Evidence-based koffie en Best Practice chocomel 1
|
|
- Rosalia Kuipersё
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Evidence-based koffie en Best Practice chocomel 1 Philip Marres & Stein De Sterck De gure wind van bezuinigingen waait door een bekende, maar nietbestaande GGZ instelling. Alles wat niet evidence-based aantoonbaar is, wordt in het kader van de vooruitgang weggesaneerd. Peter, Simon en ik zijn drie doorwinterde systeemtherapeuten die zich in de pauze rond het koffieapparaat scharen. Simon is naar een congres geweest waar Scott Miller een aanstekelijke lezing heeft gegeven over welke factoren belangrijk zijn in een therapeutisch traject. Simon geeft aan dat dit als het Best Practice model bekend staat. Het beschrijft wat werkbaar is in de praktijk. Simon vertelt: Het theoretisch kader is een belangrijke factor in evidencebased therapie maar wisten jullie dat uit het onderzoek van Scott Miller 1 Deze column is gebaseerd op een artikel uit het Systeemtheoretisch Bulletin: Leren uit ervaring: persoonlijke en private ervaringen als psychotherapeutische context (Per Jensen, 2011, 5-21). In dit artikel wordt een onderzoek aangehaald. Een klein citaat om de genoemde percentages te onderbouwen: De Amerikaanse therapeuten Hubble, Duncan en Miller (1999) baseren zich op het werk van Michael Lambert uit Zij stellen dat uit onderzoek de aanwezigheid blijkt van vier algemene factoren. Deze factoren worden geïdentificeerd in alle vormen van psychotherapie, onafhankelijk van de theoretische oriëntatie (psychodynamisch cognitief enzovoort), de vorm (individueel, groep, paar, gezin enzovoort), dosering (frequentie en aantal sessies) of specialiteit (soort probleem, professionele discipline enzovoort). Deze algemene factoren zijn: 1. De therapeutische relatie (30%); 2. Verwachting (placebo-effect) (15%); 3. Technieken (15%); 4. Verandering in het leven van cliënt buiten therapie om (40%). Zij beweren dat deze verhoudingen gelijk blijven, ongeacht de therapeutische traditie of keuze van methoden. De uitspraak 80% van de therapeuten vindt zich bij de beste 20% horen is van Scott Miller tijdens een congres in Dresden (23-25 september 2011). * personalia Evidence-based koffie en Best Practice chocomel / JG30 / 2012 / SB2 155
2 blijkt dat maar 15% van de uitkomst bepaald wordt door de methodiek! Dus of je vanuit een gedragsmatige of systeemtheoretische visie therapie verleent, heeft maar 15% invloed op het uiteindelijke effect van de therapie. Dus al die strijd en ondergrondse gevechten op onze teamvergaderingen over wat nu eigenlijk het beste model is, kunnen we best achterwege laten. Peter roert nadenkend in zijn koffie: Dus 15% zijn specifieke factoren. Dat betekent dat er 85% niet- specifieke factoren zijn. Kun je een voorbeeld geven van wat niet-specifieke factoren kunnen zijn? Dat is de therapeutische relatie, of gewoon de dingen die gebeuren in het leven van een cliënt, of de mate van hoop die ontstaat, wat dat dan ook mag zijn, vervolgt Simon. Peter begint hardop na te denken: Voor een deel zijn deze niet-specifieke factoren te beïnvloeden. De relatie tussen cliënt en hulpverlener is er één van. Als ik een cliënt onbeschoft behandel, dan heeft dit invloed op de uitkomst van de begeleiding, maar dan blijven er nog heel wat niet-specifieke factoren over. Een cliënt kan een droombaan, een goed lief of net een snertjob of slecht lief of ziekte krijgen. Deze aspecten kunnen we niet beïnvloeden, maar welke van de niet-specifieke factoren kunnen we dan wel beïnvloeden? Het koffieapparaat lijkt ondertussen ook pauze te hebben want op welke knop we ook drukken, er komt niets meer uit. In gedachten blader ik door mijn agenda en zeg: Shit. Peter en Simon kijken mij vragend aan: Deze middag komt Hans. Dat is een verslaafde