2018/4171. Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs Zaanstad. Actualisatie Op stoom

Transcriptie

1 2018/4171 Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs Zaanstad Actualisatie 18.1 Op stoom

2 Inhoud Inhoud 3 1 Vooraf Programma IHP Primair Onderwijs Opbouw actualisatie Thema s Budgettering Budget (nieuwbouw) school VNG Normvergoeding Budget kindvoorzieningen en gymzalen Gymcapaciteit Masterplan Integrale Kindcentra Uitvoeringskosten Gemeentelijke uitvoeringskosten Uitvoeringskosten schoolbesturen Discussie renovatie Leerlingenprognoses Verdichting versus voorzieningen Toezegging Onderzoeken mogelijkheden/consequenties van woningbouw boven scholen Duurzaamheid Motie zonnepanelen Gasloos bouwen Groene gevels bestaande scholen Vervolg IHP Locatieonderzoek Uitbreiding Overtuinen Stand van zaken projecten IKC Inverdan en complex P.A. van Meverstraat IKC Overtuinen: Et Buut en Het Baken Westerkim IKC Rosmolen Zuid: De Saenparel en De Willibrord IKC Rosmolen Noord: In t Veld De Horizon (voorheen: De Roos) De Hoeksteen Het Palet IKC Kreekrijk: Het Koraal en De Delta Complex Brandakkerstraat: De Regenboog, De Dorpsakker en De Rank Dynamica XL-SO/SBO (voorheen: De Boei en Het Dok) Herman Gorter Burgemeester Smitstraat Herman Gorter D. Doniastraat De Toermalijn De Werf De Tamarinde (Jonge Arnoldusstraat) De Voorzaan - Vissershop uitbreiding De Vrije School tijdelijke huisvesting Afgeronde projecten Risicomanagement Planning Financiën Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

3 6.1 Kosten van de voorstellen Kolom Autonoom nader toegelicht Kolom Besluitpunten nader toegelicht Kolommen samengevat Dekking Jaarschijven Gevraagde besluiten Bijlagen Brondocumenten Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

4 1 Vooraf 1.1 Programma IHP Primair Onderwijs Voor u ligt de eerste actualisatie uit de jaarcyclus 2018 van het Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs (verder: IHP). Door middel van onze Actualisaties IHP rapporteren wij u halfjaarlijks over de uitdagingen, veranderingen en voortgang van de in het programma opgenomen projecten voor basisscholen in Zaanstad. Na een roerige tijd, gekenmerkt door hoogte- en dieptepunten kunnen we nu zeggen dat we flink op stoom zijn gekomen met het IHP. Bij IKC Overtuinen is een doorbraak bereikt met het akkoord over de verhuizing van de bedrijven aan de Mauritsstraat, het uitwerkingsplan en de omgevingsvergunning zijn inmiddels onherroepelijk. De Tamarinde gaat nog voor de zomer verhuizen naar het nieuwe schoolgebouw, IKC Kreekrijk is in aanbouw, de Werf is gesloopt en voormalig zwembad De Watering wordt binnenkort gesloopt ter voorbereiding van de nieuwbouw voor Dynamica XL. Ook zijn de aanvragen voor een omgevingsvergunning voor De Hoeksteen, IKC Roggeplein en De Herman Gorter Burgemeester Smitstraat in procedure. Het ontwerpproces bij de Toermalijn vordert en hopelijk ligt er nog voor de zomer een definitief ontwerp. Met de voortgang van de verschillende projecten in het IHP, vordert ook de looptijd van het huidige IHP. Ondanks het dynamische karakter van het programma er wordt op basis van urgentie en zorgplicht bij tijd en wijle een project toegevoegd is er eerder een afname van het aantal projecten dan een toename. Dit beeld past bij het programma zoals dat ooit is opgezet. Tegelijkertijd zien we nog een flinke opgave aan de horizon verschijnen, die langzaamaan urgenter wordt. De naar aanleiding van de Rijksbezuinigingen in 2013 geschrapte projecten uit de 2 e fase van het IHP, kloppen steeds harder op de deur. Was een onderwijsgebouw ten tijde van de vaststelling van dit IHP nog niet toe aan renovatie en/of nieuwbouw, inmiddels bijna 8 jaar verder begint deze noodzaak zich wel voor te doen. Ook de woningbouwontwikkelingen, inclusief het programma MAAK.Zaanstad en ook de daarmee gepaard gaande binnenstedelijk verdichting, hebben hun effect op de voorraad basisscholen. Hoog tijd dus om aan de slag te gaan met de voorbereidingen voor een Vervolg IHP. Gevraagd besluit (B&W) In te stemmen dat / (Raad) Vaststellen dat de uitvoering van het Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs zoals gerapporteerd in deze actualisatie 18.1 binnen de gestelde kaders blijft, behoudens de beslispunten die worden voorgelegd. 1.2 Opbouw actualisatie 18.1 Het volgende hoofdstuk besteedt aandacht aan een aantal actuele thema s en de besluiten die daarbij nodig zijn. Hoofdstuk 3 bevat een toelichting op de stand van zaken per project. Bij 6 projecten wordt u een besluit voorgelegd. Een overzicht van de besluiten in deze Actualisatie IHP 18.1 treft u aan in hoofdstuk 7. Voor de Risico s en de Planning verwijzen wij u naar de hoofdstukken 4 en 5. Een volledig financieel inzicht vindt u in hoofdstuk 6 (en in de geheime bijlage 8.1) van deze actualisatie IHP. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

5 2 Thema s In dit hoofdstuk gaan we dieper in op een aantal actuele thema s. Waar lopen we tegen aan, welke recente ontwikkelingen zijn er en welke daarvan hebben invloed op het programma IHP, voor welke uitdagingen staat het IHP, maar ook waar liggen welke kansen? Tevens wordt in dit hoofdstuk aandacht besteed aan de tijdelijke huisvesting voor een aantal projecten. 2.1 Budgettering Budget (nieuwbouw) school Het budget voor de nieuwbouw van een sober en doelmatig schoolgebouw bestaat, na vaststelling van Actualisatie IHP 17.1, uit de volgende componenten: VNG-normvergoeding op basis van indexering 2016; de compensatie van de VNG-norm van 2016 met 43% voor de projecten in het IHP, met uitzondering van de projecten IKC Kreekrijk, IKC Overtuinen en De Werf. Voor deze projecten is vanaf het definitief ontwerp alleen een ophoging van 10% marktwerking toegevoegd aan het projectbudget (zie ook Actualisatie 17.1); Budget kindvoorzieningen en gymzalen op basis van indexering 2016; locatie gebonden (bouw)kosten; daarnaast zijn er nog kosten voor de verhuizing, inrichting, bewonersparticipatie, parkeren en aanvullende onderzoeken VNG Normvergoeding Terugblik 2015: Het wordt steeds duidelijker dat de VNG-normvergoeding niet toereikend is voor het realiseren van kwalitatief en onderwijsinhoudelijk goede scholen. Dit wordt deels veroorzaakt doordat de VNGnormvergoeding achteraf wordt bijgesteld en er geen rekening wordt gehouden met lokale omstandigheden. De vergoeding betreft vaste gemiddelde landelijke bedragen. 2016: De markt blijft aantrekken en de verwachting is dat de VNG-norm niet in hetzelfde tempo mee verandert. De verwachting is ook dat er bij de scholen <1.000 m2 mogelijk problemen ontstaan met betrekking tot het vastgestelde budget. Om dit op te lossen is er bij Actualisatie 16.2 extra budget van ,- toegevoegd voor de zogenaamde kleine scholen. De ontwikkelingen worden nauwlettend in de gaten gehouden en worden eventueel meegenomen in de financiële risicoparagraaf. De PO- raad en de VNG komen in oktober met aanbevelingen om het huidige stelsel te versterken en tot goede landelijke voorwaarden te komen waarbij de kwaliteit van de scholen leidend is. 2017: Sinds 2011 zijn de eisen in het Bouwbesluit verzwaard, met name op het vlak van energieprestatie en binnenklimaat. Voor wat betreft Frisse scholen (thema s Energie en Luchtkwaliteit) moet nu worden voldaan aan minimaal klasse B in plaats van klasse C. Daarnaast is de normvergoeding van de VNG tussen negatief geïndexeerd (ruim 20%). Het bedrijf BDB heeft onafhankelijk berekend dat er inmiddels sprake is van een verschil tussen de normvergoeding en de reële bouwkosten van circa 48% voor het jaar 2017 (zijnde circa 43% ten opzichte van de norm van 2016). Bij continuering van deze trend zal discrepantie verder toenemen. Wanneer de markt daarbij harder aantrekt dan ingeschat door BDB, zullen komende aanbestedingen ondanks de nieuwe ramingen - nadelig uitvallen. Om realistische ramingen over de beleidsopgaven inzake onderwijshuisvesting te kunnen doen, is bij de Actualisatie 17.1 door de gemeenteraad vastgesteld dat in afwijking van de Verordening Onderwijshuisvesting de VNG-norm van 2016 met 43% gecompenseerd wordt voor de projecten in het IHP waarbij de budgetten fris en duurzaam komen te vervallen. Om (een deel van) het verwachte aanbestedingsnadeel voor de al geruime tijd lopende projecten Overtuinen, IKC Kreekrijk en De Werf op te kunnen vangen zijn deze bouwbudgetten met 10% verhoogd. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

6 De compensatie van de normbudgetten met 43% heeft erg goed geholpen. Het is nu mogelijk om een - weliswaar sober en doelmatig - schoolgebouw te realiseren. De ambities Fris en Duurzaam zijn voor een groot deel onder het Bouwbesluit komen te vallen, echter niet volledig. Een aantal voorzieningen wordt door het Bouwbesluit niet bindend voorgeschreven. Ondanks de ophoging van de budgetten betekent dit dan ook niet dat deze niet-bindende maatregelen kunnen worden meegenomen. De ophoging van het budget heeft niet gezorgd voor het opschroeven van de kwaliteit. De schoolbesturen geven aan dat er ondanks de ophoging weinig tot geen ruimte is om extra wensen en ambities boven het niveau van het Bouwbesluit uit te kunnen voeren. Zij concentreren zich nu dan ook voornamelijk op die maatregelen die later niet meer meegenomen kunnen worden (zoals extra muur- en vloerisolatie). Actueel De vanuit de VNG vastgestelde negatieve indexatie van 3,56% in 2017 riep landelijk veel verbazing op. In het voorjaar van 2017 heeft de VNG dan ook een oproep gedaan aan gemeenten en schoolbesturen over hun ervaringen met de normbedragen onderwijshuisvesting. De resultaten van deze oproep zijn door Bouwstenen voor Sociaal bekend gemaakt 1 : de budgetten zijn ruimschoots te laag. Hoog tijd voor verandering van de aanpak vindt nu ook de VNG. Voor dit jaar is er weliswaar een positieve indexatie van 8,56% gekomen vanuit de VNG, echter deze bijstelling blijft nog ver achter bij de noodzakelijke verhoging van de budgetten. De VNG doet dan ook onderzoek om te komen tot een gewijzigde systematiek. Dit is ingewikkeld en invoering hiervan kan naar verwachting pas in 2019 plaatsvinden. Tijdens de vergadering van het VNG-bestuur d.d. 22 maart 2018 is het bestuur akkoord gegaan met het advies van de VNG-commissies Financiën én Onderwijs, Cultuur en Sport om de normbedragen met 40% op te hogen en om twee facultatieve opslagpercentages van 5 en 10% te introduceren. Advies aan gemeenten is om bij de begrotingsvoorbereiding van 2019 al rekening te houden met een kostenstijging. De VNG adviseert gemeenten om ook in 2018 rekening te houden met achtergebleven normen ten opzichte van de daadwerkelijke bouwkosten en dat de bouw van een school niet realiseerbaar is tegen de toegekende normbedragen. In het bericht van Bouwstenen voor Sociaal wordt benoemd dat het opvallend is dat er geen relatie gelegd kan worden met de mate van overschrijding van het budget en de wijze van budgettering. De op VNG-normen gebaseerde budgetten worden sterk overschreden, maar dat geldt ook voor de op werkelijke kosten gebaseerde budgetten. De sterke prijsstijging de afgelopen jaren heeft blijkbaar iedereen verrast! Inmiddels is op 9 mei jl. een publicatie verschenen waarin de VNG, de PO-Raad en de VO-raad een nieuw wetsvoorstel voor onderwijshuisvesting aan het ministerie van Onderwijs hebben overhandigd. Het doel van het voorstel is om meer duidelijkheid te scheppen voor scholen en gemeenten over de verantwoordelijkheid voor goede schoolgebouwen (zie voor het bijbehorende voorstel bijlage 8.5). De drie belangrijkste wetswijzigingen die de VNG, de PO-Raad en de VO-raad overhandigden aan het ministerie van Onderwijs zijn: 1 Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

7 1. Elke gemeente in Nederland moet voor minimaal de eerstkomende zestien jaar een plan op papier hebben (zijnde een IHP) ten aanzien van haar schoolgebouwen; 2. Renovatie die de levensduur van het gebouw verlengt komt, net als nieuwbouw, onder verantwoordelijkheid van de gemeente te vallen; 3. PO schoolbesturen mogen zelf investeren in gebouwen. Hoe en of dit voorstel overgenomen gaat worden door het Rijk houden wij nauwlettend in de gaten. Intussen passen veel gemeenten, waaronder ook Zaanstad, al jaren de kredieten bij. Ook in 2018 zal dat nog noodzakelijk zijn, onder meer vanwege specifieke lokale omstandigheden, de overspannen bouwmarkt en aanvullende kwaliteitseisen. Daarnaast heeft BDB (Bouw(kosten)Data) berekend dat de indexering van de budgetten ten opzichte van 2017 met 2,6% zijn gestegen (zie bijlage 8.4). De indexering van 2,6% is het gevolg van gestegen prijzen ten aanzien van o.a. (bouw)materialen, aannemers en loonkosten. In zoverre dus een autonome ontwikkeling. Met het oog op bovenstaande is het evengoed nog de vraag hoe wij als gemeente in 2018 met de beschikbare budgetten om willen gaan. Het is aan te bevelen om voor nu nog te wachten met het aanpassen van de gemeentelijke huisvestingsverordening voor wat betreft de berekeningssystematiek van de normbudgetten, in afwachting van de wijzigingen die de VNG gaat aanbevelen. Hoe dan wel? Opvallend is dat het normbudget volgens de indexering van 2018 nu hoger ligt dan die uit 2016, welke wij het afgelopen jaar hebben gehanteerd: Startbedrag eerste 350 m² , ,67 Vergoeding iedere volgende m² 1.129, ,08 Dit verschil is te verklaren in een stijging van circa 5% van deze normen ten opzichte van Tegenover de +8,56% staat immers nog de -3,56% van vorig jaar. Dit neemt niet weg dat zoals de VNG zelf ook al aangeeft deze budgetten onvoldoende zijn voor de realisatie van (slechts) sobere en doelmatige schoolgebouwen. Er zijn nu verschillende mogelijkheden denkbaar: 1. Weer terugvallen op de verordening en de VNG normering 2018 overnemen. Dit is niet voldoende budget, dus een bijstelling is nodig. Een bijstelling is te vinden in de vorig jaar gehanteerde 43% en de 2,6% indexering; 2. Weer terugvallen op de verordening en de VNG normering 2018 overnemen. Dit is niet voldoende budget, dus een bijstelling is nodig. Een bijstelling kan gevonden worden in een opplussen met 38% 2 en de 2,6% indexering; 3. Afwijken van de verordening en het uitgangspunt van Actualisatie 17.1 hanteren inclusief indexering met 2,6%. Ad. 1 Tot vorig jaar hebben wij als gemeente altijd de standaard voorbeeld verordening van de VNG aangehouden. In zoverre zou het logisch zijn om, met een positieve indexering vanuit de VNG, hier weer op terug te vallen. Het opplussen met 43% zou dan echter niet meer rijmen met het werkelijke gat tussen de normvergoeding en de gemiddelde bouwprijzen. Naar alle waarschijnlijkheid ligt onze normvergoeding dan een stuk hoger dan nodig. Ad. 2 Deze optie zou een antwoord kunnen zijn om het gat tussen de norm en de marktprijzen realistischer te begroten. Echter tegelijkertijd zou dit een negatieve bijstelling van de projectbudgetten betekenen. Dit is ook niet wenselijk, aangezien er nog altijd flink geschrapt moet worden om binnen de begrotingen te blijven. Ad. 3 Vooralsnog lijken de budgetten zoals deze vorig jaar zijn opgebouwd overeen te stemmen met de daadwerkelijke marktprijzen. Tegelijkertijd is het wel nodig om met de marktontwikkelingen mee te 2 In de tekst wordt al aangegeven dat het vorig jaar niet toepassen van de negatieve indexering een verschil van circa 5 % oplevert ten opzichte van de norm (8,56% - 3,56% = 5%). Het gat tussen de normvergoedingen en de werkelijke prijzen lag vorige jaar voor de gemeente Zaanstad op circa 43%. Wanneer wij de normvergoeding van 2018 gaan hanteren dan levert dit nog een gat op van 43% - 5% = 38%. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

