KNMP richtlijn Diabetes Mellitus type 2
|
|
- Rudolf van der Wolf
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 KNMP richtlijn Diabetes Mellitus type 2 Stand van zaken oktober 2015 Anne-Margreeth Krijger-Dijkema 27 oktober 2015
2 Anne- Margreeth Krijger-Dijkema Sinds 1997 openbaar apotheker bij apotheek Stevenshof Leiden Sinds 5,5 jaar ook werkzaam via het SIR institute for PPP voor de ontwikkeling van o.a. de KNMP richtlijnen: Astma, COPD, diabetes Mellitus type II en CVRM. Lid SIG HVZ Even voorstellen 2
3 Indeling presentatie +/- 45 minuten 1. Korte historie KNMP richtlijn Diabetes Mellitus 2. Verschillen herziene RL tov eerste versie 3. KNMP RL Diabetes: hoe is deze opgebouwd? 4. Aandachtspunten bij ouderen met diabetes 5. Belangrijke update s/ actualiteiten 6. Route plan WSO 7. Vragen
4 Historie KNMP RL diabetes type 2 Mei 2010 start Richtlijnen apothekers Okt 2010 KNMP Congres: beschrijvings deel gereed Aug 2011 Concept versie langs referenten O K T Okt 2015: Herziene KNMP RL DM2, Klaar om rond te zenden Sinds dec 2011: RL DM2 blijft CONCEPT Concept versie langs koepels, Zoals NDF
5 Verschillen eerste en herziene versie KNMP richtlijn diabetes Versie 2011 Samenvattingskaart Beschrijvingsdeel opgebouwd uitgaande van terhandstelling gnm Taken apotheker en team zo uitgebreid mogelijk beschreven Notenstelsel: geen duidelijke conclusies Versie 2015 Kern aanbevelingen Beschrijvingsdeel opgebouwd uitgaande van ziektebeloop DM2 Taken apotheker en team binnen 1 e lijns ketenzorg Notenstelsel: duidelijke conclusies, puntsgewijs opgesomd.
6 Opbouw van de KNMP richtlijn diabetes Kernaanbevelingen Beschrijvings gedeelte Kennisdeel= notenstelsel
7 Opbouw van de KNMP richtlijn diabetes Kernaanbevelingen Beschrijvings gedeelte Kennisdeel= notenstelsel
8 Kernaanbevelingen KNMP RL DM2 I: Algemene aanbevelingen: Werk samen met ketenpartners, zoals andere apothekers, HA n, POH s, internisten, diëtisten, fysiotherapeuten etc. Bevorder in deze samenwerking de behandeling van diabetespatiënten, door de genees-en hulpmiddelen te beoordelen, te bewaken en de patiënt in het gebruik te begeleiden Bevorder het zelfmanagement van de patiënt Vergroot de actieve betrokkenheid door gebruik individueel zorgplan te stimuleren Wees waakzaam op patiënten die hun medicatie niet goed gebruiken en geef bij ongeschikt gebruik individueel adviezen Wissel patiëntgegevens uit met ketenpartners en gebruik hiervoor NDF e-diabetes dataset
9 Kernaanbevelingen KNMP RL DM2 II: Aanbevelingen farmacotherapie en farm. zorg Houd bij streefwaarde HbA1c rekening met diabetesduur, intensiteit behandeling en leeftijd patiënt. Ga na of de gnm keuze volgens het 3 stappenplan verloopt (stap1: MF -> stap 2: SUD -> stap 3: insuline) Adviseer MF (tijdelijk) te staken bij dreigende dehydratie en slechte nierfunctie Raad gebruik glibenclamide af, mn bij > 70 jr, ivm hypo s Adviseer bij afwijking 3-stappenplan rekening te houden met hypo risico, gewichts toe/afname, veiligheid op lange termijn, kostenaspect. Weeg dit per individu af. Adviseer terughoudendheid tav DPP4 remmers, GLP-1 agonisten, SGLT2 remmers ivm bewijs tav lange termijn effecten & veiligheid Adviseer terughoudendheid mbt pioglitazon
10 Kernaanbevelingen KNMP RL DM2 (vervolg aanbevelingen farm.therapie en farm. zorg) Ga na of er indicatie chol verlager is ( start conform ketenafspr) Ga na of er indicatie BD verlager is ( start conform ketenafspr) Ga bij albuminurie na of er ACE gebruikt wordt (,,,, ) Raad combinatie ACE+ ATII af Adviseer insuline gebruikers bij gebruik systemische corticosteroïden altijd de bloedglucose te controleren Raad gebruik niet selectieve bèta blokkers af Adviseer start PPI bij diabeten > 60 jaar die NSAID krijgen Informeer bij insulinegebruik bij iedere terhandstelling naar gebruik aantal eenheden en of er wijzigingen zijn Evalueer periodiek BS meters, BS meting en insuline injectie techniek Leg vast welke DM 2 patiënten dialyse krijgen Leg vast welke DM 2 patiënten bariatrie hebben ondergaan
11 Opbouw van de KNMP richtlijn diabetes Kernaanbevelingen Beschrijvings gedeelte Kennisdeel= notenstelsel
12 Beschrijvings deel KNMP RL DM2 1 Inleiding 2 Farmaceutisch beleid 3 praktijkvoering
13 Beschrijvings deel KNMP RL DM2 1 Inleiding 1.1 Reikwijdte richtlijn Farmaceutisch 1.2 Diabetes Melllitus beleid 2 3 praktijkvoering - typen - symptomen en complicaties 1.3 Kengetallen
14 Beschrijvings deel KNMP RL DM2 1 Inleiding 2 Farmaceutisch beleid 3 praktijkvoering
