DE NIEUWE ANTISTOLLINGSMIDDELEN IN DE CARDIOLOGISCHE PRAKTIJK CONFLICT OF INTEREST STATEMENT BIJDRAGE PRESENTATIE VRAAG VRAAG VRAAG

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "22-11-2013 DE NIEUWE ANTISTOLLINGSMIDDELEN IN DE CARDIOLOGISCHE PRAKTIJK CONFLICT OF INTEREST STATEMENT BIJDRAGE PRESENTATIE VRAAG VRAAG VRAAG"

Transcriptie

1 DE NIEUWE ANTISTOLLINGSMIDDELEN IN DE CARDIOLOGISCHE PRAKTIJK Martin Jan Schalij Hartcentrum Leiden Leids Universitair Medisch Centrum CONFLICT OF INTEREST STATEMENT Geen persoonlijke belangen. De afdeling cardiologie van het LUMC ontvangt unrestricted research en fellowship ondersteuning van: Boston Scientific Medtronic Biotronik St-Jude Medical GE De afdeling Cardiologie is betrokken bij meerdere door de industrie geïnitieerde research projecten. BIJDRAGE PRESENTATIE Deze presentatie is tot stand gekomen in samenwerking met: Dr. Menno Huisman, afdeling Trombose- Hemostase, Leids Universitair Medisch Centrum. Spreker: voorzitter Leidraad begeleide introductie NOACs, Orde Medisch Specialisten. NOAC s zijn effectief en wij kunnen verwachten dat binnen 5 jaar: 10% 20% 40% 60% >80% van de patiënten met boezemfibrilleren die in aanmerking komen voor antistollingstherapie een NOAC gebruiken. Groot deel Atriumfibrilleren patienten krijgt geen antistollingstherapie nu! NOAC s zijn weliswaar effectief maar er worden meer ernstige bloedige CVA s gezien onder NOAC gebruik en aangezien een antidotum ontbreekt moeten zij alleen worden voorgeschreven aan patiënten die niet goed instelbaar zijn op een VKA JA NEE De introductie van NOAC s is nodeloos vertraagd door politieke discussies: Wat moet er met de Trombosediensten gebeuren? Wat gebeurt er met de salarissen van dokters als de NOAC s op grote schaal worden voorgeschreven? (gezien de kosten van de NOAC s) EENS ONEENS 1

2 De Trombosediensten moeten een centrale rol spelen bij de zorg voor patiënten die NOAC's gebruiken (gelijk aan de rol die zij hebben bij de zorg voor patiënten die een VKA gebruiken EENS ONEENS Het meest voorkomende adverse event in the RE-LY studie was: Dabigatran Warfarine Dyspepsie 11.3% 5.8% p< Tractus digestivus bloeding 1.3% 0.9% Boezemfibrilleren 5.5% 5.8% Moeheid 6.6% 6.2% Intracranialbleeding: Dabigatran 0.3%/yr Warfarin0.74%/yr Medication discontinued at 2 yrs: Dabigatran 21% Warfarin 17% P<0.001 DE RE-LY STUDIE NEJM 2009 In this noninferiority trial, we randomly assigned 18,113 patients who had atrial fibrillation and a risk of stroke to receive, in a blinded fashion, fixed doses of dabigatran 110 mg or 150 mg twice daily or, in an unblinded fashion, adjusted-dose warfarin. The median duration of the follow-up period was 2.0 years. The primary outcome was stroke or systemic embolism. In patients with atrial fibrillation, dabigatran given at a dose of 110 mg was associated with rates of stroke and systemic embolism that were similar to those associated with warfarin, as well as lower rates of major hemorrhage. Dabigatran administered at a dose of 150 mg, as compared with warfarin, was associated with lower rates of stroke and systemic embolism but similar rates of major hemorrhage. (ClinicalTrials.gov number, NCT ) NIEUWS RONDOM DE RE-LY STUDIE Het aantal beroertes bij mensen met hartritmestoornissen kan fors omlaag. Dat blijkt uit een internationaal onderzoek waaraan ook dertig Nederlandse ziekenhuizen hebben meegedaan. Het antistollingsmiddel dabigatran vermindert de kans op een beroerte bij mensen met hartritmestoornissen met ruim eenderde. De resultaten zijn gepubliceerd in het toonaangevende New England Journal of Medicine. Cardioloog Marco Alings heeft in Nederland het onderzoek geleid. NOS journaal augustus 2009 Dabigatran is even effectief of effectiever en geeft significant minder CVA s en een gelijk aantal ernstige bloedingen DABIGATRAN GEBRUIK NA DE RE-LY NA DE RE-LY STUDIE Patiënten vragen frequent om de nieuwe medicijnen Table 1. Number of dabigatran users in the Netherlands between 2008 and 2011 Drug Dabigatran 29 1,026 1,048 2,056 Informatie in publiekstijdschriften of op websites Als gevolg ontbreken vergoeding: industrie onderneemt initiatieven om vergoeding voor individuele patiënten te regelen. Tot eind 2012 geen betrouwbaar introductie protocol!! LAREB.nl 2

3 NA DE RE-LY STUDIE VWS 15 mei 2012 Gezondheidsraad Nieuwe antistollingsmiddelen: een gedoseerde introductie=> voorstel: nieuwe studies noodzakelijk. Niet zonder meer de resultaten van de gerandomiseerde studies overnemen. Telegraaf maandag 23 juli 2012; Pleidooi cardiologen voor snel vergoeden nieuwe medicijnen Getreuzel kost levens hartpatiënten Medisch Contact 12 oktober 2012 Twijfels over nieuwe antistolling TRACTUS DIGESTIVUS BLOEDINGEN Studies on treatment of venous thrombosis or acute coronary syndrome have shown that patients treated with noac have an increased risk of GIB, compared with those who receive standard care. Better reporting of GIB events in future trials could allow stratification of patients for therapy with gastroprotectiveagents. De effectiviteit is bovendien gelijk aan de oude therapie maar het nadeel is dat er nog geen goed getest antidotum beschikbaar is om de werking van het middel snel te stoppen, bijvoorbeeld bij een ernstige bloeding, aldus Holster. Zij ontdekte dat het risico op maag-darm bloedingen bij de NOAC 50% hoger is vergeleken met de standaardtherapie. Het risico is met name hoger in de groep patiënten die behandeld werd voor een trombosebeen/longembolie of een (dreigend) hartinfarct Gastroenterology 2013: New oral anticoagulants increase risk for gastrointestinal bleeding: a systematic review and meta-analysis. Holster IL, Valkhoff VE, Kuipers EJ, Tjwa ET KETENZORG VOOR PATIENTEN DIE ANTISTOLLING MOETEN GEBRUIKEN IS ONVOLDOENDE Er is gesignaleerd dat de keten zorg onvoldoende is geborgd Dat veel complicaties in ziekenhuizen worden veroorzaakt door onjuist gebruik van antistollingsmiddelen Dat de resultaten in subgroepen (bijvoorbeeld kwetsbare ouderen) zeer slecht zijn IGZ wil verbetering! VERVOLG ACTIES Orde Medisch Specialisten 9 november 2012 Leidraad begeleide introductie nieuwe orale antistollingsmiddelen Centrale rol apotheker Er komen regionale expertise centra Er moet een regionaal protocol komen Voor wat betreft de NOAC s: volstrekt onvoldoende kennis bij zorgverleners SEH arts: deze patiënt gebruikt een nieuw antibioticum Geen protocollen ed. in het geval van noodsituaties VWS 13 december2012 Landelijke Standaard KetenzorgAntistolling voor de eerste- en tweedelijnszorg LSKA: centrale rol voor trombosediensten. ANTISTOLLINGSTHERAPIE IN NEDERLAND > patiënten in Nederland op vitamine K antagonisten (VKA) ter preventie van eerste of recidief trombo-embolische complicaties > 95 % onder controle bij de Trombosedienst Indicaties: Atriumfibrillatie (55-60% van alle patienten op VKA) Myocard infarct Hartklep prothese Veneuze trombose-longembolie Gedilateerde cardiomyopathie Overige indicaties Richtlijn gebruik NOACs 17 3

