Diabetes type x. olv. Prof. Dr. Frank Nobels. Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove
|
|
- Casper Smets
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Diabetes type x Prof. Dr. Frank Nobels Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove
2 type 1 type 2 (zwdm)
3 diabetes type 1 of 2 frequenter dan je denkt: ±1/10 sommige zeer zeldzaam andere vrij frequent belangrijke implicaties voor prognose therapie verwanten leert ons veel over fysiopathologie
4 diabetes type x
5 casus man 52 j obees, bourgondiër type 2 diabetes sinds 44 j leeftijd behandeld met metformine en 1 injectie trage insuline glycemie 320 mg/dl, HbA1c 7,3% zelfcontrole: fluctuaties ++, goede en erg hoge waarden
6
7 casus DM door chronische pancreatitis, ethylische levercirrhose geeft > 10 drinks /d toe bij navragen steatorrhea lab: zeer laag 25-OH vit D 6 ng/ml (nl > 30) Echo: levercirrhose, grote milt, atrofische pancreas met calcificaties gastroscopie: portale hypertensie
8 casus man 52 j obees, bourgondiër type 2 diabetes sinds 8 j (44 j lft) behandeld met metformine en 1 injectie trage insuline glycemie 320 mg/dl, HbA1c 7,3% zelfcontrole: fluctuaties ++, goede en erg hoge waarden
9 juiste diagnose: veel implicaties stop alcohol diabetes - A1c vals laag door portale hypertensie (splenomegalie, hyperemische fragiele GI mucosa) - ook minder goede werking van -cellen extra oppassen voor hypo s - voorkeur medicatie die geen hypo s geeft - hepatisch geklaarde medicatie vermijden exocriene pancreasinsufficiëntie - pancreasenzymen, vitd behandelen portale hypertensie - cave hypo s bij -blokkers hoger risico kanker van - lever: jaarlijks Echo, FP - pancreas: screening niet aangeraden (moeilijk), wel preventie met alcohol- en rookstop (en evt. metformine)
10 steeds denken aan pancreaspathologie (DM type 3c = slechte naam) 3-4% van de diabetici acute pancreatitis chronische pancreatitis pancreascarcinoom pancreastrauma status na pancreatectomie mucoviscidose aangeboren afwijkingen van pancreas bij nieuwe diabetes: vooral goede anamnese naar argumenten voor pancreaspathologie lage drempel voor dosage van lipase, 25OH-vit D, Echo bovenbuik
11 cave pancreascarcinoom diabetes: risico pancreasca x 2 pancreasca: risico DM x 7 (ong 50%) effect van therapie!
12 een type 2 diabeet die vermagert maar toch ontregelt
13
14 bronsdiabetes, enkel bij extreme hemochromatose
15 hemochromatosis HFE gen mutatie (High Fe) C282Y/C282Y mutaties homozygoot of C282Y/H63D mutaties compound heterozygoot autosomaal recessief 5/1000 R/aderlatingen
16 casus 47j, sinds 3j bekend met DM2, ± toevallig vastgesteld nav moeheid bij diagnose: HbA1c 9,2%, G 78 kg, L 1,75m, BMI 25,5 Met dieet en MF: HbA1c 6,8%, G 75 kg Nadien verdere vermagering, HbA1c moeilijk onder 7% te houden, ondanks toevoegen van SU Momenteel: HbA1c 8,7%, G 71 kg met MF 2 x 850 en UD 60 mg 1,5 Voelde zich in begin beter, maar ondertussen terug futloos, geen dorst of polyurie
17 LADA: latent autoimmune diabetes in adults trage vorm van type 1 DM
18 LADA: latent autoimmune diabetes in adults trage vorm van type 1 DM 5% van (zogenaamde) type 2 s? antigad65 Al = minder agressief laag C-peptide (maar niet 0) consequenties: - geen SU: doen betacellen sneller uitblussen - voorzichtig met SGLT2i: gevaar ketoacidose - zal sneller evolueren naar insulinenood (cave bij acute infecties)
19 LADA: latent autoimmune diabetes in adults trage vorm van type 1 DM 5% van (zogenaamde) type 2 s? antigad65 Al = minder agressief laag C-peptide (maar niet 0) consequenties: - geen SU: doen betacellen sneller uitblussen - voorzichtig met SGLT2i: gevaar ketoacidose - zal sneller evolueren naar insulinenood (cave bij acute infecties)
20 LADA: GLP1a dulaglutide Pozzilli P, et al. DOM 18
21 een jonge niet-obese type 2 diabeet
22 een type 2 diabeet die vermagert maar toch ontregelt
23 casus obees, DM2 A1c 10.8% veel dorst, drinkt veel cola vermagert LADA? had gekund, goed dat je er aan gedacht hebt maar Cpep hoog, GAD 65 neg LADA, = glucotoxiciteit vaak tijdelijk insuline nodig
24 op verkeerde been LADA: je dacht eerst aan type 2 neonatale diabetes: je dacht eerst aan type 1
25 casus diagnose type 1 diabetes op lft 3 m toen zeer ziek, ketoacidose, glucose 820 R/4 insuline injecties per dag, nadien insuline pomp geen insuline productie (C peptide negatief) zeer moeilijk te regelen, enorme glycemieschommelingen, HbA1c 8-9%, veel hypo s
26 type 1 diabetes op leeftijd van 3 m?