8 gaan en dus te indexeren. Alles overwegende willen wij u voorstellen om voor het jaar 2018 vast te houden aan de toegekende budgetten bij Actualisatie 17.1 vermeerderd met de BDB indexatie van 2,6%. Deze indexatie bedraagt ,--. In paragraaf is een onderbouwing per project weergegeven. Deze indexatie wordt niet toegepast op de projectbudgetten die zich al in de aanbestedingsfase bevinden (IKC Overtuinen en De Werf). In 2019 volgt er een voorstel voor een nieuwe berekeningssystematiek vanuit de VNG. Hierop kunnen wij aansluiten. Tevens is de verwachting dat er dit jaar drie aanbestedingen volgen (De Hoeksteen, Herman Gorter Burgemeester Smitstraat en IKC Rosmolen zuid). Deze drie aanbestedingen vormen dan een goede graadmeter om naast de nieuwe berekeningssystematiek van de VNG te leggen. Gevraagd besluit- B&W) In te stemmen dat / (Raad) Vaststellen dat: - in afwijking van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs 2015 de VNG-norm 2016 plus 43% gehanteerd blijft, zoals vastgesteld in Actualisatie IHP 17.1; - de BDB indexering 2018 van 2,6%, voor een bedrag van ,--, wordt toegepast voor de projectbudgetten die zich nog niet in de aanbestedingsfase bevinden en (de raad voor te stellen) de hiervoor benodigde middelen ad ,-- te dekken uit het MIP en ad ,-- ten behoeve van IKC Inverdan nieuw west ten laste te brengen van het Investeringsfonds Budget kindvoorzieningen en gymzalen Kindvoorzieningen In Actualisatie 17.1 zijn de budgetten voor de kindvoorzieningen niet verhoogd met 43%. De gedachte hierachter houdt verband met het Masterplan IKC vorming (zie ook paragraaf 2.2). Dit Masterplan moet inzicht gaan geven in de doorontwikkeling van de integrale kindcentra (IKC). Dit Masterplan heeft zijn weerslag op het IHP in verband met de huurprijzen. Wanneer deze verlaagd worden, dan betekent dit direct minder inkomsten als dekking voor de investeringen in het programma. Op dit moment wordt er binnen het programma rekening gehouden met ongeveer 6 mln. aan huurinkomsten. In deze 6 mln. zit de stijging van de normbudgetten de 43% - verwerkt. Met het idee dat er in 2017 een besluit genomen kon worden rondom de vorming van IKC s (zie ook Actualisatie IHP 17.1, paragraaf ) is er bij Actualisatie 17.1 voor gekozen om de budgetten van de kindvoorzieningen nog niet op te hogen gelijk aan de budgetten van de schoolgebouwen. Zodra de vraag beantwoord zou zijn over hoe wij gemeente, schoolbesturen en kinderopvangpartners de IKC s vorm willen gaan geven en op welke locaties, dan zou dit ook financieel inzicht gaan geven. Dit inzicht kan variëren van volledige investering door de gemeente tot het verhogen van de huurprijs. Een eerste voorstel voor het Masterplan is in maart van dit jaar door de schoolbesturen en de kinderopvangorganisaties aangeleverd. Op dit moment onderzoekt en bespreekt de gemeente, samen met de schoolbesturen en de kinderopvangorganisaties, nog de mogelijkheden tot implementatie/uitvoering van dit Masterplan. In de tussentijd lopen een aantal projecten, inclusief kindvoorzieningen wel door. Dit betekent ook dat er tekorten in de begrotingen van een aantal lopende projecten aan het ontstaan zijn. Immers de m 2 kindvoorzieningen zijn onlosmakelijk onderdeel van het fysieke schoolgebouw. De budgetten van de kindvoorzieningen zijn dan ook achtergebleven op de ontwikkelingen van de marktprijzen. Ons voorstel is nu om, ter overbrugging tot aan de besluitvorming van het Masterplan IKC vorming, de budgetten voor de kindvoorzieningen van projecten die nog niet in de aanbestedingsfase zijn aanbeland - gelijk te trekken met de normbudgetten welke worden gehanteerd voor de onderwijs m². Concreet betekent dit het toepassen van de VNG norm 2016, de toepassing van een VNG correctie van 43% en een indexatie van 2,6% voor het jaar 2018 (zie ook vorige paragraaf). Deze bijstelling bedraagt in totaal ,--. In paragraaf is een onderbouwing per project weergegeven. Gevraagd besluit (B&W) In te stemmen dat / (Raad) Vaststellen dat de budgetten ten behoeve van de kindvoorzieningen, behorende bij de projecten die nog niet in de aanbestedingsfase zitten, voor een bedrag van ,- -, in overeenstemming worden gebracht met de rekensystematiek die wordt gehanteerd voor de normbudgetten ten behoeve van de onderwijs vierkante meters en (de raad voor te stellen) de hiervoor benodigde middelen te dekken uit het MIP. Gymzalen Voor de budgetten van de gymzalen geldt hetzelfde als bij de budgetten van de kindvoorzieningen; deze Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

9 zijn niet verhoogd met 43%. Ook voor wat betreft de gymzalen blijken de beschikbare budgetten niet voldoende ten opzichte van de huidige marktprijzen. Dit is mede te verklaren omdat de gymzalen overwegend in de nieuwe schoolgebouwen worden gebouwd. Dit levert enerzijds een zeker voordeel op omdat geïntegreerde gymzalen mee kunnen lopen met het ontwerp, funderingen, aansluitingen, isolatie etc., in het hoofdgebouw, de school. Anderzijds betekent dit ook dat de budgetten voor de gymzalen berekend worden conform de bouwprijzen van de huidige markt. Ons voorstel is dan ook om de budgetten van de gymzalen op eenzelfde wijze te berekenen als de bouwbudgetten en de budgetten voor de kindvoorzieningen; normvergoeding voor gymzaal conform VNG norm % VNG correctie + 2,6% BDB indexatie 2018 voor die projecten die nog niet in de aanbestedingsfase zijn aanbeland. Deze bijstelling bedraagt in totaal ,--. In paragraaf is een onderbouwing per project weergegeven. Daarnaast speelt mee dat het schoolbestuur weliswaar de rol van bouwheer heeft, de gymzalen blijven in eigendom van de gemeente (het Sportbedrijf). Wanneer de budgetten van de gymzalen niet toereikend zijn, dan kan het schoolbestuur niet instaan voor de tekorten. Dit is de verantwoordelijkheid van de gemeente. Gevraagd besluit (B&W) In te stemmen dat / (Raad) Vaststellen dat de budgetten ten behoeve van de gymzalen, behorende bij de projecten die nog niet in de aanbestedingsfase zitten, voor een bedrag van ,- -, in overeenstemming worden gebracht met de rekensystematiek die wordt gehanteerd voor de normbudgetten ten behoeve van de onderwijs vierkante meters en (de raad voor te stellen) de hiervoor benodigde middelen ad ,-- te dekken uit het MIP en ad ,-- ten behoeve van IKC Inverdan nieuw west ten laste te brengen van het Investeringsfonds Gymcapaciteit Per raadsbrief (2017/56124) bent u op de hoogte gebracht van de uitkomsten van het Capaciteitsonderzoek binnensportaccommodaties zoals dit door Synarchis is opgesteld. Dit onderzoek vormt een momentopname, het geeft een beeld van de bezetting op dit moment. Belangrijkste conclusie is dat zich geen grote knel- en aandachtspunten voordoen die op dit moment extra investeringen nodig maken, een specifiek raadsbesluit was n.a.v. dit onderzoek daarom niet nodig. De bezetting verschilt echter jaarlijks en er kunnen zich blijvende veranderingen voordoen in de capaciteitsvraag, bijvoorbeeld in navolging van de woningbouwplannen vanuit MAAK.Zaanstad. Het is daarom van belang dat de bezetting van de binnensportaccommodaties op periodieke basis tegen het licht gehouden gaat worden. Alleen op die wijze kan tijdig bijgestuurd worden in de benodigde capaciteit. Om dit te monitoren zal op tweejaarlijkse basis of op een eerder moment wanneer de ontwikkelingen hiertoe nopen een evaluatiemoment georganiseerd worden, waartoe in ieder geval het Sportbedrijf en de schoolbesturen uitgenodigd worden. Hierbij zullen dan de zich voordoende ontwikkelingen betrokken worden, waaronder de routekaart buitensport, de trends en beleidsontwikkelingen, de bezettingspercentages, de leerlingenprognoses en de woningbouwplannen. 2.2 Masterplan Integrale Kindcentra Terugblik 2016: Adviesbureau Zunderdorp is eind 2016 gestart met een onderzoek naar een aanvaardbare huurprijs voor peuterspelen en kinderopvang in IKC s. Doel van het onderzoek was om een compleet beeld te verkrijgen van de huurproblematiek en de mogelijke oplossingsrichtingen, zodat er een gefundeerd besluit genomen kan worden over de hoogte van de te hanteren huurprijs en/of alternatieve oplossingsrichtingen. Het vraagstuk rondom de huurprijs heeft een directe link met het programma IHP. Indien de huurprijzen bijvoorbeeld verlaagd worden betekent dit direct minder inkomsten voor het programma en dus een dekkingsvraagstuk. Op dit moment wordt binnen het programma rekening gehouden met ongeveer ,-- aan huurinkomsten. Bij het coalitieakkoord in 2014 is ,-- toegevoegd aan het IHP ter verzachting van de rijksbezuinigingen. Om maximale ruimte in de keuzes voor te leggen bij de besluitvorming over de IKCvorming kan er maximaal ,-- gereserveerd worden voor een oplossingsrichting. 2017: Uit het onderzoek van Zunderdorp is gebleken dat de huurprijs niet het enige probleem is. De problematiek is breder en hangt sterk samen met de bezettingsgraad binnen de IKC s. Bij de uitwerking van de harmonisatie en de visie op de IKC-vorming is onvoldoende rekening gehouden met bezetting en Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

10 spreiding van locaties. Hierdoor staan er bij sommige locaties onvoldoende baten tegenover de gemaakte kosten, waaronder de huur. De samenwerkingspartners (schoolbesturen en kinderopvangorganisaties) begrijpen de analyse. Zij snappen dat er naar de onrendabele locaties gekeken moet worden, maar hebben aangegeven dat hierbij de inhoud van een IKC centraal moet staan in de discussie i.p.v. de financiën. De gemeente erkent dit, maar heeft wel aangegeven dat binnen de huidige financiële kaders het geld zo goed mogelijk moet worden ingezet. De gemeente ziet het als een gezamenlijke opdracht om vanuit de gezamenlijke visie op de IKC ontwikkeling in de stad de inzet van peuterspelen zo goed mogelijk in te vullen. In navolging van het onderzoek van Zunderdorp is afgesproken dat de samenwerkingspartners naar een Masterplan toewerken. Dit zal in twee fases plaatsvinden, namelijk: Fase 1: de samenwerkingspartners kijken eerst naar optimalisatie binnen de eigen voorzieningen op korte termijn en bepalen per denominatie hoe hun ideale plaatje qua IKC ontwikkeling en de inzet van peuterspelen daarbinnen eruit ziet. Fase 2: de onderwijsbesturen en kinderopvangaanbieders vertalen deze ideale plaatjes per samenwerkingsverband naar inzet huisvesting en peuterspelen VVE. In februari 2018 moet een Masterplan op tafel liggen waarin voor de stad als geheel in kaart is gebracht waar welke IKC voorzieningen moeten worden gerealiseerd, uitgebouwd of juist gestopt. Actueel Een eerste voorstel voor het Masterplan is in maart van dit jaar door de schoolbesturen en de kinderopvangorganisaties aangeleverd. Op dit moment onderzoekt en bespreekt de gemeente, samen met de schoolbesturen en de kinderopvangorganisaties, de mogelijkheden tot implementatie/uitvoering van dit Masterplan. Over het Masterplan volgt separate besluitvorming in de raad. 2.3 Uitvoeringskosten Gemeentelijke uitvoeringskosten Terugblik De programmakosten van het IHP zijn deels in de exploitatie en deels in de investeringen geraamd. Vanaf 2017 worden de zogenaamde kopkosten van het programma gedekt uit de exploitatie en de overige voorbereiding en toezicht uit de investeringsprojecten, om beter te voldoen aan de regelgeving. Deze herijking leidt tot een voordeel in de exploitatie in 2017 t/m 2019 van ,--. Daartegenover staat een opwaartse aanpassing van de investeringsbudgetten ( 1.04 mln.), wat vanaf 2018 leidt tot hogere kapitaallasten. Het verschil van ,-- betreft de uitvoeringskosten voor de jaren 2020 en 2021 in verband met de langere doorlooptijd van het IHP. In de begroting was hiermee nog geen rekening gehouden. Actueel Voor de lopende projecten zijn de uitvoeringskosten niet gewijzigd ten opzichte van wat is geraamd vorig jaar. De uitvoeringskosten lopen daarmee in de pas en vragen in deze Actualisatie niet om bijstelling Uitvoeringskosten schoolbesturen Terugblik Voor de start van het IHP in 2011 is er een berekening gemaakt van het aantal uren dat de schoolbesturen dachten nodig te hebben voor het realiseren van de IHP projecten. Op basis van deze berekening is met de gemeente de afspraak gemaakt dat de schoolbesturen een vaste vergoeding zouden krijgen van ,-- per bestuur per jaar voor de eerste fase van het IHP ingaande in 2011 en aflopende in De verwachting was dat na 2015 de inzet van de besturen zou afnemen. De uitvoering van het IHP zou dan al flink gevorderd zijn. Na afloop van deze periode is opnieuw bekeken wat nodig was. Omdat veel IHP projecten in 2015 nog niet afgerond waren heeft de gemeente opnieuw een vergoeding toegekend. In de Actualisatie 15.2 van het IHP heeft de raad voor de daarop volgende jaren een vergoeding van ,-- per jaar per bestuur beschikbaar gesteld tot en met De schoolbesturen hebben vervolgens aangegeven dat zij niet in staat zijn om voor dit bedrag voldoende capaciteit beschikbaar te stellen om het IHP uit te voeren. Eén van de belangrijkste argumenten hiervoor is de intensieve begeleiding die de projecten nog altijd vragen. Zowel wij als gemeente als de schoolbesturen hebben er een belang bij dat de voortgang in de IHP Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

11 projecten behouden blijft. Er loopt nog een flink aantal projecten in het huidige IHP en ook voor het vervolg IHP is een gezamenlijke integrale inzet belangrijk. Om transparantie te waarborgen is Zaan Primair en Agora gevraagd om een (financiële) onderbouwing aan te leveren voor hun verzoek, voor zowel 2016 en 2017 als voor de komende jaren. Besluitvorming hieromtrent leggen wij bij de Actualisatie 18.1 aan u voor. Actueel In oktober van vorig jaar heeft de gemeente Zaan Primair en Agora verzocht om een onderbouwing aan te leveren van de door beide schoolbesturen aangevraagde vergoeding ad ,-- per schoolbestuur per jaar gedurende de looptijd van het huidige IHP. Hierbij is aangegeven hiervoor nodig te hebben: 1.Een onderbouwing van de inzet van uren per lopend IHP project maal het uurtarief tot en met 2019; 2. Een onderbouwing van het berekende uurtarief; 3. Een onderbouwing van de overige kosten (naast personele kosten); 4. Een onderbouwing van de concreet gerealiseerde uitvoeringskosten over 2016 en De onderbouwing die door beide schoolbesturen is aangeleverd geeft onvoldoende antwoord op alle punten zoals gevraagd. Wij zien aan de hand van de geleverde onderbouwing geen grondslag om de vergoeding (met terugwerkende kracht) te verhogen tot ,-. Wel is de onderbouwing van de toegekende vergoeding van ,-- per schoolbestuur per jaar in lijn met de kosten van intern (eigen) personeel en de daarbij horende gemaakte uren. De extra aangevraagde ,-- is vooral te relateren aan externe inhuur/overige kosten. Wij zijn van mening dat deze niet voor vergoeding in aanmerking zouden moeten komen. Zo zit de inhuur van een externe projectleider al verwerkt in het (norm)budget van de projecten. Zaan Primair heeft laten weten dat zij ,-- nodig hebben op jaarbasis. Zaan Primair heeft daarop aangegeven zich in navolging van dit voorgenomen besluit van de gemeente per direct terug te trekken uit het IHP. De gemeente is in gesprek met Zaan Primair. Zaan Primair heeft een voorstel aangeleverd met daarin een aantal uitgangspunten hoe om te gaan met de lopende en nieuwe projecten. In de Actualisatie IHP 18.2 zal over de uitkomsten van de gesprekken met Zaan Primair duidelijkheid gegeven worden. Het besluit van de raad om aan de eerder vastgestelde en al geldende omvang van de (niet verplichte) vergoeding vast te houden is van belang voor de gesprekken met Zaan Primair en ook Agora heeft aangegeven het standpunt van de raad op prijs te stellen. Agora is niet van plan om haar werkzaamheden binnen het IHP te beëindigen als de raad bijgaand besluit overneemt. Gevraagd besluit (B&W) In te stemmen dat / (Raad) Vaststellen dat de toegekende vergoeding ten behoeve van de uitvoeringskosten van ,-- per schoolbestuur per jaar, gedurende de looptijd van het huidige IHP, zowel voor Agora als voor Zaan Primair gehandhaafd blijft, uitgaande van een blijvende inzet aan het IHP. 2.4 Discussie renovatie Terugblik 2015: Sinds de besluitvorming van het IHP in 2011 is de gemeente geconfronteerd met een forse rijksbezuiniging die doorwerkt op het investeringsvolume waardoor 37 mln minder beschikbaar is voor het IHP. Deze noodzakelijke bezuinigingen stellen de gemeente voor een aantal zware opgaven, hetgeen eerder tot het schrappen van de 2e fase en aanpassing van het programma hebben geleid. Vanaf 1 januari 2015 is de rijksvergoeding voor het buitenonderhoud van de schoolgebouwen rechtstreeks aan de schoolbesturen vergoed en kan hiervoor geen vergoeding meer bij de gemeente worden aangevraagd. Bij deze doordecentralisatie past de gedachte: geld weg, taak weg. Echter, de wetgever heeft het begrip en daarmee de taak renovatie van schoolgebouwen niet geregeld, in de overtuiging dat lokale overheden hier wel uitkomen. Gevolg: Discussie met schoolbesturen over levensduurverlengend onderhoud, renovatie en nieuwbouw. Deze discussie moet geslecht worden om na het huidige IHP, samen met schoolbesturen afspraken te maken opdat een volgende kwaliteitsslag wordt behaald. 2016: Bij ons, maar ook landelijk speelt nog steeds de discussie rondom renovatie. De PO-raad en de VNG hebben een brief gestuurd naar de Tweede Kamer waarin zij hun zorgen uiten over diverse zaken, Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