4 VOOR- EN NADELEN VAN VKA Bekend geneesmiddel (> 60 jaar): werking en bijwerking Bij goede therapietrouw en dosering zeer effectief Individueel doseren nodig Veel interacties Angst bij artsen voor bloedingen vooral bij oudere patiënten => gevolg tot 50% krijgen geen VKA Weerstand bij patiënten die de gang naar trombosediensten als beperkend zien Relatief veel patiënten regelmatig buiten de therapeutische bandbreedte WAARAAN MOET EEN MODERN ANTITROMBOTICUM VOLDOEN? Snelle werking Eenvoudig doseren Geen labcontrole nodig Geen interactie met andere medicatie of voedsel Effectief Veilig Goedkoop Time in TherapeuticRange (TTR): RELY trial (n=>18000) TTR 44-77%! STOLLINGSCASCADE EN AANGRIJPINGSPUNTEN Intrinsic (contact) Extrinsic (tissue factor) Antithrombin Indirect FXa inhibitors KENMERKEN NOACS Heparin/LMWH X Xa Inactivated Xa Warfarin* Direct Xa inhibitors Antithrombin Heparin cofactor II Prothrombin Thrombin (IIa) Inactivated thrombin Fibrinogen Fibrin Dabigatran etexilate *In addition, the following Vitamin K-dependant factors are affected by warfarin: Factor VII, Factor IX, Protein C, Protein S BELANGRIJKSTE STUDIE RESULTATEN Dabigatran 150 mg 2dd effectiever bij preventie ischemisch herseninfarct dan VKA Dabigatran 110 mg 2dd en rivaroxaban 20 mg 1dd even effectief als VKA Alle NOACs veroorzaken minder intracraniële bloedingen dan VKA, onverlet de TTR (time in therapeutic range) Dabigatran 150 mg 2dd en rivaroxaban geven meer gastro-intestinale bloedingen dan VKA Dabigatran: mogelijk meer myocardinfarcten dan VKA (of VKA beschermt beter tegen AMI dan Dabigatran) AM J MED DOES WARFARIN FOR STROKE THROMBOPROPHYLAXIS PROTECT AGAINST MI IN ATRIAL FIBRILLATION PATIENTS? LIP GY, LANE DA. The overall annual event rate for those receiving warfarin was 0.98% compared with 1.32% for those receiving comparators. Warfarin was associated with a significant reduction in myocardial infarction (relative risk 0.77; 95% confidence interval (CI), ), an effect largely driven by the RE-LY trial. Warfarin might provide a protective effect against myocardial infarction compared with nonwarfarin anticoagulants or "anticoagulation equivalents" in patients with atrial fibrillation who are prescribed anticoagulation for stroke thromboprophylaxis. 4

5 REGISTRATIE ORALE ANTITROMBOTICA Dabigatran, rivaroxaban en apixaban worden vergoed voor de preventie van CVA en systemische embolie bij patiënten met atriumfibrilleren Dabigatran, rivaroxaban en apixaban worden vergoed voor tromboseprofylaxe bij orthopedische ingrepen (heup-knievervanging) Rivaroxaban is geregistreerd voor behandeling acute veneuze tromboembolie nog geen vergoeding in NL INDICATIES CARDIOLOGIE (1) Het indicatiegebied voor de NOACs is de preventie van tromboembolische complicaties bij patiënten met non-valvulair AF De noodzaak voor antistolling bij patiënten met AF dient te worden ingeschat met de CHA 2 DS 2 -VASc score en afgewogen tegen het bloedingsrisico Bij een CHA 2 DS 2 -VASc score van 1 wordt orale antistollingstherapie geadviseerd met vitamine-k-antagonisten (fenprocoumon of acenocoumarol), een directe trombineremmer (dabigatran) of met een factor-xa-remmer (rivaroxaban) INDICATIES CARDIOLOGIE (LEIDRAAD) HET GEBRUIK VAN NOACS IS MINDER RAADZAAM BIJ: Bij een CHA 2 DS 2 -VASc score van 1 kan worden overwogen om orale antistollingstherapie voor te schrijven; hierbij kan een keuze worden gemaakt uit een VKA of NOAC. De behandelaar kan besluiten om bij deze patiënten geen antistollingstherapie te geven Er is geen directe medische noodzaak om patiënten die goed zijn ingesteld op VKA actief om te zetten naar NOAC therapie. De afweging hierbij is dat het verschil in het optreden van herseninfarcten (bij hoge dosis dabigatran 150 mg 2dd) t.o.v. VKA wegvalt, indien de patiënt in het merendeel van de tijd goed is ingesteld. Een bloedingscomplicatie onder VKA-gebruik; Verhoogd bloedingsrisico (HASBLED score) Lage therapietrouw Nierfunctiestoornissen (creatinineklaring < 30 ml/min) Bij wie de zorgketen rondom verantwoord medicijngebruik niet sluitend is Patiënten die minder dan 2 weken voor de start van een NOAC een intracraniële bloeding hebben doorgemaakt. Kwetsbare ouderen, zoals omschreven in het VMS-programma, bij wie therapietrouw moeilijk te realiseren is DABIGATRAN BIJ ATRIUMFIBRILLEREN Preventie van CVA en SE bij volwassenen met non-valvulair AF, met één of meer van de volgende risicofactoren: CVA, TIA of SE in de anamnese LVEF < 40% Symptomatisch hartfalen, NYHA klasse 2 75 jaar en ouder 65 jaar en ouder in combinatie met diabetes mellitus, coronair vaatlijden of hypertensie NB niet geven bij nierinsufficiëntie (klaring < 30 ml/min) DOSEERADVIES: VERLAAGDE DOSIS 220 mg dabigatran per dag, ingenomen als één capsule van 110 mg tweemaal daags bij de volgende patiënten: Patiënten van 80 jaar of ouder De verlaagde dosering kan overwogen worden bij: Patiënten van 75 tot 80 jaar met laag trombo-embolisch risico en hoog bloedingsrisico Bij patiënten met gastritis, oesofagitis of oesofagale reflux Voor patiënten met een matig verminderde nierfunctie (CrCl ml/min) met een hoog bloedingsrisico

6 INTERACTIES: P-GLYCOPROTEÏNE Gelijktijdige toediening van P-gp-remmers kan leiden tot verhoogde plasmaspiegels van dabigatran Systemisch ketoconazol, ciclosporine, itraconazol en tacrolimus zijn gecontraindiceerd Amiodarone, kinidine, verapamil en claritromycine: niet aanbevolen DOSERING EN INTERACTIES MET RIVAROXABAN Voor atriumfibrilleren 1 dd 20 mg Bij nierinsufficientie (CrCl ml/min) 1 dd 15 mg Bij nierinsufficientie (CrCl < 30 ml/min): geen rivaroxaban geven Rivaroxaban wordt gemetaboliseerd door cytochroom P450 3A4 en 2J2 dus niet gebruiken bij antimycotica (bijvoorbeeld ketoconazol) en HIV protease-remmers 31 DOSERING EN INTERACTIES MET APIXABAN Voor atriumfibrilleren 2 dd 5 mg Bij nierinsufficientie (CrCl ml/min) of oudere patient (> 80 jaar) 2 dd 2.5 mg Bij nierinsufficientie (CrCl < 30 ml/min): geen apixaban geven Apixaban wordt gemetaboliseerd door cytochroom P450 3A4 en 2J2; dus niet gebruiken bij antimycotica (bijvoorbeeld ketoconazol) en HIV protease-remmers WAT TE DOEN BIJ EERSTE RECEPT VOOR NOACS? 1. Bepaal de CHADS score Indien 2 of meer: indicatie NOAC of VKA Indien 1: mogelijk indicatie NOAC of VKA 2. Nagaan of er contra-indicaties zijn: Nierfunctie: bepaal EGFR, moet boven 30 ml/min zijn 3. Medicatie: dabigatran: verapamil, amiodarone, ketoconazol, kinidine, ciclosporine, tacrolimus rivaroxaban/apixaban: Ketoconazol, HIV protease-remmers CHA2DS2VASC SCORE BELEID BIJ ERNSTIGE BLOEDINGEN Stop DOAC (T1/2 is kort bij normale nierfunctie) Lokale therapie, chirurgische interventie Chirurgische hemostase Erytrocytentransfusie Trombocytentransfusie indien trombocyten < 60 of combinatie gebruik dabigatran met ASA of clopidogrel Is er een specifiek antidotum beschikbaar? Neen 6

