De regie bij de cliënt. Advies over de werkherkansingsadviseur

Transcriptie

1 De regie bij de cliënt Advies over de werkherkansingsadviseur

2 2

3 Colofon Uitgave Landelijke Cliëntenraad Oranjestraat JB Den Haag tel.: fax: info@lcr-suwi.nl Samenstelling Landelijke Cliëntenraad Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV), Chronisch zieken en Gehandicaptenraad Nederland (CG-Raad), Cliëntenbond in de geestelijke gezondheidszorg/stichting Landelijke Patiënten en Bewonersraden in de geestelijke gezondheidszorg (Cliëntenbond/LPR), Coördinatieorgaan Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO), Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV), Federatie van Ouderverenigingen (FvO), Landelijke Vereniging van Arbeidsongeschikten (LVA), Samenwerkingsverbanden Landelijk Overleg Minderheden (LOM), vertegenwoordigers van cliëntenraden bij UWV, CWI en SVB en vertegenwoordigers van de gemeentelijke cliëntenparticipatie te weten: Landelijk Netwerk Cliëntenorganisaties/Samenwerkingsverband Mensen Zonder Betaald Werk (LNCO/SMZBW), Landelijke Vereniging Thuislozen (LVT), Landelijk overleg cliëntenraden Sociale Zekerheid (LocSZ). Onafhankelijk voorzitter: Jan Laurier. 3

4 4

5 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD INLEIDING ACHTERGROND WET EN REGELGEVING DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE CLIËNT ADVIES EN BEGELEIDING DE PROCESGANG CASEMANAGER BIJ UWV OF GEMEENTE ORIËNTATIE WERKHERKANSINGSADVISEUR VOOR DE CLIËNT GESCHEIDEN FUNCTIES DE WERKHERKANSINGSADVISEUR KENNIS VAN DE PROCESGANG BIJ REÏNTEGRATIE ORIËNTATIE OP WERK ONDERSTEUNING BIJ DE BESPREKING VAN HET REÏNTEGRATIEPLAN MET DE CASEMANAGER ONDERSTEUNING BIJ DE KEUZE VAN EEN REÏNTEGRATIEBEDRIJF OF OPLEIDINGSINSTITITUUT ONDERSTEUNING BIJ PROCESGANG WANNEER KOM DE CLIËNT IN AANMERKING VOOR EEN WERKHERKANSINGSADVISEUR POSITIE WERKHERKANSINGSADVISEUR DE WERKHERKANSINGSADVISEUR ONDERGEBRACHT BIJ CWI DE WERKHERKANSINGSADVISEUR ALS ZELFSTANDIGE PUBLIEKE DIENST ONDERGEBRACHT BINNEN HET BEDRIJFSVERZAMELGEBOUW DE WERKHERKANSINGSADVISEUR IN DE PRIVATE MARKT CONCLUSIE RANDVOORWAARDEN VERSTERKING POSITIE CLIËNT ORIËNTATIEFASE TRANSPARANTE PROCESGANG TRANSPARANTIE REÏNTEGRATIEMARKT AANBESTEDINGSPROCEDURE PERSOONSGEBONDEN REÏNTEGRATIEBUDGET ORIËNTATIEBUDGET VOLDOENDE ONDERSTEUNING BESCHIKBAAR BIJLAGE TAKEN NOODZAKELIJKE VAARDIGHEDEN FUNCTIE-EISEN OPLEIDINGSEISEN BIJLAGE ORIËNTATIE FASE UITVOERINGSFASE DE ROL EN POSITIE VAN DE DIVERSE PARTIJEN IN DE PROCESGANG

6

7 Voorwoord Tijdens het bestuurlijke overleg op 14 november 2002 heeft de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de Landelijke Cliëntenraad gevraagd om een advies over een werkherkansingscoach. Achtergrond van de vraagstelling was dat de minister de energie van de werkzoekende/uitkeringsgerechtigde meer wilde aanwenden bij zijn reïntegratie. Tijdens het Algemeen Overleg met de Vaste Commissie van Sociale Zaken en werkgelegenheid van de Tweede Kamer op 4 december 2002 heeft de minister het door hem gevraagde advies ruimer geformuleerd en als volgt omschreven: De Landelijke Cliëntenraad zal over enkele maanden in een advies aangeven hoe de inspraak van de cliënten ook zonder persoonsgebonden reïntegratiebudget, in samenwerking met de uitvoeringsinstellingen vorm kan krijgen. Waarbij hij verder aangaf dat het advies van de Landelijke Cliëntenraad bij de evaluatie van het Persoonsgebonden Reïntegratiebudget zal worden betrokken. De Landelijke Cliëntenraad heeft zich bij zijn advisering gehouden aan de vraag van de minister zoals hij deze op 14 november 2002 heeft gesteld. De Landelijke Cliëntenraad streeft naar een daadwerkelijke invulling van de verantwoordelijkheid van de cliënt bij reïntegratie. De cliënt, werkzoekende, die in staat gesteld wordt om zijn eigen reïntegratieplan op te stellen en zijn eigen reïntegratiedienstverlener te kiezen. In het jargon wordt dit vraagsturing van het aanbod door de cliënt genoemd. Vraagsturing is een ruim begrip. Uitgangspunt is dat de vraag het aanbod stuurt. De individuele burger, werkzoekende, selecteert zelf de aanbieder. Dit biedt - in beginsel de grootste prikkels voor aanbieders om rekening te houden met de wensen en behoeften van de vragers en daarop in te spelen. De meest vergaande vorm van vraagsturing is: sturing van het aanbod door de vrager waarbij de vrager ook daadwerkelijk directe of indirecte zeggenschap heeft over de middelen (geld) om het aanbod te sturen. Daarbij moet aangetekend worden dat niet alle werkzoekenden, vragers, van deze meest vergaande vorm van vraagsturing gebruik zullen willen maken. Het stelsel voor het toekennen van reïntegratiemiddelen zou zodanig ingericht moeten worden dat naast de mogelijkheid van een eigen budget ook een aanbod in natura mogelijk is. Waarbij een aanbod in natura de mogelijkheid in zich moet hebben dat de werkzoekende zelf de aanbieder (reïntegratie dienstverlener) kan selecteren. Vanuit deze achtergrond heeft de Landelijke Cliëntenraad gekeken naar de reïntegratie van werkzoekenden en de wijze waarop de cliënt in staat kan worden gesteld zelf zijn regie over zijn reïntegratie te voeren. Effectieve invloed van cliënten kan alleen ontstaan als de cliënt, werkzoekende, zijn wensen kan formuleren en kenbaar maken. Niet iedereen is daar even goed toe in staat. Dit kan ondervangen worden door het bieden van ondersteuning door een werkherkansingscoach. De Landelijke Cliëntenraad is niet gelukkig met de term werkherkansingscoach. En wel om de volgende redenen: niet bij iedere cliënt die aan het werk wil, is sprake van werkherkansing. In het begrip coach schuilt in de ogen van de Landelijke Cliëntenraad betutteling en afhankelijkheid van de cliënt. De Landelijke Cliëntenraad geeft de voorkeur aan de term werkherkansingsadviseur. Adviseur geeft aan dat de cliënt om advies vraagt en zelf kan bepalen waarbij en waarvoor hij advies nodig heeft. 7

