: 6% van de wereldbevolking Jaarlijks ca. 72.000
Hoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013
Hoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013 Diabetologia. 2012 Jun;55(6):1577-96. Epub 2012 Apr 20. Diabetologia.
Diabetes Mellitus type 2 en tabletgebruik. Diabetesteam IJsselland Ziekenhuis
Diabetes Mellitus type 2 en tabletgebruik Diabetesteam IJsselland Ziekenhuis Wat is diabetes type 2? Diabetes type 2 komt veel bij ouderen voor. Vroeger werd deze vorm daarom ook wel ouderdomssuiker genoemd.
De ouder wordende diabetespatiënt. Allerlei typen ouderen. Getallen in Nederland
De ouder wordende diabetespatiënt Karin Daemen, internist Tergooiziekenhuizen, locatiehilversum Begin vorige eeuw infectieziektes Nu chronische ziektes hart-en vaatziekten kanker COPD diabetes gewrichtsaandoeningen
5.1 Tabletten en andere medicatie. Metformine (merknaam Glucophage)
Hoofdstuk 5 Medicatie Diabetes mellitus wordt altijd met een dieet behandeld, maar ook met tabletten en/of insuline. Uw arts kiest, in overleg met u, de behandeling die bij u past. Bij niet of niet goed
Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. Dia 2. Dia 3. Vet in Historisch Perspectief. simpele vetopstapelingsziekte
Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Dia 2 Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Nieuwe geneesmiddelen bij de behandeling van diabetes mellitus type 2. Nicolaas Schaper
Nieuwe geneesmiddelen bij de behandeling van diabetes mellitus type 2 Nicolaas Schaper Non-insulin glucose verlagende medicatie Insulin, metformin, SU (briefly) GLP-1 (s.c.), ook in fixed combination met
Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011
Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties Haffner, NEJM 998 microvasculaire afwijkingen nefropathie retinopathie neuropathie macrovasculaire afwijkingen coronaire hartziekten cerebrovasculaire
Workshop voor apothekers en huisartsen. (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij
Workshop voor apothekers en huisartsen (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij Diabetes Mellitus type 2 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l
Hoofdstuk 5 Medicatie
Hoofdstuk 5 Medicatie 5.1 Inleiding Diabetes Mellitus wordt altijd met een dieet behandeld, maar ook met tabletten en/of insuline. Uw arts kiest, in overleg met u, de behandeling die bij u past. Bij niet
Nieuwe trends in diabetesbehandeling. 20 maart 2018
Nieuwe trends in diabetesbehandeling 20 maart 2018 Diabetes Hoofdoorzaak van nierfalen VERMIJDBARE oorzaak van nierfalen 2 Programma Achtergrond wat loopt fout bij diabetes Aangrijpingspunten van behandeling
Cardiovasculair risicomanagement
Cardiovasculair risicomanagement en diabetes Lunchlezing 15 juni 2011 CVRM congres dr. D.J. Mulder, Internist Vasculair Geneeskundige i.o. De obesitas epidemie in Nederland Obesitas + vergrijzing = diabetes!
17/12/2013. Inhoudsweergave. Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes?
Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes? prof dr C. De Block Endocrinologie-diabetologie UZA & UA Secretaris Vlaamse Diabetes Vereniging
Welke behandelstrategie bij obese type 2 patiënten: GLP 1 agonist!
1 Welke behandelstrategie bij obese type patiënten: GLP 1 agonist! Bruce H.R. Wolffenbuttel, internist endocrinoloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afd. Endocrinologie: www.umcg.net Blog: www.gmed.nl
NHG Standaard Diabetes Mellitus 2
Disclosure belangen spreker : Kees van der Made (apotheker te IJmuiden) NHG Standaard Diabetes Mellitus 2 Farmacotherapie (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Diabetescasuïstiek voor de huisarts
Diabetescasuïstiek voor de huisarts Els Delaunay 17/01/2019 inleiding Nieuwe guidelines voor behandeling DM2 Doel: complicaties voorkomen Keuze geneesmiddel: patiënt CENTRAAL: Klinische kenmerken/patiëntkenmerken
Diabetes type 2 en hypo's: is voorkomenbeterdangenezen?
