Drugsgebruik in het verkeer

Transcriptie

1 Drugsgebruik in het verkeer Drugsgebruik achter het stuur Stichting TeamAlert

2 Stichting TeamAlert Jongeren met impact Lijsterstraat TA Utrecht Tel: Dataverzameling, analyse en rapportage: Lonneke Ziemerink September 2018 Deze rapportage is eigendom van Stichting TeamAlert te Utrecht. Niets uit dit rapport mag worden gereproduceerd, publicitair worden vrijgegeven of worden uitgevoerd zonder toestemming of de actieve medewerking van Stichting TeamAlert. Drugsgebruik achter het stuur Stichting TeamAlert

3 Inhoud 1 Aanleiding Onderzoeksopzet Doelstelling Onderzoeksdoelgroep Onderzoeksmethode Dataverwerking & analyse Werving Controle vragen Samenstelling onderzoeksdoelgroep Resultaten... 7 Drugsgebruik achter het stuur Stichting TeamAlert

4 1 Aanleiding Dit document is een overzicht van de onderzoeksresultaten van het onderzoek van marketing communicatie manager Lonneke Ziemerink. Het onderzoek moet een antwoord geven op de vraag Hoe kunnen jongeren gemotiveerd worden geen drugs meer te gebruiken in het verkeer?. Voor meer informatie en vragen kan contact op worden genomen via of telefonisch: / Probleemdefinitie Vanuit verschillende wetenschappelijke onderzoeken komt naar voren dat drugs en deelname aan het verkeer een gevaarlijke combinatie is. Ondanks deze kennis is er relatief weinig bekend over de determinanten die ten grondslag liggen aan het drugsgebruik onder jongeren. In dit onderzoek wordt hier de focus op gelegd. Met de uitkomsten kan beter ingespeeld worden op de belevingswereld en behoeften van de jongeren. In 2013 onderzochten Houwing en Hagenzieker dat naar schatting 10 tot 50% van de verkeersongevallen te wijten is aan deelname onder invloed van verdovende middelen. Gecombineerd drugsgebruik, of alcohol in combinatie met drugs kan de kans op een ernstig ongeval tot maar liefst 200 keer vergroten. Nelis en Van Sark (2009) concluderen in hun onderzoek al dat jongeren een risicodoelgroep zijn. Drugsgebruik is typisch iets waarbij jongeren zich sterk laten leiden door emoties en impulsief gedrag. Ze willen vooral experimenteren, verlangen direct genot, zijn gevoelig voor de druk van leeftijdsgenoten en denken niet aan de risico s voor hun gezondheid of aan het gevaar. Daarnaast blijkt uit recent onderzoek (Van Laar & Van Gestel, 2018) dat er bepaalde drugssoorten onder jongeren vanaf 18 jaar licht zijn toegenomen. De geluiden dat er meer drugs wordt gebruikt onder jongeren krijgt TeamAlert ook terug van haar voorlichtingsmedewerkers die wekelijks met jongeren in gesprek gaan over dit onderwerp. TeamAlert is momenteel de enige organisatie die zich specifiek richt op drugsgebruik in het verkeer. Dit doet de organisatie met de online campagne Rij Tripvrij en de interventie De Witte Waas. Tijdens De Witte Waas maakt TeamAlert jongeren bewust van de gevaren van drugs in combinatie met alcohol, in het verkeer. Op festivals spreken voorlichtingsmedewerkers van TeamAlert feestende jongeren hierover aan. Het doel van De Witte Waas is dat jongeren het vanzelfsprekend vinden dat de bestuurder nuchter is en dat ze afspreken om veilig thuis te komen. Door vrienden te betrekken in het gesprek wordt ingespeeld op het sociale aspect: groepsdruk, de sociale norm en gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een veilige terugreis. Drugsgebruik achter het stuur Stichting TeamAlert