27 DM type 1 niet vóór lft van 6 m immuunsysteem heeft tijd nodig voor de autoimmune destructie van de beta-cellen Edghill et al. Diabetes 2006 Iafusco et al. Diabetologia 2002
28 ² = 1 gen (monogene DM) 1 / geboorten (maw 1 per 2 j in België) heterozygoot (AD) Gloyn A,..., Hattersley A. NEJM 2004
29 neonatale DM: activerende mutaties Kir6.2 = farmacogenetica (precision medicine) Pearson E,..., Hattersley A. NEJM 2006
30 casus op SU en liberaal dieet veel betere HbA1c veel minder schommelingen en hypo s insulinepomp glibenclamide 5 mg 3x ½/d Zung A, et al. JCEM 2004
31 film
32 type 1 diabetes van bij geboorte zelfs jaren later, ook als C-peptide 0 testen voor Kir6.2 mutaties
33 leert ons veel over fysiologie modulatie van insulinesecretie door glucagon en GLP1 precision diet Pearson E,..., Hattersley A. NEJM 2006
34 casus vrouw, o 1979, 52 kg, 163 cm, BMI: 19.6 DM2: zus, moeder, grootmoeder (geen insuline) 26 wk zwanger: + 7 kg ogtt: mg/dl (nl <92, <180, <153) HbA1c 6,2% (44 mmol/mol) anti- cel Al neg zoon, geboortegewicht kg 3 m na bevalling: ogtt: mg/dl (nl <92, <180, <153) HbA1c 5.8% (40 mmol/mol) BMI < 25 voor zwsch en Fgluc % kans op glucokinase DM
35 glucokinase diabetes (MODY-2, maturity onset diabetes of the young) monogene diabetes: heterozygote mutatie glucokinase gen (AD) glucosemeter van -cel defect ± 0,5% van de diabetici, 2% van de zwangerschapsdiabetici
36 Fajans S, et al. NEJM 2001
37 Glucokinase diabetes gans hun leven
38
39 and no significant retinopathy
40 consequenties voor zwangerschap vanaf 26 wk Echo /2wk: als foetale buikomtrek > 75 ste percentiel, R/insuline Hattersley A, et al. Nature Genetics 1998
41 atypische zwangerschapsdm niet obees zeker als atypische ogtt (enkel Nglyc )
42 zeer erfelijke DM verschillende familieleden op jonge leeftijd
43 casus 37j, diëtist, sportief, niet obees DM2 op relatief jonge leeftijd bij vader, tante (beiden eerst OAD, later insuline), zwdm bij zuster DM sinds 24j lft HNF1a mutatie = MODY3 diagnose nav moeheid (hepatic nuclear type 1.5 factor? 1a) Cpeptide pos antilichamen tegen beta-cellen: neg R/4 insuline injecties /d, maar kon snel afgebouwd, daarna metformine, maar na een jaar toch op insuline gezet
44 MODY Maturity-Onset Diabetes of the Young ouderdomsdiabetes bij jonge mensen genen die te maken hebben met aanleg van beta-cellen of verdediging tegen schade kunnen soms behandeld worden met OAD soms geassocieerde pathologie Van Crombrugge P, et al. VTD 2011; 2: website BDR
45 HNF1a diabetes (MODY-3) monogene diabetes: heterozygote mutatie HNF1a gen (AD) minder goede aanleg van glucosemeter deel van -cel ± 0,5% van de diabetici
46 Pearson E,..., Hattersley A. Lancet 2003
47 Stride A, Hattersley A. Annals of Medicine 2002
48 casus hepatic nuclear factor 1a (HNF1a) mutatie R/5-5-6E Novorapid-6E Levemir A1c=8% 64 mmol/mol zeer schommelende BG frequent hypo 2014: start SU, + slechts 4E Levemir A1c=7.2% 55 mmol/mol zeer stabiele BG geen hypo
49 MODY: maturity onset diabetes of the young 2 % van alle diabetes aan denken als type 2 diabetes - op jonge leeftijd, - zeker als niet obees - familiaal voorkomen (AD) precision medecine implicaties voor erfelijkheid en zwangerschap
50 MODY probability calculator university of Exeter
51 een type 1,5 te jong en te mager voor type 2 te makkelijk te regelen voor DM1 (zeker als familiaal)
52 casus verpleegkundige 42 j 44 kg, 1.63 m, BMI 16,6 glucosurie laatste 2 j DM2 glyc 138 mg/dl, HbA1c 7.2% C-pept 0.94 mmol/ml anti-gad65 Al neg hoort slecht moeder: hoort slecht alle zussen/broers problemen zus: DM, hoort slecht, CVA zus: hoort slecht broer: hoort slecht
53 mitochondriale diabetes
54 mitochondriale diabetes enkel overerving via moeder variabel ziektebeeld, afh. van plaats van mutatie, afh van verspreiding van de aangetaste mitochondriën (hoeveel cellen, welke organen)
55
56 mitochondriale diabetes MIDD (maternally inherited diabetes and deafness) MELAS ( mitochondrial encefalomyopathy, lactate acidosis, stroke-like episodes ) MERRF (myoclonic epilepsy, ragged red muscle fibres) Pearson Syndroom (medullary aplasia, pancreatic atrophy) DIDMOAD=Wolfram syndrome (diabetes insipidus, diabetes mellitus, optic atrophy, deafness) Kearns-Sayre syndrome (myopathy, ptosis, oftalmoplegia, heartrythm problems, hypocalcemia, hypogonadism, dysthyreosis, retinitis pigmentosa)
57 MIDD zeldzaam m.3243a>g mutatie diabetes en doofheid op jonge leeftijd wisselende penetrantie vaak co-morbiditeit (MELAS) precision medicine: - geen metformine (lactaat ) - geen statines? (doen CoQ10 ) - extra CoQ10 - juiste diagnoses van co-morbiditeit
58 familiale (maternele) diabetes en slecht horen zeker als ook hartproblemen, nierproblemen, TIA s/cva s,...
