Dat is heel wat voor een kat, vind je niet? Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk
|
|
- Lander Aerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bruna, D. (2006, 16 de editie). Lieve oma pluis Amsterdam: Mercis Publishing, 25 pp. Viorst, J. (2007, 12 de geheel herziene druk). Dat is heel wat voor een kat, vind je niet? Haarlem: Gottmer, 28 pp. van Essen, I. (1999). Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk Amsterdam: Sjaloom, 98 pp. Storms, W. (2004, 3 de herziene druk). Weg van jou Hasselt: Clavis, 105 pp. Janssen, A. (2002). Vijf letters, meer niet Hasselt: Afijn (Clavis), 97 pp. Mieke De Preter Bij rouw en verlies bij kinderen durven en weten mensen soms niet wat te zeggen. Kinderleed raakt, en het kan dan voor volwassenen moeilijk zijn om hen aan te spreken en te weten wat goed is om te doen. Kinderen * personalia boeken 325
2 blijven dan dikwijls alleen met hun ervaringen, gevoelens en vragen. Kinderboeken bieden taal: in woorden en in beelden. Samen lezen en kijken kan de aanzet zijn om verbondenheid te voelen, ervaringen te delen en een gesprek te beginnen. Ook hulpverleners kunnen het moeilijk vinden om hun medeleven te uiten. Goede titels doorgeven aan jongeren en ouders of samen met kinderen een boekje lezen kunnen dan manieren zijn om betrokkenheid en steun te bieden. Ik bespreek een selectie uit een groot aanbod van kinder- en jeugdliteratuur dat handelt over het verlies van een dierbaar persoon. Ze zijn bedoeld voor respectievelijk kleuters, kinderen uit de lagere school en tieners. Ik liet me bij mijn keuze leiden door de eenvoud van de verhaallijn, de herkenbaarheid van thema s en een hoopvol perspectief. Ik wil deze boekjes dan ook graag aanbevelen aan kinderen, jongeren en hun ouders. Naast een korte bespreking van de boekjes geef ik ook enkele fragmenten die de sfeer en stijl illustreren. Met de allerjongsten is het samen naar prentjes kijken en zo een verhaal lezen een fijne en haast vanzelfsprekende bezigheid. Lieve oma pluis is een boek met prenten en versjes voor peuters. De oma van Nijntje is doodgegaan. Iedereen heeft verdriet, komt afscheid nemen en oma danken. Oma wordt begraven in het bos en Nijntje verzorgt de plantjes bij haar graf. Doodgaan hoort bij het leven en verdriet wordt anders als je iets zinvols kan doen. Dit thema wordt ook uitgewerkt in Dat is heel wat voor een kat, vind je niet? van Judith Viorst, psychologe en therapeute. Roetje de poes is dood en wordt begraven. Door tien mooie herinneringen te zoeken, wordt het verdriet minder: Roetje was dapper. En slim. Grappig. En schoon. Roetje was zacht en mooi, en hij heeft maar één keer een vogel opgegeten. Hij snorde heel lief, soms vlak bij mijn oor. En soms sliep hij op mijn buik, dat was lekker warm. Roetje ligt onder de grond en hij zorgt ervoor dat de bloemen en de bomen en het gras kunnen groeien. En dat is heel wat voor een kat. Vind je niet? (pp ). 326 JG28 / 2010 / SB3 / boeken
3 Doodgaan wordt beschreven als een natuurlijk proces en rouwen als verdriet hebben en herinneringen verzamelen. Er wordt gereflecteerd over de hemel, het geloof en de kringloop in de natuur. Het is een boekje voor +4-jarigen over verdriet bij het overlijden van een grootouder, voor kleuters dikwijls het eerste verlies van een dierbaar persoon. Ik merk dat kinderen het prettig vinden om mooie herinneringen te verzamelen. Opa hield van ons, hij kocht snoepjes, we mochten in zijn rolstoel, hij vertelde mooie verhalen en kon hard vloeken kunnen dan bijvoorbeeld op een kaartje in het boek. Een eerdere versie van het boek met sobere zwartwit illustraties vond ik meer aantrekkelijk voor ook wat oudere kinderen. Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk is geschreven voor kinderen van wie een ouder is doodgegaan en voor alle kinderen en volwassenen die nadenken over het leven en de dood. Dertig kinderen tussen 6 en 12 jaar vertellen wat het allemaal betekent als je ouder is doodgegaan. Het boek bevat een afwisseling van tekstjes en tekeningen in diverse stijlen en kleuren. Het kwam tot stand na onderzoek en in samenwerking met de Nederlandse Stichting Achter de Regenboog. Wat komt er aan bod? De kinderen reflecteren over het overlijden, afscheid nemen, de crematie of begrafenis. Ze beschrijven hun gevoelens, de veranderingen in hun leven en wat hen geholpen heeft. Ze beschrijven manieren om te herinneren en te herdenken. Nooit meer en alles is anders zijn pijnlijke realiteiten. In het boek is er ook ruimte voor humor, fijne ervaringen, wensen en hoop. Soms heb je tranen aan de binnenkant. Soms heb je tranen aan de buitenkant. Soms lacht je mond en huilt je buik. Ik-voel-me-zo-alleen-traan, ik-vind-het-niet-eerlijk-traan, houd-je-welvan-mij-traan, ik-kan-niet-slapen-traan, ik-ben-boos-traan, laat-me-metrust-traan, ik-mis-je-zo-traan. Alle tranen zijn Ik-Hou-Zoveel-Van-Jou-tranen. (p. 56) Van de begrafenismeneer mocht ik in de auto zitten. En ik kreeg een pen. Ik mocht ook de duwkar duwen met de doos waarin papa lag. En toen gingen we bloemen gooien. Ik kwam steeds aan de beurt omdat ik steeds boeken 327
4 mezelf ertussen propte in de rij. Zodat ik eerder kwam! Alle mensen gingen één keer, maar ik ging dus heel veel keer! (Tijmen, 7 jaar) (p. 28) Lieve papa, ik mis je! Maar ik blijf wel lachen. (Lisa, 9 jaar) Ik ga natuurlijk wel later aan mijn kinderen en kleinkinderen vertellen wie mijn moeder was. (Daan, 12 jaar) (p ). Het boek weerspiegelt de visie dat kinderen nood hebben aan ruimte om te denken, te vragen, te doen en te herinneren en een open en eerlijke houding van volwassenen. Het beschrijft, nodigt uit en geeft soms voorzichtig suggesties. Het laat complexiteiten bestaan, oordeelt niet en geeft geen pasklare antwoorden. Het presenteert veel verschillen, waardoor er voor elk kind iets is om te herkennen. Zowel inhoud als vorm nodigen uit om met beetjes te lezen en te kijken. Het is een boek om in huis en op het werk te hebben, zowel voor kinderen als voor volwassenen! Het is een fijn boek om in een gezin achter te laten als mensen getroffen zijn door het verlies van een ouder. In Weg van jou neemt Werner Storms, kinderpsycholoog, afscheid van zijn neefje. Hij doet dit met gedichten die ontstonden een half jaar na het overlijden, aangevuld met prozateksten die een jaar later geschreven werden. Storms beschrijft ze als oefeningen in afscheid nemen. Ze verhalen over te vroeg, missen, treuren, twijfelen en alleen zijn, troost, zoekend weten en verder leven. Het is niet altijd gemakkelijk om de juiste toon te vinden bij verdriet dat jongeren meemaken. Weg van jou kan een boodschap van erkenning en respect voor dat verdriet overbrengen, in een stijlvorm die jongeren en ook volwassenen aanspreekt. Ik was altijd al Zo weg Van jou Maar nu jij de wijde wereld introk 328 JG28 / 2010 / SB3 / boeken
5 Sta ik nergens Jij overal (p. 22) Een groot bos biedt veel beschutting. Maar toen één boom werd geveld, Stierf het hele bos een beetje. En groeit zo n open plek nog dicht? (p. 101, een jaar later) Ten slotte hoort ook Vijf letters, meer niet bij mijn top-vijf. Het boekje verhaalt over Elise die thuis ruzie maakt en naar de film gaat met een vriendin. Als ze s avonds in de straat komt, is haar huis afgebrand en zijn haar ouders en zusje omgekomen. Elise gaat naar een pleeggezin en vecht om te overleven en te leven. Elise, dat ben ik. Vijf letters, meer niet. E L I S E. Elise, dat was ik. Vijf letters, meer niet. (p. 5) Dezelfde vijf letters. Elise. Elise, het eten is klaar! Een nieuwe stem, dezelfde woorden. En ik zwijg, want ik heb geen zin om te praten. En wat zou ik moeten zeggen? Ik ben gehecht geraakt aan de stilte, aan de stem en de beelden in mijn hoofd. Soms heb ik het gevoel dat dat het enige is wat ik nog van mezelf heb, echt van mezelf. (p. 16) Muziek, mensen en warme wafels. Laure tettert zoals ze dat altijd al heeft gedaan. Leen glimlacht zoals ze dat altijd al heeft gedaan. Lara maakt lawaai zoals ze dat altijd al heeft gedaan. En ik luister zoals ik dat altijd heb gedaan. We zijn een doodgewoon groepje vrolijke meisjes. (p ) boeken 329