15 Beschrijvings deel KNMP RL DM2 2.1 Algemene behandeldoelen - streefwaarden BS, BD en lipiden 2.2 Behandelingsovereenkomst - overeengekomen zorg ( onderdeel eerstelijnsketenzorg) 1 Inleiding - patiëntendossier ( NDF e Diabetes Kernset) 2.3 Farmaceutische behandeling Farmaceutische zorg terhandstellen: - beoordeling farmacotherapie (BS, BD en lipiden) - medicatiebewaking Farmaceutisch beleid 2 -patiëntbegeleiding : eerste en tweede begeleidinggesprek, vervolgbegeleiding orale gnm, begeleiding insuline therapie DM2 begeleiding bloedglucosemeting Farm. zorg aanvullend aan terhandstellen: 3 praktijkvoering - levensstijl ( roken, bewegen, gewicht, vasten, alcohol) - intercurrente ziekten - zelfzorgvragen - reisadvies - medicatie beoordeling
16 Beschrijvings deel KNMP RL DM2 1 Inleiding 3.1 Interne praktijk organisatie - taakdelegatie - kwaliteits evaluatie en verantwoording Farmaceutisch beleid externe organisatie - ketenzorg 3 praktijkvoering
17 Opbouw van de KNMP richtlijn diabetes Kernaanbevelingen Beschrijvings gedeelte Kennisdeel= notenstelsel
18 Notenstelsel: kennisdeel/verdieping Farmaco Therapie BS meters & BS meting Streef Waarden (BS, BD, chol) noten leefstijl (Co-) Morbiditeit/ complicaties IA s, Medicatiebewaking
19 Notenstelsel: kennisdeel/verdieping Noot 23: Biguaniden (=Metformine) Leesbaarheid en toegankelijkheid noten: soorten + werkingsmechanisme Glykemische effectiviteit ( HbA1c daling tov placebo/andere BS ) Veiligheid/bijwerkingen veel voorkomende bijwerkingen hypoglykemieën Iedere noot heeft tussen- kopjes Binnen gewicht de noten zijn verwijzingen naar andere noten die een relatie hiermee hebben cardiovasculaire effecten en veiligheid lactaat acidose kanker Vit B12 deficiëntie schildklier conclusies:.. Noten hebben conclusies die puntsgewijs zijn opgebouwd
20 Notenstelsel: kennisdeel/verdieping conclusie ( Noot 23 :) Indien vanaf de diagnose (DM2) metformine gebruikt wordt, is een verlaging van de mortaliteit en van macrovasc en diabetesgerelateerde eindpunten aangetoond. Om die reden is metformine eerste keus onder de orale BS middelen Het combineren van metformine met insuline geeft minder gewichtstoename, minder insulinegebruik en betere bloedglucosewaarden dan monother insuline Om het zeldzame risico op lactaatacidose te voorkomen dient bij MF gebruikers de nierfie gecontroleerd te worden en kan de dosering MF bij verslechtering aangepast worden of (bij dreigende dehydratie) gestaakt ( zie noot 38) Bepaling van Vit B12 spiegels tijdens MF gebruik lijkt alleen zinvol bij klinische symptomen van deficiëntie (anemie, paresthesieën, ataxie) Bij patiënten die behandeld worden voor hypothyreoidie en tevens MF gebruiken is het raadzaam de TSH en vrij T4 waarden te monitoren De kosten van den behandeling met MF zijn gunstig
21 Opbouw van de KNMP richtlijn diabetes Zijn hier nog vragen over? Kernaanbevelingen Beschrijvings gedeelte Kennisdeel= notenstelsel
22 Ouderen en diabetes aandachtspunten
23 Diabetes type 2 bij ouderen Aandachtspunten: - andere streefwaarden voor bloedsuiker en bloeddruk dan bij jongere diabetes patiënten - extra aandacht nodig mbt hypoglykemieën: verminderd contra regulatie systeem ( hypo sneller en ernstiger) consequenties van vallen kunnen ernstig zijn: bijv heup breken trager herstel uit hypo: verminderd bewustzijn, neurologische uitvalsverschijnselen -> beeld kan lijken op een CVA. ( cave langwerkende SUD s en insulines) - verhoogde valneiging tgv hypo s, orthostat hypotensie, visus - nierfunctie vermindering/verslechtering kan invloed hebben op het beleid. Cave acute ziekten met kans op uitdroging! - autonome neuropathie: incontinentie, verstoorde maaglediging - verminderde cognitie en/of depressie - veranderingen mbt eet- en beweeg patroon - ouderen kunnen meer moeite hebben met hulpmiddelen ( BS meten of insuline injecteren): vaak wijk-/verpleging- of mantelzorg
24 update DPP4 remmers
25 DPP4 remmers (I) Soorten: alogliptine ( Vipidia ), linagliptine (Trajenta ), saxagliptine ( Onglyza ), sitagliptine (Januvia/Xelevia ), vildagliptine ( Galvus ). Lichte gewichtstoename t.o.v placebo ( 0,7-0,8kg), geen ( ernstige) hypoglykemieen, kostbare behandeling (10 tot 20 x kosten MF of SUD) Glykemische effectiviteit ( mbt HbA1c): gem 8 mmol/mol daling t.o.v placebo. Opvallend: in aziatische Aanvullende studies/populaties analyse door lijkt de FDA grotere van de daling SAVOR haalbaar studie ( mmol/mol). concludeert dat er toch mogelijke verhoging van sterfterisico is -> CBG en EMA gaan dit onderzoeken ( 21/4/2015) Toegevoegd aan andere BS verlagende gnm: extra 4-8 mmol/mol daling Bewijs mbt cardiovasculaire veiligheid: SAVOR TIMI (saxa), TECOS (sita) en EXAMINE (alo): geen toe- of afname van cardiovasculaire gebeurtenissen t.o.v placebo. Saxagliptine geeft wel meer ZKH opname tgv hartfalen! (NEJM 2013;369: , NEJM 2015: 2015 doi: & NEJM 2013;369: ) Nog verwacht: CAROLINA (linalgiptine vs glimepiride) en CARMELINA ( DPP4 vs placebo). Deze harde eindpunt studies lopen nog op dit moment.
