Stappenplan laaggeletterdheid op de werkvloer

Transcriptie

1 1 Stappenplan laaggeletterdheid op de werkvloer

2

3 Den Haag, 3 september 2012 Geachte heer/mevrouw, Voor u ligt een boekje met tips en informatie over de aanpak van laaggeletterdheid op de werkvloer. De Nederlandse beroepsbevolking telt 1,1 miljoen laaggeletterde mensen. Zij hebben door hun beperkte taalvaardigheden grote moeite om volledig te participeren in de moderne samenleving. Laaggeletterdheid heeft grote consequenties voor werkgevers en werknemers. Denk aan: veiligheidsrisico s doordat grote aantallen werknemers geen veiligheidsinstructies kunnen lezen; meer kosten door ziekteverzuim en productieverlies; minder benutting van het arbeidspotentieel en beperkte mogelijkheden voor bij- en omscholing van laaggeletterde werknemers. Om werkgevers te helpen met de aanpak van laaggeletterdheid op hun werkvloer heeft Stichting Lezen & Schrijven een standaard Plan van Aanpak en een Stappenplan ontwikkeld. Het standaard Plan van Aanpak (zie de bijgevoegde USB-stick) is zo geschreven dat u het makkelijk kunt toepassen als aanvalsplan tegen laaggeletterdheid binnen uw eigen bedrijf. De medewerkers van Stichting Lezen & Schrijven staan voor u klaar om mee te lezen met uw Plan van Aanpak dat u voor uw bedrijf hebt ingevuld. Ook voorzien zij u graag van (gratis) advies over de implementatie van het plan. Wij hopen dat stimuleren van taalvaardigheden binnen uw bedrijf op deze manier een structurele plek krijgt en dat uw medewerkers daardoor beter in staat zijn zich te ontwikkelen en bij te dragen Met vriendelijke groet, Merel Heimens Visser Algemeen directeur Stichting Lezen & Schrijven 3

4 4

5 Vooraf Dit is een Stappenplan voor een structurele aanpak van laaggeletterdheid binnen uw organisatie. Door deze stappen te volgen komt u tot een structurele aanpak van laaggeletterdheid. Bij elke stap bieden wij u tips waaruit u een passende keuze kunt maken. Aan de hand van dit Stappenplan kunt u het standaard Plan van Aanpak uitwerken voor uw organisatie. De vijf stappen in de aanpak van laaggeletterdheid hangen met elkaar samen en lopen soms parallel. Voordat we de stappen beschrijven, geven we u het volgende mee: op de werkvloer vergt aandacht. Het onderwerp is vaak onbekend en moet telkens opnieuw geagendeerd worden. Door steeds weer dezelfde informatie te bieden worden meer ogen geopend in de organisatie en ontstaat draagvlak om het probleem aan te pakken. presentatie tijdens het wekelijkse managementteamoverleg); sprake brengen van laaggeletterdheid tijdens functioneringsgesprekken); invullen van een werkbriefje waar de medewerker moeite mee heeft); - Heeft u vragen over dit Stappenplan, het Plan van Aanpak, of wilt u graag meer informatie ontvangen? Kijk dan op Ook kunt u contact opnemen met Stichting Lezen & Schrijven. Via taalwerkt@lezenenschrijven.nl of telefonisch: op. U versnelt de aanpak van laaggeletterdheid als u deze aanhaakt bij:

6 1 Stap Strategieontwikkeling 1. Strategieontwikkeling Omvang laaggeletterdheid binnen de organisatie Door in kaart te brengen wat de mogelijke omvang van laaggeletterdheid binnen uw organisatie is, kunt u goed inschatten hoe breed de aanpak moet zijn. Laaggeletterdheid komt bij verschillende groepen mensen voor. Zij delen vaak de volgende kenmerken: beroepsonderwijs); Denkt u hierbij aan mondelinge en schriftelijke taalvaardigheden van deze personen. Ook de volgende zaken vragen aandacht bij het bepalen van de omvang van laaggeletterdheid binnen uw organisatie: lees- en schrijfproblemen hebben. Maar liefst 69% van de 1,1 miljoen laaggeletterden (16-65 jaar) is autochtoon. in lagere of elementaire beroepen in de sectoren zorg & welzijn (25%), industrie & energie (20%), dienstverlening (11%) 1. u 6% neemt van het totaal aantal medewerkers in uw organisatie, krijgt u een indicatie van het aantal laaggeletterden in uw organisatie. Probeer dit aantal bij te stellen aan de hand van informatie over doelgroepen in uw organisatie (bijvoorbeeld relatief veel laagopgeleide medewerkers), of over het soort organisatie, zie de percentages hierboven. Ook concrete signalen van leidinggevenden zijn belangrijk om mee te nemen bij het maken van een schatting. wordt getest op zijn of haar taalvaardigheid. Deze taalscan kan uitgevoerd worden door een taalaanbieder, door inzet van de eyetracker ( of u kunt de taalscan gebruiken die ontwikkeld is door FNV en VNO- NCW. ( Projectleider(s) aanpak van laaggeletterdheid De uitvoering van het Plan van Aanpak vraagt een continue aansturing door één of meerdere interne 6

