HOE DE PERSOON MET DM HELPEN BIJ GLYCEMIEREGELING BIJ FEEST, UITETEN OF REIZEN?

Transcriptie

1 HOE DE PERSOON MET DM HELPEN BIJ GLYCEMIEREGELING BIJ FEEST, UITETEN OF REIZEN? Marijke Van Rijsselberghe Hoofddiëtiste-Diabeteseducator OLV Aalst-Asse-Ninove Oostende, 22 maart 2013 Uit de praktijk gegrepen FEESTEN/REIZEN MET DIABETES, HET LEVEN ZOALS HET IS?? 1

2 EDUCATIETOPICS 1. Diabetesbehandeling 2. Maaltijd Tijdstip Samenstelling 3. Alcohol I. BEHANDELING 1. OAD 2. Incretine 3. Insuline 4. Zelfcontrole 2

3 I. BEHANDELING 1.OAD Metformine: bij of na maaltijd Sulfonylurea en Gliptines: voor de maaltijd Op No tijdstip: snack met Kh = dosis Inname na aperitief 2. Incretines I. BEHANDELING Byetta: max. 1 u voor maaltijd Victoza: op willekeurig tijdstip van de dag 3

4 I. BEHANDELING 3. Insuline 3.1. (Ultra)snelwerkende insuline 3.2. Langwerkende insuline 3.3. Insuline met intermediaire werkingsduus 3.4. Combinatiepreparaten I. BEHANDELING 3.1. (Ultra)snelwerkende insuline Actrapid, Humuline Regular, Insuman Rapid Novorapid, Apidra, Humalog Op No tijdstip: meten + Kh? Spuiten: 20 OF vlak voor maaltijd Dosis: ngl. glycemie en Khporties Extra meten: laatavond en voor slapengaan; extra Kh? 4

5 I. BEHANDELING 3.2. Langwerkende insuline Lantus/Levemir: niet uitstellen (max. 1u) 3.3. Intermediaire werkingsduur Humuline NPH, Insulatard, Insuman Basal: 1u tot max. 3 u uitstellen I. BEHANDELING 3.4. Combinatiepreparaten Humuline 30/70 Humalog Mix 25 of 50, NovoMix 30 of 50 of 70 Op No tijdstip: meten + Kh? Insuline: niet later dan 1u na No tijdstip Later dan 1u na No tijdstip eten: op No tijdstip spuiten + snack binnen 30 na insuline Dosis: idem bij ± zelfde aantal Kh-porties Meten voor slapen: extra Kh? 5

6 I. BEHANDELING 4. Zelfcontrole Gebruikelijk tijdstip Bij hypogevoel of onwel zijn Voor de hoofdmaaltijd Voor het slapengaan II. MAALTIJD 1. Tijdstip ~ hypopreventie 2. Samenstelling 6

7 1. Hypopreventie II. MAALTIJD Probleem = tijdstip aanvang van maaltijd? opeenvolging van verschillende gerechten 1. Hypopreventie II. MAALTIJD Voorzieningen hypo: Steeds suiker op zak Op No tijdstip: Kh innemen Snack Fruitsap als aperitief Kh-hapjes bij aperitief Kh bij aanvang maaltijd (broodje) 7

8 II. MAALTIJD 2. Samenstelling maaltijd Probleem = Kh ~ insulinedosis Kh-porties inschatten Bij 2 x insuline: = Kh als No voedingsschema Bij 4 x insuline: meer vrijheid Zelfcontrole!! II. MAALTIJD 2. Samenstelling maaltijd Koolhydraatcomponenten 8

9 Koolhydraatcomponenten gewicht kcal Kh Khp 1 aardappel (eigrootte) ± 75g 50 12g 1 1 snede groot brood 30g 75 12g 1 1 stukje stokbrood (7cm) 20g 60 12g 1 2 kroketten 2 x 30g g 1 3 eetl. puree 100g 90 12g 1 frieten 35g g 1 ¼ bord deegwaren 50g 60 12g 1 2 eetl. gek. rijst 50g 60 12g 1 Koolhydraatcomponenten gewicht kcal Kh Khp 12g 1 12g 1 12g 1 12g 1 12g 1 12g 1 12g 1 12g 1 9

10 Aanvullende koolhydraatcomponenten Fruit: 1 stuk ± 150g = 1Kh-portie Zoetigheden: ijs, sorbet, gebak, kan genomen worden indien: stabiele glycemieregeling combinatie met maaltijd beperkt tot 1 Kh-portie OPGELET! Samengestelde gerechten Samenstelling zoete desserts gewicht kcal Kh Khp 1 flensje 40g 90 12g 1 1 pannenkoek 80g g 2 1 bol ijs 50g g 1 1 bol sorbet 50g 55 12g 1 1 mini-fruittaartje of mini-bavarois 35g 90 12g 1 10

