Licht en schaduw. Vijftien vrouwen over leven en overleven
|
|
- Clara Fenna van de Velde
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ghorashi, H., & Brinkgreve, Chr. (Red.) (2010). Licht en schaduw. Vijftien vrouwen over leven en overleven Amsterdam: VU Uitgeverij, 352 pp. Dany Baert Autobiografische verhalen vormen sociologisch materiaal bij uitstek, op voorwaarde dat ze geplaatst worden in de context van plaats, tijd en situatie waarin ze verteld worden (p. 15). Dat is de stelling van Christien Brinkgreve, hoogleraar Sociale Wetenschappen in Utrecht. Als socioloog en onderzoeker heeft zij in meerdere publicaties een lans gebroken voor het gebruik van levende, autobiografische verhalen als bron van kennis over wat mensen beweegt en over het sociale weefsel waarin ze zich bevinden. Halleh Gorashi, bijzonder hoogleraar Management van Diversiteit en Integratie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, Iraanse van herkomst en in 1988 naar Nederland gemigreerd, gebruikte autobiografische verhalen van vrouwen in haar onderzoek van diversiteitsvraagstukken. De twee ontmoetten elkaar bij de voorbereiding van een themanummer van het Amsterdams Sociologisch Tijdschrift. Hun gelijklopende belangstelling zette hen ertoe aan een beetje op experimentele basis, maar met fascinerende gevolgen gezamenlijk een masterclass autobiografische verhalen in te richten, waarvan deze bundel de uiteindelijke neerslag vormt. Drie dingen in deze becommentarieerde verhalenbundel hebben me geboeid. Eerst en vooral is er de inhoud van de levensverhalen van vijftien vrouwen, allemaal behorend tot de Nederlandse samenleving, maar afkomstig * personalia boeken 87
2 van alle uithoeken van de wereld (naast Nederland, Suriname en Curaçao zijn dat Iran, Turkije, Marokko, Duitsland, Irak). Het is duidelijk dat de levensweg voor de meesten onder hen niet over rozen gegaan is. Maar even onloochenbaar is hun overtuiging om door te gaan, om materiële en intermenselijke moeilijkheden aan te pakken en te boven te komen, om niet alleen te overleven maar ook een kwaliteitsvol leven uit te bouwen. Daarbij blijken vele vrouwen gebruik te kunnen maken van talenten die in normale omstandigheden misschien nooit ontdekt zouden zijn, en ook van kennis en kunde die ze juist in de context van enorme uitdagingen hebben ontwikkeld. De verhalen illustreren op een ontroerende wijze hoe je van het vechten voor een betere toekomst ook effectief een beter mens kunt worden. De tweede dimensie die me bijzonder boeide was de manier waarop de verhalen tot stand zijn gekomen en wat ertoe leidde dat de vrouwen hun verhalen met elkaar gingen delen. Dat werd sterk bevorderd door het feit dat beide auteurs zich met hun eigen verhalen mee in het proces engageerden. Door elkaar te beluisteren gaven al deze vrouwen elkaar de gelegenheid en de inspiratie om al die levensverhalen als het ware te doen geboren of herboren worden, in een vorm en met een klank die elke vrouw voordien zelfs onbekend was. Net als Gorashi en Brinkgreve ben ik gefascineerd door de kracht van het autobiografische verhaal. In gunstige intermenselijke omstandigheden aangevat, heeft het vertellen, het schrijven of het anderszins uitdrukken van het eigen levensverhaal een potentieel sterke helende werking (zie ook Michael White, 2007) Belangrijke condities daarbij zijn dat men zich veilig aan elkaar kan toevertrouwen, dat men omringd is door minstens één instantie die onbevooroordeeld, onvoorwaardelijk, respectvol met de verhaalstof omgaat. Ik spreek over instantie omdat dit niet noodzakelijk een mens van vlees en bloed hoeft te zijn. Ik denk dat alleen al het kunnen toevertrouwen van verhaalfragmenten aan wat men technisch, maar zeer symbolisch, een drager noemt (papier, klankband, tekenvel, pellicule) een therapeutisch effect kan hebben (Baert, 2008). In de masterclass kwam een proces op gang, waarin de deelneemsters zich gezien en gehoord wisten in wat ze vertelden, dus in wat ze meemaakten, dus in hun persoon. In de spiegels, gevormd door de oren en ogen van de groepsgenoten, leerde men ook zichzelf beter kennen, men ging 88 JG29 / 2011 / SB1 / boeken