jongen waar ik weinig mee kan op dit moment. Je weet wel, die jongen die we tijdens de laatste intervisie hebben besproken. Om zijn suikertekort aan te vullen, drinkt hij altijd drie chocomelkjes met suiker voordat we in gesprek gaan. Pas wanneer dit vast stramien is voltrokken is, wordt hij rustig genoeg om te kunnen reflecteren tijdens de therapie. Eén keer was het apparaat kapot. Hij was zo uit zijn doen dat ik het hele gesprek bezig ben geweest om zijn emoties te reguleren opdat hij zijn woede niet op het koffieapparaat zou botvieren. Peter zegt: Dat is nu precies wat ik bedoel. Het koffieapparaat is een nietspecifieke beïnvloedbare factor in de hulpverlening. Nu overdrijf je toch wel een beetje, zegt Simon. Alsof therapie evidence-based koffie drinken 156 JG30 / 2012 / SB2 / Philip Marres & Stein De Sterck
3 is. Zo oppervlakkig is ons werk nu ook weer niet! Maar ja, volgens onze interim manager doen wij niet anders dan dat en trouwens, hij drinkt zelf zoveel koffie dat daar zijn geluk wel van af moet hangen. Ik zou niet weten waar hij anders nou ja, laat maar, mompelt hij. De interim manager komt aan lopen en zegt: Het goede nieuws is dat er een nieuw koffiezetapparaat komt, het andere nieuws is dat de choco de lux, chocomelk en cappuccino in heroverweging zijn genomen en niet meer bij het primaire proces zullen behoren. Zonder op antwoord te wachten draait hij zich om en loopt weg. Simon sneert: Op welke cursus heeft hij dit nu weer geleerd. Nee, zegt Peter, natuurlijk is therapie geen evidence-based koffie drinken, het gaat niet om het koffie drinken tijdens de therapeutische gesprekken. Waar het wel om gaat is dat deze verandering, het weghalen van de chocomelk en andere dranken, buiten de therapie om, factoren zijn die invloed hebben op de uitkomst van de therapie. Er gaat nu duidelijk een lichtje branden bij Simon en hij komt op dreef: Zo zijn er nog veel meer niet-specifieke factoren te beïnvloeden. Welke cliënt wordt nu echt gelukkig van de diagnose Borderline? Afschaffen die DSM! Trouwens, ik kan mij niet voorstellen dat er maar één cliënt blij wordt van een Diagnose Behandel Combinatie, direct schrappen dus. Rapportage is meestal een aaneenschakeling van problematische situaties. Ik denk dat ik best wel aan kan tonen dat mensen niet gelukkig worden van problemen. Wat kunnen we nog verder binnen de organisatie beïnvloeden? Ik ben regelmatig niet bereikbaar voor cliënten omdat ik in vergadering ben. Uit mijn agenda halen die vergaderingen! Daar word ik ook veel gelukkiger van, nu ik het toch over mijn geluk heb. Doek die managers ook maar op, als ik er niet gelukkig van word, dan de cliënten ook niet. Ik kan het niet wetenschappelijk onderbouwen, maar als we al deze factoren bij elkaar optellen dan is dat toch wel zo n 20%! Al brainstormend ontspruit er een ideale organisatie die geheel ten dienste staat van de cliënt (en henzelf). Plotseling werpt zich een schaduw over de tafel en het gesprek heen. Het is Samantha, de secretaresse, die ons met opgetrokken wenkbrauwen aankijkt en zegt: Mag ik wat vragen? Denken jullie dat jullie tot de 20% Evidence-based koffie en Best Practice chocomel / JG30 / 2012 / SB2 157
4 beste therapeuten behoren? We kijken elkaar met een wat zelfgenoegzame glimlach aan. Samantha??? Jij? Er lijkt een beetje minachting in onze stem door te klinken. Nou, nu je het zegt, goh, we willen nu niet onmiddellijk arrogant klinken, maar er lopen hier toch wel een aantal kwakzalvers rond die minder goed zijn dan wij. Ja dus?, vraagt ze nogmaals. Het blijft oorverdovend stil aan de andere kant, niemand kan nu nog toegeven dat ze bij die overige tachtig procent behoren Wel, gaat Samantha verder, dat zou dan willen zeggen dat jullie jezelf tot de beste therapeuten rekenen. En dat terwijl Miller beweert