8 8

9 1 Inleiding 1.1 Achtergrond Veel mensen met en zonder uitkering willen graag aan het werk. De achtergrond van deze mensen is verschillend. Mensen met en zonder werkervaring, mensen met en zonder afgeronde opleiding, mensen met en zonder arbeidshandicap, mensen met en zonder zorgtaken. Mensen, die zorg en betaalde arbeid willen combineren, zodat de zorgtaken niet in de verdrukking komen. Mensen van diverse afkomst, vluchtelingen, allochtonen en autochtonen. Afhankelijk van hun mogelijkheden en beperkingen kost het minder of meer moeite om passend werk te vinden en te houden. Mensen die aan het werk willen hebben wensen en ideeën over het werk dat zij zouden willen gaan doen. Zij willen graag meedenken en meebeslissen over hun werk en hoe dat gerealiseerd kan worden. Zij willen graag hun eigen verantwoordelijkheid nemen maar krijgen daar vaak onvoldoende de kans voor. Er wordt voor en over hen beslist. Terwijl in de wetten op het gebied van werk en inkomen over de eigen verantwoordelijkheid van de cliënt wordt gesproken. 1.2 Wet en regelgeving In vrijwel alle wetten op het gebied van de sociale zekerheid is vastgelegd dat inkomen uit arbeid de voorkeur verdient boven afhankelijkheid van een uitkering. De uitkeringsgerechtigde heeft een eigen verantwoordelijkheid om dit waar te maken. Die eigen verantwoordelijkheid begint met de daadwerkelijke mogelijkheid om zijn reïntegratietraject in te kunnen vullen. Het beleid met betrekking tot het terugdringen van het aantal werklozen en arbeidsongeschikten is gericht op het voorkomen van werkloosheid en arbeidsongeschiktheid (Wet Verbetering Poortwachter). Daarbij is de toekenning van de uitkering een publieke taak en is de uitvoering van reïntegratietrajecten een taak van private organisaties. In de praktijk betekent dit dat de uitvoering van reïntegratietrajecten door de uitkeringsverstrekker wordt aanbesteed. Het bieden van maatwerk bij arbeidsreïntegratie is een uitgangspunt van het beleid. Echter het bieden van maatwerk staat op gespannen voet met de dagelijkse praktijk. Maatwerk veronderstelt dat de werkzoekende en zijn behoefte aan ondersteuning als vertrekpunt worden genomen. In de praktijk onderhandelt de uitkeringsverstrekker met offrerende uitvoerder, kent kavels werkzoekenden toe aan een uitvoerder. Ondanks de beleden eigen verantwoordelijkheid is hij of zij lijdend voorwerp van het eigen reïntegratietraject. Reïntegratiedienstverleners concurreren om de gunsten van de uitkerende instanties en niet van die van de klant. De veronderstelde voordelen van de markt bereiken hem of haar niet. In de huidige sociale verzekeringswetten worden de werkzoekenden (uitkeringsgerechtigden) aangesproken op de eigen verantwoordelijkheid betreffende werk en inkomen. Een verantwoordelijkheid die vertaald wordt in: zelfwerkzaamheid bij het vinden en behouden van een baan, het voorkomen van arbeidsongeschiktheid, het snel en volledig verstrekken van gegevens, het verplicht gebruik maken van aangeboden diensten, enz. Dit op straffe van het verlies van de uitkering. Als de overheid de eigen verantwoordelijkheid van de werkzoekende centraal stelt dan zal zij de onderliggende werkprocessen, afspraken en procedures aan moeten laten sluiten bij de werkzoekende. In het huidige uitvoeringsbeleid is dit een groot knelpunt. In de gangbare praktijk zijn vaak al vele stappen gezet, alvorens de werkzoekende in beeld komt. Vaak is door de beleidsmaker al vergaand vastgelegd wat het probleem is, wat de oorzaken zijn en wat een mogelijke oplossing is. 9

10 Tegen deze achtergrond worden instrumenten ontwikkeld. Pas daarna worden de individuele werkzoekenden waarop het beleid betrekking heeft, bij het proces betrokken. De consequentie is dat de wijze waarop de werkzoekende in beeld komt in hoge mate bepaald wordt door de voorafgegane stappen en dus uiteindelijk door de doelen, deskundigheden en instrumenten van de uitvoeringsorganisatie. Uit experimentele projecten in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw is gebleken dat een van de belangrijkste slagingsfactoren bij reïntegratie het aansluiten bij de werkzoekende is. De individuele werkzoekende is het vertrekpunt voor het definiëren van het probleem, het benoemen van oorzaken, het zoeken van een oplossingsstrategie en daarbij behorende instrumenten. Pas als de werkzoekenden bij het totale proces betrokken zijn, kunnen zij hun verantwoordelijkheid nemen. 10

