Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 28 november 2002 C F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C F.- AUTO-PAUL, naamloze vennootschap, tegen ECONOCOM LEASE, naamloze vennootschap, I. Bestreden beslissing Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest, op 16 maart 2001 gewezen door het Hof van Beroep te Brussel. II. Rechtspleging voor het Hof Raadsheer Sylviane Velu heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Xavier De Riemaecker heeft geconcludeerd.

2 28 november 2002 C F/2 III. Cassatiemiddel Eiseres voert een middel aan : Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 1134, 1135, 1382, 1383, 1582 en 1604 van het Burgerlijk Wetboek ; - artikel 20, 5, vierde en vijfde lid, van de hypotheekwet van 16 december 1851, die titel XVIII van boek III van het Burgerlijk Wetboek vormt ; - artikel 1, 3 en 5, van het koninklijk besluit nr. 55 van 10 november 1967 tot regeling van het juridisch statuut der ondernemingen gespecialiseerd in financieringshuur ; - algemeen rechtsbeginsel volgens hetwelk goede trouw wordt vermoed. Aangevochten beslissingen en redenen Het bestreden arrest veroordeelt eiseres om aan verweerster het bedrag van BEF te betalen, op grond dat de n.v. European Car Service met de n.v. Ecofinance, thans [verweerster], op 1 april 1989 een leasingcontract heeft gesloten met betrekking tot een Mercedes-Benz 230 E ter waarde van BEF; dat verweerster in september 1989 van de n.v. European Car Service vernam dat het voertuig gestolen was ; dat zij terstond de n.v. Axa, verzekeraar van het voertuig, hiervan op de hoogte bracht en klacht indiende wegens diefstal ; dat het strafrechtelijk onderzoek heeft geleid tot de veroordeling van een van de afgevaardigd bestuurders van de n.v. European Car Service, P. V. O., wegens verduistering van voormeld voertuig ; dat het strafrechtelijk onderzoek bovendien aan het licht bracht dat het voertuig door de n.v. European Car Service, door toedoen van P. V. O., op 25 augustus 1989 aan eiseres was doorverkocht voor de prijs van BEF ; dat het voertuig naderhand herhaalde malen werd doorverkocht, zodat verweerster het niet kon recupereren ; dat verweerster aan [eiseres] verwijt dat ze zich als derde medeplichtig heeft gemaakt aan de door de n.v. European Car Service in haar nadeel gepleegde contractbreuk ; dat de derde-medeplichtigheid veronderstelt dat de derde medeplichtige op de hoogte was of moest zijn van het bestaan van

3 28 november 2002 C F/3 de contractuele verbintenis en doelbewust aan die contractbreuk heeft meegewerkt ; dat van de derde niet kan worden verwacht dat hij diepgaand onderzoek verricht naar de inhoud van de contractuele verbintenis ; dat een beroepsverkoper van tweedehandse wagens echter moet weten dat tal van wagens worden verhuurd en dat hij dus bepaalde voorzorgsmaatregelen moet treffen om de identiteit van de eigenaar van het voertuig na te gaan ; dat eiseres te dezen op zijn minst verplicht was zich de oorspronkelijke factuur van de n.v. European Car Service te laten voorleggen, of, indien die factuur onvindbaar was, zich andere stukken te laten overleggen waaruit afdoende zou blijken dat de verkoper wel degelijk de eigenaar van het voertuig was ; dat het door P. V. O. in zijn hoedanigheid van bestuurder van de n.v. European Car Service opgemaakte attest aan eiseres op dat punt geen enkele garantie bood, aangezien het uitging van de verkoopster zelf en het geen betrekking had op de identiteit van de eigenaar van het goed ; dat het niet terzake doet of eiseres in werkelijkheid al dan niet navraag heeft gedaan op de griffie van de Rechtbank van Koophandel te Brussel ; dat het voertuig te dezen geen voertuig is dat aan de n.v. European Car Service is verkocht middels financiering van verweerster, maar een voertuig dat toebehoort aan verweerster ; dat er in die omstandigheden geen factuur op de griffie kon zijn neergelegd ; dat eiseres bovendien niet uitsluitend mocht afgaan op het feit dat er op de wagen niet was vermeld dat hij eigendom van [verweerster] was, daar een dergelijke vermelding kon worden uitgewist door de gegadigde verkoper, die geen eigenaar was ; dat eiseres met omzichtigheid te werk had moeten gaan, te meer daar de verkoop slechts plaatsvond enkele maanden na de inschrijving van het voertuig ; dat eiseres dus zou hebben geweten dat zij de wagen van verweerster kocht, indien zij de nodige voorzorgsmaatregelen had getroffen ; dat zij, aangezien zij dat niet gedaan heeft, een fout heeft begaan die verweerster verhinderd heeft haar wagen na het verstrijken van de huurtijd te recupereren. Grieven 1. Eerste onderdeel Het leasingcontract waarbij verweerster de Mercedes-Benz 230 E aan de n.v. European Car Service heeft verhuurd diende ten behoeve van de