12 waaronder renovatie. Zij komen in oktober met aanbevelingen om het huidige stelsel te versterken en tot goede landelijke voorwaarden te komen waarbij de kwaliteit van de scholen leidend is. De afloop van deze discussie heeft mogelijk gevolgen voor de eerder geschrapte 2e fase uit het IHP. In december 2016 zijn de VNG, PO-raad en VO-raad met een voorstel voor een aanpassing van het stelsel gekomen, waarbij de tekortkomingen zoals zij die zelf ervaren en die ook door de Algemene Rekenkamer (zie actualisatie 16.1) zijn geconstateerd kunnen worden opgeheven. 2017: VNG/PO-raad/VO-raad werken momenteel het voorstel op hoofdlijnen uit. De verdere concretisering moet op draagvlak bij de schoolbesturen en gemeenten kunnen rekenen. Het Ministerie van OCW ondersteunt dit traject. De staatssecretaris heeft daarbij aangegeven met name het gesprek te zullen aangaan over de juridische en praktische uitvoeringsaspecten van het voorstel. Hierbij zullen ook onderwerpen zoals Meer Ruimte voor Nieuwe Scholen, leegstand en doordecentralisatie aan de orde gesteld worden. De budgettaire claim vormt een beslispunt voor het nieuw te vormen kabinet. Naar verwachting zal voorgaande in 2018 leiden tot nieuwe afspraken en in navolging daarvan tot een ingrijpende herziening van de verordening onderwijshuisvesting. Actueel Op dit moment zijn er nog geen nieuwe ontwikkelingen te melden m.b.t. tot eventuele nieuwe afspraken en spelregels rondom het renovatievraagstuk. De noodzaak hiervoor zal duidelijker naar voren komen bij het uitwerken van het Vervolg IHP. De verwachting is dat niet alle schoolgebouwen nieuwbouw nodig zullen hebben en dat renovatie wellicht een goede oplossing kan bieden. 2.5 Leerlingenprognoses 2017 De leerlingenprognoses voor het primair onderwijs worden jaarlijks geactualiseerd. Op basis van deze prognoses kan onder meer worden vastgesteld hoeveel m² onderwijshuisvesting nodig is en hoe die wordt toegekend en verdeeld over de verschillende Zaanse scholen. De prognoses vormen een objectief toetsingskader om te bepalen welke omvang een school moet verkrijgen bij nieuwbouw of een uitbreiding. De prognoses laten zien hoeveel leerlingen een school mag verwachten en daarmee hoeveel ruimte in onderwijshuisvesting nodig is, ook voor de schoolbesturen zijn de prognoses dus van groot belang. Ons voorstel is dan ook om de budgetten van de projecten bij te stellen op basis van de recente (concept) leerlingenprognoses. Deze bijstelling bedraagt in totaal ,--. In paragraaf is een onderbouwing per project weergegeven. In december jl. zijn de nieuwe leerlingenprognose door PVG (Plan Verband Groningen) aangeleverd. De prognoses zijn eind januari van dit jaar besproken met de schoolbesturen. Hierbij is geconstateerd dat de leerlingenprognose over het geheel een groei laten zien. Dit hangt samen met de geplande woningbouwplannen. Bij het opstellen van de prognoses is hierbij wel als uitgangspunt meegenomen om de grote plangebieden voor woningbouw, zoals de Achtersluispolder en het Hembrugterrein, buiten de berekeningen te laten. Voor die gebieden geldt dat de komst van extra leerlingen niet verdeeld kan worden over de bestaande scholen. Voor deze gebieden volgen later in de tijd herschikkings-, stichtingsof verplaatsingsvoorstellen. Insteek is om deze voorstellen voor zover al mogelijk - mee te nemen in het Vervolg IHP (zie ook paragraaf 2.8). Gevraagd besluit (B&W) In te stemmen dat / (Raad) Vaststellen dat de budgetten van de projecten worden bijgesteld op basis van de recente leerlingenprognoses 2017 ad ,-- en (de raad voor te stellen) de hiervoor benodigde middelen te dekken uit het MIP. 2.6 Verdichting versus voorzieningen Zaanstad is in ontwikkeling en heeft een flinke woningbouwambitie benoemd in het programma MAAK.Zaanstad. Op veel plekken gaan (extra) woningen gerealiseerd worden. Er worden momenteel Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

13 diverse maatregelen genomen om de woningbouw te stimuleren en te versnellen. Aandacht voor de ontwikkeling van maatschappelijke voorzieningen, waaronder scholen, kinderopvang, buurthuizen (ontmoetingsplekken) en sportvoorzieningen is hierin ook erg belangrijk. Deze voorzieningen zijn noodzakelijk voor het creëren van een goed woon- en leefklimaat, een plek waar men graag wil wonen. Meerjaren Maatschappelijk Voorzieningenplan Er wordt gewerkt aan een Meerjaren Maatschappelijk Voorzieningenplan. Dit plan moet inzicht geven in de gevolgen van de toevoeging van woningen die MAAK.Zaanstad met zich mee brengt voor de noodzakelijk maatschappelijke voorzieningen in de stad. Het gaat hierbij in eerste instantie om ruimte en middelen, benodigde m² en een grondexploitatie die rekening houdt met de komst van maatschappelijke voorzieningen. Naast kwantiteit moet dit plan vooral ook inzicht gaan geven in kwaliteit. Heeft iedereen toegang tot een basisschool in de buurt? Zijn er voldoende huisartsen, tandartsen en fysiotherapeuten? Is er genoeg buitenruimte voor jong en oud? Zijn de sportvoorzieningen voldoende toereikend en bereikbaar voor de inwoners van onze stad? Hebben de ouderen een plek, maar ook de studenten en de starters? De insteek is dus breed; wat maakt Zaanstad nou een aantrekkelijke stad voor huidige én nieuwe inwoners. Extra uitdaging hierbij is dat de groei in Zaanstad hoofdzakelijk binnen de bestaande contouren moet plaatsvinden. Het gaat hierbij om verdichten en verkleuren. Naast de woningen geven de maatschappelijke voorzieningen een identiteit aan een wijk. Daarbij kan het noodzakelijk zijn om niet de woningen, maar de sociale infrastructuur als uitgangspunt te nemen voor de (door)ontwikkeling van (nieuwe) wijken, bijvoorbeeld door een school en het bijbehorende schoolplein als centrum te nemen. Hiermee kan onderwijshuisvesting een manier zijn om een zwakke(re) wijk te revitaliseren Toezegging Onderzoeken mogelijkheden/consequenties van woningbouw boven scholen Hierboven is al benoemd dat Zaanstad een forse woningbouwopgave heeft. Nu telt de gemeente nog een kleine woningen. Rond 2040 moeten dat er zijn. Bouwen in de velden aan de rand van het stedelijk gebied is hierbij niet aan de orde. Er zullen daarom heldere keuzes gemaakt moeten worden om op bepaalde plekken te kiezen voor verkleuring en een verdere binnenstedelijke verdichting. Het is ook belangrijk dat er bij de planontwikkelingen in een vroegtijdig stadium voldoende aandacht is voor het inpassen van maatschappelijke voorzieningen, waaronder de inpassing van schoolgebouwen. Het kijken naar de kwantiteit vormt een goed startpunt, maar er moet ook nadrukkelijk gekeken worden naar de gewenste kwaliteit. Naast de woningen geven de maatschappelijke voorzieningen een identiteit aan een wijk. Daarbij kan het noodzakelijk zijn om niet de woningen, maar juist de sociale infrastructuur als uitgangspunt te nemen. Algemeen kan ook gesteld worden dat bepaalde voorzieningen direct bij de opbouw van een wijk of gebied aanwezig zouden moeten zijn. Het realiseren van woningen boven een school kan gezien de gewenste binnenstedelijke verdichting een optie zijn. In de praktijk zijn er goede voorbeelden te vinden van de combinatie wonen en onderwijs, maar om hier de juiste uitvoering aan te geven is ook complex. Maatwerk en een brede afweging blijven hierbij altijd nodig. Het aanhaken van de schoolbesturen is hierbij essentieel. 2.7 Duurzaamheid Duurzaam, energiezuinig en neutraal bouwen is een belangrijk item binnen de Gemeente Zaanstad. De gemeente streeft er naar op termijn een klimaat neutrale gemeente te worden. De Gemeente Zaanstad wil met maatschappelijk vastgoed een voorbeeldfunctie afgeven voor de Zaanse inwoners. Onder andere met het sluiten van de Green Deal hanteert de gemeente het uitgangspunt om aardgasloos te bouwen en een lagere energieprestatienorm (EPC) voor alle Bouwbesluitfuncties, met uitzondering van Onderwijs, te agenderen (B&W besluit 2017/2288). Duurzaamheid en energiezuinig bouwen is daarom een vast onderdeel van de halfjaarlijkse Actualisaties IHP. De budgetten voor de nieuwbouw van basisscholen is gebaseerd op de VNG-norm. Deze VNG norm is al jarenlang te laag waardoor er een gat tussen de normvergoeding voor nieuwbouw en de huidige marktprijzen is ontstaan. De raad bij Actualisatie 17.1 besloten om de budgetten voor nieuwbouw met 43% te verhogen. Slechts door deze toevoeging van budget zijn we in staat om op dit moment scholen te bouwen die voldoen aan wettelijke vereisten van het Bouwbesluit en de daarbij behorende EPC (Energieprestatie coëfficiënt) van 0,7. De raad heeft bij Actualisatie 17.1 expliciet besloten om geen extra budget beschikbaar te stellen voor het energieneutraal bouwen van de scholen die als nieuwbouw zijn opgenomen in het IHP (met Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

14 uitzondering van de Toermalijn en IKC Kreekrijk). Deze keuze hing samen met de wijziging in de wetgeving die er hoogstwaarschijnlijk gaat komen in het kader van Bijna Energie Neutrale Gebouwen (BENG). BENG komt ongeveer overeen met het niveau van de aangescherpte Zaanse energieprestatienorm. Uitgangspunt is dan ook met name geweest om niet nu al in te springen in deze nog in te voeren opgave, maar vooral te investeren in goede schoolgebouwen, aangezien dat al voor een verduurzaming zorgt ten opzichte van de bestaande gebouwenvoorraad. De Rijksoverheid scherpt per 1 januari 2020 de energieprestatienorm aan (BENG-norm). Voor alle nieuwbouw, zowel woningbouw als utiliteitsbouw, geldt dat de vergunningaanvragen vanaf 1 januari 2020 moeten voldoen aan de eisen voor BENG. In de wijziging van het Bouwbesluit 2012, wordt gesteld dat nieuwe gebouwen waarvan de overheid eigenaar is en waarin overheidsinstanties zijn gevestigd, na 31 december 2018 bijna energieneutraal zijn. Dit roept de vraag op wat in dit kader wordt verstaan onder een overheid en een overheidsinstantie. Een gebouw is een overheidsgebouw: Dat eigendom is van Rijk, Provincie, Gemeente of Waterschap, en Wordt gebruikt door Rijk, Provincie, Gemeente of Waterschap of een bij wet ingestelde ZBO of adviesraad. Bij Rijk, Provincie, Gemeente en Waterschap spreekt dit vanzelf. Hieraan worden ook organisaties in het openbaar bestuur toegevoegd. Kenmerkend voor deze organisaties is dat zij zijn ingesteld bij wet en dat ze voor het overgrote deel van hun budget afhankelijk zijn van belastinggelden. Gebouwen die niet als overheidsgebouw worden gezien, zijn private instellingen met een publieke taak, zoals: zorginstellingen welzijnsinstellingen woningbouwcorporaties onderwijsinstellingen beschouwd als overheidsgebouw. De onderwijswetgeving (WPO/WEC en WVO) heeft als uitgangspunt dat het eigendom van het schoolgebouw ligt bij het schoolbestuur. Uitgangspunt van de wet is ook dat het schoolbestuur bouwheer is. Hierdoor kunnen scholen gebouwd door schoolbesturen aan andere regelgeving onderworpen worden dan scholen gebouwd door gemeenten. De rijksoverheid stelt dat wanneer onderwijsgebouwen wel als overheidsgebouw worden bezien dit het level playing field verstoren kan. Daarom worden scholen bij de toepassing van de voorschriften met betrekking tot bijna energieneutrale nieuwbouw niet Bij het ontwerpen van scholen wordt wel gekeken naar mogelijkheden om binnen het beschikbare budget aanvullende maatregelen te nemen. Daarnaast wordt bij het ontwerpen van de elektrische- en warmte installaties rekening gehouden met mogelijkheden om op een later tijdstip nog over te stappen naar een warmtepomp installatie of warmtenet en zonnepanelen Motie zonnepanelen Naar aanleiding van de bespreking van de Actualisatie IHP 17.2 op 9 november 2017, is een motie (18) ingediend waarin het college wordt verzocht: Nogmaals met de schoolbesturen in gesprek te gaan over het gebruik van haar schooldaken; De kosten (inclusief de kosten om het diefstalproof te maken) van het plaatsen van deze zonnepanelen inzichtelijk te maken; Te onderzoeken of de Stimuleringslening Duurzaamheid Zaanstad ingezet kan worden om plaatsing van de zonnepanelen alsnog binnen afzienbare tijd te realiseren. In navolging van de motie is opnieuw gesproken met de schoolbesturen over de mogelijkheden tot het uitbreiden van het aantal zonnepanelen op de schoolgebouwen. In het algemeen stellen de schoolbesturen van Zaan Primair en Agora dat schooldaken in principe geschikt zijn om zonnepanelen te plaatsen, maar dat hierbij wel twee voorwaarden gelden; het moet gebeuren op gebouwen met twee bouwlagen (op gebouwen met één bouwlaag is de kans op vandalisme te groot) en het dient financieel verantwoord te zijn. Voor dit laatste hanteren de schoolbesturen een terugverdientijd van maximaal 8 jaar. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

15 Zaan Primair heeft concreet voor twee gebouwen De Spiegel en Dynamica VSO onderzocht wat de mogelijkheden zijn. Deze beide scholen hebben een grootverbruik aansluiting. Hiervoor is voor beide scholen een subsidie aangevraagd. De subsidie is in beide gevallen ook toegekend. Zaan Primair heeft daarnaast onderzocht hoeveel panelen er geplaatst kunnen worden op deze gebouwen en wat de te verwachten opbrengst is. Hieruit is berekend wat de initiële investering is en welke kosten er in de komende 20 jaar gemaakt moeten worden om de panelen te exploiteren. Vervolgens is dit teruggerekend naar een bedrag per jaar. Dit bedrag is in mindering gebracht van de opbrengsten die op een gelijke manier zijn berekend. De subsidie is hierin ook meegerekend. Er is daarbij ook rekening gehouden met extra kosten die niet in de aanbieding van de panelen zijn meegenomen, namelijk het vervangen van de omvormer die een levensduurverwachting heeft van tussen de 10 en 15 jaar én het afsluiten van een verzekering. Deze verzekering garandeert een opbrengst van ten minste 80% van het vermogen van de panelen over 20 jaar. Ondanks de verkregen subsidie en de mogelijkheden van de gemeentelijke stimuleringsregeling heeft Zaan Primair aangegeven het plaatsen van zonnepanelen niet (overal) toe te passen. Gesprekken met de gemeente over onder meer de noodzaak van het aangaan van een onderhoudscontract en verzekeringen, het hanteren van een langere terugverdientijd dan 8 jaar e.d. hebben dit niet doen veranderen. Zie voor de uitgebreide berekening de bijlage van Zaan Primair. Al met al geven de schoolbesturen aan dat het voor hen niet voldoende rendabel is. De belangrijkste oorzaak hangt dus samen met de lange terugverdientijden, die vervolgens samenhangt met het verschil in prijs van een gekochte kwh (ca. 0,27) en de opbrengsten van een terug geleverde kwh (ca. 0,09). Scholen worden als bedrijf gezien en mogen daardoor niet salderen. Verder is de afname door scholen het hoogst als de opbrengst van de panelen het laagst is (winter) en de productie van de panelen het hoogst als de afname het laagst is (zomervakantie). Dit maakt de financiële opbrengst niet hoog. Subsidiemogelijkheden die voor het bedrijfsleven gelden zijn daarnaast niet toepasbaar op scholen. Deze mogelijkheden werken namelijk allemaal via een belastingvoordeel (vennootschapsbelasting, winstbelasting en afdracht BTW), welke niet van toepassing is op het onderwijs. Een voorbeeld van nieuwbouw waarbij (veel) zonnepanelen zijn aangebracht is IKC Kreekrijk. De financiering van deze panelen is tot stand gekomen door middel van een extra bijdrage aan het projectbudget door de gemeente (zie paragraaf 6.2 en Actualisatie IHP 17.1 paragraaf 2.1.2) en een bijdrage vanuit de anterieure overeenkomst Kreekrijk Gasloos bouwen Gasloos wordt de standaard voor nieuwbouwwoningen en de aansluitplicht vervalt, bepaalt het regeerakkoord. Voor de nieuwe scholen die aansluiten bij een aardgasloze wijk betekent dit dat ook hier aardgasloos gebouwd moet worden. Met als voorbeeld IKC Kreekrijk, dat momenteel gebouwd wordt in Assendelft, verandert er in bouwkundig opzicht niet veel. Hoewel een aantal punten extra aandacht vraagt, blijft voor de bouwer alles in grote lijnen hetzelfde. Cruciaal is de samenstelling van het bouwteam en kennis van zaken bij de adviseurs, installateurs en hoofdaannemer. Door het toepassen van warmtepompen in combinatie met vloerverwarming en zonnepanelen en warmte-koude opslag, kunnen in theorie vrijwel overal gasloze scholen gebouwd worden. Bij warmtekoude opslag moet de bodem daarvoor wel geschikt zijn. De all electric installatie die bij gasloos bouwen benodigd is om aan de warmtevraag van een school te voldoen is vele malen duurder dan de gas variant, daarnaast zal het onderhoud daarvan hoger zijn dan de bij de besturen beschikbare middelen voor onderhoud. Alleen als de kostprijs van elektra fors daalt zal de investering rendabel zijn. Pas over een aantal jaren kunnen we zien hoe de energieprijzen van elektra, gas en andere warmtebronnen zich gaan verhouden. De verwachting is namelijk dat de kosten van elektra even hard stijgen als de kosten van gas, elektriciteit wordt immers voor een groot deel met gas opgewekt. Ook wordt er nog veel elektra opgewekt op een manier waarvan de ecologische footprint groot is, zoals kolencentrales. Naast de elektra als energiebron is warmteleverantie via een warmtenet een mogelijkheid die bij nieuwbouw als bij bestaande bouw vrijwel altijd toepasbaar is zonder grote wijzigingen aan de bestaande installaties. Vanaf de start van het IHP zijn hierover gesprekken gevoerd en is dit als een goed toepasbaar alternatief gezien. Het schoolgebouw, inclusief apparatuur, gaat in eigendom over naar het schoolbestuur. Voor de PO schoolbesturen geldt een investeringsverbod in nieuwbouw. De Minister laat ruimte voor investeringen die betrekking hebben op duurzaamheid die een positief effect hebben op de exploitatie. Gezien Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

