Onderzoek bovengemeentelijk vervoer Regio Haaglanden Eindrapportage

Transcriptie

1 Onderzoek bovengemeentelijk vervoer Regio Haaglanden Eindrapportage

2 !

3 Onderzoek bovengemeentelijk vervoer Regio Haaglanden Eindrapportage in opdracht van gemeenten Leidschendam-Voorburg, Rijswijk, Delft, Midden-Delfland, Zoetermeer, Pijnacker-Nootdorp en Westland 2 juli 2013 Projectnummer: 0985-R-E3

4

5 Inhoudsopgave 1! INLEIDING 1.1! Aanleiding 1.2! Onderzoeksvragen 1.3! Onderzoeksmethode 1.4! Leeswijzer 1! 1! 1! 2! 2! 2! AARD EN OMVANG AWBZ-VERVOER 2.1! Inleiding 2.2! Opzet onderzoek AWBZ-vervoer 2.3! Aantal cliënten met vervoer 2.4! Vervoerpatronen Vervoerpatronen op hoofdlijnen voor cliënten met een vervoerindicatie 2.4.1! Locaties 2.4.2! Vervoerpatronen per taxi 2.4.3! Conclusie 2.5! Organisatie van het vervoer 2.5.1! Informatie per zorgaanbieder 2.6! Veranderingen ! Kosten AWBZ-vervoer 2.8! Conclusies 3! 3! 3! 4! 5! 6! 6! 10! 11! 11! 12! 16! 17! 19! 3! AARD EN OMVANG OVERIG VERVOER 3.1! Inleiding 3.2! Jeugdzorg 3.3! Regiotaxi Haaglanden 3.4! Wmo-vervoer 3.5! Wsw-vervoer 3.6! Leerlingenvervoer 3.7! Samenhang per vervoervorm 3.8! Conclusies 21! 21! 21! 22! 24! 26! 27! 32! 34! 4! ONTWIKKELINGEN 4.1! Inleiding 4.2! Verschillende ontwikkelingen zijn van invloed op de visie 4.3! Ingrediënten van de visie op vervoer 4.4! Conclusies 37! 37! 37! 39! 40!

6 5! BELEID ZORG EN AWBZ 41! 5.1! Inleiding 41! 5.2! Beleidskeuzes zorg 41! 5.3! Conclusies 44! 6! KANTELING IN HET VERVOER 45! 6.1! Inleiding 6.2! Stimuleren van openbaar vervoer 6.2.1! Communicatie 6.2.2! Educatie en training 6.2.3! Betere aansluiting openbaar vervoer 6.2.4! OV-advies 6.2.5! Vrijwilligersvervoer 6.3! Beperken toestroom doelgroepenvervoer 6.3.1! Aanpassen indicatiebeleid 6.3.2! Aanpassen spelregels regiotaxi 6.3.3! Train de Wmo-consulent 6.4! Conclusies 45! 45! 45! 46! 47! 48! 49! 49! 49! 50! 51! 51! 7! SAMENHANG IN HET VERVOER 7.1! Inleiding 7.2! Samenhang in de totale keten 7.3! Vervoerkundige samenhang: de basis 7.4! Analyse vervoerkundige samenhang 7.4.1! Samenhang per gemeente 7.4.2! Combinaties en inkopen 7.4.3! Samenwerking met zorgaanbieders en het onderwijs 7.4.4! Inkoopstrategie 7.5! Andere vormen van samenwerking 7.6! Financiële implicaties efficiency 7.7! Afwegingskader AWBZ-vervoer 7.8! Conclusies 53! 53! 53! 54! 58! 58! 62! 64! 65! 66! 68! 69! 73! 8! CONCLUSIES EN VERVOLGSTAPPEN 8.1! Conclusies 8.2! Aanbevelingen 75! 75! 77! BIJLAGEN Lijst AWBZ-instellingen OV4U

7 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De komende jaren vinden diverse ontwikkelingen plaats in en rond het taxivervoer van verschillende doelgroepen die nu niet met het openbaar vervoer (kunnen) reizen. Voornaamste aanleiding voor gemeenten om te kijken hoe zij op deze ontwikkelingen moeten en kunnen anticiperen, zijn de ontwikkelingen rond de AWBZ. Het nieuwe kabinet heeft in haar regeerakkoord gekozen voor een nieuwe kern-awbz voor de hoogste zorgzwaartepakketten. Zij wil de ondersteuning, begeleiding en verzorging per 2015 overhevelen naar de Wet maatschappelijke ondersteuning. Het is voor gemeenten in de regio Haaglanden van belang om tijdig inzicht te hebben in de aard en omvang van dit vervoer. Gemeenten zijn benieuwd hoe zij cliënten kunnen toerusten om een omslag te maken in denken over de keuze voor bepaalde dagbestedingslocaties en het gebruik van bepaalde vormen van vervoer (bijvoorbeeld nu nog taxi naar bijvoorbeeld zelfstandig reizen met openbaar vervoer). Door de decentralisatie van het AWBZ-vervoer komen kosten en baten meer in één hand te liggen. Daarom willen gemeenten ook inzicht in de aard en omvang van het totale doelgroepenvervoer. 1.2 Onderzoeksvragen In dit onderzoek staan de volgende onderzoeksvragen centraal: 1. Wat is de aard en omvang van het AWBZ-vervoer? 1.1. Welke gedeelte van het AWBZ-vervoer is bovengemeentelijk? 1.2. Hoe hebben instellingen het vervoer georganiseerd? 1.3. Wat zijn de huidige kosten van het AWBZ-vervoer? 2. Welke vervoerbewegingen vinden plaats binnen Jeugdzorg? 3. Wat is de aard en omvang van het andere vormen van doelgroepenvervoer, zoals Regiotaxi, Wmo-vervoer, Wsw-vervoer en leerlingenvervoer? 4. Welke samenhang doet zich voor tussen de verschillende vormen van doelgroepenvervoer? 5. Hoe kunnen gemeenten cliënten meer gebruik laten maken van voorliggende voorzieningen (gekantelde Wmo-gedachte), zoals het reguliere openbaar vervoer? 6. Hoe kunnen gemeenten inspelen op de noodzaak om zorgfuncties dichterbij de cliënt te organiseren en welke invloed heeft dat op de vervoerkosten? 7. Hoe kunnen gemeenten het brede doelgroepenvervoer effectiever en efficiënter organiseren? Forseti pagina 1

8 1.3 Onderzoeksmethode Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van de volgende onderzoeksmethoden. Om het AWBZ-vervoer in kaart te brengen, zijn gegevens over indicaties opgevraagd bij gemeenten die afkomstig waren van het zorgkantoor. Op basis van die gegevens is contact gelegd met zorgaanbieders, om nader inzicht te krijgen in het daadwerkelijke AWBZ-vervoer en de organisatie ervan. De informatie hierover is afkomstig van uitgezette vragenlijsten en (telefonische) interviews. Voor de onderdelen Jeugdzorg en AWBZ-vervoer heeft Bureau HHM meewerkt aan dit onderzoek. Het heeft tevens de vertaalslag naar het beleidskader in hoofdstuk vijf verzorgd. De vervoerstromen van het OV- en Wmo-vervoer in de regiotaxi is afkomstig van Regiotaxi Haaglanden. Om het Wsw-vervoer in kaart te brengen, is gesproken met drie Wswinstellingen in de regio. Ten slotte hebben de deelnemende gemeenten informatie aangeleverd over de organisatie van het leerlingenvervoer en de routes die leerlingen afleggen. 1.4 Leeswijzer In het volgende hoofdstuk gaan wij in op de aard en omvang van het AWBZ-vervoer. Hoofdstuk drie beschrijft de overige vormen van doelgroepenvervoer, zoals Wmo- en leerlingenvervoer. Het vierde hoofdstuk gaat in op toekomstige ontwikkelingen in het doelgroepenvervoer. Hoofdstuk vijf schetst de gevolgen van deze ontwikkelingen voor het organiseren van de zorgfunctie. Vervolgens worden maatregelen besproken om een kanteling in het vervoer te realiseren. Daarna gaan wij in op de samenhang in het totale brede doelgroepenvervoer en de mogelijkheden om hierin efficiëntiewinst te realiseren. Ten slotte volgen in hoofdstuk acht conclusies en aanbevelingen. Forseti pagina 2

