Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 14 FEBRUARI 2003 C N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C N R.J. eiseres, vertegenwoordigd door mr. Philippe Gérard, advocaat bij het Hof van Cassatie, kantoor houdende te 1050 Brussel, Louizalaan 523, alwaar keuze van woonplaats wordt gedaan, tegen DE FEDERALE VERZEKERINGEN, coöperatieve vennootschap, verzekeringsmaatschappij, met maatschappelijke zetel te 1000 Brussel, Stoofstraat 12, verweerster, vertegenwoordigd door mr. Lucien Simont, advocaat bij het Hof van Cassatie, kantoor houdende te 1050 Brussel, Louizalaan 149 b 20, alwaar keuze van woonplaats wordt gedaan. I. Bestreden beslissing

2 14 FEBRUARI 2003 C N/2 Het cassatieberoep is gericht tegen een arrest, op 8 maart 1996 gewezen door het Hof van Beroep te Gent. II. Rechtspleging voor het Hof Raadsheer Ghislain Londers heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Guy Dubrulle heeft geconcludeerd. III. Middel Eiseres voert in haar verzoekschrift een middel aan. Geschonden wettelijke bepalingen - artikel 1384, bijzonder tweede en vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek ; - artikel 18, bijzonder eerste en tweede lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten. Aangevochten beslissingen De appèlrechters veroordelen eiseres, door bevestiging van het bestreden vonnis, tot het betalen van een bedrag van BEF aan verweerster en verwerpen daarbij het verweer van eiseres gegrond op artikel 18 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, op grond van volgende motieven : 3. De oeverloze discussies tussen partijen over het feit of (eiseres), op het ogenblik van de brand, al dan niet in dienstverband werkte voor V., hetgeen haar, in bevestigend geval van haar aansprakelijkheid zou kunnen ontheffen op grond van artikel 18 WAO, is ter zake zonder enig belang. Artikel 18 WAO geldt immers slechts voor de persoonlijke fouten van werknemers en niet voor het geval waarin, zoals in casu, de werknemer wordt aangesproken op grond van zijn kwalitatieve aansprakelijkheid (art. 1384, tweede lid, B.W.) omdat hij geacht wordt, omwille van zijn hoedanigheid van ouder in te staan voor fouten die hij zelf niet begaan heeft ;

3 14 FEBRUARI 2003 C N/3 4. Terecht oordeelde de eerste rechter dat het kind van (eiseres), K. M., geen persoonlijke aansprakelijkheid trof gelet op zijn schuldonbekwaamheid. Zulks belet niet dat de brandstichting een objectief onrechtmatige daad was, waarvoor (eiseres) aansprakelijk kan worden gesteld op grond van artikel 1384, tweede lid, B.W. In strijd met de zienswijze van de eerste rechter, die (eiseres) aansprakelijk achtte wegens een vermoed gebrek in de opvoeding, is het hof van oordeel dat de aansprakelijkheid van (eiseres) dient gesteund op een gebrek aan toezicht ; het is onverantwoord een nog geen vijf jaar oud kind in een overvol café aan zijn lot over te laten door het in een kamer voor de televisie te plaatsen. (Eiseres) wist of moest weten dat dit kind op elk moment de kamer, waarin het zich alleen bevond, kon verlaten en zich naar andere plaatsen kon begeven waar het mogelijk zichzelf of anderen in gevaar kon brengen en/of ongevallen en schade kon veroorzaken. Het is overigens door dit volkomen gebrek aan toezicht van (eiseres) op haar kind dat de brand en de schade zijn kunnen ontstaan. De vordering van (verweerster) tegen (eiseres) is derhalve gegrond op basis van artikel 1384, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek om de hierboven uiteengezette reden (bestreden arrest, derde en vierde blad). Grieven Luidens artikel 18 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, is de werknemer, ingeval hij bij de uitvoering van zijn overeenkomst aan de werkgever of derden schade berokkent, enkel aansprakelijk voor zijn bedrog en zijn zware schuld, en voor lichte schuld die bij hem eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomt. Deze vrijstelling van aansprakelijkheid van de werknemer betreft zijn persoonlijke fout. Artikel 1384, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek vestigt een vermoeden van aansprakelijkheid ten laste van de ouders voor de schade veroorzaakt door hun minderjarige kinderen. Het bij dit artikel ingesteld