5 2 Onderzoeksopzet 2.1 Doelstelling Achterhalen hoe jongeren tussen de 18 en 24 jaar gemotiveerd kunnen worden om geen drugs meer te gebruiken in het verkeer. 2.2 Onderzoeksdoelgroep De primaire onderzoeksdoelgroep voor dit onderzoek zijn jonge automobilisten (18-24 jaar) die eens of vaker onder invloed van drugs deelnamen aan het (gemotoriseerde) verkeer. De keuze voor deze doelgroep komt voort uit onderzoek van Nelis en Van Sark (2009). Zij concluderen dat ons menselijk brein pas rond ons 25 e levensjaar volgroeid is. Tot die tijd maakt het brein allerlei ontwikkelingen door. Wat het extra ingewikkeld maakt, is dat de verschillende hersengebieden niet tegelijkertijd en in hetzelfde tempo rijpen. Dit verklaart het typische, onlogische en dikwijls riskante gedrag dat jongeren kunnen vertonen. Daarnaast is deze groep een verhoogde risicogroep door het gebrek aan rijervaring en vanwege het feit dat zij gevoeliger zijn voor groepsdruk. Dit uit zich in risicogedragingen als rijden onder invloed, afleiding in het verkeer of snelheidsoverschrijdingen. 2.3 Onderzoeksmethode Het onderzoek bestaat uit een vragenlijst van tweeëndertig vragen. De structuur van de vragenlijst is gebaseerd op het I-Change model. Om alle onderdelen uit dit theoretisch model te toetsen zijn voor alle fases meerdere vragen geformuleerd, welke een zo compleet mogelijk beeld moeten schetsen van iedere fase. De vragen zijn zo neutraal mogelijk geformuleerd. Het kwantitatieve onderzoek is verricht met behulp van de online tool Survey Monkey. De enquête is vóór gebruik als pre-test ingevuld door zes jongeren die voldeden aan de eisen. Aan de hand van de pre-test is bij vier vragen een aanpassing gedaan ter verduidelijking van de vragenlijst. 2.4 Dataverwerking & analyse De onderzoeksgegevens van het kwantitatieve onderzoek zijn ingevoerd en geanalyseerd in SPSS. Om de privacy van de respondenten te waarborgen en te voldoen aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) worden de gegevens niet vrijgegeven. Percentages zijn afgerond op hele getallen. 2.5 Werving De werving van de onderzoeksdoelgroep heeft plaatsgevonden via de Facebook- en Instagrampagina van Stichting TeamAlert. Jongeren zijn middels een oproep gevraagd om deel te nemen aan het onderzoek als zij eens of vaker onder invloed van drugs deelnemen aan het verkeer. 2.6 Controlevragen Middels de volgende twee vragen werd beoordeeld of een respondent binnen de onderzoeksdoelgroep viel en mocht deelnemen aan het volledige onderzoek: Vraag 1: Leeftijd 18 jaar: 17% 19 tm 21 jaar: 45% 22 tm 24 jaar: 27% Overig: 10% Vraag 2: Gebruik je drugs in het verkeer? Ja: 66% Nee: 34% Totaal aantal respondenten: Respondenten in onderzoeksdoelgroep: 501 Het onderzoek heeft in totaal 364 completes opgeleverd. Drugsgebruik achter het stuur Stichting TeamAlert

6 3. Samenstelling onderzoeksdoelgroep Vraag 3: Geslacht Man: 74% Vrouw: 26% Vraag 4: Opleidingsniveau Vmbo: 10% Mbo: 52% Havo: 5% Hbo: 24% Vwo: 2% Wo: 4% Anders: 3% Vraag 5: Woonsituatie Ik woon bij mijn ouders: 65% Ik woon in een studentenhuis: 4% Ik woon op mezelf: 21% Samenwonend/gehuwd: 10% Vraag 6: Duur drugsgebruik Minder dan een half jaar: 0% Tussen een half jaar en een jaar: 4% Tussen een jaar en twee jaar: 20% Tussen twee jaar en drie jaar: 21% Meer dan drie jaar: 55% Vraag 7: Frequentie drugsgebruik Ik gebruik dagelijks: 17% Ik gebruik wekelijks: 30% Ik gebruik maandelijks: 38% Ik gebruik minder dan vijf keer per jaar: 15% Ik gebruik minder dan twee keer per jaar: 0% Drugsgebruik achter het stuur Stichting TeamAlert