dat de therapeuten die niet hoog met zichzelf oplopen net die therapeuten zijn die het beste scoren. Ze is op dreef: Ik beweer niet dat ik tot de 20% beste therapeuten behoor en ben daarmee dus al een goede therapeut en heb dan al 15% beïnvloeding bereikt: placebo weet je wel. Als ik dan ook nog jullie lieve cliënten een warm bakje koffie aanbied en even langs mijn neus weg vraag hoe het met hen gaat, realiseer ik 30% beïnvloeding met name door een goed contact. En dat terwijl ik heel wat procenten minder verdien. Eigenlijk heb ik dus al bijna evenveel bereikt bij de cliënt zonder een jarenlange opleiding. Misschien ligt de diepgang van een contact wel aan de oppervlakte van een bakje koffie. Ze loopt weg en gooit een systeemtheoretisch vakblad op tafel. Er staat te lezen op de cover: tachtig procent van alle therapeuten zijn ervan overtuigd dat ze tot de twintig procent beste therapeuten behoren. En waar blijven dan de slechtste twintig procent therapeuten? Die worden misschien wel manager We druipen af naar kantoor. Ik merk, bij binnenkomst op mijn bureau, dat er een doosje chocomelkpoeder met op het etiket bewezen lekker en een waterkoker op het tafeltje staan. Via het informele kanaal, dat is trouwens het enige kanaal dat nog niet wegbezuinigd is, heeft Samantha dit geregeld. Cliënt Hans die gefrustreerd binnen komt stormen, ziet de chocomelk staan en glimlacht. Wat aardig, zegt hij, nu hoef ik niet meer te kiezen. Ja, zeg ik, we moeten meer klantgericht werken en dit is best practice chocomel. Inderdaad, zegt Hans, best praktisch op je bureau. We gaan in gesprek voor de volle 100%. 158 JG30 / 2012 / SB2 / Philip Marres & Stein De Sterck
5 personalia albrechts birgit Cluster Manager; GZ- Psycholoog; Systeemtherapeut bij Mondriaan, Divisie Kinderen en Jeugdigen te Heerlen. Geassocieerde trainer bij de Interactie-Academie. belfor daniëlle Psycholoog NIP bij Balans & Impuls BV in Den Haag. de fraeye marleen Klinisch Psycholoog-Systeemtherapeut-Coach in privépraktijk te Heusden- Zolder. Lector aan de Katholieke Hogeschool te Hasselt. Geassocieerde trainer bij de Interactie-Academie. de sterck stein Kinderpsycholoog - Systeemtherapeut op het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Antwerpen. stein.desterck@vkantwerpen.be heemskerk leny Systeemtherapeut, privépraktijk Gezin&co te Soesterberg. info@gezinenco.nl marres philip Systeemtherapeut gezinstrainingsprogramma bij Stek Jeugdhulp te Gouda. p.marres@stekjeugdhulp.nl begin artikel personalia / JG30 / 2012 / SB2 201
6 van reybrouck tomas Klinisch psycholoog-psychotherapeut. Geassocieerde trainer bij de Interactie-Academie. Werkzaam bij CGG Eclips afdeling verslavingszorg te Gent en groepspraktijk de Luwte te Lochristi. scherpenisse rien Juridisch Kwaliteitsmedewerker voor de gemeente Schouwen-Duiveland. Werkt als klantmanager Werk, Inkomen en Zorg en is daarbij actief in het in 2011 opgerichte samenwerkingsverband Openbare Geestelijke Gezondheidszorg. staelens ilse Klinisch psycholoog bij CGG ZO-Vlaanderen in Aalst en privépraktijk in Lede. verdru hannes Lector psychologie aan de Hogeschool West-Vlaanderen te Brugge. Daarnaast werkzaam als vrij gevestigd psychotherapeut. Geassocieerde trainer bij de Interactie-Academie. winter christiane Werkzaam in het UZ Brussel op het Centrum Medische Genetica. Bezig met onderzoek in verband met het functioneren van kinderen na pre-implantatie genetische diagnostiek en de beleving van de overgang naar ouderschap onder verschillende premissen (genetische - en fertiliteitsproblematiek). Daarnaast verbonden aan de groepspraktijk d_link te Mechelen. Christiane.Winter@uzbrussel.be 202 JG30 / 2012 / SB2 / personalia begin artikel
Remotie. Een stap terug is een stap vooruit. Marleen de Fraeye. Verheyen, T., & Vermeir, B. (2011).
