Vastgoed in ALM context
|
|
- Rebecca Cools
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vastgoed in ALM context april 2010
2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Nieuw uitgevoerde ALM analyses Huidige economische basisset Direct OG in goed gespreide portefeuille Beursgenoteerd vastgoed Internationale diversificatie Leverage in niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen Impact introductie nieuwe ESG Conclusies
3 1 Inleiding In dit rapport wordt de toegevoegde waarde van vastgoed in een ALM context beschreven, vanuit het gezichtspunt van pensioenfondsen. De resultaten worden gepresenteerd van nieuw uitgevoerde analyses op basis van de nieuwste economische basissets van Ortec Finance. Er wordt ingegaan op zaken als beursgenoteerd versus niet-beursgenoteerd vastgoed, de invloed van leverage en internationale diversificatie. Er zal niet uitgebreid worden stilgestaan bij de optimalisatie van sector en regio allocatie binnen vastgoedbeleggingen. Ortec Finance datum 3/17
4 2 Nieuw uitgevoerde ALM analyses 2.1 Huidige economische basisset Voor het uitvoeren van een aantal aanvullende analyses op basis van de nieuwste economische basissets is uitgegaan van een voorbeeld pensioenfonds met een initiële dekkingsgraad van 110%. De indexatie van de rechten is voorwaardelijk. Bij een dekkingsgraad van minimaal 120% wordt geïndexeerd. Bij een dekkingsgraad boven de 140% wordt achterstallige indexatie ingehaald. Er wordt uitgegaan van een kostendekkende premie. De aandelenportefeuille bestaat voor 50% uit aandelen Europa, 35% USA, 10% Japan en 5% emerging markets. De obligatieportefeuille betreft eurozone staatsobligaties met looptijden tussen de 1 en 20 jaar en een gemiddelde duration van 5 jaar. Met behulp van swaps wordt het verschil in duration tussen de obligatieportefeuille en de nominale verplichtingen gematched. In de base case wordt gestart met direct vastgoed zonder leverage op basis van de ROZ/IPD NL index. De ALM resultaten op basis van de gemiddelde nominale marktwaarde dekkingsgraad (horizontale as, te maximaliseren) en de kans op een dekkingstekort (verticale as, te minimaliseren) zijn samengevat in Figuur 3. Het pensioenfonds streeft er hierbij naar om zover mogelijk rechtsonder in de grafiek te zitten (maximaal rendement bij minimaal risico). Figuur 3: Direct ongeleveraged vastgoed (geel) t.o.v. aandelen (rood) en obligaties (groen) op basis van nominale dekkingsgraden Nominaal dekkingsgraadrisico komende 20 jaar 60% aandelen 40% aandelen 20% aandelen 80% aandelen Allocatie in vastgoed van 0% naar 25% in stappen van 5% ten koste van obligaties 100% aandelen 20% vastgoed 0% aandelen Gemiddelde nominale dekkingsgraad komende 20 jaar Te zien is dat bij een gegeven percentage belegd in aandelen, het optimaal is om 25% te beleggen in direct vastgoed. Hoeveel dit pensioenfonds in aandelen kan beleggen hangt af van wat ze als maximaal acceptabele kans op een dekkingstekort hebben gedefinieerd. Momenteel wordt er weer gediscussieerd of er niet beter gekeken zou kunnen worden naar de reële in plaats van de nominale dekkingsgraad. Op basis van de reële dekkingsgraad zien de ALM resultaten er uit als in Figuur 4. Ortec Finance datum 4/17
5 Figuur 4: Direct ongeleveraged vastgoed (geel) t.o.v. aandelen (rood) en obligaties (groen) op basis van reële dekkingsgraden Reëel dekkingsgraadrisico komende 20 jaar 80% aandelen 100% aandelen 60% aandelen 20% vastgoed 20% aandelen 0% aandelen 40% aandelen Allocatie in vastgoed van 0% naar 25% in stappen van 5% ten koste van obligaties Gemiddelde reële dekkingsgraad komende 20 jaar De conclusies zijn grotendeels gelijk aan die in een nominale context. Alleen is nu bij een allocatie van 20% in aandelen te zien dat het dekkingsgraad risico licht toeneemt als er meer dan 20% wordt belegd in direct vastgoed. De portefeuille met het laagste nominale dekkingsgraad risico bevat 95% obligaties en 5% direct vastgoed. Dit is echter wel een portefeuille met een hoge gemiddelde premie, de grootste kans op indexatiekorting en de laagste gemiddelde koopkracht voor niet-actieven. De laagste premie is te vinden bij een allocatie van 20% in aandelen en 25% in direct vastgoed, maar deze portefeuille heeft nog steeds een zeer grote kans op indexatiekorting en een lage gemiddelde koopkracht voor nietactieven. De hoogste gemiddelde koopkracht voor niet-actieven wordt behaald als er 100% belegd wordt in aandelen. Dit gaat dan wel weer ten koste van een hoge premie. 