59 zeer erfelijke DM verschillende familieleden op jonge leeftijd
60 leert ons veel over fysiologie metabool syndroom en DM2 zijn gevolg van mitochondriale beschadiging door te veel nutriënten
61 leert ons veel over fysiologie
62 migrant met nieuwe DM denken aan: fibrocalceuze pancreatische diabetes (tropische pancreatitis) ketosis-prone type 2 diabetes (flat bush diabetes)
63 Fibrocalculous pancreatische DM tropische regio s chronische pancreatitis vaak pijnlijk niet ~ ethyl eerder ~ ondervoeding vaak insuline nodig microvasculaire complicaties weinig macrovasculaire complicaties pathogenese?
64 ketosis-prone type 2 diabetes eerst beschreven bij Afro-americans in de Flatbush wijk van NY vooral niet-caucasisch ras 1 ste presentatie vaak met torenhoge HbA1c (> 10%) en ketose insuline kan nadien afgebouwd worden blijven jaren goed met OAD pathogenese? stoornis in de keton- en FA oxidatie?
65 diabetes bij niet-caucasiërs, bij migranten
66 casus 42 j, type 2 diabetes
67 acromegalie? doseer IGF-1: GH pulsatiel, IGF-1 niet
68 anti-insuline contraregulerende hormonen
69
70 meer diabetes bij verschillende syndromen Mucoviscidose Down Klinefelter Turner Prader Willi Laurence Moon Biedl Myotone dystrofie...
71 diabetes bij rare comorbiditeit
72 besluiten
73 meer diabetes dan type 1, type 2 Diagnosis and classification of diabetes mellitus ADA 2014
74 een jonge niet-obese type 2 diabeet denk aan MODY, LADA, pancreaspathologie
75 een type 2 diabeet die vermagert maar toch ontregelt denk aan LADA, pancreaspathologie
76 een type 1,5 te jong en te mager voor type 2 te makkelijk te regelen voor DM1 (zeker als familiaal) denk aan MODY
77 diabetes en slecht horen zeker als ook hartproblemen, nierproblemen, TIA s/cva s,... denk aan mitochondriale diabetes
78 zeer erfelijke DM verschillende familieleden op jonge leeftijd denk aan MODY, mitochondriale diabetes
79 diabetes bij niet-caucasiërs bij migranten denk aan tropische pancreatitis, Flatbush DM
80 diabetes bij rare comorbiditeit denk aan mitochondriale diabetes, endocriene, genetische syndromen
81 atypische zwangerschapsdm niet obees zeker als atypische ogtt (enkel Nglyc ) denk aan MODY (vnl. glucokinase DM)
82 type 1 diabetes van bij de geboorte denk aan neonatale diabetes
83
84
85
LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen
LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen Geen conflicterende belangen voor deze presentatie Eelco de Koning
Nadere informatieBelangenverstrengeling. Bijzondere vormen van diabetes. Je ziet alleen wat je herkent. Mw. Van den Hoven - MIDD. Classificatie DM. Elliot Joslin, 1946
Belangenverstrengeling Bijzondere vormen van F. Holleman Langerhansdagen 2015 Academisch prestige: AMC Praatjes/adviesraden: sanofi, MSD, Janssen, Eli Lilly, Boehringer Ingelheim, AstraZeneca Alle (neven)inkomsten
Nadere informatieVasculaire geneeskunde meets metabole ziekten: wanneer moet een vasculair geneeskundige aan een metabole aandoening denken?
Vasculaire geneeskunde meets metabole ziekten: wanneer moet een vasculair geneeskundige aan een metabole aandoening denken? dr Martijn C.G.J. Brouwers, internist-endocrinoloog Afdeling Endocrinologie en
Nadere informatieRABO - Meander Medisch Centrum zorgcongres 30 mei
RABO - Meander Medisch Centrum zorgcongres 30 mei Dr. A. van de Wiel Dr. P.C. Oldenburg-Ligtenberg Internisten Meander MC diabetes mellitus amersfoort 2013 Workshop: de verschillende typen van diabetes
Nadere informatieglycemie medicatie aanpassen in de praktijk
glycemie medicatie aanpassen in de praktijk Prof. Dr. Frank Nobels Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove Mogen educatoren dat? Neen, maar... in een team kunnen daar afspraken over
Nadere informatieDIABETES EN LEEFSTIJL 7 JUNI 2018 MARTIJN CANOY
DIABETES EN LEEFSTIJL 7 JUNI 2018 MARTIJN CANOY DIABETES EN LEEFSTIJL 1. Hoe vaak komt het voor 2. Wat is diabetes 3. Welke vormen 4. Complicaties 5. Leefstijl 1. voeding 2. Roken 3. Bewegen 6. Overgewicht
Nadere informatieBehandeling type 2 diabetes in 2011
mul$disciplinair symposium 1/10/2011 Behandeling type 2 diabetes in 2011 Dr. Katrin Mortelmans Casus man 54 jaar Ø Medische voorgeschiedenis: diabetes type 2 sinds 2006, arteriële hypertensie, maagulcera
Nadere informatie1 Over diabetes mellitus
1 Over diabetes mellitus 1.1 Inleiding Diabetes mellitus is in essentie een stoornis van het glucosemetabolisme. Onder deze algemene omschrijving zijn diverse vormen van diabetes mellitus te onderscheiden.