11 2 De verantwoordelijkheid van de cliënt Als de wetgever de verantwoordelijkheid van de cliënt 1 centraal stelt dan moet de cliënt ook daadwerkelijk in staat worden gesteld om de regie bij het zoeken van werk te voeren. Dat betekent dat cliënten moet kunnen kiezen. Werk kunnen kiezen dat past bij hun mogelijkheden, vaardigheden en omstandigheden. Welk werk en in welke omvang. Werk dat duurzaam is en met een loopbaanperspectief. Meedenken en meebeslissen over de invulling van hun traject naar arbeid. Zelf een opleidingsinstituut of reïntegratiedienstverleners kunnen kiezen. De cliënt moet in staat worden gesteld om zijn traject naar arbeid te beïnvloeden. Er moet niet over maar met de cliënt worden beslist. 2.1 Advies en begeleiding Als wordt gesproken over cliënten moeten hun eigen regie bij reïntegratie kunnen voeren dan wordt vaak gezegd: Ja, maar niet alle cliënten zijn daartoe in staat. Dit mag geen reden zijn om de cliënt niet de mogelijkheid te geven zijn regie te voeren. Cliënten moeten ondersteuning kunnen krijgen bij de procesgang van werkzoekende 2 naar werknemer. Uit diverse onderzoeken blijkt dat mensen behoefte hebben aan de mogelijkheid van onafhankelijk advies en begeleiding, meer informatie over scholingsmogelijkheden, een eigen reïntegratiebudget en de keuzemogelijkheid tussen verschillende reïntegratiebedrijven. Cliënten die aan het werk willen moeten een beroep kunnen doen op ondersteuning, een adviseur. 2.2 De procesgang Gemeente of UWV zijn verantwoordelijk voor de besluitvorming over de uitkering en het toekennen van een reïntegratietraject. In dit kader heeft gemeente of UWV ook een taak om te beoordelen of de cliënt zijn plichten nakomt. Twee zaken moeten nadrukkelijk uit elkaar worden gehouden de verantwoordelijkheid voor de interne procesgang binnen UWV of gemeente, het procesmanagement, en de advisering aan de cliënt. Deze taken kunnen niet in een functie verenigd worden omdat je niet tegelijkertijd dienstbaar kan zijn aan de cliënt als adviseur en dienstbaar aan de uitvoeringsorganisatie die moet beoordelen of de cliënt zijn verplichtingen nakomt en besluit over de toekenning van uitkering en reïntegratietraject. 2.3 Casemanager bij UWV of gemeente Uit de wachtkamerenquête van de FNV blijkt dat de meeste cliënten graag met één vaste contactpersoon bij UWV of gemeente te maken willen hebben, de zogenaamde casemanager. Dit is helaas bij meer dan de helft van de cliënten niet het geval. De casemanager fungeert als vast aanspreekpunt voor werkzoekenden en uitkeringsgerechtigden bij UWV of gemeente. De casemanager is regisseur van de processen binnen gemeente of UWV. Dat wil zeggen dat hij of zij verantwoordelijk is voor de besluitvorming en de bewaking van de procesgang met betrekking tot de toekenning van de uitkering en de reïntegratie van de cliënt. 1 Cliënt: met cliënt worden zowel vrouwen als mannen bedoeld. Volgens van Dale woordenboeken is cliënt mannelijk. Vandaar dat in de tekst gesproken wordt over hij. 2 Onder werkzoekende wordt verstaan: - werkloze; - zieke/arbeidsongeschikte werkneemster of werknemer die niet bij zijn huidige werkgever kan reïntegreren. 11

12 In dit kader heeft de casemanager ook tot taak de cliënt over zijn rechten en plichten en zijn rol bij het invullen van het reïntegratietraject te informeren. 2.4 Oriëntatie Om te kunnen kiezen, meedenken en meebeslissen over zijn reïntegratietraject moet de cliënt inzicht hebben in zijn mogelijkheden maar ook in zijn beperkingen. Tevens moet hij informatie hebben over voorzieningen en producten die hem kunnen helpen om passend werk te vinden en te behouden. Informatie over de arbeidsmarkt: welke soorten werk zijn er, welke kwalificaties zijn daarvoor nodig. Het spreekt voor zich dat de cliënt ook moet weten wat zijn rechten en plichten zijn als hij een uitkering heeft. Oriëntatie op de persoonlijke mogelijkheden en werk dient vooraf te gaan aan de reïntegratie naar werk. De oriëntatiefase dient uit te monden in het opstellen van een reïntegratieplan door de cliënt. Onder werk wordt ook verstaan gesubsidieerde arbeid en werken met voorzieningen in het kader van de Wet REA. Het verkennen van de mogelijkheden van gesubsidieerde arbeid, werken in het kader van de Wsw en de Wet REA zijn een onderdeel van de oriëntatiefase. 2.5 Werkherkansingsadviseur voor de cliënt In 2.1 is reeds aangegeven dat het van belang is dat een cliënt begeleiding en ondersteuning kan krijgen bij het voeren van zijn regie over zijn reïntegratie, dat hij hulp kan krijgen bij het opstellen van zijn reïntegratieplan, een beroep kan doen op een werkherkansingsadviseur. Deze adviseur dient onafhankelijk te zijn van UWV en gemeente. De functionaris die de besluiten moet nemen over de uitkering en reïntegratie van de cliënt kan niet gelijktijdig adviseur zijn van de cliënt. In hoofdstuk 4, de positie van de werkherkansingsadviseur, wordt hier nader op ingegaan. De cliënt bepaalt zelf of hij bij het opstellen en de uitvoering van zijn reïntegratieplan hulp nodig heeft en hulp vraagt van een werkherkansingsadviseur. Immers de cliënt heeft de regie over zijn reïntegratie en hij moet dan ook zelf kunnen kiezen of hij hulp nodig heeft of niet bij het voeren van zijn regie. De cliënt bepaalt dan ook zelf wanneer en waarbij hij hulp nodig heeft. De werkherkansingsadviseur neemt geen besluiten, hij ondersteunt de cliënt. Als een cliënt hulp nodig heeft bij het opstellen van zijn reïntegratieplan en daartoe een verzoek neerlegt bij UWV of gemeente dan dient gemeente of UWV de cliënt in staat te stellen om een werkherkansingsadviseur in te schakelen. 2.6 Gescheiden functies Casemanager en werkherkansingsadviseur zijn twee gescheiden functies. De casemanager is en wordt niet overbodig als de functie van werkherkansingsadviseur wordt ingevoerd. Immers er zijn cliënten die geheel zelfstandig in staat zijn hun ideeën over werk en reïntegratie te verwoorden en op papier te zetten. Zij zullen geen beroep willen en hoeven doen op een werkherkansingsadviseur. Zij zijn in staat om met de casemanager te onderhandelen over het door hen opgestelde reïntegratieplan. De casemanager is verantwoordelijk voor de besluitvorming binnen zijn organisatie over het toekennen van het door de cliënt opgestelde reïntegratieplan. 12