26 DPP4 remmers (II) Risico op pancreatitis: Er zijn vermoedens geuit dat DPP4 remmers ( en GLP-1) een verhoogd risico geven op pancreatitis, maar dit kon FDA niet bevestigd waarschuwing worden een meta analyse [ li 2014]. aug 2015: Het hebben van de aandoening DM2 geeft op zich al een verhoogd risico op pancreatitis. Op dit moment loopt ernstige het Safeguard gewrichtspijn onderzoek ( bij 1,7 miljoen GLP-1 en Dpp4 gebruikers) om uitsluitsel te geven hierover. alle DPP4 remmers! Zinvolle/logische combinaties op basis werkingsmechanisme: Met MF, SUD s, repaglinide, acarbose, (pioglitazon), SGLT-2, insuline Niet zinvol icm GLP-1 Let op: steeds meer registraties en onderzoeken voor combinatie met insuline, echter: GEEN vergoeding voor deze combi (idem icm SGLT-2). conclusie: vooralsnog geen/beperkte plek voor DPP4 remmers, totdat MEER langdurige (>3 jr) harde eindpuntstudies (mbt HVZ en pancreatitis) hierover uitsluitsel geven. Kostenaspect dient hierbij niet vergeten te worden. Li et al. Incretin treatment and risk of pancreatitis in patients with type 2 diabetes mellitus: systematic review and meta-analysis of randomised and non-randomised studies. BMJ Apr 15;348
27 update: SGLT-2 remmers
28 SGLT= sodium glucose transport protein 28
29 SGLT-2 remmers (I) Soorten: canagliflozine (Invokana ), dapagliflozine (Forxiga ) en empagliflozine (Jardiance ). Gewichtsafname t.o.v placebo ( 1,6-2,8 FDA kg), geen waarschuwing hypoglykemieen, lichte daling BD, kostbare behandeling (10 tot 20 x kosten MF of SUD) Glykemische effectiviteit: (insuline onafhankelijke mei werking!!) 2015: meldingen van keto Dapagliflozine gem 6 mmol/mol, empagliflozine gem 9 mmol/mol en canagliflozine gem 11 mmol/mol HbA1c daling t.o.v placebo Toevoeging van een SLGT-2 remmer aan bestaande acidose orale BS bij verlagende gebruik therapie geeft een extra afname van het HbA1c ( gem 6-11 mmol/mol) Toevoeging van SLGT-2 remmers aan insulinebehandeling SGLT2 geeft een extra! daling van het HbA1c, met afname van de insulinedosering en lichaamsgewicht. -> nader onderzoek Bewijs mbt cardiovasculaire veiligheid:! Sept 2015: EMPA-REG outcome. Harde eindpunstudie (3 jr) bij 7020 Dm2 patienten met hoog cardiovasculair risico : empagliflozine vs placebo. Opvallend: sign minder cardiovasc sterfte (38% risioreductie), zkh opname tgv hartfalen (35% ris red) en overall sterfte (32% ris red) in empagl-groep. Geen sign verschil tussen groepen tav MI en CVA. Wel meer genitale infecties bij empaglifozine, maar niet tav andere bijwerkingen ( zoals ketoacidose..!!!). Van overige SLGT2 remmers nog geen uitkomsten op harde eindpunten. 29
30 Bijwerkingen: urogenitale infecties ( o.a. vulvovaginitis,balinitis,uwi ), mogelijk verhoogd risico op prostaat, blaas- en borstkanker en botbreuken( meer onderzoek nodig!). ->TIP: houd in de gaten of patienten veel nitrofurantoine/trimethoprim-kuren krijgen/hebben gekregen. Idem voor antimycotica. Let op bij nierfunctie: SGLT-2 remmers (II) Enerzijds geeft afname van de renale klaring een toename van de plasmaconcentratie SGLT-2 Anderzijds neemt glykemische werkzaamheid af ( ivm verminderd vermogen van de nieren om glucose te filteren). Bij starten SLGT-2 nierfie vooraf bepalen + monitoren. Evt dosis aanpassen bij afname nierfie. En overweeg tijdelijk staken bij risico op dehydratie en/of hypotensie ( bijv tgv GI aandoening of gebruik lisdiuretica!) Conclusie: Vooralsnog geen/beperkte plek voor SLGT-2 remmers, totdat MEER studies uitsluitsel geven op harde eindpunten en lange termijnveiligheid ( zoals kanker en ketoacidose). Kostenaspect dient hierbij niet vergeten te worden. 30
31 update Acarbose (in de herkansing?)
32 Alfa glucosidase remmers in de herkansing? Soorten: acarbose (Glucobay ), in buitenland ook miglitol en voglibose. Geen invloed op gewicht, geen hypoglykemien, lage kosten. Flatulentie en diarree hinderlijke bijw n bij hoge dosis en koolhydraatinname. Glykemische effectiviteit: Gem 8,5 mmol/mol daling HbA1c t.o.v placebo Opvallend ( vgl met DPP4): in aziatische populatie lijkt grotere daling haalbaar ( gem mmol/mol). Uit kleine studie ( n=59) blijkt dat toevoeging aan basale insulinetherapie ( evt met MF e/o SUD) een extra daling van HbA1c geeft met 7,7 mmol/mol, met minder glykemische variabiliteit en minder hypoglykmieen. Bewijs mbt cardiovasculaire Conclusie: veiligheid: Na 20 jaar ervaring zijn er geen signalen van potentiele cardiovasculaire schade, De maar plaats er zijn van ook geen acarbose harde eindpunt in de studies behandeling gedaan. Op dit moment loopt van wel DM2 een lange verdient termijn studie: heroverweging. ACE trial. In en meta analyse van RCT s ( MeRIA) wordt de associatie gevonden van een 64% lager kans op MI en 35% lagere kans op cardiovasc events.
33 keuzehulp BS verlagende middelen gnm HbA1c tov placebo (mmol/mol) risico op hypo s? Effect op gewicht Bewijs harde eindpunten? Handhaven Naast Insuline? kosten metformi ne 12 nee (ca. 3 kg) ja ja laag SUD s 17 ja (ca.2-3 kg) repaglini de Acarbos e nee Ja bij 1dd / nee bij >1dd 11 ja (tot 3 kg) nee Ja bij 1dd / nee bij >1dd 8-12 nee Geen Nee, lijkt gunstig ja laag Dpp4 6-8 nee (tot 0,7 kg) Ja ten dele: bij < 3 jr gebruik voor alo-, sita-, en saxagliptine. GLP nee (gem 2 kg, soms 20 kg Tevens slechte lange termijn veiligheid pioglitazon: Verhoogd risico op blaaskanker, hartfalen en fracturen nee Ja., maar Niet vergoed Ja, maar Niet vergoed laag laag hoog Zeer hoog pioglitaz on 9-11 nee (ca. 2-3 kg) Niet eenduidig nee laag SGLT nee (ca. 1,6-2, 8kg) Ten dele: alleen empagliflozine gebruik (gem 3 jr) Ja, maar niet vergoed. hoog
34 Update: bloedglucose meting
35 Betrouwbaarheid Meting Een meter moet behalve betrouwbaar ook passend zijn bij de patient ( zoals bij beperkte handfunctie of slechtziendheid). (zie evt ) Omstandigheden die uitslag kunnen beinvloeden: Bij peritoneaal dialyse: meter mag niet reageren op maltose Bij afwijkende hematocrietwaarden (bij gestoorde aanmaak rode bloedcellen, zwangerschap, epoetine gebruik): kan meter dit? Bij frequente ontregeling: kan meter beta ketonen meten? Fouten door patient tijdens meting: Handen niet van te voren wassen Stuwen vanuit vinger Te weinig bloed op teststrip Teststrip aanraken met vinger Verlopen of verkeerde teststrip Batterij op of vuile of defecte meter (etc)
36 Betrouwbaarheid Meter In EU alleen meters met een CE label: de uitslag van de BS meting mag max 15% ( naar of ) afwijken. Gevaar substitutie van meters: tot 30% verschil in uitslagen, wat invloed kan hebben op insuline dosis. April 2015 statement NDF bloedglucosemeting: I. Alle verkrijgbare BS meters een onafhankelijke keuring door II. III. IV. gecertificeerd en deskundig lab of ze voldoen aan ISO Jaarlijkse herkeuring van meters, zowel meters die op de markt verkrijgbaar zijn, als meters die bij patient in gebruik zijn Jaarlijkse controle goed gebruik door patient en zo nodig aanvullende instructie/voorlichting Begeleiding door zorgverlener bij substituie van ene merk naar andere merk + hierbij nieuwe meter vgl met referentiemethode op laboratorium.