4 28 november 2002 C F/4 huurder in de mogelijkheid te voorzien en voorzag daarin ook de eigendom van het gehuurde voertuig te verwerven tegen betaling van een prijs die in het contract was bepaald,en die diende overeen te komen met de vermoedelijke residuale waarde van het goed ; daardoor kon het voertuig, ofschoon het gedurende de huurtijd eigendom van verweerster gebleven was, door de lichting van de optie eigendom worden van de n.v. European Car Service (schending van de artikelen 1134, 1135, 1582 en 1604 van het Burgerlijk Wetboek, 1, 5, van het koninklijk besluit nr. 55 van 10 november 1967). Bijgevolg had de lichting van de koopoptie op het voertuig door de n.v. European Car Service voor de verkoper een gelegenheid kunnen zijn om een door hem eensluidend verklaard afschrift van de, zelfs niet aanvaarde factuur, of van gelijk welke akte waarin de verkoop werd vastgesteld neer te leggen op de griffie van de Rechtbank van Koophandel te Brussel ; de omstandigheid dat het voertuig eigendom van verweerster gebleven is sluit dus geenszins de mogelijkheid uit dat bij de lichting van de optie een factuur of een soortgelijke akte is neergelegd (schending van artikel 20, 5, vierde en vijfde lid, van de wet van 16 december 1851). Het bestreden arrest heeft dus ten onrechte beslist dat het niet terzake deed of eiseres navraag heeft gedaan op de griffie van de Rechtbank van Koophandel te Brussel ; door inlichtingen in te winnen over die eventuele neerlegging waardoor zij aanwijzingen had kunnen krijgen over de contractuele verbintenissen van de verkoper, is eiseres op een voorzichtige en bedachtzame wijze te werk gegaan (schending van de artikelen 1382 en 1383 van het burgerlijk Wetboek, 20, 5, vierde en vijfde lid, van de wet van 16 december 1851). 2. Tweede onderdeel Nadat eiseres van de griffie van de Rechtbank van Koophandel te Brussel een ontkennend antwoord had ontvangen op de vraag of de verkoper eventueel een factuur of gelijk welke akte waarin de verkoop van het voertuig was vastgesteld, had neergelegd teneinde zijn voorrecht op de niet betaalde prijs te behouden, heeft eiseres geen fout begaan door, gelet op het feit dat de oorspronkelijke factuur van de n.v. European Car Service onvindbaar was, te vertrouwen op het door P. V. O. opgemaakte attest, ook al ging dit uit van de

5 28 november 2002 C F/5 verkoopster zelf en had het geen betrekking op de identiteit van de eigenaar van het goed (schending van de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek). Eiseres mocht eveneens afgaan op het feit dat op de wagen niet was vermeld dat hij eigendom was van [verweerster], ook al kon een dergelijke vermelding uitgewist worden door de gegadigde verkoper, die geen eigenaar was ; het bestreden arrest vermeldt immers geen enkel nauwkeurig feit waaruit eiseres had moeten of kunnen afleiden dat de verkoper te kwader trouw was ; de verkoopprijs was normaal en de goede trouw van de contractspartijen wordt vermoed (schending van de artikelen 1134 en 1135 van het Burgerlijk Wetboek en miskenning van het algemeen rechtsbeginsel volgens hetwelk goede trouw wordt vermoed). Door aldus te handelen heeft eiseres geen fout begaan en heeft zij zich niet schuldig gemaakt aan derde-medeplichtigheid (schending van de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek, 1,3, van het koninklijk besluit nr. 55 van 10 november 1967). IV. Beslissing van het Hof Wat het eerste onderdeel betreft : Overwegende dat het onderdeel betoogt dat eiseres op een voorzichtige en bedachtzame wijze te werk is gegaan door op de griffie van de Rechtbank van Koophandel te Brussel navraag te doen of er overeenkomstig artikel 20, 5, van de hypotheekwet van 16 december 1851 een verkoopsfactuur betreffende het litigieuze voertuig was neergelegd, daar dat initiatief haar in staat moest stellen te weten te komen welke contractuele verbintenissen de vennootschap European Car Service, die haar dat voertuig had verkocht, jegens verweerster had ingeval die vennootschap de optie zou hebben gelicht die was bedongen in het tussen hen gesloten leasingcontract ; Overwegende dat het arrest vermeldt dat het niet terzake doet of [eiseres] in werkelijkheid al dan niet navraag heeft gedaan op de griffie [ ] ; dat het voertuig te dezen geen voertuig is dat aan de n.v. European Car Service is verkocht middels financiering van [verweerster], maar een voertuig dat aan [laatstgenoemde] toebehoort ; dat er in die omstandigheden geen factuur op de griffie kon zijn neergelegd ;