3 kwetsbare momenten en ervaringen tonen en delen, voor velen was het de eerste keer dat ze hun verhaal vertelden en bovendien, zo schrijft Brinkgreve (p. 349), gaf het delen van hun verhaal de deelneemsters de kracht om hun verhaal te relativeren. (Relativeren betekent voor mij ook: het relateren aan of in verhouding zien tot het verhaal van anderen.) De redacteurs herhalen doorheen het boek hoe wezenlijk het groepsproces was dat zich ontwikkelde tijdens de door hen georganiseerde masterclass over de periode van een jaar met een vijftal bijeenkomsten waarin de verhalen als interactieve levensverhalen tot stand kwamen. Maar het spreekt vanzelf dat er tussen de deelnemers ook tussentijdse contacten ontstonden en dat er een bijkomend proces nodig was om van de levensverhalen ook publiceerbare, literaire verhalen te maken. Een belangrijke stimulans in het op verhaal komen (wat ook betekent: rust vinden, op adem komen) ligt in het ontstaan van verbinding tussen de deelneemsters en wat daarbij opvalt is net dat herkenbaarheid of gemeenschappelijkheid van ervaring tot verbinding leidt. De derde reden waarom deze bundel me zo boeide ligt in het feit dat je via deze levensverhalen een relaas uit eerste hand krijgt over een groot aantal facetten van het migreren. De ervaringen van deze vrouwen zijn bijzonder illustratief voor hoe zij het leven in en tussen twee werelden beleven, waar ze tegenaan lopen, op welke mogelijkheden en krachten ze net beroep doen om te overleven en om hun leven op de nieuwe plek in te richten. En bij wijze van onverwacht geschenk krijgen we zicht op de effecten van de manier waarop Nederlanders mensen met een migratiegeschiedenis tegemoet treden en behandelen. Af en toe kreeg ik als autochtone lezer het plaatsvervangende schaamrood op de wangen. Eén kanttekening toch: alle vrouwen die in dit boek aan het woord komen zijn hoogopgeleid, ze hebben het in een of andere zin gemaakt. Ze zijn verbaal sterk en kunnen zich goed staande houden in een groep. Met andere woorden, het is geen representatieve steekproef en dat was naar ik aanneem ook niet de bedoeling. (Ik vermoed dat Gorashi en Brinkgreve bij hun experiment afhankelijk waren van de groep die beschikbaar was en het lijkt me dan ook niet voor de hand liggend dat je voor zulke onder- boeken 89
4 neming veel kandidaten vindt). Zou dit hetzelfde werken voor vrouwen met minder verbale bagage, mensen die zich nog volop in de greep van de sociale uitsluiting bevinden en moeten knokken om nog maar op een puur materieel niveau te overleven? Aan de andere kant toont de bundel ons juist dat mensen ondanks alle mogelijke tegenkanting en tegenslag, zowel in hun land van herkomst als in het land van aankomst, bijzonder boeiende, menselijk en inhoudelijk rijke mensen kunnen blijven. Referenties Baert, D. (2008.). Kan schrijven de geestelijke gezondheid bevorderen? Systeemtheoretisch Bulletin, 26, White, M. (2007). Maps of narrative practice. New York/London: W.W. Norton & C. 90 JG29 / 2011 / SB1 / boeken
5 personalia baert dany Klinisch psycholoog-psychotherapeut en opleider; algemeen directeur van de Interactie-Academie. bollen liana Pedagoog bij Open Thuis Jeugdzorg in Antwerpen. cappaert ann Klinisch psycholoog-psychotherapeut bij het ouderenteam van CGG De Pont, Mechelen-Lier-Boom. cottyn lieve Klinisch psycholoog-psychotherapeut en opleider; staflid van de Interactie-Academie. de sterck stein Kinderpsycholoog - Systeemtherapeut op het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Antwerpen. stein.desterck@vkantwerpen.be fondelli thomas Klinisch psycholoog, zelfstandig systeemtheoretisch psychotherapeut en vormingsmedewerker bij Autisme Centraal. thomas.fondelli@telenet.be begin artikel personalia 95
6 hooghe an klinisch psycholoog - systeemtherapeut; staflid Context, Centrum voor Relatie-, Gezins- & Sekstherapie, UZ Leuven. an.hooghe@uzleuven.be jensen per professor familietherapie en systemische praktijk, Diakonhjemmet University College, te Oslo Noorwegen. jensen@diakonhjemmet.no marres philip gedragswetenschapper/systeemtherapeut bij Stek Jeugdhulp te Gouda. p.marres@stekjeugdzorg.nl reijmers ellen klinisch psycholoog-psychotherapeut, directeur onderzoek en ontwikkeling en hoofd psychotherapieopleiding Interactie-Academie. ellen.reijmers@iaac.eu vermeire sabine psychotherapeut, orthopedagoog en opleider; staflid van de Interactie- Academie. sabine.vermeire@iaac.eu van der pas alice ouderbegeleider en gezinstherapeut. Auteur/redacteur van het tiendelige Handboek Methodische Ouderbegeleiding. Richtte in 1998 het tijdschrift Ouderschap & Ouderbegeleiding op, en promoveerde in 2003 op A Serious Case of Neglect, een onderzoek van de wetenschappelijke literatuur over ouderschap. website: 96 JG29 / 2011 / SB1 / personalia begin artikel
Kiezen voor kinderen. Een nieuwe blik op het samenspel in pleegzorg
Choy, J., & Schulze, E. (2009, 271 pp.). Kiezen voor kinderen. Een nieuwe blik op het samenspel in pleegzorg Amsterdam: Nisto/Spirit. Liana Bollen Dit boek is het resultaat van de samenwerking tussen Spirit,
Nadere informatieCouscous en kniekousen
Delfos, M. (2009). Couscous en kniekousen Amsterdam: Nino, SWP. Lieve Cottyn Dit therapeutisch kinderboek is een voorleesverhaal veel tekeningen en weinig tekst bedoeld als steun voor kinderen (van 4 tot
Nadere informatieTherapie of toneel? Gluren 35
Therapie of toneel? Gluren Philip Marres & Stein De Sterck Achter de coulissen kijkt een gezicht vanuit de spiegel haar aan. Professioneel keurt haar evenbeeld de lijnen van haar lippen, ogen en wimpers.