37 Hoe nu verder? Wat zijn de vervolgstappen? Waar zijn we in het proces van het route plan WSO?
38 WSO routeplan Evidence based aanbevelingen ontwikkelen in richtlijnen Aanbevelingen toetsen aan dagelijkse praktijk Meetinstrumenten ontwikkelen bij richtlijnen Authorisatie richtlijn na commentaarronde referenten/koepels/leden Professionele standaard Business impact bepalen
39 Bedankt voor uw aandacht
Medicamenteuze behandeling diabetes mellitus type 2 (DM2)
Medicamenteuze behandeling diabetes mellitus type 2 (DM2) Marloes Dankers 1 & 2 december 2015 IVM Het instituut dat gespecialiseerd is in het verspreiden van informatie en effectieve oplossingen voor een
Nadere informatieMedicatie Stappenplan
In 2018 is er door de NHG een nieuwe standaard Diabetes uitgebracht. In deze standaard is er in stap 3 en 4 van het medicatie stappenplan alternatieve medicatie toegevoegd. De basis van het stappenplan
Nadere informatieOverbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand
Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte
Nadere informatieUpdate NHG standaard Diabetes mellitus type 2
Update NHG standaard Diabetes mellitus type 2 20 en 22 juni 2017 Mw. dr. H. E. Hart, huisarts en kaderhuisarts diabetes Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra Voorzitter DiHAG Stap 1 Metformine Metformine
Nadere informatieDe nier en de rotonde. Googelen op rotondes in België. Wat gaat er mis bij diabetes? Nieren 10-12-2012. De nieren deel I. Nanno Kleefstra Henk Bilo
De nieren deel I Nanno Kleefstra Henk Bilo De nier en de rotonde Googelen op rotondes in België Wat gaat er mis bij diabetes? Wat gaat er mis bij de rotonde? Nieren 1 Functie & schade Functie & schade
Nadere informatieWorkshop voor apothekers en huisartsen. (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij
Workshop voor apothekers en huisartsen (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij Diabetes Mellitus type 2 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l
Nadere informatieNascholing Synchroon 23 nov 2017
Nascholing Synchroon 23 nov 2017 Voordat we echt beginnen. Telefoon bij de hand? Ga naar kahoot.it of open de app (indien gedownload) Voer gamepin in Voer nickname in Klaar voor de start! A Een nest grombelbeertjes
Nadere informatieNieuwe middelen bij type 2 DM, verandering in diabeteslandschap? Refresh en Update. Jan Tillemans, huisarts Arianne van Bon, internist endocrinoloog
Nieuwe middelen bij type 2 DM, verandering in diabeteslandschap? Refresh en Update Jan Tillemans, huisarts Arianne van Bon, internist endocrinoloog We leven in een wereld van steeds meer informatie en
Nadere informatieDe stap na gliclazide. Insuline? Nee!
NHG Standaard Diabetes 2013 De stap na gliclazide. Insuline? Nee! Mw. dr. H.E.Hart, Huisarts en kaderarts diabetes Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra, Julius Centrum UMC Utrecht 21 en 23 juni 2016
Nadere informatieNieuwe middelen. Arianne van Bon internist-endocrinoloog
Nieuwe middelen Arianne van Bon internist-endocrinoloog PKoothogzorg.nl NHG standaard 2018 De belangrijkste wijziging ten opzichte van de vorige versie van de NHG-Standaard is dat de zorg voor type-2 diabetespatiënten
Nadere informatieBenchmark Diabetes Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.)
Benchmark Diabetes 2015 Uw Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.) Zorgstraat Diabetes benchmarkuitkomsten 2015 DM (ook vergeleken met CVRM) lipiden kort nieuws zorgstraat
Nadere informatie6 e Terugkomdag Go Diabetes BV Update diabetes mellitus. Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 31 mei 2016
6 e Terugkomdag Go Diabetes BV Update diabetes mellitus Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 31 mei 2016 Programma Insulinevragen en ontregelingen Overbehandeling Sensibiliteitsmeting in het voetprotocol
Nadere informatieDiabetes en ramadan Mohamed Ahdi
Diabetes en ramadan Mohamed Ahdi Slotervaartziekenhuis, Amsterdam Rotterdam, 22 november 2012 Overzicht van de presentatie Achtergrondsinformatie vastenperiode vrijstelling literatuur: glucose regulatie
Nadere informatieOrale antidiabetica bij ouderen. Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011
Orale antidiabetica bij ouderen Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011 Diagnose Diabetes normaal Gestoorde glucose tolerantie diabetes nuchter
Nadere informatieNHG Standaard Diabetes Mellitus 2
Disclosure belangen spreker : Kees van der Made (apotheker te IJmuiden) NHG Standaard Diabetes Mellitus 2 Farmacotherapie (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieBehandeling Type 1 diabetes. Diabetes mellitus in vogelvlucht. Nieuwe ontwikkelingen in de. Behandeling van diabetes. Chronische behandeling diabetes
Diabetes mellitus in vogelvlucht Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van Diabetes Aantal diabetespatiënten wereldwijd in 2012 ca. 371 miljoen In 2025: 6% van de wereldbevolking Jaarlijks ca. 72.000
Nadere informatieMedisch Centrum Huisartsen
DIABETESMEDICATIE: Wat is nieuw? En wat met de nier? Dr. Defoer Francine diabetoloog Dr. Smets Liesbeth nefroloog Ontmoetingsavond MCH 4/4/2019 Medisch Centrum Huisartsen Casus 1: vrouw 56 jaar - Voorgeschiedenis:
Nadere informatieNierfunctieonderzoek bij diabetes. N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december Nieren. Nieren
Nierfunctieonderzoek bij diabetes N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december 2011 Nieren Nieren 1 Functie & schade Nierfunctie : het vermogen om afvalstoffen te klaren (voorbeeld: kreatinine) het vermogen
Nadere informatieOrale anti-diabetica, Wat hiermee te doen als Dvk en Poh. Bela Pagrach Diabetesverpleegkundige eerste en tweede lijn
Orale anti-diabetica, Wat hiermee te doen als Dvk en Poh Bela Pagrach Diabetesverpleegkundige eerste en tweede lijn Agenda Orale anti-diabetica medicatie Voorschrijf gedrag huisartsen Nederland NHG standaard
Nadere informatieDe nieuwe NHG DM2 standaard, wat is er veranderd?