7 BELEID BIJ LEVENSBEDREIGENDE BLOEDINGEN Protrombine-complex concentraat (Cofact) Recombinant factor VIIa (Novoseven) Geactiveerd protrombine complex concentraat (Factor Eight Inhibitor Bypassing agent, FEIBA) BELEID BIJ LEVENSBEDREIGENDE BLOEDINGEN Protrombine-complex concentraat (Cofact) Recombinant factor VIIa (Novoseven) Geactiveerd protrombine complex concentraat (Factor Eight Inhibitor Bypassing agent, FEIBA) Effect in dierexperimenteel onderzoek, vrijwilligers Geen gedocumenteerde ervaring bij patiënten NIEUWS OVER BLOEDINGEN SCHULMAN ASH ATLANTA 8 DEC 2012 Analyse bloedingen uit RCT s in AF en VTE met dabigatran tegenover warfarine in patiënten 627 ernstige bloedingen met dabigatran tegenover 407 onder warfarine (meer patiënten hadden dabigatran) 30 dagen mortaliteit HR 0.55 (95 % CI ) dabigatran tegenover warfarine Minder operaties om bloeding te stoppen voor dabigatran Geen verschil in neurologische functie bij hersenbloedingen (minder hersenbloedingen onder dabigatran) RE-ALIGN study: vroegtijdig gestopt in verband met meer complicaties in dabigatran groep. Table 1. Patients in the RE-ALIGN study with thromboembolic and/or bleeding events, as of December 10, 2012 a (includes patients who received Pradaxa or Warfarin). FDA website Pradaxa (n=160)* Warfarin (n=89)* Death 1 (0.6%) 2 (2.2%) Stroke 8 (5.0%) 0 (0%) Systemic embolism event (SEE) 0 0 Transient ischemic attack (TIA) 2 (1.3%) 2 (2.2%) Valve thrombosis (VT) 4 (2.5%) 0 Myocardial infarction (MI) 3 (1.9%) 0 Composite of events: Death/stroke/SEE/TIA/VT/MI 16 (10.0%) 4 (4.5%) Major bleeding 6 (3.8%) 1 (1.1%) Major bleeding in pericardial location 5 (3.1%) 0 Any bleeding 36 (22.5%) 12 (13.5%) Dabigatran versus warfarin in patients with mechanical heart valves. NEJM 2013 EDOXABAN VERSUS WARFARIN IN PATIENTS WITH ATRIAL FIBRILLATION Edoxaban: direct oral factor Xa inhibitor 60 of 30 mg per dag Halvering dosis bij: GFR ml/min Gebruik van Quinidine/verapamil (P-glycoproteine inhibitors) Gebruik van Dronedarone patienten (mediaan 72 jaar (64-78 jaar) TTR: 68.4% Both regimens of edoxaban were noninferior to warfarin with respect to the prevention of stroke or systemic embolism and were associated with significantly lower rates of bleedingand death from cardiovascular causes. LEIDRAAD EN LSKA: 1 PROTOCOL Leidraad en LSKA: op sommige punten tegenstrijdig Nu werkgroep op verzoek VWS om de LSKA uit te breiden met NOAC adviezen Centrale rol voorschrijver en apotheker Geen rol voor trombosedienst Er moeten regionale expertise centra komen: niet alleen voor VKA of NOAC patienten maar ook voor grote groep patienten die dual antiplatelet therapie gebruiken (ascal en plavix) of soms triple therapie! (met name post PCI patienten: rond de per jaar die gedurende jaar dual AP therapie gebruiken). NEJM

8 CONCLUSIES DOAC s zullen waarschijnlijk op grotere schaal worden voorgeschreven Voor de start van DOAC therapie: is er een lokaal/regionaal protocol voor beleid bij interventies, bloedingen en ingrepen? Voorschrijven DOAC moet door medisch specialist gebeuren en voor als nog niet door huisartsen Melden van bijwerkingen moet rechtstreeks vanuit EPD kunnen gebeuren Ketenzorg voor patienten die antistolling of antiplaatjes therapie gebruiken moet beter! DABIGATRAN: WAARDEN HEMOCLOT EN APTT Hemoclot (verdunde trombinetijd) Gemiddelde (ng/ml) 25e -75e percentiel (ng/ml) Piek (2 uur na inname) 175 ( ) Dal (12 uur na inname) 91 (61 143) APTT: normale APTT sluit relevant antistollend effect van dabigatran uit APTT: bij therapeutische dosering 2x verlengd LABTESTEN BIJ RIVAROXABAN/APIXABAN PTT niet geschikt voor therapeutische spiegels Normale PTT sluit relevant antistollend effect van rivaroxaban/apixaban uit Speciale anti-xa testen in ontwikkeling ANTIDOTA van Rijn ACC 2011: Fab fragment ter neutralisatie dabigatran (diermodel) Antidotum: anti anti Xa in ontwikkeling: katalytisch inactieve FXa: in vivo correctie van FXa remmer geinduceerde antistolling met correctie PTT-INR EERENBERG CIRCULATION 2011;124: Correctie van PTT-INR door Cofact (4 stollingsfactorenconcentraat) bij vrijwilligers Eenmalige dosering Cofact Alleen correctie van stollingstesten Vrijwilligers, geen patiënten Geen bloedingstijden gemeten Geen correctie van APTT verlenging door dabigatran 8

NOACs in de dagelijkse praktijk. Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden m.v.huisman@lumc.nl

NOACs in de dagelijkse praktijk. Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden m.v.huisman@lumc.nl NOACs in de dagelijkse praktijk Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden m.v.huisman@lumc.nl Belangen Voordrachten tijdens wetenschappelijke verenigingen ondersteund door farma; honoraria

Nadere informatie

NOAC s. Bossche Samenscholingsdagen 2014 N. Péquériaux Laboratoriumarts/Medisch leider trombosedienst M. Jacobs Cardioloog

NOAC s. Bossche Samenscholingsdagen 2014 N. Péquériaux Laboratoriumarts/Medisch leider trombosedienst M. Jacobs Cardioloog NOAC s Bossche Samenscholingsdagen 2014 N. Péquériaux Laboratoriumarts/Medisch leider trombosedienst M. Jacobs Cardioloog Antistollingsmedicatie Toegepast ter preventie en behandeling van arteriële en

Nadere informatie

Nieuwe Orale Anticoagulantia (NOACs)

Nieuwe Orale Anticoagulantia (NOACs) Nieuwe Orale Anticoagulantia (NOACs) Regionaal Formularium Zwolle Daphne Bertholee, ziekenhuisapotheker i.o. Douwe van der Meer, coördinator Regionaal Formularium Zwolle FTO 15 oktober 2013 Isala Inleiding

Nadere informatie

casuistiek: bloedingscomplicaties bij het gebruik van de nieuwe generaties antistollingsmiddelen

casuistiek: bloedingscomplicaties bij het gebruik van de nieuwe generaties antistollingsmiddelen casuistiek: bloedingscomplicaties bij het gebruik van de nieuwe generaties antistollingsmiddelen Dr. Marieke JHA Kruip Internist- hematoloog Erasmus MC inhoud casus indica>es nieuwe orale middelen risico