7 Stap 1 projectleider(s). Stel daarom een projectleider(s) aan. Het is van belang om hen in een zo vroeg mogelijk stadium te betrekken, zodat zij zich mede-eigenaar voelen van zowel het probleem als het Plan van Aanpak voelen. Opstellen Plan van Aanpak Vul aan de hand van de stappen in dit Stappenplan het Plan van Aanpak in. op de werkvloer? Welke mogelijkheden bieden Opleiding & Ontwikkeling fondsen of andere afspraken binnen uw branche? ven geheel of gedeeltelijk onder werktijd volgen? plaatsvinden of juist op een andere locatie? Afhankelijk van de antwoorden op bovenstaande vragen kunt u besluiten om te kiezen voor een algemene intensieve of juist korte taakgerichte taalcursus. Strategieontwikkeling Scholingsvraag Voordat u een aanbieder van cursussen lezen en schrijven selecteert is het belangrijk dat u de scholingsbehoefte in kaart heeft. De passende scholingsvraag kunt u bepalen aan de hand van een aantal vragen zoals: beeld het bijhouden van een logboek, het sturen van s, (andere) digitale vaardigheden of het bedienen van machines? die u kunt gebruiken 2. gemeente gesubsidieerde cursussen beschikbaar Afhankelijk van uw scholingswensen en beschikbare middelen kunt u kiezen voor het taalaanbod van een particuliere taalaanbieder, een regionaal opleidingencentrum (ROC) of een alternatieve cursus via vrijwilligersorganisaties. Meer informatie over de verschillende aanbieders van cursussen lezen en schrijven vindt u op 7

8 1 Stap Strategieontwikkeling Draagvlak en akkoord Plan van Aanpak Presenteer het Plan van Aanpak aan de directie en overtuig hen van de meerwaarde om dit plan uit te voeren. Vraag hun medewerking om via hun kanalen het thema laaggeletterdheid binnen de organisatie te verspreiden. Leg het Plan van Aanpak voor aan het bestuur of directie en laat het accorderen. Resultaat: Akkoord van directie/bestuur en startklaar voor uitvoer van het Plan van Aanpak. 1 D. Fouarge, W. Houtkoop & R. van der Velden, Laaggeletterdheid in 2011 groep doorlopende leerlijnen taal en rekenen, H. Meijerink,

9 Stap 1 9

10 2 Stap Bewustwording creëren 2. Bewustwording creëren Interne campagne laaggeletterdheid Het is van belang om te verkennen welke interne communicatiemiddelen en kanalen u kunt gebruiken voor het bekendmaken van de aanpak van laaggeletterdheid. Deze middelen en kanalen kunt u benutten om de mogelijkheden en voordelen van het volgen van een cursus lezen en schrijven te illustreren. Denkt u daarbij aan de volgende punten: autochtoon/allochtoon of man/vrouw) die elk een eigen communicatiestrategie nodig hebben? effectief bereikt? (bijvoorbeeld werkoverleggen, persoonlijk contact met leidinggevende, intranet, etc.) uitgevoerd rond laaggeletterdheid of een andere werkgerelateerde scholing de afgelopen jaren? Welk soort actie sloeg aan? organisatie de bestaande campagnemiddelen van Stichting Lezen & Schrijven inzetten, zoals campagnematerialen zijn gratis te downloaden op of Activeren managers, teamleiders en leidinggevenden teamleiders mogelijk te maken hebben met laaggeletterde collega s en raadpleeg hen over de plannen om laaggeletterdheid aan te pakken. Denk hierbij aan het belang van hun rol als leidinggevende maar ook aan het belang van hun rol als naaste collega en vertrouwenspersoon. Overtuig en betrek managers, leidinggevenden, personeelszaken, opleidingscoördinatoren, de communicatieafdeling en de ondernemingsraad hierbij. U kunt een bijeenkomst organiseren om laaggeletterdheid te agenderen. Maar u kunt het thema ook bespreken of presenteren tijdens een werkoverleg, de jaarlijkse studiedag benutten voor een workshop over laaggeletterdheid, enzovoort. Training Herkennen & Doorverwijzen Organiseer een training Herkennen & Doorverwijzen. Doel van deze training is om direct leidinggevenden bekend te maken met de problematiek van laaggeletterdheid. Na de training weten zij hoe ze collega s kunnen bevrijden uit het isolement dat 10

