Maatschappelijke Ontwikkeling Ingekomen stuk D25 (PA 30 januari 2013) Beleidsontwikkeling. Ons kenmerk Datum uw brief

Transcriptie

1 Ingekomen stuk D25 (PA 30 januari 2013) Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@ nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Verzenddatum 18 december 2012 Onderwerp Bestandsontwikkeling Wwb 3 e kwartaal 2012 Ons kenmerk Datum uw brief Contactpersoon Austin van Gaal Doorkiesnummer (024) Geachte leden van de Raad, Wij informeren u periodiek over de ontwikkeling van het Nijmeegse bijstandsbestand en schetsen daarbij de regionale arbeidsmarktontwikkelingen. Wij informeren u met deze brief over de ontwikkelingen tot en met het derde kwartaal van Ontwikkeling bijstandsbestand Tot en met het derde kwartaal van 2012 zijn de Wwb-uitkeringen met 3,3% toegenomen 1. Tabel 1. Klantdefinitie BUS Voorgaande jaren Wwb WIJ Wwb + WIJ dec Ontwikkeling Wwb/WIJ dec ,1% dec ,6% dec ,3% dec ,3% dec ,8% dec ,4% 2012 Wwb jun ,2% sep ,3% daling in 2007 mede zo hoog door overdracht 65+'ers aan SVB (ruim 400 klanten) Van de 5954 klanten zijn 636 jonger dan 27 jaar, wat een daling is van 33 klanten ten opzichte van eind Het aantal ingediende aanvragen voor een bijstandsuitkering is in 2012 hoog. De werkvoorraad bij afdeling Inkomen is momenteel ruim 170 aanvragen hoger dan een jaar geleden. Deze hoge werkvoorraad zal de komende maanden leiden tot een hogere instroom. Op basis van de huidige 1 Conform definitie klantenbestand beschreven in de raadsbrief bestandsontwikkeling Wwb 1 e helft 2012 dd

2 1 instroom en werkvoorraad is de prognose dat we voor geheel 2012 op een stijging van het klantenbestand van 6 à 6,5 % uitkomen. Vanwege de werkvoorraad verwachten we ook in de eerste twee maanden van 2013 een verdere stijging van het klantenbestand. In de najaarsnota gingen we op basis van de klantenaantallen tot en met augustus 2011 uit van een stijging van 3,8 %. Op basis hiervan en de bekendmaking van het definitieve budget meldden we in de najaarsnota een positief risico van 1,1 miljoen op product inkomen. Dit geraamde voordeel hebben we niet ingeboekt, omdat we rekening wilden houden met de altijd aanwezige kans dat de lokale ontwikkeling alsnog gaat afwijken van de landelijke ontwikkeling. Uit de meest actuele stand van de klantenaantallen blijkt dit nu te gebeuren. IOAW, IOAZ en Bbz Vanwege de omvang en de geringe beïnvloedbaarheid nemen wij de IOAW, IOAZ en Bbz niet op in de tabel. Bij deze regelingen is het aantal betaalde uitkeringen gestegen van 297 ultimo december 2011 naar 307 ultimo september Ontwikkeling instroom De instroom van nieuwe klanten ligt in 2012 (tot en met november) iets onder het niveau van geheel De verwachting is dat we over geheel 2012 boven 2011 uitkomen. Tabel 1 Ontwikkeling instroom Instroom Instroom Gegevens zijn inclusief WIJ, realisatie 2012 t/m november In tabel 2 op de volgende bladzijde treft u de ontwikkeling in reden van instroom aan.