9 2 Aard en omvang AWBZ-vervoer 2.1 Inleiding AWBZ-vervoer biedt vervoer van en naar instellingen aan verzekerden die ondersteunende of activerende begeleiding gedurende een dagdeel in een instelling ontvangen, wanneer dat medisch noodzakelijk is. De wettelijke basis ligt in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. Zorginstellingen zijn nu verantwoordelijk voor dit vervoer. Op dit moment kan een cliënt met een indicatie voor Begeleiding Groep gebruik maken van vervoer uit de AWBZ als hiervoor een medische noodzaak is en het CIZ hiervoor een indicatie afgeeft. In dat geval ontvangt de instelling per dagdeel een vergoeding voor het vervoer. In dit hoofdstuk wordt antwoord gegeven op de eerste onderzoeksvraag, namelijk wat de aard en omvang van het AWBZ-vervoer is. 2.2 Opzet onderzoek AWBZ-vervoer Het doel van dit onderzoekonderdeel is het in kaart brengen van de omvang van het vervoer van cliënten met extramurale begeleiding die per taxi vervoerd worden. Dit is niet gelijk aan het totaal aantal cliënten met een vervoerindicatie, zoals in figuur 2.1 weergegeven: Figuur 2.1: Verschillende groepen cliënten extramurale begeleiding. Er is een aantal redenen te geven waarom er een verschil is tussen het aantal cliënten dat volgens de zorgkantoren een indicatie heeft voor vervoer en het aantal cliënten dat in de praktijk gebruik maakt van taxivervoer. Forseti pagina 3

10 De belangrijkste reden is dat niet iedereen met een indicatie voor AWBZ-vervoer ook daadwerkelijk vervoerd wordt per taxi. Instellingen zetten soms andere vormen van vervoer in. Hierdoor ligt het aantal vervoerde cliënten lager dan de aangeleverde cijfers van het zorgkantoor. Ook worden niet alle afgegeven indicaties door cliënten verzilverd. Dit is mogelijk het geval als cliënten met de regiotaxi reizen. Daarnaast doet zich een probleem voor met de kwaliteit van de data. Binnen de AWBZ-doelgroep doen zich veel mutaties voor, waardoor de gegevens van het zorgkantoor (die een momentopname zijn) snel verouderd zijn. Aan de andere kant hebben instellingen soms moeite om onderscheid te maken in de herkomst van cliënten, waardoor zij mogelijk aan de verkeerde gemeente of regio worden toegewezen. Daarnaast blijkt dat slechts een beperkt aantal instellingen bereid is bevonden om inzicht te geven op verplaatsingen op cliëntniveau. Gezien deze constatering blijven wij hierna onderscheid maken tussen: informatie over het aantal cliënten met een indicatie voor vervoer, afkomstig van het zorgkantoor; informatie over het daadwerkelijk vervoer per taxi, afkomstig van zorgaanbieders. Bij het in kaart brengen van het vervoer per taxi zijn hierna de volgende stappen te onderscheiden: 1. inzicht verkrijgen in het aantal cliënten met indicatie voor vervoer (par 2.3); 2. inzicht verkrijgen in het aantal cliënten dat per taxi wordt vervoerd (par 2.3); 3. inzicht in vervoerpatronen van deze cliënten (par 2.4). 2.3 Aantal cliënten met vervoer Op basis van de opgegeven aantallen afkomstig van het zorgkantoor blijkt dat in de deelnemende gemeenten 1302 cliënten een indicatie hebben voor vervoer. Acht grote zorgaanbieders ontvangen volgens de opgave van de zorgkantoren 1096 cliënten uit meerdere van de deelnemende gemeenten (zie tabel 2.1). Vervolgens is getracht inzicht te krijgen in het aantal cliënten dat per taxi wordt vervoerd. Daarom is contact gelegd met instellingen waarbij vijf of meer cliënten per gemeente een vervoerindicatie hebben. Daarbij is zoveel mogelijk contact gelegd met de koepelorganisatie en niet met afzonderlijke zorglocaties. Aan de instellingen is gevraagd hoeveel cliënten daadwerkelijk met een taxi worden vervoerd. Ook deze aantallen zijn weergegeven in tabel 2.1. Forseti pagina 4

11 Instelling Aantal Aantal cliënten Daadwerkelijk gemeenten indicatie vervoer cliënten per taxi Doel / Pespektief / GGZ Ipse de Bruggen * Middin ** Pieter van Foreest * De Jutters Reakt Florence NB WZH De vierstroom Overig 206 NB Totaal Tabel 2.1: Aantal cliënten per instelling. * alleen inzicht in herkomstplaatsen van cliënten, maar niet op cliëntniveau. ** alleen inzicht in aantal cliënten, niet in herkomst en bestemming. Uit bovenstaande uiteenzetting blijkt in de praktijk dat cliënten met een indicatie voor vervoer lang niet altijd per taxi reizen. Interessant is AWBZ-instelling Reakt, die heeft aangegeven dat cliënten zelfstandig naar hun locaties reizen en niet per georganiseerd taxivervoer. Reakt heeft ook zelf geen vervoer georganiseerd of ingehuurd (waardoor het aantal cliënten per taxi nul bedraagt, zie tabel 2.1). 2.4 Vervoerpatronen Vervolgens is aan de instelling gevraagd inzicht te geven in de vervoerpatronen van de cliënten die per taxi reizen. Op basis van de resultaten van die uitvraag kunnen we onderscheid maken tussen de volgende instellingen: Instellingen die op cliëntniveau inzicht hebben gegeven in de vervoerpatronen van cliënten. Slecht een beperkt aantal instellingen heeft inzicht gegeven in de herkomst en bestemming op cliëntniveau. In totaal is voor 248 cliënten inzicht gekregen in de herkomst en bestemming. De gevraagde informatie was vaak niet beschikbaar of is niet beschikbaar gesteld. Instellingen die alleen globaal inzicht hebben gegeven in de vervoerpatronen van cliënten. Indien instellingen geen vervoerinformatie op cliëntniveau konden leveren, is hen gevraagd op hoofdlijnen wel inzicht te geven in de herkomst van hun cliënten. Dit resulteert in een opsomming van plaatsen waar cliënten woonachtig zijn, maar niet in een overzicht met aantallen. Dit geldt bijvoorbeeld voor Pieter van Foreest. Instellingen die geen inzicht hebben geven in de vervoerpatronen van cliënten. Forseti pagina 5

