PROJECT REGIONALE UITVOERINGSDIENST GRONINGEN TUSSENRAPPORTAGE FASEN 1 EN 2. Projectgroep RUD Groningen 29 november 2010 Groningen

Transcriptie

1 PROJECT REGIONALE UITVOERINGSDIENST GRONINGEN TUSSENRAPPORTAGE FASEN 1 EN 2 Projectgroep RUD Groningen 29 november 2010 Groningen

2 Projectnaam : RUD Groningen Deelproduct : Tussenrapportage fasen 1 en 2 Opdrachtgever : bestuurlijk: gedeputeerde Rudi Slager; ambtelijk: Henk Jan Bolding, provinciesecretaris Projectleider : Dick Bresser Afdeling : Omgevingsbeleid / Projectbureau (OMB/PB) Datum : 30 november 2010 Versie : 3 Status : definitief

3 Inhoud 1 Voorwoord 1 2 Inleiding 2 3 Context: de RUD 3 4 Visie en meningen Verbetermogelijkheden Takenpakket Randvoorwaarden en criteria Resumé 7 5 Feiten en cijfers Vooraf Gehanteerde werkwijze Resultaten per organisatie Resultaten per cluster van organisaties Complexe inrichtingen Overzicht milieu 15 6 Samenwerkingsmodellen VTH-taakuitoefening in perspectief Beschrijving modellen 21 7 Aanzet afwegingskader 30 Bijlage 1 Gegevens per partij 1 Bijlage 2 Kengetallen 1

4 1 Voorwoord Dit tussenrapport vormt de weerslag van het gezamenlijke initiatief van de Groninger gemeenten en de provincie om zichzelf een spiegel voor te houden ('de maat te nemen') aangaande het kwaliteitsniveau van de uitvoering van haar (lokale) VTH-taken. Daartoe zijn zij aangespoord door enerzijds de constatering op landelijk niveau (Commissie Mans / package deal) dat de kwaliteit van de uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) te wensen overlaat. Anderzijds door de wens daar een eigen, Groningse, koers in te varen. Niet omdat zij zichzelf zo bijzonder vinden, wel vanuit de behoefte om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor de regulering van de eigen leefomgeving. Een verantwoordelijkheid die, zo laten de resultaten in dit rapport zien, vooral in gezamenlijkheid zal moeten worden opgepakt. Waarom in gezamenlijkheid? Niet zozeer omdat de overheden het lokaal niet kunnen. Overal is immers een mouw aan te passen. Nee, vooral omdat de overtuiging meer en meer postvat dat je samen sterker staat en omdat je met elkaar meer bereikt dan ieder voor zich. Dat het dan wellicht ook goedkoper kan, is in de huidige tijd ook geen onaantrekkelijke gedachte. Een dik pak papier vol (droge) feiten en cijfers brengt deze samenwerking niet dichterbij. Visie, overtuigingskracht, enthousiasme, durf en persoonlijke inzet kunnen dat wel. Dat is dan ook wat de diverse betrokkenen op 26 november tijdens de Bestuursconferentie RUO Groningen gaan laten zien. De Groninger gemeenten en de provincie geven zichzelf met het project RUO de kans om gezamenlijk een stap verder te komen. Dit doen zij door open en met lef de dialoog met elkaar aan te gaan op zoek naar een duurzame toekomstige uitvoering van de VTH-taken. Deze tussenrapportage biedt daartoe de aangrijpingspunten. Pagina 1

5 2 Inleiding In de maanden mei tot en met oktober zijn er in het kader van het onderzoek RUD Groningen in de hele provincie meningen, feiten en cijfers verzameld die dienen als bouwstenen voor een discussie en besluitvorming rondom een toekomstige uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving van de fysieke leefomgeving (hierna te noemen: de VTH-taken). In deze rapportage wordt verslag gedaan van de tussenstand. Het bevat een analyse van de bevindingen, het resultaat van de inventarisatie en de aanzet voor de vervolgdiscussie in de vorm van mogelijke modellen voor samenwerking en afwegingscriteria voor de modellen. De rapportage is als volgt opgebouwd: In hoofdstuk 3 wordt kort ingegaan op de context van het onderzoek, vooral bedoeld als richtsnoer voor het beschouwen van de gepresenteerde resultaten. Hier wordt nog eens neergezet voor welk vraagstuk een oplossing wordt gezocht. In hoofdstuk 4 komen de visies van partijen op de eigen VTH-taakuitoefening en het genoemde vraagstuk aan de orde. De geïnventariseerde feiten en cijfers komen aan de orde in hoofdstuk 5. Dit geeft een beeld van de huidige stand van zaken, inclusief toetsing aan de zogenaamde kwaliteitscriteria (KPMG en Groninger maat). De gegevens uit de voorgaande hoofdstukken vormen de basis voor mogelijke samenwerkingsmodellen. Deze worden op hoofdlijnen beschreven in hoofdstuk 6. In het afsluitende hoofdstuk 7 wordt ingegaan op criteria die kunnen worden gebruikt om de samenwerkingsmodellen onderling af te wegen en te komen tot een keuze voor Groningen als geheel. Deze tussenrapportage dienst als basisdocument voor de Bestuursconferentie op 26 november Pagina 2

6 3 Context: de RUD De aanleiding voor het project RUD Groningen is de wens van gemeenten en provincie om de kwaliteit van de uitvoering van de taken op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving in de provincie Groningen te verbeteren, waarbij de zogenaamde package deal uit 2009 het uitgangspunt vormt. Gemeenten en provincie hebben vanaf de start van het project in oktober 2009 gekozen voor onderlinge samenwerking (bottom up-benadering). Het project RUD Groningen is een uitwerking van de landelijke afspraak in de package deal om te komen tot een landsdekkend palet aan regionale uitvoeringsdiensten (RUD's) in Groningen bottom up in te steken. Verbetering van de VTH-milieu taakuitoefening was ook de aanleiding voor de start van de RUD-discussie op landelijk niveau. Het is daarom goed de landelijke doelstellingen zoals die zijn afgesproken in de package deal hier te vermelden: 1. Kennis en kunde op VTH-milieu gebied vergroten en borgen. 2. Capaciteit en robuustheid borgen zodat de kwetsbaarheid minder wordt. 3. De lokale, regionale en landelijke milieuaanpak verbinden: de ketenaanpak bevorderen. 4. Het aanpakken van milieucriminaliteit: het Openbaar Ministerie en de politie wensen één aanspreekpunt en informatiebron op hun eigen schaalniveau. Deze doelstellingen zijn ook van toepassing in Groningen. Uitgangspunten bij de vorming van de RUD-en zijn vanaf dat moment: 1. Het gaat erom dat een kwaliteitsslag wordt gemaakt in de uitvoering van de VTH-taken. 2. De landelijk opgestelde kwaliteitscriteria (KPMG versie 2.0) met name het onderdeel criteria voor kritische massa, fungeren als referentiekader. 3. Het basistakenpakket (versie 2.1) is het minimale pakket dat in een regionale uitvoeringsorganisatie dient te worden ondergebracht. Deze uitgangspunten zijn landelijk bekrachtigd in een bestuurlijk overleg tussen de Ministeries van VROM, Justitie en Binnenlandse Zaken, het IPO, de VNG en de Unie van Waterschappen op 24 juni Daarbij is tevens aangegeven dat, voor wat betreft vorm en inhoud van de RUD s, regionaal maatwerk mogelijk is, mits dit goed wordt onderbouwd. Inmiddels heeft het nieuwe kabinet aangegeven dat zij in de periode een bezuiniging wil bewerkstelligen door een efficiencywinst als gevolg van het oprichten van de RUD s. De beoogde efficiencywinst bedraagt miljoen. In de provincie Groningen hebben gemeenten en provincie gekozen voor een gezamenlijke aanpak van onderop. Het in de periode mei - november 2010 uitgevoerde onderzoek richt zich op het onderbouwen van de mogelijkheden voor het verbeteren van de kwaliteit van de VTHtaken door samenwerking tussen de bevoegde overheden. Vorm en schaalgrootte van de samenwerking worden door de inhoud bepaald. De uitgevoerde inventarisatie richt zich dan ook op de inhoud. Enerzijds op de ideeën en meningen van partijen over samenwerking op VTHterrein anderzijds op de taakomvang (aantallen inrichtingen, personele capaciteit, et cetera). Pagina 3

