Aan de leden van Tweede Kamer Postbus EA Den Haag. Den Haag, 26 september Betreft: Miljoenennota 2007 Ref.

Transcriptie

1 Aan de leden van Tweede Kamer Postbus EA Den Haag Den Haag, 26 september 2006 Betreft: Miljoenennota 2007 Ref.: LCR/060118/ER/JL Geachte dames en heren, De Landelijke Cliëntenraad heeft kennisgenomen van de miljoenennota en de rijksbegroting van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid De miljoenennota staat in het teken van het (verder) versterken van de economische structuur, het verbeteren van de koopkracht en extra investeringen in jeugd en veiligheid. De begroting van het ministerie van Sociale Zaken en werkgelegenheid staat in het teken van investeren in mensen. Nu de economie weer in de lift zit, willen de bewindslieden van SZW dat zoveel mogelijk mensen daarvan profiteren. Naast maatregelen om de koopkracht te verbeteren, moeten zoveel mogelijk mensen aan het werk worden geholpen. De Landelijke Cliëntenraad wil hierbij aandacht vragen voor de volgende onderwerpen. 1 Koopkracht; 2 Meer mensen aan het werk; 3 Arbeidsadviseur; 4 Cliëntenparticipatie. 1 Koopkracht Het kabinet stelt ruim een miljard euro beschikbaar voor lastenverlichting. Vrijwel iedereen krijgt extra koopkracht. Mensen op het sociaal minimum gaan er volgens de koopkrachtplaatjes 1 à 1¼% op vooruit. Dat is niet voldoende om hun inkomenspositie echt te verbeteren. Mensen met een inkomen op of net boven het sociaal minimum zijn er in de achterliggende jaren fors op achteruitgegaan. Velen noemen hun inkomenssituatie uitzichtloos. Ook nu zijn er een aantal financiële onzekerheden die deze groep treffen. Zo bestaat er onduidelijkheid over de kosten voor de ziektekostenverzekering. De verwachting is dat deze kosten komend jaar fors zullen stijgen het is de vraag of de zorgtoeslag de verhoging van deze kosten voldoende compenseert. De WMO wordt per 1 januari 2007 ingevoerd. Het is nog onduidelijk wat dit gaat betekenen voor de eigen bijdrage. De verlaging van de huurtoeslag in 2004 heeft voor deze groep al grote financiële gevolgen gehad. De korting op de huurtoeslag loopt in 2007 verder op. Huurders profiteren volgend jaar niet van de koopkrachtverbetering die het kabinet voorspiegelt. Huurders met een laag inkomen kunnen er in 2007 zelfs verder op achteruitgaan. Dat geldt vooral voor de ruim 1 miljoen hurende huishoudens die huurtoeslag ontvangen.