7 4. Resultaten Vraag 8: Welke drugs (combinaties) gebruik je wel eens? meerdere keuzemogelijkheden Alleen softdrugs: 44% (222 jongeren) Alleen harddrugs: 42% (210 jongeren) Een combinatie van hard- en softdrugs: 52% (262 jongeren) Een combinatie van alcohol en softdrugs: 41% (204 jongeren) Een combinatie van alcohol en harddrugs: 51% (253 jongeren) Vraag 9: Welke drugs (combinaties) gebruik je wel eens in het verkeer? meerdere keuzemogelijkheden Alleen softdrugs: 51% (257 jongeren) Alleen harddrugs: 38% (188 jongeren) Een combinatie van hard- en softdrugs: 29% (147 jongeren) Een combinatie van alcohol en softdrugs: 19% (99 jongeren) Een combinatie van alcohol en harddrugs: 21% (109 jongeren) Drugscombinaties Er is een duidelijk verschil te zien tussen drugsgebruik in het algemeen en het gebruik van drugs in het verkeer. Er zijn veel jongeren die hun gebruik aanpassen op het moment dat ze bestuurder zijn: Drugs (combinaties) Alleen softdrugs Alleen harddrugs Een combinatie van hard- en softdrugs Een combinatie van alcohol en softdrugs Een combiantie van alcohol en harddrugs Aantal responses Drugsgebruik Drugsgebruik in het verkeer Tabel 1: Drugscombinaties in het algemeen versus in het verkeer Vraag 10: In welke situatie(s) gebruik jij drugs in het verkeer? Meerdere antwoorden mogelijk Om thuis te komen na het uitgaan: 34% (172 jongeren) Om thuis te komen na een avondje bij vrienden: 58% (290 jongeren) Om thuis te komen na een festival: 55% (277 jongeren) Om ongestoord in de auto te gebruiken 12% (58 jongeren) Overige (geef nadere toelichting) 12% (58 jongeren) Drugsgebruik achter het stuur Stichting TeamAlert

8 Overige kan gesplitst worden in: Geen specifieke gelegenheid 3% (16 jongeren) Ik gebruik altijd 2% (12 jongeren) Van werk naar huis rijden 2% (9 jongeren) De resterende 5% uit de categorie overige zijn kleiner dan 1% per segment en worden daarom niet meegenomen Vraag 11: Hoe vaak per jaar rij je ongeveer met drugs op? 1. Wekelijks: 28% 2. Een tot twee keer per jaar: 22% 3. Maandelijks:` 18% 4. Vijf tot tien keer per jaar: 17% 5. Twee tot vijf keer per jaar: 15% Vraag 12: Wanneer begon je met rijden onder invloed? Na de eerste keer gebruik: 12% Na de tweede keer gebruik: 5% Na een aantal keren: 33% Na ongeveer tien keer: 9% Na meer dan tien keer: 41% Vraag 13: Wat is volgens jou slechter voor je lichaam Een avond doorhalen met alcohol: 67% Een avond doorhalen met drugs: 33% Drugsgebruik en de lichamelijke gezondheid Een meerderheid van de jongeren is van mening dat een nacht doorhalen met alcohol slechter voor je lichaam is dan een nacht doorhalen met drugs. Als je deze vraag combineert met de frequentie van drugsgebruik is een duidelijk verschil te zien: hoe frequenter jongeren drugs gebruiken, hoe meer ze aangeven dat alcohol schadelijker voor je lichaam is. 100% 80% 60% 40% 20% Wat is slechter voor je lichaam? 0% Bij dagelijks drugsgebruik drugs Bij wekelijks drugsgebruik Bij maandelijks drugsgebruik Bij minder dan vijf keer per jaar Drugs Alcohol Tabel 2: Wat is slechter voor je lichaam alcohol/drugs versus frequentie drugsgebruik Drugsgebruik achter het stuur Stichting TeamAlert

9 Vraag 14: Geef aan in hoeverre je het met onderstaande stelling eens bent mee oneens Neutraal Ik maak me wel eens zorgen over mijn drugsgebruik 3% 16% 23% 13% 46% De kans op een verkeersongeluk is hoger met drugs op 29% 34% 21% 11% 5% Als ik drugs gebruik in het verkeer is dit gevaarlijk 24% 29% 24% 12% 10% Ik ben een verantwoordelijke bestuurder met drugs op 32% 28% 16% 14% 10% Ik weet precies wanneer ik na drugsgebruik weer kan rijden 50% 30% 13% 4% 3% Vraag 15: Denk je dat je.. mee oneens Waarschijnlijk wel Waarschijnlijk niet Zeker wel Misschien In de toekomst gaat stoppen met drugsgebruik 38% 26% 19% 11% 7% In de toekomst gaat stoppen met drugsgebruik in het verkeer 49% 25% 16% 7% 2% Binnen een half jaar gaat stoppen met drugsgebruik 8% 7% 19% 32% 34% Binnen een half jaar gaat stoppen met drugsgebruik in het verkeer 20% 16% 26% 26% 12% Vraag 16: Geef aan in hoeverre je het met onderstaande stelling eens bent mee oneens Zeker niet mee oneens Neutraal Als ik drugs gebruik besef ik dat ik niet helder kan nadenken 16% 27% 21% 18% 18% Als ik drugs gebruik in het verkeer ben ik een verantwoordelijke bestuurder 17% 23% 20% 20% 19% Als ik drugs gebruik in het verkeer vinden mijn vrienden dit ok 28% 27% 31% 11% 3% Als ik drugs gebruik in het verkeer vinden mijn ouders dit niet ok 77% 6% 10% 3% 4% Als ik bestuurder ben gebruik ik minder als mijn vrienden 55% 15% 16% 5% 9% Vraag 17: Ik heb wel eens geprobeerd te stoppen met mijn drugsgebruik Ja: 32% Nee: 68% Activiteitenplan 2018 Stichting TeamAlert 9

