Stappenplan. Aanpak laaggeletterdheid bij medewerkers
|
|
- Marina Willems
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Stappenplan Aanpak laaggeletterdheid bij medewerkers
2 Werken aan taal is werken aan een toekomst Jenny is 24 en werkt, na haar mbo-opleiding, al een paar jaar als pedagogisch medewerker bij een peuterspeelzaal. Jenny is goed met kinderen: ze geeft ze veel aandacht en ze verzorgt ze goed. Alleen valt het haar leidinggevende op dat Jenny moeite heeft met het invullen van dagrapportages. Jenny is praktisch ingesteld en doet haar overdrachten liever mondeling. Ook pakt ze zelden boekjes om kinderen uit voor te lezen. Wanneer het tijdens werkoverleg over de af te leggen taaltoets gaat, reageert Jenny geprikkeld en zenuwachtig. - Jenny is laaggeletterd en durft hier niet voor uit te komen - Situaties als die van Jenny zijn geen uitzondering. In Nederland is één op de negen mensen laaggeletterd. Zij hebben zó veel moeite met lezen en schrijven, dat ze zich onvoldoende kunnen redden in de samenleving. Zij ervaren problemen thuis, op het werk of met hun gezondheid. In de zorg- en welzijnssector komt laaggeletterdheid relatief vaak voor. Hierbij kun je denken aan pedagogisch medewerkers en kraamverzorgenden. In hun werk mijden zij situaties waarin ze moeten lezen en schrijven en verbergen ze vaak hun problemen. Hoe vullen zij een dossier in? Begrijpen ze de hygiëneen veiligheidsvoorschriften? En welke invloed heeft de taalvaardigheid van je medewerker op de taalontwikkeling van de kinderen? Wanneer je investeert in het verbeteren van lees- en schrijfvaardigheden van je medewerkers, dan zorg je voor: Betere interactie met kinderen en ouders Taalvaardige medewerkers communiceren vaak gemakkelijker en duidelijker. Dit zorgt voor betere interactie met ouders én kinderen, maar ook tussen medewerkers onderling. Betere communicatie zorgt voor meer begrip en minder vragen. Betere pedagogische kwaliteit Wanneer professionals die werken met jonge kinderen taalvaardig zijn, heeft dat ook een positieve invloed op de ontwikkeling van de taalvaardigheid van de kinderen. Geletterde medewerkers zullen enthousiaster zijn in het overbrengen van taal, bijvoorbeeld door het lezen van boeken. 1 Stappenplan Aanpak laaggeletterdheid bij medewerkers
3 Positief imago Organisaties kunnen zich op een positieve manier onderscheiden door extra aandacht te besteden aan taal. Dit spreekt ouders aan en kan een doorslaggevende factor zijn in hun keuze voor jouw organisatie. Als je al actief bent op het gebied van taal, dan is het logisch dat je ook aandacht besteedt aan de taalvaardigheid van je medewerkers. Verlaging van ziekteverzuim Geletterde medewerkers ervaren minder stress op de werkvloer. Zij zijn zelfredzamer, kunnen beter zorgen voor hun eigen gezondheid en zijn minder vaak ziek. Onderzoek wijst uit dat investeren in taal zorgt voor een hoger welzijnsniveau; medewerkers die een taalcursus volgen, geven aan actiever en gelukkiger te zijn. Uit onderzoek 1 blijkt dat de ontwikkeling in woordenschat en mondelinge taal bij kinderen op negenjarige leeftijd sterk samenhangt met de omvang van de woordenschat die was gemeten op driejarige leeftijd. Als je elke dag een kwartier voorleest, leest een kind maar liefst woorden per jaar. Voorlezen is dus ontzettend goed voor de woordenschat van een kind. Wist je dat... 70% van de peuters en kleuters 2 die geregeld zijn voorgelezen hebben voldoende woordenschat om een goede start te kunnen maken op school. 1 Bron: Hart, B. & Risley, T. (2003). The Early Catastrophe. The 30 Million Word Gap by Age 3. American Educator, 27, 1, pp Bron: Kunst van Lezen i.s.m. Boekstart (2011). Meer voorlezen, beter in taal. Effecten van voorlezen op taalontwikkeling. 2 Stappenplan Aanpak laaggeletterdheid bij medewerkers
4 Een beter toekomstperspectief voor kinderen Bijna 13% van alle kinderen loopt het risico om op latere leeftijd onder de noemer laaggeletterd te vallen. Om te voorkomen dat zij later moeite krijgen met lezen en schrijven, is het belangrijk om al van jongs af aan de taalvaardigheid te stimuleren. De taalontwikkeling in de eerste jaren heeft grote invloed op de taalbeheersing op latere leeftijd. Hogere productiviteit en flexibiliteit Geletterde medewerkers zijn minder afhankelijk van collega s, kunnen zelfstandiger werken en zijn productiever. Zij kunnen beter verslagen schrijven en instructies opvolgen. Dit heeft bijvoorbeeld een positief effect op het opvolgen van veiligheidsvoorschriften. Voor meer achtergrondinformatie over laaggeletterdheid kun je ook terecht op onze site Bron: Stichting Lezen & Schrijven (2013). Feiten & cijfers geletterdheid. Taalontwikkeling bij jonge kinderen Heel jonge kinderen zijn bij het leren van taal afhankelijk van wat ze om zich heen horen. Zij kunnen immers nog niet lezen. Kinderen gaan in taal steeds beter patronen herkennen losse klanken, vaste opeenvolgingen van klanken, zinsmelodie en die patronen gaan ze proberen na te bootsen. Ze leren al snel dat klanken iets kunnen betekenen. Als mensen in hun omgeving reageren op de klanken die zij produceren, groeit het begrip van de relatie tussen die klanken en de voorwerpen, handelingen en gezichtsuitdrukkingen die zij om zich heen zien. Kinderen hebben behoefte aan contact met de mensen om zich heen. Dat zorgt ervoor dat zij taal actief inzetten om te communiceren. Het kind gebruikt de bouwstenen uit de taal die het hoort zelfs al voordat het kan praten om zijn mondelinge taalvaardigheid op te bouwen. Met andere woorden: de taal ontwikkelt zich in interactie met de omgeving. Bron: Kunst van Lezen i.s.m. Boekstart (2011). Meer voorlezen, beter in taal. Effecten van voorlezen op taalontwikkeling. 3 Stappenplan Aanpak laaggeletterdheid bij medewerkers
5 Stap 1 Strategie ontwikkelen De eerste stap is de voorbereiding om binnen jouw organisatie aan de slag te gaan. Je stelt vast welk doel je wilt bereiken en welke argumenten daarbij belangrijk zijn. Het onderwerp laaggeletterdheid is vaak onbekend; medewerkers kunnen hun laaggeletterdheid goed verbergen. Het is een goed idee om taalvaardigheid mee te nemen in bestaande processen. Maak er een agendapunt van bij het teamoverleg en neem het mee in functioneringsgesprekken met medewerkers. 4 Stappenplan Stap 1 Strategie ontwikkelen
6 Stel een plan op Stel aan de hand van de tips uit dit boekje een plan op. Maak hiervoor gebruik van het format dat te vinden is op Stel een plan op Breng de omvang in kaart Je kunt een inschatting maken van het aantal medewerkers in je organisatie dat moeite heeft met lezen en schrijven. Aan de hand hiervan kun je bepalen hoe breed de aanpak moet zijn. Je kunt de leidinggevenden vragen of zij concrete signalen hebben van medewerkers die moeite hebben met lezen en schrijven. De volgende feiten 1 kunnen je verder helpen bij het maken van deze inschatting: 1 op de 9 Nederlanders heeft moeite met lezen en schrijven. In de leeftijdsgroep jaar is zelfs 1 op de 5 laaggeletterd. 2 op de 3 laaggeletterden is autochtoon. 57% van de laaggeletterden is vrouw. Je kunt ook een rekensommetje maken: deel het aantal medewerkers binnen je organisatie door negen, dit geeft een beeld van het aantal laaggeletterden. Natuurlijk kun je dit bijstellen op basis van de specifieke kenmerken van medewerkers binnen je organisatie. 1 Bron: Stichting Lezen & Schrijven (2013). Feiten & cijfers geletterdheid. Bepaal je strategie Je kunt laaggeletterdheid op verschillende manieren aanpakken. Richt je je direct op de medewerkers van wie wordt vermoed dat ze laaggeletterd zijn? Of kies je voor een brede aanpak en screen je alle medewerkers op leesen schrijfvaardigheden? En hoe ga je vervolgens medewerkers benaderen? Welke personen zijn geschikt om het gesprek aan te gaan en hoe kun je die het beste informeren? 5 Stappenplan Stap 1 Strategie ontwikkelen
