Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 5 juni 2003 C F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C F.- 1. P. T 2. S.A. 3. LANDSBOND DER CHRISTELIJKE MUTUALITEITEN, Mr. Cécile Draps, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen 1. LA BERGERIE, vereniging zonder winstoogmerk 2. T. H., Mr. Antoine De Bruyn, advocaat bij het Hof van Cassatie. I. Bestreden beslissing Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest, op 20 september 2000 gewezen door het Hof van Beroep te Bergen. II. Rechtspleging voor het Hof Afdelingsvoorzitter Claude Parmentier heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Thierry Werquin heeft geconcludeerd.

2 5 juni 2003 C F/2 III. Cassatiemiddelen De eisers voeren twee middelen aan : 1. Eerste middel Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 418 en 420 van het Strafwetboek ; - de artikelen 1382, 1383 en 1384, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek ; - artikel 149 van de Grondwet. Aangevochten beslissingen en redenen Het bestreden arrest beslist dat verweerder geen fout heeft begaan waarvoor hij aansprakelijk zou moeten worden verklaard of waarvoor althans verweerster aansprakelijk zou moeten worden verklaard op grond van artikel 1384, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek en het wijst de door hen op grond van die bepaling tegen verweerster ingestelde rechtsvordering alsook de door eiseres tegen verweerder ingestelde rechtsvordering af op de volgende gronden : ( ) (verweerster bekritiseert het bestreden vonnis, in zoverre het haar als enige aansprakelijk heeft verklaard voor het ongeval dat op 17 augustus 1991 de jonge J. P., toen vijf jaar oud, was overkomen ; ( ) hij nam deel aan een vakantiekamp dat door (verweerster) was georganiseerd ; tijdens een spel, namelijk spoorzoeken, kwam het kind uit een maïsveld, liep de rijbaan over, werd aangereden door een wagen en raakte daarbij ernstig gewond; ( ) het slachtoffer maakte deel uit van een groep van twintig kinderen van vijf tot negen jaar, die begeleid waren door vier monitoren, onder wie ( ) (L. U.) en (verweerder) ; het spel vond plaats op een veldweg tot waar die samenloopt met de rue Emile Lété, waarmee hij een kruispunt vormde in de vorm van een T ( ) ; de rue Emile Lété zelf is, in strijd met wat de (eerste twee eisers) betogen, geen hoofdweg maar een veldweg, aangezien hij, blijkens de door de verbalisanten verstrekte inlichtingen, aan weerszijden omzoomd wordt door

3 5 juni 2003 C F/3 bewerkte velden en op het traject van een van de genummerde landelijke wandelingen ligt ; ( ) blijkbaar zijn het slachtoffer en een ander kind ter hoogte van dat kruispunt weggelopen uit de groep, hebben ze de rue Emile Lété overgestoken en aan de overkant een maïsveld bereikt waarvan de stengels, volgens de verbalisanten, 2,10 meter hoog waren. Ze deden dat ofwel om er verstoppertje te spelen ofwel om er wortels te plukken ; de opgenomen verklaringen lopen wat dat detail betreft uiteen ; het staat hoe dan ook vast dat (verweerder) hen is achternagelopen en hen heeft ingehaald ; ( ) het blijkt bovendien dat, toen (verweerder) de kinderen bij de hand naar de groep terugbracht, J. P. opnieuw ervandoor ging en de rijbaan opliep waar hij werd aangereden ; ( ) terecht werd de autobestuurster van alle aansprakelijkheid ontslagen, aangezien zij met een gewone snelheid reed en zij verrast werd door een volstrekt niet te voorziene hindernis die niet aan haar gewettigde verwachtingen beantwoordde ; 1 Wat betreft de aansprakelijkheid van de monitoren U. en T. ( ) de (eisers) verwijten de monitoren U. en T. dat ze een fout hebben begaan waarvoor zij persoonlijk aansprakelijk zouden moeten worden verklaard of waarvoor althans (verweerster) aansprakelijk zou moet worden verklaard op grond van artikel 1384, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek ; ( ) ( ) uit de toedracht van de zaak blijkt niet (.) dat (verweerder) niet oplettend of aandachtig zou zijn geweest ; niets wettigt de zienswijze dat hij te laat of niet op passende wijze heeft gereageerd of dat hij niet begaan was met de veiligheid van de kinderen ; ( ) er mag niet uit het oog worden verloren dat de feiten zich hebben voorgedaan bij een spel tijdens een vakantie, waarvoor de kinderen of de ouders vrij gekozen hadden, en niet tijdens een verplichte en doorlopende schoolse activiteit ; daaruit volgt, enerzijds, dat het normaal is dat men het bij een in dergelijke omstandigheden georganiseerd spel niet zo nauw neemt met de