3 2 Tabel 2 Reden instroom Andere oorzaak 29% 25% 6% 4% 5% 5% 0% Inkomen uit werk/arbeidsongesch. uitkering/ ander inkomen 26% 32% 50% 53% 57% 49% 52% Uitkering werkloosheid 17% 17% 17% 17% 12% 12% 12% Zelfstandig beroep of bedrijf 9% 9% 11% 11% 8% 8% 8% Beëindiging studie 9% 9% 7% 5% 3% 3% 3% Beëindiging huwelijk/relatie 7% 5% 6% 7% 8% 7% 7% Additionele arbeidsplaats 2% 0% 2% 1% 5% 14% 13% Oorzaak bij partner 1% 2% 1% 2% 2% 2% 5% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Gegevens zijn inclusief WIJ, realisatie 2012 t/m november Uit tabel 2 worden de gevolgen van de economische crisis zichtbaar. Dit is namelijk de stijging bij de instroomreden uitkering werkloosheid (= max WW) in de totale instroom. Deze stijgt in 2009 naar 17%, waar het de laatste 4 jaar redelijk constant blijft. Verder blijkt dat het aandeel aanvragen vanwege het wegvallen van inkomen uit werk/ arbeidsongeschiktheidsuitkering/ander inkomen in % bedroeg, in 2006 tot en met 2010 lag dit rond de 50%. Opvallend is tevens de forse groei van de reden andere oorzaak. De oorzaak hiervoor is niet op korte termijn te achterhalen. Ontwikkeling uitstroom De uitstroom in aantallen blijft in 2012 iets achter bij de aantallen in Op basis van de werkvoorraad is de verwachting dat minder klanten uitstromen dan in 2011 en wij op het niveau van uitkomen. Onze doelstelling dat 30% van de totale uitstroom, uitstroom naar werk is, verwachten we wél te realiseren. Tabel 3 Totale uitstroom en uitstroom naar werk Totale uitstroom waarvan naar werk Gegevens zijn inclusief WIJ, realisatie 2012 t/m november

4 3 Ontwikkeling Wwb-bestand vergeleken Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Het Centraal Bureau voor de Statistiek rapporteert (met enkele maanden vertraging) over de landelijke ontwikkeling van het Wwb-bestand. De landelijke stijging van het Wwb-bestand tot 65 jaar is 1,4% tussen december 2011 en ultimo augustus Referentiegemeenten Om over het meest recente vergelijkingsmateriaal te beschikken, wisselt Nijmegen met 15 andere, (middel)grote gemeenten 2 informatie uit over de bestandsontwikkeling. Tot en met eind september is de gemiddelde groei bij de referentiegemeenten 1,7%. De ontwikkeling van het klantenbestand is in Nijmegen met 3,3% hoger dan dit gemiddelde. Arbeidsmarktontwikkeling en ontwikkeling in aantal WW-uitkeringen We zijn voor de re-integratie van bijstandsgerechtigden sterk afhankelijk van de arbeidsmarkt. De afgelopen twee jaar heeft de arbeidsmarkt Zuid-Gelderland op veel indicatoren negatief gescoord in vergelijking met de landelijke ontwikkeling 3. In het afgelopen kwartaal is het aantal mensen met WW uitkering in Zuid-Gelderland harder (8%) gestegen dan de landelijke stijging (5%). De toename van het aantal WW-uitkeringen en geregistreerde werkzoekenden wordt verklaard door de snellere groei van de beroepsbevolking dan die van de werkgelegenheid. Voor werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt biedt de arbeidsmarkt van Zuid- Gelderland zeer beperkte mogelijkheden. Een groot deel van de geregistreerde werkzoekenden is laag opgeleid, langdurig niet-werkend en/of ouder. Deze kenmerken maken het moeilijk om een baan te bemachtigen. Ook op een aantal andere aspecten blijft de regionale arbeidsmarkt slecht scoren. Zo is het aantal werkzoekenden, afgezet tegen de beroepsbevolking, met 8,3% twee procent hoger dan het landelijk gemiddelde (6,2%). Tevens hebben in onze regio het afgelopen jaar fors meer mensen zich ingeschreven (+ 33,6%) ten opzichte van het landelijk gemiddelde (+ 23,1%). Eind september 2012 bedraagt het aantal WW-uitkeringen in Zuid-Gelderland Dat is 8% meer dan een kwartaal geleden. Daarmee steeg het aantal WW-uitkeringen in Zuid-Gelderland over het afgelopen kwartaal harder dan landelijk (5%). Nadere analyse van afwijking In de Divosa-monitor 2012 wordt het promotieonderzoek van Arjen Edzes 4 aangehaald. Dit onderzoek leert dat gemeentelijk beleid maar een beperkt effect heeft op de ontwikkeling van het bijstandsbestand. De instroom in de Wwb hangt veel meer af van de ontwikkelingen in de economie en op de arbeidsmarkt dan van de aanpak van gemeenten. Hoewel de regionale arbeidsmarkt voor een belangrijk deel een gegeven is, zijn wij uiteraard samen met de regiogemeenten en andere relevante partijen zoekende hoe wij de beperkte, beïnvloedbare ruimte maximaal kunnen benutten. We onderzoeken daarom mogelijke redenen voor de afwijking en kijken we naar de ervaringen bij enkele best practices onder de referentie-gemeenten. Daarbij is het van belang te bezien hoe we met ons economisch beleid de arbeidsmarkt optimaal kunnen stimuleren. In verband met de jeugdwerkloosheid kijken we met onderwijsinstellingen hoe het opleidingenaanbod beter aan kan sluiten bij de arbeidsmarkt. 2 Betreft 15 (middel)grote gemeenten: Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Arnhem, Groningen, Tilburg, Drechtsteden, Den Bosch, Enschede, Eindhoven, Almere, Breda, Apeldoorn, Alkmaar en Zaanstad. 3 In bijlage 1 presenteren we de ontwikkeling van de regio ten opzichte van vorig jaar en de ontwikkeling van de regionale arbeidsmarkt ten opzichte van de landelijk gemiddelde ontwikkeling op basis van enkele indicatoren. 4 Arbeidsmarktstrategieën van gemeenten, 2010, dr. A.J.E. Edzes