Verheyen, T., & Vermeir, B. (2011). Remotie Een stap terug is een stap vooruit Mechelen: Uitgeverij Wolters Kluwer Belgium ISBN: 978-90-4652-830-3 Marleen de Fraeye Dit is een boek met een wel erg merkwaardige
Nadere informatieThe Children Who Lived
Markell, K. A., & Markel, M. A. (2008) The Children Who Lived Using Harry Potter and Other Fictional Characters to Helping Grieving Children and Adolescents New York: Routlegde Ilse Staelens De auteurs
Nadere informatieHet CliëntGestuurd Netwerk
Het CliëntGestuurd Netwerk De praktijk van een integraal hulpverlenerstraject aan mensen die te maken hebben met uitsluiting Rien Scherpenisse Als je je realiseert dat jij de rest van de mensheid bent,
Nadere informatieHoe voorkom je ADHD? Door de diagnose niet te stellen
Batstra, L. (2012) Hoe voorkom je ADHD? Door de diagnose niet te stellen Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds Hannes Verdru & Thomas Fondelli Deze uitdagende titel konden we onmogelijk aan ons voorbij laten
Nadere informatieLicht en schaduw. Vijftien vrouwen over leven en overleven
Ghorashi, H., & Brinkgreve, Chr. (Red.) (2010). Licht en schaduw. Vijftien vrouwen over leven en overleven Amsterdam: VU Uitgeverij, 352 pp. Dany Baert Autobiografische verhalen vormen sociologisch materiaal
Nadere informatieDe ijnmanager. Cartoons september 2012. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons september 2012 Luc Timmers Alle cartoons mogen gratis gekopieerd en verspreid worden Gratis? Jazeker! Tegenprestatie? De Lijnmanager Gratis is voor bijna niks Volg @Delijnmanager
Nadere informatieUW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U?
UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U? Nadine Köhle, MSc. Contactdag Stichting Olijf 3 oktober 2015 Garderen EVEN VOORSTELLEN ACHTERGROND KANKER HEB JE NIET ALLEEN! 4 ACHTERGROND IMPACT VAN DE
Nadere informatieJong verlies. Rouwende kinderen serieus nemen
Fiddelaers-Jaspers, R. (2005). Jong verlies. Rouwende kinderen serieus nemen Kampen: Ten Have, 329 pp. Mieke De Preter Dit boek is bedoeld voor iedereen die in de privé-sfeer of beroepsmatig omgaat met
Nadere informatieKiezen voor kinderen. Een nieuwe blik op het samenspel in pleegzorg
Choy, J., & Schulze, E. (2009, 271 pp.). Kiezen voor kinderen. Een nieuwe blik op het samenspel in pleegzorg Amsterdam: Nisto/Spirit. Liana Bollen Dit boek is het resultaat van de samenwerking tussen Spirit,
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieInhoud, betrekking en verpakking 55
Inhoud, betrekking en verpakking 1 Philip Marres In Nederland lopen wij voorop in het achternarennen van de nieuwste ontwikkelingen. Nadat de energiesector, het spoor en de medische zorg aan de wetten
Nadere informatieHelp, mijn man heeft een dwangstoornis
Help, mijn man heeft een dwangstoornis Partnerrelatietherapie om hem van zijn probleem af te helpen. Hij is veranderd, reageert anders sinds geboorte zoontje. Het is een ziekte, hij heeft psychiatrische
Nadere informatieDat is heel wat voor een kat, vind je niet? Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk
Bruna, D. (2006, 16 de editie). Lieve oma pluis Amsterdam: Mercis Publishing, 25 pp. Viorst, J. (2007, 12 de geheel herziene druk). Dat is heel wat voor een kat, vind je niet? Haarlem: Gottmer, 28 pp.
Nadere informatieHoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen
Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze
Nadere informatieKinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT
Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieSugar Addiction Test
Sugar Addiction Test Hoe is het gesteld met jouw suikerverslaving? Ontdek het met deze test. SUGARCHALLENGE Is een initiatief van Food & Lifestylecoach Carola van Bemmelen Doe de Sugar Addiction test Ben
Nadere informatieLes 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieTherapie of toneel? Gluren 35
Therapie of toneel? Gluren Philip Marres & Stein De Sterck Achter de coulissen kijkt een gezicht vanuit de spiegel haar aan. Professioneel keurt haar evenbeeld de lijnen van haar lippen, ogen en wimpers.