De nieuwe NHG DM2 standaard, wat is er veranderd? Alle veranderingen in de nieuwe NHG DM2 standaard zijn aangegeven in rood. Streefwaardes HbA1c : Nu met een ondergrens Leeftijd
Nadere informatieBehandeling van diabetes type 2
Behandeling van diabetes type 2 Diabetes type 2 is de meest voorkomende vorm van diabetes: ongeveer negentig procent van de mensen heeft diabetes type 2. Hierbij is vaak sprake van een combinatie van factoren.
Nadere informatieDiabetes Mellitus type 2 en tabletgebruik. Diabetesteam IJsselland Ziekenhuis
Diabetes Mellitus type 2 en tabletgebruik Diabetesteam IJsselland Ziekenhuis Wat is diabetes type 2? Diabetes type 2 komt veel bij ouderen voor. Vroeger werd deze vorm daarom ook wel ouderdomssuiker genoemd.
Nadere informatieDiabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts. Waar gaat het over? De bejaarde. De ene bejaarde is de andere bejaarde niet...
Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts Waar gaat het over? Kwetsbare bejaarden: zin van goede glucoseregeling, bloeddrukbehandeling lipiden en bijv. funduscontrole 3 De bejaarde
Nadere informatieBasaal Plus. Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011
Basaal Plus Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011 2 Toetsvragen Bij Insuline Resistentie bestaat er een afname in vrije vetzuur
Nadere informatieBehandeling van hypertensie
NECF onderwijsbijeenkomst 19 juni 2014 Farmacotherapie bij 80+ers: Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Behandeling van hypertensie Evelien Lutke Schipholt, apotheker externe instellingen, CWZ Gerard Rongen,
Nadere informatieWelke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline?
Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Joost Hoekstra, internist, AMC Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met
Nadere informatieDit is een korte beschrijving van de insulinetherapie. Voor uitwerking en verdere informatie zie de bijlage met het volledige protocol.
Insuline protocol Auteur: Kaderhuisarts diabetes Daniel Tavenier Datum: September 2014 Dit is een korte beschrijving van de insulinetherapie. Voor uitwerking en verdere informatie zie de bijlage met het
Nadere informatieDiabetes mellitus type II
1414, v; DM2 Pagina 1 van 13 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 31 december 18 van de registratiehouders die volgens de consultatieprocedure kunnen
Nadere informatieEen maaltijd meer of minder? Aanpassingen tijdens de ramadan
Een maaltijd meer of minder? Aanpassingen tijdens de ramadan Wat is ramadan? 5 pijlers van de Islam 1. geloof in Allah 2. rituele gebeden 3. vasten tijdens ramadan 4. geven van aalmoezen 5. bedevaart naar
Nadere informatieNieuwe standaard DM Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven.
Nieuwe standaard DM2 2018 Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven. Streefwaardes HbA1C Streefwaardes HbA1C Nu ook een ondergrens Leeftijd
Nadere informatieDe nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2
De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2 F. Holleman Belangenverstrengeling Academisch prestige: AMC Adviesraden: sanofi, Eli Lilly Onderzoekssponsoring: MSD Alle (neven)inkomsten afkomstig van
Nadere informatieNieuwe geneesmiddelen bij de behandeling van diabetes mellitus type 2. Nicolaas Schaper
Nieuwe geneesmiddelen bij de behandeling van diabetes mellitus type 2 Nicolaas Schaper Non-insulin glucose verlagende medicatie Insulin, metformin, SU (briefly) GLP-1 (s.c.), ook in fixed combination met
Nadere informatieHoofdstuk 5 Medicatie
Hoofdstuk 5 Medicatie 5.1 Inleiding Diabetes Mellitus wordt altijd met een dieet behandeld, maar ook met tabletten en/of insuline. Uw arts kiest, in overleg met u, de behandeling die bij u past. Bij niet
Nadere informatieDiabetes Consultaties Nieuwe DM-medicatie en Casuïstiek. Nieuwe DM Medicatie 30-5-2016. SGLT-2 sodium glucose 2 remmers
Diabetes Consultaties Nieuwe DM-medicatie en Casuïstiek Internist Monique Leclercq Kaderhuisarts DM2 Hester van Doorninck Nieuwe DM Medicatie SGLT-2 Biologicals Nieuwere insulines Nieuwe middelen voorschrijven?
Nadere informatieBehandeling diabetes mellitus bij. gevorderde chronische nierschade
Behandeling diabetes mellitus bij gevorderde chronische nierschade 9 maart 2015 Gabe van Essen, internist-nefroloog HagaZiekenhuis Aris Prins, apotheker Mirjam Timmerman, huisarts en kaderarts diabetes
Nadere informatieDiabetes mellitus 2. Clara Peters, huisarts Mea de Vent, praktijkondersteuner
1 Diabetes mellitus 2 Clara Peters, huisarts Mea de Vent, praktijkondersteuner 2 Inhoud Epidemiologie Diagnostiek en behandeling in de diabetesketenzorg in Nederland Wat doet de praktijkondersteuner binnen
Nadere informatieglycemie medicatie aanpassen in de praktijk
glycemie medicatie aanpassen in de praktijk Prof. Dr. Frank Nobels Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove Mogen educatoren dat? Neen, maar... in een team kunnen daar afspraken over
Nadere informatieLandelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde
Landelijk Diabetes Congres 2016 Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieHartfalen: medicatie in de 1 e lijn en interacties
Hartfalen: medicatie in de 1 e lijn en interacties Disclosure Bart Kremers Werkzaam bij Apotheek Ravenstein en GIC-helpdesk van de KNMP Geen contacten/belangen mbt farmaceutische industrie Hartfalen-medicatie
Nadere informatieDiabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren Huisarts, lid DiHAG Senior-onderzoeker Diabetes kenniscentrum Disclosure Geen conflicts of interest De toekomst!!! >25% = >75 jaar Karakteristieken ouderen
Nadere informatieFeiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes
Feiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes Heleen Berkelmans, diëtist, DITO Paul van den Broek, medisch coördinator Diabetes Inhoud Diëten en medicatie aanpassen? Wat te doen na een gastric bypass?