6 Het is een pakkend boekje geschreven door een meisje van 16 jaar en daarom alleen al zo bijzonder om aan jongeren aan te bevelen. Het is niet dik, dus ook geschikt voor minder goede lezers. Aan jongeren die een of beide ouders verloren, kan het boek tonen dat ze niet alleen zijn in hun grote verdriet. Voor andere jongeren kan het eigen verdriet, in het licht van zoveel verlies, een ander perspectief krijgen en misschien wat meer leefbaar worden. Het kan soms opluchten als je weet dat het nog altijd erger kan. Oma Pluis, Dat is heel wat voor een kat, Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk, Weg van jou en Vijf letters, meer niet helpen kleine en grote mensen om taal te vinden voor verlies en rouw. Je kan, maar je hoeft deze boekjes niet samen met hen te lezen. Als ze beschikbaar zijn, weten kinderen en jongeren dat er aan hen gedacht werd en dikwijls is dit voldoende als steun. Ik kom deze boekjes tegen in mijn werk als pleegzorgbegeleider en ook gewoon zo, bij kinderen en jongeren in mijn omgeving. 330 JG28 / 2010 / SB3 / boeken
7 personalia de cock mies Klinisch psycholoog, werkzaam als procesbegeleider bij Wingerdbloei VZW. de mol jan Doctor in de psychologie en psychotherapeut, wetenschappelijk onderzoeker aan de Universiteit Gent, Vakgroep Experimenteel-klinische en Gezondheidspsychologie, Onderzoeksgroep Relatie- en Gezinsstudies. de preter mieke Klinisch psycholoog bij het Centrum Pleegzorg Kessel-Lo en geassocieerde trainer bij de Interactie-Academie. decraemer kris Klinisch psycholoog-psychotherapeut en opleider, staflid van de Interactie-Academie. fondelli thomas Klinisch psycholoog, zelfstandig systeemtheoretisch psychotherapeut en vormingsmedewerker bij Autisme Centraal. Tevens geassocieerde trainer bij de Interactie-Academie. begin artikel personalia 343
8 overdulve marie christien Vaktherapeut muziek, werkzaam bij Stichting Reinaerde te Utrecht. reijmers ellen Klinisch psycholoog-psychotherapeut, directeur onderzoek en ontwikkeling en hoofd psychotherapieopleiding Interactie-Academie. van daele mieke Orthopedagoog, systeemtheoretisch psychotherapeut en opleider, staflid van de Interactie-Academie. van den berge luc Sociaal verpleegkundige, master in de wijsbegeerte en systeemtheoretisch psychotherapeut. Hij is als opleider verbonden aan de Interactie-Academie, werkt in een centrum voor geestelijke gezondheidszorg en is verbonden aan een groepspraktijk voor psychotherapie, coaching en filosofisch consult. verdru hannes Lector psychologie aan de Hogeschool West-Vlaanderen te Brugge. Daarnaast werkzaam als vrij gevestigd psychotherapeut en geassocieerde trainer bij de Interactie-Academie JG28 / 2010 / SB3 / personalia begin artikel
Jong verlies. Rouwende kinderen serieus nemen
Fiddelaers-Jaspers, R. (2005). Jong verlies. Rouwende kinderen serieus nemen Kampen: Ten Have, 329 pp. Mieke De Preter Dit boek is bedoeld voor iedereen die in de privé-sfeer of beroepsmatig omgaat met
Nadere informatieKantelmomenten in familiale bemiddeling
Kantelmomenten in familiale bemiddeling Kris Decreamer Familiale bemiddeling is telkens opnieuw een zoektocht in gentle persuasion: hoe kan je mensen ertoe bewegen het justitiële strijdkader links te laten
Nadere informatieDe mooiste tijd van je leven Amsterdam-Antwerpen: Uitgeverij Augustus.