16 bovenstaande is gasloos bouwen niet per definitie aantrekkelijk voor de besturen. Zelfs als alle kosten, inclusief de hogere elektra rekening en de (veel) hogere kosten voor beheer en onderhoud meegerekend worden, is het niet waarschijnlijk dat de total cost of ownership van de gebouwen lager zal zijn dan dat het nu is Groene gevels bestaande scholen Terugblik Op donderdag 3 juli 2014 heeft de gemeenteraad van Zaanstad motie 41 aangenomen waarin het college opgedragen wordt om te kijken hoe op korte termijn groene binnen- en buitengevels ingezet kunnen worden om het klimaat binnen en rondom (bestaande) scholen te verbeteren. Bestuurlijk is de motie onder de aandacht van de grote schoolbesturen Zaan Primair en Agora gebracht. Zowel Zaan Primair als Agora staan positief tegenover de intentie van de gemeenteraad om het binnenklimaat van de bestaande scholen te verbeteren door het aanbrengen van groene gevels aan de buitenzijde van de school. Via de gemeente Amstelveen zijn wij in contact gekomen met de coöperatie MyEarth. In My Earth hebben we een partner gevonden die zich bezig houdt met het ontwikkelen van speciale planten die de luchtkwaliteit kunnen verbeteren. Samen met een aantal stagiaires heeft deze organisatie onderzoek gedaan bij een 20-tal scholen van Zaan Primair en Agora. De kosten voor het plaatsen van zes groene gevels bedragen 9.900,--. De schoolbesturen zijn bereid om dit bedrag te investeren en ze zijn benieuwd naar de resultaten op het binnenklimaat,. Indien de resultaten positief zijn, wordt het aantal scholen met groene gevels mogelijk uitgebreid. Hiermee is uitvoering gegeven aan motie 41. In juni 2017 is met Zaan Primair, Agora, coöperatie MyEarth en de gemeente Zaanstad gekeken naar de onderzoeksresultaten van de stagiaires en de praktische toepasbaarheid daarvan bij de scholen. In Actualisatie 17.1 is vastgesteld dat er volgens het Bouwbesluit gebouwd wordt en dat er geen budget beschikbaar is voor verdere duurzame oplossingen. Omdat het aanbrengen van groene binnengevels zowel qua investering als qua onderhoud erg kostbaar is, wordt ervoor gekozen om alleen groene buitengevels aan te brengen. Actueel De schoolbesturen vinden het educatieve karakter van de groene buitengevels erg goed en hebben er voor gekozen om de gevelbekleding bij nog twee extra scholen aan te laten brengen. De aansluiting die gezocht kan worden bij het natuuronderwijs is immers waardevol. De groene gevels zijn inmiddels gerealiseerd bij de volgende basisscholen: De Evenaar, Het Baken, De Paus Joannes en De Kleurenpracht (zie foto, Agora) Kogerveld, De Jagersplas, De Hannie Schaft en De Mei (Zaan Primair) De voordelen van groene gevels kunnen vooral gevonden worden in een vorm van isolatie en geluidsdemping als de planten volledig volgroeid zijn tegen de gevels. Voor wat betreft het binnenklimaat levert een groene buitengevel geen effect. Een effect op het binnenklimaat kan bereikt worden bij de toepassing van groene gevels binnen. Dit is echter zeer kostbaar, onderhoudsgevoelig, kunnen allergie veroorzaken en zijn brandgevaarlijk. 2.8 Vervolg IHP Terugblik De wereld om ons heen verandert in een rap tempo. Onderwijs heeft te maken met groei en krimp. Nieuwe didactische werkvormen vragen om flexibele gebouwen, die kwalitatief goed zijn. Goede schoolgebouwen spelen een belangrijke rol op meerdere niveaus. De functionele kwaliteit van het gebouw bepaalt in hoeverre het gebouw geschikt is voor modern onderwijs. Een aantrekkelijk gebouw kan een vliegwiel voor wijkontwikkeling zijn en goede scholen zijn een voorwaarde voor mensen Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

17 om zich ergens te vestigen. Goed onderwijs betekent een goed onderwijsklimaat. Letterlijk, in de vorm van goed gebouwde en frisse scholen. Goed onderwijs gaat ook over de verbinding tussen de verschillende onderwijsvormen en doorlopende leerlijnen. De vorming van de integrale kindcentra, waarin de school, de kinderopvang en de naschoolse activiteiten onder één dak worden gehuisvest, is een belangrijke kwalitatieve stap waarin samenwerking tussen de betrokken instellingen en de gemeente voorop staat. Sinds de besluitvorming van het IHP in 2011 is de gemeente geconfronteerd met een forse rijksbezuiniging die doorwerkt op het investeringsvolume waardoor 37 mln minder beschikbaar was voor het IHP. Deze noodzakelijke bezuinigingen stelden de gemeente voor een aantal zware opgaven, hetgeen eerder tot het schrappen van de 2e fase en aanpassing van het programma hebben geleid. Daarnaast heeft de wettelijke verschuiving van onderhoudstaken van gemeente naar schoolbestuur per 1 januari 2015 voor een landelijke discussie over (levensverlengend) onderhoud en vervangende) nieuwbouw gezorgd. Deze discussie is nog steeds niet beslecht (zie ook paragraaf 2.4). We kunnen echter niet langer wachten op landelijke besluiten om met de schoolbesturen afspraken te maken opdat een volgende kwaliteitsslag wordt behaald. Het huidige IHP nadert zijn afronding, maar de volgende vraagstukken dienen zich in volle hevigheid aan. Ook de ambities rondom MAAK.Zaanstad hebben invloed op de onderwijshuisvesting. De woningen zorgen voor zo n extra leerlingen. Het is tijd om met elkaar na te denken hoe het vervolg eruit komt te zien. Onderwijsorganisaties en gemeente slaan de komende maanden de handen ineen om dit vervolg in beeld te brengen. Het kwaliteitskader voor Primair en Voortgezet Onderwijs wordt in den lande steeds meer als uitgangspunt genomen. Het is van belang om met elkaar na te denken over kwaliteit. Wat is dat en wat is de ondergrens? Welke kwaliteit willen we hanteren? Welke kosten zijn daaraan verbonden en welke keuzes maken we daarin. Maar ook het vraagstuk: hoe werken we samen als partijen? Is een onderwerp dat nader besproken dient te worden. Is een algehele doordecentralisatie denkbaar of juist niet gewenst. De trend is dat gemeenten steeds meer een dienstverlenende houding aannemen en steeds minder een regierol. Met het vervolg IHP willen we een gezamenlijk plan voorbereiden tussen schoolbesturen en gemeente dat bij de coalitievorming in 2018 als basis kan dienen voor de verdere besluitvorming. Het plan zal een concrete lijst met te realiseren projecten bevatten, alsmede keuzes en voorstellen voor financiering, planning, organisatie en samenwerking. Hierbij wordt aangesloten op de ontwikkelingen van MAAK.Zaanstad. Er is gestart met een onderzoek naar de fasering van het vervolg IHP voor korte, middellange en lange termijn projecten. Met de schoolbesturen lopen gesprekken over deze fasering. Actueel Het Vervolg IHP is helaas nog niet rijp genoeg om aan u voor te leggen ter besluitvorming. Wel willen wij u alvast meenemen in het proces tot nu toe en een doorkijkje geven naar de opgaves die op ons af komen. Langere termijn De aanwijzing van de MAAK.gebieden Noord, Centrum, Zuid en Achtersluispolder leveren tezamen circa extra woningen op. Dit zijn grote getallen, met zachte planningen. Een Maatschappelijk Voorzieningenplan is hier echter wel aan te koppelen. Als voorbeeld kan het Hembrugterrein dienen. Op dit terrein worden de komende jaren max woningen gebouwd. Anticiperend hierop heeft onderwijshuisvesting een ruimteclaim binnen het gebied laten opnemen in de anterieure overeenkomst. Deze claim garandeert tot op zekere hoogte dat er met de tijd een school gebouwd kan gaan worden op het terrein. Dit is ook een oplossing voor de andere MAAK.gebieden. Het Maatschappelijke Voorzieningenplan kan zo als het ware een gerecht vormen van de totale menukaart die gebiedsontwikkeling heet. Voor alle partijen is vooraf duidelijk wat nodig is en welke voorwaarden er zijn. De kwantitatieve ruimteclaim verdient in het vervolg natuurlijk nog wel een kwalitatieve slag. Vraag is bijv. wat de precieze gewenste locaties voor de maatschappelijke voorzieningen moet zijn. Kortere termijn Op dit moment worden er al stapsgewijs diverse woningbouwplannen ontwikkeld en uitgevoerd. Dit varieert van één nieuw woonhuis tot een klein woongebied van 100 tot 200 woningen. Al deze plukjes woningen bij elkaar opgeteld zijn over vijf tot 10 jaar al een behoorlijke toename van de bestaande voorraad. Een ontwikkeling van 100 woningen alleen levert niet direct een behoefte aan een nieuwe Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

18 school, supermarkt of sportcomplex op. Al deze aantallen bij elkaar opgeteld kunnen wel dit gevolg hebben. Daarnaast kan een 100tal woningen wel al tot gevolg hebben dat een bestaande school moet uitbreiden. Het is dan ook belangrijk om af en toe met elkaar uit alle separate opgaves te stappen en door onze oogharen vijf, zes of zeven jaar vooruit te kijken. Wat is er dan nodig? Welke behoeftes heeft de stad/het gebied dan? Proces tot nu toe Met alle schoolbesturen van het PO in Zaanstad is nu gesproken. Met elkaar is verkend wat er op dit moment aan gebouwenvoorraad is, waar behoeftes liggen en wat de wensen zijn van de afzonderlijke schoolbesturen. Dit heeft een lijst met schoolgebouwen opgeleverd waarbij de nadruk ligt op vernieuwbouw. In de lijst staan de volgende scholen benoemd: Naam Straatnaam Plaatsnaam Schoolbestuur Bouwjaar Leeftijd 1 De Pionier (oude deel) Kerkstraat Wormerveer Zaan Primair De Regenboog Past. Vermeulenstraat Assendelft Agora De Lindenboom Raadhuisstraat Koog aan de Zaan Primair Zaan 4 Kogerveld Perzikkruidweg Zaandam Zaan Primair Paus Johannes De Weer Zaandam Agora Fortuinweg Zaandijk Zaan Primair De Zoeker (oude deel) 7 De Windroos Galeistraat Zaandam Agora De Kleurenpracht Klipperstraat Zaandam Agora De Komeet Neptunuslaan Krommenie Zaan Primair De Rank J.J. Allanstraat Westzaan Agora Vrije School Galjoenstraat Zaandam Ithaka Zaanstreek 12 De Horizon Zuidervaart Zaandam SIOZ Deze lijst vormt het startpunt van waaruit wij verder gaan kijken naar noodzaak technisch en maatschappelijk en prioritering. Onderdeel daarvan is een onafhankelijk onderzoek door een extern bureau naar de bouwtechnische staat van de gebouwen, functionaliteit, duurzaamheid, beheer & exploitatie en uitstraling. Daarnaast wordt ook onderzocht of een gebouw zich nog leent voor een renovatie of dat beter overgegaan kan worden tot nieuwbouw. Een deel van deze informatie is al beschikbaar uit eerdere onderzoeken. Een deel van deze informatie is echter ook al verouderd en toe aan een update. Deze lijst is niet uitputtend. Zo is het aannemelijk dat de benodigde uitbreiding van Overtuinen (zie ook paragraaf 2.10) toegevoegd wordt. Ook andere, op dit moment nog niet voorziene, projecten kunnen urgent genoeg worden om op te nemen. Onderstaande gebouwen zijn ook benoemd bij een inventarisatie voor het Vervolg IHP. Het verschil met bovenstaande gebouwen is de deze gebouwen met name een uitbreidingsbehoefte hebben. Hoe deze uitbreiding vorm gegeven kan worden wordt ook nader onderzocht. 13 De Dijk oost (uitbreiding?) Hogendijk Zaandam Zaan Primair De Mei Voltastraat Wormerveer Zaan Primair De Spiegel - uitbreiding Brikstraat Zaandam Zaan Primair Het onafhankelijke onderzoek, de zorgplicht en de maatschappelijke noodzaak vormen criteria aan de hand waarvan uiteindelijke een prioritering wordt opgesteld. Het idee is namelijk om het Vervolg IHP te faseren in bijvoorbeeld periodes van 4 jaar. Binnen die vier jaar moet gewerkt worden aan de opgenomen projecten, maar ligt er tegelijkertijd een opgave om te kijken naar de periode die volgt. Op deze manier wordt het IHP een dynamisch document wat beter in kan spelen op de vele veranderingen die er zijn en nog op ons af gaan komen. Regeren is immers vooruitzien. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

19 2.9 Locatieonderzoek Uitbreiding Overtuinen Zoals al opgenomen in Actualisatie IHP 16.1 (paragraaf 3.7) levert het huidige ontwerp IKC Overtuinen D niet voldoende capaciteit op om alle leerlingen die op de scholen (Westerkim en Et Buut) zitten en verwacht worden te huisvesten. Dit betekent dat de gemeente ook na de realisatie van IKC Overtuinen nog een zorgplicht voor huisvesting houdt voor deze scholen. Begin 2017 is gestart met het onderzoek naar een tweede locatie voor de benodigde uitbreiding van de te bouwen IKC Overtuinen. In totaal zijn veertien mogelijke locaties voor Overtuinen benoemd en onderzocht. Al deze locaties vallen binnen het voedingsgebied van de scholen. Onderzocht zijn: Huidige plek van Et Buut inclusief de garageboxen; Overtuinen A; Overtuinen B; De zorgkavel op Overtuinen D Bullekerk + plein achter Bullekerk; Gasfabriek (Nuonterrein); Papenpadsloot; Amrobank Westzijde; Bedrijventerrein Mauritsstraat; Behouden Haven; Sportfondsenbad Mauvestraat; Oude KPN telefooncentrale achter Tsaar Peterhuis; Verkadefabriek aan de Zaan (deel chocoladefabriek) Locatie Kunstuitleen inclusief parkeerplaats aan de Vincent van Goghweg. Bij dit vooronderzoek bleek dat de ruime meerderheid van de locaties niet geschikt zijn om verschillende redenen waaronder milieueisen, een te kleine kavel, te verwachten problemen bij de verkeersafhandeling, reeds verkocht aan een ontwikkelaar/derde partij of reeds sprake van een vergevorderde (her)ontwikkeling. De locaties die zijn overgebleven zijn nader onderzocht. Voor de bevindingen van alle onderzochte locaties willen wij u verwijzen naar het rapport van het locatieonderzoek. De planning is dat dit nog voor het zomerreces aan u wordt voorgelegd. De uitbreiding van Et Buut en Westerkim gaat waarschijnlijk deel uitmaken van het Vervolg IHP. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

20 3 Stand van zaken projecten In dit hoofdstuk kunt u per project teruglezen wat de stand van zaken is. Per project wordt u meegenomen in de historie van de besluitvorming over het project en hoe het er nu mee staat. 3.1 IKC Inverdan en complex P.A. van Meverstraat Terugblik Op basis van bestuurlijke wenselijkheid van een nieuwe school in Inverdan is in 2011 het plan opgenomen voor een nieuw te bouwen MFA Inverdan Nieuw West. Hierin zouden dan twee scholen, twee gymzalen, een buurthuis en Centrum Jong komen. Indien dit plan niet haalbaar zou zijn werd vastgesteld dat het complex aan de P.A. van Meverstraat en/of de schoolwoningen aan de Nieuwendamstraat aangepast diende(n) te worden. 2013: als gevolg van de rijksbezuiniging is het budget zodanig aangepast dat er alleen ruimte is voor het bekostigen van zorgplicht als gevolg van de toename in leerlingen. Dit betekent dat er geen andere voorzieningen dan onderwijs worden gerealiseerd. 2015: Op basis van de verordening en de leerlingenprognose heeft Agora recht op een permanente uitbreiding (zorgplicht). Het is een optie om de capaciteitsuitbreiding te realiseren door een dislocatie te starten voor De Rietvink en/of Het Baken (van Agora) op de locatie van de IKC Inverdan. 2016: Schoolbesturen en gemeente komen niet uit het vraagstuk wie welke school op de Inverdan kavel mag gaan bouwen. Er hebben meerdere bestuurlijke overleggen plaatsgevonden waarin verschillende opties uitgebreid verkend zijn. Partijen hebben in de bestuurlijke overleggen wel consensus bereikt over de volgende twee uitgangspunten: Het is zinnig om bij het besluit over het IKC Inverdan het toekomstig tekort van de oostkant te betrekken Het is belangrijk dat het IKC Inverdan wordt gebouwd door één van de schoolbesturen (Zaan Primair of Agora) dan wel beide schoolbesturen samen. De gemeenteraad heeft het college verzocht te kijken of een mediatietraject hier uitkomst kan bieden. Gedurende de tweede helft van 2016 hebben diverse gesprekken plaatsgevonden tussen de voormalig voorzitter van de Stuurgroep IHP, de gemeente, Zaan Primair en Agora. 2017: De uitkomst van de gesprekken vormde het voorstel aan de raad om De Dijk west van Zaan Primair en De Rietvink (gemaximeerd) van Agora te verhuizen naar de kavel op Inverdan nieuw west. Hiermee is de raad akkoord gegaan. Het idee om Inverdan West bij het capaciteitsvraagstuk van de oostkant te betrekken zal niet verder uitgewerkt worden. Voor een groot aantal leerlingen van Et Buut is de westkant van de Provincialeweg geen optie. Zij moeten dan de Provincialeweg en een spoor onderdoor om op school te kunnen komen. Om de voortgang van het project niet te laten stagneren is nu met elkaar afgesproken dat het proces om te komen tot een eerste schetsontwerp wordt opgestart. Gaandeweg, als er meer duidelijkheid is over de uitvoering van het IKC beleid en het bijbehorende Masterplan, worden de definitieve m² kindvoorzieningen in het ontwerp en financieel verwerkt. P.A. van Meverstraat Tijdens de overleggen over de nieuw te bouwen school op Inverdan heeft Agora aangegeven dat het belangrijk is dat haar scholen op de P.A. van Meverstraat meer ruimte krijgen. Met name de Rietvink groeit behoorlijk uit zijn jasje. Vooruitlopend op de uit te voeren aanpassingen na verhuizing naar de Inverdan kavel, hebben Zaan Primair en Agora onderzocht welke aanpassingen in het gebouw nu nodig zijn om meer ruimte te creëren als overbrugging voor de Agora scholen tot aan de nieuwbouw op de Inverdan kavel. Een, ook voor de toekomst gunstige, aanpassing hebben zij gevonden door het aanbrengen van een flexibele ruimte in het midden van het gebouw. De kosten van deze aanpassingen komen ten laste van het budget voor de verder in de tijd geplande aanpassingen aan het gebouw op de P.A. van Meverstraat. Een deel van dit budget is hiervoor naar voren gehaald. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