2.2 Direct OG in goed gespreide portefeuille Bovenstaande analyse is gebaseerd op slechts drie beleggingscategorieën: aandelen, Euro-obligaties en direct vastgoed. Naast direct vastgoed zijn er echter ook andere zogenaamde alternatives die (deels) net als direct vastgoed een lage correlatie hebben met andere beleggingscategorieën en (soms) een positieve correlatie met inflatie. Daarom is ook gekeken naar de toegevoegde waarde van direct vastgoed in een meer gespreide portefeuille met andere alternatives. Hierbij is gerekend met de volgende portefeuillesamenstellingen: Categorie Allocatie aandelen hoog Allocatie aandelen laag Credits (BBB-rating en hoger) 11% 11% High Yields (BB-rating en lager) 2% 2% Private Equity 5% 5% Hedge Funds FoF 5% 5% Beursgenoteerd OG Europa 5% 5% Aandelen wereldwijd 30% 16% Emerging market debt 2% 1% Ortec Finance datum 5/17
6 De samenstelling van de aandelenportefeuille is vergelijkbaar met die in de vorige paragraaf. Het resterende percentage wordt verdeeld over Euro-obligaties en direct vastgoed (zwart in de nieuwe bollen). Figuur 5: Direct ongeleveraged vastgoed in een goed gespreide portefeuille, op basis van nominale dekkingsgraden Nominaal dekkingsgraadrisico komende 20 jaar 40% aandelen 20% aandelen Gespreid aandelen hoog 0% aandelen Gespreid aandelen laag Allocatie in vastgoed van 5% naar 25% in stappen van 5% ten koste van obligaties Gemiddelde nominale dekkingsgraad komende 20 jaar In Figuur 5 is duidelijk te zien, dat een beter gediversificeerde portefeuille tot lagere risico s leidt bij een hoger rendement. De toegevoegde waarde van direct vastgoed verandert echter niet wezenlijk. Ook in een portefeuille met andere alternatives loont het om redelijk wat direct vastgoed toe te voegen ten koste van obligaties. In de portefeuille met 16% aandelen is het risico minimaal bij 20% direct vastgoed. Dit is ook de portefeuille met de laagste gemiddelde premie van alle tot nu toe geanalyseerde portefeuilles. Bij 30% aandelen geeft 25% in direct vastgoed de laagste risico s (maar deze zijn wel hoger dan bij 16% aandelen). In reële termen is een vergelijkbaar beeld te zien. Alleen is variant met het minimale risico bij 16% aandelen nu de portefeuille met 15% direct vastgoed. Zie Figuur 6. Ortec Finance datum 6/17
7 Figuur 6: Direct ongeleveraged vastgoed in een goed gespreide portefeuille, op basis van reële dekkingsgraden Reëel dekkingsgraadrisico komende 20 jaar 40% aandelen Gespreid aandelen hoog 20% aandelen 0% aandelen Gespreid aandelen laag Allocatie in vastgoed van 5% naar 25% in stappen van 5% ten koste van obligaties Gemiddelde reële dekkingsgraad komende 20 jaar Geconcludeerd kan worden dat direct vastgoed zonder leverage een grote toegevoegde waarde heeft en dat ook in een goed gediversificeerde portefeuille een significante allocatie van 15%-25% te rechtvaardigen is. De exacte allocatie zal hierbij ook afhangen van het maximaal acceptabele dekkingsgraad risico en het belang dat het bestuur van het fonds hecht aan de premie en aan het behoud van de koopkracht van niet-actieven. Ortec Finance datum 7/17
8 2.3 Beursgenoteerd vastgoed Als ook in het meegeleverde rapport Trends vastgoed bij pensioenfondsen wordt aangegeven, hebben de meeste pensioenfondsen het beheer van vastgoed afgestoten. Omdat ook liquiditeit een (steeds) belangrijke(re) rol speelt, is het logisch om te kijken naar beursgenoteerd vastgoed als alternatief. De toegevoegde waarde van beursgenoteerd vastgoed is in een ALM context echter veel kleiner dan direct niet-geleveraged vastgoed. Dit blijkt ook uit de hier uitgevoerde analyse, waarbij direct vastgoed is vervangen door Europese vastgoedaandelen (GPR Europa). Zowel op basis van nominale (zie Figuur 7) als van reële dekkingsgraden (zie Figuur 8) is meer dan 5% beleggen in beursgenoteerd vastgoed niet efficiënt. Alleen als het pensioenfonds bereid is om zeer risicovol te beleggen kan deze allocatie richting 10-15%. Deze risicovolle portefeuilles leiden wel tot een hoge dekkingsgraad, maar ook tot een hoge en volatiele premie, een hoog dekkingsgraad risico, maar ook een grotere kans op koopkrachtbehoud voor niet-actieven. Figuur 7: Beursgenoteerd vastgoed (geel) t.o.v. aandelen (rood) en obligaties (groen) op basis van nominale dekkingsgraden Nominaal dekkingsgraadrisico komende 20 jaar 25% OG 20% OG Meer gewone aandelen, minder obligaties in stappen van 20% 15% OG 100% aandelen 10% OG 5% OG 100% obligaties Gemiddelde nominale dekkingsgraad komende 20 jaar Ortec Finance datum 8/17