Nadere informatiePredictie en preventie van type 1 diabetes: Rol van het Belgisch Diabetes Register. Dr Olivier Costa BDR
Predictie en preventie van type 1 diabetes: Rol van het Belgisch Diabetes Register Dr Olivier Costa BDR Wat is het Belgisch Diabetes Register? Samenwerking van meer dan 200 artsen en onderzoekers werkzaam
Nadere informatieSmeerolie voor de poli. Workshop Diabetes
Smeerolie voor de poli Workshop Diabetes Paetrick Netten, oktober 2015 datum copyright auteur versie Diagnose en classificatie diabetes datum copyright auteur versie 2010 Criteria voor Diabetes Nuchtere
Nadere informatie(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen
symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer
Nadere informatieHemochromatose: wat is het..hoe kom je aan wat doe je eraan.hoe voelt het?
Hemochromatose: wat is het..hoe kom je aan wat doe je eraan.hoe voelt het? Wie ben ik? Wat is hemochromatose? Hoe kom je eraan? Wat doe je eraan? Wat zijn de complicaties van? Hoe voel U zich? Open spreek
Nadere informatieDiabeteszorg aan het eind van het leven.geen Standaard. Casuïstiek Nr. 1. Vervolg. Casuïstiek Nr. 2. Vervolg 14-6-2013
Diabeteszorg aan het eind van het leven.geen Standaard Drie patiënten, driemaal onzekerheid 1 2 Casuïstiek Nr. 1 Man, 85 jr, BMI: 28, Duur DM2:15jr Medicatie: 2dd 850 mg metformine HbA1c: 48 mmol/mol (6
Nadere informatieZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN. Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven
ZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven Diabetes: eenwereldwijdeziekte Geschatteprevalentievan diabetes wereldwijd
Nadere informatieRudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven
Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven Diabetes: also a global disease Estimated global prevalence of diabetes In België :vandaag heeft 1/12 mensen diabetes 151 million 347 285 million 438 million
Nadere informatieCasus: hulpvraag. GLP-1 receptor agonisten. Casus: conclusie. Casus: voorgeschiedenis 10-12-2012
Diabetes mellitus, anders dan gewoon type 1 en 2. Eerst maar eens gewoon een casus uit de dagelijkse praktijk. Nanno Kleefstra, arts, Kenniscentrum Diabetes, Zwolle, UMCG Groningen Frits Holleman, internist,
Nadere informatie17/12/2013. Inhoudsweergave. Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes?
Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes? prof dr C. De Block Endocrinologie-diabetologie UZA & UA Secretaris Vlaamse Diabetes Vereniging
Nadere informatieWanneer je kind MODY 1 heeft
Wanneer je kind MODY 1 heeft Informatie voor ouders Verzekeren en erfelijkheid 1 Wanneer je kind de diagnose MODY 1 krijgt In het diabetescentrum of het ziekenhuis is verteld dat je kind MODY 1 heeft.
Nadere informatieKetoacidose: caveats en pitfalls
Ketoacidose: caveats en pitfalls Katelijn Decochez, Karlien Francois, Brigitte velkeniers 3 december 2010 Definitie Hyperketonemie + Metabole acidose + Hyperglycemie Epidemiologie Mortaliteit 5 à 10% in
Nadere informatieWanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan
Deel 1 Wanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan Hetzorgtrajectdiabetes Inclusiecriteria 1 of 2 injecties insulinetherapie
Nadere informatiezwangerschapsdiabetes
op de grens van de 2e lijn? belangenverstrengelingen aangaande deze bijeenkomst heb ik niet mj muis Langerhans-symposium 12 & 14 juni 2018 Marian Muis internist-endocrinoloog programma Definities Fysiologie
Nadere informatieSpelen met insuline. Dr. Frank NOBELS. Dr. Stefanie VINKEN
Spelen met insuline Dr. Frank NOBELS Dr. Stefanie VINKEN scenario soorten insuline type 1 type 2 diabetes spelen met insuline bij type 2 diabetes: opstarten dosissen aanpassen acute problemen oplossen
Nadere informatieHvanWijland-Diazon 2010 Pagina 1
Secundaire diabetes Oorzaken van secundaire diabetes zijn: 1. Pancreasaandoeningen 2. Leverpathologie 3. Endocriene stoornissen 4. Iatrogeen 5. Genetische stoornissen Ad 1. Pancreasaandoeningen Chronische
Nadere informatieNieuwe trends in diabetesbehandeling. 20 maart 2018
Nieuwe trends in diabetesbehandeling 20 maart 2018 Diabetes Hoofdoorzaak van nierfalen VERMIJDBARE oorzaak van nierfalen 2 Programma Achtergrond wat loopt fout bij diabetes Aangrijpingspunten van behandeling
Nadere informatieDiabetes Mellitus en Beweging
Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën
Nadere informatieVerwijsschema huisarts, jeugdarts, kinderarts. obesitas
Verwijsschema huisarts, jeugdarts, kinderarts obesitas Meisje 6 jaar BMI 27,6 (124 / 42 ) Hoe afwijkend is dit? 1. Licht verhoogd 2. Verhoogd 3. Matig verhoogd 4. Ernstig verhoogd Diagnose: BMI gerelateerd
Nadere informatieCVOT bij type 2 diabetes: een revolutie
CVOT bij type 2 diabetes: een revolutie Prof. Dr. Frank Nobels Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove Kath Univ Leuven Speaker disclaimer F. Nobels is or has been consultant for
Nadere informatieDiabetes Mellitus. Toen en nu. 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts
Diabetes Mellitus Toen en nu 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts 2015 een jaar van Celebrations 2015 een jaar van Celebrations 1965-1980 Behandeling type-1 1 x daags insuline!! (varkens/rund)
Nadere informatieDiabetes: kan een Pancreastransplantatie een oplossing bieden?