Nadere informatieDe nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal. EADV-regiobijscholing najaar 2013: Diabetes Mellitus & Vrouwen
De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal Epidemiologie RIVM rapport april 2013: 800.000 mensen diabetes (1 jan 2011) 87.000 nieuwe patiënten per jaar erbij 90% Type 2 25% niet gediagnosticeerd
Nadere informatieNierschade. Kernboodschap. Nierfunctiestoornissen en albuminurie. Hart- en vaatziekten. Tijdige behandeling kan dit risico verminderen!
Nierschade April 2013 Leonie Tromp huisarts te Tilburg Kaderarts Hart- en Vaatziekten Kernboodschap Nierfunctiestoornissen en albuminurie Hart- en vaatziekten Tijdige behandeling kan dit risico verminderen!
Nadere informatieMedicatie, diabetes en verminderde nierfunctie. Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker
Medicatie, diabetes en verminderde nierfunctie Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker Diabetes medicatie en verminderde nierfunctie Kort overzicht Verminderde nierfunctie Metabolisme/eliminatie van
Nadere informatie5.1 Tabletten en andere medicatie. Metformine (merknaam Glucophage)
Hoofdstuk 5 Medicatie Diabetes mellitus wordt altijd met een dieet behandeld, maar ook met tabletten en/of insuline. Uw arts kiest, in overleg met u, de behandeling die bij u past. Bij niet of niet goed
Nadere informatieFarmacotherapie. Farmacokinetiek & -dynamie. Overzicht. Farmacokinetiek: Wat doet het lichaam met het geneesmiddel?
Farmacotherapie Agnes Nicia Farmacokinetiek & -dynamie Farmacokinetiek: Wat doet het lichaam met het geneesmiddel? Farmacodynamie: Wat doet het geneesmiddel met het lichaam? Overzicht Dosis geneesmiddel
Nadere informatieWorkshop chronische nierschade. Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra
Workshop chronische nierschade Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra Mevr. Muis 73 jaar Voorgeschiedenis: diabetes mellitus type 2 hartfalen regelmatig urineweginfecties, 2x pyelonefritis aspecifieke
Nadere informatieDiabetes Mellitus. Toen en nu. 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts
Diabetes Mellitus Toen en nu 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts 2015 een jaar van Celebrations 2015 een jaar van Celebrations 1965-1980 Behandeling type-1 1 x daags insuline!! (varkens/rund)
Nadere informatie(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen
symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer
Nadere informatieCVOT bij type 2 diabetes: een revolutie
CVOT bij type 2 diabetes: een revolutie Prof. Dr. Frank Nobels Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove Kath Univ Leuven Speaker disclaimer F. Nobels is or has been consultant for
Nadere informatieMedicatiewijzer Diabetes mellitus type 2
Medicatiewijzer Diabetes mellitus type 2 Ze vindt hem zo schattig, maar ze weet niet dat m n medicijnen er inzitten Sylvia, 34 jaar Deze medicatiewijzer Diabetes Mellitus is voor mensen met Diabetes Mellitus
Nadere informatieConflicts of Interest. Nieuwe versus oude behandelstrategieën: aanbevelingen voor de huisarts
Nieuwe versus oude behandelstrategieën: aanbevelingen voor de huisarts Dr. ST (Bas) Houweling, kaderhuisarts Langerhans lid NHG-standaardcommissie DM2 Nieuwe behandelstrategieën met oude middelen: aanbevelingen
Nadere informatieHbA1c 7% - 9% HbA1c 7% - 9% HbA1c 7% - 9% HbA1c 7% - 9% HbA1c 7% - 9% HbA1c 7% - 9% 1x/dag en HbA1c >7,5
SCHEMA 1: MOGELIJKE COMBINATIES WANNEER GESTART WORDT MET METFORMINE Orale medicatie GFR > 50 MONOTHERAPIE BITHERAPIE TRITHERAPIE Metformine DPP4-inhibitor SGLT 2 inhibitor Sulfonylureum Gliniden Incretine-mimeticum
Nadere informatieDe vingerprikloze sensor: wat is waar? 1. Deze wordt nooit vergoed 2. Deze wordt alleen vergoed als patiënt vier maal daags spuit en dus frequent glucose meet 3. Deze wordt alleen vergoed bij hypoglykemie
Nadere informatieRechtstreekse melding aan de gezondheidszorgbeoefenaars
Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico
Nadere informatieDiabeteszorg aan het eind van het leven.geen Standaard. Casuïstiek Nr. 1. Vervolg. Casuïstiek Nr. 2. Vervolg 14-6-2013
Diabeteszorg aan het eind van het leven.geen Standaard Drie patiënten, driemaal onzekerheid 1 2 Casuïstiek Nr. 1 Man, 85 jr, BMI: 28, Duur DM2:15jr Medicatie: 2dd 850 mg metformine HbA1c: 48 mmol/mol (6
Nadere informatieDiabetes Mellitus rondom een operatie: wat moeten we ermee?