7 Zoek een ambassadeur Zoek een ambassadeur Werken aan taal vraagt om mensen die gedreven zijn, het onderwerp op de kaart willen zetten en concrete acties willen ondernemen. Ken je een medewerker met een hart voor taal of een achtergrond in het onderwijs misschien? Zoek naar een geschikte collega die als ambassadeur en voortrekker wil optreden. Maak diegene verantwoordelijk voor het werken aan taal. Bij een grote organisatie neemt vaak een medewerker van de afdeling HR of Opleidingen deze taak op zich. Zoek aansluiting bij bestaande activiteiten Het werken aan de taalvaardigheid van medewerkers hoeft niet veel tijd te kosten. Vaak is het mogelijk om een taalcursus te koppelen aan bestaande activiteiten. Denk bijvoorbeeld aan een studiedag, nascholingsmodules of een cursus rapporteren. Zorg voor draagvlak Intern draagvlak is essentieel om aan de slag te kunnen gaan. Overtuig je directie of beslissingsbevoegde managers. Betrek in een vroeg stadium enkele teamleiders of andere sleutelpersonen. De medezeggenschapsraad of ondernemingsraad kunnen ook goede partners zijn in het zorgen voor draagvlak. Zorg altijd dat je een akkoord op je plan hebt vóórdat met de uitvoering ervan wordt begonnen. Bepaal de scholingsbehoefte Er zijn verschillende mogelijkheden om een cursus lezen en schrijven binnen je organisatie vorm te geven. Je kunt kiezen voor een korte opfriscursus of juist een wat uitgebreider traject. De volgende vragen zijn belangrijk bij het zoeken naar een passend scholingsaanbod: Welke vaardigheden wil je dat medewerkers verbeteren? Welke vaardigheden willen je medewerkers zelf verbeteren? Welk niveau verwacht je dat wordt bereikt? Is er scholingsbudget beschikbaar (vanuit je branche, gemeente, opleidingsfonds of eigen organisatie)? Is de cursus verplicht of vrijwillig? Vindt de cursus plaats in eigen tijd of in werktijd? Waar kan de cursus plaatsvinden? Hoe houd je de cursus laagdrempelig en aantrekkelijk voor je medewerkers? 6 Stappenplan Stap 1 Strategie ontwikkelen
8 Zorg voor een cursusaanbod Zorg voor een cursusaanbod Bepaal of je cursussen als werkgever wil aanbieden of liever medewerkers naar individuele cursussen verwijst. Vertel medewerkers dat de cursussen lezen en schrijven speciaal voor volwassenen zijn die net als zij moeite hebben met lezen en schrijven, terwijl ze vaak wel naar school zijn geweest. Kijk naar de voorkeur van de medewerker bij het uitzoeken van een cursus: in een klasje of liever een-op-een met een vrijwilliger. Stichting Lezen & Schrijven kan helpen bij het in kaart brengen van taalcursussen in jouw omgeving. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een cursus op een ROC, bij een vrijwilligersorganisatie of via een particuliere aanbieder. Diverse organisaties bieden cursussen op maat aan die ook intern kunnen worden gegeven. Daarbij kun je de cursus ook koppelen aan werkzaamheden, zoals het bijhouden van dossiers. Bij taalcursussen kan er vaak gebruikgemaakt worden van ondersteuning door vrijwilligers, waardoor de kosten worden beperkt. Via kun je zelf taalcursussen in de buurt vinden. Voor meer informatie over cursussen kun je ook terecht bij / verwijzen naar het gratis nummer voor advies een coaching: TAAL VOOR HET LEVEN In verschillende steden en regio s is het mogelijk om kosteloos interne cursussen te organiseren. Deze bijeenkomsten worden verzorgd door speciaal getrainde vrijwilligers. Je kunt dan direct medewerkers naar een cursus in huis verwijzen. Kijk voor de mogelijkheden op of neem contact op via gezin@lezenenschrijven.nl. 7 Stappenplan Stap 1 Strategie ontwikkelen
9 Taaleisen in de VVE In veel gemeenten wordt het taalniveau van pedagogisch medewerkers die werkzaam zijn op VVE groepen verhoogd. In 2015 moet 90% van alle medewerkers in VVE-groepen voldoen aan de 3F-taaleis. foto wordt vervangen 3F staat gelijk aan havo- of mbo-4-niveau. Tegelijkertijd bestaat er een subsidieregeling taal- en interactievaardigheden van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Kinderopvangorganisaties kunnen vanaf medio 2014 tot 2017 gebruikmaken van subsidie gericht op: trainingen Taal- en Interactievaardigheden voor pedagogisch medewerkers; train-de-trainertrainingen voor stafmedewerkers/locatiemanagement gericht op de versterking van taal- en interactievaardigheden. Meer informatie over deze trainingen vind je op Het liefst wil je natuurlijk dat al je medewerkers voldoen aan de 3F-taaleis. Daarom kun je ervoor kiezen om degenen die nog buiten de norm vallen apart een training aan te bieden. Hiervoor bestaan verschillende mogelijkheden, waarover Stichting Lezen & Schrijven je graag informeert. Laaggeletterdheid in de kinderopvang In de kinderopvangsector hebben veel pedagogisch medewerkers taalproblemen. Uit onderzoek onder pedagogisch medewerkers in Amsterdam in 2009 bleek dat bijna de helft van de leidsters (48,6%) niet voldeed aan één of meer vaardigheden van de minimumnorm voor lezen, spreken of schrijven. Uit vervolgonderzoek in december 2013 bleek dat na scholing ruim 94% van de vaste voorschoolleidsters in Amsterdam voldeed aan de taalnorm. Bron: Droge, S., Suijkerbuik, E. & Kuiken, F. (2009). Het taalniveau van Amsterdamse voorschoolleidsters. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam. Resultaten van stap 1 üü Er is een plan opgesteld ü üüde strategie is bepaald ü ü ü De omvang is in kaart gebracht ü Er is een ambassadeur aangesteld ü Er is aansluiting bij bestaande activiteiten üüer is draagvlak voor het projectplan üü De scholingsbehoefte is in kaart gebracht üüer is een helder cursusaanbod 8 Stappenplan Stap 1 Strategie ontwikkelen
10 Stap 2 Bewustwording creëren Dat laaggeletterdheid in Nederland op grote schaal voorkomt, is voor veel mensen helaas nog een onbekend gegeven. Iedereen in Nederland is toch naar school geweest? In deze stap zorg je voor inzicht in de rol die laaggeletterdheid kan spelen binnen je organisatie. En je geeft aan welke gevolgen dit kan hebben op de werkvloer. Zo maakt je het onderwerp bespreekbaar en motiveer je iedereen om in actie te komen. 9 Stappenplan Stap 2 Bewustwording creëren