13 3 De werkherkansingsadviseur De werkherkansingsadviseur moet de cliënt kunnen bijstaan in de gehele procesgang van vraag tot reïntegratie. Hij moet niet voor de cliënt denken maar met de cliënt meedenken. Hij of zij moet niet de regie van de cliënt overnemen maar hem in staat stellen zelf zijn regie te voeren. Een goede werkherkansingsadviseur ondersteunt zijn cliënten zodanig dat de cliënt in de loop van het traject steeds meer zelfstandig zijn regie kan voeren. 3.1 Kennis van de procesgang bij reïntegratie De werkherkansingsadviseur moet de gehele procesgang van vraag naar reïntegratie goed kennen, de beslismomenten kunnen markeren en aangeven welke rol de cliënt daarin heeft. De werkherkansingsadviseur sluit aan op de vragen van de cliënt. Het is ook van belang dat de werkherkansingsadviseur inzicht heeft in de sociale kaart binnen de regio. Er zijn cliënten die sociale, financiële of andere problemen hebben die een succesvolle reïntegratie in de weg staan. De werkherkansingsadviseur moet dan kunnen verwijzen naar instanties die de cliënt kunnen helpen bij het oplossen van deze problemen. 3.2 Oriëntatie op werk De werkherkansingsadviseur moet de cliënt kunnen ondersteunen bij zijn oriëntatie op werk. Met de cliënt bekijken hoe hij er voor staat. De cliënt bevragen over zijn ideeën over werk en zijn mogelijkheden. Als de cliënt nog geen idee heeft wat hij wil en kan dan is het de taak van de werkherkansingsadviseur om de cliënt te ondersteunen bij het verkrijgen van dit inzicht. De werkherkansingsadviseur dient de cliënt te kunnen informeren over de instrumenten die er zijn om de cliënt te helpen inzicht te krijgen in zijn wensen en mogelijkheden. De adviseur moet dan ook weten welke instanties deze instrumenten bieden en de cliënt kunnen informeren over de kwaliteit van deze instanties. Als een cliënt wel ideeën heeft, kan de werkherkansingsadviseur met de cliënt bekijken of het idee realistisch is en wat er nodig is om zijn idee waar te maken. Het analyseren van wensen en mogelijkheden moet leiden tot het opstellen van een eigen reïntegratieplan. De werkherkansingsadviseur heeft een taak om de cliënt desgewenst te ondersteunen bij het opstellen van een reïntegratieplan. Als de cliënt aangeeft dat hij zelf zijn reïntegratieplan kan en wil opstellen dan kan de werkherkansingsadviseur aanbieden om het door de cliënt opgestelde plan samen met hem door te nemen en samen te hem kijken of het plan haalbaar, duidelijk en compleet is. 3.3 Ondersteuning bij de bespreking van het reïntegratieplan met de casemanager Als de cliënt zijn reïntegratieplan heeft opgesteld, legt hij dit voor aan de casemanager van het UWV of de gemeente. Immers deze is verantwoordelijk voor de beslissing over de toekenning van het reïntegratieplan. Het behoort tot de taken van de werkherkansingsadviseur de cliënt desgewenst te ondersteunen bij de bespreking van het plan met de casemanager. 13

14 3.4 Ondersteuning bij de keuze van een reïntegratiebedrijf of opleidingsinstitituut Als het UWV of de gemeente het reïntegratieplan goedkeurt dan is de volgende stap het kiezen van een reïntegratiedienstverlener of opleidingsinstituut. Het behoort tot de taken van de werkherkansingsadviseur om de cliënt desgewenst te ondersteunen bij de keuze van één of meer reïntegratiedienstverleners en of opleidingsinstituut. Als een cliënt vervolgens bij een reïntegratiedienstverlener terecht komt, dan dient de werkherkansingsadviseur desgewenst de cliënt te ondersteunen als deze samen met de reïntegratiedienstverlener zijn traject gaat uitwerken. Ook tijdens de uitvoering van het reïntegratietraject moet de cliënt een beroep op de werkherkansingsadviseur kunnen doen. Bijvoorbeeld t.b.v. het beoordelen en bespreken van de voortgangsrapportage. 3.5 Ondersteuning bij procesgang De procesgang van werkzoekende tot werknemer is helaas complex. De cliënt dient inzicht te hebben in deze procesgang. Het is een proces waarin op diverse momenten beslissingen moeten worden genomen en waarbij diverse instanties zijn betrokken. De casemanager is verantwoordelijk voor de procesgang binnen gemeente en UWV. Daar waar er stagnatie in de procesgang optreedt, is de casemanager het aanspreekpunt voor de cliënt. Ook hier geldt weer dat de cliënt de hulp kan inroepen van de werkherkansingsadviseur om hem behulpzaam te zijn bij het vlot trekken van de procesgang. In bijlage 1 wordt een gedetailleerde omschrijving van taken, noodzakelijke vaardigheden, functie en opleidingseisen van de werkherkansingsadviseur gegeven. 3.6 Wanneer kom de cliënt in aanmerking voor een werkherkansingsadviseur Iedere cliënt die aan het werk wil of in opdracht van gemeente of UWV moet reïntegreren moet een beroep op een werkherkansingsadviseur kunnen doen. Als de cliënt ondersteuning van een werkherkansingsadviseur wenst dan dient hij daartoe een verzoek in te dienen bij UWV of gemeente. De gemeente of UWV kunnen dit verzoek alleen afwijzen als zij van mening zijn dat betrokkene (nog) niet in aanmerking komt voor reïntegratie. Voor de cliënt die in opdracht van UWV of gemeente moet reïntegreren bestaat er dus geen grond tot afwijzen. De beslissing voor het al of niet beschikbaar stellen van een werkherkanisingsadviseur dient voor bezwaar en beroep vatbaar te zijn. 14