Nadere informatieTransculturele vaardigheden voor therapeuten. Een systeemtheoretisch
Jessurun, N. (2010) Transculturele vaardigheden voor therapeuten. Een systeemtheoretisch behandelmodel Bussum: Uitgeverij Coutinho (377 pp.) Veerle Poels Nel Jessurun werd geboren in Paramaribo en is de
Nadere informatieEen stille date met alcohol
Een stille date met alcohol Verslaafd Je bent 19 jaar en je drinkt anderhalve fles wijn op een avond. Het verhaal van een meisje dat hulp zoekt. EEN NEGENTIENJARIGE ALCOHOLIST Er liggen zes opgerookte
Nadere informatieThema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag
Thema Op het werk. Demet TV Lesbrief 8. De eerste werkdag Deze les gaat over de eerste werkdag. gaat voor het eerst werken bij een snoepfabriek. Hij komt binnen en maakt kennis met de chef. De chef vertelt
Nadere informatie1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. -----
Test: Je persoonlijke afweerprofiel Met de volgende test kun je bepalen welk afweermechanisme je het meest gebruikt. Iedereen gebruikt alle afweervormen, maar er bestaan verschillen in de frequentie waarmee
Nadere informatieEffectief behandelen door systematische feedback van cliënten
Effectief behandelen door systematische feedback van cliënten René Blom en Rolf Nijboer, psychomotorisch therapeuten bij Karakter KJP Karakter pagina 1 Welkom Wie zijn wij en hoe komt het dat we hier samen
Nadere informatieDe ijnmanager. Cartoons april 2012. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons april 2012 Luc Timmers Alle cartoons mogen gratis gekopieerd en verspreid worden Gratis? Jazeker! Tegenprestatie? De Lijnmanager Gratis is voor bijna niks Volg @Delijnmanager op
Nadere informatieBegin er maar aan. Ontdek en ontwikkel je kracht als leidinggevende
Goeminne, A. (2011). Begin er maar aan. Ontdek en ontwikkel je kracht als leidinggevende Leuven: Conota (176 pp.) Birgit Albrechts Begin er maar aan, een uitnodigende titel voor een boek, geschreven vanuit
Nadere informatieVeilig opgroeien. De oplossingsgerichte aanpak Signs of Safety in jeugdzorg en kinderbescherming. Lieve Cottyn. Turnell, A., & Edwards, S.
Turnell, A., & Edwards, S. (2009) Veilig opgroeien De oplossingsgerichte aanpak Signs of Safety in jeugdzorg en kinderbescherming Houten: Bohn Stafleu van Loghum (242 pp.) Lieve Cottyn De enige weg die
Nadere informatieNetje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!
Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?
Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een
Nadere informatieOpleiding Hulp bij complexe verwerkingsprocessen en trauma Kris Decraemer
Opleiding Hulp bij complexe verwerkingsprocessen en trauma Kris Decraemer Voor wie Voor hulpverleners en therapeuten die betrokken zijn bij de opvang en begeleiding van mensen met indringende en traumatische
Nadere informatieKnabbel en Babbeltijd.
Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte
Nadere informatieDe volgende test werd ontwikkeld door de Wereldgezondheidsorganisatie.
Zelftest De volgende test werd ontwikkeld door de Wereldgezondheidsorganisatie. Met een glas wordt steeds een standaard hoeveelheid alcohol bedoeld: een bierglas voor een biertje, een wijnglas voor een
Nadere informatieDe ijnmanager. Cartoons januari 2015. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons januari 2015 Luc Timmers Gezelligheid kent geen tijd Is het alweer 2015? Wat vliegt de tijd hé? Logisch toch? Ooit spaghetti de kop boven het maaiveld uit zien steken? Nou dan!
Nadere informatieSTUDIES EN BEROEPEN. Wat moet je doen?
STUDIES EN BEROEPEN Welke opleiding moet je doen om dokter te worden? Wat doet een ingenieur? Waar werkt een secretaresse? Welk beroep wil jij doen? Wat moet jij studeren? Wat moet je doen? 1. Verbind
Nadere informatiePostmaster opleiding systeemtherapeut
Postmaster opleiding systeemtherapeut mensenkennis In de context met cliënten, gezinnen en kinderen was dit leerzaam en direct bruikbaar in mijn werk. evaluatie deelnemer Postmaster opleiding systeemtherapeut
Nadere informatietientallen miljoenen euro s per jaar. Ook een vrijwilliger heeft zo een economische waarde.
Mt.5:16 De Week van gebed voor de eenheid van alle kerken. Ieder jaar is dit gebed in dezelfde week in januari. Het zal puur toeval zijn, maar ieder jaar valt ook de actie Kerkbalans in deze periode. Met
Nadere informatieFamilie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.
Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?
Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieDé 14 fundamentele stappen naar geluk
Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op
Nadere informatieCouscous en kniekousen
Delfos, M. (2009). Couscous en kniekousen Amsterdam: Nino, SWP. Lieve Cottyn Dit therapeutisch kinderboek is een voorleesverhaal veel tekeningen en weinig tekst bedoeld als steun voor kinderen (van 4 tot
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieik? Houd je spreekbeurt over GGNet
ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?
Nadere informatieWij zijn onze omgeving
Sommers, S. (2012) Wij zijn onze omgeving Hoe situaties ons gedrag beïnvloeden Amsterdam: Maven Publishing (335 pp.) Dany Baert De titel alleen is al genoeg om een systeemdenker naar dit boek te doen grijpen.
Nadere informatieERN. Klantgericht handelen. Taak. Doelen. Werk jij ook zo klantgericht dat elke klant met een tevreden gevoel de winkel verlaat?
VERKOPER Klantgericht handelen Joop heeft zojuist een wasmachine aan een klant verkocht. En hij heeft met de klant afgesproken op welke dag en hoe laat de wasmachine wordt afgeleverd. Een monteur zal het
Nadere informatieTuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5
Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich
Nadere informatieWaarom zijn er ongelukkige mensen?
Eerste Communieproject 8 Waarom zijn er ongelukkige mensen? De mensen doen niet wat God wil Je hebt gezien wat geluk is. Als mensen van jou houden, word je gelukkig. Niet iedereen is gelukkig. Als andere
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieZe moet wel twee keer zo veel eten als Anne, en altijd weer die pillen vooraf.
1. Susan Susan ligt op een bed in haar tuinhuisje. De twee deuren van het huisje staan wijd open, zodat er frisse lucht naar binnen komt. Vanuit haar bed kan Susan precies tussen de struiken door de achterdeur
Nadere informatieInhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51
Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms
Nadere informatieDe arme man en zijn parkiet
De arme man en zijn parkiet deel 3/3 Iedereen op straat is blij dat de arme straatmuzikant niet arm meer is. s Avonds brengt hij zijn volle buideltjes met geld naar de bank. Dat is heel veel en thuisgekomen
Nadere informatieEr is toch niemand die jou aardig vindt. SUKKEL.
Liefde Ik laat je nooit in de steek. Ik zal je helpen. Jij bent mijn beste vriendin. Het mooiste wat ik heb, geef ik aan jou. Ik ben verliefd... Ik heb alles voor je over. IK HOU VAN JOU! Ik bid voor je.
Nadere informatieGezinstherapie in praktijk
Rober, P. (2012) Gezinstherapie in praktijk Over ontmoeting, proces en context Leuven: Acco. Dorti Been In de Inleiding maakt Rober ons deelgenoot van de kritische kanttekening die een beleidsmaker in
Nadere informatieIn de psychiatrische kliniek. Anekdotes uit de GGz
In de psychiatrische kliniek Anekdotes uit de GGz Eerste druk, 2013 2013 Floris Bijlsma Corrector: Clara Wever Fotograaf cover: auteur Fotograaf auteursportret: Marcella te Nuijl isbn: 9789048431373 nur:
Nadere informatieIk besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:
Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:
Nadere informatieJij durft over jouw gevoelens praten. Complimenten geven is voor jou kinderspel. Jij ligt s nachts niet te piekeren. Jij hebt vat op de dingen.
Jij bent echt een kanjer! Om op te eten! Jij durft over jouw gevoelens praten. Jij hebt een topconditie. Wat zit jouw haar oké! Complimenten geven is voor jou kinderspel. Ik ben jaloers op jouw spierballen.
Nadere informatieDit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:
Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt
Nadere informatieHandelsstraat 3, 6135 KK Sittard 046-451 23 86 www.veelzijdig.com. Korte zinnen. Handelsstraat 3, 6135 KK Sittard www.veelzijdig.
Handelsstraat 3, 6135 KK Sittard 046-451 23 86 www.veelzijdig.com Korte zinnen 046-451 23 86 Want je kunt niets zeker weten en alles gaat voorbij Maar ik geloof, ik geloof in jou en mij 046-451 23 86 Het
Nadere informatieTekenen! met frank daenen. Deze handleiding hoort bij de lezing Boeken en Potloden van Frank Daenen.
Tekenen! met frank daenen Deze handleiding hoort bij de lezing Boeken en Potloden van Frank Daenen. Meer informatie over Boeken en potloden vind je op www.frankdaenen.be. Frank Daenen, 2012 Inhoud Tekenen!