Diabetes Mellitus rondom een operatie: wat moeten we ermee? Maarten Visscher Resident in Anaesthesiology PhD Candidate Casus Patient, mw. D, 63 jr, lapchol VG: 1x HNP OK 1990 MI 1996 DM Med: PCM, gliclazide,
Nadere informatieChronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015
Chronische nierschade A. van Tellingen Smeerolie voor de poli 2015 Wie dient verwezen te worden? 52-jarige vrouw met diabetische nefropathie: MDRD 62 ml/min/1.73m 2 en albuminurie 28 mg/l? 68-jarige man:
Nadere informatieBetreft: MedicomSmart
1 Overzicht van de kennisregels Overzicht van de kennisregels die door Health Base opgesteld zijn voor MedicomSmart. Elke kennisregel staat voor een beslisboom met 1 of meerdere uitkomsten. Deze uitkomsten
Nadere informatieVoor overleg met het Diabetesteam kunt u op werkdagen contact opnemen met: Tussen uur en uur en uur en uur
DIABETES DAGBOEK E I G E N A A R D I A B E T E S D A G B O E K Naam Adres Contactpersoon Telefoon E-mail O V E R L E G Voor overleg met het Diabetesteam kunt u op werkdagen contact opnemen met: Naam huisarts
Nadere informatieDiabetes en kanker: nieuwe inzichten
Diabetes en kanker: nieuwe inzichten Joost B.L.Hoekstra internist AMC 11-10-2012 Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met diverse farmaceutische
Nadere informatieSnelwerkende insuline analoog. Novorapid (aspart) Humalog (lispro) Apidra (glulisine)
Wat gaan we doen Basiskennis diabetes Bijspuiten met 2-4-6-regel De zieke patiënt Verkeerde insuline gespoten etc. Een aantal doseringsadviezen Uitleg diabetesspreekuur.nl 2 Snelwerkende insuline analoog
Nadere informatieSamen Scholing 17 mei 2011
Samen Scholing 17 mei 2011 Zorggroep GO DM bv > april 2010, nu 1 jaar oud Zorgprogramma aanpassingen 2011 Kwaliteitscie. uitgebreid met 2 POH-S KIS verder uitgebouwd met FF en mogelijkheid voor teleoogheelkunde
Nadere informatieDr.Martin van Leen Specialist ouderengeneeskunde. Diabetes behandeling bij (kwetsbare) ouderen NHG versus Verenso. Achtergrondinformatie
Diabetes behandeling bij (kwetsbare) ouderen NHG versus Verenso Dr.Martin van Leen Specialist ouderengeneeskunde (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieRegulatie van DM en hypertensie bij ouderen met chronische nierschade
Regulatie van DM en hypertensie bij ouderen met chronische nierschade Symposium Chronische Nierschade, MCHaaglanden, 29-10-2012 Anneke Boon, diabetesverpleegkundige / POH Eduard Scholten, internist-nefroloog
Nadere informatieWat iedere zorgverlener moet weten. Recent nieuws uit de diabeteswereld. Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers. Endocrinoloog UZGent
Wat iedere zorgverlener moet weten Recent nieuws uit de diabeteswereld Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZGent 13 Diabetessymposium Gent, 9.11.2010 AHS / NVKVV Diagnosecriteria 1 Criteria voor
Nadere informatie% Slechter! Nieuwe langwerkende insulines. Wat is een goed basaal insuline? STEMSYSTEEM. Wat is een goed basaal insuline?
Nieuwe langwerkende insulines Na het uitkomen van de laatste NHG-Standaard zijn er 3 nieuwe langwerkende insulines op de markt gekomen. Daarnaast hebben we nog de oude NPH insuline en de oude detemir en
Nadere informatieBijlage IV. Wetenschappelijke conclusies
Bijlage IV Wetenschappelijke conclusies 1 Wetenschappelijke conclusies Natrium/glucose-cotransporter-2-remmers (SGLT2-remmers) worden gebruikt in combinatie met een dieet en lichaamsbeweging bij patiënten
Nadere informatieOverzicht OAD - GLP-1 ANALOGEN - INSULINES
METFORMINE Verhoogt de insuline gevoeligheid Vertraagt de opnamesnelheid van glucose Verbetert de opname van glucose ter hoogte van de spiercellen Vertraagt de vrijstelling van glucose uit glycogeen ter
Nadere informatieDiabetes in verpleeghuis, anders dan thuis? Dr. Martin van Leen Specialist ouderengeneeskunde. Achtergrondinformatie. Diabetes bij ouderen
Disclosure belangen Dr. M.W.F. van Leen Diabetes in verpleeghuis, anders dan thuis? Dr. Martin van Leen Specialist ouderengeneeskunde (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieGlucoseregulatie en hemodialyse
Glucoseregulatie en hemodialyse door Jessica Kranenburg Lid SIG diabetes en nefrologie Inhoud KDOQI richtlijnen Informatie uit Dialyse Document Diabetes Casussen Aanbevelingen Dialyse- en diabetesverpleegkundige
Nadere informatie27-6-2014. Disclosure. Programma. Lab-w aarden. Casus De heer J. Xxxxxxx. Langerhanssymposium. Drs. V.R. Rambharose, kaderhuisarts
1 Sociale problematiek en diabetes Een sombere werkloze man van 59 jaar, veel sociale problemen en ook nog eens diabetes Ontwikkeld door de HartVaatHAG Langerhanssymposium Juni 2014 Drs. V.R. Rambharose,
Nadere informatieOperatieve zorg bij diabetes. Jan Kraak - verpleegkundig specialist diabetes Noordelijke Nascholing De lat ligt Hoog in het Veen 28-05-2015
Operatieve zorg bij diabetes Jan Kraak - verpleegkundig specialist diabetes Noordelijke Nascholing De lat ligt Hoog in het Veen 28-05-2015 Waar wil ik het met u over hebben? en hopelijk u met mij q organisatie
Nadere informatieGOED GEBRUIK GENEESMIDDELEN DIABETES EDUCATIE THERAPIETROUW VOORTRAJECT DIABETES
GOED GEBRUIK GENEESMIDDELEN DIABETES EDUCATIE THERAPIETROUW VOORTRAJECT DIABETES Therapietrouw en Goed gebruik Welke vragen heeft u over diabetes en uw geneesmiddelen? Wij zijn er voor u en helpen u graag
Nadere informatieTransmurale werkafspraak GLP-1-receptoragonisten
Transmurale werkafspraak GLP-1-receptoragonisten Inleiding De vierde herziening van de NHG-standaard Diabetes Mellitus type 2 (T2DM) van juli 2018 betreft de paragraaf Bloedglucoseverlagende middelen en
Nadere informatieVoorstellen. Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen
Voorstellen Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen Niertransplantatie UMCG Niertransplantatie 8 centra NL * UMC 1 e jaar UMC vervolg 2 e lijn, periferie
Nadere informatieDe ouder wordende diabetespatiënt. Allerlei typen ouderen. Getallen in Nederland
De ouder wordende diabetespatiënt Karin Daemen, internist Tergooiziekenhuizen, locatiehilversum Begin vorige eeuw infectieziektes Nu chronische ziektes hart-en vaatziekten kanker COPD diabetes gewrichtsaandoeningen
Nadere informatieDiabetes mellitus. De behandeling van diabetes mellitus
Diabetes mellitus Diabetes mellitus (suikerziekte) is een ziekte van de stofwisseling; hierbij zit er te veel glucose in het bloed Dat kan twee oorzaken hebben: bil type 1 diabetes maakt het lichaam niet
Nadere informatieBeter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2
Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2 Beter Leven met diabetes type 2 Voorlichtingsmateriaal voor mensen met diabetes type 2 De flip-over Beter Leven met
Nadere informatieHoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013
Hoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013 Diabetologia. 2012 Jun;55(6):1577-96. Epub 2012 Apr 20. Diabetologia.
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. De diabeteszorg in het Refaja ziekenhuis
De diabeteszorg in het Refaja ziekenhuis DE DIABETESZORG IN HET REFAJA ZIEKENHUIS INLEIDING Diabetes mellitus is een veel voorkomende chronische ziekte die gekenmerkt wordt door een te hoge bloedglucosewaarde.