11 Start een bewustwordingscampagne Motiveer leidinggevenden Inventariseer welke leidinggevenden mogelijk te maken hebben met medewerkers die niet goed kunnen lezen en schrijven. Betrek hen bij de aanpak, maar denk ook aan andere belanghebbende partijen, zoals personeelszaken, opleidingen, communicatie of een ondernemingsraad. Overleg met hen over hoe je mogelijke laaggeletterde medewerkers het beste kunt benaderen. Maak inzichtelijk wat laaggeletterdheid is, welke rol zij kan spelen binnen je organisatie en wat de effecten zijn. Maar alleen bewustwording is niet genoeg. Overtuig je managers met argumenten om er ook daadwerkelijk iets aan te doen, zoals: betere taalvaardigheid zorgt voor meer vertrouwen, meer kansen en dus een betere toekomst voor ouder en kind. Start een bewustwordingscampagne Voordat je kunt beginnen met het vinden van laaggeletterde medewerkers, is het van belang dat iedereen bekend is met laaggeletterdheid. Verken daarom welke communicatiemiddelen en -kanalen je kunt inzetten voor een bewustwordingscampagne binnen je organisatie. Je kunt ervoor kiezen om de campagne vooral te richten op leidinggevenden of direct op medewerkers. Denk bijvoorbeeld aan de volgende acties: Verspreid herkenningswijzers onder medewerkers. Vul je informatiebord met tips over taalontwikkeling. Hang posters op. Besteed aandacht aan het onderwerp in nieuwsbrieven. Plaats een filmpje over het thema op intranet. Maak een informatietafel met voorleesboeken en andere informatie over taal. Zet taal op de agenda bij bestaande overleggen (werkoverleg of teamvergadering). Besteed aandacht aan taal tijdens een studiedag of laat de activiteitencommissie meedenken over taalactiviteiten. Verzamel materialen Via onze website kun je gratis verschillende materialen downloaden en bestellen. Je vindt er verschillende communicatiematerialen zoals filmpjes, flyers over taalstimulering, posters en herkenningswijzers. 10 Stappenplan Stap 2 Bewustwording creëren
12 Organiseer een training Organiseer een training Met behulp van een basispresentatie, die te vinden is op gezin, kun je zelf een presentatie geven. In de presentatie worden de verschillende fases in de aanpak van laaggeletterdheid behandeld: van bewustwording tot het herkennen en doorverwijzen. Combineer je presentatie met het verhaal van een Taalambassadeur (een voormalig laaggeletterde) of kies voor een wetenschapper die een interessant verhaal kan vertellen over dit onderwerp. Ook kun je een andere organisatie uitnodigen om goede voorbeelden te delen. Stichting Lezen & Schrijven kan je helpen bij het vinden van de juiste contacten voor verschillende onderwerpen. Ook kun je Stichting Lezen & Schrijven uitnodigen voor het verzorgen van (geaccrediteerde) bijeenkomsten op locatie. Deze bijeenkomsten worden kosteloos en op maat aangeboden. Afhankelijk van de grootte van je organisatie is het ook mogelijk om een train-de-trainercursus te organiseren. Medewerkers kunnen na het volgen van deze cursus weer andere of nieuwe collega s trainen en begeleiden. De trainingen die we onder andere aanbieden zijn: Masterclass Kinderopvang; Geaccrediteerde nascholingsbijeenkomst en verdiepingsmodule JGZ; Herkennen en Doorverwijzen in de Kraamzorg. Stichting Lezen & Schrijven heeft ook een speciale e-learning-module ontwikkeld voor kraamverzorgenden. Maar ook andere kortere of langere bijeenkomsten zijn mogelijk. In overleg kunnen we bepalen waar de behoefte van jouw organisatie ligt. Neem contact met ons op voor meer informatie over de mogelijkheden. Resultaten van stap 2 üüleidinggevenden zijn gemotiveerd ü gestart üü Er zijn informatiematerialen beschikbaar üütraining is gegeven ü Er is een bewustwordingscampagne 11 Stappenplan Stap 2 Bewustwording creëren
13 Stap 3 Brede werving en scholing De eerste stappen zijn gezet, er is gezorgd voor bewustwording bij leidinggevenden en/of medewerkers. Maar alleen bewustwording is niet genoeg; je wilt problemen met lezen en schrijven ook echt oplossen. De volgende stap is het daadwerkelijk signaleren van taalproblemen bij medewerkers en hen verder helpen met een passende oplossing. 12 Stappenplan Stap 3 Brede werving en scholing
14 Zet de Taalmeter in Start werving Via kun je inspiratie opdoen en verschillende materialen vinden die je in deze fase kunt gebruiken. Hieronder vind je enkele suggesties om medewerkers te werven voor taalscholing: Plaats een artikel over laaggeletterdheid en cursusmogelijkheden in je nieuwsbrief. Organiseer een voorlichtingsbijeenkomst voor medewerkers. Organiseer een opleidingenmarkt met een stand over taalopleidingen. Zorg voor een actieweek waarin aandacht voor taal centraal staat. Leidinggevenden hebben dan een aanknopingspunt om taalvaardigheid bespreekbaar te maken. De Week van de Alfabetisering, ieder jaar in september, is hét moment om aandacht te besteden aan dit onderwerp ( Zet de Taalmeter in Op kan een korte online test (maximaal 12 minuten) worden ingevuld, waarbij de leesvaardigheid wordt gescreend. Door alle medewerkers een test te laten maken, zorg je voor een volledig en objectief beeld van het taalniveau binnen je team. De uitslag van de Taalmeter vormt meteen een ingang voor een gesprek over taalvaardigheid. Zet een Taalambassadeur in Nodig een Taalambassadeur (een voormalig laaggeletterde) uit om zijn of haar verhaal te vertellen. Als medewerkers zich kunnen identificeren met de ervaringen van de Taalambassadeur, komen zij makkelijker uit voor hun leesen schrijfproblemen. Voor meer informatie kun je contact opnemen met Stichting Lezen & Schrijven. Benader medewerkers persoonlijk Medewerkers die moeite hebben met lezen en schrijven, kun je laten benaderen door een direct leidinggevende, zoals een locatiemanager of teamleider. Zij kennen hun medewerkers en kunnen daardoor vaak al een goede inschatting maken van de taalvaardigheid van hun medewerkers. Zoek naar een geschikt moment om het over taalvaardigheid te hebben, bijvoorbeeld een werkoverleg met z n tweeën. Belangrijk is dat je medewerker zich op zijn gemak voelt. Je kunt aan het begin van het gesprek de insteek duidelijk maken: het gaat niet om slecht functioneren, maar om het verbeteren van vaardigheden. 13 Stappenplan Stap 3 Brede werving en scholing
15 Signaleren Laaggeletterde medewerkers kunnen hun probleem goed verbergen. Zij gebruiken regelmatig smoesjes, zoals: Ik heb mijn bril niet bij me of Dat formulier vul ik thuis wel in. Andere signalen zijn als een medewerker: problemen heeft bij het schrijven van dagverslagen; moeite heeft om kinddossiers en het kindvolgsysteem bij te houden; vaak vraagt of een collega het schrijfwerk wil doen; niet goed kan voorlezen aan de kinderen; nooit s verstuurt; afspraken vergeet. Checken Als je een vermoeden hebt, wil je graag nagaan of dat klopt. Je kunt de signalen checken bij andere collega s. Daarnaast kun je ervoor kiezen om de Taalmeter af te nemen (zie kopje Taalmeter ). Bespreken Het bespreekbaar maken van laaggeletterdheid hoeft niet moeilijk te zijn. Vaak is het een opluchting als iemand ervoor uit durft te komen. Belangrijk is om je medewerker op zijn of haar gemak te stellen en het probleem te normaliseren: één op de negen Nederlanders kan niet goed lezen en schrijven. Stel tijdens het gesprek een aantal eenvoudige vragen. Vaak begin je met het verkennen van iemands achtergrond en educatie, en vervolgens ga je verder met de problemen die de medewerker in het huidige werk heeft met lezen en schrijven. Bij de training Herkennen en Doorverwijzen worden deze vragen uitgebreid behandeld. Doorpakken Nadat je het probleem hebt besproken, is het vaak een kleine stap om je medewerker te stimuleren een cursus te volgen. Door te helpen bij het aanmelden voor een cursus, verlaag je de drempel om hiermee te beginnen. 14 Stappenplan Stap 3 Brede werving en scholing