Nadere informatie

NOAC s: New Oral Anticoagulants

NOAC s: New Oral Anticoagulants NOAC Safety protocol NOAC s: New Oral Anticoagulants Willem Bax, Internist-nefroloog-vasculair geneeskundige Namens Werkgroep NOAC s Werkgroep safety protocol NOAC s Matthijs Westerman, Internist Hematoloog

Nadere informatie

Indicatie antistolling. NOAC/DOAC Is de praktijk net zo verwarrend als de naam.? Indicaties VKA in NL Wat gebruikten we. Het stollingsmechanisme

Indicatie antistolling. NOAC/DOAC Is de praktijk net zo verwarrend als de naam.? Indicaties VKA in NL Wat gebruikten we. Het stollingsmechanisme Indicatie antistolling NOAC/DOAC Is de praktijk net zo verwarrend als de naam.? Behandeling DVT/ longembolie Atriumfibrilleren Mechanische hartklep Arterieel vaatlijden Hartfalen met kamerdilatatie ( alleen

Nadere informatie

DOACs in 15 dia s Transmuraal Trombose Expertise Centrum Groningen

DOACs in 15 dia s Transmuraal Trombose Expertise Centrum Groningen DOACs in 15 dia s - 2018 - Transmuraal Trombose Expertise Centrum Groningen Wat zijn DOACs? DOACs zijn bloedverdunners: Directe Orale Anti Coagulantia Die worden gebruikt bij atriumfibrilleren (AF) en

Nadere informatie

Atriumfibrilleren & NOAC s. Dionne van Kessel

Atriumfibrilleren & NOAC s. Dionne van Kessel Atriumfibrilleren & NOAC s Dionne van Kessel S Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of

Nadere informatie

Vernieuwingen in stroke preventie in atrium fibrilleren. Joep Hufman, Medical Scientific Liason

Vernieuwingen in stroke preventie in atrium fibrilleren. Joep Hufman, Medical Scientific Liason Vernieuwingen in stroke preventie in atrium fibrilleren Joep Hufman, Medical Scientific Liason Agenda/ Content Atrium fibrilleren & Stollingscascade Heden Toekomst Discussie Atrium fibrilleren en Stollingscascade

Nadere informatie

Nieuwe anticoagulantia in de praktijk De evidence in vogelvlucht en interactieve casuïstiek

Nieuwe anticoagulantia in de praktijk De evidence in vogelvlucht en interactieve casuïstiek Nieuwe anticoagulantia in de praktijk De evidence in vogelvlucht en interactieve casuïstiek Dr. P.W. Kamphuisen - internist Universitair Medisch Centrum Groningen Nieuwe orale antistollingsmiddelen in

Nadere informatie

Perioperatief beleid t.a.v anticoagulantia de nieuwste inzichten. Felix van der Meer Afdeling Trombose en Hemostase Trombosedienst Leiden

Perioperatief beleid t.a.v anticoagulantia de nieuwste inzichten. Felix van der Meer Afdeling Trombose en Hemostase Trombosedienst Leiden Perioperatief beleid t.a.v anticoagulantia de nieuwste inzichten Felix van der Meer Afdeling Trombose en Hemostase Trombosedienst Leiden Anticoagulantia Vitamine K antagonisten (VKA) Trombocytenaggregatieremmers

Nadere informatie

Mini symposium. VHL 18 juni 2013 An Stroobants

Mini symposium. VHL 18 juni 2013 An Stroobants Mini symposium VHL 18 juni 2013 An Stroobants Programma Introductie: An Stroobants Evaluatie van screeningstests Rol van PT en in screening op NOAC gebruik: Harry de Wit Evaluatie van specifieke tests

Nadere informatie

Bloedingen onder antitrombotische medicatie

Bloedingen onder antitrombotische medicatie Bloedingen onder antitrombotische medicatie Timing van herstarten Marieke Gimbel, arts-onderzoeker cardiologie 06-11-2018 Disclosure belangen spreker Marieke Gimbel - St. Antonius ziekenhuis Geen (potentiële)

Nadere informatie

Voorkom bloedingen. de achtergrond van antistollingsmiddelen, interacties en risicofactoren. Eindhoven, 19 juni 2014

Voorkom bloedingen. de achtergrond van antistollingsmiddelen, interacties en risicofactoren. Eindhoven, 19 juni 2014 Voorkom bloedingen de achtergrond van antistollingsmiddelen, interacties en risicofactoren Eindhoven, 19 juni 2014 dr. M.R. Nijziel, internist-hematoloog Indeling stollingssysteem oude antistollingsmiddelen

Nadere informatie

NOACs: de dagelijkse praktijk binnen de cardiologie

NOACs: de dagelijkse praktijk binnen de cardiologie NOACs: de dagelijkse praktijk binnen de cardiologie Dr. Eric A. Dubois, cardioloog Thoraxcentrum Erasmus MC Nationale Antistollingsdag 1 oktober 2015 Casus 1 59 jarige man, bekend met portale hypertensie

Nadere informatie

Pradaxa Dr. W.H. Roemer

Pradaxa Dr. W.H. Roemer CVA PREVENTIE BIJ ATRIUMFIBRILLEREN Pradaxa Dr. W.H. Roemer 1 DABIGATRAN ETEXILAAT Het orale pro-drug wordt omgezet in dabigatran, een reversibele directe trombineremmer (DTI). Therapeutische plasmaspiegel

Nadere informatie

Samenvatting. Aanleiding voor de adviesvraag

Samenvatting. Aanleiding voor de adviesvraag Samenvatting Aanleiding voor de adviesvraag Op dit moment zijn bijna 400.000 mensen in Nederland aangewezen op behandeling met antistollingsmiddelen van het type vitamine K-antagonist (VKA). Hoewel zeer

Nadere informatie

Geneesmiddelen die de stolling beïnvloeden bij atrium fibrilleren

Geneesmiddelen die de stolling beïnvloeden bij atrium fibrilleren 27-10-2016 Geneesmiddelen die de stolling beïnvloeden bij atrium fibrilleren Wobbe Hospes, ziekenhuisapotheker Agenda Waarom en wanneer antistolling? Stollingscascade en aangrijpingspunten geneesmiddelen

Nadere informatie

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard

Nadere informatie

NOAC S E N D E H U I S A R T S.

NOAC S E N D E H U I S A R T S. NOAC S EN DE HUISARTS. NOAC/ DOAC/ NOAC? CADO/DOCA/NOCA/CANO/ONAC/ACDO? NOAC = New oral anticoagulant DOAC = Direct oral anticoagulant t Nieuwe is er wel vanaf, werken direct NOAC = Non vitamin K

Nadere informatie

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530.2015107627 Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus

Nadere informatie

Zorgpad Atriumfibrilleren (AF)

Zorgpad Atriumfibrilleren (AF) Zorgpad Atriumfibrilleren (AF) Highlights Ziekenhuizen 2017 Hans Ros, ziekenhuisapotheker Inhoud Wat is AF? Hoe ontstaat een CVA (beroerte)? Behandeling AF: 4 peilers Orale antistolling 1 2016 ESC Guidelines

Nadere informatie

Atriumfibrilleren in de 2e lijn

Atriumfibrilleren in de 2e lijn Atriumfibrilleren in de 2e lijn Robert Tieleman Martini Ziekenhuis Inhoud Waarom werkt de cardioloog mee aan ketenzorg AF? Uitgangspunt van AF behandeling Antistolling, wie doet wat? Ritme controle in

Nadere informatie

NOAC en coronairlijden. Drs. N. Bennaghmouch, arts-onderzoeker Cardiologie NICE Congres 7 oktober 2016

NOAC en coronairlijden. Drs. N. Bennaghmouch, arts-onderzoeker Cardiologie NICE Congres 7 oktober 2016 NOAC en coronairlijden Drs. N. Bennaghmouch, arts-onderzoeker Cardiologie NICE Congres 7 oktober 2016 Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Geen