15 4 Positie Werkherkansingsadviseur De werkherkansingsadviseur moet onafhankelijk zijn van de uitvoeringsinstellingen, UWV en gemeente. Uit het onderzoek blijkt dat cliënten behoefte hebben aan ondersteuning wanneer zij in aanraking komen met uitkeringsinstanties. Het is daarbij van belang dat de ondersteuning flexibel en laagdrempelig is. Ondersteuning moet, bepleit de Klant Centraal onafhankelijk zijn en geen verlengstuk worden van de uitkerende instanties. De LCR onderschrijft dit. De gemeente en UWV beslissen over het toekennen van de uitkering en het reïntegratietraject. Als de werkherkansingsadviseur bij deze uitvoeringsorganen wordt ondergebracht krijgt de cliënt het gevoel dat de adviseur bij zijn advisering en ondersteuning beïnvloed wordt door de uitvoeringsinstanties. De cliënt zal minder vrijuit praten over zijn wensen en mogelijkheden om te gaan werken omdat hij bang is onmiddellijk zijn uitkering te verliezen. De belangen van UWV of gemeente lopen ook niet altijd parallel. Immers het macro budget voor reïntegratie is gelimiteerd. Gemeente en UWV hebben er belang bij dat de weg naar arbeid kort is. Bij zijn oriëntatie op werk moet de cliënt niet op voorhand door deze belangen van gemeente of UWV worden beïnvloed. Het is zeer wel mogelijk dat cliënt en gemeente of UWV van mening verschillen over de te volgen weg naar werk. De cliënt en gemeente of UWV zullen dan met elkaar moeten onderhandelen over het gewenste traject. De cliënt kan desgewenst bij het voeren van deze onderhandelingen een beroep doen op de werkherkansingsadviseur. Als de werkherkansingsadviseur in dienst is van gemeente of UWV dan is hij voor de cliënt ongeloofwaardig als ondersteuner die hem kan helpen bij zijn onderhandelingen met diezelfde organisatie. Op grond van de noodzakelijke geachte onafhankelijke positie van de werkherkansingsadviseur kan deze op een aantal manieren worden gepositioneerd, te weten bij het CWI als apart bedrijfsonderdeel, als een publieke dienst ondergebracht in een eigen rechtspersoon en gehuisvest in het bedrijfsverzamelgebouw en in de private markt. Hierbij worden de voor- en nadelen van deze mogelijkheden op een rij gezet 4.1 De werkherkansingsadviseur ondergebracht bij CWI Voordelen: Het CWI heeft geen commercieel belang in het kader van de reïntegratie van de cliënt. Zij zijn niet betrokken bij de aanbesteding van trajecten; Het CWI voert zelf geen trajecten uit; Het CWI is onafhankelijk van de besluitvorming over de uitkering van de cliënt. Nadelen: Het CWI voert de intake voor WW en bijstand uit. Daardoor zien cliënten de CWI als onderdeel van de toekenning van hun uitkering en reïntegratie. En bestaat bij cliënten twijfel over de onafhankelijkheid van het CWI. De cliënt kan niet kiezen tussen verschillende organisaties voor de dienstverlening van een werkherkansingsadviseur. De monopolie positie kan invloed hebben op de kwaliteit. Er is geen concurrentie. 15

16 4.2 De werkherkansingsadviseur als zelfstandige publieke dienst ondergebracht binnen het bedrijfsverzamelgebouw Voordelen: Onafhankelijk van uitvoering UWV, gemeenten en CWI; Geen commercieel belang; Geen uitvoerder van reïntegratietrajecten; Goed bereikbaar en toegankelijk voor de cliënt; Combinatie mogelijkheid met onafhankelijk informatiesteunpunt voor cliënten. Nadelen: De cliënt kan niet kiezen tussen verschillende organisaties voor de dienstverlening van een werkherkansingsadviseur; De monopolie positie kan invloed hebben op de kwaliteit. Er is geen concurrentie. 4.3 De werkherkansingsadviseur in de private markt Voordelen: Onafhankelijkheid van uitvoering UWV, gemeenten en CWI; Keuzemogelijkheid tussen verschillende organisaties voor de dienstverlening van een werkherkansingsadviseur. Er ontstaat marktwerking, dit kan positieve invloed hebben op de kwaliteit. Nadeel: Er is een commercieel belang; Als naast ondersteuning ook reïntegratiediensten worden geboden, is de onafhankelijkheid van de advisering in het geding. Dit zou kunnen worden voorkomen door voor te schrijven dat de organisatie van werkherkansingsadviseurs geen andere reïntegratiediensten mogen aanbieden. 4.4 Conclusie De toegang tot de werkherkansingsadviseur moet laagdrempelig zijn en eenvoudig bereikbaar. Hij of zij moet onafhankelijk van UWV en gemeente zijn. De cliënt moet kunnen kiezen waar hij zijn advies haalt. Op grond van bovenstaande kiest de Landelijke Cliëntenraad voor onderbrenging van de werkherkansingsadviseur bij het CWI en private bedrijven. Waarbij de volgende voorwaarden moeten gelden: aanhaking bij CWI moet geschieden in herkenbaar bedrijfsonderdeel, geen vermenging met de intake consulenten. Private bedrijven die de ondersteuning van een werkherkansingsadviseur aanbieden, mogen geen andere reïntegratiediensten aanbieden. De werkherkansingsadviseur dient gehuisvest te worden binnen de bedrijfsverzamelgebouwen. 16

17 5 Randvoorwaarden De afgelopen jaren is er veel veranderd en geïnvesteerd in het toeleiden van mensen naar betaald werk. Met name op dit terrein is het leerproces van eigen verantwoordelijkheid van de cliënt nadrukkelijk aan de orde. Ondanks de beleden eigen verantwoordelijkheid is hij of zij lijdend voorwerp van het eigen reïntegratietraject. Reïntegratiedienstverleners concurreren om de gunsten van de uitkerende instanties en niet van die van de klant. De veronderstelde voordelen van de markt bereiken hem of haar niet. De huidige praktijk en adviezen die de aanbesteding in meer homogene groepen aanbeveelt, lijkt voornamelijk gebaseerd op oude industriële productiemethoden, waar de efficiency van het grote aantal de boventoon voert over de effectiviteit van maatwerk. Wanneer de eigen verantwoordelijkheid van de werkzoekende werkelijk centraal staat, moet de cliënt ook echt in staat gesteld worden het heft in eigen hand te nemen en zelf (al dan niet ondersteund) regie kunnen voeren over zijn of haar traject naar betaald werk. Naar de mening van de Landelijke Cliëntenraad moet er als men de eigen verantwoordelijkheid van betrokkene serieus neemt en meer wil laten zijn dan een bezweringsformule of een sympathiek klinkende formulering van plicht op dit punt fors geïnvesteerd worden. 5.1 Versterking positie cliënt Voor de versterking van de positie van de cliënt zijn de volgende verbeteringen noodzakelijk: de werkzoekende wordt adequaat geïnformeerd over zijn of haar rechten en plichten; de werkzoekende heeft één aanspreekpunt bij gemeente of UWV met betrekking tot zijn reïntegratie; de werkzoekende krijgt een vastgelegd recht op medezeggenschap (meebeslissen) bij het opstellen van een traject naar betaald werk; als eerste stap naar reïntegratie maakt de cliënt een analyse van zijn wensen en mogelijkheden, de oriëntatie op werk. De analyse van wensen en mogelijkheden is een onderdeel van het reïntegratieplan; de fase-indeling dient te worden afgeschaft 3 ; zolang de fase-indeling nog gehandhaafd blijft, is de indeling in een fase een voor beroep vatbare beslissing. de werkzoekende heeft recht op ondersteuning bij het invullen en het realiseren van zijn of haar traject naar betaald werk; de beslissing om een werkzoekende een bepaald traject toe te wijzen is een voor beroep vatbare beslissing; de werkzoekende heeft het recht een reïntegratietraject te weigeren indien dit geen uitzicht geeft op een duurzame arbeidsplaats en loopbaanperspectief; de werkzoekende heeft het recht een eigen reïntegratiebedrijf te kiezen; reïntegratiebedrijven presenteren jaarlijks hun werkwijze en prestaties op een zodanige wijze dat het werkzoekenden inzicht verschaft in de geleverde prestatie, de gekozen aanpak en de te verwachten aanpak; Het bieden van ondersteuning aan de cliënt in de vorm van een werkherkansingsadviseur heeft alleen zin als de verantwoordelijkheid van de cliënt wordt vorm gegeven in de reguliere processen. Zo niet dan is de werkherkansingsadviseur slechts iemand die cliënten door een reïntegratietraject loodst. Van meedenken en meebeslissen van de cliënt is echter geen sprake. 3 De RWI schrijft in het beleidskader 2002 over de fasering: klantonvriendelijk, te licht voor zwaarwegende besluiten, stigmatiserend en demotiverend. 17