12 Vervoerpatronen op hoofdlijnen voor cliënten met een vervoerindicatie Omdat slechts beperkt inzicht is verkregen in de vervoerpatronen van het taxivervoer, kijken we eerst naar de informatie die beschikbaar is uit de gegevens van het zorgkantoor. In tabel 2.2 is op basis van gegevens van het zorgkantoor in beeld gebracht vanuit welke gemeenten cliënten zorg ontvangen bij de vijf grootste zorgaanbieders in de regio Haaglanden. Wij hebben geen zicht naar welke locatie van deze zorgaanbieder cliënten gaan. Hierdoor kunnen vervoerpatronen op basis van het aantal cliënten met een indicatie voor vervoer niet worden weergegeven. Zorgaanbieder Delft Midden Leidschendam- Zoetermeer Westland P&N Rijswijk Delfland Voorburg Middin Ipse de Bruggen Florence Pieter v Foreest Reakt Tabel 2.2: Aantal cliënten met indicatie vervoer per zorgaanbieder volgens gegevens zorgkantoor Locaties Per gemeente is in een kaart weergegeven wat de grootste zorgaanbieders in een gemeente zijn en waar de locaties van die instellingen zich bevinden. Figuur 2.2: AWBZ-instellingen gemeente Delft. Forseti pagina 6

13 In figuur 2.2 zijn de AWBZ-locaties weergegeven in de gemeente Delft. De grootste vijf instellingen zijn weergegeven met het aantal cliënten dat zij uit de gemeente Delft hebben, volgens de gegevens van het zorgkantoor. Met uitzondering van Reakt hebben de grote instellingen in Delft allemaal locaties in de gemeente zelf, maar zoals aangegeven heeft Reakt geen eigen of ingekocht georganiseerd taxivervoer. Hierdoor lijkt het waarschijnlijk dat er veel AWBZ-vervoer binnen de gemeente is. In welke mate er vervoer naar buiten de gemeente is, is niet te zeggen. Zoals uit figuur 2.3 is te zien, is Pieter van Foreest de grootste AWBZ-zorgaanbieder in de gemeente Midden-Delfland. De locaties van deze instelling zijn voornamelijk gesitueerd aan de rand of buiten de gemeente, op één instelling na die in Maasland is gevestigd. Figuur 2.3: AWBZ-instellingen gemeente Midden-Delfland. De vijf grootste AWBZ-instellingen met cliënten uit de gemeente Leidschendam-Voorburg zijn in figuur 2.4 weergegeven. Na Florence (49 geïndiceerde cliënten volgens het zorgkantoor) zijn Woonzorgcentra Haaglanden en Middin de grootste instellingen. Florence en Woonzorgcentra Haaglanden hebben locaties in de gemeente, maar om locaties van Middin te bezoeken moet naar een aangrenzende gemeente zoals Den Haag of Zoetermeer worden gereisd. Reakt en Ipse de Bruggen (de vierde en vijfde instelling) hebben beide locaties in de gemeente, waarbij zeker is dat Reakt geen cliënten in het taxivervoer heeft. Forseti pagina 7

14 Figuur 2.4: AWBZ-instellingen gemeente Leidschendam-Voorburg. De meeste AWBZ-cliënten met een indicatie vervoer uit Zoetermeer gaan (zie figuur 2.5) naar de Vierstroom, maar daarvan is bekend dat cliënten geen gebruik maken van georganiseerd taxivervoer. Dat geldt ook voor AWBZ-instelling Reakt. Daarna volgen Ipse de Bruggen, Gemiva en Middin. Zowel Ipse de Bruggen als Middin hebben locaties in de Zoetermeer zelf, zodat de verwachting is dat veel vervoer naar deze instellingen binnen de gemeente zal blijven. Gemiva heeft echter geen locatie binnen Zoetermeer en het vervoer hiernaartoe zal dus hoogstwaarschijnlijk naar een aangrenzende gemeente leiden (bijvoorbeeld Nootdorp, Leidschendam-Voorburg of Gouda). Figuur 2.5: AWBZ-instellingen in de gemeente Zoetermeer. De cliënten met een indicatie vervoer in de gemeente Westland reizen naar locaties van Pieter van Foreest, Ipse de Bruggen en in mindere mate Careyn en Middin, zoals in figuur 2.6 te zien is. Al deze instellingen hebben locaties in kernen die in de gemeente liggen. Gezien de omvang van de gemeente en locaties in omringende gemeenten, is het goed mogelijk dat er bovengemeentelijk AWBZ-vervoer plaatsvindt. Forseti pagina 8

15 Figuur 2.6: AWBZ-instellingen in de gemeente Westland Pieter van Foreest, Careyn en Ipse de Bruggen zijn de drie grootste AWBZ-instellingen waar cliënten uit de regio Pijnacker-Nootdorp naartoe gaan (zie figuur 2.7). De meeste locaties zijn gelegen buiten de gemeente, waardoor de kans groot is dat veel AWBZ-vervoer de gemeentegrenzen overstijgt. Figuur 2.7: AWBZ-instellingen in de gemeente Pijnacker-Nootdorp. Forseti pagina 9

16 De gemeente Rijswijk heeft voornamelijk cliënten die naar een locatie van Florence of Woonzorgcentra Haaglanden reizen, zo is in figuur 2.8 te zien. Beide instellingen hebben één of meerdere locaties in Rijswijk zelf, maar hebben ook veel locaties in de nabijheid van Rijswijk. Het is niet mogelijk precies aan te geven in welke mate zij bovengemeentelijk van aard zijn. Figuur 2.8: AWBZ-instellingen in de gemeente Rijswijk Vervoerpatronen per taxi Zoals aangeven is van enkele grote instellingen alleen inzicht verkregen op herkomst en bestemming op hoofdlijnen. Van een aantal andere instellingen is wel inzicht in herkomst en bestemming op cliëntniveau. Deze gegevens zijn voor bovengemeentelijke vervoerbewegingen gecombineerd gepresenteerd in figuur 2.9. Dit betreft het vervoer van en naar enkele zorgaanbieders, zoals Ipse de Brugge, Pieter van Foreest, Jutters, WZH, Lievegoed en Westerhonk, die verantwoordelijk zijn voor het merendeel van de vervoersbewegingen in de regio Haaglanden. Uit figuur 2.9 blijkt dat er daadwerkelijk ook bovenlokaal vervoer plaatsvindt: vanuit bijna elke gemeente reizen cliënten naar andere gemeenten. Meestal blijft dit binnen de regio Haaglanden (inclusief de gemeente Den Haag), met uitzondering van Vlaardingen, Schiedam en Rotterdam. Forseti pagina 10

17 Vlaardingen Schiedam Rotterdam Figuur 2.9: Vervoerstromen van enkele instellingen, die elk een eigen kleur hebben Conclusie Uit bovenstaande analyse trekken wij een aantal conclusies, te weten: Een deel van het AWBZ-vervoer speelt zich lokaal af en een ander deel bovenlokaal. Op basis van het aantal indicaties met vervoer kunnen we wel concluderen dat in sommige gemeenten waarschijnlijk veel vervoer binnen de gemeente plaatsvindt: Zoetermeer en Delft zijn hier voorbeelden van. In andere gemeenten is dit waarschijnlijk in mindere mate het geval. Het vervoer dat de gemeentegrenzen overschrijdt, vindt hoogstwaarschijnlijk grotendeels plaats in de regio Haaglanden zelf (inclusief de gemeente Den Haag). Vervoer buiten de regio Haaglanden richt zich op de regio Rotterdam. 2.5 Organisatie van het vervoer Het vervoer voor cliënten is een wezenlijk onderdeel van de zorg of dagbesteding. Daarnaast is het een aanzienlijke kostenpost. Hiermee is direct het belang van een goede organisatie van het onderdeel vervoer genoemd. Forseti pagina 11