Castelein, M. (2009) De mooiste tijd van je leven Amsterdam-Antwerpen: Uitgeverij Augustus. Mieke Van Daele Dit boek over het moderne moederschap is geschreven door een moeder die niet puur stil wil blijven
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieHet Rouwende Kind. een handvat voor de volwassene
Het Rouwende Kind een handvat voor de volwassene Het Rouwende Kind een handvat voor de volwassene Nina José Verhoeven Elk kind dat oud genoeg is om van iemand te houden, is oud genoeg om te rouwen. Alan
Nadere informatieGODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen
GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling
Nadere informatieVragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'
De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe
Nadere informatieVelthuijs, Max Kikker en het vogeltje Prentenboek over Kikker die een dood vogeltje vind wat ze met zijn allen gaan begraven.
Praktijk voor Rouw en Verliesbegeleiding Boeken over rouw voor kinderen Leeftijd tot 8 jaar Bruna, Dick Lieve Oma Pluis Prentenboekje over Nijntje die verdrietig is omdat haar oma overleden is. Nijntje
Nadere informatieRefrein: Als het regent in jouw hart en je kunt alleen maar huilen, kom dan bij me, hou me vast, in mijn armen mag je schuilen.
Ellen en Patrick Nooit meer je stem, nooit meer je lach, Alles gaat terug, naar die éne dag. De pijn vanbinnen, het doet zo n zeer, Ze zeggen dat het mindert, maar wanneer... Intredelied: M n oma is gestorven
Nadere informatieTITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.
TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende
Nadere informatiejij Nu hier niet meer bent Mijn herinneringsboek
Als er iemand sterft, dan is dat vaak heel verdrietig. Je moet afscheid nemen van iemand die je goed kende en van wie je hield. In dit boekje lees je over wat er allemaal gebeurt als er iemand dood is
Nadere informatie3. Rouw en verliesverwerking
3. Rouw en verliesverwerking 29 Voor de trainer De belangrijkste begrippen van dit gedeelte zijn: Grote verschillen tussen verschillende getroffenen Breuk in de levenslijn Rouw/Verliesverwerking/chronische
Nadere informatieLOPKE OVERZICHT ALGEMENE FICHES, VERHALEN EN ACTIVITEITENFICHES DERDE KLEUTERKLAS. ECEGO-Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs
LOPKE OVERZICHT ALGEMENE FICHES, VERHALEN EN ACTIVITEITENFICHES DERDE KLEUTERKLAS ECEGO-Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs Overzicht algemene fiches Lopke 3 de kleuterklas: algemene fiche
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieHeilig Jaar van Barmhartigheid
Heilig Jaar van Barmhartigheid van 8 december 2015 tot 20 november 2016 Paus Franciscus heeft alle mensen van de hele wereld uitgenodigd voor een heilig Jaar van Barmhartigheid. Dit hele jaar is er extra
Nadere informatieik? Houd je spreekbeurt over GGNet
ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?
Nadere informatieLesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis
Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.
Nadere informatieJezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
Nadere informatieNoach bouwt een ark Genesis 6-8
2 Noach bouwt een ark Genesis 6-8 Het is niet fijn meer op de aarde. De mensen maken ruzie, ze vechten en ze zijn God vergeten. Maar er is één man die anders is. Dat is Noach. Op een dag praat God met
Nadere informatieVeel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal
Veel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal De mensen van voorbij Zij worden niet vergeten De mensen
Nadere informatieLieve ouder, De inhoud van wat je schrijft is persoonlijk. Probeer eerlijk te zijn in wat je schrijft en je gevoelens toe te laten.