Nadere informatie

Preventie van CVA: Zijn NOACS altijd superieur. Stand van zaken klinische trials met NOACS bij VKF

Preventie van CVA: Zijn NOACS altijd superieur. Stand van zaken klinische trials met NOACS bij VKF Preventie van CVA: Zijn NOACs Altijd Superieur? Preventie van CVA: Zijn NOACS altijd superieur Stand van zaken klinische trials met NOACS bij VKF o Superioriteit versus warfarine o Superioriteit versus

Nadere informatie

Stolling en antistolling. Esther Kragten, arts trombose en trombofilie

Stolling en antistolling. Esther Kragten, arts trombose en trombofilie Stolling en antistolling Esther Kragten, arts trombose en trombofilie Inhoud Antistolling peri-operatief onderbreken continueren Risico op trombose Arterieel Veneus Risico op bloeding: Peri-operatief Nabloeding

Nadere informatie

Stand van zaken antistolling 2017

Stand van zaken antistolling 2017 Stand van zaken antistolling 2017 Karina Meijer internist-hematoloog UMCG Transmuraal Trombose Expertise Centrum Groningen Disclosures Lokale PI voor Einstein (rivaroxaban), Resonate (dabigatran), Hokusai

Nadere informatie

Protocol: NOACs bij boezemfibrilleren en hartfalen

Protocol: NOACs bij boezemfibrilleren en hartfalen Protocol: NOACs bij boezemfibrilleren en hartfalen Indicaties: Boezemfibrilleren met CHADSVASC2 score 2 bij hartfalen door zowel HFREF (hartfalen door systolische dysfunctie) als bij HFPEF (hartfalen door

Nadere informatie

Perioperatief beleid. van patiënten behandeld met bloedverdunners

Perioperatief beleid. van patiënten behandeld met bloedverdunners Perioperatief beleid van patiënten behandeld met bloedverdunners Perioperatief beleid van patiënten behandeld met plaatjesremmers Aspirine en/of ADP receptor inhibitor (Plavix of clopidogrel, Efient of

Nadere informatie

Antistollingstherapie. Boezemfibrilleren. Charles Kirchhof Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp

Antistollingstherapie. Boezemfibrilleren. Charles Kirchhof Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp Antistollingstherapie Boezemfibrilleren Charles Kirchhof Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp ESC Guidelines 2010 ESC Guidelines 2010 Do: 1.Preventie van AF gerelateerde complicaties 2.Optimale veiligheid van

Nadere informatie

Voortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman. Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden

Voortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman. Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden Voortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden Traditionele behandeling van VTE UFH LMWH Fondap. Vitamin-K antagonists Vitamin-K

Nadere informatie

Voorkamerfibrillatie: ontstolling anno Frank Provenier

Voorkamerfibrillatie: ontstolling anno Frank Provenier Voorkamerfibrillatie: ontstolling anno 2014 Frank Provenier 26/4/2012 Voorkamerfibrillatie, definitie eerste episode voorkamerfibrillatie paroxysmale voorkamerfibrillatie persisterende voorkamerfibrillatie

Nadere informatie

Praktische handvatten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn

Praktische handvatten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn Praktische handvatten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn Aafke Snoeijen, huisarts te Asten, kaderhuisarts Hart- en Vaatziekten Ineke van Woerkom, apotheker te Asten Programma Casuïstiek

Nadere informatie

HF & AF: Antistolling

HF & AF: Antistolling HF & AF: Antistolling Ron Pisters Cardioloog - Rijnstate ziekenhuis, Arnhem Nationale Hartfalendag 2017, Zeist Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Directe orale antistollingsmiddelen. Pieter Willem Kamphuisen Internist vasculair geneeskundige Hoogleraar vasculaire geneeskunde

Directe orale antistollingsmiddelen. Pieter Willem Kamphuisen Internist vasculair geneeskundige Hoogleraar vasculaire geneeskunde Directe orale antistollingsmiddelen Pieter Willem Kamphuisen Internist vasculair geneeskundige Hoogleraar vasculaire geneeskunde Kerngetallen Gebruikers orale antistolling Nederland 350.000 patiënten acenocoumarol

Nadere informatie

Antitrombotisch beleid. Karina Meijer ochtendrapport Interne Geneeskunde

Antitrombotisch beleid. Karina Meijer ochtendrapport Interne Geneeskunde Antitrombotisch beleid Karina Meijer ochtendrapport Interne Geneeskunde 300616 Achtergrond Initiatief door NIV, geschreven door multidisciplinaire werkgroep internisten, huisartsen, orthopeden, longartsen,

Nadere informatie

Antistolling in de Amsterdamse regio

Antistolling in de Amsterdamse regio Antistolling in de Amsterdamse regio Wie doet wat in een tijd vol verandering? Dr. Michiel Coppens Internist-Vasculaire Geneeskunde Congres Integrale Medicatiezorg 31.10.2017 1 Nieuwe Non-VKA Directe Orale

Nadere informatie

FTO: het gebruik van (N)OAC s in de eerste lijn

FTO: het gebruik van (N)OAC s in de eerste lijn FTO: het gebruik van (N)OAC s in de eerste lijn Publicatiedatum: maart 2019 1 Casus: mevrouw AF Hart 79 jaar Mevrouw komt op uw spreekuur voor controle van haar bloeddruk Anamnese: Sinds enkele maanden

Nadere informatie

Antistolling in de Amsterdamse regio

Antistolling in de Amsterdamse regio Farmacotherapeutisch Overleg Antistolling in de Amsterdamse regio Wie doet wat in een tijd vol verandering? Ontwikkeld door Michiel Coppens, Trombose en Antistolling Expertisecentrum AMC, i.s.m. Ilona

Nadere informatie

'Ongenuanceerde berichtgeving kan dodelijk zijn!'

'Ongenuanceerde berichtgeving kan dodelijk zijn!' 'Ongenuanceerde berichtgeving kan dodelijk zijn!' De eerste patiënten hebben zich al gemeld: ik heb mijn dabigatran maar niet meer ingenomen, want je krijgt er een maagbloeding van. Misschien is ongenuanceerde

Nadere informatie

Boezemfibrilleren bij ouderen

Boezemfibrilleren bij ouderen Boezemfibrilleren bij ouderen Thema Jong tot Oud CarVasZ 20 november 2015 Cyril Camaro, cardioloog Programma: boezemfibrilleren 1. is een ziekte van de oudere patiënt! 3. een casus uit de praktijk Probleemstelling,

Nadere informatie

Combinatietherapie van TARs en NOACs

Combinatietherapie van TARs en NOACs NECF nascholing 27-9-2016 Combinatietherapie van TARs en NOACs Margreet Warlé-van Herwaarden, openbaar apotheker, Groesbeek Harvey Fijn, cardioloog i.o., CWZ Inhoud Inleiding (dilemma en gevolgen combineren,

Nadere informatie

Antistolling in de Amsterdamse regio

Antistolling in de Amsterdamse regio Antistolling in de Amsterdamse regio Wie doet wat in een tijd vol verandering? Dr. Michiel Coppens Internist-Vasculaire Geneeskunde Congres Integrale Medicatiezorg 31.10.2017 Nieuwe Non-VKA Directe Orale

Nadere informatie

Wat is nieuw in Antistollingswereld?