Diabetes: kan een Pancreastransplantatie een oplossing bieden? Daniel Jacobs-Tulleneers-Thevissen Oncologische, Thorax- en Transplantatieheelkunde, UZ Brussel Diabetes Research Center, Vrije Universiteit
Nadere informatieDiabetes Mellitus. Definities. Definities. Polyurie: veel moeten urineren Polydipsie: veel moeten drinken Ischemie: zuurstoftekort
Diabetes Mellitus Definities Glycemie: bloedglucosewaarde (wordt gemeten via klassieke bloedafname of vingerprik) Glucosurie: glucose in de urine (glucosurie is altijd pathologisch) Proteïnurie: eiwit
Nadere informatieMedicatie Stappenplan
In 2018 is er door de NHG een nieuwe standaard Diabetes uitgebracht. In deze standaard is er in stap 3 en 4 van het medicatie stappenplan alternatieve medicatie toegevoegd. De basis van het stappenplan
Nadere informatie} Omvang/aard van het probleem } Wat verandert er in de glucose huishouding } Voorbereiding en behandeling } Na de bevalling. } Insuline resistentie
Zwangerschapswens Wanneer doorverwijzen Beleid na een zwangerschapsdiabetes } Omvang/aard van het probleem } Wat verandert er in de glucose huishouding } Voorbereiding en behandeling } Na de bevalling
Nadere informatieWat iedere zorgverlener moet weten. Recent nieuws uit de diabeteswereld. Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers. Endocrinoloog UZGent
Wat iedere zorgverlener moet weten Recent nieuws uit de diabeteswereld Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZGent 13 Diabetessymposium Gent, 9.11.2010 AHS / NVKVV Diagnosecriteria 1 Criteria voor
Nadere informatieDe nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2
De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2 F. Holleman Belangenverstrengeling Academisch prestige: AMC Adviesraden: sanofi, Eli Lilly Onderzoekssponsoring: MSD Alle (neven)inkomsten afkomstig van
Nadere informatieWanneer je kind MODY 3 heeft
Wanneer je kind MODY 3 heeft Informatie voor ouders Verzekeren en erfelijkheid 1 Wanneer je kind de diagnose MODY 3 krijgt In het diabetescentrum of het ziekenhuis is verteld dat je kind MODY 3 heeft.
Nadere informatieWat is diabetes? Informatiebrochure. Wat is diabetes? Items:
I Informatiebrochure Wat is diabetes? Items: Diabetes type 1 Afweersysteem Vingerprikken Insuline injecteren Diabetes type 2 Andere vormen Wat is diabetes? Eilandjes van Langerhans in de Alvleesklier Er
Nadere informatieDIABETISCHE NEFROPATHIE
DIABETISCHE NEFROPATHIE Onderdeel van de micro-angiopathie bij diabetes mellitus. Insuline-afhankelijke DM 30% vd ptn krijgt nefropathie Niet-insuline-dependente DM 5% vd ptn Pathogenese: Meerdere factoren
Nadere informatieCystic Fibrosis Related Diabetes Mellitus. Sylvia Ockhorst en Renske van der Meer Haga Ziekenhuis
Cystic Fibrosis Related Diabetes Mellitus Sylvia Ockhorst en Renske van der Meer Haga Ziekenhuis Inventarisatie wensen Gang van zaken in de praktijk Screening: hoe, frequentie, wie? Diagnose: Criteria?
Nadere informatieDiabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren Huisarts, lid DiHAG Senior-onderzoeker Diabetes kenniscentrum Disclosure Geen conflicts of interest De toekomst!!! >25% = >75 jaar Karakteristieken ouderen
Nadere informatieDiabetes Mellitus Type 1 en Coeliakie
Diabetes Mellitus Type 1 en Coeliakie Suat Simsek Internist-endocrinoloog Medisch Centrum Alkmaar 24 mei 2013 Agenda Diabetes mellitus type 1 Coeliakie Diabetes mellitus type 1 en Coeliakie Classificatie
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap
Diabetes en zwangerschap DIABETES EN ZWANGERSCHAP Bij diabetes mellitus is er te veel glucose in uw bloed: de bloedglucosewaarde is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent, er is dan sprake
Nadere informatieDiabetes en ramadan Mohamed Ahdi
Diabetes en ramadan Mohamed Ahdi Slotervaartziekenhuis, Amsterdam Rotterdam, 22 november 2012 Overzicht van de presentatie Achtergrondsinformatie vastenperiode vrijstelling literatuur: glucose regulatie
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Nadere informatieWanneer je kind MODY 2 heeft
Wanneer je kind MODY 2 heeft Informatie voor ouders Verzekeren en erfelijkheid 1 Wanneer je kind de diagnose MODY 2 krijgt In het diabetescentrum of het ziekenhuis is verteld dat je kind MODY 2 heeft.
Nadere informatieWanneer je kind MODY 5 heeft
Wanneer je kind MODY 5 heeft Informatie voor ouders Verzekeren en erfelijkheid 1 Wanneer je kind de diagnose MODY 5 krijgt In het diabetescentrum of het ziekenhuis is verteld dat je kind MODY 5 heeft.