9 Figuur 8: Beursgenoteerd vastgoed (geel) t.o.v. aandelen (rood) en obligaties (groen) op basis van reële dekkingsgraden Reëel dekkingsgraadrisico komende 20 jaar Meer gewone aandelen, minder obligaties in stappen van 20% 100% aandelen 25% OG 20% OG 15% OG 10% OG 5% OG Gemiddelde reële dekkingsgraad komende 20 jaar Ortec Finance datum 9/17
10 2.4 Internationale diversificatie Bovenstaande analyses waren steeds op basis van de ROZ/IPD NL index. Er zijn echter meer landen waar pensioenfondsen in vastgoed (kunnen) beleggen. Diversificatie heeft als voordeel dat het risico kan worden gereduceerd doordat internationale vastgoedrendementen niet perfect gecorreleerd zijn. Internationale diversificatie kan echter ook een negatief effect, bijvoorbeeld hebben doordat in sommige landen (bijvoorbeeld UK) de vastgoedrendementen veel volatieler zijn dan in Nederland. In deze paragraaf wordt bekeken wat de toegevoegde waarde is van internationale diversificatie door binnen direct vastgoed niet 100% te alloceren in Nederlands vastgoed, maar slechts 40% en daarnaast 30% in de UK en 30% in de US, waarbij de valutarisico s volledig zijn gehedged. Deze landen zijn gekozen omdat hiervoor lange rendementsreeksen beschikbaar zijn. Voor de meeste andere landen is te weinig historische data beschikbaar om deze zomaar mee te kunnen nemen. In fase 2 zal wel in meer detail naar andere landen worden gekeken. In Figuur 9 wordt 100% in Nederlands vastgoed vergeleken met een mix van NL, UK en US voor respectievelijk 10% en 20% belegd in direct vastgoed. De verschillen tussen deze twee mixen blijken verwaarloosbaar te zijn. De voor- en nadelen wegen dus tegen elkaar op. Figuur 9: Puur NL portefeuille versus mix NL-US-UK, nominale dekkingsgraden Nominaal dekkingsgraadrisico komende 20 jaar 10% OG 20% OG 10% mix 10% NL 20% mix 20% NL 20% NL 20% mix 10% NL 10% mix Gemiddelde nominale dekkingsgraad komende 20 jaar Ortec Finance datum 10/17
11 2.5 Leverage in niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen Doordat bijna alle pensioenfondsen zijn gestopt met vastgoed in eigen beheer, en door de geringe toegevoegde waarde van beursgenoteerd vastgoed, zijn pensioenfondsen ook gaan investeren in niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen. Een groot verschil tussen deze fondsen en het in eigen beheer houden van vastgoed is de aanwezigheid van leverage. Om het effect van leverage te laten zien is aan de internationaal gediversificeerde portefeuille van de vorige paragraaf leverage toegevoegd. Hierbij zijn twee leverage niveaus onderscheiden: 25% en 50%. Aangenomen is dat de leverage voor 50% kort is gefinancierd en voor 50% lang. Voor het fonds met een leverage van 25% gaan we uit van een credit spread van 150 basispunten boven staat met een standaarddeviatie van 75 basispunten. Voor het fonds met een leverage van 50% wordt uitgegaan van een credit spread van 200 basispunten met een standaarddeviatie van 100. In beide gevallen wordt een correlatie van -0,7 verondersteld tussen de spread en de direct vastgoed reeks van het betreffende land. Bij hoge vastgoedrendementen is de spread dus gemiddeld lager dan bij lage of negatieve vastgoed vastgoedrendementen. Bij 25% leverage zijn de verschillen nog niet heel groot vergeleken met vastgoed beleggen zonder leverage. Zie Figuur 10. Bij gebruik van nominale dekkingsgraden is alleen in een portefeuille met 20% geleveraged vastgoed gecombineerd met maximaal 20% aandelen een duidelijk verhoogd risico te zien als gevolg van de leverage. Deze varianten zijn inefficiënt vergeleken met varianten met vastgoed zonder leverage. Zonder aandelen heeft direct vastgoed met leverage in dit geval zelfs weinig toegevoegde waarde ten opzichte van een portefeuille zonder vastgoed. Beleggen in vastgoedfondsen met leverage levert een iets lagere maar wel volatielere premie op. Ortec Finance datum 11/17