18 Op basis van de gesprekken die zijn gevoerd en de intern beschikbare kennis en ervaring, kan in kaart gebracht worden hoe de organisatie met betrekking tot het vervoer bij zorgaanbieders eruit ziet. In algemene zin geeft onderstaande figuur 2.10 het proces en de taken en verantwoordelijkheden weer binnen georganiseerd contractvervoer. De hoofdlijn hiervan is bij het georganiseerd vervoer van zorgaanbieders hetzelfde als bij andere vormen van vervoer zoals Wsw- en leerlingenvervoer. Figuur 2.10: Proces georganiseerd contractvervoer. Hoe groot het belang van bovengenoemde proces en onderdelen is en welke onderdelen van toepassing zijn, is grotendeels afhankelijk van de grootte van de zorgaanbieder maar ook van het type zorg dat wordt aangeboden. Toelichting op figuur 2.10: Beleid: De kaders waarin het vervoer georganiseerd kan en mag worden. Indicatie: Welke mensen hebben recht op een voorziening en hoe verkrijgen ze deze. Inkoop: Afspraken ten behoeve van de uitvoering, aandacht voor kwaliteit en kosten. Vervoer: Zo efficiënt mogelijke wijze van plannen, aansturen en uitvoering binnen de spelregels van het contract. Beheer: Bestellen, beheren, monitoren van vervoer en beheersen van efficiency en kosten Informatie per zorgaanbieder Alle instellingen zijn benaderd met de vraag of zij inzicht willen geven in het aantal cliënten, vervoerpatronen en de organisatiewijze van vervoer. Hoewel veel instellingen geen inzicht hebben gegeven in de vervoerpatronen, is wel veel informatie over de organisatie van het vervoer beschikbaar. Hieronder is dit per instelling weergegeven. Ipse de Bruggen Ipse de Bruggen heeft in totaal 253 cliënten waarvan 166 een indicatie voor vervoer hebben. Hiervan worden er 34 in een rolstoel vervoerd en zijn er vijf cliënten die individueel vervoer hebben. Er zijn 84 cliënten die vervoerd worden met begeleiding. De begeleiding is in dienst van Ipse de Bruggen. Ipse de Bruggen heeft één vervoerscontract met Connexxion, waarin de vergoeding is gebaseerd op de beladen tijd. Het lopende contract met Connexxion is opengebroken om besparingsmaatregelen te kunnen doorvoeren. Er is binnen Ipse de Bruggen geen centrale vervoercoördinator. Het vervoer wordt besteld en aangestuurd vanuit de locaties, die het vervoer samen met Connexxion plannen en ook de controle van de facturen doen. Forseti pagina 12

19 Pieter van Foreest Pieter van Foreest is momenteel ook bezig met het doorvoeren van diverse kostenbesparende maatregelen en heeft op dit moment onvoldoende zicht op de exacte vervoerstromen om deze aan te kunnen leveren in het kader van dit onderzoek. Bekend is dat er meerdere vervoersovereenkomsten zijn en dat de aansturing deels centraal en deels per locatie is georganiseerd. Een deel van de cliënten reist per regiotaxi. Florence Florence heeft een vast contract met Haaglanden personenvervoer. De looptijd hiervan is één jaar en loopt van begin tot eind De kosten hiervan bedragen ongeveer! ,- per jaar. Cliënten worden in het algemeen niet op andere manieren dan georganiseerd taxivervoer vervoerd. Florence neemt maatregelen om de kosten van het vervoer omlaag te brengen. Voorbeelden hiervan zijn de inzet van een huurauto, de inzet van medewerkers van Florence en het rijden van combinatieritten (uit meerdere gemeenten) indien mogelijk. Middin Middin biedt dagelijks zorg aan vierduizend cliënten, met de grootste concentratie in Haaglanden, en beschikt over 42 locaties. De kosten voor het vervoer bedragen ongeveer 3,5 miljoen euro per jaar voor de regio Haaglanden (zowel intra- als extramuraal). Middin heeft een vervoercoördinator die als centraal aanspreekpunt fungeert. In een overleg met Middin is gesproken over de aard en omvang van het vervoer en de maatregelen die zijn genomen om besparingen te realiseren (zie par. 2.5). Het aandeel extramurale cliënten op het totaal aantal cliënten dagbesteding bedraagt 42 procent. De Jutters De Jutters biedt deeltijdbehandeling aan kinderen en koopt vervoer in via één vervoercontract voor de reguliere behandelingen aan de Van Welylaan. Daarnaast vindt incidenteel vervoer plaats naar het Palmhuis dat op afroep wordt ingekocht zonder contract. Woonzorgcentra Haaglanden Het meeste vervoer van de Woonzorgcentra Haaglanden vindt plaats in Den Haag. Er is ook vervoer naar locaties binnen de regio Haaglanden vanuit de gemeenten. In totaal zijn er 285 cliënten waarvan 191 een indicatie vervoer hebben. De instelling verzorgt zelf de planning van het vervoer. Er zijn momenteel drie vervoerscontracten omdat het vervoer ook is opgedeeld in drie percelen, te weten twee percelen voor cliëntenvervoer en één perceel met overig vervoer. De looptijd van de contracten varieert van één tot drie jaar en de opzegtermijn bedraagt drie maanden. De vergoeding voor de vervoerder bestaat uit vergoeding op basis van afstand of tijd. Ook bij Woonzorgcentra Haaglanden wordt het vervoer aangestuurd vanuit de verschillende locaties en de factuurcontrole vindt dan ook per locatie plaats. Forseti pagina 13

20 De Gelderhorst De Gelderhorst biedt dagrecreatie aan doven voor mensen die zelfstandig wonen. In dit geval zijn er volgens opgave twee cliënten uit Delft die deze dagrecreatie volgen in Zoetermeer: het betreft een echtpaar dat zelfstandig reist. Gemiva-SVG Groep De Gemiva-SVG Groep heeft in totaal 104 cliënten waarvan er 94 een indicatie vervoer hebben. De locaties zijn gelegen in Den Haag maar er reizen ook mensen uit Delft naartoe. Van de 94 mensen met een indicatie vervoer zijn er 75 die via ingekocht taxivervoer reizen. De vervoerders verzorgen de planning, aansturing en uitvoering. Er zijn op dit moment drie vervoerscontracten waarvan de vergoeding is gebaseerd op beladen tijd. De contracten zijn aflopend en in nieuwe contracten wordt een zo kort mogelijke opzegtermijn gehanteerd. De aansturing vanuit Gemiva gaat deels centraal en deels op locatieniveau. De facturen worden regelmatig gecontroleerd en er worden kwaliteitscontroles uitgevoerd. Lievegoed Lievegoed kent 29 cliënten met extramurale begeleiding waarvan er zestien een indicatie vervoer hebben. Er zijn twee locaties in Den Haag, maar uit de opgave van de vervoersbewegingen blijken de mensen met een vervoersindicatie naar een bestemming in Rotterdam te reizen. Deze zestien cliënten worden niet in een contract vervoerd, maar er is een vaste vervoerder (HTMC) die het vervoer verzorgt. Per maand wordt ongeveer 230 uur aan vervoer ingekocht. De facturen van de vervoerder worden gecontroleerd en er is regulier overleg om de kwaliteit te bespreken. GGZ Delfland / Doel / PerspeKtief Het vervoer voor cliënten van PerspeKtief wordt door Doel verzorgd. Zij regelt het vervoer volledig zelfstandig voor zestig cliënten. Hiervoor kopen zij tweedehands voertuigen en zetten zij vrijwilligers als chauffeur in. In het verleden is al gebleken dat deze optie kostentechnisch aantrekkelijk is omdat van nacalculatie ook voor januari 2013 nooit sprake is geweest. Inmiddels wordt het vervoer de afgelopen vijf jaar op deze wijze georganiseerd. Het Westerhonk / s-heerenloo Het Westerhonk in Monster is een locatie van s-heerenloo. Er zijn landelijk negen regio s of steunpunten vanuit waar (vervoer)coördinatie plaatsvindt. Per regio is de situatie (wat betreft locatie of doelgroep) mogelijk anders. Er is dan ook per regio of steunpunt een eigen vervoerscoördinator en een eigen vervoerscontract. Het Westerhonk is een terrein waar wonen, zorg en dagbesteding wordt aangeboden. Er zijn dus mensen die op het terrein verblijven. Er zijn echter ook mensen die op het Westerhonk wonen, maar dagbesteding volgen bij een locatie van een andere zorgaanbieder. Vervoer vindt plaats vanuit het Westerhonk naar eigen of dagbestedingslocaties van andere aanbieders. Ook vervoer op het eigen terrein voor eigen cliënten komt voor. Forseti pagina 14