16 Maak het volgen van een cursus aantrekkelijk Bij stap 1 heb je vastgesteld welke cursussen er zijn en onder welke voorwaarden deze worden aangeboden. De scholingsbehoefte kan per medewerker verschillen. Daarom is het belangrijk om de wensen van de medewerker mee te nemen. Door een cursus op maat aan te bieden, verhoog je de betrokkenheid en motivatie van je medewerker. Moedig medewerkers aan om deel te nemen aan een cursus lezen en schrijven. Geef inzicht in de persoonlijke voordelen, zoals meer werkplezier, minder stress, meer zelfvertrouwen en meer doorgroeimogelijkheden in het werk. Spreek goed af welke leidinggevende de vorderingen van welke medewerkers bijhoudt. Leg afspraken over taalscholing vast, zodat je er later op terug kunt komen. Begeleid medewerkers ook tijdens de cursus Als de cursus echt is begonnen, haalt elke deelnemer steun en motivatie uit de belangstelling van collega s. Zeker als ze complimenten krijgen over hun voortgang. Leidinggevenden zijn hiervoor de aangewezen personen. Maak afspraken over het te behalen taalniveau Maak afspraken over het te behalen taalniveau Bij aanvang van de cursus wordt meestal het taalniveau van de deelnemers bepaald, om later hun vorderingen te kunnen bijhouden. Maak duidelijke afspraken met de taalaanbieder over het niveau dat je wilt bereiken. Bespreek ook de mogelijkheden om werkgerelateerd oefenmateriaal te gebruiken. Dan kunnen je medewerkers het geleerde direct in de praktijk brengen. Resultaten van stap 3 üüwerving deelnemers is gestart üütaalmeter is gebruikt üütaalambassadeur is ingezet ü üü Het volgen van een cursus is ü Medewerkers worden benaderd aantrekkelijk gemaakt üüer zijn afspraken over het taalniveau üümedewerkers worden begeleid 15 Stappenplan Stap 3 Brede werving en scholing
17 Stap 4 Monitoren en effect meten In organisaties die met taal werken, zijn de effecten van een cursus goed merkbaar. Werknemers zijn productiever, gezonder, gelukkiger en zelfredzamer. Door effecten te meten en te evalueren, maak je resultaten inzichtelijk voor jouw organisatie. Dit laat zien dat je belang hecht aan de resultaten en dat je openstaat voor verbeteringen. 16 Stappenplan Stap 4 Monitoren en effect meten
18 Meet het effect Meet het effect De meeste cursusaanbieders voeren een nul- en eindmeting uit. Zij meten daarmee de effecten van de cursus. Je kunt natuurlijk ook zelf een onderzoek uitvoeren, of de veranderingen op de werkvloer meten via een tevredenheidsonderzoek. Stichting Lezen & Schrijven biedt zelf ook diverse mogelijkheden aan om effecten te monitoren. Uiteindelijk zul je merken dat er niet alleen winst wordt geboekt op het gebied van taalvaardigheid, maar dat je ook resultaten ziet op het gebied van productiviteit en verzuim. Evalueer met je medewerkers Door regelmatig in gesprek te gaan met je medewerkers laat je zien dat je belang hecht aan hun mening en kun je ze motiveren. Vraag hoe de cursus bevalt en of hij of zij er baat bij heeft. Zo geef je aan dat je openstaat voor feedback. Evalueer met de taalaanbieder Periodiek vastgestelde evaluatiemomenten met de cursusaanbieder geven inzicht in de voortgang van je medewerkers. Dit maakt het ook mogelijk om de cursus tijdens het traject bij te sturen. Tip Stichting Lezen & Schrijven voert de komende jaren samen met Maastricht University een grootschalige monitoring en effectmeting van taalscholing uit. Ook jouw organisatie kan hieraan meedoen. Neem hiervoor contact op via Resultaten van stap 4 ü Effecten worden gemeten ü Er vinden evaluaties plaats met medewerkers ü Er vinden evaluaties plaats met de taalaanbieder 17 Stappenplan Stap 4 Monitoren en effect meten
19 Wat levert een cursus lezen en schrijven op? GELUKKIGER ZELFREDZAMER SOCIAAL ACTIEVER meer onafhankelijkheid een betere plek in de samenleving beter contact met familieleden actiever in de buurt als vrijwilliger meer participatie in de samenleving meer zelfvertrouwen 40% tot 60% van de deelnemers krijgt een betere sociale inclusie verbetering van contact met anderen een grotere persoonlijke groei Deelnemers leer- en taaltrajecten Investeren in taal is investeren in welzijn Door te investeren in taal, investeer je in medewerkers. Maastricht University voerde een onderzoek uit naar de effecten van taalcursussen op het welzijn van de cursisten. Zij concludeerden dat een betere taalbeheersing ervoor zorgt dat mensen o.a. zelfredzamer, sociaal actiever en gelukkiger zijn. Bron: Buisman, M., Allen, J., Fourage, D., Houtkoop, W. & Velden, R. van der (2013). PIAAC: Kernvaardigheden voor werk en leven. Resultaten van de Nederlandse survey Stichting Lezen & Schrijven (2013). Feiten & cijfers geletterdheid. 18 Stappenplan Stap 4 Monitoren en effect meten
20 Stap 5 Borgen in beleid Nadat je actie hebt ondernomen, wil je er natuurlijk voor zorgen dat de aandacht voor geletterdheid blijft. Hoe houd je taal op de agenda en hoe blijf je scherp op het taalniveau van je medewerkers? Kortom: hoe geef je aandacht voor taal een vaste plek in je beleid? 19 Stappenplan Stap 5 Borgen in beleid
21 Integreer taal in standaardprocessen Geef taal een structurele plek Je kunt taalvaardigheid een structurele plek geven door het onderwerp: te bespreken tijdens ontwikkel- of functioneringsgesprekken; een onderdeel te maken van sollicitaties; mee te nemen in het inwerkproces van nieuwe leidinggevenden en medewerkers; mee te nemen in het standaard opleidingspakket; een vast onderdeel te maken van je project of jaarplan. Bied structureel cursussen aan Je kunt taalcursussen permanent aanbieden door: interne trajecten in te kopen; een samenwerking met het plaatselijke ROC of andere taalaanbieder aan te gaan; een leestafel in te richten met cursusmaterialen en eenvoudige boeken; e-learning-plekken in te richten waar medewerkers online aan cursussen kunnen deelnemen. Meer informatie staat op Andere veelgehoorde tips zijn: Zorg voor een vast aanspreekpunt voor taalproblemen van medewerkers. Zoek een ambassadeur die verantwoordelijk blijft voor het onderwerp, problemen signaleert en ze aankaart. Bied leidinggevenden een train-detrainercursus aan, zodat zij hun collega s kunnen trainen (bij grote organisaties). Maak taalstimulering een structureel onderdeel van je pedagogisch beleid. Stichting Lezen & Schrijven biedt ook ondersteuning bij het borgen van taalscholing. Zo kun je vrijwilligers en/of medewerkers laten opleiden tot taaltrainer of taalcoach. Zij geven dan cursussen of begeleiden medewerkers op de werkvloer. Meer informatie over deze manier van scholing? Neem contact op via gezin@lezenenschrijven.nl. Resultaten van stap 5 üüer is structurele aandacht voor taal üüer is een structureel cursusaanbod 20 Stappenplan Stap 5 Borgen in beleid
Projectplan. Aanpak laaggeletterdheid bij patienten en/of medewerkers. [Naam organisatie] [auteur] [datum] Werken aan taal heeft veel voordelen
Projectplan Aanpak laaggeletterdheid bij patienten en/of medewerkers [Naam organisatie] [auteur] [datum] Werken aan taal heeft veel voordelen [Naam organisatie] vindt het belangrijk om alert te zijn op
Nadere informatieStappenplan. Aanpak laaggeletterdheid bij ouders
Stappenplan Aanpak laaggeletterdheid bij ouders Werken aan taal is werken aan een toekomst Sabia is 28 en moeder van de 3-jarige Jasmina. Jasmina heeft last van overgewicht en krijgt voedingsadvies bij
Nadere informatieStappenplan laaggeletterdheid op de werkvloer
1 Stappenplan laaggeletterdheid op de werkvloer 2 3 4 5 Den Haag, 3 september 2012 Geachte heer/mevrouw, Voor u ligt een boekje met tips en informatie over de aanpak van laaggeletterdheid op de werkvloer.