Nadere informatieBeing With Older People. A Systemic Approach
Fredman, G., Anderson, E., & Scott, J. (2010) Being With Older People. A Systemic Approach London: Karnac Books (273 pp.) Ann Cappaert Dit boek kwam tot stand door de bijdrage van tien verschillende hulpverleners,
Nadere informatieJong verlies. Rouwende kinderen serieus nemen
Fiddelaers-Jaspers, R. (2005). Jong verlies. Rouwende kinderen serieus nemen Kampen: Ten Have, 329 pp. Mieke De Preter Dit boek is bedoeld voor iedereen die in de privé-sfeer of beroepsmatig omgaat met
Nadere informatieBegin er maar aan. Ontdek en ontwikkel je kracht als leidinggevende
Goeminne, A. (2011). Begin er maar aan. Ontdek en ontwikkel je kracht als leidinggevende Leuven: Conota (176 pp.) Birgit Albrechts Begin er maar aan, een uitnodigende titel voor een boek, geschreven vanuit
Nadere informatiePeter Satijn. Drs. van der Horst, J.A.J. & van Kessel, B. (2009). Mechelen: Kluwer.
Drs. van der Horst, J.A.J. & van Kessel, B. (2009). Resultaat door verbinden. Samenwerking als voorwaarde voor passend onderwijs voor leerlingen met gedragsproblemen. Een handreiking voor voortrekkers,
Nadere informatieAcht keer kwartiermaken. Een verkennend onderzoek naar de methodische aspecten van kwartiermaken
Scholtens, G. (2007) Acht keer kwartiermaken. Een verkennend onderzoek naar de methodische aspecten van kwartiermaken Amsterdam: SWP. Katrien Rombouts In 2001 verscheen het doctoraat van Doortje Kal Kwartiermaken
Nadere informatieGezinstherapie in praktijk
Rober, P. (2012) Gezinstherapie in praktijk Over ontmoeting, proces en context Leuven: Acco. Dorti Been In de Inleiding maakt Rober ons deelgenoot van de kritische kanttekening die een beleidsmaker in
Nadere informatieEvidence-based koffie en Best Practice chocomel 1
Evidence-based koffie en Best Practice chocomel 1 Philip Marres & Stein De Sterck De gure wind van bezuinigingen waait door een bekende, maar nietbestaande GGZ instelling. Alles wat niet evidence-based
Nadere informatieDe trein van Boos naar Middel: een nieuw transportmiddel in oplossingsgerichte gesprekken
van den Berg, F., & Bouweriks, E. (2012) De trein van Boos naar Middel: een nieuw transportmiddel in oplossingsgerichte gesprekken Amsterdam: Uitgeverij SWP (143 pp.) Sylvie Carette Frank van den Berg
Nadere informatieDe managementmythe. Managementconsulting, heden, verleden en onzin
Stewart, M. (2009). De managementmythe Managementconsulting, heden, verleden en onzin Amsterdam: Meulenhoff. Dany Baert Die verwarring van feiten en waarden of algemener, de poging pseudotechnische oplossingen
Nadere informatieHelp, mijn man heeft een dwangstoornis
Help, mijn man heeft een dwangstoornis Partnerrelatietherapie om hem van zijn probleem af te helpen. Hij is veranderd, reageert anders sinds geboorte zoontje. Het is een ziekte, hij heeft psychiatrische
Nadere informatieRemotie. Een stap terug is een stap vooruit. Marleen de Fraeye. Verheyen, T., & Vermeir, B. (2011).
Verheyen, T., & Vermeir, B. (2011). Remotie Een stap terug is een stap vooruit Mechelen: Uitgeverij Wolters Kluwer Belgium ISBN: 978-90-4652-830-3 Marleen de Fraeye Dit is een boek met een wel erg merkwaardige
Nadere informatieAnders kijken. Een breder zicht op menselijk gedrag 1
Willemse, J. (2006). Anders kijken. Een breder zicht op menselijk gedrag 1 Theorie en praktijk van de systeembenadering Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Dany Baert Bij de vele boeken die de systeemtheorie,
Nadere informatieEinstein en de kunst van het zeilen. Een zoektocht naar de nieuwe rol van de leidinggevende
de Graaf, A., & Kunst, K. (2005, 143 pp; 2008 (7), 175 pp.). Einstein en de kunst van het zeilen. Een zoektocht naar de nieuwe rol van de leidinggevende Amsterdam: Uitgeverij SWP. Dany Baert He is a born
Nadere informatieVeilig opgroeien. De oplossingsgerichte aanpak Signs of Safety in jeugdzorg en kinderbescherming. Lieve Cottyn. Turnell, A., & Edwards, S.