21 Daarnaast komen van buiten mensen voor zorg of dagbesteding naar het Westerhonk. Vanuit de deelnemende gemeenten hebben 34 cliënten een indicatie voor vervoer. Het Westerhonk heeft een vervoerscontract met De Roo en dat is een regionale vervoerder waarmee het Westerhonk goed contact heeft. Vergoedingen vinden plaats per uur of per kilometer; dit hangt af van de verplaatsing. De vervoerder organiseert samen met de vervoerscoördinator van Het Westerhonk het vervoer. Ook in het traject van bezuinigen trekken Het Westerhonk en de vervoerder samen op. In het vervoerscontract is een maximale reistijd voor cliënten afgesproken van zestig minuten. De meeste verplaatsingen die binnen het terrein van Westerhonk plaatsvinden, worden uitgevoerd tussen 9:00 en 10:00 uur en tussen 16:00 en 17:00 uur. Op deze momenten rijden er twee bussen van de vervoerder over het terrein om alle vervoersbewegingen uit te voeren. Reakt De Reaktgroep zet zich sterk in op vervoer op eigen gelegenheid en probeert zoveel mogelijk mensen op eigen gelegenheid of met het openbaar vervoer te laten reizen. De overige cliënten reizen via regiotaxi. In dat laatste geval wordt geprobeerd deze cliënten zo snel mogelijk zelfstandig te laten reizen, bijvoorbeeld door met hen te oefenen. Er is dus geen georganiseerd vervoer via een contract met een vervoersbedrijf. De structuur van behandeling en daarmee ook de vervoersbewegingen verschillen veelal per cliënt waardoor er geen vaste vervoerstromen zijn aan te geven. Overige zorgaanbieders Van de overige zorgaanbieders uit de lijst hebben twee wel georganiseerd vervoer, maar niet voor cliënten uit de deelnemende gemeenten. Ook is er één aanbieder waarmee geen contact verkregen is of waarvan geen enkele reactie kwam. Voor de overige negen zorgaanbieders geldt dat er geen vervoer in het kader van AWBZ van toepassing is vanwege het type zorg dat bij deze aanbieders geboden wordt. Conclusies De meeste zorgaanbieders hebben één of meerdere vervoerscontracten voor taxivervoer. Een aantal aanbieders kent andere vormen zoals het zelf organiseren van vervoer of door de cliënt zelfstandig laten reizen. In veel gevallen waarbij er een contract is, vindt een intensieve samenwerking tussen de instelling en de vervoerder plaats, bijvoorbeeld op het gebied van planning of aansturing. In de meeste gevallen wordt het vervoer op locatieniveau geregeld. Alle instellingen met één of meerdere vervoerscontracten geven aan de facturen van de vervoerder(s) te controleren. Forseti pagina 15

22 2.6 Veranderingen 2013 Op dit moment kan een cliënt met een indicatie voor Begeleiding Groep gebruik maken van vervoer uit de AWBZ als hiervoor een medische noodzaak is. Zorgaanbieders ontvangen een vastgesteld bedrag voor dit vervoer. In 2012 bestonden hiervoor zeven categorieën, variërend van! 10,89 per dag voor het vervoer van iemand met een zintuiglijke handicap tot! 23,15 per dag voor iemand met een verstandelijke beperking. Deze normbedragen zijn in 2013 gelijkgetrokken naar ongeveer! 8,- per dag. Voor zorgaanbieders voor wie de vergoeding niet voldoende opleverde om de kosten te kunnen dekken, bestond de mogelijkheid om de meerkosten na te calculeren tot 75 procent van de meerkosten. Dit is echter sinds 2013 vervallen. Als reactie hierop nemen zorgaanbieders verschillende maatregelen om de vervoerkosten te beheersen, namelijk: efficiënter organiseren van vervoer (bijvoorbeeld grotere bussen en opstapplaatsen); onderzoeken of de instelling het vervoer zelf kan organiseren; onderzoeken of dagbesteding en wonen dichter bij elkaar kunnen worden gebracht; kritischer kijken naar tijden van de dagbesteding en de locatie waar de dagbesteding wordt gegeven. Het wordt bespreekbaar om hierin wijzigingen door te voeren die leiden tot lagere kosten; alternatieven zoeken voor de huidige vervoersvormen; een beroep doen op ouders om uit vrije wil kinderen te halen en te brengen. Om een beeld te schetsen van de maatregelen die instellingen nemen, beschrijven wij hieronder de situatie voor Westerhonk (onderdeel van s-heerenloo) en Middin. Case Westerhonk Het Westerhonk is ook actief bezig met het terugbrengen van de kosten. Zij hebben hiervoor een aantal creatieve gedachten en acties in de praktijk gebracht of onderzoeken de mogelijkheden om dit te doen, te weten: reizen met het openbaar vervoer. Begeleiding van de Westerhonk ging mee en heeft cliënten geleerd hoe het moet; één cliënt heeft zijn scooterrijbewijs gehaald en reist hiermee nu zelfstandig; de ritbewegingen binnen het terrein worden mogelijk in de toekomst zoveel mogelijk lopend of met elektrische voertuigen uitgevoerd; er wordt gezocht naar mogelijke samenwerking; er wordt mogelijk spreiding in tijden aangebracht om efficiency te verhogen; er wordt onderzocht of gewerkt kan worden met opstapplaatsen; er wordt gekeken naar het herplaatsen van cliënten om minder vervoersbewegingen te realiseren. Forseti pagina 16