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie PATIËNTENVOORLICHTING
NVOG Nederlandse Vereniging voor PATIËNTENVOORLICHTING Diabetes en Zwangerschap No 16 2004 NVOG Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze folder berusten bij de Nederlandse Vereniging voor (NVOG)
Nadere informatieZwangerschapsdiabetes - Zwangerschapssuiker-
Zwangerschapsdiabetes - Zwangerschapssuiker- Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming van JijWij
Nadere informatieZwangerschapsdiabetes - Zwangerschapssuiker-
Zwangerschapsdiabetes - Zwangerschapssuiker- Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming van JijWij
Nadere informatieNieuwe insulines, incretines en flash meting
Nieuwe insulines, incretines en flash meting Dhr. Alfons Piessens en Mevr. Jasmien Wille, diabeteseducatoren UZ Brussel Studiedag diabetesverpleegkundigen NVKVV Kursaal Oostende Inhoud 1. Classificatie
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap
Diabetes en zwangerschap Inhoudsopgave In het kort Wat is diabetes? Vormen van diabetes Diabetes type 1 Diabetes type 2 Zwangerschapsdiabetes Onderzoek Glucosedagcurve Glucosetolerantietest HbA1C Behandeling
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel Achtergrond Fenotype = grote variabiliteit Niet alle symptomen
Nadere informatie24 september 2015. Van harte welkom!
24 september 2015 Van harte welkom! Programma 20.00: Welkom Wendy de Valk, verpleegkundig specialist cardiologie 20.10: Het vrouwenhart. Is er verschil tussen mannen en vrouwen? Mw. A. Lubbert-Verberkmoes,
Nadere informatieMedisch Centrum Huisartsen
DIABETESMEDICATIE: Wat is nieuw? En wat met de nier? Dr. Defoer Francine diabetoloog Dr. Smets Liesbeth nefroloog Ontmoetingsavond MCH 4/4/2019 Medisch Centrum Huisartsen Casus 1: vrouw 56 jaar - Voorgeschiedenis:
Nadere informatieDiabetes kan ook erfelijk zijn: MODY
Diabetes kan ook erfelijk zijn: MODY Verzekeren en erfelijkheid 1 Veel mensen denken dat er maar twee soorten diabetes zijn: diabetes type 1 en 2. Dit klopt niet. Er bestaan ook nog enkele zeldzamere vormen
Nadere informatiediabetes en zwangerschap
OLVG, locatie Oost diabetes en zwangerschap Bij diabetes (suikerziekte) is er te veel suiker (glucose) in uw bloed: de bloedsuikerspiegel is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent, diabetes
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap
Verloskunde/Gynaecologie Diabetes en zwangerschap Bij diabetes (suikerziekte) is er te veel suiker (glucose) in uw bloed: de bloedsuikerspiegel is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent,
Nadere informatieZWANGERSCHAPSDIABETES. - Patiëntinformatie -
ZWANGERSCHAPSDIABETES - Patiëntinformatie - Zwangerschapsdiabetes is een vaak miskende aandoening die bij 16% van alle zwangere vrouwen optreedt, meestal in de tweede helft van de zwangerschap. Omdat
Nadere informatieam linical diabetology am linical diabetology Wie kan deze tuin het best onderhouden? Iemand met toewijding, kennis en ervaring
Complexe diabeteszorg: wat hoort absoluut niet in de eerste lijn thuis? Een visie vanuit de 2e lijn Joost Hoekstra, internist, AMC Wie kan deze schitterende tuin het best onderhouden? Wie kan deze tuin
Nadere informatieISPAD 2011 pauline stouthart, kinderarts. Obesitas en Type 2 Dr. P. Stouthart. Michelle Obama 2010. Epidemiologie. Secundaire Obesitas
ISPAD 2011 pauline stouthart, kinderarts Obesitas en Type 2 Dr. P. Stouthart 80 Michelle Obama 2010 Epidemiologie Ebbeling, CB. Childhood obesity. Lancet 2002; 360 (10): 473-482 Obesitas Secundaire Obesitas
Nadere informatieBrochure MODYScan. De genetische test MODYScan detecteert specifiek de gebieden in het DNA waarin voorheen
Brochure MODYScan MODYScan De genetische test MODYScan detecteert specifiek de gebieden in het DNA waarin voorheen afwijkingen zijn gevonden, die leiden tot het ontstaan van Maturity-Onset Diabetes of
Nadere informatiePaul van den Broek Huisarts / Kaderarts Diabetes Yvette van Kooten - Diabetesverpleegkundige. Samenvatting. Juni 2013
Paul van den Broek Huisarts / Kaderarts Diabetes Yvette van Kooten - Diabetesverpleegkundige Samenvatting Juni 2013 Orale medicatie Metformine 1 e keus (500, 850 en 1000 mg) Gunstig effect op morbiditeit
Nadere informatiePatiënteninformatie. Diabetes en zwangerschap
Diabetes en zwangerschap Patiënteninformatie Diabetes en zwangerschap Inhoudsopgave: 1 Inleiding 2 Wat is diabetes 3 Vormen van diabetes 4 Onderzoek 5 Behandeling 6 Zwangerschap 7 Wat betekent diabetes
Nadere informatieObstetrie. Diabetes en zwangerschap
Obstetrie Diabetes en zwangerschap Inhoudsopgave In het kort...4 Wat is diabetes?...4 Vormen van diabetes...5 Onderzoek...6 Behandeling...7 Zwangerschap...8 Wat betekent diabetes voor uw baby?...10 De
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap
Diabetes en zwangerschap Haarlem Bij diabetes mellitus is er te veel glucose in uw bloed: de bloedglucosewaarde is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent, er is dan sprake van diabetes
Nadere informatieFouten bij insulinetherapie S & B 20 febr. en 21 maart Frank Visser (Kaderarts Diabetes) en Kirsten Dijkstra,diabetesverpleegkundige
Fouten bij insulinetherapie S & B 20 febr. en 21 maart 2017 Frank Visser (Kaderarts Diabetes) en Kirsten Dijkstra,diabetesverpleegkundige Injectie vergeten Telefoon op HAP vanuit verzorgingshuis om 22.00
Nadere informatieWelke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline?
Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Joost Hoekstra, internist, AMC Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met
Nadere informatieOrale antidiabetica bij ouderen. Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011
Orale antidiabetica bij ouderen Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011 Diagnose Diabetes normaal Gestoorde glucose tolerantie diabetes nuchter
Nadere informatieDiabetes Opfrisdagen Sint Michielsgestel, 16 dec 2011
Diabetes Opfrisdagen Sint Michielsgestel, 16 dec 2011 Lastige diabetescasuïstiek Jan-Evert Heeg, internist Bas Houweling, huisarts 1 Lastige diabetescasus Wat is lastig? 2 Insuline-secretie: Nabootsen
Nadere informatieTamimount Ameziane Diabeteseducator ZNA Middelheim. Diabetessymposium Gent 8 november 2010. Ramadan
Tamimount Ameziane Diabeteseducator ZNA Middelheim Diabetessymposium Gent 8 november 2010 Ramadan diabetes heeft een hoge prevalentie onder de moslims in de Westerse samenleving jaarlijkse vastenmaand
Nadere informatieLandelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde
Landelijk Diabetes Congres 2016 Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieNascholing Synchroon 23 nov 2017
Nascholing Synchroon 23 nov 2017 Voordat we echt beginnen. Telefoon bij de hand? Ga naar kahoot.it of open de app (indien gedownload) Voer gamepin in Voer nickname in Klaar voor de start! A Een nest grombelbeertjes
Nadere informatieAanpassen van insuline: moeilijke situaties
Aanpassen van insuline: moeilijke situaties Dr. Frank Nobels endocrino-diabetologie O.L.Vrouwziekenhuis Aalst o l v 8 november 2011 Insuline in moeilijke situaties onvoorspelbare fysieke activiteit verschuiven
Nadere informatieRichtlijn Diabetes Mellitus de novo. Datum: Auteur: M. Dousma, kinderarts NWZ
Richtlijn Diabetes Mellitus de novo Datum: 31-08-2018 Auteur: M. Dousma, kinderarts NWZ Doel het zo snel mogelijk stellen van de diagnose diabetes, de typering en de ernst van de metabole ontregeling door
Nadere informatieOrale glucose tolerantietest (suikertest) bij een zwangere vrouw
Orale glucose tolerantietest (suikertest) bij een zwangere vrouw 2 Inleiding De verloskundige of gynaecoloog heeft je aangeraden om een suikertest (orale glucose tolerantietest) te laten doen. Je hebt
Nadere informatieZORG OP MAAT DOOR DE KINESITHERAPEUT
ZORG OP MAAT DOOR DE KINESITHERAPEUT Bellemans Dirk Lic. Motorische revalidatie en kinesitherapie Bestuurslid Leuvense kinesitherapeuten Kring CASUS 1 - man 52 jaar - - 1,78 m - - 90 kg - - buikomtrek
Nadere informatieORALE GLUCOSE TOLERANTIE TEST FRANCISCUS GASTHUIS
ORALE GLUCOSE TOLERANTIE TEST FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Binnenkort krijgt u een suikerbelastingtest, oftewel orale glucose tolerantie test (OGTT). U krijgt deze test omdat gedacht wordt aan een afwijking
Nadere informatiediabetes en zwangerschap
diabetes en zwangerschap Inhoud Inleiding 3 1 Wat is diabetes? 3 2 Vormen van diabetes 3 3 Onderzoek 4 4 Behandeling 5 5 Zwangerschap 5 6 Wat betekent diabetes voor uw baby? 6 7 De bevalling 7 8 Na de
Nadere informatieDiabetes en lichaamsbeweging
Diabetes en lichaamsbeweging Dr. Frank Nobels endocrino-diabetologie O.L.Vrouwziekenhuis Aalst o l v (fysio)logisch nadenken Winkelen Mia is 75j. Ze is obees. Ze heeft al lang type 2 diabetes. Ze neemt
Nadere informatieMITOCHONDRIALE ZIEKTEN.
MITOCHONDRIALE ZIEKTEN. Wat is een mitochondriale ziekte? Mitochondriale ziekten worden ook respiratoir keten defecten genoemd of defecten in de ademhalingsketen. Om te begrijpen wat deze groep van ziekten
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap
Gynaecologie Diabetes en zwangerschap www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is diabetes?... 3 Vormen van diabetes... 4 Diabetes type 1... 4 Diabetes type 2... 4 Zwangerschapsdiabetes... 4 Onderzoek...
Nadere informatiePrediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga
Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van
Nadere informatiePancreas enzyminsufficiëntie
Pancreas enzyminsufficiëntie Annuska Schoorlemmer, Verpleegkundig Specialist Afdeling Gastro Oncologisch Centrum Amsterdam, Academisch Medisch Centrum, locatie AMC Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieDe ouder wordende diabetespatiënt. Allerlei typen ouderen. Getallen in Nederland
De ouder wordende diabetespatiënt Karin Daemen, internist Tergooiziekenhuizen, locatiehilversum Begin vorige eeuw infectieziektes Nu chronische ziektes hart-en vaatziekten kanker COPD diabetes gewrichtsaandoeningen
Nadere informatiezeldzame aandoeningen -rare diseases
zeldzame aandoeningen -rare diseases Kan een patiënt met een vreemde of onverklaarde klacht een zeldzame aandoening hebben? Een aandoening die ik (en vele andere artsen) niet kennen? Wat zijn zeldzame
Nadere informatieSuikerbelastingtest. Hoe ontstaat zwangerschapssuiker?