6 28 november 2002 C F/6 Dat het arrest aldus, enerzijds, niet beslist dat de lichting van de koopoptie op het voertuig door de vennootschap European Car Service geen gelegenheid had kunnen zijn om een afschrift van de factuur of van gelijk welke akte waarin die verkoop was vastgesteld, neer te leggen op de griffie van de rechtbank van koophandel ; Dat, anderzijds, het arrest wettig heeft kunnen beslissen dat eiseres, door op de griffie navraag te doen, geen voldoende voorzorgsmaatregel heeft getroffen, aangezien het feit dat op die griffie geen enkel stuk was neergelegd niet impliceerde dat de vennootschap European Car Service eigenaar van het voertuig was ; Dat het onderdeel niet kan worden aangenomen ; Wat het tweede onderdeel betreft : Overwegende dat het arrest vermeldt dat de derde-medeplichtigheid veronderstelt dat de derde medeplichtige op de hoogte was of moest zijn van het bestaan van de contractuele verbintenis en doelbewust aan die contractbreuk heeft meegewerkt ; dat van de derde niet kan worden verwacht dat hij diepgaand onderzoek verricht naar de inhoud van de contractuele verbintenis ; dat een beroepsverkoper van tweedehandse wagens echter moet weten dat tal van voertuigen worden verhuurd en dat hij dus bepaalde voorzorgsmaatregelen moet treffen om de identiteit van de eigenaar van het voertuig na te gaan ; [ ] dat [eiseres] te dezen op zijn minst verplicht was zich de oorspronkelijke factuur van de n.v. European Car Service te laten voorleggen, of, indien die factuur onvindbaar was, zich andere stukken te laten overleggen waaruit afdoende zou blijken dat de verkoper wel degelijk de eigenaar van het voertuig was ; dat het door P. V. O. in zijn hoedanigheid van bestuurder van de n.v. European Car Service opgemaakte attest aan [eiseres] op dat punt geen enkele garantie bood, aangezien het uitging van de verkoopster zelf en niet eens betrekking had op de identiteit van de eigenaar van het goed ; [ ] dat [eiseres] bovendien niet uitsluitend mocht afgaan op het feit dat er op de wagen niet was vermeld dat hij eigendom was van de [vennootschap in wier rechten en verplichtingen verweerster getreden is], daar een dergelijke vermelding kon worden uitgewist door de gegadigde verkoper, die geen eigenaar was ; dat [eiseres] met omzichtigheid te werk had moeten gaan, te

7 28 november 2002 C F/7 meer daar de verkoop slechts plaatsvond enkele maanden na de inschrijving van het voertuig ; Overwegende dat het hof van beroep op grond van die vermeldingen heeft kunnen beslissen dat eiseres zou [ ] hebben geweten dat zij de wagen van [verweerster] kocht indien zij de nodige voorzorgsmaatregelen had getroffen en dat zij, aangezien zij dat niet gedaan heeft, een fout heeft begaan die [verweerster] verhinderd heeft haar wagen na het verstrijken van de huurtijd te recupereren ; Dat het hof van beroep, daar het aldus de aquiliaanse fout van eiseres afleidt uit het feit dat zij op de hoogte was of diende te zijn van de verbintenissen die voor de vennootschap European Car Service jegens verweerster voortvloeiden uit het tussen hen gesloten leasingcontract en uit het feit dat eiseres niettemin heeft meegewerkt aan de contractbreuk, wettig beslist heeft dat eiseres aansprakelijk was op grond van de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek ; Dat het onderdeel niet kan worden aangenomen ; OM DIE REDENEN, HET HOF Verwerpt het cassatieberoep ; Veroordeelt eiseres in de kosten. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door raadsheer Philippe Echement, waarnemend voorzitter, de raadsheren Frédéric Close, Didier Batselé, Daniel Plas en Sylviane Velu, en in openbare terechtzitting van achtentwintig november tweeduizend en twee uitgesproken door raadsheer Philippe Echement, waarnemend voorzitter, in aanwezigheid van advocaat-generaal Thierry Werquin, met bijstand van griffier Marie-Jeanne Massart. Vertaling opgemaakt onder toezicht van raadsheer Eric Dirix en overgeschreven met assistentie van griffier Philippe Van Geem. De griffier, De raadsheer,