2 Dit is het gevolg van een grotere korting op de huurtoeslag en een hogere huurverhoging. Daar komt bij dat de lastenverlichtingen die het kabinet voor de burger in petto heeft, het minst aantikken voor huurders met een laag inkomen. De verhoging van de AOW van 4 euro gaat op aan de huurverhoging en de energiecompensatie is ontoereikend om de gestegen energiekosten op te vangen. Veel huurders hebben in 2007 door dit kabinetsbeleid per saldo minder te besteden. Voor de ontvangers van huurtoeslag met een minimuminkomen, waaronder veel ouderen met alleen AOW, betekent het ronduit armoede. Als de nieuwe huurwetgeving per 1 januari 2007 wordt ingevoerd (het wetsvoorstel moet nog in de Tweede Kamer worden behandeld) zullen de huren in 2007 fors stijgen. Dat betekent een forse aanslag op de koopkracht. Wij verzoeken u zorg te dragen dat de minima er daadwerkelijk op vooruitgaan, de aanslagen op de koopkracht als gevolg van ziektekostenverzekering, eigen bijdrage WMO en woonlasten dienen voor hen volledig te worden gecompenseerd. 2 Meer mensen aan het werk Het klinkt mooi de uitspraken van dit kabinet dat zij niemand afschrijven. Maar wat betekent dit concreet. De effecten van de Wwb worden veelvuldig bejubeld. Minder mensen in een uitkering. Maar hoe zit dat met de langdurige werklozen, mensen die al lang in de bijstand zitten en de herbeoordeelde WAO-ers. Ervaringen uit het verleden laten zien dat mensen met een grote achterstand op de arbeidsmarkt nauwelijks hebben geprofiteerd van een aantrekkende arbeidsmarkt. In het kader van het bejubelde beleid in het kader van de Wwb zijn slechts de kansrijken aan werk geholpen, waarbij de vraag kan worden gesteld of zij ook werk hadden gevonden zonder hulp. Er is en wordt nog altijd nauwelijks geïnvesteerd in mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Het wetsvoorstel voor zogenaamde terugkeerbanen biedt voor hen geen soelaas. Twee jaar werken met behoud van uitkering om te kunnen vaststellen wat iemand kan, vindt de LCR onaanvaardbaar. Terugkeerbanen is in deze een eufemistische term voor bezigheidsbanen. Voor hen waarvan wordt vastgesteld dat zij geen perspectief hebben op deelname aan de arbeidsmarkt, dient een passend alternatief te worden ontwikkeld. Dit passende alternatief is niet zoals het kabinet overweegt, in bepaalde gevallen en onder bepaalde voorwaarden af te wijken van de maximale duur van twee jaar terugkeerbaan. Voor deze groep dient structurele loonvormende arbeid beschikbaar te komen, waarbij loonkostensubsidies kunnen worden ingezet om werkgevers te compenseren voor de lagere arbeidsprestatie en eventuele extra begeleiding van deze werknemers. Mensen met een bijstandsuitkering hebben nauwelijks inspraak bij het opstellen van een reïntegratieplan, de keuze van reïntegratie-instrumenten en reïntegratiebedrijven. Een individuele reïntegratie overeenkomst (IRO) of een persoonsgebonden reïntegratiebudget (PRB) is slechts in een enkele gemeente mogelijk. Scholing wordt slechts zeer beperkt ingezet. De LCR verzoekt u zorg te dragen dat: 1 Er daadwerkelijk wordt geïnvesteerd wordt in mensen. Waarbij mensen in staat worden gesteld hun eigen verantwoordelijkheid waar te maken, hetgeen betekent: inspraak in hun reïntegratietraject, inspraak in reïntegratie instrumenten en bij het kiezen van reïntegratiebedrijven, mogelijkheden voor PRB of IRO. 2 Voor hen die geen perspectief hebben op deelname aan de arbeidsmarkt, dient structurele loonvormende arbeid beschikbaar te komen, waarbij loonkostensubsidies kunnen worden ingezet om werkgevers te compenseren voor de lagere arbeidsprestatie en eventuele extra begeleiding van deze werknemers. 2

3 3 Arbeidsadviseur Sinds juli 2004 zijn er onafhankelijke arbeidsadviseurs aan het werk. Hier kunnen werkzoekenden met en zonder uitkering terecht voor onafhankelijk en vrijblijvend advies over werk en reïntegratie. Daarbij kan het gaan om werkzoekenden die op het punt staan een eigen reïntegratieplan op te stellen, maar bijvoorbeeld ook om werkzoekenden die zich zo breed mogelijk willen laten informeren om goed voorbereid in gesprek te gaan met een klantmanager van UWV of gemeente over de mogelijkheden om weer aan het werk te gaan. Ook werknemers die met ontslag bedreigd worden of ziek zijn, kunnen bij de arbeidsadviseur terecht. Vanaf juli 2004 is de arbeidsadviseur nauwlettend gevolgd en geëvalueerd. De centrale vraag hierbij was: Wat is de toegevoegde waarde van de arbeidsadviseur in de ketendienstverlening? In de rapportage van de eindevaluatie 1 wordt de vraag of de arbeidsadviseur een toegevoegde waarde heeft volmondig met ja beantwoord. Niet, zoals wel eens wordt gedacht, om de steken op te vangen die de ketenpartners CWI, UWV en gemeenten laten vallen, maar als voorziening om de rol en de verantwoordelijkheid van de cliënt in de sociale zekerheid handen en voeten te geven en hem te ondersteunen bij het maken van eigen keuzes en het zoeken naar oplossingsstrategieën om aan het werk te komen. De klanten van de arbeidsadviseur zijn zeer tevreden over de dienstverlening. Klanten waarderen de klantgerichtheid van de arbeidsadviseur, zijn deskundigheid en het centraal stellen van hun vraag. Ook zijn zij zeer tevreden over de wijze waarop zij worden behandeld (respectvol). Uit de effectenanalyse blijkt dat de ondersteuning van de arbeidsadviseur het meeste effect heeft bij kansarmere groepen. Eén op de vijf klanten van de arbeidsadviseur is nog niet werkloos maar wordt met ontslag bedreigd of is ziek. Daarmee heeft de arbeidsadviseur ook een functie bij het voorkomen van werkloosheid. De minister van SZW moet thans beslissen of de arbeidsadviseur blijft voort bestaan. Het experiment eindigt op 31 december Wij verzoeken u zorg te dragen dat de arbeidsadviseur structureel wordt ingevoerd, zodat de werkzoekenden gebruik kunnen blijven maken van de onafhankelijke adviseur. 3 Cliëntenparticipatie Met de komst van de Wet SUWI en ook in de Wwb is cliëntenparticipatie in wetgeving verankerd. Cliëntenraden hebben een belangrijke rol bij de uitvoering van de sociale zekerheid. Cliëntenraden kunnen bijdragen aan klantgerichte dienstverlening, verbetering van wet- en regelgeving. Om de cliëntenraad in staat te stellen zijn rol goed te spelen, moet aan een aantal randvoorwaarden zijn voldaan. Eén van deze randvoorwaarden betreffen de materiële (financiële middelen) om de werkzaamheden te kunnen verrichten. De materiële middelen waarover cliëntenraden in de sociale zekerheid kunnen beschikken zijn zeer divers. Het wordt aan de uitvoeringsinstellingen overgelaten welke middelen zij ter beschikking willen stellen. Hiertoe wordt geen enkele richtlijn gegeven. De vrijblijvendheid die uitvoerders van de sociale zekerheid zich permitteren met betrekking tot het budget dat zij aan hun cliëntenraad ter beschikking stellen, dient te worden weggenomen. Inspraak van cliënten is een serieuze zaak die ook serieus genomen moet worden. Deze zienswijze is wel doorgedrongen tot het ministerie van VWS met betrekking tot cliëntenraden bij zorginstellingen bij het ministerie van SZW is men nog niet zover. Vanwege de voor vele cliëntenraden zeer beperkte middelen pleit de LCR voor een Fonds voor cliëntenraden. Via dit fonds wil de LCR cliëntenraden in staat stellen hun achterban te raadplegen, scholing te volgen, deskundigen te raadplegen en onderzoek te laten uitvoeren. 1 De kracht van onafhankelijk advies; Eindrapportage en evaluatie Arbeidsadviseur; Periode januari 2005 tot en met juni 2006; TNO/Arcon; 18 juli