Turnell, A., & Edwards, S. (2009) Veilig opgroeien De oplossingsgerichte aanpak Signs of Safety in jeugdzorg en kinderbescherming Houten: Bohn Stafleu van Loghum (242 pp.) Lieve Cottyn De enige weg die
Nadere informatieDat is heel wat voor een kat, vind je niet? Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk
Bruna, D. (2006, 16 de editie). Lieve oma pluis Amsterdam: Mercis Publishing, 25 pp. Viorst, J. (2007, 12 de geheel herziene druk). Dat is heel wat voor een kat, vind je niet? Haarlem: Gottmer, 28 pp.
Nadere informatieOpleiding ouderbegeleiding
Opleiding ouderbegeleiding me nse nkennis vanuit een visie op ouderschap in ontwikkeling Als je krachtgericht werken met het netwerk rond het kind wilt invullen, dan zit hier alles in. Vanuit een betere
Nadere informatieTransculturele vaardigheden voor therapeuten. Een systeemtheoretisch
Jessurun, N. (2010) Transculturele vaardigheden voor therapeuten. Een systeemtheoretisch behandelmodel Bussum: Uitgeverij Coutinho (377 pp.) Veerle Poels Nel Jessurun werd geboren in Paramaribo en is de
Nadere informatieWij zijn onze omgeving
Sommers, S. (2012) Wij zijn onze omgeving Hoe situaties ons gedrag beïnvloeden Amsterdam: Maven Publishing (335 pp.) Dany Baert De titel alleen is al genoeg om een systeemdenker naar dit boek te doen grijpen.
Nadere informatieDe celebritysupermarkt Berchem: EPO.
Van den Bulck, H., & Tambuyzer, S. (2008). (263 pp.) De celebritysupermarkt Berchem: EPO. Lieve Cottyn Dit boek trok me aan omdat het geschreven is vanuit een sociologische, communicatiewetenschappelijke
Nadere informatie1 Aanbevolen artikel
Aanbevolen artikel: 25 november 2013 1 Aanbevolen artikel Ik kan het, ik kan het zélf, ik hoor erbij Over de basisingrediënten voor het (psychologisch) welzijn Een klassieke motivatietheorie toegelicht
Nadere informatieDe kunst van communiceren. Handboek
Teekens, I. (2010) De kunst van communiceren. Handboek Garant: Antwerpen-Apeldoorn Birgit Bongaerts Conflicten en problemen zijn terug te voeren op ineffectieve communicatie De kunst is het verbeteren
Nadere informatieKantelmomenten in familiale bemiddeling
Kantelmomenten in familiale bemiddeling Kris Decreamer Familiale bemiddeling is telkens opnieuw een zoektocht in gentle persuasion: hoe kan je mensen ertoe bewegen het justitiële strijdkader links te laten
Nadere informatieGEKLEURDE ARMOEDE BEA VAN ROBAEYS
GEKLEURDE ARMOEDE BEA VAN ROBAEYS De opbouw van het verhaal Gekleurde armoede Een maatschappelijke uitdaging Leefwereld: het leven zoals het is Gekleurde armoede en hulpverlening Het perspectief van de
Nadere informatieRedactie: Jan Matse, Pieter Fossen, Renée Hendriksen Omslagontwerp en binnenwerk: Robert Nieman Omslagillustratie: Mady Maeriën
Wervelkind 1 Wervelkind Uitgeverij Tobi Vroegh 2014 Hanna Bofaert ISBN 978-90-78761-41-9 Redactie: Jan Matse, Pieter Fossen, Renée Hendriksen Omslagontwerp en binnenwerk: Robert Nieman Omslagillustratie:
Nadere informatieInleiding In mijn praktijk als orthopedagoog/gz-psycholoog komen natuurlijk ook ouders met een enig kind. Eerlijk gezegd zag ik hen tot nu toe niet als een aparte categorie. Voor mij is ieder mens uniek,
Nadere informatieLange dagen. Hanna Van Parys. De Jong, P. (2007). Amsterdam: Prometheus Uitgeverij.
De Jong, P. (2007). Lange dagen Amsterdam: Prometheus Uitgeverij. Hanna Van Parys Het debuut van Pia de Jong won meteen de Gouden Uil prijs van de lezer, en dat is meer dan verdiend. Pia de Jong is psychologe
Nadere informatieGroene appels en zussenknuffels. Vier verhalen van brussen
Steels, R., Vandevelde, S., & Poppe, L. (2009) Groene appels en zussenknuffels. Vier verhalen van brussen Gent: Academia Press. Mieke Van Daele Dit boekje bevat vier persoonlijke verhalen, geschreven en
Nadere informatieDe verzamelde levens van Paula S.