Wat is nieuw in Antistollingswereld? Wat is nieuw in Antistollingswereld? Peter Verhamme Bloedings- en vaatziekten UZ Leuven NOACs/DOACs - Antistolling bij VKF: Waarom we NOACs verkiezen! - Peri-operatief beleid 1 Nieuwe orale anticoagulantia

Nadere informatie

Praktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn

Praktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn Praktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn Jan Hendriks, Apotheker te Veldhoven Aafke Snoeijen, Huisarts te Asten, kaderhuisarts Hart- en Vaatziekten Programma Casuïstiek

Nadere informatie

Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk. Refik Kaplan Cardioloog SXB

Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk. Refik Kaplan Cardioloog SXB Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk Refik Kaplan Cardioloog SXB Boezemfibrilleren Ontbreken van relatie tussen sinusknoop activiteit en ventriculaire activiteit Elektrische activatie uit meerdere

Nadere informatie

Atriumfibrilleren anno Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen

Atriumfibrilleren anno Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen Atriumfibrilleren anno 2014 Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen Onderwerpen Epidemiologie Atriumfibrillerren (AF ) Indeling AF Behandeling AF - rate versus ritme therapie - ontstolling anno 2104

Nadere informatie

Infospot. Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC s) Oktober - November - December 2014

Infospot. Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC s) Oktober - November - December 2014 Infospot Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC s) Oktober - November - December 2014 Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC s) - Oktober - November - December 2014 1 I. Definitie Nieuwe Orale Anticoagulantia

Nadere informatie

Atriumfibrilleren, thrombose en nieuwe antistollingsmiddelen

Atriumfibrilleren, thrombose en nieuwe antistollingsmiddelen Prevalentie (%) Jaarlijks CVA risico (%) Percentage patienten (%) Fatal strokes (%) 21-11-214 Atriumfibrilleren, thrombose en nieuwe antistollingsmiddelen Ewout-Jan van den Bos Cardioloog Albert Schweitzer

Nadere informatie

kwetsbaar en oud: wat doet de huisarts met AF? WDH Rijnstate 28 maart 2017 sander van doorn huisarts, phd student

kwetsbaar en oud: wat doet de huisarts met AF? WDH Rijnstate 28 maart 2017 sander van doorn huisarts, phd student kwetsbaar en oud: wat doet de huisarts met AF? WDH Rijnstate 28 maart 2017 sander van doorn huisarts, phd student inhoud atrium fibrilleren: kwetsbaar en oud nhg standpunt anticoagulantia 2016 lacunes:

Nadere informatie

Hoe coupeer je anticoagulantia?

Hoe coupeer je anticoagulantia? Hoe coupeer je anticoagulantia? COIG klinische farmacologie 18-6-2019 Jenneke Leentjens, internist-vasculair geneeskundige klinisch farmacoloog DISCLOSURE BELANGEN (potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Atriumfibrilleren. Programma. Atriumfibrilleren 1-11-2012. UFO 1 november 2012 Tom Schalekamp

Atriumfibrilleren. Programma. Atriumfibrilleren 1-11-2012. UFO 1 november 2012 Tom Schalekamp Atriumfibrilleren UFO 1 november 2012 Tom Schalekamp Programma Definitie, indeling, risico s Pathofysiologie Farmacotherapie atriumfibrilleren Ritmecontrole Frequentiecontrole Diverse middelen afzonderlijk

Nadere informatie

DR SELLESLAGH ST JOZEF KLINIEK BORNEM 29/09/2016

DR SELLESLAGH ST JOZEF KLINIEK BORNEM 29/09/2016 DR SELLESLAGH ST JOZEF KLINIEK BORNEM 29/09/2016 Bloedverdunners en voorkamerfibrillatie Probleem van voorkamerfibrillatie 1% wereldbevolking Prevalentie : x3 tegen 2050 5x meer risico op ischaemisch

Nadere informatie

NOACs: een update. NECF symposium antistolling

NOACs: een update. NECF symposium antistolling NOACs: een update. NECF symposium antistolling 27-9-2016 Emilie Gieling, ziekenhuisapotheker, klinisch farmacoloog i.o. Jenneke Leentjens, internist-vasculair geneeskundige, klinisch farmacoloog i.o. Landmarkstudies

Nadere informatie

Content. AF & Nierfalen: Epidemiologie. AF & Nierfalen: Epidemiologie. Disclosures: Epidemiologie: AF en Nierfalen. AF en Nierfalen: kip of ei?

Content. AF & Nierfalen: Epidemiologie. AF & Nierfalen: Epidemiologie. Disclosures: Epidemiologie: AF en Nierfalen. AF en Nierfalen: kip of ei? Disclosures: Zeg eens A. Over Atrium fibrilleren en Antistolling in ESRD Geen Marjolijn van Buren Internist-Nefroloog Content Epidemiologie: en Nierfalen & Nierfalen: Epidemiologie whites ARIC study Atheroslerosis

Nadere informatie

Antitrombotica. Nederlands Vasculair Forum Melvin Lafeber. AIOS Interne (Vasculaire/Klinische Farmacologie)

Antitrombotica. Nederlands Vasculair Forum Melvin Lafeber. AIOS Interne (Vasculaire/Klinische Farmacologie) Antitrombotica Nederlands Vasculair Forum 2017 Melvin Lafeber AIOS Interne (Vasculaire/Klinische Farmacologie) DISCLOSURES AIOS Interne Geneeskunde Consulent BENU apotheken Nederland Redactiecommissie

Nadere informatie

Checklist 1 e aflevering Pradaxa

Checklist 1 e aflevering Pradaxa Checklist 1 e aflevering Pradaxa 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal

Nadere informatie

NOAC s: Antistolling bij atriumfibrilleren

NOAC s: Antistolling bij atriumfibrilleren NOAC s: Antistolling bij atriumfibrilleren Uitgangspunten Handige websites NHG standaard Atriumfibrilleren M79 European Society of Cardiology Atrial Fibrillation (ESC) Leidraad begeleide introductie NOAC

Nadere informatie

AANPAK VAN BLOEDINGEN ONDER NIEUWE ANTICOAGULANTIA

AANPAK VAN BLOEDINGEN ONDER NIEUWE ANTICOAGULANTIA AANPAK VAN BLOEDINGEN ONDER NIEUWE ANTICOAGULANTIA Dr. Anna Vantilborgh Hematologie - UZ Gent 13 september 2013 ALGEMENE PRINCIPES IN BEHANDELING VAN BLOEDINGEN AANPAK VAN BLOEDINGEN ONDER ORALE DIRECTE

Nadere informatie

Nieuwe anticoagulantia Ze komen er echt aan. Saskia Middeldorp Vasculaire Geneeskunde AMC, Amsterdam

Nieuwe anticoagulantia Ze komen er echt aan. Saskia Middeldorp Vasculaire Geneeskunde AMC, Amsterdam Nieuwe anticoagulantia Ze komen er echt aan Saskia Middeldorp Vasculaire Geneeskunde AMC, Amsterdam Classes of new anticoagulants I Initiation Recombinant TFPI (tifacogin) NAPc2 II Xa formation Direct:

Nadere informatie

Stolling en antistolling. Prof.dr. Karina Meijer Afdeling Hematologie UMCG Transmuraal Trombose Expertisecentrum Groningen

Stolling en antistolling. Prof.dr. Karina Meijer Afdeling Hematologie UMCG Transmuraal Trombose Expertisecentrum Groningen Stolling en antistolling Prof.dr. Karina Meijer Afdeling Hematologie UMCG Transmuraal Trombose Expertisecentrum Groningen Wat gaan we doen? Wat willen jullie? Achtergrond Antistollingsmedicatie Achtergrond

Nadere informatie

Werkafspraak Nieuwe Orale anticoagulantia (NOAC)

Werkafspraak Nieuwe Orale anticoagulantia (NOAC) Werkafspraak Nieuwe Orale anticoagulantia (NOAC) Datum richtlijn Datum herziening 15 augustus 2013 februari 2014 Inhoudsopgave ALGEMEEN TRANSMURALE WERKAFSPRAKEN APIXABAN RIVAROXABAN DABIGATRAN BELEID

Nadere informatie

Datum 8 september 2015 Betreft GVS rapport 15/13 edoxaban (Lixiana ) bij veneuze trombo-embolie

Datum 8 september 2015 Betreft GVS rapport 15/13 edoxaban (Lixiana ) bij veneuze trombo-embolie > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530.2015109188 Datum 8 september 2015 Betreft GVS rapport 15/13 edoxaban