Lieve ouder, Langs de één of andere weg ben je in het bezit gekomen van dit boekje, omdat je je kindje verloor door abortus en je het daar moeilijk mee hebt. Dit boekje is een soort dagboek, een leidraad
Nadere informatieUitleg boekverslag en boekbespreking
Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave
Nadere informatieWij zijn twee vrienden... jij en ik
Wij zijn twee vrienden... jij en ik Twee dikke vrienden... jij en ik voor Nona voor altijd negen... voor altijd in mijn hart Kika Konijn Kika Konijn was een goede vriendin van alle dieren in het bos. Ze
Nadere informatieBeertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig
Beertje Anders zit stil in een hoekje als Beertje Bruin langskomt. Beertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig bent. Kan ik je helpen, want ik ben je vriend en vrienden
Nadere informatieNummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien
Nummer 1 December 2011 Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien LANDELIJK HEEFT 16% VAN DE JONGEREN PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN. Scoop richt zich bij coaching, counseling en training
Nadere informatieDit is het verkiezingsprogramma van de ChristenUnie. Dit vindt de ChristenUnie belangrijk voor Nederland. Lees maar!
Over een paar weken kiest Nederland een nieuwe regering. Op 12 september Jij kunt ook kiezen. Stemmen noemen we dat. Als je stemt, kies je voor de politieke partij die jij het beste vindt. Jij kunt straks
Nadere informatieActiviteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16
Inhoud Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7 Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11 Activiteit 03: Acting out 16 Activiteit 04: Schuld 22 Activiteit 05: Angst 26 Activiteit 06: Verdriet
Nadere informatieNiet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.
Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel
Nadere informatieEen meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij?
Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Wat een mooie luchtballonnen! Geel, oranje, groen en blauw. Kies maar uit Daan,
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieAndré Rouvoet ChristenUnie. Foto: Marie Cecile Thijs
Over een paar weken kiest Nederland een nieuwe regering. Op 9 juni. Jij kunt ook kiezen. Stemmen noemen we dat. Als je stemt, kies je voor de politieke partij die jij het beste vindt. Jij kunt straks ook
Nadere informatieJouw reis door de Bijbel. Uitgeverij Jes! Zoetermeer
Nieske Selles-ten Brinke Jouw reis door de Bijbel Dagboek voor kinderen Uitgeverij Jes! Zoetermeer Onder de naam Jes! Junior verschijnen boeken voor kinderen tot twaalf jaar. Jes! Junior is een imprint
Nadere informatierijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005
rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard
Nadere informatieIk mis je in alle kleuren
Ik mis je in alle kleuren Ik mis je in alle kleuren Met gedichten van Margreet Jansen en illustraties van Angelique Bosman Voor... een lotgenotengroep van de Stichting Jonge Helden Ik schrijf je vandaag
Nadere informatieInleiding Het doen van een abortus heeft voor iedereen een verschillende reden en ook verschillende gevolgen. Maar onthoud goed, je hebt het niet
Inleiding Het doen van een abortus heeft voor iedereen een verschillende reden en ook verschillende gevolgen. Maar onthoud goed, je hebt het niet gedaan omdat je een slecht mens bent, maar juist omdat
Nadere informatieCopyright Beertje Anders
Copyright Beertje Anders Beren hebben allerlei gevoelens. Kun jij zien hoe Beertje Anders zich nu voelt? Blij. Ik ben blij als ik jarig ben, als ik spelen mag met Beertje Bruin, als ik met de andere beren
Nadere informatieLes 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieWensen voor mijn leven in de laatste fase
Wensen voor mijn leven in de laatste fase 1 Inleiding Dit is een notitieboekje waarin u kunt aangeven wat u belangrijk vindt in het leven. Wat zijn uw wensen ten aanzien van uw leven in de laatste fase.
Nadere informatieFebruari, de maand van Valentijnsdag. Daarom deze maand een lief bericht van de leerlingen van groep 6
Februari, de maand van Valentijnsdag. Daarom deze maand een lief bericht van de leerlingen van groep 6 Mama Een roos is roze viooltjes zijn blauw maar het allerliefst Hou ik van jou mama. Joshua De beste
Nadere informatieVraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2
Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker
Nadere informatieSoms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,
Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze
Nadere informatieWANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT
WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT 1 Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Laterale Sclerose heeft. Het is een lang woord en
Nadere informatieWat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?
Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieWerkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht
Les 8: Verliefd Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten dat gevoelens van verliefdheid leuk maar ook lastig kunnen zijn; Kinderen zijn zich ervan bewust dat je op verschillende types mensen verliefd kunt
Nadere informatieTeksten van Wereldlichtjesdag 12 december 2015. Gedicht: Kaarsenlicht
Teksten van Wereldlichtjesdag 12 december 2015 Gedicht: Kaarsenlicht Omdat ieder lichtje een verhaal is groter dan alle woorden van missen en dood van liefde levensgroot die we ooit spraken en hoorden
Nadere informatieDie nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.
Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard
Nadere informatieINFORMATIE KINDEREN IN ROUW 0-3 JAAR STICHTING STERRENKRACHT
INFORMATIE KINDEREN IN ROUW 0-3 JAAR STICHTING STERRENKRACHT Voorwoord Beste ouders/verzorgers, Deze informatie is bedoeld om antwoord te geven op vragen als: Hoe ga ik om met het verdriet, angst of boosheid
Nadere informatieMeld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson
Meld seksueel misbruik aan de commissie-samson Help ons Mijn naam is Rieke Samson en ik wil je vragen om ons te helpen bij het onderzoek naar seksueel misbruik van kinderen en jongeren. Zelf ben ik voorzitter
Nadere informatieEr zijn mensen nodig met nieuwe fantasie
Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl
Nadere informatieMijn Hummelboekje. HOOFDSTUK 1: t Hummelhuis
Mijn Hummelboekje HOOFDSTUK 1: t Hummelhuis Dit is Hummeltje. Hummeltje kan eventjes niet bij zijn mama en papa wonen, omdat zij nu niet voor hem kunnen zorgen. Daarom komt Hummeltje naar t Hummelhuis.
Nadere informatieWanneer en hoe raakt de huisarts betrokken bij een gezin waar jonge kinderen zijn en een van de ouders kanker heeft
Ervaringen in de huisartsenpraktijk. Cunera Jonker, huisarts in Delft Het was een mooie dag in de herfst. Varkentje plukte appels uit de boom.. toen Kikker aan kwam lopen. Hij keek bezorgd. Ik heb iets
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieJEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +
> vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,
Nadere informatieWensenboek. cliënten DIT WENSENBOEK IS VAN:
Wensenboek cliënten DIT WENSENBOEK IS VAN: Beste..., Iedereen gaat een keer dood. Weet jij wat doodgaan is? Wat denk jij dat er gebeurt als je dood gaat? Dit boek helpt je hierover te praten en op te schrijven
Nadere informatieKinderen zullen zich graag herkennen in de grappige kleine Bever. En wie wil er niet zo n lieve, grote Beer als vriend?
Achttien knusse voorleesverhalen over de vriendschap tussen Beer en Bever. Ideaal om voor te lezen voor het slapengaan: met humor en soms een beetje filosofisch. Beer en Bever zien elkaar elke dag. Beer
Nadere informatieVoor Indigo en Nhimo Papahoorjeme_bw.indd :02
Papahoorjeme_bw.indd 2 05-05-11 15:02 Papahoorjeme_bw.indd 3 05-05-11 15:02 Voor Indigo en Nhimo Tamara Bos Papa, hoor je me? met tekeningen van Annemarie van Haeringen Leopold / Amsterdam De liefste
Nadere informatieVan loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is.