7 4 Visie en meningen De visie en meningen op de eigen VTH-taakuitoefening en wensen / mogelijkheden om de kwaliteit ervan te verbeteren zijn geïnventariseerd aan de hand van meestal afzonderlijke interviews met de gemeenten en de provincie. De waterschappen zijn eveneens geïnterviewd, als mogelijke deelnemers aan een regionale uitvoeringsorganisatie. Rode draad Uit de interviews zijn een aantal punten gedestilleerd die de Groningse partijen met elkaar verbinden: 1. Partijen herkennen de probleemstelling (verbetering van kwaliteit is nodig) grotendeels en zoeken de oplossing in samenwerking. 2. Het credo bij de samenwerking is: decentraal wat kan, centraal wat moet. Dit wordt ingevuld door een bij voorkeur getrapte samenwerking: 1. Zelf doen, 2. Locaal samenwerken, 3. Regionaal / op provinciaal niveau samenwerken. 3. Partijen leggen de nadruk op het waarmaken van de eigen bestuurlijke verantwoordelijkheid. 4. Verder wensen de partijen geen versnippering en willen zij behoud van de integraliteit (binnen het VTH-werkveld, Wabo-aanpak en met andere werkvelden). 5. De kosten moeten worden beheerst. In de volgende paragrafen geven we de bevindingen uit de interviews weer aan de hand van de volgende aspecten: 1. Verbetermogelijkheden. 2. Gewenst takenpakket. 3. Randvoorwaarden bij samenwerking. 4. Resumé: kansen voor het verbeteren van de kwaliteit. De beschrijving is niet bedoeld als samenvatting van alle gesprekken die zijn gevoerd, maar beoogt wel de hoofdlijnen weer te geven. 4.1 Verbetermogelijkheden Alle partijen geven aan dat de eigen VTH-taakuitvoering op milieugebied op dit moment redelijk tot goed verloopt. Gemeenten verwijzen hiervoor ook naar de resultaten van inspecties door de provincie en door VROM. daarbij wordt opgemerkt dat het interbestuurlijk toezicht door de provincie zich tot dusver vooral heeft gericht op de beleidscyclus via de professionaliseringscriteria. De VROM inspecties zeggen weinig over de kwaliteit van de uitvoering in de zin van de package deal. Vrijwel zonder uitzondering geven de gemeenten aan dat zij kwetsbaar zijn als het gaat om de uitvoering van de VTH-taken, met name ten aanzien van de specialistische taken en als het gaat om continuïteit. Om die kwetsbaarheid te verminderen en daarmee de kwaliteit van de uitvoering te verbeteren is één of andere vorm van uitbesteding of samenwerking gewenst. In de gesprekken kwamen verschillende opties naar voren. Meest genoemd is een getrapte samenwerking: dat wat kan lokaal, de rest provinciebreed, regionaal. Als belangrijkste argumenten om te kiezen voor een getrapte samenwerking zijn genoemd: behoud eigen identiteit/autonomie (geen regiegemeente willen zijn); gevoel voor de lokale context; Pagina 4

8 beperkte invloed individuele gemeente (op de kosten); 'brain drain' bij gemeenten waardoor deze ook de producten van de RUD niet meer afdoende kan beoordelen (terwijl gemeenten wel bevoegd gezag blijven); kortere lijnen waardoor afstemming soepeler gaat; grip kunnen houden op de eigen dienstverlening; rendement eigen overhead; slechte ervaringen met andere samenwerkingsconstructies (regionale brandweer, Streekraad Oost-Groningen, samenwerkende sociale diensten); werkgeverschap: medewerkers kiezen er expliciet voor om in de regio te werken; aard problematiek niet zodanig dat dit een nieuwe organisatie legitimeert. Een aantal gemeenten (BMW1, in mindere mate Menterwolde) en ook de provincie heeft de nadrukkelijke voorkeur voor één provinciebrede uitvoeringsorganisatie uitgesproken. De waterschappen sluiten zich hierbij aan, ook zij wensen geen 'versnippering'. Een aantal andere gemeenten is niet perse voorstander van één uitvoeringsorganisatie maar plaatst wel kanttekeningen bij een getrapte samenwerking. De belangrijkste argumenten daarbij zijn: De integratie die met de komst van de Wabo een impuls moet krijgen, wordt dan weer in belangrijke mate te niet gedaan. Datzelfde geldt voor afstemming met andere beleidsterreinen zoals bijvoorbeeld de Wet maatschappelijke ondersteuning (in relatie tot aanpassingen aan de woning waar een bouwvergunning voor is vereist). Vraagtekens bij de robuustheid (levensvatbaarheid) van het netwerk aan uitvoeringsorganisaties en daarmee de schaalvoordelen ('Stel je hebt bijvoorbeeld provinciebreed 3 fte geluid nodig en die verdeel je over de drie regionale uitvoeringsorganisaties, dan heb je toch weer hetzelfde kwetsbaarheidprobleem als één van de drie ziek wordt of met vakantie gaat'). Opties die daarnaast nog één of een paar keer worden genoemd, zijn: virtuele samenwerking (Westerkwartier), VTH-taken beleggen bij de gemeente Groningen (Ten Boer), cafetariamodel (Stadskanaal), inkoop van diensten bij een andere organisatie via een dienstverleningsovereenkomst (Haren, Veendam, Oldambt), openbaar lichaam (Wgr; Menterwolde) of juist niet (Ten Boer, Haren), alle gemeenten hebben expertise in eigen huis maar vormen tegelijk een poule van uitwisselbare deskundigheid (Hoogezand-Sappemeer, Oldambt). 4.2 Takenpakket De meeste gemeenten hebben aangegeven als eerste optie de VTH-taken zelfstandig uit te voeren. Tweede optie is samenwerking met buurgemeenten (de clusters) en derde optie inschakeling van een uitvoeringsorganisatie. In aanvulling op deze hoofdlijn zijn de volgende opmerkingen gemaakt ten aanzien van het takenpakket: Met name specialistische taken zouden volgens de gemeenten in een op te richten RUD kunnen worden ondergebracht. Sommige gemeenten steken dit breed in (ook bouwen en brandveiligheid), anderen denken voornamelijk aan de milieuspecialismen; specialismen die het vaakst worden genoemd zijn: constructie, complex geluid, geurzonering; 1 Bedum, De Marne en Winsum. Pagina 5

9 naast specialismen geeft een aanzienlijk aantal gemeenten aan dat ook de rest van het basistakenpakket (milieutoezicht en -vergunningverlening) wat hen betreft in een RUD kan worden ondergebracht; over de vraag of daar ook de beleidsondersteuning (lees: specialistische advisering) toe behoort, wordt wisselend gedacht; een taak die over de hele linie niet wordt uitbesteed/overgedragen, is RO. Omdat hier wel veel raakvlakken liggen met vergunningverlening bouwen (met name) is dit interessant in verband met het afstemmingsvraagstuk; er is nog weinig nagedacht over de inrichtingen die vanuit de provincie naar gemeenten gaan / deze zijn in het geheel niet in beeld. 4.3 Randvoorwaarden en criteria Zonder uitzondering geven partijen aan dat de samenwerking beslist niet meer mag gaan kosten. Andere randvoorwaarden/drempels die de revue zijn gepasseerd zijn: over de hele linie, met uitzondering van Ten Boer, hebben gemeenten moeite met het beeld van een RUD op afstand. Vrijwel unaniem is men bevreesd dat daarmee aan invloed, slagvaardigheid en flexibiliteit wordt ingeboet. Ten Boer geeft aan juist goede ervaringen te hebben met de samenwerking met Groningen; er is geen behoefte aan een grote uitvoeringsdienst op provinciebreed niveau met een uniform takenpakket, wel aan maatwerk; werkgeverschap: medewerkers bij de latende organisaties moeten niet alleen maar meer standaardproducten hoeven te verzorgen (overigens staat hier tegenover dat in een grotere organisatie meer carrièreperspectief aanwezig is); gemeenten moeten meer in de rol van opdrachtgever gaan zitten, dat vereist andere competenties. Hier moet aandacht voor zijn; kwaliteit dienstverlening: goede producten, tijdig geleverd en laagdrempelig benaderbaar; inzicht in de consequenties van de RUD voor de latende organisaties moeten klip en klaar zijn: fte's, kosten en eventueel verlies aan autonomie; er moet vanuit de samenwerkingsorganisatie feeling blijven met het beleid van de 'lidgemeenten'; een RUD moet passend zijn bij de doelen die ermee worden beoogd; samenwerking op basis van gelijkwaardigheid; denk vanuit het burgerperspectief. Kwaliteit en kosten zijn belangrijke criteria voor het succes van samenwerking. In de interviews zijn ook een aantal andere criteria genoemd, vaak ook in de vorm van een te maken afweging: 1. afstand: nabijheid versus schaalvoordelen; nabijheid gaat over het kennen van de situatie, de organisatie, de cultuur, et cetera; 2. kosten in relatie tot opbrengst voor de individuele partijen; een belangrijke maar niet altijd doorslaggevende factor; 3. flexibiliteit versus robuustheid; bij kleinere organisaties hebben medewerkers vaak meerdere taken en zijn daardoor flexibeler inzetbaar (multitasking); 4. consequenties latende organisaties; krimp van de organisatie, dekking van overhead, mede afhankelijk van de omvang van de huidige organisatie; 5. zeggenschap/sturing; men gaat grosso modo voor een 'zakelijke' aanpak, een 'compacte' bestuurlijke invulling; Pagina 6