Nadere informatie

P2Y12-remmer + salicylaat antitrombotisch OF P2Y12-remmer + cumarine/doac OF P2Y12-remmer + salicylaat antitrombotisch + cumarine/doac

P2Y12-remmer + salicylaat antitrombotisch OF P2Y12-remmer + cumarine/doac OF P2Y12-remmer + salicylaat antitrombotisch + cumarine/doac P2Y12-remmer + salicylaat antitrombotisch OF P2Y12-remmer + cumarine/doac OF P2Y12-remmer + salicylaat antitrombotisch + cumarine/doac 326, 330, 331 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld

Nadere informatie

Preventie en behandeling trombo-embolische aandoeningen. FTO 15-10-13 Paul van Buuren

Preventie en behandeling trombo-embolische aandoeningen. FTO 15-10-13 Paul van Buuren Preventie en behandeling trombo-embolische aandoeningen FTO 15-10-13 Paul van Buuren Inhoud Trombo-embolische preventie bij ouderen Preventie bij atriumfibrilleren en behandeling longembolie Formularium

Nadere informatie

Antistolling. in de dagelijkse praktijk van de poliklinische apotheek. Inhoud In de media. Voorschrijfgedrag

Antistolling. in de dagelijkse praktijk van de poliklinische apotheek. Inhoud In de media. Voorschrijfgedrag Antistolling in de dagelijkse praktijk van de poliklinische apotheek Fiona Liem, poliklinisch apotheker i.o.s. Albert Schweitzer ziekenhuis f.f.e.liem@asz.nl Inhoud In de media Voorschrijfgedrag Problemen

Nadere informatie

Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA)

Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA) Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA) Patiëntendeel Versie november 2016 Christèle Warmerdam, SIGRA Yvonne Groenstege, FBA Inhoudsopgave Inleiding... 3 Landelijke Standaard, leidraad en Amsterdamse

Nadere informatie

Antistolling: stand van zaken. R.F.J. Schop, internist-hematoloog P.P.P.H. van den Homberg, huisarts, GC Krimpen

Antistolling: stand van zaken. R.F.J. Schop, internist-hematoloog P.P.P.H. van den Homberg, huisarts, GC Krimpen Antistolling: stand van zaken R.F.J. Schop, internist-hematoloog P.P.P.H. van den Homberg, huisarts, GC Krimpen Epidemiologie Landelijke afspraken Directe orale anti-coagulantia: DOAC s 10-4-2017 Voettekst

Nadere informatie

Behandeling van diepveneuze trombose (DVT) en longembolie (PE) en preventie van recidiverende DVT en PE bij volwassenen.

Behandeling van diepveneuze trombose (DVT) en longembolie (PE) en preventie van recidiverende DVT en PE bij volwassenen. 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Pradaxa 110 mg harde capsules 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Een harde capsule bevat 110 mg dabigatran etexilaat (als mesilaat). Hulpstof(fen) met bekend effect:

Nadere informatie

Perioperative management of NOACs

Perioperative management of NOACs Perioperative management of NOACs Peter Verhamme Bloedings- en Vaatziekten Erik Vandermeulen Anesthesie Perioperatieve Antitrombotic Therapy 2000 Vitamine K antagonists (Marcoumar, Marevan, Sintrom) Aspirine

Nadere informatie

Checklist 1 e aflevering Pradaxa

Checklist 1 e aflevering Pradaxa Checklist 1 e aflevering Pradaxa 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal

Nadere informatie

Perioperatief antistollingsbeleid UMCG. Samenvatting

Perioperatief antistollingsbeleid UMCG. Samenvatting 1 2 Perioperatief antistollingsbeleid UMCG Samenvatting Patiënten ingesteld op antistollingsmiddelen hebben bij continuatie van de antistolling een verhoogde kans op bloedverlies en bij het staken van

Nadere informatie

Antistolling: Kunt u het bijhouden?

Antistolling: Kunt u het bijhouden? Antistolling: Kunt u het bijhouden? Trombocytenaggregatieremming anno 2016 Sander Damen, arts-onderzoeker cardiologie Cyril Camaro, cardioloog 27-09-2016 Inhoud Achtergrond trombocytenaggregatieremming

Nadere informatie

De nieuwe orale anticoagulantia

De nieuwe orale anticoagulantia De nieuwe orale anticoagulantia Dr Tom Vydt o AZ Sint-Maarten (Mechelen & Duffel) o Hanswijkstraat, Mechelen Coumarines o o o Afgeleide van dicoumarol (stof voorkomend in rotte klaver => bloedingen bij

Nadere informatie

Ketenzorg antistolling Het regioprotocol

Ketenzorg antistolling Het regioprotocol Ketenzorg antistolling Het regioprotocol Qudrat Alikhil, huisarts en kaderarts hart- en vaatziekten Remy Bemelmans, Internist-vasculair geneeskundige ZGV Disclosures Remy Bemelmans: vergoeding van Bristol-Meyers

Nadere informatie

Antistollingstherapie wacht grote doorbraak. door Marc de Leeuw

Antistollingstherapie wacht grote doorbraak. door Marc de Leeuw Antistollingstherapie wacht grote doorbraak Nog geen antidotum voor dabigatran door Marc de Leeuw - 09-03-2012 De nieuwe orale antistollingsmiddelen lijken aan de vooravond te staan van een grote doorbraak.

Nadere informatie

Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA)

Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA) Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA) Tandartsendeel Versie november 2016 Christèle Warmerdam, SIGRA Yvonne Groenstege, FBA Inhoudsopgave Inleiding... 3 Landelijke Standaard, leidraad en

Nadere informatie

Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG

Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Epidemiologie van atriumfibrilleren (AF) Meest voorkomende ritmestoornis in de westerse wereld Gemiddeld

Nadere informatie

Antistollingsmiddelen

Antistollingsmiddelen Antistollingsmiddelen Ziekenhuis Gelderse Vallei In deze folder wordt informatie gegeven over het gebruik van antistollingsmiddelen. U kunt deze folder gedurende de opname doorlezen. Antistollingsmiddelen

Nadere informatie

Herstart antistolling na bloeding. Karina Meijer internist-hematoloog UMCG

Herstart antistolling na bloeding. Karina Meijer internist-hematoloog UMCG Herstart antistolling na bloeding Karina Meijer internist-hematoloog UMCG 020318 Disclosures Onderzoeksgeld van Bayer en Pfizer (voor hemofiliegerelateerde projecten), van Sanquin voor PCC studie Speaker

Nadere informatie

Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA)

Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA) Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA) Trombosedienstendeel Versie november 2016 Christèle Warmerdam, SIGRA Yvonne Groenstege, FBA Inhoudsopgave Inleiding... 3 Landelijke Standaard, leidraad

Nadere informatie

NOAC BEHANDELING EN BEGELEIDING. Stappenplan (uitgebreide versie) Stap Verantwoordelijk Opmerkingen. HA / Specialist

NOAC BEHANDELING EN BEGELEIDING. Stappenplan (uitgebreide versie) Stap Verantwoordelijk Opmerkingen. HA / Specialist NOAC BEHANDELING EN BEGELEIDING Stappenplan (uitgebreide versie) HA=huisarts S=Specialist TD= Trombosedienst A=Apotheker Stap Verantwoordelijk Opmerkingen 1 Verdenking non-valvulaiir atriumfibrilleren.