Nadere informatieBeertje Anders. Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2
Beertje Anders Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2 H. Vos Beertje Anders Wat zonlicht is voor bloemen, is een glimlach voor een beer. Beertje Anders en Beertje Bruin gaan bij oma spelen. Het was maar even
Nadere informatieDAMstenen voor het dagelijks LEVEN
Voorwoord Verschijnt september 2013 DAMstenen voor het dagelijks LEVEN Allerdaagse overdenkingen voor het dagelijks leven Daar ligt het dan. Een boekje met dagelijkse overdenkingen. Noem het maar tegeltjeswijsheden.
Nadere informatieNoach bouwt een ark Genesis 6-8
2 Noach bouwt een ark Genesis 6-8 Het is niet fijn meer op de aarde. De mensen maken ruzie, ze vechten en ze zijn God vergeten. Maar er is één man die anders is. Dat is Noach. Op een dag praat God met
Nadere informatieParkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November
Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November Parkinson Café Delft en omstreken website: Sophia Revalidatie (sportkantine), www.parkinsoncafedelfteo.nl Reinier de Graafweg 1, email:
Nadere informatieAanmelden. informatie over hoe wij jou helpen naar een leven zonder verslavende middelen
Aanmelden informatie over hoe wij jou helpen naar een leven zonder verslavende middelen Vind je dat je in het weekend te veel coke, speed of xtc gebruikt? Heb je weer geblowd of gedronken, terwijl je dat
Nadere informatieLes 4: Les conversatie + grammatica Nederlands Conversatie Les 2 A-klas
Les 4: Les conversatie + grammatica Nederlands Conversatie Les 2 A-klas Leraar: Dag Jef. Jef: Dag mevrouw. Hoe gaat het met u? Leraar: Goed, dank je. En met jou? Jef: Ook goed. ----------- Mark: Hallo
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieEerste week vd advent
Advent vieren en beleven derde graad Eerste week vd advent De adventskrans staat centraal. Er speelt zachte muziek. De kinderen nemen bij het binnenkomen een sparrentakje uit de mand en leggen dit rond
Nadere informatieBen Tiggelaar. Nieuwe, praktische inzichten voor verandering en groei. Alle plaatjes uit het boek
Ben Tiggelaar DOEN! Nieuwe, praktische inzichten voor verandering en groei Alle plaatjes uit het boek intenties gedrag gedrag situatie intenties gedrag situatie gepland gedrag automatisch gedrag gepland
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes, Hé Joyce, ga je mee? Emma rent achter Joyce aan als ze van het schoolplein lopen. Joyce, wij gaan vanmiddag op bezoek bij mijn oom,
Nadere informatie15. eten moet je toch
GRATIS voorproefje 15. eten moet je toch Uitnodigen Ik zal zorgen dat ik honger heb. Hou het eenvoudig, hoor! Ik eet alles. Ik ben niet zo n moeilijke eter. Maar verder eet ik alles! Je ziet me wel verschijnen.
Nadere informatieLes 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"
Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...
Nadere informatieVragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'
De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe
Nadere informatieFOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Nadere informatieChecklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft
Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft Vul afzonderlijk van elkaar allebei de vragen in. Bij elke vraag moet je een antwoord kiezen. Als je niet kunt kiezen, kies dan het
Nadere informatieWAT VERWACHTEN BEDRIJVEN van mij als stagiair(e)?
WAT VERWACHTEN BEDRIJVEN van mij als stagiair(e)? WAT VERWACHTEN ONTWERPBUREAUS VAN EEN CMD er DIE EEN MEELOOPSTAGE BINNEN HUN BEDRIJF GAAT VOLGEN? MIJN LOOPBAAN op de hogeschool Patiënten met pre diabetes
Nadere informatieHey Russel! EEN BIJZONDERE VRIENDSCHAP. marian hoefnagel
REALITY REEKS Hey Russel! EEN BIJZONDERE VRIENDSCHAP marian hoefnagel Een gekke naam Rudsel?? Jims mond valt open van verbazing. Is dat een naam? Hij kijkt met grote ogen naar de jongen die naast hem zit.
Nadere informatieZorg voor een ander begint bij jezelf!