Van loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is. Anik Serneels Klinisch psychologe, relatie- en gezinstherapeute, specialisatie narratieve
Nadere informatieLuisteren: muziek (A2 nr. 1)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieAcht keer kwartiermaken. Een verkennend onderzoek naar de methodische aspecten van kwartiermaken
Scholtens, G. (2007) Acht keer kwartiermaken. Een verkennend onderzoek naar de methodische aspecten van kwartiermaken Amsterdam: SWP. Katrien Rombouts In 2001 verscheen het doctoraat van Doortje Kal Kwartiermaken
Nadere informatiePasen met peuters en kleuters. Jojo is weg
Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieWerkblad 3: Gravenfeest China
1. Lees onderstaande mails en noteer op een apart blad wat je leert over Qing Ming Jie. 2. Bedenk een verhaal over het gravenfeest dat je kan vertellen aan de andere kinderen van je klas. Welke prenten
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,
Nadere informatieTuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5
Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich
Nadere informatieBoek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem
Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf 9. 1. Ik haat de dood 11 Overdenking bij 1 Korintiërs 15: 1-7 42
Inhoud Woord vooraf 9 1. Ik haat de dood 11 Overdenking bij 1 Korintiërs 15: 1-7 42 2. Papa, ik ben bang dat jij ook dood gaat 44 Overdenking over 1 Korintiërs 15: 35-49 78 3. Ik ben mijzelf niet meer
Nadere informatieInstructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt
Instructie 1 De relatie met je cliënt Heb jij je voelsprieten uitstaan? Met behulp van dit werkblad onderzoek je of je je voelsprieten hebt uitstaan naar de cliënt. Kies een cliënt en vul met die cliënt
Nadere informatieGe dicht bij de dood
Ge dicht bij de dood Men moet niet wenen om wat niet meer is maar gelukkig zijn om wat is geweest De laatste dagen van het einde dan wordt de grote wereld klein is plotseling alles onbeduidend tot het
Nadere informatieStudielessen voor kinderen van 4-7 jaar
NAAM Studielessen voor kinderen van 4-7 jaar voorjaar 2005 Geschreven door Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen Geschreven voor kleine studiegroepen in de levend Evangelie Gemeente Gebruikte
Nadere informatieN I E U W S B R I E F
N I E U W S B R I E F IJsseldijk 59 8196 KB Welsum Telefoon: 0570-561821 Website: www.obsdijkzicht.nl E-mail: obsdijkzicht@de-mare-scholen.nl DIJKoverZICHT 2015/2016 Nummer 07: 01 april 2016 Wat staat
Nadere informatieIk vou van u is een verhaaltje van het tuinvrouwtje Fiona en het wolkenmannetje Wiebe. Fiona verzorgt haar bloemen met heel veel liefde en overgave.
Ik vou van u is een verhaaltje van het tuinvrouwtje Fiona en het wolkenmannetje Wiebe. Fiona verzorgt haar bloemen met heel veel liefde en overgave. Als het regent vangt ze het water op en giet ze het
Nadere informatieSecundaire traumatisering
SECTORFONDSEN ZORG EN WELZIJN Secundaire traumatisering In de welzijnssector Informatie voor werknemers Weer een verhaal over incest: ik kan er niet meer tegen Als ik zo n lieve vader op de crèche zie,
Nadere informatieWijs Worden. werkboek. deel 1 DAMON
Wijs Worden werkboek deel 1 DAMON WW wb deel 1 mei2009.indd 1 5/25/09 10:33:45 AM Hoofdstuk 1 Over wat echt belangrijk is Paragraaf 1 Inleiding Opdracht 1, p.8 Hieronder staan twaalf standpunten over wat
Nadere informatieGAVE Kerk: werkblad Bijbelklassen en Spoorzoekers
Onze gemeentevisie GAVE Kerk: werkblad Bijbelklassen en Spoorzoekers Wij zijn gemeente van Jezus Christus die hem leren kennen, volgen en verkondigen. G K V - V Thematekst met gebaren: Sleutelvers: God
Nadere informatieHoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:
hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk
Nadere informatieAls je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen.
Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Kan ik kiezen bij wie ik ga wonen? Is het mijn schuld? Ben ik verplicht om op bezoek te gaan bij papa of mama? Waarom hebben mijn ouders elk een
Nadere informatieDE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS
Bijbel voor Kinderen presenteert DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd door: Bible for
Nadere informatieINFORMATIEBRIEF nr.6 VRIENDJES - KIKKER IS VERLIEFD. Aan de ouders van groep 1 en 2
Aan de ouders van groep 1 en 2 INFORMATIEBRIEF nr.6 VRIENDJES - KIKKER IS VERLIEFD De eerste weken van het nieuwe jaar zijn al weer voorbij. We hebben met de kinderen gewerkt over de kalender. Hoe ziet
Nadere informatieGELOOFSVRAGEN EN LEVENSVRAGEN
WAAROM??? DAAROM!!! Soms sta je met je mond vol tanden, wanneer je kind je met een vraag overvalt. "Waarom zijn de bomen groen?", "Waarom regent het vandaag?" Waarom... waarom..., steeds weer waarom. De
Nadere informatieGroep 1, 2 Thema 1 De groep? Dat zijn wij! 1. Hallo, hier ben ik! Samen plezier maken en elkaar beter leren kennen.