21 IKC Inverdan Actueel Naast de reguliere leerlingenprognose hebben wij het bedrijf Planning Verband Groningen (PVG) gevraagd wederom een actuele prognose op te stellen die zich focust op het Inverdan-West gebied, na de verschuiving van de scholen Dijk West en De Rietvink. De resultaten van deze prognose zijn nog steeds in lijn met die van vorig jaar. Ten aanzien van de verwachte groei in leerlingen, enerzijds vanwege de nieuwbouwontwikkelingen in het gebied anderzijds vanwege de aantrekkende werking die een nieuwe school vaak heeft, is er met de schoolbesturen de afspraak gemaakt dat de eventuele overloop van IKC Inverdan opgevangen dient te worden in de leegkomende m² op de P.A. van Meverstraat. Beide schoolbesturen hebben de wens voor een eigen kindvoorzieningen in het gebouw. Met elkaar is afgesproken om de uitkosten van het IKC Masterplan af te wachten, voordat hier een definitief besluit over genomen wordt. In afwachting hiervan kiezen wij ervoor om wel alvast één kindvoorziening in het projectbudget op te nemen ad ,-- en dit aan u voor te leggen. Toekomst Gedurende 2018 wordt het ontwerptraject opgestart en naar verwachting afgerond. De planning is dat de bouw start in het derde kwartaal Oplevering van het gebouw is dan eind Eén en ander is wel onzeker in verband met het uit het IHP stappen van Zaan Primair en de mogelijke gevolgen die dit met zich mee brengt voor de projecten (zie paragraaf 2.3.2). Financieel - Indexering toegepast; - Er is budget opgevoerd voor de toevoeging van één kindvoorziening van 120 m²; - Budget gymzaal aangepast en geïndexeerd; - Actualisatie 1 e inrichting gymzaal; - Actualisatie 1 e inrichting OLP. Gevraagd besluit (B&W) In te stemmen dat / (Raad) Vaststellen dat, vooruitlopend op de vaststelling van het Masterplan IKC, alvast één kindvoorziening wordt toegevoegd aan het project IKC Inverdan nieuw west voor een bedrag ad ,-- en (de raad voor te stellen) de benodigde middelen hiervoor te dekken uit het MIP. P.A. van Meverstraat Actueel In 2017 is reeds een aantal voorbereidende aanpassingen gedaan om een flexibele ruimte in het midden van het gebouw, bestaande uit vijf lokalen, mogelijk te maken. Deze flexibele ruimte heeft als resultaat dat deze beter in gezet kan worden ten behoeve van de Rietvink, het Baken en het Eiland. Groei en/of afname van leerlingen bij de drie scholen kan dan beter opgevangen/uitgeruild worden. Om deze aanpassingen te kunnen voltooien is het belangrijk dat de school leeg is, met andere woorden er kunnen gedurende een bepaalde periode geen leerlingen in de school zijn. Het eerstvolgende moment hiervoor is dan ook de zomervakantie van Financieel Geen wijzigingen. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

22 3.2 IKC Overtuinen: Et Buut en Het Baken Westerkim Terugblik Bij het IHP 2011 is vastgesteld dat beide scholen al jaren te weinig ruimte hebben. Het gebouw van Et Buut aan de Parkstraat is feitelijk illegaal door vernietiging van de beslissing op bezwaar van de bouwvergunning. Met MFA Overtuinen wordt nieuwbouw ter vervanging van de gebouwen van OBS Et Buut en CBS Het Baken (Westerkim) gerealiseerd. 2013: vaststelling van een maximale capaciteit van 600 leerlingen voor het gebouw. In de MFA worden naast de scholen ook een gymzaal, twee BSO s en een Peuterspeelzaal gevestigd. De gemeenteraad heeft besloten om voor de locatie de coördinatieregeling toe te passen. 2015: Na behandeling van de ingediende zienswijzen is de definitieve vergunning in juli 2015 verleend. In september is hoger beroep bij de Raad van State ingediend door twee bedrijven aan de Mauritsstraat. 2016: Op 8 juni 2016 is er een tussenuitspraak door de Raad van State gedaan op de gecoördineerde besluiten Overtuinen D. Algemeen kan aangegeven worden dat de IKC in stand is gebleven en dat hieraan de juiste overwegingen ten grondslag lagen. De Raad van State heeft het college daarnaast opdracht gegeven om het uitwerkingsplan en de omgevingsvergunning IKC op een aantal onderdelen te repareren. 2017: Op 23 november 2016 is er een uitspraak door de Raad van State gedaan op de gecoördineerde besluiten Overtuinen D. Zowel het uitwerkingsplan als de omgevingsvergunning zijn vernietigd. Naar aanleiding van deze uitspraak is een aantal scenario s onderzocht, om te kijken welke mogelijkheden er zijn om alsnog te komen tot nieuwbouw van Et Buut en Westerkim. Besloten is om het huidige plan te handhaven en met aanvullende motivering opnieuw een besluit te nemen op de aanvraag van het schoolbestuur. U bent hier over geïnformeerd met de Raadsinformatief 2016/ De leerlingenprognoses laten al langere tijd voor Zaandam oud west (de oostkant van de Provinciale weg) bij een aantal scholen, waaronder Et Buut en Hannie Schaft (over de brug), een grote stijging zien. De locatie Overtuinen D levert niet voldoende capaciteit op om alle leerlingen die op de scholen zitten en verwacht worden te huisvesten. Dat betekent dat we ook na de realisatie van de IKC Overtuinen een zorgplicht houden voor deze wijk. Voor een groot aantal leerlingen van Et Buut is de westkant van de Provincialeweg geen optie. Zij moeten dan de Provincialeweg en een spoor onderdoor om op school te kunnen komen. Vaker is dan ook al uitgesproken dat de capaciteitstekorten in oost ook in oost opgelost moeten worden. Onze ambitie is immers de juiste school, op de juiste plek en van de juiste kwaliteit. Met een locatieonderzoek wordt hiertoe een aanzet gedaan. Er wordt onderzocht of er ergens in de wijk oud west een plek geschikt is voor de bouw van een nieuwe school. Op 16 juni 2017 heeft een gesprek plaatsgevonden tussen de bezwaarmaker en de wethouder. Tijdens dit gesprek is overeenstemming bereikt over de verhuizing van de bezwaarmaker, onder voorbehoud van de raadsbeslissing hierover later dit jaar. De inrichting van de Mauritsstraat is aangepast om te kunnen voldoen aan een goede bereikbaarheid van de bedrijven. Het aangepaste uitwerkingsplan is in het vierde kwartaal van 2017 voorgelegd aan het College ter besluitvorming en daarna ter inzage gelegd. Actueel Voordat de aanbesteding plaats heeft gevonden is er een doorrekening gemaakt van het bestek op basis van het prijspeil Uit deze doorrekening bleek vergelijkbaar als bij de Werf dat er een overschrijding is van het toegekende budget. Het ontwerp van IKC Overtuinen stamt uit 2013; de tijd waarin qua ontwerp veel meer mogelijk was binnen de beschikbare budgetten. Met behulp van deze doorrekening hebben wij nu op voorhand, samen met de schoolbesturen, kunnen kijken naar mogelijke bezuinigingen in het ontwerp. Deze bezuinigingen zijn gevonden en doorgevoerd. Evengoed verwachten wij nog een overschrijding op het budget. Hiervoor is al bij eerdere Actualisaties IHP een risico opgenomen in de risicoparagraaf (geheime bijlage 8.2). Ten tijde van het schrijven van deze actualisatie wordt gewacht op de resultaten van de aanbestedingsprocedure. Toekomst Zoals het er nu uitziet kan het derde kwartaal 2018 begonnen worden met de bouw van de nieuwe school. Deze is dan naar verwachting eind 2019 klaar. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

23 Impressiebeelden Overtuinen Financieel - Actualisatie van de verhuiskosten 3.3 IKC Rosmolen Zuid: De Saenparel en De Willibrord Terugblik In het IHP 2011 was voor de Willibrord vervangende nieuwbouw (MFA) aan het Roggeplein opgenomen. 2013: Naar aanleiding van de rijksbezuinigingen is de Rosmolenwijk breed bekeken op leerlingenstromen, locatiespreiding, onderwijskundig en maatschappelijk aanbod. De plannen voor zowel Rosmolen Noord als Rosmolen Zuid zijn toen gewijzigd. De Saenparel is op basis van financiële overwegingen toegevoegd aan het project Rosmolen Zuid in plaats van deze te realiseren in MFA Rosmolen Noord. Hierdoor kon een bezuiniging worden gerealiseerd. 2015: Het project is opgestart en in overleg met omwonenden is tot de eerste schetsontwerpen gekomen. 2016: De ontwerpfase heeft enerzijds vertraging opgelopen vanwege de complexiteit van de verschillende ontwerpopgaven die in de openbare ruimte rondom de school samenkomen en anderzijds vanwege de te hoge begrote kosten van het ontwerp. 2017: Het voorlopig ontwerp samen met het inrichtingsplan van het Roggeplein is in het 2e kwartaal gepresenteerd aan de klankbordgroep, de stuurgroep van het Roggeplein en de omwonenden. Tevens is er een werkgroep opgestart om de inrichting van de openbare ruimte verder invulling te geven. Het definitief ontwerp van het Roggeplein is op 4 september 2017 gepresenteerd aan bewoners en belanghebbenden. Er is positief gereageerd door de aanwezigen. Er zijn diverse bijeenkomsten met de werkgroep inrichting Roggeplein geweest. Actueel De omgevingsvergunning is op 1 december 2017 door het schoolbestuur aangevraagd door middel van een uitgebreide procedure. Dat betekent dat de aanbesteding, bij het uitblijven van bezwaren, in juni 2018 van start kan gaan.ten tijde van het schrijven van deze Actualisatie is de aanvraag nog in behandeling en is dan ook nog niet duidelijk of er zienswijzen zijn ingediend. Eind vorig jaar is door bewoners in samenwerking met afdeling Stedenbouw een nieuw ontwerp gemaakt voor het Roggeplein. De aanleg van dit nieuwe Rogge park zal voor de helft tegelijkertijd plaatsvinden met de herinrichting van de openbare ruimte. Omdat er echter ook een deel van de ruimte nodig is als bouwplaats wordt de andere helft van het plein pas gerealiseerd na oplevering van het schoolgebouw. Het voorplein van de school wordt ontworpen met de uitgangspunten van het Rogge park in gedachten Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

24 zodat het hele Roggeplein één gezamenlijke uitstraling krijgt. De voorbereidingen voor de sloop van het oude gebouw zijn opgestart. Naar verwachting wordt het huidige gebouw aan het Roggeplein na de zomerperiode van 2018 gesloopt. Toekomst De leerlingen die nu op deze locatie zitten verhuizen aan het begin van de zomervakantie 2018 naar de locaties Willibrord Symon Claeszstraat en De Saenparel Herderinstraat. Het streven is om het gebouw eind 2019/begin 2020 in gebruik te nemen. Financieel - Indexering toegepast. 3.4 IKC Rosmolen Noord: In t Veld Terugblik Het oorspronkelijke plan in het IHP 2011 is vervangende nieuwbouw (MFA) op de bestaande schoollocaties in Rosmolen Noord voor de Saenparel (voorheen Keizel) en In t Veld (voorheen Over de Brug locatie Rosmolen). Reden hiervoor is de slechte technische en functionele staat van de gebouwen en het exploitatietekort van De Saenparel. Tevens worden er kindvoorzieningen gehuisvest en beoogd wordt om ook Centrum Jong een plek in deze MFA te geven. 2013: Naar aanleiding van de rijksbezuinigingen is de Rosmolenwijk breed bekeken op leerlingenstromen, locatiespreiding, onderwijskundig en maatschappelijk aanbod. Met de rijksbezuiniging in 2013 zijn de plannen voor de MFA Rosmolen Noord gewijzigd. Voor basisschool In t Veld wordt levensduur verlengend onderhoud gepleegd, de gymnastiekzaal nieuwgebouwd en eventueel een noodzakelijke uitbreiding van de school gerealiseerd, zodat de tijdelijke lokalen kunnen worden verwijderd. Daarmee wordt de levensduur van het pand met 20 jaar verlengd. 2014: Met instemming van de schoolbesturen is het plan voor Rosmolen Noord gewijzigd naar het bouwen van een nieuwe school met een grootte van 750 m2, een gymnastiekzaal en een mogelijke uitbreiding voor kindvoorzieningen. 2016: Onderzocht wordt waar op de huidige locatie de IKC Rosmolen Noord inclusief gymzaal het beste kan komen te staan en of deze samen met woningbouw kan worden ontwikkeld. 2017: De leerlingenprognose 2016 laat een behoorlijke groei in leerlingenaantal zien, zowel voor de locatie Rosmolen als voor de locatie Boerenpad (Hannie Schaft). Op basis van deze leerlingenprognose zal de school aan de Rosmolenstraat circa m² moeten gaan bedragen om aan de ruimtebehoefte te voldoen. Dit is exclusief gymzaal en eventuele m² ten behoeve van kinderopvang. De Hannie Schaft is na de zomervakantie 2017 het speellokaal van In t Veld gaan gebruiken als leslokaal. Dit is vooruitlopend op de nieuwbouw/uitbreiding van In t Veld, waar de overloop van de Hannie Schaft uiteindelijk naar toe zal moeten. Actueel Op 12 december 2017 heeft het startgesprek tussen gemeente en het schoolbestuur plaatsgevonden. Tijdens dit gesprek is op basis van de concept leerlingenprognose met teldatum 1 oktober de grootte van de school vastgesteld op m2. Dit is in lijn met de verwachting (zie ook terugblik en Actualisatie IHP 17.2). Aanvullend is afgesproken dat er bij de school 210 m2 voor kindvoorzieningen (peuterspelen en kinderdagverblijf, oorspronkelijk 300 m²) en een gymzaal worden gerealiseerd. Het schoolgebouw zal, gezien de omvang, minimaal twee etages hoog worden. De definitieve leerlingenprognoses 2017 laten echter een grotere groei aan leerlingenaanbod zien. De verwachting is dat op basis van de wettelijke zorgplicht de school nog groter moet worden dan de nu vastgestelde m2. De groei wordt nauw in de gaten gehouden, wij informeren u bij volgende Actualisaties over de ontwikkelingen. De kavel waar de school gepland is, is zeer ruim. Integraal wordt dan ook gekeken naar de meest wenselijke en optimale indeling. Onzeker is of er, met het vergroten van de school, voldoende ruimte 3 Het verschil tussen de concept en definitieve leerlingenprognoses 2017 wordt onder andere veroorzaakt door de woningbouwplannen op de terreinen van het ZMC en VVZ. Deze plannen zijn nog niet volledig meegenomen in de concept prognoses, maar wel volledig verwerkt in de definitieve prognoses. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

25 overblijft voor een eventuele gedeeltelijke herontwikkeling naar woningbouw. Er dient namelijk ook rekening gehouden te worden met de tijdelijke huisvesting voor de leerlingen tijdens de sloop van het oude gebouw en bouw van de nieuwe school. Voor deze tijdelijke huisvesting zijn diverse opties beschikbaar, zoals het oude gebouw van De Saenparel, De Spil en het huidige gebouw. Deze opties worden nu nader onderzocht evenals de (on)mogelijkheden van een gecombineerde (her)ontwikkeling. Elke van deze gebouwen zijn afzonderlijk in ieder geval te klein voor de tijdelijke huisvesting van alle leerlingen van In t Veld. Het streven is om komende zomer te starten met het ontwerpen van de school. Toekomst Volgens planning wordt in de zomer 2019 de vergunning aangevraagd door middel van een uitgebreide procedure. Dit betekent dat de sloop en bouw op zijn vroegst zal starten eind 2019/begin 2020, rekening houdend met een uitgebreide procedure. Eén en ander is wel onzeker in verband met het uit het IHP stappen van Zaan Primair en de mogelijke gevolgen die dit met zich mee brengt voor de projecten (zie paragraaf 2.3.2). Financieel - Indexering toegepast; - Toevoeging m² als gevolg van stijging in de leerlingenprognose; - Budget gymzaal aangepast en geïndexeerd; - Bijdrage kleine school vervalt; - Neerwaartse bijstelling m² kindvoorzieningen; - Actualisatie verhuiskosten; - Actualisatie 1 e inrichting OLP; - Actualisatie 1 e inrichting gymzaal. Gevraagd besluit (B&W) In te stemmen dat / (Raad) Vaststellen dat de vierkante meters kindvoorzieningen bij het project IKC Rosmolen Noord naar beneden worden bijgesteld van ,-- naar ,-- en (de raad voor te stellen) de vrijkomende middelen ad ,-- toe te voegen aan het MIP. 3.5 De Horizon (voorheen: De Roos) Terugblik Ibs de Roos was ten tijde van het vaststellen van het IHP een project in meerdere stappen: uitbreiding met twee en later met vier lokalen, in 2011 gerealiseerd door tijdelijke lokalen op het terrein te plaatsen. Door de voortgezette groei van de school is later het gebouwdeel Anansi toegevoegd aan de school. 2015: Bij Actualisatie 15.2 is de Roos toegevoegd aan het IHP om de uitbreiding (zorgplicht) te realiseren door middel van verwijzing naar leegstand. 2016: Omdat de tijdelijke lokalen op het plein verwijderd moeten worden, zijn twee mogelijkheden voor verwijzing aangeboden. Het schoolbestuur heeft uit de aangeboden alternatieven (gebouw Jachtenlaan in gebruik nemen of verwijzing naar leegstaande lokalen in de buurt) gekozen om twee dislocaties te starten in (leegstand in) bestaande scholen in Peldersveld-Hoornseveld. Als gevolg van de ontwikkelingen in de zomer van 2016 in Turkije waren er spanningen tussen verschillende Turks-Nederlandse groepen in Nederland. Ibs de Roos is genoemd in de lijst van Gülengerelateerde organisaties. Dit heeft tot gevolg gehad dat een groot aantal ouders besloten heeft hun kind(eren) van school te halen. 2017: In verband met bovenstaande uitschrijvingen heeft de Roos in overleg met de gemeente en Agora besloten geen gebruik meer te maken van de 2 x 2 lokalen in basisscholen de Windroos en Kleurenpracht. De lokalen zijn overgedragen aan het schoolbestuur van Agora. De vier tijdelijke lokalen op het terrein van de Roos aan de Zuidervaart zijn in de kerstvakantie 2016 verwijderd. Hiermee is tegemoet gekomen aan de afspraken met de buurt. SIOZ heeft in 2016 een verzoek ingediend voor nieuwbouw van het hoofdgebouw van de Roos. De gemeente heeft dit verzoek eind 2016 afgewezen. SIOZ heeft tegen dit besluit bezwaar ingediend. SIOZ en de gemeente zijn in overleg om te kijken hoe er tot een oplossing gekomen kan worden. Voorstel richting SIOZ is om het schoolgebouw onafhankelijk te laten onderzoeken en hierbij tevens de gedane Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