Nadere informatieDIABETES MELLITUS. www.benuapotheek.nl
DIABETES MELLITUS www.benuapotheek.nl DIABETES MELLITUS DIABETES MELLITUS (SUIKERZIEKTE) IS EEN STOFWISSELINGSZIEKTE WAARBIJ ER TE VEEL GLUCOSE IN HET BLOED ZIT. HIERDOOR KUNNEN BLOEDVATEN EN ZENUWWEEFSEL
Nadere informatieRichtsnoer Diagnostiek en behandeling DM2
Richtsnoer Diagnostiek en behandeling DM2 MUMC+ & ZIO Versie 2.0, 181105 Inleiding Met de behandeling van Diabetes Mellitus type 2 (DM2) wordt beoogd klachten en complicaties, zoals HVZ (hart- en vaatziekten),
Nadere informatieVan de ruim één miljoen
34 diabetesmedicatie Nieuwe orale antidiabetica Een groot deel van de patiënten met diabetes mellitus type 2 krijgt tabletten om de bloedglucose te verlagen. De laatste jaren zijn er aardig wat nieuwe
Nadere informatieDiabetes en HVZ: Wat is de toekomst? Donderdag 27 november :45-11:15 Max Nieuwdorp, internist-endocrinoloog AMC-VUmc
Diabetes en HVZ: Wat is de toekomst? Donderdag 27 november 2015 10:45-11:15 Max Nieuwdorp, internist-endocrinoloog AMC-VUmc Geschatte prevalentie van DM in 2025 Voorspelling is dat in 2050 20-30% van alle
Nadere informatieDiabetescasuïstiek voor de huisarts
Diabetescasuïstiek voor de huisarts Els Delaunay 17/01/2019 inleiding Nieuwe guidelines voor behandeling DM2 Doel: complicaties voorkomen Keuze geneesmiddel: patiënt CENTRAAL: Klinische kenmerken/patiëntkenmerken
Nadere informatieBenchmark Diabetes 2016 SEZ Zaanstreek-Waterland
SEZ Zaanstreek-Waterland Waterland Mvr. M.E.M. Nota Dhr. R.T. Swart Kenniscentrum voor Ketenzorg Inhoudsopgave Leeswijzer... 3 Populatiegegevens... 4 Populatiegegevens gespiegelde patiënten... 5 Proces-
Nadere informatieBijlage IV. Wetenschappelijke conclusies
Bijlage IV Wetenschappelijke conclusies Wetenschappelijke conclusies Natriumglucose-cotransporter-2-remmers (SGLT2-remmers) worden gebruikt in combinatie met een dieet en lichaamsbeweging bij patiënten
Nadere informatieHoe maken we beter met pillen? dr Anne Leendertse, apotheker
Hoe maken we beter met pillen? dr Anne Leendertse, apotheker Hoe maken we beter met pillen? dr Anne Leendertse HARM-onderzoek fouten kosten risicofactoren frequentie 1 op de 18 Leendertse et al. Arch Intern
Nadere informatieDiabetes, uitgiftebegeleiding
Diabetes, uitgiftebegeleiding Samenvatting 1/6 Diabetes is een aandoening waarbij veel verschillende zorgverleners betrokken zijn: apotheek, huisarts, praktijkondersteuner, fysiotherapeut, diëtist, podotherapeut,
Nadere informatieNuchter zijn voor operatie, behandeling of onderzoek: TABLETTEN
Inwendige geneeskunde Nuchter zijn voor operatie, behandeling of onderzoek: TABLETTEN www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl INW011TXT / Nuchter
Nadere informatieVoorlichting. diabetespatiënten. Waarom. in de Prédialyse. 19 november voor. Als ik dat geweten had!
Voorlichting voor diabetespatiënten in de Prédialyse Waarom Goede voorlichting ten aanzien van diabetes in de prédialysefase is belangrijk om: Aan de patiënt de mogelijkheid te bieden een verantwoorde
Nadere informatieDatum 28 augustus 2018 Betreft GVS beoordeling semaglutide (Ozempic ) Onze referentie
> Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister voor Medische Zorg en Sport Postbus 20350 2500 EJ 'S-GRAVENHAGE 2018041831 Zorginstituut Nederland Zorg I Oncologie Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus
Nadere informatieMedicatie Risico bij Nierschade. Nictiz symposium 15 november 2016 Chris Hagen nefroloog
Medicatie Risico bij Nierschade Nictiz symposium 15 november 2016 Chris Hagen nefroloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 121 Nederlandse samenvatting Patiënten met type 2 diabetes mellitus (T2DM) hebben een verhoogd risico op de ontwikkeling van microvasculaire en macrovasculaire complicaties. Echter,
Nadere informatieDiabeteszorg in de verpleeghuispraktijk
Diabeteszorg in de verpleeghuispraktijk En de rol van de praktijkverpleegkundige Henk de Jong, specialist ouderengeneeskunde Agaath Bruin, praktijkverpleegkundige Diabeteszorg bij kwetsbare ouderen: Bron:
Nadere informatieNationale Hartfalendag 2018
Richtlijn palliatieve zorg 2018 Concrete adviezen tav medicatie in NYHA III-IV hartfalen Louise Bellersen cardioloog, RadboudUMC, Nijmegen Nationale Hartfalendag 2018 Vrijdag 28 september 2018 Disclosure
Nadere informatieDiabetes for dummies. Dr. C.B. Brouwer, internist
Diabetes for dummies Dr. C.B. Brouwer, internist Inhoud presentatie Werkingsmechanisme huidige arsenaal Plaatsbepaling met kosten/ baten/bijwerkingen NB huidige tijd vs vroeger! Aantal oude middelen zou
Nadere informatieMarc Christiaens. Linda Van Himme. Workshop diabetes
Marc Christiaens Linda Van Himme Workshop diabetes HbA1c= hemoglobine A1c Gemiddelde van de bloedsuiker Casus 1 : Mia 1. 51 jaar, actief verenigingsleven oa fietsclub met wekelijkse activiteit (outdoor/indoor)
Nadere informatieMeten en weten. Focus op hypo s. Koen van Beers, arts-onderzoeker
Meten en weten Focus op hypo s Koen van Beers, arts-onderzoeker Inhoud 1. Meten: waarom? 2. Continue Glucose Monitoring 3. IN CONTROL onderzoek 4. Flash Glucose Monitoring (FreeStyle Libre) 5. IMPACT onderzoek
Nadere informatie