4 5 juni 2003 C F/4 tucht, en, met name, dat de kinderen niet verplicht zijn in rijen te stappen, of voortdurend, rustig in de pas moeten lopen, zoals de eerste rechter meent ; daaruit volgt, anderzijds, dat van een monitor-vrijwilliger niet dezelfde vaardigheid en hetzelfde gezag kunnen worden gevergd als die welke terecht van gediplomeerde leerkrachten kunnen worden verwacht ; ( ) het gedrag van (verweerder) beantwoordde aan dat van een jonge, normaal omzichtige en zorgvuldige monitor-vrijwilliger ; toen hij twee kinderen de rijbaan zag oversteken besefte hij het gevaar voor een ongeval en trof hij de voorzorgsmaatregelen waardoor het normaal had moeten kunnen worden voorkomen ; toen hij die kinderen bij de hand terugbracht, diende hij niet noodzakelijkerwijs te verwachten dat één van hen er opnieuw vandoor zou gaan en de rijbaan zou oplopen zonder uit te kijken ; niets wettigt immers de opvatting dat J. en zijn metgezel, alvorens in de richting van het maïsveld te lopen, bijzonder rumoerig waren en reeds in alle richtingen liepen ; ( ) het gedrag van een vijfjarig kind blijft weliswaar ten dele onberekenbaar, maar dat neemt niet weg dat het op die leeftijd reeds een eerste besef kan hebben van de gevaren van het verkeer. Grieven 1.1 Eerste onderdeel Het gebrek aan voorzichtigheid of voorzorg in de zin van de artikelen 418 en 420 van het Strafwetboek stemt overeen met de nalatigheid of de onvoorzichtigheid als bedoeld in de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek, namelijk de lichtste fout die in abstracto wordt beoordeeld met inachtneming van het gedrag van een normaal omzichtig en zorgvuldig persoon die in dezelfde omstandigheden verkeert, zonder dat de subjectieve gegevens, eigen aan de betrokken persoon, zoals leeftijd, opleiding of ervaring, in aanmerking worden genomen. Daar het bestreden arrest, na te hebben vastgesteld dat toen (verweerder) de kinderen bij de hand naar de groep terugbracht, J. P. opnieuw ervandoor ging en de rijbaan opliep waar hij werd aangereden,

5 5 juni 2003 C F/5 beslist dat van een monitor-vrijwilliger niet dezelfde vaardigheid en hetzelfde gezag kunnen worden gevergd als die welke terecht van gediplomeerde leerkrachten kunnen worden verwacht en dat het gedrag (van verweerder) beantwoordt aan dat van een normaal omzichtige en zorgvuldige jonge monitor-vrijwilliger, houdt het geen rekening met het abstracte criterium van de fout die iedere normaal omzichtige en zorgvuldige monitor niet zou hebben begaan ; het bestreden arrest verantwoordt derhalve noch de beslissing waarbij de rechtsvordering van eiseres tegen verweerder wordt verworpen (schending van de artikelen 418, 420 van het Strafwetboek, 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek) noch de beslissing waarbij de rechtsvordering van de eisers tegen verweerster in haar hoedanigheid van aansteller van verweerder wordt verworpen (schending van de artikelen 418, 420 van het Strafwetboek, 1382, 1383 en 1384, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek). IV. Beslissing van het Hof Over de door het openbaar ministerie tegen het cassatieberoep ambtshalve opgeworpen grond van niet-ontvankelijkheid, in zoverre het door de eerste twee eisers tegen verweerder is ingesteld : Overwegende dat uit het cassatieverzoekschrift blijkt dat de eerste twee eisers hun cassatieberoep niet hebben ingesteld tegen verweerder maar alleen tegen verweerster ; Dat de grond van niet-ontvankelijkheid niet kan worden aangenomen ; Eerste middel : Eerste onderdeel : Overwegende dat de aquiliaanse fout moet worden beoordeeld volgens de maatstaf van een normaal zorgvuldig en omzichtig persoon die in dezelfde omstandigheden verkeert; dat de rechter bij die beoordeling rekening mag houden met het gebruikelijke gedrag van een persoon die dezelfde functie uitoefent en dezelfde kwalificatie heeft als degene wiens aansprakelijkheid in het gedrang komt ; Overwegende dat de appèlrechters, door te beslissen, enerzijds, dat van een monitor -vrijwilliger niet dezelfde vaardigheid en hetzelfde gezag kunnen

6 5 juni 2003 C F/6 worden gevergd als die welke terecht van gediplomeerde leerkrachten kunnen worden verwacht en, anderzijds, dat het gedrag van [verweerder] beantwoordt aan dat van een normaal omzichtige en zorgvuldige jonge monitor-vrijwilliger, de fout wel degelijk in abstracto hebben beoordeeld ; Dat het onderdeel niet kan worden aangenomen ; OM DIE REDENEN, HET HOF Verwerpt het cassatieberoep ; Veroordeelt de eisers in de kosten. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door afdelingsvoorzitter Claude Parmentier, de raadsheren Philippe Echement, Albert Fettweis, Daniël Plas en Christine Matray, en in openbare terechtzitting van vijf juni tweeduizend en drie uitgesproken door afdelingsvoorzitter Claude Parmentier, in aanwezigheid van advocaat-generaal Thierry Werquin, met bijstand van griffier Marie-Jeanne Massart. Vertaling opgemaakt onder toezicht van afdelingsvoorzitter Robert Boes en overgeschreven met assistentie van griffier Philippe Van Geem. De griffier, De afdelingsvoorzitter,