Nadere informatieMeer tijd voor taal! Blijvend aandacht voor taal binnen uw team
Meer tijd voor taal! Blijvend aandacht voor taal binnen uw team Stichting Lezen & Schrijven Michiel Sträter Jaarcongres Management Kinderopvang 22-04-2014 Kennismaken - Leidinggevende - Beleidsmedewerker
Nadere informatieStappenplan. Taal Werkt. Leidraad voor verbetering taalvaardigheid in 5 stappen
Stappenplan Taal Werkt Leidraad voor verbetering taalvaardigheid in 5 stappen Stappenplan Taal Werkt Zet laaggeletterheid op de agenda Beter lezen en schrijven is pure winst 1 op de 10 mensen in Nederland
Nadere informatieStappenplan. Aanpak laaggeletterdheid bij patiënten
Stappenplan Aanpak laaggeletterdheid bij patiënten Werken aan taal is werken aan gezondheid Leidraad in 5 stappen De vijf stappen in dit boekje bieden u een leidraad om binnen uw organisatie of praktijk
Nadere informatieWorkshop Taal Werkt! 11 september 2014
Workshop Taal Werkt! 11 september 2014 Programma Wat is laaggeletterdheid? Laaggeletterdheid binnen het bedrijfsleven Taalvrijwilligers binnen bedrijven Brainstorm Wat is laaggeletterdheid? 5 Feiten &
Nadere informatieTAAL: ons een zorg? Laaggeletterdheid in de zorg. Michiel Sträter Stichting Lezen & Schrijven Lions Schiedam sept. 2014
TAAL: ons een zorg? Laaggeletterdheid in de zorg Michiel Sträter Stichting Lezen & Schrijven Lions Schiedam sept. 2014 Dit weet u na deze presentatie Taal: ons een zorg? 1. Laaggeletterdheid in de zorg
Nadere informatieStichting Lezen & Schrijven. Paul Mosterd, directeur Marlies Olthuis, themamanager bedrijven
Stichting Lezen & Schrijven Paul Mosterd, directeur Marlies Olthuis, themamanager bedrijven Educatie Werkt!, Amsterdam 30 september 2011 Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven initiatief
Nadere informatieRotterdams Ambassadrices Netwerk
De ambassadrice als werver van inburgeraars 1. Inleiding; eigen ervaringen 2 A. Wat is werven 2 B. Het belang van werven 2 C. Verwachtingen 3 D. Rollenspel 4 E. Opdracht 4 2. Voortraject: 4 A. Doel 4 B.
Nadere informatiePR-Kit Subsidieregeling Tel Mee Met Taal
PR-Kit Subsidieregeling Tel Mee Met Taal Beste lezer, In deze PR-kit treft u informatie over de subsidieregeling Tel Mee Met Taal waarmee werkgevers een tegemoetkoming kunnen krijgen in de kosten voor
Nadere informatieHandleiding voor managers bij het Pedagogisch logboek. weten kijken volgen doen
Handleiding voor managers bij het Pedagogisch logboek weten kijken volgen doen Inleiding Het pedagogisch beleid van je organisatie is de basis voor het gewenst pedagogisch handelen van je medewerkers.
Nadere informatiePE,PEPP en Samen Werken
PE,PEPP en Samen Werken Permanente Educatie Platform voor Pedagogische Professionals Begeleiding, Ondersteuning, Tijd en Moeite 15-10-2015 Alex Cornellissen Kleine Ikke lid AGOOP 1 Permanente Educatie
Nadere informatie18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je
Nadere informatieTaalstimulering ouders en kinderen 8 november 2018 Yvonne Weijers (Bibliotheek Venlo) Marjan Middelkoop (Cubiss)
Taalstimulering ouders en kinderen 8 november 2018 Yvonne Weijers (Bibliotheek Venlo) Marjan Middelkoop (Cubiss) Taalrijke taalomgeving Taalrijke thuisomgeving belangrijke factor voor goede taalontwikkeling
Nadere informatieAandacht voor laaggeletterde ouders. Nynke Okma Stichting Lezen & Schrijven
Aandacht voor laaggeletterde ouders Nynke Okma Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien Doel: het voorkomen en verminderen
Nadere informatieHierbij delen wij u mee dat op donderdag 13 februari het Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen is opgericht.
Maatschappelijke Ingekomen stuk D1 (PA 12 maart 2014) Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 323 59 92 E-mail
Nadere informatieMats Werkt! WWW.MATSWERKT.NL DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER.
Mats Werkt! DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER. WWW.MATSWERKT.NL Mats werkt: Dé cursus voor het begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking op de werkvloer.