4 14 FEBRUARI 2003 C N/4 vermoeden van aansprakelijkheid berust op een persoonlijke fout van de ouders, ofwel in de opvoeding ofwel in het toezicht. De ouders kunnen dit vermoeden weerleggen door het bewijs te leveren dat het feit dat tot de aansprakelijkheid leidt, niet het gevolg is van een hen toerekenbaar gebrek aan toezicht of een tekortkoming in de opvoeding van hun minderjarig kind. Wanneer een minderjarig kind, dat onder toezicht staat van de ouder tijdens de uitvoering van een arbeidsovereenkomst door die ouder, een onrechtmatige handeling begaat die schade berokkent aan derden, heft artikel 18 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, ofschoon het afwijkt van het gemeen recht inzake burgerrechtelijke aansprakelijkheid, het vermoeden van aansprakelijkheid, zoals dat bij artikel 1384, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek is ingesteld, niet op. De ouder kan in een dergelijk geval evenwel, zelfs als hij niet het bewijs kan leveren dat het feit dat tot die aansprakelijkheid leidt, niet het gevolg is van een hem toerekenbaar gebrek aan toezicht of en tekortkoming in de opvoeding van zijn minderjarig kind teneinde het vermoeden van zijn aansprakelijkheid te weerleggen, het vermoeden omkeren door aan te tonen dat hij zich niet schuldig heeft gemaakt aan bedrog of zware schuld of lichte schuld die eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomt. De feitenrechter voor wie het bestaan van een arbeidsovereenkomst en de vrijstelling van aansprakelijkheid op grond van artikel 18 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten wordt ingeroepen, door de ouder tegen wie een vordering tot aansprakelijkheid werd ingesteld op grond van de vermoede aansprakelijkheid van artikel 1384, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, is derhalve verplicht na te gaan of de betrokken ouder verbonden is door een arbeidsovereenkomst en of de voorwaarden van artikel 18 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten vervuld zijn. Te dezen beslissen de appèlrechters, in antwoord op het verweer van eiseres in conclusie dat eiseres in dienstverband was tewerkgesteld, dat het de werkgever was die haar de toelating had gegeven om haar zoontje mee te brengen en die had gevraagd het kind voor de televisie te plaatsen in de kamer ernaast en dat eiseres bijgevolg slechts onder de voorwaarden van artikel 18

5 14 FEBRUARI 2003 C N/5 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten kon worden aansprakelijk gesteld, beslissen dat het zonder enig belang is te weten of eiseres op het ogenblik van de brand al dan niet in dienstverband werkte, omdat artikel 18 enkel geldt voor de persoonlijke fouten van werknemers en niet voor het geval waarin, zoals in casu, de werknemer wordt aangesproken op grond van zijn kwalitatieve aansprakelijkheid omdat hij geacht wordt, omwille van zijn hoedanigheid van ouder in te staan voor fouten die hij zelf niet begaan heeft. Hieruit volgt dat de appèlrechters, die aldus, om uit te sluiten dat artikel 18 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten een invloed kan hebben op de aansprakelijkheid van de ouder op grond van artikel 1384, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, beslissen dat de aansprakelijkheid op grond van artikel 1384 geen persoonlijke fout van de werknemer betreft doch een kwalitatieve aansprakelijkheid betreft voor fouten die de ouder zelf niet heeft begaan, miskennen dat het bij artikel 1384, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek ingesteld vermoeden van aansprakelijkheid berust op een persoonlijke fout van de ouders, ofwel in de opvoeding ofwel in het toezicht (schending van artikel 1384, bijzonder tweede en vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek). De appèlrechters, door te beslissen dat artikel 18 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, niet van toepassing is op de aansprakelijkheid van de ouder op grond van artikel 1384, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, door uit te sluiten dat artikel 18 een aansprakelijkheid op grond van artikel 1384, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek kan temperen en door te weigeren te onderzoeken of de op grond van artikel 1384, tweede lid, aansprakelijk gestelde ouder, verbonden was door een arbeidsovereenkomst, miskennen zowel artikel 1384, bijzonder tweede en vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek als artikel 18 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten (schending van artikel 1384, bijzonder tweede en vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek en van artikel 18, bijzonder eerste en tweede lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten).

6 14 FEBRUARI 2003 C N/6 IV. Beslissing van het Hof Overwegende dat, krachtens artikel 18, eerste lid, van de Arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978, de werknemer in geval hij bij de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst de werkgever of derden schade berokkent, enkel aansprakelijk is voor zijn bedrog en zijn zware schuld ; Dat, krachtens het tweede lid van dit artikel, de werknemer voor lichte schuld enkel aansprakelijk is als die bij hem eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomt ; Overwegende dat de beperking van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de werknemer tot doel heeft de werknemer te beschermen tegen de verhoogde risico s van aansprakelijkheid waaraan hij bij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst blootstaat en die voor hem een zware financiële last kunnen betekenen ; Dat het vermoeden van aansprakelijkheid neergelegd in artikel 1384, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, steunt op de verplichting van de ouders om hun kinderen een passende opvoeding te geven en er toezicht op te houden ; Dat die verplichting geen uitstaans heeft met de uitvoering van de arbeidsovereenkomst van de ouder ; Dat, derhalve, de ouder zich niet kan bevrijden van de aansprakelijkheid op grond van artikel 1384, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek door het bewijs te leveren dat hij zich bij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst niet schuldig heeft gemaakt aan bedrog, zware schuld of gewoonlijk voorkomende lichte schuld ; Dat het middel faalt naar recht ; OM DIE REDENEN, HET HOF, Verwerpt het cassatieberoep ;

7 14 FEBRUARI 2003 C N/7 Veroordeelt eiseres in de kosten. De kosten begroot op de som van vierhonderd zevenenzestig euro vijfendertig cent jegens de eisende partij en op de som van tweehonderd zevenendertig euro zesenveertig cent jegens de verwerende partij. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door voorzitter Ivan Verougstraete, afdelingsvoorzitter Robert Boes, de raadsheren Ernest Waûters, Ghislain Londers en Eric Dirix, en in openbare terechtzitting van veertien februari tweeduizend en drie wordt uitgesproken door voorzitter Ivan Verougstraete, in aanwezigheid van advocaat-generaal Guy Dubrulle, met bijstand van afgevaardigd adjunct-griffier Johan Pafenols.