12 Figuur 10: Effect van 25% leverage bij 10% (roze lijnen en cirkels) en 20% (donkerblauw) OG t.o.v. portefeuilles zonder leverage Nominaal dekkingsgraadrisico komende 20 jaar 10% OG, 20% aandelen 20% OG, 20% aandelen 20% OG, 0% aandelen 10% OG, 0% aandelen Gemiddelde nominale dekkingsgraad komende 20 jaar Met 50% leverage blijven de portefeuilles met 10% direct vastgoed het nog vrij goed doen, zolang er ook ten minste 20% aandelen in de portefeuille zit. Zie Figuur 11. Bij 20% direct vastgoed doet de portefeuille zonder aandelen het zelfs slechter dan portefeuilles zonder vastgoed. En de portefeuille met 20% aandelen en 20% vastgoed is qua risico-rendement profiel vergelijkbaar met een portefeuille met 30% aandelen en 10% vastgoed zonder leverage. In het hogere risico segment voegt leverage duidelijk wel iets toe. Alleen voor pensioenfondsen die weinig risico-avers zijn, is 20% beleggen in niet-beursgenoteerd vastgoed met 50% leverage interessant. Bij nog hogere leverage percentages zal het verschil uiteraard alleen maar groter worden. Boodschap is dus: niet te veel leverage toevoegen. Figuur 11: Effect van 50% leverage bij 10% (roze lijnen en cirkels) en 20% (donkerblauw) OG t.o.v. portefeuilles zonder leverage Nominaal dekkingsgraadrisico komende 20 jaar 10% OG, 20% aandelen 20% OG, 20% aandelen 20% OG, 0% aandelen 10% OG, 0% aandelen Gemiddelde nominale dekkingsgraad komende 20 jaar Ortec Finance datum 12/17
13 Bovenstaande analyse gaat er van uit dat het vastgoedfonds met leverage een vastgoedportefeuille die vergelijkbaar is met de gebruikte landelijke index (ROZ/IPD NL, IPD UK, NCREIF US). Dit zal voor core fondsen nog wel gelden. De vraag is, of deze benchmarks nog wel realistisch zijn voor meer opportunistisch opererende fondsen. Dit vormt een extra risico voor pensioenfondsen. Ortec Finance datum 13/17
14 2.6 Impact introductie nieuwe ESG In de tweede helft van 2010 zal de nieuwe Economische Scenario Generator worden uitgerold. De huidige ESG zal de komende tijd worden uitgefaseerd. Voor de achtergrond van de nieuwe ESG wordt verwezen naar het document Eigenschappen basissets Ortec Finance. In deze paragraaf zal alleen worden geanalyseerd of de uitkomsten uit paragraaf 3.1 wezenlijk veranderen als de nieuwe ESG wordt gebruikt in plaats van de huidige, oude ESG. In onderstaande figuren 13 en 14 is te zien dat de dekkingsgraadrisico s bij gebruik van de nieuwe ESG over de hele linie lager zijn, maar dat verder de relatieve positie van de verschillende beleggingsmixen niet is veranderd. De conclusies uit de voorgaande paragrafen blijven dus staan. Figuur 13: Direct ongeleveraged vastgoed (geel) t.o.v. aandelen (rood) en obligaties (groen) op basis van nominale dekkingsgraden, nieuwe ESG Nominaal dekkingsgraadrisico komende 20 jaar 80% aandelen 100% aandelen 40% aandelen 60% aandelen 20% aandelen 20% vastgoed Allocatie in vastgoed van 0% naar 25% in stappen van 5% ten koste van obligaties 0% aandelen Gemiddelde nominale dekkingsgraad komende 20 jaar Ortec Finance datum 14/17
15 Figuur 14: Direct ongeleveraged vastgoed (geel) t.o.v. aandelen (rood) en obligaties (groen) op basis van reële dekkingsgraden, nieuwe ESG Reëel dekkingsgraadrisico komende 20 jaar 80% aandelen 100% aandelen 60% aandelen 20% vastgoed 40% aandelen Allocatie in vastgoed van 0% naar 25% in stappen van 5% ten koste van obligaties 0% aandelen 20% aandelen Gemiddelde reële dekkingsgraad komende 20 jaar Ortec Finance datum 15/17
16 3 Conclusies Op basis van bovenstaande analyse kunnen een aantal conclusies worden getrokken: 1. Zonder leverage heeft direct, niet-beursgenoteerd, vastgoed een duidelijke toegevoegde waarde in een ALM context. Allocaties tot maximaal 20-25% in direct vastgoed zijn optimaal. Deze conclusie geldt zowel voor Nederlands direct vastgoed als voor een internationaal gediversificeerde mix van West Europa en Noord Amerika. 2. Hoe meer leverage er toegevoegd wordt aan een niet-beursgenoteerd vastgoedfonds, hoe geringer de toegevoegde waarde van dit fonds in een ALM context. Bij 25% leverage blijft niet-beursgenoteerd vastgoed nog een duidelijke toegevoegde waarde hebben, bij 50% leverage is de toegevoegde waarde al duidelijk minder. Dus hoe meer leverage hoe lager de optimale allocatie in een niet-beursgenoteerd vastgoedfonds. 3. Buiten Nederland zijn er weinig vastgoedfondsen met geen of weinig leverage beschikbaar. Als er belegd wordt in fondsen met leverage, dan alleen in core fondsen die beleggen in stabiele, ontwikkelde landen. Dit zijn met name Noord Amerika en landen in Noord West Europa exclusief Engeland en Ierland. Opportunistische fondsen met hoge leverage die beleggen in emerging markets zijn uit den boze. 4. Beursgenoteerd vastgoed heeft minder toegevoegde waarde ten opzichte van aandelen dan niet-beursgenoteerd vastgoed. De correlatie met aandelen is hoog, en met direct vastgoed laag. Beursgenoteerde aandelen leveren dan ook minder diversificatievoordelen op. Allocaties tot maximaal 5-10% in beursgenoteerd