18 5.2 Oriëntatiefase Het proces van reïntegratie dient te starten met een oriëntatiefase. De cliënt dient in de gelegenheid te worden gesteld om al dan niet met ondersteuning, zich te oriënteren op zijn wensen en mogelijkheden, werk (arbeidsmarkt), reïntegratieinstrumenten en reïntegratiebedrijven. Deze oriëntatiefase mondt uit in een door de cliënt opgesteld reïntegratieplan. Een cliënt die zicht heeft op zijn wensen en mogelijkheden, de arbeidsmarkt en reïntegratiemarkt en zijn eigen reïntegratieplan heeft opgesteld, is een volwaardige gesprekspartner van de uitkeringsinstantie en een reïntegratiedienstverlener. 5.3 Transparante procesgang De procesgang bij reïntegratie moet transparant zijn. De cliënt moet weten hoe de besluitvorming en voortgangsbewaking bij reïntegratie verloopt. Wat zijn rol hierbij is en welke rol CWI, UWV en gemeenten hebben. In bijlage 2 wordt een schets gegeven van de procesgang van vraag tot reïntegratie waarbij de verantwoordelijkheid van de cliënt tot zijn recht kan komen. 5.4 Transparantie reïntegratiemarkt Een transparante reïntegratiemarkt is een voorwaarde om de cliënt zijn eigen reïntegratiedienstverlener te kunnen laten kiezen. De cliënt moet het aanbod van reïntegratiebedrijven kunnen beoordelen. Daartoe zijn de volgende maatregelen noodzakelijk: 1. heldere omschrijvingen van producten; 2. openbaarheid van gegevens per reïntegratiedienstverlener. Reïntegratiebedrijven presenteren jaarlijks hun werkwijze en prestaties op een zodanige wijze dat het werkzoekenden inzicht verschaft in de geleverde prestatie, de gekozen aanpak en de te verwachten aanpak; 3. omschrijving van de kwaliteit van de dienstverlening, waaronder de kwalificaties van het personeel; 4. indien van toepassing, informatie over de bedrijven waarmee wordt samengewerkt. Bij de openbaarheid van gegevens is het voor de cliënt van groot belang dat de gegevens per vestiging van een reïntegratiedienstverlener beschikbaar komen. 5.5 Aanbestedingsprocedure De regie bij de cliënt heeft ook consequenties voor de procedure van aanbesteding. Bij de aanbesteding dienen raamcontracten te worden gesloten. Verder dienen er geen complete trajecten maar producten te worden geoffreerd. Het daadwerkelijk gunnen van een opdracht aan een reïntegratiedienstverlener kan dan geschieden op basis van de wens van de cliënt. 5.6 Persoonsgebonden Reïntegratiebudget Ook als de verantwoordelijkheid en keuzevrijheid van de cliënt in de reguliere processen worden vormgegeven, blijft de Landelijke Cliëntenraad van mening dat de eigen verantwoordelijkheid van de werkzoekende het beste vorm gegeven kan worden via een Persoonsgebonden Reïntegratiebudget. Dan is er pas werkelijk sprake van de werkzoekende al dan niet ondersteund die de reïntegratiedienstverlener stuurt en verplicht tot maatwerk. 18

19 De Landelijke Cliëntenraad is van mening dat voor de uitvoering van zijn reïntegratieplan de cliënt moet kunnen kiezen voor een PRB of voor het contracteren van de door hem gewenste reïntegratiedienstverlener via UWV of gemeente. 5.7 Oriëntatiebudget De Landelijke Cliëntenraad pleit er voor dat iedere cliënt voor de invulling van de oriëntatiefase een beroep op een oriëntatiebudget moet kunnen doen. Vervolgens kan hij beslissen of hij voor de uitvoering van zijn reïntegratieplan kiest voor een PRB of voor het contracteren van de door hem gewenste reïntegratiedienstverlener via UWV of gemeente. Het oriëntatiebudget moet de cliënt in staat stellen om zijn mogelijkheden en wensen met betrekking tot werk in kaart te brengen en vervolgens een reïntegratieplan op te stellen. Als de cliënt een oriëntatiebudget krijgt, kan hij zelf kiezen waar hij ondersteuning inkoopt als hij die wenst. Ook hier pleit de Landelijke Cliëntenraad voor de situatie dat de cliënt kan kiezen voor een eigen budget voor de inkoop van dienstverlening of het contracteren van dienstverlening via UWV of gemeente. 5.8 Voldoende ondersteuning beschikbaar Wanneer er daadwerkelijk ondersteuning van de cliënt in de vorm van een werkherkansingsadviseur komt, dient deze ook in voldoende mate beschikbaar te zijn. Er moeten geen wachtlijsten ontstaan voor deze ondersteuning. Daarbij moet worden nagedacht over de omvang van de case-load van deze adviseur. Onderscheid moet worden gemaakt tussen advisering tijdens de oriëntatiefase en de uitvoeringsfase bij reïntegratie. De oriëntatiefase is beperkt in tijdsduur, echter de door de cliënt gewenste advisering kan van cliënt tot cliënt verschillen. 19