10 Percentage Vraag 18: Ik zou wel willen stoppen met mijn drugsgebruik Ja: 21% Nee: 45% Nee, maar ik zou wel willen minderen: 34% Vraag 19: Ik zou wel willen stoppen met mijn drugsgebruik in het verkeer Ja: 53% Nee: 27% Nee, maar ik zou wel willen minderen: 20% Deze vraag is ook opgesplitst in hoger- en lager opgeleiden. Dit geeft het volgende resultaat: Ik wil stoppen met drugsgebruik in het verkeer Ja Nee Ik wil minderen Hoger opgeleid Lager opgeleid Tabel 3: Stoppen met drugs in het verkeer gesplitst in opleidingsniveau De volgende twee vragen zijn beantwoord door iedereen die wil stoppen met drugsgebruik in het verkeer. Vraag 20: Wat is het meest op jou van toepassing? Ik wil stoppen met drugsgebruik in het verkeer maar ik weet nog niet hoe: 14% Ik wil stoppen met drugsgebruik in het verkeer en weet ook hoe ik dit ga doen: 86% Vraag 21: Wat is voor jou de belangrijkste reden om te stoppen met drugsgebruik in het verkeer? 1. De risico's / gevaren: 73% (118 jongeren) 2. Ik wil helemaal stoppen met drugs: 25% 3. Overige: * 15% 4. Mijn omgeving wil dat ik stop: 12% 5. Ongewenst gedrag na gebruik: 11% 6. Ik ben gepakt met drugs op: 6% 7. Ik ben verslaafd: 4% *Overige is niet verder gesplitst omdat de percentages per segment onder de 2% uitkwamen. [Titel van het project] Stichting TeamAlert 10

11 De volgende vraag is beantwoord door iedereen die nee, maar ik wil minderen heeft geantwoord op vraag 19. Vraag 22: Wat is voor jou de belangrijkste reden om te stoppen met drugsgebruik in het verkeer? 1. De risico's / gevaren: 78% (54 jongeren) 2. Overige: * 16% 3. Mijn omgeving wil dat ik stop: 10% 4. Ongewenst gedrag na gebruik: 9% 5. Ik ben gepakt met drugs op: 7% 6. Ik wil helemaal stoppen met drugs: 3% 7. Ik ben verslaafd: 3% *Overige is niet verder gesplitst omdat de percentages per segment onder 2% uitkwamen. De volgende twee vragen zijn beantwoord door iedereen die nee, ik wil niet stoppen heeft geantwoord op vraag 19. Vraag 23: Wat is voor jou de belangrijkste reden om niet te stoppen met drugsgebruik in het verkeer? 1. Ik vind het niet gevaarlijk: 57% (49 jongeren) 2. Overige: * 28% 3. Mijn omgeving vindt het prima: 23% 4. Ik heb geen ander alternatief om thuis te komen: 23% 5. Ik word toch niet gepakt: 17% 6. Ik ben verslaafd aan drugs: 6% *Overige is opgesplitst in verschillende segmenten: Ik rij beter met drugs op: 10% Als ik gebruik en vervolgens rij is dit maar een beetje: 4% De resterende 14% uit overige zijn niet bruikbaar of kleiner dan 2% per categorie en worden daarom niet meegenomen. Vraag 24: Wat zou er voor kunnen zorgen dat je wel stopt met drugsgebruik in het verkeer Meerdere antwoorden mogelijk: 1. Betere alternatieven van vervoer na een feest: 37% 2. Als mijn vrienden het niet ok zouden vinden: 30% 3. Er is geen enkele reden voor mij om te stoppen: 30% 4. Grotere pakkans voor drugsgebruik in het verkeer: 28% 5. Overige: 12% 6. Betere afspraken met vrienden over wie de Bob is: 10% Vraag 25: Ongeveer hoeveel van je vrienden gebruiken drugs? 1. (bijna) Allemaal 46% 2. Meer dan de helft 31% 3. Ongeveer de helft 16% 4. Minder dan de helft 7% 5. (bijna) Geen 0% Activiteitenplan 2018 Stichting TeamAlert 11