5 4 Om onze afwijking ten opzichte van het landelijk gemiddelde te duiden hebben we een drietal acties ondernomen. Allereerst hebben we landelijke ontwikkeling nader geanalyseerd. Daarna hebben we de relatie gelegd met de uitkomsten van de meest recente Crisismonitor. Als laatste presenteren we de ontwikkeling van verhuisbewegingen, wat mogelijk een deel van de afwijking kan verklaren. Ontwikkeling bij vergelijkbare gemeenten Gemeenten als Enschede (+ 3,5%), Groningen (+ 3,6%), Tilburg (+ 4,2%) en Arnhem (+ 4,8%) laten een vergelijkbare ontwikkeling van het klantbestand als in Nijmegen zien. In 2012 laten met name Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag een positieve ontwikkeling zien. Die gemeenten halen, vanwege de omvang van het gezamenlijke klantenbestand, het landelijke gemiddelde fors omlaag. De arbeidsmarkt in deze gemeenten wijkt significant af van die in Nijmegen. Crisismonitor Eind november 2012 hebben wij u de Crisimonitor 2 e en 3 e kwartaal aangeboden. Deze monitor laat zien dat we halverwege 2011 een negatief kantelpunt hebben in de stadseconomie. Dit ondanks lichte tekenen van herstel medio Het saldo van starters en faillissementen ontwikkelde zich in 2012 gunstig, maar vlakt in het 3e kwartaal af. Het aantal opheffingen loopt langzaam op van ca. 70 naar zo n 80 per maand. Sterker is de trendbreuk in het sentiment onder regionale ondernemers. Dat verslechtert vanaf half 2011, met negatieve verwachtingen over het economisch klimaat, ondanks een opleving in het 2e kwartaal De werkloosheid laat in september 2012 een ongunstige ontwikkeling zien. Invloed van verhuisbewegingen op ontwikkeling van het klantenbestand Op zoek naar verklaringen voor de afwijking hebben we enkele hypotheses getoetst. Een daarvan is dat een deel van de afwijking verklaard wordt door verhuisbewegingen naar Nijmegen 5. Uit een eerste, voorlopige analyse blijkt dat bijna 450 mensen, die op 1 januari 2012 nog niet in Nijmegen woonden, zich in de loop van 2012 in Nijmegen hebben gevestigd en een uitkering hebben gekregen. Hiermee heeft 4% van de nieuwe Nijmegenaren een Wwb-uitkering gekregen tegenover 1% van de reeds gevestigde Nijmegenaren. In dezelfde periode zijn 250 Nijmeegse bijstandsgerechtigden naar een andere gemeente verhuisd. In 2012 is het bijstandsbestand per saldo met 200 uitkeringen gestegen door verhuisbewegingen van en naar Nijmegen. Vanwege de uitkomsten van deze voorlopige analyse willen wij, ondersteund door Onderzoek en Statistiek, het effect van verhuisbewegingen op de ontwikkeling van het klantenbestand meerjarig nader analyseren. 5 Verhuizing wordt bij instroom in de uitkering geregistreerd onder de categorie 'andere oorzaak'