Nadere informatieWelkom bij het VCA Examen
Welkom bij het VCA Examen Je hebt 2 minuten per vraag stilte tijdens het Examen vereist Vraag 1 Wat is van invloed op het letsel als gevolg van stroomdoorgang door het menselijk lichaam? A. De weg die
Nadere informatieCommunicatieparagraaf project vrijwilligers in de bibliotheek - Breda
Communicatieparagraaf project vrijwilligers in de bibliotheek - Breda Naast de reguliere projectcommunicatie (informeren over project, voortgang en resultaten) en de communicatie gericht op het werven
Nadere informatieLaaggeletterdheid en werk. SAM bijeenkomst 26 maart 2019
Laaggeletterdheid en werk SAM bijeenkomst 26 maart 2019 NETWERKBIJEENKOMST 26 MAART 2019 Film https://www.youtube.com/watch?v=60 bkghlcprc Theorie Wat is het precies, laaggeletterdheid? Laaggeletterdheid:
Nadere informatieTaal en Werk. Hetty Wiersema Adviseur werk. Maria Sabel Taal voor het Leven. Lia Eekhout Taalhuis Kennemerwaard
Taal en Werk Hetty Wiersema Adviseur werk Lia Eekhout Taalhuis Kennemerwaard Maria Sabel Taal voor het Leven Check in Wie ben je Wat kom je halen? Wat kom je brengen? Laaggeletterd zijn, wat is dat? Laaggeletterdheid
Nadere informatieSTAPPENPLAN VOOR EEN ROOKVRIJE SPEELTUIN
STAPPENPLAN VOOR EEN ROOKVRIJE SPEELTUIN WAT IS EEN ROOKVRIJE SPEELTUIN? De hele speeltuin is rookvrij. Zonder uitzonderingen. De rookvrije regels staan in het reglement en in de speeltuin wordt met bordjes
Nadere informatieInformatie Taal op de werkvloer. Nederlandse taal op de werkvloer: ook uw belang! Hoe ziet het traject Taal op de werkvloer eruit?
Informatie Taal op de werkvloer Nederlandse taal op de werkvloer: ook uw belang! De Nederlandse taal verbindt ons allemaal Heeft u werknemers in dienst die de Nederlandse taal onvoldoende beheersen? Die
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieVoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips
VoorleesExpress Samen met ouders aan de slag Praktische tips Samen met ouders aan de slag Ouders betrekken bij het voorlezen Je gaat straks via de VoorleesExpress twintig weken voorlezen bij een of meerdere
Nadere informatieAanpak laaggeletterdheid in de zorg
Aanpak laaggeletterdheid in de zorg Stichting Lezen & Schrijven Initiatief: H.K.H. Prinses Laurentien Voorzitter: Marja van Bijsterveldt Visie: Door beter te leren lezen en schrijven vergroot je je kans
Nadere informatieHet Functioneringsgesprek
Het Functioneringsgesprek Augustus 2010 Het Functioneringsgesprek Inleiding Een functioneringsgesprek heeft tot doel de kwaliteit van het werk te verhogen en daarnaast zorgt het voor een verhoging van
Nadere informatieWat is laaggeletterdheid? Stichting Lezen & Schrijven
Programma 1. 2. 3. 4. 5. 6. Laaggeletterdheid aanpakken in de zorg Introductie Feiten & cijfers laaggeletterdheid Relatie geletterdheid & gezondheid Aanpak laaggeletterdheid Vragen? Slot (20 min) (20 min)
Nadere informatieDeze afspraken zijn concreet uitgewerkt in het uitvoeringsplan aanpak laaggeletterdheid
Tussenrapportage cofinanciering Projecten Taalhuizen 2017-2019 Inleiding Begin 2017 heeft het Dagelijks Bestuur van Holland Rijnland cofinanciering toegekend aan de vijf taalhuizen in de regio. In bijlage
Nadere informatieInformatie Taal op de Werkvloer. Nederlandse taal op de werkvloer: ook uw belang! Hoe ziet Taal op de werkvloer eruit?
Informatie Taal op de Werkvloer Nederlandse taal op de werkvloer: ook uw belang! De Nederlandse taal verbindt ons allemaal Heeft u werknemers in dienst die de Nederlandse taal onvoldoende beheersen? Die
Nadere informatieWie dit niet kan lezen, is niet gek! Laaggeletterdheid bij SITA
Wie dit niet kan lezen, is niet gek! Laaggeletterdheid bij SITA Het ervaringsverhaal Start met vragen aan u, kort SITA algemeen Laaggeletterdheid bij SITA Afronding met vragen aan u 2 Vraag 1 Heeft u medewerkers
Nadere informatieWielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting
Zwijsen Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Inhoud Inleiding 3 Materialen 3 Voor het eerst naar school 4 Doelstelling 4 Opbouw prentenboek en plakboek 4 Werkwijze 5 Ouders 5 2 Inleiding Voor
Nadere informatieIn 10 stappen van project naar effect!
In 10 stappen van project naar effect! een handleiding voor slim zorgen > Betrek de belangrijke sleutelpersonen > Stel projectteam samen & kies pilotteams > Screen de huidige situatie > Organiseer een
Nadere informatieHumanitas Noord-Kennemerland
Humanitas Noord-Kennemerland Maria Sabel - Stichting Lezen & Schrijven Mariëlle Harte - Taalhuis Alkmaar Ton Grooteman Stichting ABC (13 maart) Wibo Martina - Stichting ABC (22 maart) Het verhaal van Jos
Nadere informatieGRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR
GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR Altijd al gezocht naar een trainingsconcept voor uw medewerkers waar je meteen van zegt: GewoonDoen! Nu is deze kans eindelijk aanwezig en wel voor een deelnameprijs van
Nadere informatieArbocatalogus Grafimedia
Arbocatalogus Grafimedia Van werkdruk naar werkplezier Presentatie voor gebruik in eigen bedrijf Arbocatalogus Grafimedia Van Werkdruk naar Werkplezier Presentatie voor gebruik in het eigen bedrijf Deze
Nadere informatieStappenplan voor een rookvrij schoolterrein
Stappenplan voor een rookvrij schoolterrein Inleiding Sinds 1 januari 2014 is de leeftijdsgrens voor de verkoop van tabak verhoogd van 16 naar 18 jaar. Uit onderzoek blijkt dat het zien roken van anderen,
Nadere informatieTaal op de werkvloer 1
1 Taal op de werkvloer Uitdagingen werkgever: Hoe kan ik het beste uit mijn werknemer halen en mijn arbeidsproces verbeteren? werknemer: hoe kan ik op een gezonde, goede en gemotiveerde wijze aan de slag
Nadere informatieIJsbrand Jepma & Jan Maarse
Een verantwoord taalverbeteringstraject naar de nieuwe taalnorm 3F: het kiezen van een taaltoets en taalcursus VVE-bijeenkomst taalniveau 3F kleinere gemeenten IJsbrand Jepma & Jan Maarse Programma Toetsvoorbeeld:
Nadere informatieHelp! Verzuim voorkomen
TIP: dit is een interactieve pdf. de inhoudsopgave en het menu onder aan de pagina s zijn clickable. Help! Verzuim voorkomen Een leidraad voor werkoverleg met medewerkers over verzuim Deze publicatie is
Nadere informatieTaal: de sleutel naar echt meedoen
Taal: de sleutel naar echt meedoen Leren en participeren, hoe doe je dat? www.wmoradar.nl Bewoners die moeite hebben met de Nederlandse taal, kunnen bij Radar Wmo diensten een taalcursus volgen in hun
Nadere informatieWorkshop opleiding op leeftijd. Margreet Verbeek
Workshop opleiding op leeftijd Margreet Verbeek Workshop opleiding op leeftijd Werken aan een gezonde toekomst Kom in beweging! 2 Wat gaan we doen? Kennismaking: Wie zijn wij? Actieve kennismaking Ik ga
Nadere informatieLaaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen
Laaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen Lydia de Jong, Jorijn Tragter 28 mei 2016 Wie zijn wij? Voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid en bevordering van digitale vaardigheid. Actie programma
Nadere informatieVerlegen om woorden Lesbrief voor vmbo
Verlegen om woorden Lesbrief voor vmbo Voor de lessen Nederlands, PSO en LOB. Verlegen om woorden is een pakket met tips en handvatten om een ouderbijeenkomst te organiseren over ouderbetrokkenheid en
Nadere informatieHet Grote Interactiespel voor Kinderdagverblijven
Het Grote Interactiespel voor Kinderdagverblijven Ben je een betrokken leidinggevende, docent, trainer of coach die (aankomend) pedagogisch medewerkers wil stimuleren om de belangrijkste pedagogische vaardigheden
Nadere informatieDuurzame inzetbaarheid
Duurzame inzetbaarheid Iedere HR-professional weet dat het belangrijk is dat zowel jonge als oudere medewerkers gedurende hun loopbaan gezond en productief blijven werken. Daarom staat duurzame inzetbaarheid
Nadere informatieAchtergrond informatie Toolkit Ouderbetrokkenheid vakantieschool
Achtergrond informatie Toolkit Ouderbetrokkenheid vakantieschool De vakantieschool is een bijzonder moment, waarbij de sfeer op school anders is dan anders. Er is extra aandacht voor de leerlingen en de
Nadere informatieHANDLEIDING FUNDRAISING Ride New York 2016
HANDLEIDING FUNDRAISING Ride New York 2016 Inhoud 1. Aan de slag!...3 2. Stappenplan...4 3. Extra tips voor publiciteit...5 4. Jij & je enthousiasme...6 5. Succes!...6 1. Aan de slag! Geweldig dat je hebt
Nadere informatieOpleidingsplan
Opleidingsplan 2017-2018 1 Opleidingsplan 2017-2018 1 Inleiding 3 Aanleiding 3 Doel 3 Visie 3 Scholing 4 Kinder EHBO 4 Taalniveau 3F 4 Scholing voor pedagogisch medewerkers die werken met 0-jarigen 4 TINK
Nadere informatieFeedback. in hapklare brokken
Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,
Nadere informatieFEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus
FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding
Nadere informatieVerlegen om woorden Handleiding ouderbijeenkomst
Verlegen om woorden Handleiding ouderbijeenkomst Tips voor het organiseren van een bijeenkomst over ouderbetrokkenheid en het belang van taal. Verlegen om woorden is een pakket met tips en handvatten om
Nadere informatieCollega s activeren collega s. De aanjager laat mensen meer bewegen
Collega s activeren collega s De aanjager laat mensen meer bewegen Waarom hebben we aanjagers nodig? Veel mensen willen wel meer bewegen. Maar in de hectiek van alledag lukt dat vaak niet. Een klein zetje
Nadere informatieBeleidsvisie ten behoeve van de Stichting Lezen en Schrijven
Beleidsvisie ten behoeve van de Stichting Lezen en Schrijven Auteur: Barbara Griot Bonaire Maart 2017 Inleiding: Hare Koninklijke Hoogheid Laurentien heeft in het gesprek op 8 maart 2017 duidelijk aangegeven
Nadere informatiePersoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling
PAPI PAPI Coachingsrapport Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling Alle rechten voorbehouden Cubiks Intellectual Property Limited 2008. De inhoud van dit document is relevant op de afnamedatum en bevat
Nadere informatieStappenplan crowdfunding
Stappenplan crowdfunding Voordat je het crowdfundingsproject online zet, is het handig om over bepaalde aspecten na te denken. Denk bijvoorbeeld aan de presentatie van het project, het doelbedrag en de
Nadere informatieHoe motivatie werkt en draagvlak groeit
Hoe motivatie werkt en draagvlak groeit Toelichting Hierbij een compilatie van diverse artikelen over motivatie, draagvlak en verandertrajecten voor de interne coördinator cultuureducatie ICC. 1 Hoe werkt
Nadere informatieIJsbrand Jepma & Jan Maarse
Een verantwoord taalverbeteringstraject naar de nieuwe taalnorm 3F: het kiezen van een taaltoets en taalcursus VVE-bijeenkomst taalniveau 3F kleinere gemeenten IJsbrand Jepma & Jan Maarse Programma Toetsvoorbeeld:
Nadere informatieJaarverslag 2013-2014 Stichting Peuterspeelzalen Gemeente Eemsmond Maarweg 6 9981 KZ Uithuizen 0595-432603 www.peuterspeelzaleneemsmond.
Spelend leren Vertel het me en ik zal het vergeten. Laat het me zien en ik zal het onthouden. Laat het me ervaren en ik zal het me eigen maken Confucius 1 Jaarverslag 2013-2014 Stichting Peuterspeelzalen
Nadere informatieMona geeft naailes in buurthuis De Meeuw.
Mona geeft naailes in buurthuis De Meeuw. Ik ben Mona, ben geboren in Egypte. Ik heb daar basisschool gedaan. Daarna een opleiding voor zuster. Ik woon 6 jaar in Nederland. Mijn man is overleden. Ik zorg
Nadere informatieWerk. Omdat een andere blik je leven verrijkt
Werk vanuit bekeken Omdat een andere blik je leven verrijkt (Samen)werken met autisme Autisme heeft invloed op het hele leven, dus ook op de werkplek. Autisme brengt talenten en kwaliteiten met zich mee
Nadere informatieCreatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus
Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders
Nadere informatieHandleiding Leesclub voor Laaggeletterden
Handleiding Leesclub voor Laaggeletterden Tips en suggesties voor het opzetten van een leesclub voor laaggeletterden Inleiding Ontspannen de krant lezen en op de hoogte blijven van het nieuws van de dag.
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieEnquête stichting Parentes Zoetermeer
Enquête stichting Parentes Zoetermeer In de afgelopen weken hebt u de mogelijkheid gehad om d.m.v. onze enquête uw stem te laten horen over diverse punten die spelen binnen onze stichting Parentes. In
Nadere informatieTerugkombijeenkomst Taalhuizen 23 sept 2014
Terugkombijeenkomst Taalhuizen 23 sept 2014 Programma Opening Tussentijdse resultaten - tools - workshop - communicatiematerialen vanuit L&S Uitwisseling ervaringen Afsluiting en evt vervolgafspraken Tussentijdse
Nadere informatieBeleid en implementatie aanpak ouderenmishandeling.
Beleid en implementatie aanpak ouderenmishandeling. 1. Sociaal beleid in breder verband Ontwikkelen beleid: een complex proces Het ontwikkelen en implementeren van beleid voor preventie en aanpak van grensoverschrijdend
Nadere informatieLEERGANG MIDDLE MANAGEMENT
LEERGANG MIDDLE MANAGEMENT Voor wie? Deze leergang is ontwikkeld voor middle managers in een productieomgeving, die de operatie via bijvoorbeeld lijnmanagers aansturen, motiveren en stimuleren. Wat levert
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieInstroom 1. Inclusie. Uitstroom. Doorstroom. Universiteit Utrecht 1
Instroom 1 4 Uitstroom 3 Inclusie 2 Doorstroom Universiteit Utrecht 1 Rapportage 2018 Prof. Dr. Naomi Ellemers Prof. Dr. Jojanneke van der Toorn Dr. Wiebren Jansen Inhoud Voorwoord 4 Algemeen 6 Hoe is
Nadere informatie2. Overdracht naar collega s: gehele dag door overdracht naar collega s en noteren van afspraken.
4.1 Personeelsbeleid: 1.5.6 teamwerk 1 van 7 TEAM WERKINSTRUCTIES COMMUNICATIE: Communicatie vinden wij erg belangrijk zowel tussen pm-ers en ouders, ouders onderling maar ook tussen pm-ers onderling.