10 6. aandacht voor afstemming/integratie; met de bestaande organisaties. In de gesprekken zijn veel criteria genoemd. De bovenstaande zijn met nadruk niet uitputtend maar wel het meest geduid. 4.4 Resumé Ten aanzien van kwaliteit van de VTH-taakuitoefening volgt uit de interviews met de gemeenten dat: vrijwel alle gemeenten aangeven dat wat hen betreft samenwerking op de specialistische milieutaken (en in veel gevallen ook bouwen) de kwaliteit van de uitvoering zal verbeteren. Of daar ook de beleidsondersteuning onderdeel van uit moet maken, wordt wisselend beoordeeld; er lijken ook kansen te liggen voor de rest van het basistakenpakket (milieuvergunningverlening en -toezicht). Immers, de meerderheid van de gemeenten geeft aan hier kwetsbaar op te zijn; op het terrein van bouwen en RO geldt de algemene voorkeur: VTH-taken zelf uitvoeren en zo nodig samenwerken met buurgemeenten; er bestaan bij een aantal, vooral wat grotere gemeenten, nadrukkelijk vraagtekens bij de afstemming tussen een eventuele organisatie 'op afstand' en de eigen organisatie in relatie tot kwaliteit. De provincie gaat voor één RUD waarbij de begrenzing overeenkomt met die van de veiligheidsregio / provincie en de juridische vorm een openbaar lichaam is. Op deze wijze ontstaat een volwaardige RUD waarin het basistakenpakket en eventuele overige taken zijn opgenomen en de noodzakelijke kwaliteitsverbetering kan worden gerealiseerd. De provincie is tegen versnippering van taken. Specialistische kennis moet meer gebundeld worden. Er wordt bij gemeenten veel specialistische kennis ingehuurd. Door specialisten op Gronings niveau te bundelen, kan naar verwachting ook op de kosten worden bespaard. Bij clustering in een aantal intergemeentelijke samenwerkingsverbanden is het de vraag of de gewenste kwaliteit wel wordt bereikt. De waterschappen hebben een duidelijke voorkeur voor één RUD om de kwaliteit en integraliteit te bevorderen en versnippering te voorkomen. Zij beraden zich nog op eventuele deelname aan een regionale uitvoeringsdienst en benadrukken in elk geval een gewenste integrale aanpak. Pagina 7

11 5 Feiten en cijfers 5.1 Vooraf Naast visies en meningen van alle betrokkenen is het voor het maken van weloverwogen keuzes met betrekking tot de kwaliteit van de uitvoering van de VTH-taken in de toekomst wenselijk ook een aantal feiten en cijfers te verzamelen. Deze feiten en cijfers illustreren als het goed is de visies en meningen en vormen daarmee een meer objectieve onderbouwing voor de te maken keuzes. In onderhavig hoofdstuk worden deze feiten en cijfers gepresenteerd en voorzien van een toelichting. Aangaande de te presenteren cijfers nog het volgende. Sinds 1 oktober 2010 is Nederland (en derhalve ook de provincie en gemeenten in Groningen) 'aan de Wabo'. Dit maakt dat niet meer zozeer moet worden gekeken naar vergunningverlenende en toezichthoudende taken rondom milieu, bouwen en APV, maar veel meer naar de producten 'omgevingsvergunning' en 'omgevingstoezicht'. Daarbinnen kan dan onderscheid worden aangebracht in reguliere en uitgebreide vergunningen. Helaas is de ervaring met dergelijke 'producten' nog zeer pril en zijn de betrokken organisaties ook nog niet (volledig) op deze nieuwe invalshoek geënt. Dat maakt het enigszins lastig om feiten en cijfers te presenteren met het oog op de toekomst: een duurzame uitvoering van de VTH-taken. Bovendien blijkt uit de interviews dat het draagvlak om de ontwikkelingen rondom samenwerking bij de VTH-taken Wabo-breed in te steken nog niet aanwezig is. Daarmee is tevens gezegd dat de mogelijkheden om tot optimaal integrale uitvoering van de VTH-taken te komen beperkt zijn. 5.2 Gehanteerde werkwijze De hierna te presenteren gegevens zijn verzameld door het uitzetten van een tweetal vragenlijsten: 1. Een vragenlijst waarin het aantal en aard (opleidingsniveau) wordt gevraagd van de bij de uitvoering van de VTH-taken betrokken formatie. 2. Een vragenlijst waarin naar de aantallen inrichtingen per type respectievelijk de aantallen activiteiten en de aantallen verleende vergunningen is gevraagd. De situatie is in eerste instantie Wabo-breed in beeld gebracht. Daarna is gefocust op het basistakenpakket en overige milieutaken. Uit de visies en meningen (hoofdstuk 4) volgt namelijk dat het minder voor de hand ligt om op bouw en ro gebied samenwerking te zoeken. De gegevens zijn per organisatie bewerkt om het volgende in kaart te brengen: hoeveel formatie de organisatie momenteel heeft voor vergunningverlening milieu en toezicht milieu; hoeveel formatie de organisatie nodig heeft voor het uitvoeren van het Basistakenpakket (BTP); hoeveel formatie de organisatie nodig heeft voor het uitvoeren van alle VTH-taken voor het aspect milieu; hoe de aanwezige formatie zich dat verhoudt tot de Groningse versie van de kwaliteitscriteria voor kritieke massa. Pagina 8

12 Hoeveel formatie de organisatie nodig heeft voor het uitvoeren van het basistakenpakket zegt niets over het feit of de organisatie wel toegerust is om de taken van het basistakenpakket te mogen uitvoeren. Daarvoor geldt volgens de package deal de maatlat van de KPMGkwaliteitscriteria. Om het basistakenpakket te mogen uitvoeren - los van hoeveel tijd die dat vraagt - moet voldaan worden aan de KPMG-criteria. Op dit punt is, zoals in hoofdstuk 3 is aangegeven, regionaal maatwerk mogelijk, mits goed onderbouwd. De KPMG-criteria zijn nader geconcretiseerd (geïnterpreteerd en uitgewerkt) op basis van de Groningse situatie en inzichten. De toepassing van de criteria is nader uitgewerkt in de Groninger maat. De Groninger maat zal aan het bestuurlijk overleg tussen Rijk, IPO, VNG en Unie van Waterschappen worden voorgelegd. Dan zal blijken of ook de minister van Infrastructuur en Milieu ermee instemt. Voor de toetsing aan de Groninger maat van de kwaliteitscriteria zijn een aantal keuzes gemaakt. De volgende cijfers worden gehanteerd: VTH-Bouwen en RO (voorlopige keuze) 4 fte s vergunningverlening bouwen. Het gaat hierbij om vergunningverlening bouwen inclusief ontheffingen (2 fte s) en sloopvergunningen (2 fte s). 4 fte s toezicht en handhaving bouwen. Het gaat hierbij om toezicht op bouw- en sloopwerken (2fte s) en het toezicht op ruimtelijke ordening (2 fte s). Casemanagement, vaak gekoppeld aan bouwen, is in de toetsing buiten beschouwing gelaten omdat deze veelal nog in ontwikkeling is. VTH-Milieu (vastgesteld in werkgroep) Minimaal 4 fte s vergunningverlening milieu. Voor vergunningverlening milieu (inclusief meldingen) is 4 fte s voor categorie I/II/III het minimum, zodra gemeenten een specifiek benoemde categorie III-inrichting onder hun bevoegdheid hebben, moet dit getal met minimaal 2 worden opgehoogd. Voor de toetsing zijn wij uitgegaan van het minimum van 4. Minimaal 4 fte s toezicht en handhaving. Voor toezicht en handhaving is 4 fte s voor categorie I/ II/III het minimum, zodra gemeenten een specifiek benoemde categorie III-inriching onder hun bevoegdheid hebben, moet dit getal met minimaal 2 worden opgehoogd. Voor de toetsing zijn wij uitgegaan van het minimum van 4. Separaat is aandacht besteed aan: de provinciale inrichtingen waar het bevoegd gezag per 1 oktober 2010 van de provincie is overgegaan naar de gemeenten. De hiervoor benodigde capaciteit en uitvoering ligt nog bij de provincie; de milieuspecialismen. Er is voor gekozen om taakverschuivingen tussen gemeenten en provincie, ondermeer als gevolg van de inwerkingtreding van de Wabo, omwille van de eenvoud in dit stadium niet in de analyse mee te nemen. De provinciale inrichtingen waarvan het bevoegd gezag per 1 oktober 2010 van de provincie is overgegaan naar de gemeenten zijn daarom bij de provincie meegenomen. Anderzijds zijn de BRIKS-taken (BRIKS staat voor bouw-, reclame-, inrit-, kapen sloopvergunning) voor de IPPC/BRZO-bedrijven, waarvan de provincie bevoegd gezag geworden is, meegenomen bij de gemeenten. De invloed van deze verschuivingen wordt meegenomen in een volgende fase van het onderzoek, bij de uitwerking van de modellen. Pagina 9

13 Voor de berekening van de benodigde formatie is gebruik gemaakt van een aantal kengetallen. Deze kengetallen zijn tot stand gekomen door diverse ervaringscijfers te middelen. Een volledig overzicht van de gehanteerde kengetallen is opgenomen in bijlage 2. Om de feiten en cijfers zo leesbaar mogelijk te presenteren is ervoor gekozen zoveel mogelijk in kaartmateriaal vast te leggen (beeld in één oogopslag). De grafieken per gemeente, die de basis vormen voor de diverse kaartjes, maken deel uit van de bijlagen. 5.3 Resultaten per organisatie In onderstaande figuren is aangegeven in hoeverre de partijen (in de huidige vorm) voldoen aan de kwaliteitscriteria (Groninger maat). De aanwezige capaciteit is daarbij vergeleken met de norm op basis van de Groningse maat. Groen = voldoet aan de kwaliteitscriteria voor vergunningverlening en toezicht/handhaving. Oranje = voldoet aan de kwaliteitscriteria voor vergunningverlening of aan kwaliteitscriteria voor toezicht/handhaving. Rood = voldoet niet aan de kwaliteitscriteria voor vergunningverlening en toezicht/handhaving. Pagina 10

14 Voor bouw en RO zijn er 12 gemeenten die niet voldoen. Voor milieu voldoet alleen de provincie aan de criteria voor vergunningverlening en toezicht / handhaving (niet afgebeeld). Daarnaast zijn er 3 partijen (DEAL, Groningen/Ten Boer en Oldambt) die voldoen aan de criteria voor toezicht/handhaving, maar niet aan de criteria voor vergunningverlening. Pagina 11

15 5.4 Resultaten per cluster van organisaties In onderstaande figuren is aangegeven in hoeverre de partijen geclusterd voldoen aan de kwaliteitscriteria (Groninger maat). Clustering maakt dat de meeste partijen voor bouw en ro geheel of deels voldoen aan de kwaliteitscriteria. Er zijn twee gemeenten die niet voldoen. Voor milieu heeft clustering minder effect. Een groot deel van de gemeenten voldoet ook bij clustering nog steeds niet aan de kwaliteitscriteria. De provincie voldoet wel (niet afgebeeld). Pagina 12

16 Opmerking: met de verwerking van de laatste gegevens wordt de cluster Westerkwartier niet rood maar oranje. In onderstaande tabel is aangegeven in hoeverre een partij of cluster afwijkt van de kwaliteitscriteria volgens de Groninger maat. Een positief getal geeft weer in hoeverre de capaciteit (in fte s) hoger is dan de (Groninger) norm. Een negatief getal geeft weer in hoeverre de capaciteit lager is dan de norm. In dit geval is getoetst aan de norm van 4 fte's voor zowel vergunningverlening als toezicht en handhaving. Opgemerkt wordt dat dit een minimale invulling is, zie paragraaf 5.2. Als de norm op 6 fte's wordt gesteld, verschuift het beeld. (Cluster van) gemeente(n)/prov. Huidige capaciteit milieu (fte's) Vergunningverlening Voldoet Toezicht en handhaving Voldoet Bedum/De Marne/Winsum -2,5 niet -1,1 niet Grootegast/Leek/Marum/Zuidhorn -0,4 niet +1,3 wel Groningen/Ten Boer -0,4 niet +4,5 wel Haren -3,0 niet -3,0 niet DEAL -0,5 niet +3,0 wel Oldambt -1,5 niet +1,6 wel Menterwolde -3,9 niet -3,0 niet Pekela/Veendam -2,7 niet -1,2 niet Hoogezand-Sappemeer/Slochteren -1,0 niet -0,2 niet Bellingwedde/Stadskanaal/Vlagtwedde -1,6 niet +0,7 wel Provincie +6,1 wel +10,4 wel Pagina 13

17 5.5 Complexe inrichtingen De discussie over de RUD richt zich mede op (het kwalitatief goed) bedienen van de complexere inrichtingen. In de Groningse situatie betreft dit met name: 1. De IPPC/BRZO-bedrijven in het pakket van de provincie (113 stuks). 2. De provinciale inrichtingen die overgaan naar de gemeenten en door de provincie worden ingebracht in een regionale uitvoeringsorganisatie (187 stuks). 3. De categorie C-inrichtingen die vergunningplichtig zijn en vallen binnen het basistakenpakket (ca. 450 stuks). De volgende figuren geven nader inzicht in de spreiding van de twee eerstgenoemde typen inrichtingen over de provincie. Overzicht IPPC/BRZ- bedrijven provincie bevoegd gezag Pagina 14

18 Overzicht provinciale inrichtingen, gemeenten bevoegd gezag, inbreng provincie in RUO Hiervoor geldt dat het grootste aantal van deze inrichtingen zich bevindt in vijf gemeenten: Groningen, Hoogezand-Sappemeer, Veendam, Delfzijl en Oldambt. Aan alle betrokken organisaties is tevens gevraagd wat de vijf meest complexe inrichtingen zijn en waar die complexiteit betrekking op heeft: de omgeving of het bedrijfsproces. Het beeld dat uit deze inventarisatie naar voren komt is dat het om ongeveer net zo veel technisch complexe als omgevingscomplexe inrichtingen gaat. Als het gaat om omgevingscomplex betreft het vrijwel zonder uitzondering geluid of ligging/inpassing in de bebouwde kom. In een enkel geval gaat het om naleefgedrag. 5.6 Overzicht milieu Op basis van hetgeen nodig is in verband met het basistakenpakket kan worden berekend wat de omvang van de RUD wordt en hoe dit zich verhoudt tot de minimumeisen van de kwaliteitscriteria. Ook kan worden berekend waar het 'break even point' zit. Oftewel: hoe groot de omvang van de regionale samenwerking moet zijn om te voldoen aan de kwaliteitscriteria. Het overzicht in tabel 5.1 kan daarbij helpen. De twee eerste kolommen hebben betrekking op de huidige formatie voor vergunningverlening milieu en toezicht en handhaving milieu (totaal). De volgende twee kolommen hebben betrekking op het basistakenpakket. Deze kolommen zijn niet voor alle gemeenten gevuld omdat op een aantal plaatsen inzicht in aantallen inrichtingen / het werkpakket (nog) ontbreekt. Uit tabel 5.1 is de situatie per partij en per cluster te destilleren. Ook wordt duidelijk dat samenwerking van alle partijen in Groningen leidt tot een omvang welke voldoet aan de kwaliteitscriteria. Pagina 15

19 Als alle partijen worden verdeeld over drie clusters, bijvoorbeeld: Noord, Centraal/West en Oost, voldoet elke cluster aan de kwaliteitseisen voor vergunningverlening en toezicht. Deze situatie is overigens niet in onderstaande tabel weergegeven maar valt er wel uit te destilleren. Uit de analyse van de cijfers volgt dat: 1. Het onderscheid basistakenpakket - overige milieutaken niet zinvol is: de versnippering wordt groter; latende organisaties voldoen niet aan kwaliteitscriteria. 2. Huidige en door partijen genoemde te ontwikkelen samenwerkingsverbanden dragen voor bouwen en RO bij aan de oplossing. De samenwerkingsverbanden voldoen duidelijk meer aan de kwaliteitscriteria dan de individuele gemeenten. 3. Voor de milieutaken is dit effect minder, omdat ook de te ontwikkelen samenwerkingsverbanden niet aan de kwaliteitscriteria voldoen, hiervoor zijn grotere clusters nodig. Pagina 16

20 (Cluster van) gemeente(n)/prov. Huidige capaciteit milieu Basistakenpakket Vergunningverlening Toezicht en hh Vergunningverlening Toezicht en hh Bedum 0,4 0,9 0,3 0,2 De Marne 0,6 1,0 0,7 0,3 Winsum 0,5 1,0 0,2 0,1 subtotaal 1,5 2,9 1,2 0,6 Grootegast 1,2 1,2 n.b n.b Leek 1,2 1,4 0,1 0,6 Marum 0,7 0,7 0,6 0,2 Zuidhorn 0,5 2,0 0,5 0,2 subtotaal 3,6 5,3 1,2 1,0 Groningen/Ten Boer 3,6 9,5 2,0 2,2 subtotaal 3,6 9,5 2,0 2,2 Haren 1,0 1,0 0,3 0,2 subtotaal 1,0 1,0 0,3 0,2 DEAL 3,5 7,0 3,6 2,3 subtotaal 3,5 7,0 3,6 2,3 Oldambt 2,5 5,6 1,5 0,8 subtotaal 2,5 5,6 1,5 0,8 Menterw olde 0,9 1,0 0,2 0,3 subtotaal 0,9 1,0 0,2 0,3 Pekela 0,3 0,3 0,1 0,2 Veendam 1,0 2,5 1,1 0,7 subtotaal 1,3 2,8 1,2 0,9 Hoogezand 1,6 2,8 1,3 1,0 Slochteren 1,4 1,0 1,1 0,3 subtotaal 3,0 3,8 2,4 1,3 Bellingw edde 0,6 0,7 0,6 0,3 Stadskanaal 1,2 2,7 1,5 0,7 Vlagtw edde 0,6 1,3 1,4 0,4 subtotaal 2,4 4,7 3,5 1,4 Provincie* 10,1 14,4 10,1 14,4 totaal Kw aliteitscriteria 4/6 4/6 4/6 4/6 *) opgave provincie exclusief 7 fte's front office, deze ondersteunen de procedures en horen wel bij het basistakenpak n.b. = niet beschikbaar Tabel 5.1 Overzicht bezetting milieutaken van partijen/clusters in fte's. Uit tabel 5.1 volgt dat de totale omvang van een uitvoeringsdienst die het basistakepakket van alle partijen uitvoert, 27 fte's vergunningverlening en 25 fte's toezicht en handhaving omvat. Dit is dan exclusief de specialisten, opgenomen in tabel 5.2. Pagina 17

21 In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de aanwezige specialismen. (Cluster van) gemeente(n)/prov. bodem lucht geluid externe v ketenaanpak groen&ecologie afvalw ater jur verg jur haha Bedum 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,4 0,1 0,2 0,1 De Marne 0,1 0 0,1 0,1 0 0,1 0,2 0,3 0,2 Winsum 0,3 0 0,1 0,2 0 0,2 0,2 0,5 0,2 subtotaal 0,6 0,1 0,3 0,4 0,1 0,7 0,5 1 0,5 Grootegast 0,3 0,1 0,3 0, ,1 0 0 Leek 1 0 0,5 0, ,5 0,3 Marum 0,3 0 0,3 0,1 0 0,1 0,1 0,1 0 Zuidhorn 0,4 0 0,2 0, , ,2 subtotaal 2 0,1 1,3 0,9 1 0,1 2,3 0,6 0,5 Groningen/Ten Boer ,1 5,8 5,8 subtotaal ,1 5,8 5,8 Haren subtotaal DEAL subtotaal Oldambt 0,9 0,1 0,5 0,5 0 0,2 0 0,8 0,8 subtotaal 0,9 0,1 0,5 0,5 0 0,2 0 0,8 0,8 Menterw olde 0,1 0 0, subtotaal 0,1 0 0, Pekela 0,5 0,1 0,3 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 Veendam 2,5 0 0,5 0, subtotaal 3 0,1 0,8 0,3 0,1 0,1 0,1 6,1 0,1 Hoogezand 1,8 0 0,9 0, ,4 0,5 Slochteren 0, , ,4 subtotaal 2,6 0 1,9 0,4 0 0,4 0 0,4 0,9 Bellingw edde 0,1 0 0,1 0, ,1 0,1 Stadskanaal 0,69 0 0,3 0,15 0, ,22 0,16 Vlagtw edde 0,05 0 0,02 0, ,6 0,2 subtotaal 0,84 0 0,42 0,27 0, ,92 0,46 Provincie 1,32 2, ,25 13,4 2,79 totaal Kw aliteitscriteria Tabel 5.2 Overzicht bezetting milieuspecialismen per partij/cluster (fte) Het beeld van de specialisten is fragmentarisch. De cluster Groningen/Ten Boer kan voor zes van de negen onderscheiden expertisevelden aan de criteria voldoen. De provincie voor vijf expertisevelden en de rest van de partijen voor twee of minder. De taken/specialismen die de partijen inhuren op milieugebied zijn in de volgende tabel in kaart gebracht. Zo als eerder aangegeven, ontbreekt het inzicht in de vereiste specialismen op het niveau van de partijen/clusters. Dat betekent dat wij geen uitspraak kunnen doen over de mate waarin de inhuur van derden kan worden beperkt door het onderling uitwisselen van specialisten. Dit is een potentieel punt van kostenbesparing. Taak/dienst Aantal fte op jaarbasis Vergunningverlening milieu 2,3 Toezicht en handhaving milieu 2,4 Jur-adm afhandeling vergunningen 0,5 Handhavingsjurist 0,3 Expertise bodem 0,1 Expertise lucht 0,5 Expertise geluid 0,7 Expertise EV 0,4 Expertise groen en ecologie 0,2 Totaal 7,4 Tabel 5.3 Inhuur taken /specialismen milieu (fte). Pagina 18

22 6 Samenwerkingsmodellen Om zicht te krijgen op de samenwerkingsmogelijkheden is een aantal principemodellen voor samenwerking opgesteld. Deze modellen zijn gebaseerd op: 1 Het perspectief voor de VTH-taakuitoefening in de toekomst, mede bepaald door de nieuwe Wabo-regelgeving. 2 De probleem- en doelstelling van het project: kortweg de wens om de kwaliteit van de VTHtaakuitoefening door samenwerking te verbeteren. 3 De kijk die partijen zelf hebben op het probleem en de mogelijk oplossingen, opgetekend uit de eerste (bestuurlijke) informatieronde. 4 Organisatiekundige principes. De vier modellen zijn: 1. Een referentiemodel, waarbij de individuele organisaties/huidige samenwerkingsverbanden de taken blijven uitvoeren. 2. Eén regionale uitvoeringsdienst voor de gehele provincie/veiligheidsregio: 1 RUD. 3. Drie regionale uitvoeringsdiensten in de provincie/veiligheidsregio: 3 RUD s. 4. Een compacte centrale regionale uitvoeringsdienst, direct verbonden met een aantal regionale partijen, die samen een regionale uitvoeringsorganisatie vormen: de RUO. De modellen zijn globaal organisatiekundig getoetst. Ze passen in meer of mindere mate bij de vraagstelling en geven invulling aan de mogelijkheden die er op dit vlak zijn. Het perspectief voor de taakuitvoering, de modellen en de taakinvulling worden in de navolgende paragrafen kort beschreven. 6.1 VTH-taakuitoefening in perspectief Goed, snel en niet te duur. Zo kan de gewenste dienstverlening vanuit de overheid richting burger en bedrijfsleven het best worden samengevat. In meer beleidsmatige termen heet het dan dat in toenemende mate van de overheid een geïntegreerde dienstverlening wordt verwacht: een overheid die burgers en bedrijven centraal stelt2. Gemeenten fungeren in deze visie als poort van publieke dienstverlening. De provincie heeft ook een eigen `loket'. Ook de uitvoering van de VTH-taken, met name de vergunningverlening, past in het hiervoor geformuleerde concept van verbetering van de dienstverlening. De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (verder te noemen Wabo) is hiervan hét voorbeeld: deze wet integreert diverse sectorale vergunningen tot één omgevingsvergunning en verschuift daarmee de coördinatielast van de aanvrager naar de dienstverlener. Voor toezicht en handhaving geldt het dienstverleningsconcept in mindere mate (de overheid is bij deze taken immers geen dienstverlener), maar de kwaliteitswaarden (goed snel en niet te duur) blijven onverkort van toepassing: geen vergunningverlening zonder toezicht en handhaving. Vanwege deze directe koppeling nemen wij ook deze taken mee in onderhavig? perspectief. 2 Commissie Jorritsma: Publieke dienstverlening, professionele gemeenten, visie juni Pagina 19

23 De wijze waarop de uitvoering van de VTH-taken in de toekomst het best kan worden georganiseerd, kan dan ook niet anders dan passen binnen de visie op publieke dienstverlening. Die visie kent de volgende kenmerken: ontkokering: proces/zaakgericht werken; van buiten naar binnen; één loket (1 e lijn): de gemeente fungeert daarbij als het loket voor alle overheidsdienstverlening; vrijheid van keuze in kanaal (telefoon, internet, balie, et cetera); klantdifferentiatie waar nodig (voor vergunningaanvragen is er grofweg sprake van twee klantgroepen: een groep die vooral snel zijn vergunning wil hebben (en kan krijgen) en een groep die minder hecht aan snelheid maar meer aan zekerheid over de vraag of hij/zij ook daadwerkelijk zijn/haar activiteit kan starten); de eenvoudige VTH-vragen/-verzoeken worden door een KlantContactCentrum (KCC) afgehandeld; diensten (aanvragen) die niet direct door het KCC kunnen worden geleverd, worden opgepakt door een klantregisseur (2 e lijn, procesregie). De procesregie wordt bij voorkeur vanuit het KCC gevoerd, de inhoud komt van elders (back office). Bovengenoemde kenmerken gelden voor elke organisatie die VTH-taken uitvoert. De front office (KCC) wordt ingevuld op het niveau van de individuele organisatie. Voor de back office ligt samenwerking voor de hand: om kwaliteit te borgen, kwetsbaarheid te verminderen en efficiënt te werken. Voor vergunningverlening is het (Groningse) perspectief als volgt: de gemeenten en de provincie vervullen de rol van loket (KCC) voor de vergunningaanvragen (1 e lijn, conform SOK afspraken in Groningen); eenvoudige vergunningaanvragen (de enkelvoudige omgevingsvergunningen en overige APV-vergunningen) worden direct aan het loket afgehandeld. De gemeenten hebben daarvoor de vereiste expertise in huis, en wel in het KCC; complexe vergunningaanvragen (zowel enkelvoudig als meervoudig) komen binnen bij het KCC, maar worden vanuit daar (via een klantregisseur, 2 e lijn) doorgezet naar de back office (3 e lijn). Het KCC informeert daarover richting de aanvrager en stuurt de gegevens door naar de 3 e lijn. Het KCC krijgt - als de beschikking eenmaal is verleend - de statusinformatie teruggekoppeld vanuit de 3 e lijn; de back office kent meerdere verschijningsvormen: binnen de afzonderlijke gemeente/provincie; samenwerkingsverband van gemeenten; RUD. Voor alle VTH-taken gaan wij ervan uit dat de bestuurder (wethouder / gedeputeerde) vanuit zijn eigen organisatie wordt gesteund door een vraagbaak/adviseur op beleidsmedewerkerniveau. Deze opereert onafhankelijk van het KCC en de back office (in bovengenoemde vormen) en kan fungeren als gedelegeerd opdrachtgever voor werkzaamheden binnen een samenwerkingsverband. Een andere onderdeel van het perspectief voor de VTH-taakuitoefening is de inwerkingtreding van de tweede tranche (per 1 januari 2011) en mogelijk volgende tranches van het Activiteitenbesluit. Algemene tendens is een accentverschuiving van vergunningverlening naar toezicht. Dit kan in de toekomst belangrijke effecten hebben op de aard en omvang van het werkaanbod. De uitwerking is echter nog niet bekend. Echter: Pagina 20

24 1. Het werkaanbod heeft beneden de kritische massa geen invloed op de kwaliteitscriteria. 2. Als het werkaanbod afneemt, zal het nog noodzakelijker worden om de beschikbare capaciteit te bundelen om het volle rendement uit de personele bezetting te halen. In een vervolgfase, als er meer zicht is op de consequenties, wordt deze invloed meegenomen. 6.2 Beschrijving modellen De vier in de inleiding genoemde modellen worden in het navolgende beschreven. Het betreft vooral een 'typering' waarbij de kenmerkende verschillen worden geduid. In een volgende fase worden ze verder uitgewerkt ten behoeve van een nadere afweging. Bij het in beeld brengen van de modellen wordt elke organisatie weergegeven als cirkel waarbij in de cirkel de verschillende VTH-taken met verschillende kleuren zijn weergegeven. Basistaken Front.office Overig milieu Specialisten Bouw en RO Overige VTH De linkerhelft van de figuur verwijst naar de Wabo-taken. In de rechterhelft zijn de overige VTHtaken en de front office als taak opgenomen. Het gele centrum verwijst naar de specialisten die op de VTH-taken worden ingezet. Bij de gemeenten bedienen de specialisten overigens vaak meerdere taakvelden (zie de gegevens in tabel 5.2). In de weergaven van de modellen is de specialistengroep omwille van de eenvoud niet verder onderverdeeld. Pagina 21

25 1. Referentiemodel Essentie: geen samenwerking anders dan de bestaande vormen. Gemeente 1 Provincie Gemeente 2. etc. Organisatie De bestaande organisaties voeren de VTH-taken zelfstandig uit. Vertrekpunt is de huidige situatie met 15 gemeenten, de samenwerkingsverbanden Groningen - Ten Boer, DEAL en De Compagnie en de provincie. Op de interne organisatie wordt verder niet ingegaan. Deze kan per partij verschillen. De organisaties moeten worden aangevuld om aan de kwaliteitseisen te voldoen. Taken De bestaande organisaties voeren de VTH-taken, inclusief het basistakenpakket, zelfstandig of binnen bestaande samenwerkingsverbanden uit. Processen Elke partij heeft zijn eigen 'Wabo-processen' met KCC en back office. De afstemming onderling geschiedt ad hoc, afhankelijk van nut en noodzaak. Sturing, bestuurlijk en operationeel Loopt per organisatie volgens de bestaande lijnen. Voor afstemming onderling en met externe partners (bijvoorbeeld Openbaar Ministerie, politie) moeten alle (18/24) partijen worden geraadpleegd. Sturing op programmaniveau: op basis van afspraken tussen partijen. Sturing op dossierniveau: binnen elke partij afzonderlijk. Pagina 22

26 Personeel Aanvulling van personeel is nodig om aan kwaliteitseisen te voldoen. Niet alleen aantallen fte's maar ook het opdoen van werkervaring (voldoende werkomvang) is een aandachtspunt. Verder overeenkomstig huidige situatie. Financiën Kosten per partij inzichtelijk, volgens regels van bestaande organisaties. Investering nodig om te voldoen aan kwaliteitscriteria. Duiding gevolgen De beoogde kwaliteitsslag moet worden gemaakt binnen de huidige organisaties. Partijen moeten zelf investeren om aan de kwaliteitscriteria te voldoen. Personele kosten nemen toe. In dit geval zijn er geen latende organisaties, maar er zijn wel consequenties voor alle partijen. Een belangrijk risico van deze situatie is dat de gewenste afstemming, bijvoorbeeld ten behoeve van ketentoezicht, erg veel afstemming en overleg vergt. Dat geldt meer specifiek ook voor de informatie-uitwisseling. Opmerking: Het referentiemodel 'individueel' is niet reëel. Dit model voldoet niet aan landelijke afspraken over de vorming van RUD s (package deal) en de kwaliteitscriteria. Pagina 23

27 2. Model Eén RUD Essentie: vorming van één RUD op de schaal van de veiligheidsregio. RUD Organisatie Er wordt één centrale organisatie gevormd die alle partijen in de provincie bedient. Deze organisatie bestaat uit bestuur, management, uitvoering en ondersteuning. De organisatie heeft een eigen plek, materieel, et cetera. De werkplekken van de RUD kunnen overigens verspreid zijn over meerdere locaties in de provincie. Mogelijke invulling Organisatievorm: openbaar lichaam op basis Wgr. Hoofdverdeling: vergunningen - toezicht - specialismen - management en ondersteuning. Taken De RUD richt zich op het basistakenpakket met eventueel aanvullende taken. De aanvullende taken kunnen verschillen per partij. Processen KCC bij afzonderlijke gemeenten/provincie, RUD als partij in de backoffice. De relatie tussen partijen en de RUD wordt vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst per partij. Ondersteuning door centrale ICT-systemen. Sturing, bestuurlijk Gemeente/provincie heeft een eigen relatie met de RUD. De sturing van de RUD loopt via twee lijnen: 1. De dienstverleningsovereenkomst tussen RUD en gemeente/provincie. 2. Het bestuur van de RUD. Pagina 24

28 Sturing op programmaniveau: vanuit de RUD, via afspraken met partijen. Sturing op dossierniveau: vanuit de RUD. Sturing, operationeel De afzonderlijke gemeenten/provincie zijn opdrachtgever voor de RUD. De relatie tussen gemeenten/provincie en RUD wordt vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst. Personeel Personeel wordt samengebracht in één centrale organisatie, eventueel op meerdere locaties. Financiën Schaalvoordeel door één organisatie, met eventueel meerdere locaties. Frictiekosten zijn mede afhankelijk van invulling, bijvoorbeeld huisvesting (eigen gebouw of 'inwoning' bij een bestaande organisatie). Duiding gevolgen De gewenste kwaliteitsslag kan worden gemaakt: concentratie van werkzaamheden, inzet specialisten en robuustheid. De nieuwe organisatie heeft een omvang van meer dan 100 fte. De initiële kosten zijn naar verwachting aanzienlijk. De consequenties voor de latende organisaties zijn ook aanzienlijk. Personeel wordt samengebracht in één centrale organisatie. Bij de latende organisaties verdwijnen de betrokken functies/medewerkers. Enkele risico s: De RUD vormt op basis van expertise en omvang een 'zelfstandige eenheid' ten opzichte van de latende organisaties. Personeel risico: is werken in de centrale organisatie, op de beoogde locatie(s), aantrekkelijk genoeg voor de (huidige) medewerkers? Als kwaliteitseisen gaan gelden voor alle partijen moeten individuele partijen hier ook aan (gaan) voldoen. Pagina 25

29 3 Model Drie RUD's Essentie: er worden drie RUD's gevormd. RUD 1 RUD 2 RUD 3 Organisatie Er worden drie regionale uitvoeringsorganisaties gevormd die ieder zelfstandig opereren en de partijen in hun eigen werkgebied bedienen. Elke organisatie bestaat uit bestuur, management, uitvoering, ondersteuning en heeft een eigen plek, materieel, et cetera. Wat betreft ICT, financiële ondersteuning, inkoop, e.d. kunnen de drie organisaties onderling samenwerken. De provinciale inrichtingen worden ondergebracht bij de drie RUD's. Mogelijke invulling Organisatievorm: openbaar lichaam op basis Wgr. Hoofdverdeling: vergunningen - toezicht - specialismen - management en ondersteuning. Mogelijke regio's: 1. West- en Centraal Groningen. 2. Noord-Groningen. 3. Oost-Groningen. Taken De RUD's richten zich op het basistakenpakket met eventueel aanvullende taken. De aanvullende taken kunnen verschillen per partij. Processen KCC bij afzonderlijke gemeenten/provincie, RUD's als partij in de back office. De relatie tussen partijen en de RUD's wordt vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst per partij. Pagina 26

30 Sturing, bestuurlijk Gemeente/provincie heeft een eigen relatie met de RUD. De provincie heeft te maken met drie RUD's. De sturing van de RUD loopt via twee lijnen: 1. De dienstverleningsovereenkomst tussen RUD en gemeente/provincie. 2. Het bestuur van de RUD. Sturing op programmaniveau: vanuit de RUD's, via afspraken met partijen. Sturing op dossierniveau: vanuit de RUD's. Sturing, operationeel De gemeenten/provincie zijn opdrachtgever voor de RUD's. De relatie tussen gemeenten/provincie en RUD wordt vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst. Personeel Personeel wordt samengebracht in drie organisaties met elk een eigen locatie. Financiën Schaalvoordeel door regionale uitvoering. Frictiekosten zijn mede afhankelijk van invulling, bijvoorbeeld huisvesting (eigen gebouw of 'inwoning' bij een bestaande organisatie). Duiding gevolgen De gewenste kwaliteitsslag kan deels worden gemaakt: concentratie van werkzaamheden,inzet specialisten en robuustheid. Eén aanspreekpunt op het niveau van de veiligheidsregio ontbreekt. Structurele samenwerking tussen de RUD's blijft nodig. Dat vraagt overleg en afstemming. Ook in dit geval is er naar verwachting sprake van aanzienlijke initiële kosten. Er worden drie nieuwe organisaties ingericht. Samenwerking tussen de RUD's op het gebied van ICT, ondersteuning, et cetera ligt voor de hand. De consequenties voor de latende organisaties zijn aanzienlijk. Personeel wordt samengebracht in de drie RUD's. Bij de latende organisaties verdwijnen de betrokken functies/medewerkers. Enkele risico s: Er is een personeel risico: is werken in de centrale organisatie, op de beoogde centrale locatie, aantrekkelijk genoeg voor de (huidige) medewerkers? Als kwaliteitseisen gaan gelden voor alle partijen moeten individuele partijen hier ook aan (gaan) voldoen. Pagina 27

31 4. Model Verbinding Essentie: verbinden van bestaande organisaties aangevuld met een compacte centrale organisatie. RUO RUD Organisatie De organisatie bestaat uit een compacte dienst op provinciaal niveau, die verbonden is met een aantal partijen in de regio. Het geheel vormt de Regionale UitvoeringsOrganisatie. RUD organisatievorm: openbaar lichaam op basis van de Wgr. Insteek is dat het geheel (RUO), RUD en verbonden partijen, aan de kwaliteitscriteria voldoet. Taken De centrale organisatie richt zich op de kern van het basistakenpakket: de complexe inrichtingen en de complexe taken, die efficiënt op Groningse schaal kunnen worden ingevuld. De verbonden partijen nemen het overige deel van de milieutaken voor hun rekening. De RUO levert diensten aan de bevoegde gezagen. Processen De front office bij gemeenten/provincie doet de intake en verwijst zo nodig door naar de back office of de RUD. Complexe vergunningaanvragen worden door casemanagers van de RUD afgehandeld. De RUO voert de toezichts- en handhavingsprogramma's van de partners uit, de RUD is hiervoor het aanspreekpunt. Voor informatie en afstemming met externe partijen op Gronings niveau is de RUD het aanspreekpunt. Sturing, bestuurlijk Gemeente/provincie heeft een eigen relatie met de verbonden partij. De sturing van de RUD loopt via twee lijnen: de dienstverleningsovereenkomst tussen RUD en gemeente/provincie; het bestuur van de RUD. Pagina 28

32 Sturing op programmaniveau: vanuit de RUD, via afspraken met partijen. Sturing op dossierniveau: vanuit de RUD en de verbonden partijen. Sturing operationeel De gemeenten/provincie zijn opdrachtgever voor de RUO, voor de RUD en verbonden partijen. De relatie tussen gemeenten/provincie en RUD wordt vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst. De relatie tussen RUD en verbonden partijen, de werkwijze binnen de RUO, wordt vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. Binnen de RUO wordt gestuurd op basis van deze afspraken. Daarvoor zijn meerdere vormen mogelijk: met een zwaartepunt bij de verbonden partij, bij de RUD of meer gemengd (matrix). De overeenkomsten zijn juridisch afdwingbaar en bevatten resultaatverplichtingen. Personeel Gevolgen zijn naar verwachting beperkt omdat veel medewerkers op de huidige locatie werkzaam blijven, in dienst van de bestaande organisatie. Financiën De financiering van de RUD bestaat globaal uit drie delen: 1. Gekoppeld aan diensten die worden geleverd. 2. Een deel voor de algemene taakinvulling. 3. Overhead vanuit de eigen organisatie. Voor inschakeling van de RUD en verbonden partijen (binnen de RUO) worden verrekenbedragen afgesproken. Duiding gevolgen De beoogde kwaliteitsslag kan worden gemaakt: concentratie van werkzaamheden, inzet specialisten en robuustheid. Afstemming tussen RUD en verbonden partijen en met externe partners kost tijd en geld. De consequenties voor de latende organisaties verschillen per partij. Voor verbonden partijen zijn de consequenties beperkt. De risico's liggen vooral op het vlak van de sturing binnen de RUO. Deze krijgt een hybride karakter: inhoudelijke sturing vanuit het samenwerkingsverband, hiërarchische sturing door de verbonden partijen. Pagina 29

33 7 Aanzet afwegingskader Voor de keuze uit de in vorige hoofdstuk genoemde samenwerkingsmodellen wordt een afwegingskader opgesteld. Verbetering van de kwaliteit, beheersing van de kosten en bestuurlijke aspecten zijn de belangrijkste drijvende krachten achter dit onderzoek. Samenwerking moet op deze onderdelen beter scoren dan voortzetting van de huidige praktijk, anders is het geen optie. Op de volgende onderdelen worden afwegingscriteria nader uitgewerkt: 1. Kwaliteit. 2. Financiën. 3. Bestuurlijke verantwoordelijkheid. 4. Taakuitvoering. Per onderdeel worden naar verwachting 3 tot 4 (sub-)criteria bepaald die worden gebruikt om de samenwerkingsmodellen onderling te wegen. Pagina 30