20 20

21 6 Bijlage 1 Taakomschrijving, noodzakelijke vaardigheden, functie- en opleidingseisen voor de werkherkansingsadvieur 6.1 Taken Op grond van bovenstaande heeft de werkherkansingsadviseur de volgende taken: de cliënt informeren over zijn rechten en plichten met betrekking tot reïntegratie; de cliënt informeren over de inkomensgevolgen als hij weer aan het werk gaat; de cliënt informeren over de procesgang bij reïntegratie; samen met de cliënt de ideeën over werk in kaart brengen. Met de cliënt de mogelijkheden en vaardigheden in kaart brengen. Het kan zijn dat een assessment nodig is. De adviseur moet de cliënt dan ook hierover kunnen informeren. Zowel inhoudelijk wat is een assessment en waar kan deze worden uitgevoerd. Er dient ook aandacht te zijn voor schuldenproblematiek, sociale problemen enz. (Dergelijke problemen kunnen een grote invloed hebben op de reïntegratie.); de cliënt ondersteunen bij het opstellen van zijn reïntegratieplan; de cliënt inzicht geven in de reïntegratiemarkt, welke bedrijven zijn er, welke producten leveren zij, voor welke doelgroepen werken zij, wat is de kwaliteit, enz. de cliënten informeren over opleidingsmogelijkheden, welke opleidingen zijn er welke opleidingsinstituten zijn er, enz.; de cliënt ondersteunen bij de bespreking van zijn reïntegratieplan bij UWV of gemeente de cliënt adviseren bij de keuze van een reïntegratiedienstverlener; de cliënt adviseren en desgewenst ondersteunen als de cliënt samen met reïntegratiedienstverlener een reïntegratietraject gaat opstellen; de cliënt ondersteunen tijdens de procesgang, desgewenst moet de cliënt bij ieder beslismoment voor advies bij de werkherkansingsadviseur terecht kunnen. Als er stagnatie optreedt in de procesgang, moet de cliënt een beroep op de werkherkansingsadviseur kunnen doen om deze stagnatie op te heffen; de cliënt adviseren en ondersteunen tijdens zijn reïntegratietraject (op de achtergrond aanwezig zijn bij het doorlopen van reïntegratietraject). 6.2 Noodzakelijke vaardigheden Kennis van de wetgeving op het terrein van de sociale zekerheid; Het kunnen geven van informatie over wetgeving op het terrein van de sociale zekerheid; Kennis van de reïntegratiemarkt (bedrijven en producten) en het kunnen geven van informatie hierover; Kennis van opleidings- en scholingsmogelijkheden; Kennis van de sociale kaart; Het kunnen ondersteunen van de cliënt, de cliënt in staat stellen zijn eigen beslissingen te nemen (niet voor of over de cliënt beslissen); Het kunnen adviseren van de cliënt over sociale verzekeringswetgeving; Het kunnen adviseren van de cliënt over reïntegratiemarkt; Het kunnen adviseren van de cliënt over instelling(en) voor dienstverlening in het kader financiële, sociale problemen, enz; Het met de cliënt inzichtelijk kunnen maken van zijn mogelijkheden en vaardigheden; Het met de cliënt inzichtelijk kunnen maken van noodzakelijke producten en voorzieningen ten behoeve van toeleiding naar werk en behoud van werk; 21

22 Het kunnen adviseren en/of ondersteunen van de cliënt bij het opstellen van zijn reïntegratieplan; Het kunnen bieden van ondersteuning aan de cliënt bij de bespreking van het reïntegratieplan met UWV of gemeente; Het kunnen verzorgen begeleiding aan de cliënt bij zijn reïntegratietraject; Het kunnen beoordelen van reïntegratietrajecten; De Cliënt adviseren over reïntegratietrajecten; Contact kunnen onderhouden met relevante organisaties; Het kunnen bewaken van de procesgang o.a. bij stagnatie in staat zijn de procesgang vlot te trekken; Het kunnen rapporteren over werkzaamheden en resultaten; Dossiers kunnen aanleggen en actueel houden; Het kunnen vervanging van collega's. 6.3 Functie-eisen Kennis en affiniteit met werkzoekenden (met of zonder een arbeidshandicap); Kennis van gesprekstechnieken; Kennis van wetgeving op het terrein van de sociale zekerheid en arbeidsrecht; Kennis van de arbeidsmarkt; Kennis van de reïntegratiemarkt; Kennis van de sociale kaart; Kennis over belastbaarheid; Deskundigheid op het terrein van het geven van loopbaanadviezen, het (laten) afnemen en interpreteren van een assessment en van scholingsmogelijkheden voor de cliënt; Kennis van methodieken op het terrein van begeleiding en advisering; Didactische vaardigheden; Onderhandelingsvaardigheden; Goede mondelinge en schriftelijke vaardigheden; Flexibele persoonlijkheid; Zelfstandig kunnen werken en plannen; Observatievermogen. 6.4 Opleidingseisen Relevante opleiding op minimaal HBO-niveau of werk en denkniveau HBO; Verplichte deelname aan relevante bijscholing; 22