23 Case Middin Middin is de grootste zorgaanbieder voor de gemeente Den Haag, maar daarnaast ook uitgebreid actief in de regio Haaglanden. Zij ontvangt dagelijks vierduizend cliënten, ook uit Rijnmond. Er zijn 42 locaties. De kosten voor het vervoer bedragen 3,5 miljoen euro per jaar voor de hele regio en daarnaast nog één miljoen euro voor de gemeente Den Haag. Middin heeft een vervoercoördinator die als centraal aanspreekpunt fungeert. Middin heeft zelf intern gekeken naar oplossingen om de vervoerkosten te beheersen. Eerst is een totale inventarisatie uitgevoerd van het vervoer per locatie op cliëntniveau. Op basis daarvan heeft de directie besloten een aantal maatregelen door te voeren: het beperken van het aantal kilometers tussen wonen en werken; vervoer op afwijkende tijden stopzetten; activiteiten mogelijk verhuizen naar andere locaties, als de activiteit uitwisselbaar is; stimuleren van gebruik openbaar vervoer en trainingen geven aan cliënten; stimuleren eigen vervoer; cliënten zoveel mogelijk laten reizen naar één locatie; afstemmen van dagen dat cliënten naar één locatie reizen; nieuwe routeplanning per 1 april 2013; in overleg met vervoerder Connexxion komen tot een tarief per beladen kilometer. De implementatie van deze maatregelen heeft grote invloed op de cliënten, daarom is ook de cliëntenraad hierbij betrokken. Middin heeft ook gekeken naar andere organisatiemogelijkheden: de inzet van vrijwilligersvervoer is ook verkend, maar te kwetsbaar bevonden gezien de grote omvang; gebruik van Regiotaxi, maar dit is niet geschikt voor de doelgroep vanwege de grote marges in tijden; samenwerking met andere instellingen, maar dat sluit op praktische problemen ( wie is verantwoordelijk voor een cliënt? ). 2.7 Kosten AWBZ-vervoer Als het gaat om de vervoerkosten kan onderscheid worden gemaakt tussen: de normbedragen die zorgaanbieders ontvangen op basis van een indicatie voor vervoer; de daadwerkelijke kosten die zorgaanbieders maken voor het organiseren van vervoer van cliënten (eigen vervoer, openbaar vervoer en taxivervoer); de kosten voor taxivervoer. Forseti pagina 17

24 Uit de gesprekken met instellingen blijkt dat niet iedere cliënt met een indicatie voor vervoer ook daadwerkelijk wordt vervoerd. De huidige indicatie maakt het voor instellingen wel aantrekkelijk om voor zoveel mogelijk cliënten een indicatie voor vervoer te ontvangen. Normbedragen Een normbedrag wordt uitgekeerd per dagdeel. We maken hieronder een inschatting om de welk bedrag instellingen nu gezamenlijk ontvangen voor het vervoer. Aantal cliënten in de regio extramurale begeleiding met indicatie voor vervoer: naar schatting ongeveer 800 cliënten Frequentie in dag(delen) per week: drie maal per week Normbedrag per cliënt per dag: ongeveer! 8,00 in 2013 Totale som normbedragen per jaar: ongeveer! 1 miljoen per jaar Werkelijke kosten Op basis van de beschikbare gegevens is niet vast te stellen hoe hoog de werkelijke vervoerkosten zijn. Hiervoor hebben instellingen te weinig gegeven beschikbaar gesteld. Wel kunnen wij bij benadering de werkelijke kosten schatten. Bekend is dat de jaarlijkse kosten van Middin voor het vervoer van in totaal 852 cliënten (regio Haaglanden, inclusief Den Haag en inclusief intramuraal) ongeveer 4,5 miljoen euro bedragen. Hieruit leiden we af dat de kosten per cliënt per jaar ongeveer! 5.280,- bedragen. Van vier zorgaanbieders (Lievegoed, Gemiva, WZH en s-heerenloo) is inzichtelijk wat de kosten zijn voor al het vervoer dat zij (laten) uitvoeren. Deze kosten zijn afgezet tegen het aantal cliënten met een vervoersindicatie. Hieruit is af te leiden dat de kosten per cliënt per jaar voor deze vier aanbieders gemiddeld! 4.545,- bedragen. Dit leidt tot een gemiddeld kostenniveau per cliënt per jaar van ongeveer! 4.500,- tot! 5.200,-. Dit niveau is hoger dan de kosten in het leerlingenvervoer: de gemiddelde kosten per leerling per jaar bedragen in de regio ongeveer! 4.400,-. In totaal maken in de regio Haaglanden ongeveer 800 cliënten gebruik van AWBZ-vervoer. Op basis van de bekende gemiddelde kosten (+/-! 4.700) bedragen de totale vervoerkosten voor deze cliënten naar schatting 3,8 miljoen euro. Dit bedrag ligt in ieder geval hoger dan beschikbare normbedragen. Dit verschil moeten zorgaanbieders uit eigen middelen dekken. Forseti pagina 18

25 2.8 Conclusies Dit hoofdstuk heeft inzicht gegeven in de aard en omvang het AWBZ-vervoer. Daaruit volgt: Het AWBZ-vervoer is in aard en omvang zeer divers. Er is ook een grote diversiteit in de wijze waarop het vervoer is georganiseerd. Enkele grote instellingen met diverse locaties zijn verantwoordelijk voor een groot deel van dit vervoer. De locaties zijn verspreid door de regio Haaglanden. Daarnaast valt op dat een deel van de in kaart gebrachte vervoerstromen gemeentegrenzen overschrijdt. Het vervoer speelt zich zowel lokaal als bovenlokaal af, maar wel binnen de regio. Binnen enkele grote plaatsen als Delft en Zoetermeer heeft het vervoer zeer waarschijnlijk vooral een lokaal karakter. De gemiddelde kosten per cliënt per jaar bedragen ongeveer! 4.700,-. In totaal maken ongeveer achthonderd cliënten gebruik van vervoer; de totale kosten bedragen naar schatting 3,8 miljoen euro. De meeste aanbieders hebben één of meerdere vervoercontracten, waarbij vaak een intensieve samenwerking plaatsvindt tussen de instelling en de vervoerder. Een aantal aanbieders doet het op een andere manier, bijvoorbeeld door zelf vervoer te organiseren. Instellingen ontvangen in 2013 minder budget voor vervoer, waardoor zij diverse maatregelen nemen die ingrijpen op de zorgfunctie, locaties en vervoerpatronen. De beschikbare normbedragen dekken naar schatting ongeveer dertig procent van de totale vervoerkosten. Mede door deze maatregelen hebben vooral grote instellingen geen inzicht gegeven in de vervoerbewegingen op cliëntniveau. Forseti pagina 19

26 Forseti pagina 20

27 3 Aard en omvang overig vervoer 3.1 Inleiding Dit hoofdstuk beschrijft de aard en omvang van andere vormen van doelgroepenvervoer, om hiermee onderzoeksvragen 2 en 3 te beantwoorden. Er zal worden ingegaan op het vervoer binnen jeugdzorg (par. 3.2), het regiotaxivervoer (par. 3.3), het Wmo-vervoer (par. 3.4), het Wsw-vervoer (par. 3.5) en het leerlingenvervoer (par. 3.6). Wij brengen, op basis van bij de gemeente beschikbare informatie, in kaart op welke wijze vervoer is georganiseerd, wie de gebruikers zijn, hoe vervoerstromen lopen en wat de vervoerkosten zijn. In paragraaf 3.7 wordt de samenhang per vervoervorm beschreven, om hiermee onderzoeksvraag 3 te beantwoorden. 3.2 Jeugdzorg Binnen Jeugdzorg komt ook vervoer per taxi voor. Dit betreft vervoer van kinderen van en naar medische kinderdagverblijven. Dit vervoer kan uit een aantal verschillende regelingen worden bekostigd: de Wet op de Jeugdzorg, de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de gemeentelijke verordeningen leerlingenvervoer. Wet op de Jeugdzorg Het overgrote deel van de kinderen die naar medische kinderdagverblijven gaan, wordt daar geplaatst op basis van de Wet op de jeugdzorg. Dat betreft vervoer van en naar medische kinderdagverblijven (leeftijd 0-6 jaar, als sprake is van opvoedproblemen of ontwikkelstoornissen), medisch orthopedische dagverblijven (meervoudig beperkte kinderen) en vervoer van/naar Boddaertcentra (schoolgaande kinderen 6-18 jaar, als sprake is van opvoedproblemen of ontwikkelstoornissen. De meeste kinderdagverblijven bespreken met de ouders bij de plaatsing hoe het vervoer wordt geregeld. Woont het kind binnen drie kilometer van het dagverblijf, dan zorgen de ouders veelal zelf voor het vervoer (en betalen het ook zelf). Woont het kind verder dan drie kilometer, dan zorgt het medisch kinderdagverblijf voor het vervoer. Dit vervoer wordt geregeld vanuit de Wet op de Jeugdzorg en gefinancierd vanuit de provinciale Jeugdzorgmiddelen. Kinderen die naar een school gaan die samenwerkt met en op hetzelfde terrein staat als een medisch kinderdagverblijf kunnen naar school (en het betrokken medisch kinderdagverblijf) worden vervoerd op basis van het leerlingenvervoer (gefinancierd en uitgevoerd door gemeenten). Forseti pagina 21

28 GGZ-plaatsing Alleen bij medische kinderdagverblijven die een toelating ex WTZi hebben voor psychiatrie kunnen kinderen worden behandeld of begeleid op basis van een GGZ-plaatsing. Er zijn slechts een paar medische kinderdagverblijven die een dergelijke toelating hebben en zelfs bij deze dagverblijven zal het aantal kinderen dat daar naar toe gaat op basis van een GGZplaatsing beperkt zijn. Bij een GGZ-plaatsing geschiedt de financiering op basis van de Zvw of AWBZ. In het geval van een GGZ plaatsing is er een aantal mogelijkheden met betrekking tot het vervoer. Als een kind naar school gaat, is net als bij de jeugdzorg het leerlingenvervoer veelal de aangewezen regeling. Gaat een kind niet naar school, dan moeten de ouders van de kinderen die gebruik maken van het door het medisch kinderdagverblijf georganiseerde vervoer, zelf bij hun zorgverzekeraar een vergoeding aanvragen met een indicatie van de huisarts. Het medisch kinderdagverblijf zal de ouders dan een factuur voor vervoer toesturen. In het geval van het medisch kinderdagverblijf waar de informatie is opgevraagd vergoedt één van de betrokken zorgverzekeraars het vervoer op basis van de hardheidsclausule die de Zvw kent ten aanzien van het zittend ziekenvervoer. Jeugdformaat Jeugdformaat is de organisatie voor jeugd- en opvoedhulp in de regio Haaglanden en is de enige instelling in de regio die zelf vervoer inzet voor cliënten. Jeugdformaat zet vervoer in voor kinderen die niet door ouders of anderen uit de directe omgeving van huis naar de daghulpvoorziening kunnen worden gebracht (en vice versa). Voorheen gold dat voor alle kinderen van de daghulp. Meer en meer wordt er ingezet dat ouders hun eigen kind brengen en halen daar waar dat kan en mag worden verwacht. Dat is bovendien ook goed voor het onderling contact. Als dat niet mogelijk is, zorgt Jeugdformaat voor vervoer. Daarnaast wordt af en toe taxivervoer ingezet in bijzondere situaties (bijvoorbeeld spoed naar het ziekenhuis). De instelling heeft ook nog vervoerkosten voor jongeren die intern verblijven. Zij reizen voornamelijk met openbaar vervoer. Jeugdformaat heeft het vervoer van hun cliënten belegd bij Stichting Vervoer Gehandicapten (SVG), die hiervoor gecertificeerde vervoerders inschakelt. In 2012 bedroegen de vervoerkosten van Jeugdformaat voor het door hen georganiseerde vervoer! Regiotaxi Haaglanden Regiotaxi Haaglanden bestaat uit een OV-deel en een Wmo-deel en wordt uitgevoerd door Connexxion Taxi Services. Het contact is gestart op 16 maart 2010 en heeft een looptijd van vijf jaar. Voor het OV-deel is Stadsgewest Haaglanden opdrachtgever. De totale omzet bedraagt ongeveer 7,5 miljoen euro per jaar. Het OV-deel van Regiotaxi Haaglanden maakt ongeveer een kwart uit van alle ritten die met Regiotaxi Haaglanden worden uitgevoerd. Forseti pagina 22

29 Dit zijn ongeveer 9100 OV-ritten per maand 1 ; op jaarbasis zijn dit ruim ritten. De gemiddelde reisafstand is ruim negen kilometer (of ruim twee zones). Ongeveer dertig procent van de ritten is een reis binnen de gemeente Den Haag. Een kleine 6500 ritten per maand valt dus buiten de gemeente Den Haag of voert tussen de gemeente Den Haag en een andere gemeente in Haaglanden. Het totaal aan ritprijzen bedraagt in een maand ruim! ,-. Hiervan wordt ongeveer 35 procent betaald door de gebruiker zelf. Bijna! , wordt betaald door opdrachtgever. Kijkend naar de vervoerrelaties, dan valt op dat ongeveer de helft van de ritten een rit van of naar de gemeente Den Haag betreft. De belangrijkste bestemmingen zijn in tabel 3.1 weergegeven. Op de eerste plaats staan reizen tussen Rijswijk en Den Haag vice versa, gevolgd door de relatie Zoetermeer Den Haag en Leidschendam Den Haag. Reis Percentage van alle reizen Rijswijk Den Haag v.v. 11% Zoetermeer Den Haag v.v. 6% Leidschendam Den Haag v.v. 6% Delft Den Haag v.v. 5% Binnen Zoetermeer 4% Monster Den Haag v.v. 4% Delft Delfgauw 4% Binnen Delft 3% Tabel 3.1: Belangrijkste vervoersrelaties OV-deel Regiotaxi Haaglanden. In figuur 3.1 staan de vervoersrelaties van het OV-deel van de Regiotaxi Haaglanden weergegeven. Hierin is te zien dat de meeste vervoerrelaties door de gehele regio Haaglanden lopen en zich niet beperken tot een gemeente. 1 Uitgaande van november Forseti pagina 23

30 Figuur 3.1: Vervoerverplaatsingen OV-deel Regiotaxi Haaglanden. 3.4 Wmo-vervoer Het Wmo-vervoer biedt mensen die vanwege hun beperking geen gebruik kunnen maken van het regulier openbaar vervoer mogelijkheden tot maatschappelijke participatie (sociaal recreatief vervoer voor mensen met een handicap). De wettelijke basis hiervoor ligt in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Gemeenten zijn verplicht om cliënten in dat geval te compenseren. Vrijwel alle gemeenten hebben het Wmo-vervoer ondergebracht binnen Regiotaxi Haaglanden. Een aantal gemeenten (zoals Leidschendam-Voorburg, Rijswijk en Midden- Delfland) verstrekt vervoergeïndiceerden een financiële tegemoetkoming in de vervoerkosten. Deze cliënten beschikken tevens over een Regiotaxipas, zodat zij de vergoeding ook kunnen gebruiken voor vervoer per Regiotaxi. Omvang vervoer Per jaar worden ongeveer ritten gemaakt 2, waarbij de gemiddelde reisafstand ruim zeven kilometer bedraagt. De totale kosten bedragen bijna zes miljoen euro per jaar, waarvan ongeveer twaalf procent wordt bekostigd uit de eigen bijdrage van Wmo-gebruikers. 2 Uitgaande van november 2012 Forseti pagina 24