26 investeringen in onderhoud te betrekken. Zodoende kan een totaal beeld ontstaan van de objectieve bouwtechnische staat van het pand en de investeringen die vanuit de gemeente en SIOZ zijn gepleegd. Op basis daarvan ontstaat inzicht in de benodigde inzet qua onderhoud, nieuwbouw of eventueel renovatie en kan nadere besluitvorming plaatsvinden. Uiteindelijk is de tijdelijk stopgezette bezwaarprocedure op het besluit van de gemeente tot afwijzing van de nieuwbouw, door SIOZ voortgezet. Partijen zijn in afwachting van een uitspraak van de externe hoorcommissie. Deze volgt naar verwachting in het vierde kwartaal van Gedurende het jaar heeft SIOZ de naam van De Roos gewijzigd in De Horizon. Actueel Op 14 oktober 2017 heeft de externe hoor- en adviescommissie voor de behandeling van het bezwaarschrift een uitspraak gedaan. De uitspraak luidde dat de gemeente zich in redelijkheid op het standpunt heeft kunnen stellen dat er op dit moment geen noodzaak bestaat tot vervangende nieuwbouw. SIOZ heeft in reactie op de uitspraak aangegeven dat zij besloten heeft om tegen het besluit van de gemeente, om geen vervangende nieuwbouw te realiseren, niet in beroep te gaan. SIOZ wil graag in samenspraak met de gemeente en andere schoolbesturen tot een passende nieuwe huisvesting komen. Wij zijn blij met de reactie van SIOZ en kunnen daarmee het project voor De Horizon afsluiten binnen het huidige IHP. Wel heeft SIOZ dit jaar wederom een aanvraag bij de gemeente ingediend voor nieuwbouw. Voorgaande vanuit een strategisch oogpunt, zodat de wens voor nieuwbouw bij de gemeente in beeld blijft. Het is een formele aanvraag dus hier zal dit jaar nadere besluitvorming over plaatsvinden. 3.6 De Hoeksteen Terugblik In 2011 is het plan om voor De Hoeksteen, Het Palet, en de gymzaal aan de Komarowlaan vervangende nieuwbouw aan de Serooskerkestraat te realiseren. Bij het opstellen van de visie Rosariumgebied is onderzocht of De Hoeksteen en Het Palet gezamenlijk gehuisvest konden worden op de locatie van de voormalige Gordijnhal. Dat bleek haalbaar. Het plan voor vervangende nieuwbouw voor Het Palet werd dan ook naar de eerste fase verschoven en meegenomen in de eerste planvorming voor het Rosariumgebied. De gymzalen zijn in de visie gekoppeld aan de realisatie van het nieuwe zwembad. 2013: In verband met de rijksbezuinigingen is afgesproken om Het Palet op te knappen (renovatie) in plaats van nieuw te bouwen, omdat de bouwkundige staat van het huidige gebouw nog voldoende is. De Hoeksteen, met vestigingen in de Braillestraat en de Serooskerkestraat moet om technische redenen wel worden vervangen (op de locatie Gordijnhal). De kindvoorzieningen die gepland waren in de MFA worden verplaatst naar de leegstaande ruimtes in Het Palet, zodat hiervoor geen extra m2 gebouwd hoeven te worden bij de nieuwbouw voor de Hoeksteen. De visie Rosariumgebied is hierop aangepast. 2015: Bij de uitwerking van de nieuwbouw voor de Hoeksteen (Agora) blijkt deze duurder uit te vallen. De nieuwbouw is duurder vanwege de leerlingengroei die de leerlingenprognose 2014 laat zien. Hierdoor kan de reeds ingeboekte rijksbezuiniging niet gerealiseerd worden. In Actualisatie 15.2 zijn verschillende scenario s bekeken voor zowel de Hoeksteen als het Palet en gezamenlijke huisvesting, en is besloten nieuwbouw te realiseren voor alleen de Hoeksteen op de kavel van de voormalige Gordijnhal in het Rosariumgebied. 2016: Het programma is aangepast aan de nieuwste leerlingenprognoses en er is een peuterspeelzaal toegevoegd. In april is BRTArchitecten geselecteerd voor het ontwerp van de nieuwbouw van de Hoeksteen. 2017: Als gevolg van een lichte stijging in leerlingenaantal, heeft de school recht op een permanente uitbreiding van het gebouw van 75 m2. Er worden vijf populieren op het perceel van de school gekapt en vervangen door andere type bomen die meer geschikt zijn voor een schoolplein. Het Voorlopig Ontwerp is door het schoolbestuur ingediend en is ter toetsing voorgelegd aan de vakadviseurs. Omdat het eerste Voorlopig Ontwerp nog fors boven het budget bij Actualisatie 17.1 uitkwam, is er nogmaals kritisch naar het ontwerp gekeken. Dit heeft geleid tot een aangepast Voorlopig Ontwerp. Binnen het beschikbare budget is er geen ruimte voor extra s bovenop de eisen uit het Bouwbesluit. Als gevolg hiervan kunnen de ambities en wensen voor een duurzame verwarmingsinstallatie en de educatieve daktuin niet worden uitgevoerd. Actueel Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

27 Het schoolbestuur heeft er voor gekozen om het recht op de permanente uitbreiding van 75m2 niet te realiseren. Het budget wat hiervoor bij de actualisatie 17.1 was toegevoegd wordt bij deze actualisatie in mindering gebracht. Het schoolbestuur is van mening dat zij door te kiezen voor meer flexibiliteit in het gebouw deze toename van leerlingen op kunnen vangen. Wel zijn er extra locatiegebonden kosten als gevolg van de overkoepelende gebiedsvisie Rosariumgebied, waaronder; - Hogere kosten fundering in verband met een grotere footprint. Zo heeft het gebouw twee uitbouwen hoekstenen waardoor er een glooiende uitstraling ontstaat van het gebouw in zijn omgeving; - Er is gebruik gemaakt van kleinere ramen en een verhoogde dakrand, zodat het gebouw goed aansluit bij een groene omgeving van kleinere oppervlaktes en een glooiende vormgeving; Kritisch kijken naar het ontwerp waar verantwoorde bezuinigingen konden worden doorgevoerd, heeft er toe geleid dat de nieuwbouw gerealiseerd kan worden met slechts een minimale toevoeging aan het budget. De omgevingsvergunning is op 18 december 2017 door het schoolbestuur aangevraagd. Hiertoe zal een uitgebreide procedure doorlopen moeten worden. Dat betekent dat de aanbesteding, bij het uitblijven van bezwaren, in juni 2018 van start kan gaan. Ten tijde van het schrijven van deze Actualisatie is de aanvraag nog in behandeling en is dan ook nog niet duidelijk of er zienswijzen zijn ingediend. De leerlingen van De Hoeksteen gebruiken nu nog de oude gebouwen aan de Serooskerkestraat en de Braillestraat in Krommenie. Zij blijven hier ook tijdens de bouw gehuisvest. Het ontwerp van de buitenruimte en het (fiets-)parkeren vindt plaats in nauwe samenwerking met de integrale herontwikkeling van het Rosariumgebied. Toekomst Geplande start bouw is na de zomer Het gebouw kan dan in de tweede helft van 2019 in gebruik worden genomen. Financieel - Indexering toegepast; - Neerwaartse bijstelling van de m² gebouw en kindvoorzieningen; - Opvoeren van locatie gebonden kosten; Gevraagd besluit (B&W) In te stemmen dat / (Raad) Vaststellen dat: - het bij Actualisatie IHP 17.1 toegekende budget ad ,--voor de extra vierkante meters onderwijshuisvesting ten behoeve van het project De Hoeksteen niet ingezet wordt en (de raad voor te stellen) de vrijgekomen middelen toe te voegen aan het MIP; - de vierkante meters kindvoorzieningen bij het project De Hoeksteen naar beneden worden bijgesteld van ,-- naar ,-- en (de raad voor te stellen) de vrijkomende middelen ad ,-toe te voegen aan het MIP. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

28 3.7 Het Palet Terugblik In 2011 is het plan om voor De Hoeksteen, Het Palet, en de gymzalen aan de Komarowlaan vervangende nieuwbouw aan de Serooskerkestraat te realiseren. Bij het opstellen van de visie Rosariumgebied is onderzocht of De Hoeksteen en Het Palet gezamenlijk gehuisvest konden worden op de locatie van de voormalige Gordijnhal. Dat bleek haalbaar. Het plan voor vervangende nieuwbouw voor Het Palet werd dan ook naar de eerste fase verschoven en meegenomen in de eerste planvorming voor het Rosariumgebied. De gymzalen zijn in de visie gekoppeld aan de realisatie van het nieuwe zwembad. 2013: In verband met de rijksbezuinigingen is afgesproken om Het Palet op te knappen (renovatie) in plaats van nieuw te bouwen, omdat de bouwkundige staat van het huidige gebouw nog voldoende is. De Hoeksteen, met vestigingen in de Braillestraat en de Serooskerkestraat moet om technische redenen wel worden vervangen (op de locatie Gordijnhal). De kindvoorzieningen die gepland waren in de MFA worden verplaatst naar de leegstaande ruimtes in Het Palet, zodat hiervoor geen extra m2 gebouwd hoeven te worden bij de nieuwbouw voor de Hoeksteen. De visie Rosariumgebied is hierop aangepast. 2015: Het renovatieplan voor Het Palet blijkt duurder uit te vallen. Met het vaststellen van Actualisatie 15.2 is besloten tot realisatie van nieuwbouw voor Het Palet onder de voorwaarde dat de school in combinatie met (zorg-)woningen of andere (maatschappelijke) functies gerealiseerd wordt. Indien er niet aan de gestelde voorwaarde voor het Palet kan worden voldaan dan zal worden teruggevallen op het (deels) renoveren van Het Palet. 2016: Er wordt vanuit gegaan dat op de kavel een gecombineerde ontwikkeling kan plaatsvinden van de school met andere (maatschappelijke) functies. Het budget is aangepast naar nieuwbouw. De realisatie van Het Palet staat in de planning volgtijdelijk na de realisatie van de Hoeksteen. De tijdelijke huisvesting die nu gebruikt wordt voor De Hoeksteen, kan dan gebruikt worden voor Het Palet. Zaan Primair heeft aangegeven de nieuwbouw eerder te willen realiseren zodat het Palet ongeveer gelijktijdig klaar is met de bouw van de Hoeksteen. De gemeente onderzoekt momenteel wat de technische, ruimtelijke en financiële mogelijkheden zijn om de tijdelijke huisvesting aan de Serooskerkestraat uit te breiden. Na onderzoek heeft Zaan Primair in overleg met de gemeente besloten om de nieuwbouw van Het Palet niet naar voren te halen. Actueel Op 12 december 2017 heeft het startgesprek tussen gemeente en het schoolbestuur plaatsgevonden. Tijdens dit gesprek is op basis van de leerlingenprognose met teldatum 1 oktober 2017 de grootte van de school vastgesteld op 975 m 2. Aanvullend is afgesproken dat er bij de school 210 m2 voor kindvoorzieningen (peuterspelen en kinderdagverblijf) wordt gerealiseerd. Figuur: kavel en huidige contouren van de school. De kavel waar de school gepland is, is zeer ruim. De mogelijkheden worden onderzocht voor een gecombineerde ontwikkeling met andere maatschappelijke organisaties, zoals bijvoorbeeld een buurthuis of gezondheidscentrum. Het streven is om al komende zomer te starten met het ontwerpen van de school. Toekomst De leerlingen van het Palet gaan tijdelijk gebruik maken van het oude gebouw van de Hoeksteen aan de Serooskerkestraat. De bouw van het Palet kan pas starten wanneer de Hoeksteen in gebruik is genomen. Volgens planning wordt in de zomer 2019 de vergunning aangevraagd door middel van een uitgebreide procedure. Dit betekent dat de sloop en bouw op zijn vroegst zal starten eind 2019/begin Het schoolgebouw kan dan in 2021 in gebruik worden genomen. Eén en ander is wel onzeker in verband met het uit het IHP stappen van Zaan Primair en de mogelijke gevolgen die dit met zich mee brengt voor de projecten (zie paragraaf 2.3.2). Financieel - Indexering toegepast; - Verhoging van de m² als gevolg van groei in leerlingenprognose; - Neerwaartse bijstelling m² kindvoorzieningen; Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

29 - Actualisatie van de plankosten en verhuiskosten Gevraagd besluit (B&W) In te stemmen met / (Raad) Vaststellen dat de vierkante meters kindvoorzieningen bij het project Het Palet naar beneden worden bijgesteld van ,-- naar ,-- en (de raad voor te stellen) de vrijkomende middelen ad ,- toe te voegen aan het MIP. 3.8 IKC Kreekrijk: Het Koraal en De Delta Terugblik 2011: Voor Saendelft West is benoemd dat er een eerste tijdelijke huisvesting van 15 lokalen nodig was en dat er op termijn een wettelijke verplichting tot permanente huisvesting bestond van 34 lokalen en 2 gymzalen. De eerste plannen voor een MFA Kreekrijk waarin beide scholen, de gymcapaciteit en kindvoorzieningen (600m2) worden gerealiseerd worden opgesteld. De benodigde eerste tijdelijke huisvesting is gerealiseerd door middel van de semi-permanente scholen Kreekrijk 1 en 2 waarbij ook twee tijdelijke gymzalen zijn gerealiseerd. Kreekrijk 2 is gebouwd op de locatie waar een waterberging dient te komen, ter compensatie van de woningbouwontwikkeling Kreekrijk, en moet op middellange termijn worden verwijderd. Kreekrijk 3 betreft een tijdelijke huisvesting met een looptijd van 2-5 jaar. Naar aanleiding van de rijksbezuinigingen en de uitgestelde woningbouw zijn in 2013 de plannen voor de MFA bijgesteld naar een IKC. 2015: besloten is de IKC Kreekrijk in één keer te bouwen als een permanent schoolgebouw (4.300 m2 bvo onderwijs, 2 gymzalen en 300 m2 kindvoorzieningen) in 2017/ : Het ontwerp wordt verder uitgewerkt. Een klimaat neutrale school realiseren binnen het (genormeerde) budget is een uitdaging. De leerlingenaantallen blijven groeien, dit wordt nauwlettend in de gaten gehouden. Het aantal inschrijvingen op de scholen bevestigt de groei in de leerlingenprognoses. Als ook in de prognose van oktober 2016 de groei zich blijft voortzetten, dient de gemeente zich te beraden op het toevoegen van nog een school in het gebied Kreekrijk of Saendelft west. 2017:Het DO is goedgekeurd en de omgevingsvergunning is aangevraagd. Na een onherroepelijke omgevingsvergunning wordt de aanbesteding opgestart Actueel Ouders en schoolbesturen maken zich zorgen over de verkeersveiligheid vanwege het toenemende bouwverkeer in combinatie met het schoolgaand verkeer nabij de scholen. In de afgelopen tijd zijn maatregelen genomen de verkeersveiligheid rondom de scholen te verbeteren. Het schoolbestuur is van mening dat de reeds genomen maatregelen niet voldoende bijdragen aan het scheiden van bouw- en schoolverkeer. Naar aanleiding van de zorgen van het schoolbestuur heeft de gemeente intensief overleg gevoerd met de ontwikkelaars, bouwers, bestuurders en directie van de twee scholen om te komen tot oplossingen. Op 8 februari jl. heeft de gemeente de bevestiging ontvangen van de ontwikkelaars dat het vrachtverkeer na de meivakantie gescheiden kan worden van het schoolgaand verkeer. Vanaf dat moment wordt de tweede bouw weg voorzien van stalen rijplaten zodat de tweede bouw weg door het bouwverkeer gebruikt kan worden. Eerder is vanwege levertijd materiaal niet mogelijk. De inzet van verkeersregelaars en de venstertijden voor bouwverkeer zijn dan niet meer nodig. In de schoolvakanties worden beide bouwwegen wel gebruikt als aanvoerroute. Met bovenstaande oplossingen is in goed overleg met alle belanghebbenden gekomen tot aanvullende verkeersmaatregelen om de verkeersveiligheid voor de schoolgaande kinderen te optimaliseren. Het schoolbestuur is tevreden met de oplossing. Voor de gemeente zijn er geen financiële consequenties. De ontwikkelaar betaalt deze kosten. Op 12 oktober 2017 hebben wij de SDE-subsidie aangevraagd bij de provincie voor de Zonnepanelen. De beschikking hebben wij op 13 februari 2018 ontvangen van de provincie. De subsidieperiode loopt tot Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