Nadere informatie

Goedkeuring in EU maakt de weg vrij om LIXIANA (edoxaban) in alle Europese lidstaten beschikbaar te maken

Goedkeuring in EU maakt de weg vrij om LIXIANA (edoxaban) in alle Europese lidstaten beschikbaar te maken LIXIANA (edoxaban) eenmaal daags van Daiichi Sankyo in de EU goedgekeurd voor preventie van beroerte bij nonvalvulair atriumfibrilleren en voor behandeling en preventie van recidiverende DVT en LE Goedkeuring

Nadere informatie

Antitrombotica tijdens de peri-operatieve fase. Dr. Dirk Verleyen Cardioloog AZ St-Lucas Brugge

Antitrombotica tijdens de peri-operatieve fase. Dr. Dirk Verleyen Cardioloog AZ St-Lucas Brugge Antitrombotica tijdens de peri-operatieve fase Dr. Dirk Verleyen Cardioloog AZ St-Lucas Brugge Hemostase Anticoagulantia / anti-aggregantia: allebei bloedverdunners PRIMARY AGGREGATION Platelet Aggregation

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 12 september 2011 Farma-3081196 6 juni 2012

Uw brief van Uw kenmerk Datum 12 september 2011 Farma-3081196 6 juni 2012 Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s Gravenhage Uw brief van Uw kenmerk Datum 12 september 2011 Farma-3081196 6 juni 2012 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie

Boezemfibrilleren en antistolling: consequenties voor de kwetsbare bejaarde

Boezemfibrilleren en antistolling: consequenties voor de kwetsbare bejaarde Boezemfibrilleren en antistolling: consequenties voor de kwetsbare bejaarde Dr. T.A. Simmers, cardioloog Verenso, 25-11-2011 De mythe van de vallende bejaarde Dr. T.A. Simmers, cardioloog Verenso, 25-11-2011

Nadere informatie

Checklist 1 e aflevering Xarelto

Checklist 1 e aflevering Xarelto Checklist 1 e aflevering Xarelto 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal

Nadere informatie

XARELTO (RIVAROXABAN) 2,5 MG - 15 MG - 20 MG FILMOMHULDE TABLETTEN INFORMATIE VOOR DE VOORSCHRIJVER

XARELTO (RIVAROXABAN) 2,5 MG - 15 MG - 20 MG FILMOMHULDE TABLETTEN INFORMATIE VOOR DE VOORSCHRIJVER De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Xarelto 2,5 mg; 15 mg en 20 mg. Het verplicht plan voor risicobeperking in België

Nadere informatie

Nascholing Antistolling

Nascholing Antistolling Nascholing Antistolling Algemene module nivo 3 Een initiatief van de Stuurgroepketen Antistollingsbehandeling Dr. R. Fijnheer, versie 4, juli 2012 de stollingsbalans trombose te veel stolling antistolling

Nadere informatie

Couperen van anticoagulantia bij bloedingen en acute interventies (VKA, DOAC, heparine/lmwh, trombocytenaggregatieremmers) Versie 4, aug 2016

Couperen van anticoagulantia bij bloedingen en acute interventies (VKA, DOAC, heparine/lmwh, trombocytenaggregatieremmers) Versie 4, aug 2016 Couperen van anticoagulantia bij bloedingen en acute interventies (VKA, DOAC, heparine/lmwh, trombocytenaggregatieremmers) Versie 4, aug 2016 INHOUDSOPGAVE 1. ALGEMEEN 2. VITAMINE K ANTAGONISTEN 3. DIRECTE

Nadere informatie

Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA)

Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA) Amsterdamse Standaard Ketenzorg Antistolling (ASKA) Huisartsendeel Versie november 2016 Christèle Warmerdam, SIGRA Yvonne Groenstege, FBA Inhoudsopgave Inleiding... 3 Landelijke Standaard, leidraad en

Nadere informatie

ESC richtlijn boezemfibrilleren 2016

ESC richtlijn boezemfibrilleren 2016 ESC richtlijn boezemfibrilleren 2016 Thema Beeldvorming CarVasZ 2017 24 november 2017 Cyril Camaro, cardioloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Aanbevelingen perioperatief beleid van patiënten behandeld met plaatjesremmers en anticoagulantia

Aanbevelingen perioperatief beleid van patiënten behandeld met plaatjesremmers en anticoagulantia Aanbevelingen perioperatief beleid van patiënten behandeld met plaatjesremmers en anticoagulantia dr. Tom Vydt, cardioloog AZ Sint-Maarten GR0034AV versie 04-2014 ALGEMEEN YK Perioperatief beleid van patiënten

Nadere informatie

RISICO MINIMALISATIE MATERIAAL VOOR VOORSCHRIJVERS VAN DABIGATRAN ETEXILAAT OM HET RISICO OP BLOEDINGEN TE VERKLEINEN

RISICO MINIMALISATIE MATERIAAL VOOR VOORSCHRIJVERS VAN DABIGATRAN ETEXILAAT OM HET RISICO OP BLOEDINGEN TE VERKLEINEN RISICO MINIMALISATIE MATERIAAL VOOR VOORSCHRIJVERS VAN DABIGATRAN ETEXILAAT OM HET RISICO OP BLOEDINGEN TE VERKLEINEN 2 3 RISICO MINIMALISATIE MATERIAAL VOOR VOORSCHRIJVERS VAN DABIGATRAN ETEXILAAT OM

Nadere informatie

Dosis: de aanbevolen dosis is 60mg 1dd. Bij ouderen is geen dosisaanpassing vereist. Gebruiksgemak: eenmaal daagse dosis. Fijnmalen is toegestaan.

Dosis: de aanbevolen dosis is 60mg 1dd. Bij ouderen is geen dosisaanpassing vereist. Gebruiksgemak: eenmaal daagse dosis. Fijnmalen is toegestaan. Edoxaban B01AF03, januari 2019 Indicatie Edoxaban is geregistreerd voor de preventie van een cerebrovasculair accident (CVA) en systemische embolie bij volwassen patiënten met non valvulair atriumfibrilleren

Nadere informatie

NOAC bij niet-valvulair AF. Visie cardiologie

NOAC bij niet-valvulair AF. Visie cardiologie NOAC bij niet-valvulair AF Visie cardiologie Boezemfibrilleren Nadelen Meestal versneld ritme Geen optimale bloedstroom Verlies van boezemcontractie Pompfunctiestoorniss en 2 Trombus in hartoor Screening

Nadere informatie

FRAIL-AF studie Switchen van anticoagulatietherapie bij kwetsbare ouderen met atriumfibrilleren

FRAIL-AF studie Switchen van anticoagulatietherapie bij kwetsbare ouderen met atriumfibrilleren FRAIL-AF studie Switchen van anticoagulatietherapie bij kwetsbare ouderen met atriumfibrilleren Linda Joosten, arts-onderzoeker WDH Arnhem, 28 maart 2017 Inhoud Casus en inleiding FRAIL-AF studie Vraagstelling

Nadere informatie

NOAC s versus klassieke OAC s. Is het pleit beslecht?! Dr. Geert Valgaeren Cardiologie. NOAC s versus klassieke OAC s 1

NOAC s versus klassieke OAC s. Is het pleit beslecht?! Dr. Geert Valgaeren Cardiologie. NOAC s versus klassieke OAC s 1 18-02-2017 NOAC s versus klassieke OAC s Is het pleit beslecht?! Dr. Geert Valgaeren Cardiologie 1 2 Warfarine bij atriale fibrillatie 3 Atriale fibrillatie (paroxysmaal = permanent = flutter): risico

Nadere informatie

DOACs, vanuit klinisch perspectief. Karina Meijer Afdeling Hematologie, UMCG 10 e DHC 2016

DOACs, vanuit klinisch perspectief. Karina Meijer Afdeling Hematologie, UMCG 10 e DHC 2016 DOACs, vanuit klinisch perspectief Karina Meijer Afdeling Hematologie, UMCG 10 e DHC 2016 Financiële disclosures Lokale PI voor Einstein (rivaroxaban), Resonate (dabigatran), Hokusai (edoxaban) en Reverse

Nadere informatie

Programma verschillende workshops van elk 15 minuten.

Programma verschillende workshops van elk 15 minuten. 1 2 Programma 13.30-14.00 Inloop met koffie en thee 14.00-14.10 Opening 14.10-14.45 Leven met antistolling. Lezing door Mireille Schouten, arts van de INR Trombosedienst. Aansluitend kunt u vragen stellen

Nadere informatie