vastgoed zijn optimaal. De uiteindelijke keuze van een asset allocatie door een pensioenfonds hangt af van veel factoren. De samenstelling van het fonds (jong of grijs), de flexibiliteit in de pensioenregeling (mogelijkheden om premie te variëren, al dan niet voorwaardelijke indexatie, bereidheid sponsor om bij te storten,...), de mate van risico aversie, de houding van DNB, enzovoorts. Daarnaast zijn er specifiek met betrekking tot niet-beursgenoteerd vastgoed een aantal redenen waarom veel pensioenfondsen minder in deze asset categorie beleggen dan wat uit een ALM studie volgt, zoals: Slecht imago vastgoedsector; Ontbreken van voldoende beleggingsmogelijkheden met weinig leverage; Intransparantie; Concentratierisico; Illiquiditeit niet genoteerd vastgoed; Ieder fonds zal hierbij zijn eigen afwegingen moeten maken voor wat betreft het belang van bovenstaande punten en de consequenties voor de allocatie in vastgoed. Ortec Finance datum 16/17
17
Alternatives vanuit een ALM perspectief
Alternatives vanuit een ALM perspectief Inleiding Het doel van een ALM studie is om tot een integraal premie-, indexatie- en beleggingsbeleid te komen. Onder beleggingsbeleid werd, tot een aantal jaren
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011
Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 April 2011 ING Investment Management / ICS Inleiding Jaarlijks stelt het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg (Huntsman)
Nadere informatieVastgoedbeleggingsresultaten van Nederlandse pensioenfondsen: internationale diversificatie stelt teleur
Vastgoedbeleggingsresultaten van Nederlandse pensioenfondsen: internationale diversificatie stelt teleur Veel Nederlandse pensioenfondsen hebben in de afgelopen jaren hun vastgoedportefeuilles opnieuw
Nadere informatieAdvies Commissie Parameters
Advies Commissie Parameters Voorstel tot herziening van verwachte rendementen Sprenkels&Verschuren Maart 2014 Copyright 2014 Sprenkels & Verschuren. Geen enkele reproductie van het document of een deel
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Ballast Nedam
Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering Arthur van der Wal Nieuwegein, 28 september 2006 Agenda < Huidig Mandaat bij ING IM < Performance, Beleid en Vooruitzichten < Financieel Toetsingskader
Nadere informatieDe toekomstbestendigheid van de vastgoedallocatie in de portefeuille IVBN / VBA / IPD vastgoedcongres, 1 oktober 2013, Nyenrode
De toekomstbestendigheid van de vastgoedallocatie in de portefeuille IVBN / VBA / IPD vastgoedcongres, 1 oktober 2013, Nyenrode Drs. ing. Norbert Bol Drs. Tjeerd Tromp Agenda 2 Introductie onderzoek Norbert
Nadere informatieKwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM
Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind maart 2017 is 112,6% en is gestegen ten opzichte
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting:
Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 105,7% naar 110,5%; De beleidsdekkingsgraad
Nadere informatieVastgoed in de portefeuille van een pensioenfonds. Rob Courtens, vastgoedstrateeg - Blue Sky Group 10 oktober 2017
Vastgoed in de portefeuille van een pensioenfonds Rob Courtens, vastgoedstrateeg - Blue Sky Group 10 oktober 2017 Inhoudsopgave 1. Strategische Asset Allocatie bij BSG 2. Diversificatie binnen de vastgoedportefeuille
Nadere informatieRapport Triple A - Risk Finance B.V. terzake Vergelijking pensioenproduct met de markt voor
Rapport Triple A - Risk Finance B.V. terzake Vergelijking pensioenproduct met de markt voor Zwitserleven N.V. Inhoudsopgave 1. Management samenvatting...1 2. Zwitserleven DC Product...2 3. Beschrijving
Nadere informatieSamenvatting. Analyses. Kostendekkende premie
Samenvatting Op 14 juli 2015 heeft DNB aangekondigd dat zij de berekeningsmethodiek van de Ultimate Forward Rate (UFR), welke onderdeel vormt van de rekenrente waarmee pensioenfondsen hun verplichtingen
Nadere informatieFlexibel Spaarpensioen Stichting GE Pensioenfonds
Worksheet A Factsheets Fondsen Flexibel Spaarpensioen Stichting GE Pensioenfonds Datum: ultimo juni 2009 In het kader van het Flexibel Spaarpensioen zijn door uw pensioenfonds 8 fondsen geselecteerd, waarin
Nadere informatieVastgoed in de portefeuilles van Nederlandse institutionele beleggers
Vastgoed in de portefeuilles van Nederlandse institutionele beleggers ASRE Talent Seminar Marco Mosselman Juni 2014 Institutioneel vastgoed (31-12-2011) Totaal belegd vermogen Waarvan vastgoed Pensioenfondsen