30 31 augustus Het maximale subsidietarief kan oplopen tot ca ,- over de gehele looptijd. De voorwaarden vanuit de provincie moeten nog opgenomen in het beheerplan IKC Kreekrijk. Toekomst Volgens de huidige planning wordt het gebouw vanaf het tweede kwartaal 2019 in gebruik genomen. Financieel Geen wijzigingen. 3.9 Complex Brandakkerstraat: De Regenboog, De Dorpsakker en De Rank Terugblik In 2011 is het complex Brandakkerstraat opgenomen in het IHP op basis van capaciteitstekort. Daarnaast is een onderzoek tot mogelijkheid van upgrading van het gehele complex gepland. Het voornemen voor uitbreiding en verbreding op langere termijn is in 2011 in de 2e fase opgenomen. De dislocaties van De Dorpsakker en De Regenboog zijn opgenomen in de tweede fase IHP. 2013: Door leerlingenkrimp in dit gebied is het capaciteitstekort voor het complex Brandakkerstraat opgelost. Het voornemen tot upgrading, uitbreiding en verbreding is als gevolg van de rijksbezuiniging en het schrappen van de 2e fase komen te vervallen. De grote onderhoudsplannen voor de dislocatie van De Regenboog zijn komen te vervallen als gevolg van het schrappen van de 2e fase door rijksbezuinigingen. 2015: De tijdelijke huisvesting van Agora bij het complex Brandakkerstraat staat op gedoogbeschikking. De wens is om door verbouwing in het pand de kinderen te huisvesten in de permanente school en de tijdelijke huisvesting te verwijderen. Zaan Primair besluit de dislocatie aan de Dorpsstraat op te heffen en de kinderen te verhuizen naar de Brandakkerstraat waar zij nu de volledige capaciteit benutten. 2016: Schoolbesturen en gemeente hebben overeenstemming bereikt over de uitvoering van de plannen. Het inpandig toevoegen van twee leslokalen wordt nu verder uitgewerkt, zodat de omgevingsvergunning aangevraagd kan worden. Een aantal kleinere aanpassingen is reeds uitgevoerd. 2017: Er is een verkeerswerkgroep gestart om de verkeerssituatie op de Brandakkerstraat te verbeteren. Tijdens een bewonersavond zijn er veel klachten geweest van omwonenden over de verkeersafhandeling op de locatie. Met name aan de kant van de Dorpsakker is er sprake van een lastig stuk om te manoeuvreren voor al het verkeer, vooral op de haal- en brengtijden van de leerlingen. Tijdens één van deze avonden is ook gevraagd naar de vergunningen van de vier lokalen op het terrein van de Dorpsakker. Intern is er onderzoek gepleegd naar de vergunningen. Tijdens dit onderzoek was het de schijn dat er geen vergunningen aanwezig waren. Actueel De omgevingsvergunning voor de twee extra interne lokalen (in de toneeltoren) is eind augustus 2017 afgegeven. Tijdens de sloop mogen er geen leerlingen in de school aanwezig zijn wat betekent dat de constructieve werkzaamheden uitgevoerd worden in een schoolvakantie, derhalve zal de uitvoering starten in de meivakantie van De volledige werkzaamheden zijn nog niet afgerond in de meivakantie, maar kunnen, met kinderen in het gebouw, na die tijd verder afgerond worden. De verkeers- en parkeerhinder ter hoogte van de Dorpsakker blijft een punt van aandacht. Zeker met het oog op het tijdelijke bouwverkeer is het belangrijk om goed met het schoolbestuur af te stemmen, om zo de diverse verkeersbewegingen veilig te laten verlopen. Met het schoolbestuur en de omgeving zijn wij in gesprek om te kijken welke maatregelen eventueel genomen kunnen worden om de parkeer- /verkeersdruk zo goed mogelijk op te vangen. De tijdelijke lokalen Ter plaatse van de Dorpsakker zijn er vier tijdelijke lokalen. De lokalen zijn op dit moment in gebruik bij Zaan Primair (1 lokaal), Agora (1 lokaal) en Freekids (2 lokalen). Deze lokalen zijn begin 2000 geplaatst vanuit een zorgplicht voor onderwijshuisvesting. De termijn voor de plaatsing van deze tijdelijke lokalen is verstreken. Vanuit wetgeving hebben wij de zorgplicht voor 1 lokaal bij De Dorpsakker. Deze zorgplicht vervalt wanneer de toneeltoren is gesloopt en omgezet is naar twee lokalen. Wanneer de resultaten van het IKC Masterplan bekend zijn, kunnen wij de juiste keuze maken ten aanzien van deze lokalen bij Zaan Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

31 Primair. Bij de Regenboog zijn destijds drie tijdelijke lokalen geplaatst, welke momenteel voor een deel in gebruik zijn. Na het verlopen van de tijdelijkheid is een gedoogbeschikking afgegeven, met een einddatum van 1 januari Inmiddels is ook deze termijn verstreken. Na de realisatie (zomervakantie 2018) van de twee lokalen in de toneeltoren zijn de tijdelijke lokalen bij De Regenboog niet meer nodig. In, of zo snel mogelijk na, de zomervakantie worden deze lokalen dan ook verwijderd Luchtfoto situatie Brandakkerstraat Toekomst In de zomervakantie worden de tijdelijke lokalen bij Agora gesloopt. De interne bouwwerkzaamheden worden voortgezet en waar mogelijk afgerond. Financieel De kosten van de sloop en (ver)bouwwerkzaamheden die worden gerealiseerd dit jaar blijven onder het beschikbaar gestelde projectbudget. Hoeveel dit precies is, is nog even afhankelijk van de aanbesteding die nog voor de zomervakantie wordt gedaan. Naar alle waarschijnlijkheid wordt het project bij Actualisatie 18.2 of 19.1 financieel afgerond. Niettemin is er op dit moment al grond om een deel van het geraamde budget af te romen Dynamica XL-SO/SBO (voorheen: De Boei en Het Dok) Terugblik De school Dynamica XL heeft geen wijkgebonden functie. Dit is de reden dat allereerst een uitgebreid locatieonderzoek heeft plaatsgevonden om een goede plek voor de school te zoeken. Uiteindelijk heeft het college gekozen voor de locatie van het zwembad De Watering als nieuwe locatie voor Dynamica XL. Naast de ontwikkeling van de school lopen er een aantal andere projecten rondom de kavel van de Watering. Zo is ten zuiden van de kavel een speelvoorziening gerealiseerd, komt er een herinrichting van de Noordsterweg en moet er een ecologische oeverzone komen. Getracht wordt, voor zover mogelijk, om een zo goed mogelijke afstemming te realiseren tussen de verschillende projecten. 2017: Naast de stijging in het aantal leerlingen is ook het aangesloten Dienstencentrum van Dynamica XL groeiende. Met de invoering van de Wet Passend Onderwijs heeft een verschuiving van werkzaamheden plaatsgevonden van hoofdzakelijk administratieve werkzaamheden naar meer onderwijsondersteunende en werkelijke onderwijsactiviteiten. Na deze verschuiving is er door Zaan Primair voor gekozen om het Dienstencentrum te koppelen aan Dynamica, in plaats van het een eigen organisatie te laten zijn. Door deze centralisatie is vermeden dat op alle scholen voorzieningen gecreëerd moeten worden ten behoeve van de medewerkers van het Dienstencentrum. Zaan Primair Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

32 heeft de gemeente gevraagd de huisvesting ten behoeve van dit dienstencentrum te financieren. De gemeente heeft dit onderzocht en is tot de conclusie gekomen dat het dienstencentrum niet onder de m2 onderwijs valt. Voor het dienstencentrum moet een huurvergoeding betaald worden. Het schoolbestuur is het hier niet mee eens. Er is afgesproken om dit dienstencentrum desondanks in de ontwerptekeningen op te nemen en tegelijkertijd gezamenlijk een lobby richting overheid en VNG aan te gaan om hier duidelijkheid over te krijgen. Tegelijkertijd heeft het schoolbestuur een bezwaar ingediend tegen de kaderbrief in verband met het afwijzen van deze extra m2. De (on)mogelijkheden hiertoe worden onderzocht. Vooruitlopend op de sloop van zwembad De Watering zijn er onderzoeken uitgezet naar de aanwezige flora en fauna in en rondom het gebied. Hieruit blijkt dat het zwembad om meerdere redenen zeer geschikt is als verblijfplaats voor gebouw bewonende vleermuizen. Door het bureau dat het onderzoek heeft uitgevoerd is ons een aantal mitigerende oplossingen voorgelegd. Wij hebben gekozen voor het plaatsen van een speciaal gemaakte, permanente vleermuistoren, die goed geïsoleerd is zodat deze vorstvrij blijft, die lokaal sterk kan opwarmen in de zon en die hoog is, zodat deze ook geschikt is voor laatvliegers. Een dergelijke toren is een permanente voorziening. Op 12 september is er een bewonersavond georganiseerd met een opkomst van ongeveer 30 wijkbewoners. Hieruit zijn geen bijzondere op- en aanmerkingen naar voren gekomen. Een aantal bewoners heeft zich opgegeven voor de klankbordgroep. Actueel De sloop van het zwembad is in april 2017 gestart en neemt circa drie maanden in beslag nemen. Omdat het zwembad gesloopt wordt, moet ook de WAS-paal (Waarschuwings- en Alarmeringssysteem) die op het dak van het zwembad staat, een andere plek krijgen. Het zoeken van een andere plek voor deze paal en de verplaatsing brengt extra kosten met zich mee. Daarnaast is bij een controle op de aanwezigheid van asbest in het pand een aanzienlijke hoeveelheid asbest geconstateerd. Ook dit werkt kostenverhogend. Deze kostenverhogende factoren lijken te kunnen worden opgevangen binnen het geraamde budget van de totale sloop. Er blijft een trend bestaan in de groei van het aantal leerlingen voor SO/SBO. Ook voor dit jaar blijkt uit speciaal voor Dynamica XL opgestelde prognoses dat het aantal leerlingen toeneemt. Dit betekent dat in totaal 170 m2 extra moet worden gebouwd. Navraag bij Agora die De Tijstroom exploiteert voor SO/SBO, leert ons dat ook daar de stijgende lijn in het aantal leerlingen waarneembaar is. Een verklaring hiervoor is dat bij de start van het passend onderwijs er veel energie is gestoken om leerlingen zoveel mogelijk binnen de eigen omgeving te begeleiden. Ondanks de geleverde inspanning en de energie die er nog steeds in gestoken wordt, blijkt dit toch niet altijd voldoende te zijn waardoor (tijdelijke) plaatsing in het speciaal onderwijs toch de enige oplossing blijkt te zijn. Deze trend zal zich waarschijnlijk voortzetten, met het gebrek aan (regulier) onderwijspersoneel ontstaat er geen omgeving waar kinderen die extra aandacht nodig hebben hun plek kunnen vinden. Daarnaast is het zo dat bij de invoering van het passend onderwijs de huisvestingscomponent niet is meegenomen. Er zijn geen extra m² toevoeging gekomen en daarmee ook geen extra budget om het passend onderwijs op reguliere basisscholen te realiseren. In februari 2018 is er gestart met de ontwerpfase. De architect heeft een massastudie gemaakt, welke in april besproken is met de klankbordgroep en de bewoners en andere belangstellenden. Toekomst De verwachting is dat het gehele jaar 2018 nodig is voor het tot stand komen van het Voorlopig Ontwerp en Definitief Ontwerp. Eind 2018 kan dan de omgevingsvergunning worden aangevraagd. Financieel - Indexering toegepast; -Toevoeging van extra m² als gevolg van een stijgend aantal leerlingen; - Budget gymzaal aangepast en geïndexeerd; - Indexering liftinstallatie; - Actualisatie van de verhuiskosten; - Actualisatie uitbreiding 1 e inrichting gymzaal; - Actualisatie uitbreiding 1 e inrichting OLP. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

33 3.8 Herman Gorter Burgemeester Smitstraat Terugblik De Herman Gorter is in het oorspronkelijke IHP benoemd als eerste prioriteitsproject op basis van een capaciteitsprobleem. Vooruitlopend op de nieuwbouw is toen een uitbreiding met 3 lokalen toegekend. De plannen voor de Herman Gorter worden meerdere malen aangepast. Uiteindelijk wordt in 2014 besloten om een draagvlakonderzoek te doen, om te kijken of het mogelijk is een unilocatie voor de Herman Gorter te realiseren op de Burgemeester Smitstraat. 2015: In de eerst helft van 2015 is samen met direct omwonenden hard gewerkt aan het tot stand komen van het draagvlakonderzoek. Uit het draagvlakonderzoek bleek o.a. dat er geen draagvlak is bij omwonenden voor een unilocatie aan de Burgemeester Smitstraat. Ondanks dat veel bezwaren konden worden weg genomen, heeft de gemeenteraad uiteindelijk besloten tot het realiseren van vervangende nieuwbouw op de Burgemeester Smitstraat èn de D. Doniastraat. Het doorslaggevende argument hiervoor was de negatieve gevolgen van de unilocatie voor de verkeersveiligheid. 2016/2017: In 2016 zijn in verschillende sessies met omwonenden modellen gepresenteerd voor de nieuwbouw van de Herman Gorter aan de Burgemeester Smitstraat. Uiteindelijk heeft het schoolbestuur gekozen voor een model dat gedeeltelijk tweelaags is (aan de Burgemeester Smitstraat). Onderwijskundige, logistieke en financiële redenen lagen aan deze keuze ten grondslag. De huidige klankbordgroep van de Herman Gorter Burgemeester Smitstraat is door Zaan Primair opgeheven. Zaan Primair heeft gekozen voor een andere opzet van communicatie met de buurt. Namelijk door het houden van klankbordsessies met de direct omwonenden en informatiebijeenkomsten voor de gehele buurt. Op deze manier wil Zaan Primair het klankborden niet alleen voorbehouden aan een kleinere groep omwonenden, maar steeds alle bewoners de gelegenheid geven om input te leveren. Tegen de procedure voor het verlengen van de tijdelijke huisvesting op het huidige terrein van de Burgemeester Smitstraat is een bezwaarschrift ingediend. De externe hoorcommissie heeft het college geadviseerd dit bezwaarschrift ongegrond te verklaren, na een toezegging van Zaan Primair ter zitting om het kinderdagverblijf van de tijdelijke huisvesting te verhuizen naar het hoofdgebouw. Het college heeft het advies van de externe hoorcommissie overgenomen. Er is geen beroep ingediend tegen deze beslissing van het college. Het schoolbestuur heeft vlak voor de zomervakantie het Voorlopig Ontwerp ingediend bij de gemeente. Op 11 september is er een bewonersavond geweest waar het Voorlopig Ontwerp is gepresenteerd aan de bewoners en andere betrokkenen. Bij de presentatie van het Voorlopig Ontwerp is ook een Kiss & Ride zone ingetekend, deels in het openbaar groen aan de voorkant van de school. De omwonenden hebben unaniem aangegeven geen groen te willen opofferen voor een Kiss & Ride. Zij zijn van mening dat het opofferen van groen in de wijk, niet in verhouding staat met een beetje overlast van verkeer (2x 20 minuten per dag). Ook vanuit het oogpunt van verkeersveiligheid is gebleken dat een Kiss & Ride zone niet noodzakelijk is. Hierna is er gestart met het Definitief Ontwerp. Actueel Na jaren van besprekingen met de klankbordgroep en de omwonenden, is de ontwerpfase van de Herman Gorter aan de Burgemeester Smitstraat afgerond. In december 2017 is het Definitief Ontwerp gepresenteerd aan de klankbordgroep, de bewoners en andere betrokken. De omwonenden zijn over het algemeen tevreden met het ontwerp. Eind december 2017 is de omgevingsvergunning aangevraagd. Nu de ontwerpfase afgelopen is, is duidelijk geworden met welke locatiegebonden kosten we te maken hebben bij de Herman Gorter Burgemeester Smitstraat. De locatiegebonden kosten bestaan uit twee onderdelen: 1. De school wordt gerealiseerd in een wijk waar de huizen dicht op de nieuw te bouwen school staan. In deze wijk hebben de woningen zeer slechte funderingen. Dit vereist dat wij trillingsarm gaan heien; 2. De ontwerpsessie heeft veel voeten in de aarde gehad. Het schoolbestuur had het liefst een volledig twee-laags gebouw, maar dit bleek op zoveel weerstand bij de omwonenden te stuiten, dat gekozen is voor een deels twee-laags gebouw. De kosten voor een deels twee-laags gebouw zijn duurder; Deze locatiegebonden kosten komen dus bovenop de normvergoeding en worden nu in de investeringskaart opgenomen Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