Verhelst, I. (2013) De verzamelde levens van Paula S. Antwerpen: De Bezige Bij Birgit Bongaerts Dit boek is een roman en tegelijk het levensverhaal van Paula S. Geen biografie, daarvoor waren niet voldoende
Nadere informatieQuirkology. The curious science of everyday lives
Wiseman, R. (2007) Quirkology. The curious science of everyday lives London: Pan Books, 299 pp. Veerle Poels Onlangs luisterde ik naar een voordracht van Kerry Chamberlain (2009), een Nieuw-Zeelandse professor
Nadere informatieDe potentiële kracht van broer-zusrelaties. Een blinde vlek in de hulpverlening
Tilmans-Ostyn, E., & Meynckens-Fourez, M. (Red.) (2008). De potentiële kracht van broer-zusrelaties. Een blinde vlek in de hulpverlening Leuven: Lannoo Campus. Lieve Cottyn Dit boek is een vertaling van
Nadere informatieDe Woonschool. Het verhaal van een meisje dat opgroeide tussen zwakbegaafden en asocialen
Jansen, C. (2012) De Woonschool. Het verhaal van een meisje dat opgroeide tussen zwakbegaafden en asocialen Amsterdam: Uitgeverij Balans (271 pp.) Dany Baert Pas door de ogen van anderen ga je zien dat
Nadere informatieOpvoeding als spiegel van de beschaving. Een moderne antropologie van de opvoeding
Koops, W., Levering, B., & de Winter,M. (Red.) (2008). (270 pp.) Opvoeding als spiegel van de beschaving. Een moderne antropologie van de opvoeding Amsterdam: Uitgeverij SWP. Lieve Cottyn Net zoals hun
Nadere informatieop een gebrek aan kennis berustende mening of afkeer
op een gebrek aan kennis berustende mening of afkeer stellen: geef ik iedereen een gelijke kans of staan er misschien onbewust vooroordelen in de weg? Ook in Den Haag worden kansen gemist, waardoor bijvoorbeeld
Nadere informatieGelukkig waren ze het eens over het belang van vertrouwelijkheid 335
Gelukkig waren ze het eens over het belang van vertrouwelijkheid Johan Bastiaensen Bemiddeling is balanceren op een slappe koord. Misverstanden en nieuwe conflicten liggen constant op de loer. Het is dus
Nadere informatieEthisch leiderschap. In organisaties, bedrijven, onderwijs,
Deckers, W. (2012) Ethisch leiderschap. In organisaties, bedrijven, onderwijs, Antwerpen - Apeldoorn: Garant (132 pp.) Birgit Albrechts Een boek lezen (en wellicht ook schrijven) over ethisch leiderschap
Nadere informatie3.6 Diversiteit is meer dan verschil in cultuur 91 3.7 Antwoorden uit de gezondheidswetenschappen
Inhoud Inleiding 7 1 Diversiteit in jouw leven 13 1.1 Identiteit 13 1.2 Sociale identiteit 15 1.3 Sociale deelidentiteiten 17 1.4 Multiculturele persoonlijkheden 20 1.5 Aspecten van persoonlijkheden 24
Nadere informatieHoe voorkom je ADHD? Door de diagnose niet te stellen
Batstra, L. (2012) Hoe voorkom je ADHD? Door de diagnose niet te stellen Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds Hannes Verdru & Thomas Fondelli Deze uitdagende titel konden we onmogelijk aan ons voorbij laten
Nadere informatieThe Children Who Lived
Markell, K. A., & Markel, M. A. (2008) The Children Who Lived Using Harry Potter and Other Fictional Characters to Helping Grieving Children and Adolescents New York: Routlegde Ilse Staelens De auteurs
Nadere informatiePostmaster opleiding systeemtherapeut
Postmaster opleiding systeemtherapeut mensenkennis In de context met cliënten, gezinnen en kinderen was dit leerzaam en direct bruikbaar in mijn werk. evaluatie deelnemer Postmaster opleiding systeemtherapeut
Nadere informatieMutual perspectives: Culture and reflexivity in systemic psychotherapy
Britt Krause, I. (Ed.) (2012) Mutual perspectives: Culture and reflexivity in systemic psychotherapy London: Karnac Books Anke Savenije Dit boek is gepubliceerd in de serie Systemic Thinking and Practice
Nadere informatieWaarom natuurlijke kraamzorg?
Waarom natuurlijke kraamzorg? Herken jij dat ook dat je tijdens je zwangerschap veel aan je hoofd hebt? Wil jij ook met jouw baby een hart tot hart verbinding en communicatie tot stand brengen en verder
Nadere informatieSociaalvaardigheidstraining
Sociaalvaardigheidstraining Philip Marres Kom ik thuis van mijn werk, kom ik mijn werk weer tegen. Niet dat ik van die heel problematische kinderen heb. Nee, meer van die aspecten die in ieder huis binnendringen.
Nadere informatie' Zijn wie je bent. Dat is geluk.'
identiteitsbewijs ' Zijn wie je bent. Dat is geluk.' Erasmus 4 Onderwijs draait om mensen Onderwijs draait om mensen. Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie,
Nadere informatieWat kan je van stokstaartjes leren?