31 Het Wmo-vervoer is hiermee verantwoordelijk voor ongeveer driekwart van de totale kosten van Regiotaxi Haaglanden. Reisafstand Per gemeente is de gemiddelde ritlengte in kaart gebracht. Uit tabel 3.2 blijkt dat deze varieert tussen 5,3 en 10,6 kilometer. Gemeente Gemiddelde ritlengte in km Delft 5,3 Leidschendam-Voorburg 9,9 Midden Delfland 8,9 Pijnacker-Nootdorp 9,8 Rijswijk 7,5 Westland 10,6 Zoetermeer 8,7 Tabel 3.2: Gemiddelde ritlengte per gemeente. Vervoerrelaties Op kernniveau is gekeken naar de vervoerbewegingen van de Wmo-gebruikers, waarvan de meest voorkomende relaties in tabel 3.3 zijn weergegeven. Opvallend is dat ruim de helft van de ritten binnen een kern of stad plaatsvindt. Maar liefst een derde van de ritten vindt binnen Delft plaats en ongeveer een kwart van de vervoerbewegingen blijft binnen Zoetermeer. Daarnaast zijn er veel verplaatsen van en naar Den Haag. Dit is grafisch weergegeven in figuur 3.2, waarin de vele reizen binnen Delft en Zoetermeer ook goed te zien zijn. In een aantal gemeenten zijn Wmo-reizigers niet als zodanig zichtbaar in het systeem en reizen ze als OV-reiziger in Regiotaxi Haaglanden: dat verklaart ook het relatief hoge aantal reizigers in Delft en Zoetermeer. Reis Percentage van alle reizen Binnen Delft 33 % Binnen Zoetermeer 24 % Zoetermeer Den Haag v.v. 6 % Delft Delfgauw v.v. 3 % Delft Den Haag v.v. 2 % Tabel 3.3: Belangrijkste vervoerrelaties Wmo-gebruikers Haaglanden. Forseti pagina 25

32 Figuur 3.2: Vervoersrelaties WMO-ritten Regiotaxi Haaglanden. 3.5 Wsw-vervoer Wsw-vervoer betreft het taxivervoer van werknemers van en naar werklocaties in het kader van de Wet Sociale Werkvoorzieningen. Wsw-bedrijven kunnen taxivervoer inzetten voor hun medewerkers als zij niet in staat zijn om zelfstandig te reizen met het openbaar vervoer of wanneer het openbaar vervoer ontbreekt. Voor het Wsw-vervoer in contact gezorgd met drie organisaties die zorgen voor de uitvoering van de Wsw. De organisaties Patijnenburg (in de gemeente Westland) en Combiwerk (regio Delft) regelen inderdaad vervoer voor een (klein) gedeelte van hun medewerkers die niet in staan zijn om zelfstandig naar het werk te komen en hiervoor zijn van tevoren criteria voor opgesteld. Wsw-bedrijf Patijnenburg heeft dertien vaste medewerkers waarvoor taxivervoer wordt ingezet: dit wordt ingekocht bij een lokaal taxibedrijf. Forseti pagina 26

33 Er is geen vervoercontract met dit bedrijf. Combiwerk maakt gebruik van een contract dat de gemeente Delft heeft met een vervoerder. Dienst Sociale Werkplaats (DSW) is een Wsw-organisatie die werknemers uit de gemeenten Zoetermeer, Rijswijk en Pijnacker-Nootdorp. Deze organisatie laat hun werknemers zo veel als mogelijk zelfstandig reizen. Er zijn ongeveer 87 werknemers met een indicatie die dat niet kunnen en voor hen wordt groepsvervoer geregeld. Deze werknemers worden vervoerd naar twee locaties in Rijswijk (ongeveer 45 procent) en één locatie in Zoetermeer (55 procent). De meeste werknemers komen uit de gemeente Zoetermeer (47 procent) en Leidschendam-Voorburg (23 procent). DSW verzorgt dit vervoer sinds een aantal jaren zelf in eigen beheer. In incidentele gevallen wordt een taxibus ingehuurd van een vervoerder, bijvoorbeeld als een werknemer verder weg en niet in één van de drie gemeenten woont: die persoon ligt dan niet op de route en het is dan goedkoper om hiervoor een individuele taxi te bestellen. in het geval van defect eigen materieel wordt ook een taxi ingehuurd. Het gaat hier slechts om sporadische ritten. 3.6 Leerlingenvervoer Uitgangspunten leerlingenvervoer Het leerlingenvervoer als voorziening vloeit voort uit het recht op onderwijs dat is verankerd in de Leerplichtwet. Volgens deze wet hebben de ouders de plicht hun kinderen een school te laten bezoeken. Omdat het niet mogelijk is om alle vormen van onderwijs dichtbij ieders woonadres aan te bieden, kunnen ouders in voorkomende gevallen een vergoeding krijgen voor het vervoer van hun kind naar school. De VNG heeft een modelverordening die de meeste gemeenten gebruiken als basis voor hun eigen verordening. De verordening bevat criteria voor het verkrijgen van een vervoerkostenvergoeding, zoals een kilometergrens waar vanaf de leerlingen mogelijk recht hebben op een vergoeding. Omvang Er zijn 1018 leerlingen die in de gemeenten met aangepast vervoer reizen (zoals in tabel 3.3 is aangegeven). De gemeente Westland heeft het grootste aandeel leerlingen, namelijk 350. In Midden-Delfland reizen slechts 34 leerlingen met aangepast vervoer. De gemeenten hebben een schatting gegeven van de kosten die zij per jaar kwijt zijn aan aangepast leerlingenvervoer en het totale leerlingenvervoer (zie tabel 3.3). In totaal gaat in de regio een kleine 4,5 miljoen euro om in het aangepast vervoer. We zien dat het aangepast vervoer voor 94 procent de kosten van het leerlingenvervoer bepaalt. Forseti pagina 27

34 De gemeente Pijnacker-Nootdorp zit relatief laag met 82 procent: deze gemeente heeft haar beleid en uitvoering onlangs aangepast, waarbij meer wordt ingezet op openbaar vervoer en de verantwoordelijkheid van ouders binnen het vervoer. De gemiddelde kosten per leerling bedragen ongeveer! 4.400,-. Dat bedrag ligt hoger dan het landelijk gemiddelde van! 3.200,- 3. Wel zijn er verschillen tussen de gemeenten. Zo liggen de kosten in Zoetermeer lager dan in Leidschendam-Voorburg. Hiervoor kunnen verschillende oorzaken zijn, zoals een hoger tarief of een langere afstand tot scholen. Gemeente Leerlingen Kosten leerlingen- Kosten aangepast % Kosten AV per vervoer (LL) vervoer (AV) AV/LL leerling Delft 179! ,-! ,- 91%! 4.887,- Westland 350! ,-! %! 3.273,- Zoetermeer 132! ,-! ,- 93%! 3.979,- Leidschendam- 130! ,-! %! 5.980,- Voorburg Pijnacker- 117! ,-! ,- 82%! 4.274,- Nootdorp Rijswijk 77! ! ,- 97%! 5.844,- Midden- 34! ! ,- 99%! 6.559,- Delfland Totaal 1019! ,-! ,- 94%! 4.400,- Tabel 3.3: Kosten leerlingenvervoer per gemeente (afgerond). De gemeenten verschillen onderling van de inrichting van het vervoercontract. De gemeente Leidschendam-Voorburg heeft samen met Den Haag en Rijswijk aanbesteed, terwijl de overige gemeenten zelfstandig hebben aanbesteed. De gemeente Westland en Leidschendam-Voorburg hebben hun vervoercontract ingedeeld in verschillende percelen; de overige gemeenten werken met één gebied. De gemiddelde looptijd bedraagt ongeveer twee tot drie jaar, met opties tot verlenging voor één of twee jaar. In tabel 3.5 zijn deze gegevens samengevat. 3 Dit blijkt uit de Benchmark leerlingenvervoer 2012/2013 van Forseti waaruit 86 gemeenten hebben deelgenomen. Forseti pagina 28