11 Stap 2 hun taalachterstand met zich meebrengt en naar welke taalaanbieder zij hun collega s kunnen doorverwijzen. Stichting Lezen & Schrijven verzorgt de training altijd in samenwerking met een door u gekozen taalaanbieder en een Taalambassadeur die over zijn ervaringen als laaggeletterde vertelt. Train-de-trainer cursus Afhankelijk van de grootte van uw organisatie kunt u leidinggevenden een train-de-trainer cursus laaggeletterdheid aanbieden zodat zij andere/nieuwe collega s kunnen opleiden in het herkennen en doorverwijzen van laaggeletterdheid. Wanneer uw organisatie meerdere vestigingen verspreid door het land heeft is deze training een aanrader. Neem voor meer informatie contact op met Stichting Lezen & Schrijven. Resultaat: Uw organisatie is startklaar voor de werving van (vermoedelijk) laaggeletterde medewerkers. Bewustwording creëren 11

12 12

13 Stap 3 3. Brede werving en aanbieden scholing Implementatie campagne Aan de hand van de inventarisatie en het vastgestelde Plan van Aanpak kunt u een eigen campagne binnen uw organisatie starten. Het is aan te raden te communiceren via verschillende kanalen om de boodschap goed over te brengen. medewerker een eenvoudig geschreven persoonlijke brief ontvangt, zich bewust wordt van het probleem, collega s herkent die laaggeletterd zijn of zich op kan geven voor een cursus lezen en schrijven. zijn te downloaden via of verkrijgbaar via Stichting Lezen & Schrijven. intranet en hang het op het prikbord. mand die op latere leeftijd heeft leren lezen en schrijven en zijn ervaringen deelt met anderen om de problematiek van laaggeletterdheid onder de aandacht te brengen. Als medewerkers zich kunnen komen zij makkelijker voor hun taalprobleem uit. werkers binnen uw organisatie. als thema lezen en schrijven. Dit kunt u combineren met een markt over diverse opleidingen of sluit aan op een ander thema. met lezen en schrijven. workshops of theatervoorstellingen organiseren waarmee u het thema bespreekbaar maakt. Benaderen van vermoedelijk laaggeletterde medewerkers Laat (vermoedelijk) laaggeletterde medewerkers benaderen door een directe leidinggevende of een vertrouwenspersoon. Maak het probleem laaggeletterdheid bespreekbaar door de signalen die u heeft opgemerkt op tafel te leggen. Controleer of het klopt dat de medewerker moeite heeft met lezen en schrijven. Normaliseer het probleem door uit te leggen dat veel mensen moeite hebben met taal. Moedig uw medewerkers aan om deel te nemen aan een cursus lezen en schrijven. Maak hierbij ook goed duidelijk wat de persoonlijke voordelen zijn, Brede werving en aanbieden scholing 13

14 3 Stap Brede werving en aanbieden scholing zoals minder stress, meer zelfvertrouwen en persoonlijke groei. Leg eventuele afspraken met medewerkers over taalscholing ook vast, zodat u er later in functioneringsgesprekken of werkoverleggen weer op terug kunt komen. Registratie aanmelding voor cursus Door de aanmeldingen voor een cursus op een centraal punt bij te houden kan er makkelijk geschakeld worden met de taalaanbieder. U heeft dan een overzicht van het aantal cursisten en u kunt makkelijker gebruikmaken van de opleidingsfondsen. De gemaakte afspraken met medewerkers moeten vastgelegd worden en vorderingen worden bijgehouden op een centrale plek om zo het effect van de cursus te kunnen meten. Voorbereiding start cursus door taalaanbieder Op basis van het aantal aanmeldingen maakt u afspraken met de taalaanbieder om de taalcursus te starten. de laaggeletterde doorverwijzen naar een ROC in de buurt. De intercedent kan zelf bellen of doorverwijzen naar de Nationale Bellijn lezen en schrijven: Persoonlijke ontwikkeling Zie er gezamenlijk met de taalaanbieder op toe dat de aangemelde medewerkers daadwerkelijk aan de cursus deelnemen. Het is belangrijk hen te blijven stimuleren, complimenteren en te steunen. Vraag ook aan de leidinggevenden om deze rol op zich te nemen. Kennismakingsbijeenkomst Om de drempel voor uw medewerkers te verlagen helpt het om een kennismakingsbijeenkomst te organiseren tussen medewerkers en de taalaanbieder. is het belangrijk om goede afspraken te maken met het uitzendbureau. De uitzendbranche heeft in haar CAO opgenomen laaggeletterdheid aan te pakken. Vraag of het uitzendbureau bij de eerste intake al een taalscan kan uitvoeren 3. Ook kan zij