Zorg voor een ander begint bij jezelf! Zelfzorg voor mantelzorgers Zelfzorg Zorg je thuis voor iemand die je dierbaar is? Of voor iemand in je omgeving? Dan ben je waarschijnlijk een mantelzorger. Mantelzorg
Nadere informatiePraktijk voor KinderEefke & Jeugd Psychologie van Rensch Opvoeden is niet altijd makkelijk! ÒIk sta je graag bij om twijfels over de opvoeding of ontwikkeling van je kind weg te nemen. Jullie kind staat
Nadere informatieAngst de baas voor 55+
Angst de baas voor 55+ Ouderen Angst de baas voor 55+ Introductie Ben ik mijn angst de baas? Ieder mens is wel eens bang. Gelukkig maar, want angst kan mensen waarschuwen voor gevaar. Angst is pas een
Nadere informatie!!!!! !!!!!!!!!!!! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams)! (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel)! Hoe voel je je nu? Beter?!
Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams) Jim Laura Jim Laura Jim wijn aan) Laura Hallo Laura (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel) Hoe voel je je nu? Beter? Ja. Ja, dankje. Dit is voor jou. Een beetje
Nadere informatieDe ijnmanager. Cartoons januari 2014. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons januari 2014 Luc Timmers Dag 1 2014 20 14 Is er iets veranderd? Het blijft een gok Ik heb een casino bezoek cadeau gekregen Daarmee nemen mijn kansen op een bonus aanzienlijk toe
Nadere informatieUitkomst onderzoek EFFECTEN ZELFREALISATIE
Uitkomst onderzoek We geven in dit verslag een aantal samenvattende uitkomsten weer van het onderzoek onder de deelnemers die in de periode 2012-2015 hebben deelgenomen aan de zesdaagse Zelfrealisatie.
Nadere informatieIdentiteit. Dany Baert. Verhaeghe, P. (2012) Amsterdam: De Bezige Bij (271 pp.)
Verhaeghe, P. (2012) Identiteit Amsterdam: De Bezige Bij (271 pp.) Dany Baert Het gebeurt niet zo vaak dat de cover van een boek aanleiding geeft tot ampel commentaar. Bij Identiteit, de recente maatschappijkritische
Nadere informatiePost-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieInstructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.
VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn
Nadere informatieMARIAN HOEFNAGEL. De nieuwe buurt. Uitgeverij Eenvoudig Communiceren
MARIAN HOEFNAGEL De nieuwe buurt Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 1 4 Een nieuw huis Dit is nu ons nieuwe huis. De auto stopt en Kika s vader wijst trots naar het huis rechts. Kika kijkt. Het is een rijtjeshuis
Nadere informatieDe Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!
De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even
Nadere informatieLuisteren: muziek (B2 nr. 1)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U
Nadere informatieUit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering
Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2009 pavo 0202 Inleiding Als u last heeft van een burn-out door stress op het werk kunt u de therapiegroep werkstresshantering
Nadere informatieJohannes 15:1-10. Colofon. Wim van der Schee 2011 datum en plaats 09-01-11 Amsterdam-ZW
Johannes 15:1-10 preek Johannes 15:1-10 Colofon Wim van der Schee 2011 datum en plaats 09-01-11 Amsterdam-ZW orde morgendienst welkom zingen Psalm 84,2.5 Psalm 36,2.3 stil gebed votum en groet zingen Opwekking
Nadere informatieDe ijnmanager. Cartoons juli 2013. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons juli 2013 Luc Timmers Die goede oude tijd Kijk, dat is één van de belangrijkste nadelen van Het Nieuwe Werken Ik heb geen kantoor meer De Interim Manager De Interim Manager What
Nadere informatieDe Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!
De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even
Nadere informatieWelkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden
Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren
Nadere informatieDenk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan?
Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Jolanda gaat op pad met onze Wandelcoach Tineke Franssen Jolanda (33) werkt als hypotheekadviseur in het bankwezen.
Nadere informatieSpreekbeurt Dag. Oglaya Doua
Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp
Nadere informatieWat kan je van stokstaartjes leren?
Koeman, P., & Vranken, S. (2014) Wat kan je van stokstaartjes leren? Interventietechnieken voor oplossingsgericht werken met kinderen en jongeren Antwerpen: Uitgeverij Acco Thomas Fondelli* Wat kan je
Nadere informatieHeemstede slaat z n vleugels uit
Heemstede slaat z n vleugels uit 36 Een volksoproer heeft ervoor gezorgd dat het ambtelijk apparaat van de gemeente Heemstede nu geldt als een lichtend voorbeeld van Het Nieuwe Werken. Bouwplannen voor
Nadere informatie