6 5 Maatregelen In 2012 hebben we diverse maatregelen ingevoerd, zoals een zoekperiode voor klanten ouder dan 27 jaar, intensivering van het eerste contact met de klant en strakker inzetten van ons maatregelenbeleid. Met het maatregelbeleid stimuleren wij niet-willende klanten hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. Het effect van het gewijzigde maatregelbeleid is dat tot en met november, 622 maatregelen meer zijn opgelegd dan in Dit is een stijging van 61% procent. Wij verwachten van klanten dat zij actief op zoek gaan naar flexwerk en tijdelijk werk. In de uitvoering stimuleren en faciliteren wij klanten hierbij. Op korte termijn zetten we daarnaast nog in op een tweetal specifieke maatregelen: Aanscherping zoekperiode > 27 jaar Sinds 1 april 2012 passen we een zoekperiode voor aanvragers, ouder dan 27 jaar, toe. Ook de gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht doen dit, maar op een stringentere wijze dan wij dat tot nu toe doen. Een verschilpunt is bijvoorbeeld dat wij bij melddatum wél een aanvraagformulier uitreiken, de andere gemeenten niet. Uit de eerste evaluatie 6 van de Utrechtse aanpak blijkt dat deze stringente zoekperiode succesvol is in het voorkomen van instroom. De helft van de volwassenen komt na de vier weken zoektermijn niet terug. Daarnaast heeft zeker de helft van de niet teruggekeerde groep werk gevonden. Wel geeft 50% van de ondervraagden aan, dat er financiële problemen zijn ontstaan door het niet verstrekken van een bijstandsuitkering en melden enkele geënquêteerden ernstige problematiek als dakloosheid, psychische problemen. Wij onderzoeken de mogelijkheid om onze huidige zoekperiode stringenter toe te passen, waarbij we oog houden voor de vangnetfunctie ten behoeve van de meest kwetsbare burgers. Vroegtijdige informeren In enkele gemeenten wordt enkele maanden voor het wegvallen van de WW-uitkering voorlichtingsgesprekken en groepsbijeenkomsten gehouden. Daarin wordt helder gemaakt wat hen te wachten staat, als zij een beroep willen doen op de Wwb. De eerste ervaringen lijken positief, de gesprekken werken motiverend bij het zoeken naar werk. Reden voor ons om dat ook te gaan doen. Daarnaast is een nadere analyse noodzakelijk om te scherp te krijgen of er, naast het reeds ingezette handhavings-en re-integratie-instrumentarium, specifieke aanvullende instrumenten of maatregelen noodzakelijk zijn. Wij informeren u over deze nadere analyse en de genomen acties in de eerstvolgende kwartaalbrief. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg 6 Bestuurs-en Concerndienst gemeente Utrecht Vier weken zoektermijn Wet Werk en Bijstand

7 6 Bijlage 1 Arbeidsmarktontwikkeling In de Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie wordt de arbeidsmarktontwikkeling geschetst ten opzichte van een jaar eerder. Hieronder geven we tekstueel kort de belangrijkste ontwikkelingen weer, waarbij we de regionale indicatoren afzetten tegen de landelijke ontwikkeling. Ontwikkeling ingeschreven werkzoekenden Het aantal niet-werkende werkzoekenden dat staat ingeschreven in de arbeidsmarktregio Zuid- Gelderland is met 3,4% gestegen. Landelijk was er een stijging 7,1%. Verhouding werkzoekenden beroepsbevolking In de regio Zuid-Gelderland zijn er relatief veel werkzoekenden op de totale beroepsbevolking (8,3%). Het landelijk gemiddelde is met 6,2% aanzienlijk lager. Uitstroom Uitstroom betreft de niet-werkende werkzoekenden die zich hebben uitgeschreven of hun inschrijving niet verlengd hebben. De uitstroom van niet werkende werkzoekenden is in de regio Zuid-Gelderland met 2,9% gestegen. Landelijk was er een daling van 2,5%. Instroom Instroom betreft het aantal nieuwe mensen dat zich bij het UWV Werkbedrijf als niet-werkende werkzoekenden hebben ingeschreven. Er hebben zich in onze regio fors meer mensen ingeschreven als nieuwe werkzoekenden ten opzichte van een jaar eerder (+ 33,6%). Landelijk stijgt deze indicator ook, maar met 23,1% minder snel. Vacatures Eind september stonden er bij UWV Werkbedrijf in de arbeidsregio Zuid-Gelderland 976 openstaande vacatures geregistreerd. Een jaar eerder waren dat er 1.236, een daling van 21%. Landelijk was de daling 26,9%.