17-06-2019 Suikerbelastingtest Binnenkort krijg je een suikerbelastingtest, ofwel een orale glucose tolerantie test (OGTT), omdat gedacht wordt aan een afwijking in jouw suikerstofwisseling. We spreken
Nadere informatieGenetica van hemochromatose
Genetica van hemochromatose 28-11-2015 Prof.Dr. M.H. Breuning, klinisch geneticus M.H.Breuning@lumc.nl Wat is ijzer? Twee oxidatietoestanden: Fe 2+ Fe 3+ (divalent) (trivalent) IJzer is noodzakelijk voor
Nadere informatieDIABETES GRAVIDARUM 13 APRIL 2011 I. VAN DER VEEN AIOS O&G UMCG
DIABETES GRAVIDARUM 13 APRIL 2011 I. VAN DER VEEN AIOS O&G UMCG Inleiding Definitie Screenen vs diagnostiek 75 grams OGTT Zorgpaden UMCG/MZH Quiz Literatuurlijst Definitie Diabetes Gravidarum/Gestational
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap
Diabetes en zwangerschap U heeft diabetes en wil graag zwanger worden. Voor de ontwikkeling en de groei van het kindje is het belangrijk dat uw diabetesregulatie goed is. Maar wat is een goede diabetesregulatie
Nadere informatieDiabetes type 1 bij kinderen. Diabetes type 1 bij kinderen. Diabetes type 1 bij kinderen 28/01/2019
Diabetes type 1 bij kinderen Het belang van bloedketonen meting bij diabetes type 1 Dr. Sylvia Depoorter Ook kleuters hebben nu vaker diabetes Het nieuwsblad. 29 mei 2009 C. Patterson, et al. Incidence
Nadere informatie28/01/2019. Werking kinderdiabetesteam Brugge. Hoe verloopt de normale insulinesecretie. De behandeling van diabetes type 1.
De behandeling van diabetes type bij kinderen Dr. Sylvia Depoorter BASISPRINCIPES IN DE BEHANDELING VAN DIABETES TYPE BIJ KINDEREN De behandeling van diabetes type bij kinderen Brugge Diabetes kinderconventie
Nadere informatieDiagnose MODY nog vaak gemist
Diagnose MODY nog vaak gemist Verzekeren en erfelijkheid 1 Heeft u als huisarts wel eens een patiënt laten testen op MODY? Die kans is best klein. Deze erfelijke vorm van diabetes is zeldzaam en relatief
Nadere informatiePatiënteninformatie. Diabetes en zwangerschap
Diabetes en zwangerschap Patiënteninformatie Diabetes en zwangerschap Inhoudsopgave: 1 Inleiding 2 Wat is diabetes 3 Vormen van diabetes 4 Onderzoek 5 Behandeling 6 Zwangerschap 7 Wat betekent diabetes
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap
Afdeling: Onderwerp: Gynaecologie 1 In het kort Bij diabetes (suikerziekte) is er te veel suiker (glucose) in uw bloed: de bloedsuikerspiegel is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent,
Nadere informatieDiabetes Consultaties Nieuwe DM-medicatie en Casuïstiek. Nieuwe DM Medicatie 30-5-2016. SGLT-2 sodium glucose 2 remmers
Diabetes Consultaties Nieuwe DM-medicatie en Casuïstiek Internist Monique Leclercq Kaderhuisarts DM2 Hester van Doorninck Nieuwe DM Medicatie SGLT-2 Biologicals Nieuwere insulines Nieuwe middelen voorschrijven?
Nadere informatieFolder Zwangerschapsdiabetes - Zwangerschapssuiker-
Folder Zwangerschapsdiabetes - Zwangerschapssuiker- Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming van
Nadere informatieHoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013
Hoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013 Diabetologia. 2012 Jun;55(6):1577-96. Epub 2012 Apr 20. Diabetologia.
Nadere informatieDiabetes Mellitus rondom een operatie: wat moeten we ermee?
Diabetes Mellitus rondom een operatie: wat moeten we ermee? Maarten Visscher Resident in Anaesthesiology PhD Candidate Casus Patient, mw. D, 63 jr, lapchol VG: 1x HNP OK 1990 MI 1996 DM Med: PCM, gliclazide,
Nadere informatieVoorkomende nierziekte waarbij een deel van patiënten een erfelijke vorm hebben: - nefrotisch syndroom
Diagnostiek en advies inzake erfelijkheid bij erfelijke nierziekte Elena Levtchenko kinderarts-nefroloog 4 November 2006 Mogelijke situaties Voorkomende nierziekte waarbij een deel van patiënten een erfelijke
Nadere informatiePart A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes?
Part A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes? Part B: Evaluation of point-of-care instruments for glycated hemoglobin A1c testing in an ambulant hospital setting
Nadere informatieAls u zwanger wilt worden 6 De zwangerschap 6 7. Diabetes type 1 en 2 7 8. Tot slot 9 Colofon 10
Bij diabetes (suikerziekte) is er te veel suiker (glucose) in uw bloed: de bloedsuikerspiegel is te hoog. Diabetes kan al bestaan voordat u zwanger bent, diabetes type 1 of 2. Krijgt u tijdens uw zwangerschap
Nadere informatie