11 Kant-en-klare gerechten gewicht kcal Kh Khp 1 portie spaghetti +/-350g +/ g portie lasagne +/-400g +/ g 4 1 pizza +/-300g +/ g 4 1 croque monsieur +/-165g +/ g portie paëlla +/-250g +/-300 +/-40g 3 1 loempia +/-150g +/ g 2 II. MAALTIJD 2. Samenstelling maaltijd Gerechtenkeuze 1. VOORGERECHTEN Bij voorkeur Schaal- en schelpdieren (vetarm) Vis (gunstige vetzuren) Groenten + vinaigrette (weinig eiwitten) Te mijden Zoete en zoetzure sausen Orgaanvlees (cholesterol) 11

12 II. MAALTIJD 2. Samenstelling maaltijd Gerechtenkeuze 2. SOEP Consommé Bij voorkeur Te mijden Roomsoepen Groentensoep II. MAALTIJD 2. Samenstelling maaltijd Gerechtenkeuze 3. HOOFDGERECHT Bij voorkeur Te mijden Vis boven vlees (gunstige vetzuren) Met groenten (extra rauwkost vragen) Gekookte aardappelen, rijst, deegwaren Grote portie vlees Roomsausen Frituurgerechten 12

13 II. MAALTIJD 2. Samenstelling maaltijd Gerechtenkeuze 4. NAGERECHTEN Afh. van reeds ingenomen hoeveelheid Kh: gerecht met Kh of koffie alleen Bij voorkeur Te mijden Vers fruit 1 Kh-portie zoet dessert > 1 Kh-portie zoet dessert III. ALCOHOL Alcohol: Geen essentiële voedingsstof Toxische stof Geen afbraak in maag-darmstelsel Snelle opname in bloed Prioritaire metabolisatie t.h.v. lever Energie: 7 kcal/g Triglyceridentoename Verstoring opname van bepaalde vitaminen en mineralen 13

14 III. ALCOHOL Alcohol: Verhindert glucoseproductie + Versterkt of verlengt hypoglycemisch effect van insuline of OAD!!! RISICO HYPO!!! III. ALCOHOL Zonder voedsel: snelle glycemiedaling Met voedsel (Kh): laattijdig hypoglycemisch effect Kh voor slapengaan 14

15 III. ALCOHOL Beperken tot 1-2 drinks/dag Tijdstip: bij maaltijd Tussen maaltijden: + Kh-houdende snack Laattijdig hypoglycemisch effect: extra snack voor slapengaan III. ALCOHOL GEEN alcohol bij: Obesitas Hypertriglyceridemie Gebruik van tranquillizers 15

16 Drankenkeuze als aperitief: 1. Alcoholvrij: + suikerrijk: cocktails met vruchtensiroop, frisdranken, alcoholvrije wijnen of bieren Opm.: fruitsap = 1,5 à 2 Kh-porties + suikerarm: tomatensap, groentesap, water, light-frisdrank Drankenkeuze als aperitief: 2. Alcoholhoudend: + suikerrijk: Porto, Campari, Martini, zoete wijn => te mijden + suikerarm: champagne brut, schuimwijn brut, droge wijn, droge sherry => te beperken tot 1 glas zonder suiker: Whisky, jenever, Pastis, Cognac => te mijden omwille van hoog alcoholgehalte 16

17 WIJN / APERITIEVEN Alcohol% Kh% Witte wijn 12 2 Rode wijn 12 0,3 Champagne/schuimwijn 12 1,5 Cider Demi-sec 12 3 Zoete wijn Porto/Sherry/Martini Droge Sherry 17 3 Martini extra dry 17 4 Campari bitter BIEREN Alcohol% Kh% Pils 4 4 Zwaar bier 6 6 Tafelbier 1,5 1,5 Light bier (Artois) 3,6 2 Alcoholvrij bier 0,5 5 17

18 Drankenkeuze bij maaltijd: 1. Alcoholvrij: alle soorten waters 2. Alcoholhoudend: (zie hoger), max. 2 drinks tijdens de maaltijd: rode wijn, witte wijn, champagne, geen zoete wijn BESLUIT! HYPO zelfcontrole Vragen: * wanneer? * welke medicatie? * waar? wat? * frequentie? Advies: * medicatie * Kh-inname * alcohol 18