Nadere informatieDEKKINGSGRAADSJABLOON PER 1 JANUARI 2009 & TOELICHTING HOREND BIJ HET HERSTELPLAN BPF BOUW
BIJLAGE: DEKKINGSGRAADSJABLOON PER 1 JANUARI 2009 & TOELICHTING HOREND BIJ HET HERSTELPLAN BPF BOUW 25 JUNI 2009 Bijlage bij Herstelplan BPF Bouw 25 juni 2009: Dekkingsgraadsjabloon per 1 januari 2009
Nadere informatieSTICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND. Performancevergelijking PCN - ABP februari 2017
STICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND Performancevergelijking PCN - ABP 2011-2015 24 februari 2017 Inhoud Uitgangspunten Risicohouding Vergelijking strategisch beleggingsbeleid Performancevergelijking
Nadere informatieNieuwe inzichten voor ALM analyse naar aanleiding van de krediet crisis
Nieuwe inzichten voor ALM analyse naar aanleiding van de krediet crisis Peter Vlaar Hoofd ALM modellering APG VBA ALM congres 5 november 2009 Agenda Karakteristieken van de kredietcrisis? Hoe kunnen we
Nadere informatieRendement in een laagrentende omgeving
Rendement in een laagrentende omgeving FIN bijeenkomst, 9 april 2015 Hendrik Zonnenberg (Multifund B.V.) Inhoud Lage verwachte lange termijn rendementen 3 Implicaties laag renderende omgeving 6 Impact
Nadere informatieRisico pariteit -1- 1 Aandelen Wereldwijd Ontwikkelde Markten - MSCI World Index MSCI Daily Net TR World Euro, Aandelen Wereldwijd
Risico pariteit Risico pariteit is een techniek die wordt ingezet om de risico s in een beleggingsportefeuille te reduceren. Sinds 2008 heeft risico pariteit om drie redenen veel aandacht gekregen: 1.
Nadere informatieVan ALM naar beleggingsbeleid
Van ALM naar beleggingsbeleid IIR Seminar Professioneel Risicomanagement voor Pensioenfondsen November 26, 2007 ORTEC bv P.O. Box 4074 3006 AB Rotterdam Tel. 010 498 6660 Fax. 010 498 6667 info@ortec.nl
Nadere informatieOp de voordracht van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van [[Datum openlaten]], nr. [[nr invullen]],;
Ontwerpbesluit van [[ ]] tot wijziging van het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen in verband met vaststelling van de parameters vanaf 2015 Op de voordracht van de Staatssecretaris van Sociale
Nadere informatieJaarlijks gemiddeld Cumulatief vanaf 1970 2008 Q2 2008 Q1 2008 Q4 2007 Q3 2007 Q2 2007 Dekkingsgraad (kwartaalultimo) 143% 137% 148% 153% 153%
Kwartaalbericht 2e kwartaal 2008 Dekkingsgraad op 143% Rendement 0,2% in tweede kwartaal Belegd vermogen 86,3 miljard Klein positief resultaat in moeilijke markt In het tweede kwartaal is een totaalrendement
Nadere informatieAls de Centrale Banken het podium verlaten
Als de Centrale Banken het podium verlaten Als de centrale banken het toneel verlaten 1. Zichtbaar economisch herstel 2. Het restprobleem 3. Onbekend terrein 4. Wat betekent dit voor asset allocatie? Zichtbaar
Nadere informatie2013: de uitdaging blijft
2013: de uitdaging blijft 2013: Het jaar van de slang Aan de andere kant van het spectrum in de dierenriem is de slang het symbool van yin energie (koel / wijfje). De slang is een wijs teken, dat raadselachtig
Nadere informatieAfdekken van inflatie risico s. Jan Bertus Molenkamp
Afdekken van inflatie risico s Jan Bertus Molenkamp Utrecht, 30 oktober 2008 Waar maken we ons druk over? De kredietcrisis brengt de Nederlandse pensioenfondsen naar nominale dekkingstekorten De verwachte
Nadere informatieKeuzeformulier beleggingsfondsen Pensioenen
De Verzekeringen Stadsring 15, postbus 42 3800 AA Amersfoort Tel. (033) 464 29 11 Fax (033) 464 29 30 Keuzeformulier beleggingsfondsen Pensioenen (is alleen te gebruiken voor pensioencontracten ingegaan
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal 2014-1 oktober 2014 t/m 31 december 2014
Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Vierde kwartaal 2014-1 oktober 2014 t/m 31 december 2014 Samenvatting: dalende euro en dalende rente Nominale dekkingsgraad gedaald van 117,4% naar 115,1%
Nadere informatiePODIUM 8. ProBeleggen Symposium VOC Fonds Rob Stuiver
PODIUM 8 ProBeleggen Symposium 2018 VOC Fonds Rob Stuiver Ondernemend beleggen: VOC Fonds Rob Stuiver Amsterdam, 8 juni 2018 Uw spreker van vanmiddag Rob Stuiver Fund Manager VOC Fonds Blogger VOCbeleggen.nl
Nadere informatieToelichting beleggingsbeleid Triodos Bank Private Banking
Toelichting beleggingsbeleid Triodos Bank Private Banking Heeft u vragen? Neemt u dan telefonisch contact op met Triodos Bank Private Banking via 030 693 65 05. Of stuur een e-mail naar private.banking@triodos.nl.