4 Voor de uitwerking van dit voorstel heeft het ministerie van SZW een medewerker van zijn ministerie aan de LCR beschikbaar gesteld. In de begroting van het ministerie van SZW ziet de LCR dat de bijdragen vanuit het ministerie van SZW voor cliëntenparticipatie in de afgelopen jaren sterk zijn afgenomen. Van 7,1 miljoen euro in 2005 naar 865 duizend euro in 2007 en in 2008 zal nog slechts 280 duizend euro beschikbaar zijn. Als het kabinet de stem van de burger belangrijk vindt dan dient zij cliëntenraden ook in staat te stellen de stem van de burger te laten horen. Daartoe dient het ministerie van SZW zorg te dragen dat uitvoeringsinstellingen en gemeenten voldoende middelen beschikbaar stellen voor hun cliëntenraden, zodat het functioneren van deze raden niet in de knel komt. Vergelijkbaar met het ministerie van VWS zouden er bindende landelijke richtlijnen moeten worden opgesteld met betrekking tot noodzakelijke materiële middelen (kamerstuk 27807, nr. 27). Het ministerie van SZW dient daarnaast voldoende middelen beschikbaar te stellen voor subsidies ten behoeve van extra activiteiten van cliëntenraden. De LCR verzoekt u zorg te dragen dat: 1 Er bindende landelijke richtlijnen komen voor de facilitering van cliëntenparticipatie; 2 De voorgestelde bezuiniging op het budget voor bijdragen aan cliëntenraden te niet worden gedaan en er ten minste het zelfde budget als in 2006 beschikbaar komst (2,1 miljoen). De LCR verzoekt u zijn reactie te betrekken bij de algemene beschouwingen. Met vriendelijke groet J.P. Laurier Voorzitter Samenstelling Landelijke Cliëntenraad Landelijke cliëntenorganisaties: Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV), Chronisch zieken en Gehandicaptenraad Nederland (CG-Raad), Cliëntenbond in de geestelijke gezondheidszorg/stichting Landelijke Patiënten en Bewonersraden in de geestelijke gezondheidszorg (Cliëntenbond/LPR), Coördinatieorgaan Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO), Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV), Federatie van Ouderverenigingen (FvO), Landelijke Vereniging van Arbeidsongeschikten (LVA), Samenwerkingsverbanden Landelijk Overleg Minderheden (LOM), vertegenwoordigers van cliëntenraden bij UWV, CWI en SVB, vertegenwoordigers van de gemeentelijke cliëntenparticipatie te weten: Landelijk Netwerk Cliëntenorganisaties/Samenwerkingsverband Mensen Zonder Betaald Werk (LNCO/SMZBW), Landelijke Vereniging Thuislozen (LVT), Landelijk overleg cliëntenraden Sociale Zekerheid (LocSZ). 4

5 5