Koeman, P., & Vranken, S. (2014) Wat kan je van stokstaartjes leren? Interventietechnieken voor oplossingsgericht werken met kinderen en jongeren Antwerpen: Uitgeverij Acco Thomas Fondelli* Wat kan je
Nadere informatieonderwijsgroep noord identiteitsbewijs
onderwijsgroep noord identiteitsbewijs 'Zijn wie je bent. Dat is geluk.' Erasmus 4 Onderwijs draait om mensen Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie, energie
Nadere informatieMasterclass: Lichaamswijsheid herkennen en toepassen
Masterclass: Lichaamswijsheid herkennen en toepassen Zesdaagse, geaccrediteerde Masterclass voor psychologen, trainers, coaches en therapeuten. Start 30 maart 2012 Open Avond: 6 maart a.s. WAAROM EEN MASTERCLASS
Nadere informatieEr is al genoeg miserie in de
Er is al genoeg miserie in de wereld Dany Baert Gedurende tien jaar maakte ik deel uit van een amateurtheatergezelschap. Naast het werk op de planken stak ik geregeld een handje toe bij de decorbouw en
Nadere informatieHechting en hospitaliseren: een kwestie van hard werken en goed opletten
Hechting en hospitaliseren: een kwestie van hard werken en goed opletten Philip Marres Zoals elk vakgebied kent ook de hulpverlening zijn eigen vanzelfsprekendheden en professioneel taalgebruik. Het kost
Nadere informatieSupervisie en Coaching jaargang 25, nummer 1 (2008) p. 69-71. Inhoud Inleiding Inhoud Commentaar Tot besluit Bibliografie
Recensie Beschermjassen in Supervisie en Coaching 1/2008 Kitlyn Tjin A Djie & Irene Zwaan (2007). Beschermjassen, transculturele hulp aan families. Assen: Van Gorcum. xii + 96 p., isbn 978 90 232 4371
Nadere informatieidentiteitsbewijs identiteitsbewijs onderwijsgroep noord
1 identiteitsbewijs identiteitsbewijs onderwijsgroep noord identiteitsbewijs onderwijsgroep noord I Zijn wie je bent. Dat is geluk. I Erasmus 2 Onderwijs draait om mensen Als we met elkaar in het onderwijs
Nadere informatieSpecialisatieopleiding arbeids- en organisatiemediation
mensenkennis De partijen op één lijn te krijgen en zo het conflict ombouwen naar een goede samenwerking. Dat is een fantastische uitdaging. Specialisatieopleiding arbeids- en organisatiemediation Arbeids-
Nadere informatieSpecialisatie Geweld en delinquentie Hulp aan plegers van normoverschrijdend en strafbaar gedrag Kris Decraemer
Specialisatie Geweld en delinquentie Hulp aan plegers van normoverschrijdend en strafbaar gedrag Kris Decraemer Voor wie Hulpverleners en therapeuten die in een gedwongen of vrijwillig kader werken met
Nadere informatieEven voorstellen. Wat is bemiddeling?
Even voorstellen Mijn naam is Sabine Poel. In 2006 ben ik als klinisch psychologe optie kinderen en jeugdigen afgestudeerd aan de K.U.L. Na mijn afstuderen ben ik als docent aan de slag gegaan en daarnaast
Nadere informatieOrganisatie: Yvonne Roosen Uitvoering: Koekkoek en co vertegenwoordigd door:
Cursussen bij Dressuurstal (Website: www.cursustotaal.nl) Organisatie: Yvonne Roosen Uitvoering: Koekkoek en co vertegenwoordigd door: Nel Koekkoek, sportpsycholoog, GZ- psycholoog BIG Marie-José Hulsman
Nadere informatieGroepsdynamica in gedragstherapeutische en psychodynamische groepen
Groepsdynamica in gedragstherapeutische en psychodynamische groepen Werken met groepen Werken met groepen is een reeks afzonderlijke boeken voor professionals die werken in en met groepen. De reeks richt
Nadere informatiePLE SCH BV Coaching, Consultancy en Conflictoplossing
PLE SCH BV Coaching, Consultancy en Conflictoplossing In company Workshop Inspirerend Leiderschap Een workshop voor leidinggevenden die authentiek contact willen met de bronnen van persoonlijk leiderschap
Nadere informatieJuryrapport Ambassadeur Heldere Taal 2015
Juryrapport Ambassadeur Heldere Taal 2015 Juryrapport Ambassadeur Heldere Taal - april 2015 Ambassadeur Heldere Taal 2015 Inleiding Veel ambtenaren zetten zich in om de communicatie van en binnen de overheid
Nadere informatiecommunicatie vanuit systeemtheoretisch perspectief Je kunt niet niet communiceren, besef het! (er is geen nooduitgang)
Workshop Taal, veel meer dan praten. Koolhof Coaching en Training Over de complexiteit van communicatie Onderwerp: Uitgangspunt: communicatie vanuit systeemtheoretisch perspectief Je kunt niet niet communiceren,
Nadere informatieTevredenheid van familieleden en mantelzorgers met casemanagement bij dementie
Tevredenheid van familieleden en mantelzorgers met casemanagement bij dementie (in te vullen door mantelzorgers) Codering tevredenheidsonderzoek : _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Datum verzending : _ _ - _ _ - _
Nadere informatieProgramma Akademiehoogleraren. Nederlands toponderzoek, nu en in de toekomst
Programma Akademiehoogleraren Nederlands toponderzoek, nu en in de toekomst Loopbaanimpuls Om ook in de toekomst Nederlands toponderzoek te kunnen leveren, zullen universiteiten nieuw wetenschappelijk
Nadere informatieOuderschap in Ontwikkeling
Ouderschap in Ontwikkeling Ouderschap in Ontwikkeling. De kracht van alledaags ouderschap. Carolien Gravesteijn Ouderschap in Ontwikkeling. De kracht van alledaags ouderschap. Carolien Gravesteijn Ouderschap
Nadere informatieDeath. Migrant. and the AFSCHEID EN INTERCULTURELE DIVERSITEIT
Het Universitair Centrum Sint-Ignatius Antwerpen en het Kenniscentrum voor levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid (ksgv) nodigen u op 23 april 2018 van harte uit op de studiedag Death AFSCHEID
Nadere informatieGoed ouderschap. Een andere kijk op opvoeden
Ramaekers, S., & Suissa, J. (2013) Goed ouderschap. Een andere kijk op opvoeden Antwerpen-Apeldoorn: Garant. (158 pp.) Lieve Cottyn Ouderschap en opvoeding zijn een hot item in onze actuele samenleving.