Diabetes type 2 en hypo's: is voorkomenbeterdangenezen? EADV symposium 17 maart 211, Nieuwegein Dr. Joop Lefrandt, Internist Vasculair Geneeskundige Diabetescentrum UMCG Programma 1. Inleiding: de hypoglycemie
De nier en de rotonde. Googelen op rotondes in België. Wat gaat er mis bij diabetes? Nieren 10-12-2012. De nieren deel I. Nanno Kleefstra Henk Bilo
De nieren deel I Nanno Kleefstra Henk Bilo De nier en de rotonde Googelen op rotondes in België Wat gaat er mis bij diabetes? Wat gaat er mis bij de rotonde? Nieren 1 Functie & schade Functie & schade
Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2
Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2 Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2 De flip-over Beter Leven met
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Het diabetes protocol
Het diabetes protocol Bekende en minder bekende complicaties van diabetes mellitus Victor Gerdes, internist Slotervaartziekenhuis Overzicht Inleiding Diabetes: type 1 en type 2 Bekende complicaties DM
RABO - Meander Medisch Centrum zorgcongres 30 mei
RABO - Meander Medisch Centrum zorgcongres 30 mei Dr. A. van de Wiel Dr. P.C. Oldenburg-Ligtenberg Internisten Meander MC diabetes mellitus amersfoort 2013 Workshop: de verschillende typen van diabetes
De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2
De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2 F. Holleman Belangenverstrengeling Academisch prestige: AMC Adviesraden: sanofi, Eli Lilly Onderzoekssponsoring: MSD Alle (neven)inkomsten afkomstig van
"Nieuwe orale behandelstrategieen voor type 2 diabetes: de toepassing naderbij?"
"Nieuwe orale behandelstrategieen voor type 2 diabetes: de toepassing naderbij?" Louis Lieverse Wat is diabetes mellitus type 2? Een progressieve metabole ziekte gekenmerkt door: Insuline resistentie Type
Het Congres Morbide Obesitas wordt mede mogelijk gemaakt door:
Het Congres Morbide Obesitas wordt mede mogelijk gemaakt door: Bariatrie: (n)iets voor de 1 e lijn? Bariatrie, diabetes en de NHG standaard dr. Dingeman Swank, bariatrisch chirurg NOK drs. Françoise Langens,
De nieuwe NHG DM2 standaard, wat is er veranderd?
De nieuwe NHG DM2 standaard, wat is er veranderd? Alle veranderingen in de nieuwe NHG DM2 standaard zijn aangegeven in rood. Streefwaardes HbA1c : Nu met een ondergrens Leeftijd
Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts. Waar gaat het over? De bejaarde. De ene bejaarde is de andere bejaarde niet...
Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts Waar gaat het over? Kwetsbare bejaarden: zin van goede glucoseregeling, bloeddrukbehandeling lipiden en bijv. funduscontrole 3 De bejaarde
Overleving patiënten aan dialyse (diabetische status) Incidence of RRT treated Type II Diabetic Nephropathy
Overschakelen op GLP1 analogen bij diabetespatiënten met obesitas en nierfalen Dr. Stijn Konings internist/nefroloog Jolanthe Helder diabetesverpleegkundige Catharina ziekenhuis Eindhoven Incidence of
JA! Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c <53 mmol/mol (<7.0%)
Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c
Diabetes Consultaties Nieuwe DM-medicatie en Casuïstiek. Nieuwe DM Medicatie 30-5-2016. SGLT-2 sodium glucose 2 remmers
Diabetes Consultaties Nieuwe DM-medicatie en Casuïstiek Internist Monique Leclercq Kaderhuisarts DM2 Hester van Doorninck Nieuwe DM Medicatie SGLT-2 Biologicals Nieuwere insulines Nieuwe middelen voorschrijven?