Nadere informatieeflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen
eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen Redactie: Marieke Haitsma en Corrie van Dam Eindredactie: afdeling communicatie
Nadere informatieINTRODUCTIE PERSOONLIJKE GEGEVENS. Naam: Leeftijd: Geslacht: m / v. Begindatum:
Naam Datum: INHOUDSOPGAVE 1. Introductie 2. Persoonlijke gegevens 3. Rapportage kwaliteit van leven 4. Persoonlijke ontwikkeling plan (POP) 5. Competenties waar nu aan wordt gewerkt 6. Binnen de stichting
Nadere informatieStappenplan Vrijhavenproject in bedrijf
1 / 5 Stappenplan Vrijhavenproject in bedrijf Handreikingen/suggesties voor activiteiten die het bedrijf kan ondernemen STAP 1 Informeren en enthousiasmeren medewerkers Het is belangrijk om vanaf de start
Nadere informatieo Gericht op verleden o Focus op oordelen o Eenrichtingsverkeer o Passieve bijdrage van de medewerker o Gericht op formele consequenties
Het zorgen voor een goede basis. Elk bedrijf wil een goed resultaat halen. Dat lukt beter als u regelmatig met uw medewerkers bespreekt hoe het gaat, hoe dingen beter zouden kunnen en wat daarvoor nodig
Nadere informatieBondgenootschap voor. Geletterdheid Drenthe. Convenant 2019
Bondgenootschap voor Geletterdheid Drenthe Convenant 2019 Inleiding Laaggeletterdheid Er zijn nog te veel mensen die onvoldoende kunnen lezen en schrijven. Landelijk gezien gaat het om 11% van de bevolking.
Nadere informatieWHITEPAPER. Waarom taalkennis veiligheid en productiviteit verhoogt
WHITEPAPER Gebrekkige taalkennis is gevaarlijk en contraproductief Het kunnen spreken van goed Nederlands is voor veel mensen een vanzelfsprekendheid. Men gaat er dan ook vaak van uit dat iedereen probleemloos
Nadere informatieDatum: Adviserend. Datum: Informerend
Oplegvel 1. Onderwerp Voortzetting bondgenootschap Geletterdheid 2. Rol van het samenwerkingsorgaan Basistaak Efficiencytaak Platformtaak volgens Dagelijks Bestuur Platformtaak volgens gemeente 3. Regionaal
Nadere informatieStappenplan voor een rookvrije speeltuin
Wat is een rookvrije speeltuin? De hele speeltuin is rookvrij. Zonder uitzonderingen. De rookvrije regels staan in het reglement en in de speeltuin wordt met bordjes aangegeven dat het rookvrij is. De
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out
Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg
Nadere informatiedit gaat over mij en mijn vak het is snel en gemakkelijk en je ziet wat je hebt bereikt
nieuw in mijn functie, had ik snel en goed overzicht wat er speelde in mijn team ik heb met COSMO in kaart waar ik zelf voor sta we zien een grote groei van de ontwikkelingen in de teams nu hebben we veel
Nadere informatieSuccesvol campagne voeren
Succesvol campagne voeren Spread the word, spread the feeling! Campagne voeren: íedereen kan het! In deze toolkit vind je tips voor het campagne voeren. Dit is gegarandeerd het leukste onderdeel van jouw
Nadere informatieOPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID
OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid
Nadere informatieConferentie Met Recht Geletterd 29 november 2010. De g-factor in uw bedrijf of organisatie
Conferentie Met Recht Geletterd 29 november 2010 De g-factor in uw bedrijf of organisatie Achtergrond G-factor Kadert in toenemende aandacht voor laaggeletterdheid op de werkvloer: Pact van Vilvoorde (2001)
Nadere informatieMats Werkt! DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER.
Mats Werkt! DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER. WWW.MATSWERKT.NL Mats Werkt: Dé cursus voor het begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking op de werkvloer.
Nadere informatieCursussen voor volwassenen
Groningen Drenthe Overijssel 26 2014-2015 Cursussen voor volwassenen www.alfa-college.nl U volgt uw cursus bij het Alfa-college Het Alfa-college is het regionaal opleidingen centrum voor Noorden Oost-Nederland,
Nadere informatieDRAAIBOEK BIJSCHOLING SIGNALEREN = IETS DOEN MET WAT JE OPVALT
DRAAIBOEK BIJSCHOLING SIGNALEREN = IETS DOEN MET WAT JE OPVALT Met dit draaiboek (en de daarbij behorende bijlagen) kunt u een bij- of nascholingsbijeenkomst organiseren over signaleren. Deze bij- of nascholing
Nadere informatieZorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl
Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Hoe presenteer ik mijzelf? Wat wil ik? Zorg voor je carrière Door het dagelijkse contact met mijn coach
Nadere informatieLaaggeletterdheid: voorkomen en bestrijden Herkennen & doorverwijzen. 17 mei 2018, UCK, Johan Stets en Mariet Hattink
Laaggeletterdheid: voorkomen en bestrijden Herkennen & doorverwijzen 17 mei 2018, UCK, Johan Stets en Mariet Hattink Programma Wat is laaggeletterdheid? In gesprek met een Taalambassadeur Herkennen van
Nadere informatieWat levert het de school en de kinderen op om hieraan mee te doen?
Veelgestelde vragen We kunnen ons voorstellen dat je na het lezen van alle informatie nog steeds vragen hebt. Daarom hebben we hier een en ander voor je op een rijtje gezet. Staat jouw vraag er niet bij?
Nadere informatieMeer succes met je website
Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?
Nadere informatieZelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument
Nadere informatieWie wil in de OR? In dit whitepaper geeft MZ Services je tips en uitleg bij het werven van kandidaten voor de OR.
Wie wil in de OR? In dit whitepaper geeft MZ Services je tips en uitleg bij het werven van kandidaten voor de OR. Want hoe overtuig je je collega s dat dit de beste bonusbaan is die er bestaat? Gepubliceerd
Nadere informatieEffecten van het VVE-aanbod van Bibliotheek West-Achterhoek in gemeente X
Effecten van het VVE-aanbod van Bibliotheek West-Achterhoek in gemeente X Een monitoring-onderzoek naar de effecten van het VVE-aanbod van de bibliotheek In opdracht van Bibliotheek West-Achterhoek Uitgevoerd
Nadere informatieVul hieronder als eerste jouw naam in en de datum waarop je deze scan hebt ingevuld!!
4.1 Personeelsbeleid: 1.4 funtioneringsprocedure. 9c Competentiescan blz. 1 van 6 Vragen competentiescan POP Overige Functies Bij de beoordeling geldt: maak een keuze uit: 1 = o / 2 = m / 3 = v / 4 = rv
Nadere informatieopleiding Leergang Train de Trainer Trainers in
Trainers in opleiding Leergang Train de Trainer Het is niet de sterkste die overleeft, ook niet de slimste, maar degene die het meest openstaat voor verandering. Unieke insteek! De wereld om ons heen verandert
Nadere informatieZelftest communityvaardigheden voor bibliotheekmedewerkers
Zelftest communityvaardigheden voor bibliotheekmedewerkers Onderdeel van toolkit Nieuw Delen 2. Zelftest Werken met Communities Wat kan ik met de zelftest? Hieronder tref je een test aan waarmee je een
Nadere informatieBekijk de Leerdoelen die bij deze casus horen. Beantwoord daarna de vraag.
Feedbackvragen Overtuigen en presenteren Vraag 1 Bekijk de Leerdoelen die bij deze casus horen. Beantwoord daarna de vraag. Geef per doel aan of je die al beheerst, waarbij N = nee, O = om verder te ontwikkelen
Nadere informatie