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM 1. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting:
Kwartaalbericht Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM 1 Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De beleidsdekkingsgraad is gestegen van 114,6% naar 117,4%. Het beleggingsrendement
Nadere informatieInvestment beliefs Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK
Investment beliefs 2017 Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK Mei 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 2. Investment beliefs 2014...4 3. Investment beliefs 2017...6 2 1. Inleiding Tijdens de strategiedag
Nadere informatieReële karakteristieken van beleggingscategorieën
Reële karakteristieken van beleggingscategorieën Henk Hoek ORTEC Postbus 4074 3006 AB Rotterdam Max Euwelaan 78 Tel. +31 (0)10 498 6666 info@ortec.com www.ortec.com 6 november 2008 Inleiding: nominaal
Nadere informatieNN First Class Balanced Return Fund
NN First Class Balanced Return Fund Alle Fonds onder de loep cijfers zijn per 31/03/015 Het NN First Class Balanced Return Fonds won in het eerste kwartaal 8,9% Zeer sterke performances van aandelen en
Nadere informatieWoningen in de pensioenportefeuille
Woningen in de pensioenportefeuille Auteur(s): Eichholtz, P.M.A. (auteur) Hilverink, H. (auteur) Theebe, M.A.J. (auteur) Respectievelijk verbonden aan de Universiteit Maastricht en de Universiteit van
Nadere informatieUW MENSEN, UW KAPITAAL. Beleggingsinformatie. Vrij beleggen. Life Cycle beleggen. Rendement en risico s. Kosten
UW MENSEN, UW KAPITAAL Beleggingsinformatie 2 Life Cycle beleggen Vrij beleggen Rendement en risico s 4 6 8 Kosten 9 Beleggingsinformatie Hoe werkt het beleggingspensioen van Cappital? In de pensioenregeling
Nadere informatieWaarom onze beleggingsstrategie staat als een huis
Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis Het strategisch beleggingsplan van ABP is stapsgewijs opgebouwd. De strategie is gebaseerd op vier pijlers: 1) de doelstelling van ABP 2) beleggingsovertuigingen
Nadere informatieBouw uw eigen beleggingsportefeuille
Bouw uw eigen beleggingsportefeuille Joost van Leenders, oktober 2013 Bouw uw eigen beleggigsportefeuille I oktober 2013 I 2 Agenda Strategisch versus tactisch beleggingsbeleid Spreiding, waarom ook alweer?
Nadere informatieDekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012.
Kwartaalbericht 2012 Samenvatting 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Meer informatie over de dekkingsgraad vindt u op de website. Beleggingsrendement 4,2%
Nadere informatieMarktwaarde van de pensioenverplichtingen in het tweede kwartaal gestegen van 15.941 miljoen naar 16.893 miljoen ( 15.008 miljoen ultimo Q4 2013).
Kwartaalbericht 2014 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 juni 2014 129,5%, een toename van 0,9%-punt ten opzichte van 31 maart 2014. Over de eerste zes maanden steeg de marktwaardedekkingsgraad
Nadere informatieKwartaalbericht 3e kwartaal 2009
Kwartaalbericht 3e kwartaal 2009 Dekkingsgraad 107% Belegd vermogen 81,9 miljard Rendement derde kwartaal 9,1% Premie- en indexatiebesluit in vierde kwartaal Het Pensioenfonds Zorg en Welzijn heeft in
Nadere informatieRisicoprofielen voor Vermogensbeheer A la Carte
Risicoprofielen voor Vermogensbeheer A la Carte Inleiding Onze risicoprofielen 1. Wat is een risicoprofiel? 2. Wat zijn vermogenscategorieën? 3. Welke risicoprofielen gebruiken wij? Uw risicoprofiel 4.
Nadere informatiePersbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011
Persbericht Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Hoofdpunten: Dekkingsgraad van 94% is te laag: aanvullende maatregelen nodig Beschikbaar vermogen stijgt met ruim 11 miljard Door gedaalde rente nemen
Nadere informatieKwartaalbericht 2e kwartaal 2009
Kwartaalbericht 2e kwartaal 2009 Dekkingsgraad 100% Belegd vermogen 74,7 miljard Rendement tweede kwartaal 8,4% Herstelplan goedgekeurd In het tweede kwartaal heeft Pensioenfonds Zorg en Welzijn een rendement
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering
Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering Arthur van der Wal Anna Timmermans 27 september 2007 www.ingim.com Agenda Huidig Mandaat bij ING IM Performance, Beleid en Vooruitzichten 2 Huidig
Nadere informatieFEB/2011 MAAND. Rapportage Vermogensbeheer. Stichting Pensioenfonds Productschappen
FEB/2011 MAAND Rapportage Vermogensbeheer Stichting Pensioenfonds Productschappen Inhoudsopgave Inleiding... 2 1. Kerncijfers... 3 1.1. Dekkingsgraad... 3 1.2. Rendement... 4 1.3. Vermogensmutaties...
