Aanpassen van insuline: moeilijke situaties

Transcriptie

1 Aanpassen van insuline: moeilijke situaties Dr. Frank Nobels endocrino-diabetologie O.L.Vrouwziekenhuis Aalst o l v 8 november 2011

2 Insuline in moeilijke situaties onvoorspelbare fysieke activiteit verschuiven van uren (nachtwerk, vliegtuig) uit eten, feesten, uitgaan nuchter blijven corticoïden ziekte

3 Insulineschema s

4 Insuline in moeilijke situaties onvoorspelbare fysieke activiteit verschuiven van uren (nachtwerk, vliegtuig) uit eten, feesten, uitgaan nuchter blijven corticoïden ziekte

5 Onvoorspelbare fysieke activiteit Julien is magazijnier. Zijn werktempo is doorgaans rustig, maar dit kan plots veranderen wanneer het magazijn bevoorraad wordt. Hij moet dan de vrachtwagen helpen lossen en het materiaal op de juiste plaats leggen. Deze bevoorrading gebeurt niet op vaste dagen, zodat hij niet goed kan voorspellen wanneer hij extra hard zal moeten werken. Hierdoor heeft hij gemakkelijk hypo s op die momenten. Hoe vangt u dit probleem op? o l v

6 Insulineschema s

7 Onvoorspelbare fysieke activiteit insulineschema: zo flexibel mogelijk frequente zelfcontrole tussendoortjes: zo weinig mogelijk op rustige dagen, extra op drukke dagen

8 Insuline in moeilijke situaties onvoorspelbare fysieke activiteit verschuiven van uren (nachtwerk, vliegtuig) uit eten, feesten, uitgaan nuchter blijven corticoïden ziekte

9 Verschuiven van uren Mia reist graag. Zaterdag vertrekt ze op een city trip naar New York. Ze vertelt honderduit over de bezienswaardigheden. En, ja ze spuit insuline. Wat raadt u haar aan? o l v

10 Verschuiven van uren New-York + 6 u - 6 u Brussel

11 Insulineschema s

12 Verschuiven van uren heen terug

13 Verschuiven van uren heen terug

14 Insuline in moeilijke situaties onvoorspelbare fysieke activiteit verschuiven van uren (nachtwerk, vliegtuig) uit eten, feesten, uitgaan nuchter blijven corticoïden ziekte

15 Uit eten gaan, feesten, uitgaan Godelief is 73 jaar. Zij wordt behandeld met Glucophage , Gliclazide en Humuline 30/ E. De insuline wordt toegediend door een thuisverpleegkundige. Godelief gaat binnenkort naar het 1ste communiefeest van haar petekind. Na de mis zal er eerst een uitvoerige aperitief volgen. Het feestmaal zal rond 14 u beginnen. Menu: tomatensoep - krabcocktail - koninginnehapje met kroketjes - dame blanche - koffie met koekjes. Welke goede raad geeft u haar?

16 Uit eten gaan, feesten, uitgaan hogere cijfers éénmalig tolereren, vooral op veiligheid spelen (cave hypo s middags) - lichte reductie van de insulinedosis voor het ontbijt - tussendoortje rond 12 u (hapje bij aperitief) - oppassen met alcohol: beperken (evt. fruitsap) feestmaal: zo vroeg mogelijk koolhydraten nemen: - broodje bij soep OAD en insuline s avonds? - door familielid of TVPK op feest bij dessert? - TVPK thuis later laten komen. Afh. van glycemie dan nog een (verlaat) avondmaal(tje) nemen. o l v

17 Insuline in moeilijke situaties onvoorspelbare fysieke activiteit verschuiven van uren (nachtwerk, vliegtuig) uit eten, feesten, uitgaan nuchter blijven corticoïden ziekte

18 Nuchter blijven Louis wordt behandeld met Glurenorm 1½-0-1½ en Novomix E. Hij moet nuchter blijven voor een gastroscopie. Hoe vangt u dit op?

19 Nuchter blijven uitgesteld ontbijt: vragen dat het onderzoek zo vroeg mogelijk s ochtends doorgaat OAD en insuline voor uitgesteld ontbijt als minder eetlust dosis van insuline verminderen

20 Nuchter blijven Louis wordt behandeld met Glurenorm 1½-0-1½ en Novomix E. Hij moet nuchter blijven voor een coloscopie. Hoe vangt u dit op?