% Slechter! Nieuwe langwerkende insulines. Wat is een goed basaal insuline? STEMSYSTEEM. Wat is een goed basaal insuline?
Nieuwe langwerkende insulines Na het uitkomen van de laatste NHG-Standaard zijn er 3 nieuwe langwerkende insulines op de markt gekomen. Daarnaast hebben we nog de oude NPH insuline en de oude detemir en
Zorg voor de geriatrische patiënt met diabetes. Nele Czech - ASO geriatrie Symposium endocrinologie Ziekenhuis Oost-Limburg 18/03/2016
Zorg voor de geriatrische patiënt met diabetes Nele Czech - ASO geriatrie Symposium endocrinologie Ziekenhuis Oost-Limburg 18/03/2016 Epidemiologie De geriatrische patiënt Behandeling en doelstellingen
Regulatie van DM en hypertensie bij ouderen met chronische nierschade
Regulatie van DM en hypertensie bij ouderen met chronische nierschade Symposium Chronische Nierschade, MCHaaglanden, 29-10-2012 Anneke Boon, diabetesverpleegkundige / POH Eduard Scholten, internist-nefroloog
Diabetes in verpleeghuis, anders dan thuis? Dr. Martin van Leen Specialist ouderengeneeskunde. Achtergrondinformatie. Diabetes bij ouderen
Disclosure belangen Dr. M.W.F. van Leen Diabetes in verpleeghuis, anders dan thuis? Dr. Martin van Leen Specialist ouderengeneeskunde (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Diabetes en kanker: nieuwe inzichten
Diabetes en kanker: nieuwe inzichten Joost B.L.Hoekstra internist AMC 11-10-2012 Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met diverse farmaceutische
Behandeling type 2 diabetes in 2011
mul$disciplinair symposium 1/10/2011 Behandeling type 2 diabetes in 2011 Dr. Katrin Mortelmans Casus man 54 jaar Ø Medische voorgeschiedenis: diabetes type 2 sinds 2006, arteriële hypertensie, maagulcera
Diabetes type 2. Duodagen april 2011. E.H.R. Wins, Woerden
Diabetes type 2 Duodagen april 2011 E.H.R. Wins, Woerden Maatwerk bij nieuwe DM type 2 patienten De patient of de glucose van de patient? Leeftijd van nieuwe type 2 patienten Familie anamnese en ras Andere
NEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING In de Westerse wereld vormen hart- en vaatziekten de belangrijkste oorzaken van ziekte en overlijden. Bij het ontstaan van hart- en vaatziekten speelt atherosclerose (slagaderverkalking)
Wat is mijn cardiovasculair risicoprofiel? 27 september 2016 Herbert De Raedt Dienst cardiologie Onze Lieve Vrouw Ziekenhuis Aalst
Wat is mijn cardiovasculair risicoprofiel? 27 september 2016 Herbert De Raedt Dienst cardiologie Onze Lieve Vrouw Ziekenhuis Aalst Waarover Epidemiologie Pathofysiologie Risicofactoren Take home message
Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline?
Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Joost Hoekstra, internist, AMC Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met
Update Diabetes voor verpleging 2010
Update Diabetes voor verpleging 2010 Update Diabetes voor verpleging 2010 Dr Eeckhout: : diabetes algemeen Lief Breekelmans: : Insuline (soorten, pennen, ) Annick Kempen: Hypoglycemie Christine, firma
Wat na Metformine? Een patiënt-georiënteerde en kosten-efficiënte keuze. Prof. Robert Hilbrands Kliniekhoofd Diabeteskliniek UZBrussel
Wat na Metformine? Een patiënt-georiënteerde en kosten-efficiënte keuze Prof. Robert Hilbrands Kliniekhoofd Diabeteskliniek UZBrussel één pil - Vermageren - Langer leven - Lagere bloeddruk - Verminderd
Nierschade. Kernboodschap. Nierfunctiestoornissen en albuminurie. Hart- en vaatziekten. Tijdige behandeling kan dit risico verminderen!