15 Stap 3 Taalniveau niveau van uw medewerkers bepaald. Zo kunnen vorderingen van uw medewerkers worden vastgesteld. Spreek op dit punt dus goed af welke leidinggevenden de vorderingen van welke medewerkers in de gaten houden. Maak verder duidelijke afspraken met de taalaanbieder over het niveau dat de medewerker moet bereiken. Cursus lezen en schrijven De taalaanbieder start met het geven van cursussen lezen en schrijven voor laaggeletterde medewerkers. Overleg regelmatig met de taalaanbieder zodat u goed op de hoogte blijft van vorderingen en mogelijke knelpunten. Resultaat: Brede werving en aanbieden scholing Medewerkers die moeite hebben met lezen en schrijven volgen een cursus op maat. 15

16 16 Hefgroep Kinderopvang Rotterdam

17 Stap 4 4. Monitoring en effectmeting Evaluatie met medewerkers Door regelmatig met de medewerkers het gesprek aan te gaan over hun taalscholing, zowel formeel als informeel, draagt u ook bij aan zijn of haar enthousiasme en aan het versterken van het eindresultaat. Vraag naar het plezier van de medewerker, de aard van de opdrachten en de invloed die de voortgang heeft op hun werk en privéleven. Maak eventueel ook gebruik van de uitkomsten van tevredenheidsonderzoeken van uw organisatie. Evaluatie met taalaanbieder Ook periodiek vastgestelde evaluatiemomenten met de taalaanbieder geven u inzicht in de voortgang van uw medewerkers. Uw belangstelling zal ook motiverend werken op de medewerkers die een cursus lezen en schrijven volgen. te benoemen zodat intern het draagvlak voor de aanpak verder groeit. Effectmeting Bij organisaties die u voorgingen in de aanpak van laaggeletterdheid op de werkvloer is duidelijk gebleken dat de effecten van de cursus goed merkbaar zijn in het werk. Diverse taalaanbieders voeren een nulmeting en eindmeting uit en meten daarmee de effecten van de cursus lezen en schrijven voor de medewerker en werkgever. U kunt ook zelf een onderzoek uitvoeren of de effectmeting naar veranderingen op de werkvloer tijdens een medewerkerstevredenheidonderzoek meenemen. Resultaat: Overzicht van de aantallen cursisten en effecten van de cursus voor de medewerker en werkgever. Monitoring en effectmeting Monitoring Volg de stappen van dit Stappenplan nauwkeurig en beschrijf de aandachtspunten, zodat u een volgende keer uw plan hierop kunt aanpassen. Uiteraard is het ook van belang de winstpunten 17

18 18

19 Stap 5 5. Verankeren en opnemen in beleid Inventarisatie personeelsbeleid Voor een duurzame verankering van geletterdheid in het personeelsbeleid is het belangrijk om te inventariseren op welke plekken dit het beste kan. Plekken waar het thema een structurele plek zou kunnen krijgen zijn: leid Verankering geletterdheid Zorg dat alle betrokken leidinggevenden erop letten dat zij tijdens de uitvoer van het personeelsbeleid rekening blijven houden met het belang van geletterdheid van de medewerkers binnen uw organisatie. U kunt laaggeletterdheid structureel een plek geven in de praktijk door: van functioneringsgesprekken. het taalniveau van de sollicitant. laaggeletterdheid aan te bieden zodat zij andere/ nieuwe collega s kunnen opleiden in het herkennen en doorverwijzen van laaggeletterden. Ook kunnen zij een rol spelen in het blijvend agenderen van het thema. laaggeletterde collega s opnemen in de introductiecursus van nieuwe leidinggevenden. dit zijn collega s die makkelijk laaggeletterdheid herkennen en het gesprek aangaan. Wanneer zij verspreid door de organisatie worden aangewezen blijft de aandacht op het thema gevestigd. Deze collega s vervullen naast hun reguliere functie ook de taak van aandachtfunctionaris. Structureel aanbod cursussen Zorg dat u de taalcursussen structureel aanbiedt. Dit kan door het inkopen van interne trajecten, Verankeren en opnemen in beleid 19

20 5 Stap Verankeren en opnemen in beleid maar ook door samenwerking met het plaatselijke ROC. Ook kunt u zorgen voor: medewerkers op de werkvloer vragen andere medewerkers te helpen hun taalvaardigheid te verbeteren. alen en eenvoudige boeken. van computers met internetverbinding om gebruik te maken van cursussen van Stichting hierover kunt u verkrijgen via Resultaat: Binnen uw organisatie is blijvend aandacht voor het thema laaggeletterdheid en het thema is opgenomen (op verschillende plekken) binnen het beleid. 20

21 21

22 22

23 23

24 Stichting Lezen & Schrijven Koninginnegracht AB Den Haag telefoon: