VBA ALM Congres. ALM + Risk Budgeting binnen een verzekeraar. Otto Veldt. Directeur Balansmanagement Eureko

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "VBA ALM Congres. ALM + Risk Budgeting binnen een verzekeraar. Otto Veldt. Directeur Balansmanagement Eureko"

Transcriptie

1 VBA ALM Congres ALM + Risk Budgeting binnen een verzekeraar Otto Veldt Directeur Balansmanagement Eureko 1

2 Agenda Aansturing Verzekeraar Ontwikkeling ALM Risk Budgeting Conclusies 2

3 Verzekeraar vs pensioenfonds Maatstaf Draaiknoppen Scope Verzekeraar ECAP, Solvency I en II, Rating, V&W Beleggings/ overlay beleid, (Her)verzekeringsbeleid, Kapitaal & financieringsbeleid, M&A beleid, operationeel risico/ resultaten, etc. Meerdere entiteiten / Groep Pensioenfonds FTK, ECAP Beleggings/ overlay beleid, Indexatie, Premie, Contract 1 entiteit (+sponsor) Verzekeraar heeft meer te maatstaven dan pensioenfonds Stringenter kader, minder ruimte voor risico Spanning tussen economische en niet-economische maatstaven, bijv. renterisico, V&W Garanties vs. indexatie-ambitie 3

4 Managen meerdere dimensies 4

5 Wat gebeurde in 2008 Alle verzekeraars forse stress in balans. Relatief belang van diverse dimensies verschoof in hoog tempo Rating en Solvency I werden zeer urgente maatstaven. Solvency I ratio onder 100% is niet acceptabel voor een verzekeraar, in praktijk sturen op min. > 150% Start de-risking (verder in 2009) Lessen: meer rekening houden met extremere scenario s, verbetering integrale risicobenadering + stress testing. Integraal beheer marktrisico in centre. versterking eerste en tweedelijnsrisicomanagement processen + informatievoorziening, o.a. counterparty risk 5

6 Agenda Aansturing Verzekeraar Ontwikkeling ALM Risk Budgeting Conclusies 6

7 ALM verleden In verleden portefeuilles per productcategorie opgezet en per divisie aangestuurd, geen vast ALM proces. (beperkt aantal grotere en heel veel kleinere portfolio s, totaal > 80) Sinds 2002 aanpak van centrale aansturing obv -waar mogelijk- bundeling beleggingsportfolio s in zgn. generieke portfolio s + ALM studie, per juridische entiteit: schade, leven, zorg, overig Sinds 2005 overlay management van renterisico met rentederivaten (Nog) geen optimalisatie op groepsniveau 7

8 ALM huidig model (1) Proces met 3 verschillende fases: Investment Management Holding Division 1 A A return A return NA A rep,div 1 L div 1 A rep Profit at Risk at 99.95%: 6,154 Million Other Non-Life Strategic 0% 3% NL 16% Catastrophe 22% Business 10% Life Operational 3% 4% A rep,div 6 Division 6 L div 6 Credit - Investments 7% Credit - Reinsurance 0% Disability / Health 2% Market 33% Phase 3 Asset Optimisation Phase 2 Group Risk Budgeting Phase 1 Replicating Portfolio Scheiding replicating en return portfolio Economische optimalisatie op groepsniveau (naast eisen op entiteitniveau) 8

9 ALM huidig model (2) Functie replicating portfolio: Hulpmiddel bij ALM en kwantificeren van de marktrisico s, market value consistent actuariële rapportages Benchmark voor investment & overlay management Basis voor verrekening met divisies (gepland) Zichtbaar maken van product risico s, adequate pricing 9

10 Agenda Aansturing Verzekeraar Ontwikkeling ALM Risk Budgeting Conclusies 10

11 Doel en scope risk budgeting Fase 2, allocatie marktrisico, tot nu standalone proces: wel rekening houden met andere risicobronnen dan marktrisico maar niet interactief/integraal optimaliseren Daarom ALM ontwikkelen tot Risk Budgeting Doel is vaststellen van een optimaal meer integraal risicobeleid tav alle risicobronnen binnen een verzekeraar dat voldoet aan risico en rendementseisen ALM in de betekenis van vaststelling/ uitwerking marktrisico slechts onderdeel daarvan Dus integrale aansturing/ draaien aan de knoppen ERM compliant eis van Solvency II 11

12 Stappenplan Risk budgeting proces Stap 1: Bepaal Risk Appetite Stap 2: Inventariseer mogelijke beleidsvarianten Stap 3: Confronteer de mogelijke beleidsvarianten met de Risk Appetite, kies één variant en vertaal deze in mandaten voor de organisatie Stap 4: Verfijn de gekozen beleidsvariant gegeven de mandaten en vertaal dit in beleidsplannen Stap 5: Confronteer het totaal van de beleidsplannen met de risk appetite 12

13 Bepaal Risk Appetite Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Risk appetite komt voort uit strategie Strategie hangt mede af van eisen/verwachtingen van stakeholders en markt. Deze eisen/verwachtingen kunnen vertaald worden in maatstaven en limieten daarop Stakeholder Klant/Aandeelhouder Toezichthouder/Klant Rating Agency/Klant Aandeelhouder/Klant Aandeelhouder Maatstaf ECAP Solvency I Rating Agency P&L Dividendbeleid Limiet (voorbeelden) Kans marktwaarde aanwezig kapitaal kleiner is dan ECAP < 0.5% op 1 jaars horizon Kans solvency I onder 150% < 5% Kans rating volgens S&P Capital model onder A rating komt < 5% Kans verlies is groter dan 1 mrd < 5% Kans verlaging dividend met 30% < 10% 13

14 Inventariseren beleidsvarianten Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Een verzekeraar heeft in het kader van dit proces verschillende stuurvariabelen ofwel draaiknoppen Deze afzonderlijke draaiknoppen kunnen meer of minder opengezet worden en kunnen in verschillende combinaties gekozen worden Allocatie marktrisico/ beleggingsbeleid is één van de draaiknoppen Andere zijn: meer/minder herverzekeren, afstoten deelnemingen, afdekken bepaalde verzekeringsrisico s, verminderen operationeel risico etc. 14

15 Kies de optimale variant (1) Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Op basis van de risk appetite kan met stuurvariabele(n) worden bepaald welke variant optimaal is in termen van rendement/risico, waarbij speelveld afgebakend is met randvoorwaarden Kies één of meerdere stuurvariabelen om combinaties van beleidsvarianten te toetsen. Beoordeel beleidsvarianten niet op één punt of één tijdshorizon. Neem informatie over verdeling mee in uiteindelijke keuze. Vertaal scenario s in impact op verschillende maatstaven Integrale analyse leidt tot risicoallocatie-beslissingen c.q. vertaling in mandaten 15

16 Kies de optimale variant (2) Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Overall risicoallocatie 16

17 Kies de optimale variant (3) Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Allocatie marktrisico/ vaststellen overall asset mix 1250 Profit at Risk at 99.95%: 6,154 Million 4: More Equity 2x expected profit in first year Business 10% Strategic 16% Operational 4% Credit - Investments 7% Credit - Reinsurance 0% Other 0% Non-Life 3% NL Catastrophe 22% Market 33% Life 3% Disability / Health 2% 5: Put 6: More Equity + Put 3: More Equity 7: Long Duration 1: Basis 2: Less Equity No market risk in scope entities % loss quantile 17

18 Invulling beleid en toetsing Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 & Stap 5 Stap 4: het gekozen beleid wordt op basis van de gegeven mandaten verder verfijnd, gekwantificeerd en uitgevoerd, bijv. uitwerking herverzekeringsbeleid, uitwerking asset mix in portfolioconstructie, etc. Stap 5: beleidsplannen en uitvoering ervan worden in totaliteit bij start en daarna periodiek getoetst aan risk appetite 18

19 De Risk Budgeting cockpit Solvency I Rating Agency ECAP P&L Stuurvariabele Herverzekeringsbeleid Beleggingsbeleid Acquisitiebeleid 19

20 Agenda Aansturing Verzekeraar Ontwikkeling ALM Risk Budgeting Conclusies 20

21 Conclusies Multidimensionale aanpak bij verzekeraar essentieel, stelt hoge eisen aan sturing en monitoring/ rapportage ALM is slechts een onderdeel van het risk budgeting proces Integrale risk budgeting aanpak noodzakelijk voor optimaal riskmanagement, risk/ return optimalisatie Risk budgeting/ ALM moet continu proces zijn 21

EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018

EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018 EIGEN RISICO BEOORDELING (ERB) IORP II JASPER HOOGENSTRAATEN 27 SEPTEMBER 2018 Impact op uw fonds? 2 Inspanningen van toezichthouders nemen toe 3 Agenda Wat is de ERB en waarom eigenlijk? Vereisten in

Nadere informatie

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 Ridzert van der Zee Aan welke CO 2 gerelateerde financiële risico s is uw beleggingsportefeuille blootgesteld? Impact van energietransitie

Nadere informatie

Regelgeving versus sturing: De spagaat van een verzekeraar. Annemarie Mijer 7 november 2013

Regelgeving versus sturing: De spagaat van een verzekeraar. Annemarie Mijer 7 november 2013 Regelgeving versus sturing: De spagaat van een verzekeraar Annemarie Mijer 7 november 2013 Wet- en regelgeving in een overgangsfase Solvency I Interim Measures TSC ERB Solvency II 2014 2016 2 De spagaat

Nadere informatie

Case study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds

Case study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds Case study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds VBA ALM congres 6 november 2014 Philips Pensioenfonds Philips Pensioenfonds in een notedop Beleggingen Verplichtingen

Nadere informatie

Van ALM naar beleggingsbeleid

Van ALM naar beleggingsbeleid Van ALM naar beleggingsbeleid IIR Seminar Professioneel Risicomanagement voor Pensioenfondsen November 26, 2007 ORTEC bv P.O. Box 4074 3006 AB Rotterdam Tel. 010 498 6660 Fax. 010 498 6667 info@ortec.nl

Nadere informatie

Verklaring inzake beleggingsbeginselen

Verklaring inzake beleggingsbeginselen STICHTING PENSIOENFONDS RECREATIE Mei 2011 INHOUDSOPGAVE 0. Introductie 3 1. Doelstelling van het beleggingsbeleid 4 2. Organisatie en risicobeheerprocedures 5 3. Beleggingsbeginselen 7 Mei 2011 Pagina

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 April 2011 ING Investment Management / ICS Inleiding Jaarlijks stelt het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg (Huntsman)

Nadere informatie

Vergelijking verzekeraars en banken

Vergelijking verzekeraars en banken Vergelijking verzekeraars en banken Level playing field vanuit toezicht en kapitaaleisen? Presentatie door drs. Juriaan Borst AAG ACIS Symposium - Universiteit van Amsterdam 5 september 2014 2014 Towers

Nadere informatie

EIGEN RISICO BEOORDELING. Kompas voor risicosturing

EIGEN RISICO BEOORDELING. Kompas voor risicosturing EIGEN RISICO BEOORDELING Kompas voor risicosturing BELANG VAN RISICOSTURING Focus congres 2019 - Grip op risico 2 INTRODUCTIE Eigen Risico Beoordeling (ERB) Gebaseerd op artikel 28 van IORP II Richtlijn

Nadere informatie

Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen. Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam

Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen. Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam bij small cap ondernemingen Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen Agenda De rol van aandeelhouders Betrokken aandeelhouderschap

Nadere informatie

BIJLAGE D: BEOORDELINGSCRITERIA VOOR RISICOSPECIFIEKE BEHEERSING

BIJLAGE D: BEOORDELINGSCRITERIA VOOR RISICOSPECIFIEKE BEHEERSING BIJLAGE D: BEOORDELINGSCRITERIA VOOR RISICOSPECIFIEKE BEHEERSING D1 RISICOCATEGORIE: MATCHING-/RENTERISICO Beoordeel de risicomitigerende werking van de aanwezige risicospecifieke beheersing voor de risicocategorie

Nadere informatie

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille beïnvloeden? Jeroen Veenstra 21 juni 2018 IORP II: Ontwikkeling pensioenwetgeving Ontwikkeling pensioenwetgeving staat

Nadere informatie

VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 19 APRIL 2011

VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 19 APRIL 2011 VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 19 APRIL 2011 VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 1.1 Het beleggingsproces Het beleggingsproces vormt de randvoorwaarden

Nadere informatie

Effectief gebruik van kapitaal in een Solvency II context

Effectief gebruik van kapitaal in een Solvency II context Effectief gebruik van kapitaal in een Solvency II context door: Drs. Wouter Elshof AAG Solvency II lijkt in eerste instantie voornamelijk de focus te leggen op het beheersen en managen van risico s zonder

Nadere informatie

dr. Ruud Kleynen AAG Turning Ideas into Action

dr. Ruud Kleynen AAG Turning Ideas into Action dr. Ruud Kleynen AAG Turning Ideas into Action Agenda Feedback en verbetering Governance ALM Replicating Portfolio s Risk Management Kies beleid Ex ante denken Maak risicoprofiel beter inzichtelijk Actieve

Nadere informatie

Risico Management. Pensioenakkoord en Integraal Balansmanagement. Marton Bloemer Risk Manager

Risico Management. Pensioenakkoord en Integraal Balansmanagement. Marton Bloemer Risk Manager Risico Management Pensioenakkoord en Integraal Balansmanagement Marton Bloemer Risk Manager Introductie 1. Pensioenakkoord 2. Risicomanagement (Integraal Balansmanagement) 3. Samengevat Pagina 1 Pensioenakkoord

Nadere informatie

Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij ABTN

Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij ABTN Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij april 2017 Dit document heeft 5 pagina s Versiebeheer Versie Auteur Datum Revisie V1.0 BAC 11 april 2017 Nieuwe bijlage i Inhoudsopgave Strategisch beleggingsbeleid

Nadere informatie

Renterisico bij banken: een commercieel of investering vraagstuk. VBA ALM conferentie November 2017

Renterisico bij banken: een commercieel of investering vraagstuk. VBA ALM conferentie November 2017 Renterisico bij banken: een commercieel of investering vraagstuk VBA ALM conferentie November 2017 Onderwerpen Waarom staat renterisico plots in de belangstelling Waarom lopen we nu renterisico Hoe stuurt

Nadere informatie

NEA Paper De techniek van ALM modellen. 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer

NEA Paper De techniek van ALM modellen. 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer NEA Paper De techniek van ALM modellen 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer Inhoud Doel paper en presentatie Outline paper Strategisch risico management Liquiditeitsrisico en

Nadere informatie

Testen en BASEL II. Dennis Janssen. Agenda. Wat is BASEL II? Testen van BASEL II op hoofdlijnen

Testen en BASEL II. Dennis Janssen. Agenda. Wat is BASEL II? Testen van BASEL II op hoofdlijnen Testen en BASEL II Dennis Janssen Test Research Centre LogicaCMG 1 Agenda Wat is BASEL II? Testen van BASEL II op hoofdlijnen BASEL II als hulpmiddel om positie testen te versterken Samenvatting 2 1 Basel

Nadere informatie

IORP II. Risk Governance voor pensioenfondsen

IORP II. Risk Governance voor pensioenfondsen IORP II Risk Governance voor pensioenfondsen ONTWIKKELING VAN WETGEVING Wft Solvency 2 Basel 3 (3.5) Basel 2 Wtk/ Wtv PSW (1954) - Kapitaalvereisten - Rapportageverplichtingen toezichthouder IORP I (2005)

Nadere informatie

IORP II IMPLEMENTATIE RISK GOVERNANCE RONALD HAMAKER 27 SEPTEMBER 2018

IORP II IMPLEMENTATIE RISK GOVERNANCE RONALD HAMAKER 27 SEPTEMBER 2018 IORP II IMPLEMENTATIE RISK GOVERNANCE RONALD HAMAKER 27 SEPTEMBER 2018 Ontwikkeling in wetgeving Wft Solvency 2 Basel 3 (3.5) Wtk/ Wtv Basel 2 IORP I (2005) PW/FTK (2007) nftk (2015) IORP II (2017) PSW

Nadere informatie

Sessie: Preparatory Guidelines Rapportages. Henk Korthorst Verzekeringsmiddag 16 december 2014

Sessie: Preparatory Guidelines Rapportages. Henk Korthorst Verzekeringsmiddag 16 december 2014 Sessie: Preparatory Guidelines Rapportages Henk Korthorst Verzekeringsmiddag 16 december 2014 Programma Tijdslijnen en inhoud rapportages Aandachtspunten beleggingen Rapporteren U kunt vragen stellen tijdens

Nadere informatie

De onmisbare actuaris. VSAE congres 20 september 2011 Sabijn Timmers

De onmisbare actuaris. VSAE congres 20 september 2011 Sabijn Timmers De onmisbare actuaris VSAE congres 20 september 2011 Sabijn Timmers Eigenaar van de Black Box Inhoud Introductie Ontwikkelingen in S2 Waar we vandaan komen Waar we heen gaan Waarom we onmisbaar zijn En

Nadere informatie

Aon Actualiteitenseminar

Aon Actualiteitenseminar Aon Actualiteitenseminar Risico's voor herverzekerde pensioenfondsen Erik Jan Jansen Van de website Brief Donner 17 sept 2010 Daarna gaat Erik Jan Jansen in op risico s bij herverzekerde pensioenfondsen.

Nadere informatie

ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen

ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen Samenhang en voorbeelden Ronald Janssen, Ortec Finance 1 Klant centraal stellen: Doelstelling Managen van de verwachtingen van onze cliënten Hoe kunnen we dat doen?

Nadere informatie

Strategisch Pensioenmanagement

Strategisch Pensioenmanagement Strategisch Pensioenmanagement Strategisch Pensioenmanagement is samenbrengen. Strategisch Pensioenmanagement De belangrijkste taak van Strategisch Pensioenmanagement is ervoor te zorgen dat u in control

Nadere informatie

decem Solven cy II Kapita alsber ekenin g (10 spatie s) voette kst wijzig en via Invoeg en Kopte kst en voette kst

decem Solven cy II Kapita alsber ekenin g (10 spatie s) voette kst wijzig en via Invoeg en Kopte kst en voette kst 141 decem Traini ber ng 2012 Solven cy II Kapita alsber ekenin g Klantn 13 juni 1 aam 2013 (10 spatie s) voette kst wijzig en via Invoeg en Kopte kst en voette kst SOLVENCY II TOEPASSEN IN DE PRAKTIJK

Nadere informatie

DC in een Notendop. Versie 17 januari 2015

DC in een Notendop. Versie 17 januari 2015 DC in een Notendop Versie 17 januari 2015 DC voor beginners Denified Contributions/ Beschikbare premie: Niet de aanspraken, maar de premie is de toezegging, premie staat vast, uitkering onzeker. Beschikbare

Nadere informatie

Klimaatrisico en energietransitie CFA Society VBA Netherlands 20 september Ridzert van der Zee

Klimaatrisico en energietransitie CFA Society VBA Netherlands 20 september Ridzert van der Zee Energietransitie Wat zijn de beleggingsrisico's gerelateerd aan de energietransitie? Wat zijn de onderliggende CO 2 risico factoren? Screening beleggingen op transitierisico's Klimaatrisico en energietransitie

Nadere informatie

Alternatives vanuit een ALM perspectief

Alternatives vanuit een ALM perspectief Alternatives vanuit een ALM perspectief Inleiding Het doel van een ALM studie is om tot een integraal premie-, indexatie- en beleggingsbeleid te komen. Onder beleggingsbeleid werd, tot een aantal jaren

Nadere informatie

Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen?

Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen? Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen? 1 Impact regelgeving t.a.v. beleggingsbeleid! "! # $ %&! $' (" ' )* + *! " &,!,, --- 2 Verdisconteringscurve: van economisch

Nadere informatie

Ontwikkeling schademarkt

Ontwikkeling schademarkt Ontwikkeling schademarkt Waardering Technische Voorzieningen SII Michiel van Dellen & Harold Hendriks DNB heeft zorgen over de Schadesector FD 26-11-2014: Voor verzekeraars zijn er geen eenvoudige oplossingen

Nadere informatie

Governance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár

Governance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár Governance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár Jaarcongres Pensioenfederatie 16 mei 2017 14:30-15:15 15:20-16:05 Martin Mlynár 06 2113 8933 +41 76 397 4200 martin.mlynar@robeco.nl

Nadere informatie

Capital generation Seminar InAudit, niets is wat het lijkt

Capital generation Seminar InAudit, niets is wat het lijkt Capital generation Seminar InAudit, niets is wat het lijkt 3 oktober 2017 Tom Veerman 1 Agenda 1. Capital generation KPI s in de markt om onder Solvency II op waarde te sturen Inzicht in de wijze waarop

Nadere informatie

Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking

Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking Financial Investigator Zeist 19 juni 2017 Frans Dooren directeur Agenda Introductie Nedlloyd Pensioenfonds

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds. voor. Verloskundigen

Stichting Pensioenfonds. voor. Verloskundigen REGLEMENT BELEGGINGSADVIESCOMMISSIE Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen Datum: 8 oktober 2018 REGLEMENT BELEGGINGSADVIESCOMMISSIE BEGRIPSBEPALINGEN Artikel 1 Waar in dit reglement aanduidingen

Nadere informatie

Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact?

Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact? Educatiesessie 19 september 2018 Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact? N A T H A L I E H O U W A A R T Programma 1. Wat zegt IORP over risicomanagement? 2. Hoe

Nadere informatie

1. Organisatie BIJLAGE I: VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS ACHMEA. ABTN 2014 versie 21-3-2014 1. Stichting Pensioenfonds Achmea

1. Organisatie BIJLAGE I: VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS ACHMEA. ABTN 2014 versie 21-3-2014 1. Stichting Pensioenfonds Achmea BIJLAGE I: VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN Introductie Deze Verklaring inzake beleggingsbeginselen (hierna: Verklaring) beschrijft op beknopte wijze de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van SPA.

Nadere informatie

Verzekeraars, Lange-Termijn Garanties Investeringen en Toezicht De curve kwestie. Theo Berg

Verzekeraars, Lange-Termijn Garanties Investeringen en Toezicht De curve kwestie. Theo Berg Verzekeraars, Lange-Termijn Garanties Investeringen en Toezicht De curve kwestie Theo Berg Veranderende kapitaal regimes Sinds begin jaren 70 Solvency I regime: Wettelijk kader en volume gedreven In Nederland

Nadere informatie

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds Koninklijke Cosun I. Doelstelling Inleiding In artikel 145 van de Pensioenwet is opgenomen dat de Actuariële en bedrijfstechnische nota

Nadere informatie

Vereniging van Vermogensbeheerders & - Adviseurs. 23 september 2014. Alex Poel. Beleggingsbeleid

Vereniging van Vermogensbeheerders & - Adviseurs. 23 september 2014. Alex Poel. Beleggingsbeleid Vereniging van Vermogensbeheerders & - Adviseurs 23 september 2014 Alex Poel Beleggingsbeleid 1 Achtergrond 2 Dienstverleningsproces 3 Beleggingsbeleid 4 VBA Discussion Paper 5 Kanttekeningen discussion

Nadere informatie

Geachte directie, De Nederlandsche Bank N.V. Toezicht verzekeraars. Postbus 98 1000 AB Amsterdam 020 524 91 11 www.dnb.nl. Handelsregister 3300 3396

Geachte directie, De Nederlandsche Bank N.V. Toezicht verzekeraars. Postbus 98 1000 AB Amsterdam 020 524 91 11 www.dnb.nl. Handelsregister 3300 3396 De Nederlandsche Bank N.V. Toezicht verzekeraars Postbus 98 1000 AB Amsterdam 020 524 91 11 www.dnb.nl Handelsregister 3300 3396 Onderwerp Aandachtspunten Day One rapportage Geachte directie, Vanaf 1 januari

Nadere informatie

Solvency II: Impact op Financiële instellingen

Solvency II: Impact op Financiële instellingen Solvency II: Impact op Financiële instellingen Op weg naar een risico georiënteerde financiële branche Eye on Insurance 9 December 2009 Niek Hoek Agenda Belang risico management voor financiële instellingen

Nadere informatie

Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd

Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd Wie, wat en hoe Eric Lopes Cardozo & Rik Jan van Hulst sturen naar succes Doel Delen van inzichten voor praktisch operationeel risico management

Nadere informatie

Toetsen van Asset Management tegen ISO 55001

Toetsen van Asset Management tegen ISO 55001 Toetsen van Asset Management tegen ISO 55001 KIVI Bijeenkomst Alex Roovers 14 mei 2014 Working together for a safer world Inhoud presentatie Asset Management en basis principes Toets ervaringen Asset Management;

Nadere informatie

Langleven Herverzekering voor Pensioenfondsen en Verzekeraars: Case Study en Ervaringen uit Praktijk

Langleven Herverzekering voor Pensioenfondsen en Verzekeraars: Case Study en Ervaringen uit Praktijk Langleven Herverzekering voor Pensioenfondsen en Verzekeraars: Case Study en Ervaringen uit Praktijk Olav Cuiper RGA Reinsurance Company Ltd. & Hen Veerman Triple A Risk Finance Pensioenfondsen in zwaar

Nadere informatie

Vastgoed in ALM context

Vastgoed in ALM context Vastgoed in ALM context april 2010 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Nieuw uitgevoerde ALM analyses... 4 2.1 Huidige economische basisset... 4 2.2 Direct OG in goed gespreide portefeuille... 5 2.3 Beursgenoteerd

Nadere informatie

ALM en het nieuwe pensioencontract. Theo Nijman 17 December 2010

ALM en het nieuwe pensioencontract. Theo Nijman 17 December 2010 ALM en het nieuwe pensioencontract Theo Nijman 17 December 2010 Agenda Schets structuur nieuwe pensioencontracten Mogelijke ontwikkeling toezichtsmodel ALM toepassingen voor nieuwe contract en uitdagingen

Nadere informatie

Curriculum Vitae. Wie is Bas?

Curriculum Vitae. Wie is Bas? Curriculum Vitae Naam: B.J.A. de Jong Roepnaam: Bas Geboortedatum: 12 februari 1976 Adres: Bastertlaan 17 3632 JH Loenen a/d Vecht Telefoon: +31 (0)6-29 01 47 38 E-mail: basdejong@handsonrisk.nl Nationaliteit:

Nadere informatie

Verklaring beleggingsbeginselen collectiviteitkring E-DC

Verklaring beleggingsbeginselen collectiviteitkring E-DC Verklaring beleggingsbeginselen collectiviteitkring E-DC 1. Introductie 1.1 Inleiding Deze beleggingsbeginselen geven beknopt de uitgangspunten weer van het beleggingsbeleid van collectiviteitkring E-DC.

Nadere informatie

Investment beliefs Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK

Investment beliefs Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK Investment beliefs 2017 Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK Mei 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 2. Investment beliefs 2014...4 3. Investment beliefs 2017...6 2 1. Inleiding Tijdens de strategiedag

Nadere informatie

Commissie Balansmanagement

Commissie Balansmanagement RAPPORT STICHTING PENSIOENFONDS ACHMEA Commissie Balansmanagement www.achmea.nl Taken Bevoegdheden Verantwoordelijkheden Auteur: Wilfried Spekreyse Datum: 7 november 2017 Versie: 1.0 Stichting Pensioenfonds

Nadere informatie

ALM en scenario s bij PGB. Jeroen Rijk, 1 november 2018

ALM en scenario s bij PGB. Jeroen Rijk, 1 november 2018 ALM en scenario s bij PGB Jeroen Rijk, 1 november 2018 Uw pensioen bij PGB in 2016 1 3 september 2015 Inhoud Het ALM Basisscenario Scenario s als risicomanagementtool Scenario s dynamisch beleid 2 Het

Nadere informatie

Strategisch Risicomanagement

Strategisch Risicomanagement Commitment without understanding is a liability Strategisch Risicomanagement Auteur Drs. Carla van der Weerdt RA Accent Organisatie Advies Effectief en efficiënt risicomanagement op bestuursniveau Risicomanagement

Nadere informatie

Langlevenherverzekering binnen De toekomst van ons pensioenstelsel

Langlevenherverzekering binnen De toekomst van ons pensioenstelsel Langlevenherverzekering binnen De toekomst van ons pensioenstelsel Afdekken van langlevenrisico om solidariteit binnen pensioenfonds niet verder op de proef te stellen Marjolein van Eekelen, Pricing Actuary

Nadere informatie

ALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker

ALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker ALM & alternatieve beleggingen Seminar IBS 13 juni 2019 Martin Bakker Agenda 1. Wie zijn wij? 2. Stichtingen vs. Pensioenfondsen 3. ALM en scenario analyse 4. Alternatieve beleggingen in ALM-context 2

Nadere informatie

RiskTransparant, deel 4. Wat is uw risicohouding en risicobereidheid op het gebied van beleggingsbeleid?

RiskTransparant, deel 4. Wat is uw risicohouding en risicobereidheid op het gebied van beleggingsbeleid? RiskTransparant, deel 4 Wat is uw risicohouding en risicobereidheid op het gebied van beleggingsbeleid? In deze vierde serie uit een reeks van zeven delen, delen wij graag onze kennis met u over risicomanagement.

Nadere informatie

Financieel risicobeheer op 1 A4. 2 november 2017 Armijn Eikelboom

Financieel risicobeheer op 1 A4. 2 november 2017 Armijn Eikelboom Financieel risicobeheer op 1 A4 2 november 2017 Armijn Eikelboom Financieel Risicobeheer op 1 A4 en in 5 stappen 1 Bepaal en controleer pijngrens en fijngrens 2 Bepaal en controleer omvang risicobudget

Nadere informatie

Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen

Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Deelnemersbrochure Mijn Pensioen 2014 Stichting Pensioenfonds Gasunie Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Een unieke pensioenoplossing: Pensioenopbouw op maat; Altijd online inzage in uw vermogensopbouw.

Nadere informatie

Marktrisico Non-life risico Tegenpartij kredietrisico Operationeel risico Correlatie effecten totaalniveau 500,0% 400,0% 300,0% 200,0% 100,0% 0,0%

Marktrisico Non-life risico Tegenpartij kredietrisico Operationeel risico Correlatie effecten totaalniveau 500,0% 400,0% 300,0% 200,0% 100,0% 0,0% Aan: Van: Directie, XYZ verzekeraar Arcturus Datum: 25 oktober 2010 Betreft: Rapportage QIS 5 op basis boekjaar 2009 (FICTIEF) Management Samenvatting DNB heeft in augustus 2010 verzekeraars gevraagd om

Nadere informatie

Transparantie van de solvabiliteit Presentatie Actuariaatcongres 2014 Bevordert de regelgeving de transparantie van de solvabiliteit?

Transparantie van de solvabiliteit Presentatie Actuariaatcongres 2014 Bevordert de regelgeving de transparantie van de solvabiliteit? Transparantie van de solvabiliteit Presentatie Actuariaatcongres 2014 Bevordert de regelgeving de transparantie van de solvabiliteit? Wouter Elshof Wouter Klaassen 5 maart 2014 Inleiding Thema Actuariaatcongres:

Nadere informatie

Toezicht op beleggingen

Toezicht op beleggingen Toezicht op beleggingen Studiebijeenkomst VvP, 6 Jurgen Willemsen Inhoud Sectie 1: Introductie toezicht op het beleggingsbeleid Sectie 2: Overzicht vermogensbeheeronderzoeken Sectie 3: Veranderingen in

Nadere informatie

VERKLARING INZAKE BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING CRH PENSIOENFONDS 18 JUNI 2012

VERKLARING INZAKE BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING CRH PENSIOENFONDS 18 JUNI 2012 VERKLARING INZAKE BELEGGINGSBEGINSELEN 18 JUNI 2012 INHOUD 1. Inleiding... 1 2. Organisatie... 2 2.1 Het fonds... 2 2.2 Organisatie... 2 2.3 Toeslagenbeleid... 3 3. Beleggingsbeleid... 4 3.1 Doel van het

Nadere informatie

Dr. Projects Management B.V.

Dr. Projects Management B.V. --009 Dr. Projects Management B.V. Printversie van gepresenteerde beelden van de website www.drprojects.nl Dr. Projects Management Dit is de bundeling van de website presentaties per onderdeel. De diensten

Nadere informatie

Investment beliefs. Vastgesteld door het Bestuur op 14 juni Juni 2018 Investment beliefs MPF Pagina 1 van 11

Investment beliefs. Vastgesteld door het Bestuur op 14 juni Juni 2018 Investment beliefs MPF Pagina 1 van 11 Investment beliefs Vastgesteld door het Bestuur op 14 juni 2018 Juni 2018 Investment beliefs MPF Pagina 1 van 11 Inleiding In een workshop van 23 februari 2018 hebben het bestuur van het Metro Pensioenfonds

Nadere informatie

Nieuwe ronde, nieuwe risico s, nieuwe kansen? VBA Seminar Risicomanagement, 27 september 2012 Maarten Roest

Nieuwe ronde, nieuwe risico s, nieuwe kansen? VBA Seminar Risicomanagement, 27 september 2012 Maarten Roest Nieuwe ronde, nieuwe risico s, nieuwe kansen? VBA Seminar Risicomanagement, 27 september 2012 Maarten Roest Wat wil ik behandelen Marktwaardering UFR Risicomanagement 1 1. Marktwaardering Dekkingsgraad

Nadere informatie

Onderbouwing van de rendementsverwachtingen

Onderbouwing van de rendementsverwachtingen Onderbouwing van de rendementsverwachtingen 2013 Portfolio Management Ostrica BV Februari 2013 Rendementsverwachtingen Ostrica 2013 In dit document wordt een onderbouwing gegeven van de rendementsverwachtingen

Nadere informatie

Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II

Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II AG Commissie ERM Leidraad: overzicht wetgeving en vereisten Introductie In dit document is een overzicht opgenomen van de vereisten aan de risicomanagement

Nadere informatie

Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds Gasunie

Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds Gasunie Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds Gasunie Deze Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen ( de verklaring ) beschrijft op beknopte wijze de uitgangspunten van het beleggingsbeleid

Nadere informatie

Stichting Personeelspensioenfonds Cordares. Verklaring inzake beleggingsbeginselen

Stichting Personeelspensioenfonds Cordares. Verklaring inzake beleggingsbeginselen Stichting Personeelspensioenfonds Cordares Verklaring inzake beleggingsbeginselen 1. Inleiding De verklaring beschrijft de door het bestuur vastgestelde uitgangspunten voor het beleggingsbeleid van de

Nadere informatie

Asset & Liability Management

Asset & Liability Management Asset & Liability Management Verder gaan is de juiste balans vinden. ALM: inzicht in risico s Zorgen voor balans tussen pensioenverplichtingen en de opbouw van het pensioenvermogen. Het is een kerntaak

Nadere informatie

2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico.

2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico. Beleggingsbeginselen Spoorwegpensioenfonds 1. Rendement wordt behaald door het nemen van risico. Om de ambitie van SPF waar te maken is rendement op het belegd vermogen nodig. Sparen levert onvoldoende

Nadere informatie

Het sturend niveau: onderlinge afstemming en jaarplannen Een whitepaper van The Lifecycle Company

Het sturend niveau: onderlinge afstemming en jaarplannen Een whitepaper van The Lifecycle Company Het sturend niveau: onderlinge afstemming en jaarplannen Een whitepaper van The Lifecycle Company Met dit whitepaper lichten we de sturende processen uit het BiSL-model nader toe en laten we zien hoe jaarplannen

Nadere informatie

Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II

Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II Hoofdindeling: Leidraden Opgesteld door: Commissie Enterprise Risk Management (ERM) Vastgesteld door: Commissie Enterprise Risk Management (ERM)

Nadere informatie

Voorwoord 13. Ten geleide 15. Over de auteurs 19. Deel 1 Het pensioensysteem in Nederland 23

Voorwoord 13. Ten geleide 15. Over de auteurs 19. Deel 1 Het pensioensysteem in Nederland 23 Inhoud Voorwoord 13 Ten geleide 15 Over de auteurs 19 Deel 1 Het pensioensysteem in Nederland 23 1 Het pensioensysteem in Nederland 25 1.1 Inleiding 25 1.2 De historische context van pensioen 26 1.3 Pensioen

Nadere informatie

Hans de Jonge 29 oktober2009

Hans de Jonge 29 oktober2009 Hans de Jonge 29 oktober2009 Strategische doelen Rendement Risico s Monitoring en verantwoording Risico- en lifecycle management Veroudering & lifecycle Besluitvorming en prioritering Operationele werkzaamheden

Nadere informatie

Verklaring van Beleggingsbeginselen. Joachim Aelvoet CBFA

Verklaring van Beleggingsbeginselen. Joachim Aelvoet CBFA Verklaring van Beleggingsbeginselen Joachim Aelvoet CBFA 17 maart 2011 Onderzoek 29 IBP's +/- 4,5 miljard euro vermogen +/- 100.000 aangeslotenen methode: eerste analyse individueel gesprek conclusies

Nadere informatie

voor de beleggingscommissie van Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen (hierna: SPV).

voor de beleggingscommissie van Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen (hierna: SPV). REGLEMENT BELEGGINGSCOMMISSIE voor de beleggingscommissie van Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen (hierna: SPV). Artikel 1 Vaststelling en reikwijdte Dit reglement geeft, in aanvulling op de statuten,

Nadere informatie

OPERATIONEEL RISKMANAGEMENT. Groningen, maart 2016 Wim Pauw

OPERATIONEEL RISKMANAGEMENT. Groningen, maart 2016 Wim Pauw OPERATIONEEL RISKMANAGEMENT Groningen, maart 2016 Wim Pauw Risicomanagement Risicomanagement is steeds meer een actueel thema voor financiële beleidsbepalers, maar zij worstelen vaak met de bijbehorende

Nadere informatie

Concept Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Bedrijfspensioenfonds voor de Koopvaardij

Concept Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Bedrijfspensioenfonds voor de Koopvaardij Concept Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Bedrijfspensioenfonds voor de Koopvaardij Deze Verklaring inzake de beleggingsbeginselen ( Verklaring ) beschrijft op beknopte wijze de uitgangspunten

Nadere informatie

STANDAARDPENSIOENFONDS

STANDAARDPENSIOENFONDS STANDAARDPENSIOENFONDS Alternatieve oplossing voor het continuïteitsvraagstuk 1 februari 2014 Toenemende druk bij pensioenfondsen FD 20-3-2013 2 Het continuïteitsvraagstuk Continuïteitvraagstuk pensioenfondsen

Nadere informatie

Verklaring inzake beleggingsbeginselen. Stichting Personeelspensioenfonds APG

Verklaring inzake beleggingsbeginselen. Stichting Personeelspensioenfonds APG Verklaring inzake beleggingsbeginselen Stichting Personeelspensioenfonds APG PPF APG Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie: juni 2015 1. Inleiding De verklaring beschrijft de door het bestuur vastgestelde

Nadere informatie

AG8! Derivatentheorie Les7! Hedging in de praktijk. 28 oktober 2010

AG8! Derivatentheorie Les7! Hedging in de praktijk. 28 oktober 2010 AG8! Derivatentheorie Les7! Hedging in de praktijk 28 oktober 2010 1 Agenda Rente Hedge Aandelen Hedge Garantie product 2 Rente Hedge 3 Rentegevoeligheid Waarde van toekomstige kasstromen zijn gevoelig

Nadere informatie

AG8! Derivatentheorie Les7! Hedging in de praktijk. 28 oktober 2010

AG8! Derivatentheorie Les7! Hedging in de praktijk. 28 oktober 2010 AG8! Derivatentheorie Les7! Hedging in de praktijk 28 oktober 2010 1 Agenda Rente Hedge Aandelen Hedge Garantie product 2 Rente Hedge 3 Rentegevoeligheid Waarde van toekomstige kasstromen zijn gevoelig

Nadere informatie

Programma Leergang Besturen van een Pensioenfonds

Programma Leergang Besturen van een Pensioenfonds Programma Leergang Besturen van een Pensioenfonds Locatie: Woudschoten Conferentiecentrum te Zeist Module 1 Wetgeving en beleid Dag 1: donderdag 3 april 2014 09.00 09.30 uur Ontvangst 09.30 10.00 uur Inleiding

Nadere informatie

IPFOS. Bestuurders Conferentie. De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal risico Jos Berkemeijer, Managing Partner Symetrics

IPFOS. Bestuurders Conferentie. De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal risico Jos Berkemeijer, Managing Partner Symetrics IPFOS Bestuurders Conferentie De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal risico Jos Berkemeijer, Managing Partner Symetrics De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal

Nadere informatie

(10 spatie s) voette kst wijzig en via Invoeg en Kopte kst en voette kst

(10 spatie s) voette kst wijzig en via Invoeg en Kopte kst en voette kst Klantn 13 juni 1 aam 2013 (10 spatie s) voette kst wijzig en via Invoeg en Kopte kst en voette kst AGENDA 01 02 03 04 05 06 07 08 E-learning Solvency II Samenwerking Waarom een E-learning Solvency II Inhoud

Nadere informatie

Januari 2015, Birgitte van Hoesel. In dialoog met u over wat ons bindt

Januari 2015, Birgitte van Hoesel. In dialoog met u over wat ons bindt Januari 2015, Birgitte van Hoesel In dialoog met u over wat ons bindt Onze omgeving in historisch perspectief 2 Challenge om verandering te realiseren 3 Missie en risicostrategie 4 WSW-missie WSW draagt

Nadere informatie

Strategisch Financieel Management Herstructureringen & M&A Strategieën

Strategisch Financieel Management Herstructureringen & M&A Strategieën Strategisch Financieel Management Herstructureringen & M&A Strategieën (Prof. N. Dewaelheyns) Voorbeeld-examenvragen Voorbeeld waar/vals stellingen Leg kort uit waarom de volgende stellingen waar of niet

Nadere informatie

Beleggingsovertuigingen

Beleggingsovertuigingen Beleggingsovertuigingen Inhoudsopgave 1 Beleggingsovertuigingen bpfbouw 1.1 Inleiding 1.2 Beleggingsovertuigingen t.a.v. Financiële Markten 1.3 Beleggingsovertuigingen t.a.v. de portefeuille en instrumenten

Nadere informatie

PERSBERICHT. Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro

PERSBERICHT. Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro PERSBERICHT Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro Op 19 oktober 2008 is bekend gemaakt dat ING haar kapitaal verder heeft versterkt met behulp van de Nederlandse overheid. De solvabiliteit,

Nadere informatie

Nieuwe solvabiliteitsrichtlijnen DNB vanaf 2009

Nieuwe solvabiliteitsrichtlijnen DNB vanaf 2009 Nieuwe solvabiliteitsrichtlijnen DNB vanaf 2009 Ontwikkelde oplossingen voor FOV-leden Out of the box actuaries and risk professionals 1 INTRODUCTIE In 2012 worden op Europese schaal nieuwe solvabiliteitseisen

Nadere informatie

Onderbouwing van de rendementsverwachtingen 2014

Onderbouwing van de rendementsverwachtingen 2014 Onderbouwing van de rendementsverwachtingen 2014 Portfolio Management Ostrica BV Januari 2014 Rendementsverwachtingen Ostrica 2014 In dit document wordt een onderbouwing gegeven van de rendementsverwachtingen

Nadere informatie

Workshop Riskmanagement & Governance van beleggen VIIP congres. Amstelveen, 17 april 2012

Workshop Riskmanagement & Governance van beleggen VIIP congres. Amstelveen, 17 april 2012 Workshop Riskmanagement & Governance van beleggen VIIP congres Amstelveen, 17 april 2012 Agenda 1. Ontwikkelingen risicobeheersing beleggingen 2. DNB bevindingen en toezichtthema s 2012 3. Maatregelen

Nadere informatie

WELKOM namens Stichting Pensioenfonds KAS BANK

WELKOM namens Stichting Pensioenfonds KAS BANK WELKOM namens Stichting Pensioenfonds KAS BANK Amsterdam, 31 mei 2011 Agenda 1. Opening en voorstellen leden van het bestuur 2. Mededelingen van de voorzitter 3. Notulen deelnemersvergadering 1 oktober

Nadere informatie

Renterisico Scan. Een second opinion voor pensioenfondsen. met betrekking tot hun rente afdekkingsbeleid. For professional investors

Renterisico Scan. Een second opinion voor pensioenfondsen. met betrekking tot hun rente afdekkingsbeleid. For professional investors Renterisico Scan Een second opinion voor pensioenfondsen met betrekking tot hun rente afdekkingsbeleid For professional investors 1 Onderwerpen > Waarom deze Scan? > Hoe werkt het? > Contact over de scan

Nadere informatie

Consultantsspecial. Keuzevrijheid centraal bij upgrade SAF-fondsen

Consultantsspecial. Keuzevrijheid centraal bij upgrade SAF-fondsen Nummer 2 juni 9 Corporate & Institutional Clients Consultantsspecial Keuzevrijheid centraal bij upgrade SAFfondsen 1. Introductie Het is niemand ontgaan dat het afgelopen jaar (8) een zeer zwaar jaar is

Nadere informatie

2013: de uitdaging blijft

2013: de uitdaging blijft 2013: de uitdaging blijft 2013: Het jaar van de slang Aan de andere kant van het spectrum in de dierenriem is de slang het symbool van yin energie (koel / wijfje). De slang is een wijs teken, dat raadselachtig

Nadere informatie