12 Vraag 26: Geef aan in hoeverre je het met onderstaande stelling eens bent Een beetje mee oneens mee oneens Neutraal In mijn sociale omgeving is drugsgebruik geaccepteerd 49% 34% 13% 3% 1% In mijn sociale omgeving is drugsgebruik in het verkeer geaccepteerd 13% 26% 27% 22% 11% Ik voel druk van mijn vrienden om drugs te gebruiken 2% 5% 7% 11% 76% Ik voel druk van mijn vrienden om drugs te gebruiken, ook wanneer ik bestuurder ben 2% 1% 6% 7% 84% Mijn vrienden vinden het prima dat ik drugs gebruik 54% 34% 11% 1% 0% Mijn vrienden vinden het prima dat ik drugs gebruik wanneer ik bestuurder ben 22% 30% 27% 16% 5% Vraag 27: Als ik mijn drugsgebruik in het verkeer zou verminderen, krijg ik steun van Heel veel steun Veel steun Niet tot weinig steun Weinig steun Heel weinig steun Vrienden 31% 38% 19% 5% 6% Studiegenoten 27% 26% 27% 4% 15% Familieleden 57% 22% 11% 1% 8% Ouders 62% 20% 8% 1% 8% Vraag 28: In de volgende situatie moet je je voorstellen dat je bent gestopt met drugsgebruik in het verkeer. Je bent ergens met de auto. Vul op basis hiervan in hoe moeilijk of makkelijk de volgende situaties voor je zijn om geen drugs te gebruiken Moeilijk moeilijk Neutraal makkelijk Makkelijk N.v.t. Als ik mijn vrienden zie gebruiken 15% 22% 22% 9% 29% 3% Als ik uitga 16% 18% 21% 8% 31% 7% Als ik gestrest ben 11% 11% 20% 6% 41% 11% Als ik een hele dag op een festival ben 44% 21% 11% 4% 16% 4% Als ik drugs krijg aangeboden 14% 19% 18% 8% 36% 5% Als mijn vrienden zeggen dat ik wel een beetje kan gebruiken 13% 16% 20% 5% 37% 8% Vraag 29: Geef aan in hoeverre je het met onderstaande stelling eens bent mee oneens mee oneens Neutraal Ik vind het belangrijk dat er aandacht wordt besteed aan drugsgebruik in het verkeer 47% 25% 16% 6% 6% Ik vind het belangrijk dat er aandacht wordt besteed aan drugs in het algemeen 49% 22% 17% 6% 6% Ik vind dat er voldoende informatie beschikbaar is over de gevaren van drugsgebruik in het verkeer 35% 28% 16% 15% 6% Vraag 30: Waar zou volgens jou meer informatie over beschikbaar moeten zijn Meerdere antwoorden mogelijk 1. Hoe je weet of drugs veilig is: 60% 2. Werking van drugs: 59% [Titel van het project] Stichting TeamAlert 12

13 3. Risico's van drugsgebruik in het verkeer: 49% 4. Risico's van drugsgebruik: 47% 5. Andere alternatieven om thuis te komen ipv de auto: 41% 6. Overige 12% Vraag 31: Voorlichting/informatie over drugsgebruik in het verkeer zou ik het liefst ontvangen van Meerdere antwoorden mogelijk 1. Testpunt voor drugs: 51% 2. Voorlichtingsorganisaties (zoals TeamAlert): 48% 3. Overheid: 43% 4. Smart-of coffeeshop: 36% 5. Vrienden: 23% 6. Dealer: 15% 7. Overige: 11% Vraag 32: Voorlichting/informatie over drugsgebruik in het verkeer zou ik het liefst ontvangen via Meerdere antwoorden mogelijk 1. Social media 64% 2. Festivals 52% 3. Websites 50% 4. Face to face 37% 5. Gedrukte media zoals flyer 27% 6. Overige 4% Activiteitenplan 2018 Stichting TeamAlert 13