23 7 Bijlage 2 Procesgang van vraag tot reïntegratie Het proces van vraag tot reïntegratie zou langs de volgende stappen moeten verlopen. Waarbij de cliënt desgewenst ondersteuning van een werkherkansingsadviseur moet kunnen krijgen. In het bijzonder in de oriëntatiefase maar ook voor advisering en ondersteuning tijdens de uitvoeringsfase. 7.1 Oriëntatie fase Stap 1 opstellen reïntegratieplan Als eerste stap naar reïntegratie maakt de cliënt, desgewenst met ondersteuning van de werkherkansingsadviseur, een analyse van zijn wensen en mogelijkheden. Op basis van de analyse van wensen en mogelijkheden stelt de cliënt zijn reïntegratieplan op. De analyse van wensen en mogelijkheden vormt een onderdeel van het reïntegratieplan. Stap 2 vaststellen reïntegratieplan Het UWV of gemeente beoordelen het door de cliënt opgestelde reïntegratieplan. De beslissing over de goedkeuring van het reïntegratieplan is voor bezwaar en beroep vatbaar. Stap 3 keuze tussen PRB of inkoop reïntegratieproducten via UWV of gemeente Voor het realiseren van zijn reïntegratieplan kan de cliënt kiezen tussen een PRB of inkoop via het UWV of gemeente. De hoogte van het PRB wordt vastgesteld op grond het reïntegratieplan. 7.2 Uitvoeringsfase Stap 4 keuze reïntegratiedienstverlener De cliënt die voor een PRB kiest kan zijn eigen reïntegratiedienstverlener kiezen. Als de cliënt kiest voor inkoop via het UWV of gemeente dan heeft de cliënt in eerste instantie de keuze tussen door UWV of gemeente gecontracteerde reïntegratiedienstverleners. Indien hij zich niet kan vinden in de door de UWV of gemeente gecontracteerde reïntegratiedienstverleners kan de cliënt een ander door hem gewenste reïntegratiedienstverlener kiezen. Stap 5 Opstellen trajectplan De cliënt gaat vervolgens samen met de reïntegratiedienstverlener zijn reïntegratietraject nader uitwerken. Het reïntegratietraject voorzien van een handtekening van de reïntegratiedienstverlener en de cliënt wordt naar gemeente of UWV gestuurd. Indien reïntegratiedienstverlener en de cliënt niet tot overeenstemming komen over het reïntegratietraject melden zij dit aan het UWV of gemeente. De cliënt krijgt dan de mogelijkheid om een ander reïntegratiedienstverlener te kiezen. Stap 6 rapportage De reïntegratiedienstverlener en de cliënt rapporteren regelmatig (1 x per drie maanden) over de voortgang van het traject. Deze voortgangsrapportage moet zowel door cliënt als reïntegratiedienstverlener worden ondertekend. In de voortgangsrapportage wordt de mening van de cliënt opgenomen. 23

24 Stap 7 afronding traject Als het reïntegratietraject is afgerond of beëindigd wordt door de reïntegratiedienstverlener en de cliënt een eindrapportage opgesteld waarin het bereikte resultaat wordt vastgelegd. Als een traject voortijdig wordt beëindigd, dient te worden aangegeven wat de reden voor de voortijdige beëindiging is. Ook bij voortijdige beëindiging wordt het bereikte resultaat vastgelegd. De eindrapportage moet zowel door cliënt als reïntegratiedienstverlener worden ondertekend. In de eindrapportage wordt de mening van de cliënt opgenomen. 7.3 De rol en positie van de diverse partijen in de procesgang Bij het inzetten van reïntegratiemiddelen zijn vier partijen betrokken: De cliënt; Landelijke overheid; UWV of Gemeente; Reïntegratiedienstverleners. Iedere partij heeft zijn eigen verantwoordelijkheid en zijn eigen positie en rol in het systeem. De cliënt: De cliënt moet goed geïnformeerd zijn over zijn keuze mogelijkheden; De cliënt moet goed geïnformeerd zijn over de procedures; De cliënt moet goed geïnformeerd zijn over zijn rechten en plichten De cliënt moet adequate ondersteuning kunnen krijgen tijdens de gehele procesgang van vraag tot reïntegratie (werkherkansingsadviseur); De cliënt kan kiezen tussen een Persoonsgebonden Reïntegratiebudget en een reïntegratietraject dat wordt ingekocht via UWV of gemeente; De cliënt stelt zijn reïntegratieplan op; De cliënt heeft het recht om een reïntegratiedienstverlener te kiezen. Hij kan niet alleen kiezen tussen de door het UWV of gemeente gecontracteerde bedrijven maar ook daar buiten; De cliënt en de reïntegratiedienstverlener zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het opstellen van het reïntegratietraject; De cliënt kan een andere reïntegratiedienstverlener kiezen als hij niet tot overeenstemming komt over een reïntegratietraject; De cliënt kan in bezwaar en beroep tegen een beslissing van UWV of gemeente over noodzakelijke producten; De Cliënt en de reïntegratiedienstverlener zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het opstellen van voortgangsrapportage en eindrapportage. Landelijke Overheid De overheid stelt het beschikbare macrobudget voor UWV en gemeenten vast; De overheid verdeelt het beschikbare macrobudget voor gemeenten over de gemeenten; De overheid is verantwoordelijk voor het systeem en de goede werking van de reïntegratiemarkt; De overheid stelt het kader voor de aanbestedingsprocedure vast; De overheid laat de Inspectie Werk en Inkomen toezicht houden op het systeem waarin opdrachtgevers reïntegratieproducten inkopen en handelen volgens de gestelde aanbestedingscriteria; 24

25 Het UWV en gemeente UWV of gemeente faciliteren de cliënt om zijn eigen regie te voeren bij reïntegratie; UWV of gemeente nemen de beslissing over de goedkeuring van het reïntegratieplan; UWV en gemeente laten de cliënt kiezen tussen een PRB of een reïntegratietraject dat door UWV of gemeente wordt ingekocht; UWV of gemeente stellen de hoogte van het PRB vast op grond van het goed gekeurde reïntegratieplan; Als de cliënt geen PRB wenst, laten UWV of gemeente de cliënt in eerste instantie kiezen tussen de door hen gecontracteerde reïntegratiedienstverleners; UWV of gemeente geeft de cliënt de mogelijkheid om een niet door hen gecontracteerd reïntegratiedienstverlener te kiezen. UWV of gemeente sluit een contract met een reïntegratiedienstverlener die door de cliënt is gekozen; UWV en gemeente besteden reïntegratie aan op basis van raamcontracten; UWV en gemeente leggen verantwoording af aan de overheid over de door hen besteedde reïntegratiemiddelen. De reïntegratiedienstverleners Reïntegratiedienstverlener offreert producten; Reïntegratiedienstverlener werkt samen met cliënt het reïntegratietraject uit; Reïntegratiedienstverlener kan niet eenzijdig besluiten een cliënt terug te sturen; Reïntegratie bedrijf sluit contract met cliënt dan wel met UWV of gemeente op basis van het gezamenlijk opgesteld reïntegratietraject; Reïntegratiedienstverlener verzorgt samen met cliënt voortgangsrapportages en eindrapportage; De reïntegratiedienstverlener werkt desgewenst met andere reïntegratiebedrijven samen; De reïntegratiedienstverlener rekent af op basis van de geleverde producten. 25