21 Nuchter blijven principes: geen OAD basale insuline geven: vb. ½ van normale ochtend- + middaginsuline als NPH hyperglycemie corrigeren met snelle insuline als middagmaal: extra snelle insuline vb. ½ van normale middaginsuline

22 Nuchter blijven Louis wordt behandeld met Glurenorm 1½-0-1½ en Novomix E. Hij moet nuchter blijven voor een coloscopie. Hoe vangt u dit op? - avond voordien: geen Glurenorm, Novomix 50 6E - s ochtends: geen Glurenorm, NPH 7 E (daghospitaal) - corrigeren met snelle insuline bij hoge glycemie - s avonds: gewone dosis Novomix 50

23 Nuchter blijven geen ontbijt, (misschien) geen lunch o l v

24 Nuchter blijven principes bij ultratrage analogen: Lantus / Levemir : normale dosis toedienen hyperglycemie corrigeren met snelle insuline als middagmaal: snelle insuline vb. normale dosis - 20 %

25 Nuchter blijven Sliding scale, Actrapid-schema glycemie (mg/dl) snelle insuline SC (E) o l v NIET GEBRUIKEN!!

26 Insuline in moeilijke situaties onvoorspelbare fysieke activiteit verschuiven van uren (nachtwerk, vliegtuig) uit eten, feesten, uitgaan nuchter blijven corticoïden ziekte

27 Corticoïden Jean heeft enorm veel last van frozen shoulder. De orthopedist wil een locale corticoïd-injectie toedienen, maar Jean heeft diabetes. Hij wordt behandeld met Minidiab en Humuline 30/ E Wat raadt u aan?

28 Corticoïden glycemieverhogend effect - ook bij locale toediening van depot-preparaat - niet (nauwelijks) als via inhalatie vooral stijging overdag, minder s nachts

29 Corticoïden bij opstart: patiënt op insuline insuline onmiddellijk : - overdag ± 50%, s avonds ± 20%. - volgende dagen aanpassen ~ glycemiemetingen (dagkurves, minstens voor ontbijt en avondmaal). vb. Actrapid E en Insulatard 20 E Actrapid E en Insulatard 24 E vb. Humuline 30/ E Humuline 30/ E o l v

30 Corticoïden bij opstart: patiënt op OAD controleer glycemie na 2 dagen: - Bij korte corticoidbehandeling evt. (matig) hoge waarden door vingers zien. - Bij lange behandeling: OAD en/of insuline toevoegen vb. Metformine en Minidiab 1-0-½ Minidiab vb. staat al op max. OAD: toevoegen 30/70 mengsel E o l v

31 Corticoïden bij opstart: patiënt niet bekend met diabetes controleer glycemie na 2 dagen: - Bij korte corticoidbehandeling evt. (matig) hoge waarden door vingers zien. - Bij lange behandeling: OAD opstarten, bij voorkeur product dat geen hypoglycemie geeft: metformine ± gliptine o l v

32 Corticoïden bij afbouwen: verminderen: - volgorde: insuline, dan OAD - metformine en gliptine hoeven niet afgebouwd (na stoppen van corticoïden nagaan of nog nodig).

33 Insuline in moeilijke situaties onvoorspelbare fysieke activiteit verschuiven van uren (nachtwerk, vliegtuig) uit eten, feesten, uitgaan nuchter blijven corticoïden ziekte

34 Ziekte Kevin belt u op omdat hij zich grieperig voelt. Hij voelt zich wat misselijk en heeft keelpijn. Kevin heeft type 1 diabetes. Hij spuit Novorapid E en Lantus E. Zijn glycemie bedroeg gisteren voor het slapengaan 262 mg/dl. Hij heeft 3 E Novorapid bijgespoten. Vanmorgen staat hij 323 mg/dl. Hij heeft nog niets gegeten (heeft geen eetlust). Wat raadt u aan?

35 Ziekte, chirurgie, trauma vrijstellen van "stress-hormonen" pancreas: glucagon bijniermerg: catecholamines bijnierschors: cortisol hypofyse: groeihormoon glycemie

36 Diabetische ketoacidose vetzuren glucose -OHB - + H + water Na +, K +, Mg ++ HCO3 - nieren nieren o l v H2O + CO2

37 Ziekte bij DM1: (telefonisch) advies Welke informatie nodig? hoe ziek, braken? eetlust? glycemie ketonen o l v Hoe aanpakken? telefonisch advies? dringende consultatie? spoedopname?

38 Ziekte bij DM1: (telefonisch) advies blijf insuline spuiten: doorgaans meer en frequenter meet glycemie 4x /d (bij hoge waarden ook in midden van namiddag en s nachts) verdubbel het insuline aanpasschema drink veel blijf koolhydraten innemen leg log-boek aan: glycemie, insuline, voeding spreek nieuw overleg af (noteer telefoonnummer)

39 Ziekte Anne belt u op omdat zij zich grieperig voelt. Ze voelt zich wat misselijk en heeft keelpijn. Anne heeft type 2 diabetes. Ze neemt Glucophage 850 mg 1-0-1, Diamicron en Insulatard 10 E voor het slapengaan. Ze is goed geregeld, maar gisteren bij haar wekelijkse dagkurve had ze: mg/dl. Wat raadt u aan?

40 Ziekte bij DM2: advies veel drinken insuline opdrijven: vb. tijdelijk 2 injecties dagelijkse opvolging logboek aanleggen bij zeer hoge bloedsuiker, deshydratatie: urgent specialistisch advies (opname)

41 Hyperosmolair hyperglycemish coma vetzuren glucose aceton water nieren

42