34 Bijlage 1 Gegevens per partij Toelichting Hierna volgt per gemeente het overzicht van huidige formatie, benodigde formatie voor het Basistakenpakket, het totale milieutakenpakket en de kwaliteitscriteria conform de Groningse Maat. Dit is voor zowel vergunningverlening als toezicht in kaart gebracht. Daarbij is als volgt te werk gegaan: Huidige capaciteit: de door gemeenten aangegeven capaciteit voor vergunningverlening milieu Basistakenpakket (BTP): uit de door de gemeente ingevulde lijsten met aantallen inrichtingen zijn de inrichtingen die behoren tot het BTP gedestilleerd. Vervolgens is - conform de package deal - voor de type B inrichtingen 20% van het totaal aantal type B- inrichtingen genomen. De aantallen zijn vermenigvuldigd met de kengetallen voor vergunningverlening alsmede de actualiseringsfrequentie zoals gedefinieerd in bijlage 2. Dit aantal uren is gedeeld door (direct productieve uren) en daaruit volgt het aantal benodigde fte's voor de uitvoering van het BTP. Milieubreed: eenzelfde berekening als bij het BTP met dit verschil dat nu alle milieuinrichtingen (type B, type C en zwaarder) zijn meegenomen. Voor toezicht is eveneens gebruik gemaakt van de inrichtingsaantallen. Deze zijn vermenigvuldigd met de controlefrequentie en de kengetallen zoals vermeld in bijlage 2 en ten slotte gedeeld door uur. Bij wijze van illustratie volgt hier een (fictief) voorbeeld van een uitwerking van vergunningverlening voor het BTP: gemeente X telt 100 type B inrichtingen en 50 type C inrichtingen, 4 IPPC waarvan 2 agrarisch. De berekening is als volgt: BTP in formule 20% van 100 = 20 * 10,4u * 0,1 = 21u 50 * 69,5u * 0,2 = 695 u 2 * 140u * 0,2 = 56 u 2 * 140u * 0,2 = 56 u Totaal uren vergunningverlening: 828u / 1.350u = 0,66 fte Het basistakenpakket, onderdeel vergunningverlening, bestaat globaal gesproken uit: 20% van het aantal type B-inrichtingen. Een deel van de type C-inrichtingen: BRZO-bedrijven, vergunningplichtige melkveehouderijbedrijven, vergunningplichtige overige agrarische bedrijven, overige vergunningplichtige bedrijven type C. Inrichtingen die onder het landbouwbesluit vallen, of onder het vuurwerkbesluit, en niet vergunningplichtig zijn, worden niet meegenomen in het basistakenpakket. IPPC-bedrijven. Het basistakenpakket, onderdeel toezicht en handhaving, bestaat globaal gesproken uit: Toezicht op de hiervoor bij het onderdeel vergunningverlening genoemde inrichtingen. Controles winning natuurlijke hulpbronnen. Controles beheren van werken en infrastructurele voorzieningen. Controles op de activiteiten uit het Besluit Bodemkwaliteit. Controles op bodemsaneringen, inclusief lozingen van grondwater en proefbronneringen.. Ketentoezicht. Pagina 1

35 Bedum Vergunningverlening Voor Bedum geldt dat zij bevoegd gezag is van 1 provinciale inrichting. Voor toezicht is het beeld als volgt: Toezicht Ten slotte de milieuspecialismen. Bedum telt in totaal 1,1 fte milieuspecialisme, verdeeld over zeven specialisaties (juridische capaciteit niet meegerekend). Er is sprake van een versnipperd beeld en als we in vergelijking met de kwaliteitscriteria bovendien ook van forse ondercapaciteit. Het minimum aantal fte's per specialisme is immers bepaald op 2 per specialisme. Pagina 2

36 Bellingwedde Vergunningverlening Voor Bellingwedde geldt dat zij bevoegd gezag is van 1 provinciale inrichting. Voor toezicht is het beeld als volgt: Toezicht Ten slotte de milieuspecialismen. Bellingwedde telt in totaal 0,3 fte milieuspecialisme, verdeeld over drie van de zeven onderscheiden specialisaties. Vergeleken met hetgeen de kwaliteitscriteria eisen een forse ondercapaciteit. Het minimum aantal fte's per specialisme is immers bepaald op 2 per specialisme. Pagina 3

37 De Marne Vergunningverlening ,6 0,7 De Marne 1,1 Huidige capaciteit Nodig voor BTP Nodig voor alle milieutaken 6 Kwaliteitscriteria Voor toezicht is het beeld als volgt: Toezicht De Marne ,2 0,3 Huidige capaciteit Nodig voor BTP Nodig milieubreed Kwaliteitscriteria De Marne heeft in totaal 0,6 fte milieuspecialisme, verdeeld over vijf van de zeven specialismen. Pagina 4

38 DEAL-gemeenten Vergunningverlening Voor de DEAL geldt dat zij bevoegd gezag is van 35 provinciale inrichtingen. Voor toezicht is het beeld als volgt: Toezicht Pagina 5

39 Ten slotte de milieuspecialismen. De DEAL-gemeenten beschikken in totaal over 4 fte milieuspecialisme, verdeeld over drie van de zeven onderscheiden specialismen. Vergeleken met hetgeen de kwaliteitscriteria eisen een aanzienlijke ondercapaciteit. Het minimum aantal fte's per specialisme is immers bepaald op 2 per specialisme. Groningen en Ten Boer Vergunningverlening Voor Groningen en Ten Boer geldt echter dat zij bevoegd gezag zijn van 28 provinciale inrichtingen. Voor toezicht is het beeld als volgt: Toezicht Pagina 6

40 Ten slotte de milieuspecialismen. Groningen en Ten Boer beschikken in totaal over 17,1 fte milieuspecialisme, verdeeld over zes van de zeven onderscheiden specialismen. Daarmee lijkt Groningen-Ten Boer te voldoen aan de kwaliteitscriteria. Grootegast Nog geen gegevens binnen. Pagina 7

41 Haren Vergunningverlening Voor Haren geldt dat zij bevoegd gezag is van 1 provinciale inrichting; dat zou zij met de huidige capaciteit moeten kunnen opvangen. Voor toezicht is het beeld als volgt: Toezicht Ten slotte de milieuspecialismen. Haren beschikt over 6 fte milieuspecialisme, verdeeld over zes van de zeven onderscheiden specialismen. Daarmee lijkt Haren in grote lijnen te voloden aan de kwaliteitscriteria. Pagina 8

42 Hoogezand-Sappemeer Vergunningverlening Voor de gemeente geldt dat zij bevoegd gezag is van 28 provinciale inrichtingen. Voor toezicht is het beeld als volgt: Toezicht Ten slotte de milieuspecialismen. Hoogezand beschikt over 3,1 fte milieuspecialisme, verdeeld over drie van de zeven onderscheiden specialismen. Daarmee voldoet Hoogezand niet aan de kwaliteitscriteria. Pagina 9

43 Leek Vergunningverlening Voor de gemeente geldt dat zij bevoegd gezag is van vijf provinciale inrichtingen. Voor toezicht is het beeld als volgt: Toezicht Ten slotte de milieuspecialismen. Leek beschikt over 4,0 fte milieuspecialisme, verdeeld over vier van de zeven onderscheiden specialismen. Daarmee voldoet Leek niet aan de kwaliteitscriteria. Pagina 10

44 Marum Vergunningverlening Voor de gemeente geldt dat zij bevoegd gezag is van twee provinciale inrichtingen. Voor toezicht is het beeld als volgt: Toezicht Ten slotte de milieuspecialismen. Marum beschikt over 1,0 fte milieuspecialisme, verdeeld over zes van de zeven onderscheiden specialismen. Daarmee voldoet Marum niet aan de kwaliteitscriteria. Pagina 11

45 Menterwolde Vergunningverlening Voor de gemeente geldt dat zij bevoegd gezag is van 9 provinciale inrichtingen. Voor toezicht is het beeld als volgt: Toezicht Ten slotte de milieuspecialismen. Menterwolde beschikt over 1,05 fte milieuspecialisme, verdeeld over twee van de zeven onderscheiden specialismen. Daarmee voldoet zij niet aan de kwaliteitscriteria. Pagina 12

46 Oldambt Vergunningverlening Voor de gemeente geldt dat zij bevoegd gezag is van 13 provinciale inrichtingen. Voor toezicht is het beeld als volgt: Toezicht Ten slotte de milieuspecialismen. Oldambt beschikt over 2,2 fte milieuspecialisme, verdeeld over vijf van de zeven onderscheiden specialismen. Daarmee voldoet zij niet aan de kwaliteitscriteria. Pagina 13