Groep 1, 2 1. Hallo, hier ben ik! 2. Prettig kennis te maken Kinderen leren elkaar beter kennen en ontdekken verschillen en overeenkomsten. 3. Samen in de klas Over elkaar helpen, geholpen worden en afspraken
Nadere informatieCreatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus
Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders
Nadere informatieVoor kleuters is het belangrijk om een knuffel vast te houden, het geeft houvast, een knuffel troost, geeft vertrouwen, een veilig gevoel.
Pasen Wat lijkt het lang geleden dat we met Kerst de geboorte van Jezus vierden. Het thema van Pasen is vasthouden en loslaten. Om te ontdekken dat het geloof in Jezus houvast biedt, moeten de mensen om
Nadere informatieBijlage Stoere Schildpadden
Bijlage Stoere Schildpadden Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie Stoere Schildpadden, zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie: www.nji.nl/jeugdinterventies
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieDit dier lijkt op mij
Dit dier lijkt op mij Ik heb een vos gekozen omdat ik meestal wel slim ben en soms een beetje sluw ben en als ik boos ben ga ik in de aanval. En ik ben erg nieuwsgierig net als een vos. Gemaakt door Rosalie
Nadere informatieER IS ALTIJD EEN BRUG (Leren) leven met goesting na een verlies
ER IS ALTIJD EEN BRUG (Leren) leven met goesting na een verlies 7 inzichten die je kunnen helpen na een ingrijpend verlies. Karin Verheyen www.senkaflex.be WELKOM Februari 2010: ik moet afscheid nemen
Nadere informatiePapa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.
Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.
Nadere informatieDeze handreiking is van:
9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze lessen zijn geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte
Nadere informatieHelp, mijn papa en mama gaan scheiden!
Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken
Nadere informatieHelp, mijn man heeft een dwangstoornis
Help, mijn man heeft een dwangstoornis Partnerrelatietherapie om hem van zijn probleem af te helpen. Hij is veranderd, reageert anders sinds geboorte zoontje. Het is een ziekte, hij heeft psychiatrische
Nadere informatieSALUUT! LESMAP. Droomedaris-Rex Mellaertsstraat 16 2140 Borgerhout
SALUUT! LESMAP Droomedaris-Rex Mellaertsstraat 16 2140 Borgerhout 1 SALUUT! is een voorstelling met Sophie Derijcke, Saskia Thijs en Trijn Janssens tekst: regie: spel: poppen: muziek: kostuums: decorontwerp:
Nadere informatieGedichten en korte spreuken voor rouwbrieven en dankkaartjes.
Gedichten en korte spreuken voor rouwbrieven en dankkaartjes. Rust nu maar uit, je hebt je strijd gestreden. Je hebt het als een moedig man gedaan. Wie kan begrijpen hoe je hebt geleden en wie kan voelen,
Nadere informatieVerlies & Rouw. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website:
Verlies & Rouw HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Verlies is wanneer je iemand of iets die veel voor
Nadere informatieAutisme in je vrije tijd
Autisme in je vrije tijd KINDEREN MET AUTISME IN EEN GEWONE JEUGDVERENIGING? HET KAN! Een informatieve brochure door Elise Burny - orthopedagoog Jannicke Hurtekant - orthopedagoog Petra Warreyn - klinisch
Nadere informatieWat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan
Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Alle ouders hebben het beste voor met hun kinderen. Ouders vragen
Nadere informatieZelfmoordgedachten. Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.
Zelfmoordgedachten Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfmoordgedachten Zelfmoordlijn 1813 Die kan je bellen, chatten of mailen als je aan zelfdoding denkt. Op de website
Nadere informatieVERSJES: Mourik lou VADERDAG. Lieve papa, kom eens even met uw hoofd heel dicht bij mij. k wil u graag een zoentje geven en u krijgt daar nog wat bij!
VERSJES: Mourik lou VADERDAG Lieve papa, kom eens even met uw hoofd heel dicht bij mij. k wil u graag een zoentje geven en u krijgt daar nog wat bij! t Is geen zakdoek of sigaren, t is een heel, heel ander
Nadere informatieWat zal ik zeggen, hoe kan ik helpen?
Wat zal ik zeggen, hoe kan ik helpen? Een brochure voor mensen die in hun naaste omgeving een ernstig zieke (bijvoorbeeld iemand met kanker) hebben en die zich afvragen hoe zij het beste steun kunnen bieden.
Nadere informatie