Nierschade April 2013 Leonie Tromp huisarts te Tilburg Kaderarts Hart- en Vaatziekten Kernboodschap Nierfunctiestoornissen en albuminurie Hart- en vaatziekten Tijdige behandeling kan dit risico verminderen!
Kennisgebieden. The happy decision. Zwangerschapsdiabetes en zwangeren met type 2 diabetes in 20 minuten 27-6-2016
Disclosure belangen spreker Zwangerschapsdiabetes en zwangeren met type 2 diabetes in 20 minuten Dr Harold de Valk, internist-endocrinoloog UMC Utrecht (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige
Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald
} Omvang/aard van het probleem } Wat verandert er in de glucose huishouding } Voorbereiding en behandeling } Na de bevalling. } Insuline resistentie
Zwangerschapswens Wanneer doorverwijzen Beleid na een zwangerschapsdiabetes } Omvang/aard van het probleem } Wat verandert er in de glucose huishouding } Voorbereiding en behandeling } Na de bevalling
DIABETES PERI- OPERATIEF/ONDERZOEKEN
DIABETES PERI- OPERATIEF/ONDERZOEKEN Belang van goede glycemieregeling perioperatief Ontregelde diabetes ( hyperglycemie) in een perioperatieve periode gaat samen met een slechte outcome voor de patiënt.
Internationale diagnosecriteria en behandelingstargets bij personen met diabetes type 2. Prof.em.dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZ Gent
Internationale diagnosecriteria en behandelingstargets bij personen met diabetes type 2 Prof.em.dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZ Gent NVKVV Studiedag diabetesverpleegkundigen & -zorgverleners Oostende,
FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR GENEESMIDDELEN EN GEZONDHEIDSPRODUCTEN. Onder de loep : Dossier Glitazonen 20/01/2009
FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR GENEESMIDDELEN EN GEZONDHEIDSPRODUCTEN Onder de loep : Dossier Glitazonen 20/01/2009 Inhoudsopgave 1. SAMENVATTING... 3 2. ALGEMENE INFORMATIE AANGAANDE GLITAZONEN... 3 2.1. Samenvatting
SGLT2-inhibitoren: overzicht, richtlijnen en praktische toepassingen
SGLT2-inhibitoren: overzicht, richtlijnen en praktische toepassingen Prof. Robert Hilbrands Diabetoloog-Nefroloog - Diabeteskliniek UZBrussel Diaβetes Clinic SGLT-2 Sodium-GLucose co-transporter 2 Diaβetes
Chronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015
Chronische nierschade A. van Tellingen Smeerolie voor de poli 2015 Wie dient verwezen te worden? 52-jarige vrouw met diabetische nefropathie: MDRD 62 ml/min/1.73m 2 en albuminurie 28 mg/l? 68-jarige man:
HbA1c streefwaarden. ADVANCE trial. Uitkomsten ADVANCE. Uitkomsten ADVANCE
1 Dr. Frits In de nieuwe diabetesstandaard wordt rekening gehouden met leeftijd en duur van de diabetes. Maakt het nog uit of iemand een macrovasculaire complicatie heeft (minder streng doel?) of microvasculaire
Hoe maken we beter met pillen? dr Anne Leendertse, apotheker
Hoe maken we beter met pillen? dr Anne Leendertse, apotheker Hoe maken we beter met pillen? dr Anne Leendertse HARM-onderzoek fouten kosten risicofactoren frequentie 1 op de 18 Leendertse et al. Arch Intern
Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan?
Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan? Dr. Mike Peters Internist VU medisch centrum Amsterdam mjl.peters@vumc.nl Ouderen passen niet in een richtlijn 1. Dhr S, 89 jaar,
6 e Terugkomdag Go Diabetes BV Update diabetes mellitus. Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 31 mei 2016
6 e Terugkomdag Go Diabetes BV Update diabetes mellitus Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 31 mei 2016 Programma Insulinevragen en ontregelingen Overbehandeling Sensibiliteitsmeting in het voetprotocol
Vakgroepoverleg praktijkondersteuners. 5 juni 2014
Vakgroepoverleg praktijkondersteuners 5 juni 2014 Te bespreken Het vrouwenhart, begeerd maar miskend Hartfalen Consultvoering Het vrouwenhart, begeerd maar miskend Afname sterfte hart/vaatziekten sinds
Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing
Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing 9 november 2015 Gent HarriëtVerkoelen.nl Insuline resistentie Achtergrond van insuline resistentie, de invloed hiervan op de
Farmacotherapie diabetes. Ciske van den Oever Poliklinisch apotheker, klinisch farmacoloog i.o. Sint Franciscus Gasthuis Rotterdam
Farmacotherapie diabetes Ciske van den Oever Poliklinisch apotheker, klinisch farmacoloog i.o. Sint Franciscus Gasthuis Rotterdam Indeling Inleiding Diabetes mellitus Pathofysiologie Medicatie Inleiding
Hypertensie. Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist
Hypertensie Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist Hypertensie Primaire of essentiële (95%) Secundaire (5%) G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist, jan. 2012 2 Bloeddruk
ZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN. Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven
ZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven Diabetes: eenwereldwijdeziekte Geschatteprevalentievan diabetes wereldwijd
Diabetes Mellitus en Nierfunctie
Dr. M.P. Brugts, internist endocrinoloog Diabetes Mellitus en Nierfunctie SYMPOSIUM Renale Fysiologie Primair: Regulatie water en electrolyten balans homeostase Handhaving intravasculaire volume Regulatie
Dia 1. Dia 2. Dia 3. Interabdominaal vet het grootste endocriene orgaan
Dia 1 Interabdominaal vet het grootste endocriene orgaan 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Dia 2 Dia 3 Dia 4 Sterfte hart-vaatziekten Dia 5 Conclusies
KNMP richtlijn Diabetes Mellitus type 2
KNMP richtlijn Diabetes Mellitus type 2 Stand van zaken oktober 2015 Anne-Margreeth Krijger-Dijkema 27 oktober 2015 Anne- Margreeth Krijger-Dijkema Sinds 1997 openbaar apotheker bij apotheek Stevenshof
Diabetes Mellitus rondom een operatie: wat moeten we ermee?
Diabetes Mellitus rondom een operatie: wat moeten we ermee? Maarten Visscher Resident in Anaesthesiology PhD Candidate Casus Patient, mw. D, 63 jr, lapchol VG: 1x HNP OK 1990 MI 1996 DM Med: PCM, gliclazide,
Nuchter zijn voor operatie, behandeling of onderzoek: TABLETTEN
Inwendige geneeskunde Nuchter zijn voor operatie, behandeling of onderzoek: TABLETTEN www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl INW011TXT / Nuchter
glycemie medicatie aanpassen in de praktijk
glycemie medicatie aanpassen in de praktijk Prof. Dr. Frank Nobels Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove Mogen educatoren dat? Neen, maar... in een team kunnen daar afspraken over
Diabetes en vaatziekten. 19 september 2017 Jan Westerink Internist-vasculair geneeskundige
Diabetes en vaatziekten 19 september 2017 Jan Westerink Internist-vasculair geneeskundige (potentiële) belangenverstrengeling Onderzoek (wij includeren patiënten in studies) zie hieronder DECLARE, Dapagliflozine,
CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE
CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart
Dutch Summary. Samenvatting van het proefschrift Glucocorticoïd-geïnduceerde diabetes: de potentiële rol voor incretine-therapie
CHAPTER 11 Dutch Summary Samenvatting van het proefschrift Glucocorticoïd-geïnduceerde diabetes: de potentiële rol voor incretine-therapie Chapter 11 Het doel van dit proefschrift was te onderzoeken of