34 Toekomst De verwachting is dat de vergunning nog (ruimschoots) voor de zomervakantie wordt gepubliceerd en ter inzage gelegd. Volgens de huidige planning kan begonnen worden met de bouw aan de Burgemeester Smitstraat eind 2018 en zal dit gebouw vanaf eind 2019/begin 2020 in gebruik worden genomen. Financieel - Indexatie toegepast; - Toevoeging locatie gebonden kosten aan het projectbudget; - Indexering van de kosten voor de kindvoorzieningen. 3.9 Herman Gorter D. Doniastraat Terugblik Voor de terugblik tot nu toe wordt verwezen naar het project Herman Gorter Burgemeester Smitstraat (paragraaf 3.8). Actueel Bij het project Herman Gorter Smitstraat is op een gegeven moment vastgesteld dat op de Burgemeester Smitstraat ca m² school en 270 m² kindvoorzieningen wordt gerealiseerd. Op de Doniastraat zou ca m² gebouwd worden, afhankelijk van de ontwikkelingen in de leerlingenprognoses (zie ook paragraaf 3.11 Actualisatie IHP 16.2). Inmiddels is duidelijk geworden dat er een groei is in het aantal leerlingen bij de Herman Gorterschool. Met de vaststelling van het definitief ontwerp van de locatie Burgemeester Smitstraat betekent dit dus dat de overige m² op de Doniastraat gerealiseerd moeten worden. In totaal gaat het om een stijging van 300 m². Het ontwikkelproces is dit jaar opgestart. De nieuwbouw aan de D. Doniastraat is ten aanzien van het proces in opvolging van de nieuwbouw van de Burgemeester Smitstraat. Zodra deze is opgeleverd en de leerlingen zijn verhuisd naar het nieuwe schoolgebouw kan de sloop en nieuwbouw op de Doniastraat starten. Toekomst Nog in de eerste helft van dit jaar wordt de architectenselectie opgestart. De planning is dat de Herman Gorter Doniastraat in 2020 verhuisd naar de tijdelijke lokalen op de Panneroodstraat in Zaandam. In 2021 volgt dan de oplevering van het nieuwe gebouw. Eén en ander is wel onzeker in verband met het uit het IHP stappen van Zaan Primair en de mogelijke gevolgen die dit met zich mee brengt voor de projecten (zie paragraaf 2.3.2). Financieel - Indexatie toegepast; - Toevoeging van m² als gevolg van een stijging in de leerlingenprognose; - Actualisatie van de verhuiskosten De Toermalijn Terugblik De reset van de oude Toermalijn is afgerond, daarom beperken we ons in de actualisatie IHP tot het nieuwe project. Deze is gestart met de locatiekeuze Noordeinde door de gemeenteraad op 11 februari : Dit jaar is het ontwerptraject van de school door het schoolbestuur met participatie van omwonenden opgestart waarbij de wens van een energieneutrale school wordt meegenomen. Parallel daaraan wordt de koopovereenkomst voor de grond gesloten met grondeigenaar/ontwikkelaar BPD. 2017: De grond is in eigendom van de gemeente Zaanstad. De ontwikkelaar BPD, wie de grond voor de gemeente bouwrijp maakt, is druk bezig met het opstellen van een saneringsplan om de grond bouwrijp op te leveren. De laatste leerlingenprognose d.d. 1 oktober 2016 gaf aanleiding om de te bouwen m² voor de Toermalijn iets te verhogen, daarnaast is nu ook rekening gehouden met kindvoorzieningen in de school. De raad heeft extra budget goedgekeurd ten behoeve van de Toermalijn om deze Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

35 energieneutraal te bouwen. De sanering van de grond op het Noordeinde, ten behoeve van de schoolkavel, is opgestart. Naar verwachting wordt de grond begin 2018 bouwrijp opgeleverd. Actueel Op 7 september 2017 is een architectenselectie geweest. Ook het supervisieteam van het (voormalige) Zaan-IJ programma is hierbij betrokken. Carrée architecten is uiteindelijk geselecteerd als de architect voor het nieuwe gebouw. Op 20 september en 13 december 2017 zijn de ontwikkelingen in het proces besproken in de Klankbordgroep. Op 15 februari jl. is een bewonersavond georganiseerd. Tijdens deze avond is een presentatie gegeven van het schetsontwerp/de massastudie van het gebouw tot nu toe. Ook was er gelegenheid tot het stellen van vragen. De sanering van de grond op het Noordeinde, ten behoeve van de schoolkavel, wordt in de eerste helft van dit jaar afgerond waarna de grond bouwrijp wordt opgeleverd. Toekomst In Actualisatie 17.1 (paragraaf 3.14) gaven wij al aan dat met het vervallen van het voorbereidingsbesluit (en bouwverbod) voor de schoolkavel het Noordeinde een zogenaamde witte vlek is geworden. Dit betekent dat er geen bestemmingsplan van toepassing is. Om een ontwikkeling mogelijk te maken moet dan worden teruggevallen op de gemeentelijke bouwverordening. Om de Toermalijn te kunnen realiseren was echter wel een ontheffing van de bouwverordening noodzakelijk. Gelet op de ruimtelijke randvoorwaarden die zijn vastgesteld in het locatieonderzoek, de positieve beslissing van de Gemeenteraad waaruit blijkt dat de basisschool op de locatie Noordeinde past binnen toekomstig ruimtelijk beleid en de belangen die spelen, biedt dit voldoende grond om de ontheffing en daarmee een vergunning - te kunnen verlenen. Inmiddels blijkt dat op 1 juli 2018 alle stedenbouwkundige voorschriften van de bouwverordening vervallen. Dit is landelijke wetgeving. Dit betekent dat aanvragen die worden ingediend na 1 juli 2018, alleen getoetst worden door de Welstandscommissie en aan het Bouwbesluit en niet meer aan eisen zoals de bouwhoogte en eventuele voor- en achtergevelrooilijnen. Tegen het besluit om de omgevingsvergunning te verlenen staan wel de mogelijkheden voor bezwaar en beroep open. Na het schetsontwerp volgen nog een voorlopig en een definitief ontwerp. Het streven is om in de tweede helft van 2018 de vergunning aan te vragen. Het gebouw kan dan in de eerste helft van 2020 opgeleverd worden. Financieel - Indexering toegepast; - Aanpassing budget en indexering investering kindvoorzieningen; - Aanpassing verhuiskosten; - Actualisatie plankosten De Werf Terugblik Opgenomen in 2011 zijn plannen tot nieuwbouw op of tegenover de huidige locatie en tegelijkertijd uitbreiding tot een Integraal Kindcentrum, op basis van de slechte technische staat en noodzakelijke capaciteitsuitbreiding en ambitie. In de voorbereiding worden de plannen aangescherpt, er zal geen gymnastieklokaal worden gerealiseerd en de school wordt gebouwd voor maximaal 320 leerlingen. Eind 2014 is de omgevingsvergunning verleend, alsmede de kapvergunning. Er zijn zeven bezwaren ingediend tegen de omgevingsvergunning en 14 tegen de kapvergunning. De potentiële partner voor de IKC ontwikkeling Partou, heeft zich in januari 2015 teruggetrokken. Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

36 Wegens de huidige marktomstandigheden, ze zijn nog niet gevestigd in Zaanstad, voelden zij zich hiertoe genoodzaakt. Samen met het schoolbestuur is gezocht naar een nieuwe partner. Dit is FreeKids geworden. 2016: In juni 2016 is een bewonersavond georganiseerd om de omwonenden te informeren over de huidige stand van zaken. Op de avond zijn voornamelijk de omwonenden die beroep hebben ingediend gekomen. Zij stelden het contact op deze manier op prijs. Gezamenlijk is uitgesproken dat het nu aan de rechter is om te bepalen of de school in de vergunde vorm gerealiseerd mag worden. 2017: Op 18 januari 2017 heeft een zitting plaatsgevonden bij de rechtbank over de omgevingsvergunning van de Werf. De beroepen van omwonenden zijn ongegrond verklaard. Deze uitspraak bevestigt de zorgvuldigheid van de manier waarop de gemeente omgaat met de reikwijdte van de wetgeving als het gaat om de zogenaamde kruimelgevallen. Ondanks de voor de gemeente positieve uitspraak van de rechtbank, heeft de gemeente de beroepsindieners voorgesteld om het gebouw drie meter naar achteren te schuiven (richting speelbos). De omwonenden die beroep hadden ingediend hebben het voorstel van de gemeente geaccepteerd. De wijziging is ook voorgelegd aan de andere omwonenden, die daar geen bezwaar tegen hebben. De vergunning is aangepast en deze is onherroepelijk geworden omdat er geen hoger beroep is aangetekend. Tijdelijke huisvesting De leerlingen krijgen een tijdelijke huisvesting op de Wandelweg. Hiervoor is op 1 mei 2017 een bewonersavond georganiseerd. Er was veel onrust bij de omwonenden over de omvang van de tijdelijke huisvesting, de verkeerssituatie aan de Wandelweg en de speelruimte die overblijft voor de leerlingen. Ook hier is een werkgroep ingesteld om te kijken of er samen met omwonenden oplossingen kunnen worden bedacht. Gebleken is dat het bijna onmogelijk is om de problematiek van de verkeerssituatie en de speelruimte voor de leerlingen op de Wandelweg op te lossen. Achter De Werf is een groot voetbalveld waar in ieder geval een deel van de tijdelijke huisvesting voor De Werf op geplaatst kan worden. Op deze manier wordt de overlast verdeeld over twee locaties. Hierover bent u geïnformeerd via raadsinformatiebrief verplaatsing tijdelijke huisvesting basisschool De Werf 2017/32705 Actueel Eind oktober 2017 zijn de resultaten van de aanbesteding van de nieuwbouw van De Werf bekend geworden. Het ontwerp van De Werf is in 2014 gemaakt. In deze tijd was er sprake van een economische crisis en paste het ontwerp binnen het destijds beschikbaar gestelde budget. Nu de crisis voorbij is en de markt enorm is aangetrokken, is gebleken bij de aanbesteding dat er een forse overschrijding was. Hierover bent u apart geïnformeerd via de raadsinformatiebrief 2017/ Met het schoolbestuur samen is gekeken waar bezuinigingen kunnen worden gerealiseerd, zonder dat het ontwerp wordt aangetast. In de kerstvakantie van 2017 zijn de leerlingen naar de tijdelijke huisvesting op het voetbalveld verhuisd. In januari 2018 is gestart met de sloop van het gebouw van de Werf aan de Koperslagersstraat. Toekomst De verwachting is dat nog in 2018 kan worden gestart met de bouw van de school en dat de school zomer 2019 gereed is. Financieel - Verwerking besluitvorming met betrekking tot het aanbestedingsnadeel; - Actualisatie verhuiskosten De Tamarinde (Jonge Arnoldusstraat) Terugblik De dislocatie van de Tamarinde aan de Jonge Arnoldusstraat is in het IHP in 2011 benoemd als eerste prioriteitsproject op basis van de technische en functionele staat van het gebouw. Het opgenomen plan was vervangende nieuwbouw en maakte deel uit van de Poelenburgshuffle. In 2014 is het projectplan voor de Tamarinde opgesteld en besproken in de klankbordgroep en tijdens een bewonersavond. Op verzoek van omwonenden is door het schoolbestuur en omwonenden een Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

37 kapvergunning aangevraagd voor de drie grote bomen aan de Jonge Arnoldusstraat ter hoogte van de schoolkavel, omdat dan: de school op een andere plek op de kavel gesitueerd kan worden die de voorkeur heeft van de omwonenden; gedurende de bouw van de school geen straat afgesloten hoeft te worden, omdat er voldoende ruimte op de kavel overblijft voor het bouwverkeer om te manoeuvreren; de omwonenden geen overlast meer ervaren van de bomen. In juli 2015 is de kapvergunning door de gemeente afgegeven. Uiteraard wel onder de voorwaarde dat er een school komt èn er nieuwe bomen voor terugkomen. 2016: Het Voorlopig Ontwerp is verder uitgewerkt naar het Definitief Ontwerp in overeenstemming met de bewoners. Het Definitief Ontwerp van de Tamarinde is goedgekeurd en de omgevingsvergunning is aangevraagd. In verband met de aanwezige (acht) huismussen bij de Tamarinde is ontheffing voor de sloop aangevraagd bij het Ministerie. Voor de inrichting van het schoolplein is een projectgroep opgericht (bestaande uit omwonenden, ouders, schoolbestuur, gemeente en de 8 mussen ). Het is de bedoeling dat deze groep samen bekijkt hoe het schoolplein het beste ingericht kan worden (inclusief hekwerk) om op deze manier ook de leefomgeving voor de omwonenden zo prettig mogelijk te maken en (jeugd)overlast zoveel mogelijk te beperken. 2017: De bouw van de Tamarinde is gestart. Op de verleende vergunning zijn geen bezwaren binnengekomen. De leerlingen van de Tamarinde zijn in de kerstvakantie 2016/2017 verhuisd naar de tijdelijke huisvesting aan de Panneroodstraat in Zaandam. De inrichting van het plan is samen met omwonenden tot stand gekomen. Bij de inrichting van het plein is expliciet gezocht naar oplossingen voor de huidige problematiek rondom het plein (vandalisme, hangjeugd, donkere plekken, geen overzicht e.d.). De inrichting van het plein is daardoor duurder dan een gemiddeld plein. De school houdt sponsorlopen, en heeft verschillende subsidieaanvragen ingediend. De gemeente is gevraagd om een bijdrage van ,--. Deze is toegekend en dient voor de speelvoorziening. Op 15 mei 2017 heeft wethouder Emmer het bouwbord onthuld voor de Tamarinde. Actueel De nieuwe school De Tamarinde is in april 2018 opgeleverd. De kinderen verhuizen nog voor de zomervakantie naar hun nieuwe gebouw. De officiële opening vind plaats in juni. Financieel De voorlopige eindafrekening van dit project volgt bij Actualisatie De Voorzaan - Vissershop uitbreiding Terugblik 2016: Het schoolbestuur van Zaan Primair heeft een verzoek gedaan tot uitbreiding van de Voorzaan op de locatie Vissershop, Lindenlaan 2 in Zaandam. Met de vaststelling van Actualisatie IHP 17.1 is de Voorzaan Vissershop deel gaan uitmaken van het IHP. 2017: In juni 2017 is de vergunningaanvraag ingediend. Ook de communicatie en participatie met buurtbewoners en het schoolbestuur is gestart. Vanuit B&W is besloten om voor het afwijken van het bestemmingsplan de uitgebreide procedure te volgen. Door het tijdsbeslag van de uitgebreide procedure was het niet meer mogelijk om in de zomervakantie 2017 te starten met de uitbreiding. Aangezien de nood voor extra ruimte wel hoog is bij de Voorzaan Vissershop en er uit onderzoek is gebleken dat verwijzing niet mogelijk was, is er noodgedwongen een oplossing gezocht in de vorm van tijdelijke lokalen. Er is een bewonersavond georganiseerd om de tijdelijke huisvestingsopgave te bespreken met de omwonenden, hierbij hebben de bewoners een voorkeursplek aangegeven. Actueel Naar aanleiding van het verplicht Flora en Faunaonderzoek als onderdeel van de uitgebreide vergunningsaanvraag bleek dat er een mogelijke aanwezigheid is van vleermuizen. Dit brengt een jaarrond (aanvullend) onderzoek met zich mee. Gedurende deze periode mogen geen verstorende bouwwerkzaamheden plaats vinden. Parallel aan dit onderzoek is het wel mogelijk om het ontwerpbesluit en de ruimtelijke onderbouwing te publiceren en de mogelijkheid te bieden voor inspraak. De definitieve omgevingsvergunning kan dan Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni

38 worden verleend op het moment dat het jaarronde onderzoek is afgerond. Vervelende bijkomstigheid van bovenstaande is dat de uitbreiding van de school ook dit jaar niet kan plaatsvinden. Tijdens de sloop en constructie werkzaamheden mogen er geen leerlingen in de school aanwezig zijn. Voor deze werkzaamheden is een langere periode nodig. Met het lopende flora en fauna onderzoek en de lange (voorbereidings)termijn die nodig is bij aanbestedingen, is de eerstvolgende mogelijkheid voor het starten met de realisatie van de uitbreiding pas in de zomervakantie van De uitbreiding van de school is echter pure noodzaak. De school zit al langere tijd met een tekort aan ruimte. Uitstel van de uitbreiding met nog eens een jaar is dan ook een flinke domper. Om deze pijn enigszins te verlichten en ook te voldoen aan onze zorgplicht voor m² onderwijshuisvesting, zijn er drie tijdelijke lokalen op het terrein geplaatst. De noodzaak voor tijdelijke huisvesting werd in Actualisatie 17.2 al aangekondigd (paragraaf 3.15). Er is vanuit de omgeving begrip voor de situatie en er is goed meegedacht in oplossingen voor de school. De omwonenden hebben aangegeven welke locatie zij het liefst zagen voor de tijdelijke lokalen. Ondanks dat dit niet de meest ideale locatie is vanuit bouwtechnisch- en financieel oogpunt (ze kunnen nu niet geschakeld geplaatst worden) vonden wij het als gemeente belangrijker om tegemoet te komen aan de wensen van de inwoners die er dagelijks tegenaan kijken de komende periode. Toekomst Zowel het Flora en Fauna onderzoek naar de vleermuizen als de procedure voor de omgevingsvergunning wordt dit jaar afgerond. De tijdelijke huisvesting wordt in mei geplaatst en kan nog voor de zomervakantie in gebruik worden genomen. Financieel - Indexering toegepast; - Actualisatie 1 e inrichting OLP; - De kosten van de tijdelijke huisvesting zijn opgevoerd. Deze kosten worden gedekt in de exploitatie. De rode lijnen geven de plaatsing van de drie tijdelijke lokalen aan (niet op schaal) 3.14 De Vrije School tijdelijke huisvesting Actueel De Vrije School is niet als uitbreidings- of nieuwbouw dan wel grootschalig renovatieproject opgenomen in het lopende IHP. De school maakte onderdeel uit van de zogenaamde 2 e fase, deze fase werd in 2013 vanwege rijks bezuinigingen geschrapt. De (ver)nieuwbouw en/of renovatie van de Vrije School zal hoogstwaarschijnlijk onderdeel worden van het Vervolg IHP. De Vrije School is een school die, evenals De Werf, leerlingen aantrekt Zaanstad breed. Tevens is De Vrije School al een aantal jaar aan het groeien. Al langere tijd is er dan ook sprake van een tekort aan m². Naast regulier onderwijs heeft de Vrije school ook haar eigen IKC vorming met een peuterspeelzaal die in (les)methodiek aansluit bij de basisschool. Op basis van de (concept) leerlingenprognose met als teldatum 1 oktober 2017 is er op dit moment al een zorgplicht voor 90 m² onderwijshuisvesting. Deze zorgplicht groeit de komende jaren naar ruim 200 m². De Vrije school en de Vlinderboom (kindvoorzieningen) zijn organisaties die op Vrije scholen het onderwijs, de peutergroepen en BSO verzorgen op antroposofische basis. Ouders kiezen daarmee bewust voor deze school voor hun kinderen. Er wordt in deze onderwijsvorm één doorgaande leerlijn gecreëerd voor de kinderen die fysiek ook zo gevoeld wordt door de huisvesting binnen de scholen en gebruikmaking van de pleinen op de locatie. Met de inpandige situatie van school en kindvoorzieningen wordt een veilige en herkenbare omgeving voor de kinderen gemaakt, een soort tweede thuis. Dit gevoel kan alleen goed in de directe omgeving van de school of op de school zelf worden gerealiseerd. Een externe locatie op afstand van de huidige locatie van de Vrije School Zaanstreek draagt dan ook Actualisatie 18.1, versie 1.0 juni