Nadere informatieOpleiding Hulp bij complexe verwerkingsprocessen en trauma Kris Decraemer
Opleiding Hulp bij complexe verwerkingsprocessen en trauma Kris Decraemer Voor wie Voor hulpverleners en therapeuten die betrokken zijn bij de opvang en begeleiding van mensen met indringende en traumatische
Nadere informatieCitation for published version (APA): van Daalen, R. (2010). Leven en overleven in Nederland. Waterstof : Krant van Waterland, 53.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Leven en overleven in Nederland van Daalen, R.M. Published in: Waterstof : Krant van Waterland Link to publication Citation for published version (APA): van Daalen,
Nadere informatieWaarom is een nieuw tijdschrift nodig?
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. De gegevens naar buiten brengen - een nieuw online wetenschappelijk
Nadere informatieSamen doen. Zorgvisie. Zorg- en dienstverlening van A tot Z
Samen doen Zorgvisie Zorg- en dienstverlening van A tot Z Wat en hoe? 3 W Samen met de cliënt bepalen we wát we gaan doen en hóe we het gaan doen. Mensen met een verstandelijke beperking kunnen op diverse
Nadere informatieHet geheim van de trainer: de hoofdingrediënten van succesvolle (in-company) trainingen
Kaufman, L., & Ploegmakers, J. (2012) Het geheim van de trainer: de hoofdingrediënten van succesvolle (in-company) trainingen Amsterdam: Pearson Benelux BV Tomas Van Reybrouck Dit boek, geschreven voor
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 13. Hoofdstuk 1 Ontwikkelingen in theorie en praktijk 19 Ellen Reijmers
Inhoud Voorwoord 13 Deel 1 Geschiedenis Hoofdstuk 1 Ontwikkelingen in theorie en praktijk 19 Ellen Reijmers Hoofdstuk 2 Geschiedenis in België en Nederland 37 Dany Baert en Justine van Lawick Deel 2 Sociale
Nadere informatiePostmaster opleiding spelpsychotherapie. De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven.
mensenkennis De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven. Postmaster opleiding spelpsychotherapie Postmaster opleiding spelpsychotherapie Kinderen
Nadere informatiesnapshots uit onderzoek naar seksuele en reproductieve gezondheid
snapshots uit onderzoek naar seksuele en reproductieve gezondheid 2 Freedom can not be achieved unless the women have been emancipated form all forms of oppression. Nelson Mandela Beste lezer, Met trots
Nadere informatieMeedoen en erbij horen
Meedoen en erbij horen Resultaten van een mixed method onderzoek naar sociale uitsluiting Addi van Bergen, Annelies van Loon, Carina Ballering, Erik van Ameijden en Bert van Hemert NCVGZ Rotterdam, 11
Nadere informatieModule 1. Bewustwording.
Module 1. Bewustwording. Dag 3. Visioning Ontdek wat jouw ziel te zeggen heeft over jouw bestemming en werk. Je staat op het punt om te gaan luisteren naar de wijsheid van je ziel als het gaat over jouw
Nadere informatieDe Brede School Academie Utrecht
OOK IN uw wijk! De Brede School Academie Utrecht Er gebeurt iets nieuws in Utrecht. Iets bijzonders. Basisscholen uit de wijken Overvecht, Hoograven, Ondiep/Zuilen, Kanaleneiland en Lombok/Oog in Al werken
Nadere informatieMasterclass: Lichaamswijsheid herkennen en toepassen
Masterclass: Lichaamswijsheid herkennen en toepassen Zesdaagse, geaccrediteerde Masterclass o.l.v. Annet van Laar, voor psychologen, trainers, coaches en therapeuten. Start: 14 februari 2014 Introductieworkshop:
Nadere informatieTen slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!
inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt
Nadere informatieOpleiding Creatieve methodieken: experimenteren met vele talen Mieke Faes
Opleiding Creatieve methodieken: experimenteren met vele talen Mieke Faes Voor wie De opleiding richt zich enerzijds tot therapeuten, hulpverleners en begeleiders die in hun werk met volwassenen en jongeren,
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 11. Redactionele introductie 13 Anke Savenije, Justine van Lawick en Ellen Reijmers
Inhoud Voorwoord 11 Redactionele introductie 13 Anke Savenije, Justine van Lawick en Ellen Reijmers Deel 1 Geschiedenis Hoofdstuk 1 Ontwikkelingen in theorie en praktijk 25 Ellen Reijmers Hoofdstuk 2 Geschiedenis
Nadere informatieConsequential strangers. The power of people who don t seem to matter but really do
Blau, M., & Fingerman, K. L. (2009). (276 pp.) Consequential strangers. The power of people who don t seem to matter but really do New York: W.W. Norton & Company Birgit Albrechts Dit boek belooft verfrissende
Nadere informatieCongres Behandeling van verstoorde
Congres Behandeling van verstoorde hechting Bij kinderen Donderdag 19 september 2013, Jaarbeurs Utrecht Met onderwerpen als: De laatste ontwikkelingen op het gebied van verstoorde hechting bij kinderen
Nadere informatie' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis
IDENTITEITS- BEWIJS ' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis 2 Onderwijs draait om mensen Als wij in onze onderwijsinstelling iets willen bereiken, dan
Nadere informatieHedendaags materialisme
Hedendaags materialisme Over gesjoemel met causaliteit in wetenschapsrubrieken Dany Baert We denken wat we denken en we doen wat we doen, omdat we nu eenmaal niet anders kunnen. We kunnen ons brein nu
Nadere informatieOpening Academisch Jaar Universiteit voor Humanistiek 2011-2012
Opening Academisch Jaar Universiteit voor Humanistiek 2011-2012 Halleh Ghorashi Bijzonder hoogleraar Management van diversiteit en integratie Vrije Universiteit Amsterdam Grote sociologen (Zygmunt Bauman
Nadere informatieopdrachtsverklaring centrum voor volwassen personen met handicap MOZAÏEK
opdrachtsverklaring centrum voor volwassen personen met handicap MOZAÏEK Bij het begin van de jaren 70 zoeken enkele ouders een dagcentrum voor hun volwassen gehandicapt kind. Voordien was het bijna evident
Nadere informatieOp de grens van hemel en aarde. Een bijna-doodervaring
Op de grens van hemel en aarde Een bijna-doodervaring Eerste druk, 2014 2014 Tineke H.C.M. Verwij Illustraties: Tineke H.C.M. Verwij Coverfoto: Tineke H.C.M. Verwij isbn: 9789048432684 nur: 402 Uitgever:
Nadere informatieVertrouwen. Margriet Ledin-de Hoop. Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer
Vertrouwen Margriet Ledin-de Hoop Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Inhoudsopgave Woord vooraf 6 1. Op reis 8 2. Spring! 15 3. Ver weg of heel dichtbij? 24 4. Actief afwachten 32 5. In vertrouwen keuzes
Nadere informatieDe mooiste tijd van je leven Amsterdam-Antwerpen: Uitgeverij Augustus.
Castelein, M. (2009) De mooiste tijd van je leven Amsterdam-Antwerpen: Uitgeverij Augustus. Mieke Van Daele Dit boek over het moderne moederschap is geschreven door een moeder die niet puur stil wil blijven
Nadere informatieOpleiding mediation voor gedragsdeskundigen
mensenkennis De opleiding sluit perfect aan: sterker nog, door de theorie worden de tools die ik nu onbewust gebruik, meer bewust Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen
Nadere informatieNederland heeft ons veiligheid gegeven, we willen graag iets terugdoen
Nederland heeft ons veiligheid gegeven, we willen graag iets terugdoen In haar werkkamer in het Universitair Medisch Centrum in Utrecht liggen op het bureau van Shaimaa Al Janabi houten lades met tientallen
Nadere informatieNawoord. Fouten door angst voor fouten
Nawoord Fouten door angst voor fouten We zijn aan het einde van de reis door dit boek gekomen. Het was eigenlijk ook een tocht door de geheimen van de menselijke geest. We realiseren ons: angst voor fouten
Nadere informatieJaaropleiding Samenwerkingsgericht en systemisch werken met gezinnen Op weg met kinderen, ouders en hun netwerken Sabine Vermeire
Jaaropleiding Samenwerkingsgericht en systemisch werken met gezinnen Op weg met kinderen, ouders en hun netwerken Sabine Vermeire Voor wie Deze opleiding richt zich tot hulpverleners, therapeuten en begeleiders
Nadere informatieDE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?.
DE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?. Amersfoort, 21 augustus 2007 John van den Hout Geachte aanwezigen, Toen ik me voorbereidde om voor u dit verhaal te houden, was mijn eerste gedachte: Wat
Nadere informatieMigrantenliteratuur. De multiculturele samenleving in de literatuur
Migrantenliteratuur De multiculturele samenleving in de literatuur 1. Migrantenliteratuur? De problematische categorisering van het werk van allochtone schrijvers Maatschappelijke context In de tweede
Nadere informatieBIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG
BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in
Nadere informatieLeiderschap is van iedereen
Leiderschap is van iedereen Eddy Karrenbelt Als u het wenkend perspectief leest in het boekje mensenzorg voor de transitie in de Langdurige Zorg. Dan vindt u het streefbeeld gedreven professionals. In
Nadere informatieHandboek Narratieve Psychotherapie
Olthof, J. (ism Sijbers, G.) (2012) Handboek Narratieve Psychotherapie Voor kinderen, volwassenen en families. Theorie en praktijk Utrecht: de Tijdstroom (517 pp) Bruno Hillewaere Voor mij ligt het Handboek
Nadere informatieHulp bij ADHD. Scholingsaanbod
Hulp bij ADHD Dit heeft mijn beeld van ADHD enorm verrijkt. Ik zie nu veel mogelijkheden om kinderen met ADHD goede begeleiding te bieden deelnemer workshop bij Fontys Hogescholen Copyright 2010 Hulp bij
Nadere informatie