Nadere informatie2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico.
Beleggingsbeginselen Spoorwegpensioenfonds 1. Rendement wordt behaald door het nemen van risico. Om de ambitie van SPF waar te maken is rendement op het belegd vermogen nodig. Sparen levert onvoldoende
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2014 570 Besluit van 17 december 2014 tot wijziging van het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen in verband met vaststelling van de parameters
Nadere informatieUw pensioen en uw risicobereidheid
Uw pensioen en uw risicobereidheid ALV VvGH 24 april 2018 Michiel Kamermans Lid van het bestuur van het Heineken Pensioenfonds 1 Waar gaan we het over hebben Hoe gaat het met het HPF en uw pensioen Wat
Nadere informatieAanpassing Prospectussen Aegon, AEAM en Aegon Paraplu 1 Funds Per 1 augustus 2016
Aanpassing Prospectussen Aegon, AEAM en Aegon Paraplu 1 Funds Per 1 augustus 2016 Per 1 augustus 2016 voert de beheerder van de Aegon Funds, de AEAM Funds en de Aegon Paraplu 1 Funds, Aegon Investment
Nadere informatieSTICHTING PENSIOENFONDS SAGITTARIUS BELEGGINGSBEGINSELEN
STICHTING PENSIOENFONDS SAGITTARIUS BELEGGINGSBEGINSELEN 22 september 2016 Beleggingsbeginselen De beleggingsbeginselen van het pensioenfonds zijn de uitgangspunten ten aanzien van beleid en uitvoering,
Nadere informatieETF s als bouwblokken voor een goed gespreide portefeuille Kant-en-klaar indexbeleggen
ETF s als bouwblokken voor een goed gespreide portefeuille Kant-en-klaar indexbeleggen Vrijdag 22 april 2016 Wie geeft deze presentatie? Martijn Rozemuller Voormalig arbitrage handelaar bij Optiver Oprichter
Nadere informatieMarktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013.
Kwartaalbericht 2013 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 september 2013 122,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Meer informatie vindt u op de website. Beleggingsrendement
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015. Samenvatting:
Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is fors gestegen van 105,7% naar 115,4%. Dit komt
Nadere informatiePensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist
Pensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist Het Pensioen Laboratorium van Zwitserleven Een interactief Werklab waar u samen met uw collega s pensioenadviseurs
Nadere informatieVerhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s. Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten
Verhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten 8 oktober 2015 Wie geeft deze presentatie? Martijn Rozemuller Oprichter
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2016 t/m 31 december Samenvatting:
Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Vierde kwartaal 2016-1 oktober 2016 t/m 31 december 2016 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 98,8% naar 105,7%; De beleidsdekkingsgraad
Nadere informatieVerklaring van Beleggingsbeginselen. Joachim Aelvoet CBFA
Verklaring van Beleggingsbeginselen Joachim Aelvoet CBFA 17 maart 2011 Onderzoek 29 IBP's +/- 4,5 miljard euro vermogen +/- 100.000 aangeslotenen methode: eerste analyse individueel gesprek conclusies
Nadere informatiePensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014
Pensioenfonds Robeco Populair Jaarverslag 2014 2014 was een bewogen jaar voor Pensioenfonds Robeco door de sterk dalende rente en de veranderende wet- en regelgeving. In het jaarverslag blikken wij als
Nadere informatieUW MENSEN, UW kapitaal. Beleggingsinformatie. Vrij beleggen. Life Cycle beleggen. Rendement en risico s. Kosten
UW MENSEN, UW kapitaal Beleggingsinformatie 2 Life Cycle beleggen Vrij beleggen Rendement en risico s 4 6 8 Kosten 9 Beleggingsinformatie Hoe werkt het beleggingspensioen van Cappital? In de pensioenregeling
Nadere informatieMarktwaardedekkingsgraad per 31 maart 2014: 128,6%, een toename van 3,3%-punt ten opzichte van 31 december 2013.
Kwartaalbericht 2014 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 31 maart 2014: 128,6%, een toename van 3,3%-punt ten opzichte van 31 december 2013. Meer informatie vindt u op de website. Beleggingsrendement
Nadere informatieKwartaalbericht 4e kwartaal 2008
Kwartaalbericht 4e kwartaal 2008 Dekkingsgraad 92% Belegd vermogen daalt naar 71,5 miljard Geen indexering in 2009 In het vierde kwartaal heeft Pensioenfonds Zorg en Welzijn een verlies op beleggingen
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal april 2012 t/m ultimo juni Samenvatting:
Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Tweede kwartaal 2012-1 april 2012 t/m ultimo juni 2012 Samenvatting: Nominale dekkingsgraad gedaald van 107,6% naar 101,9% Beleggingsrendement is 1,6%
Nadere informatieHerstelplan Stichting Pensioenfonds TNO
Herstelplan Stichting Pensioenfonds TNO Maart 2009 1 Naam Pensioenfonds: Stichting Pensioenfonds TNO Nummer fonds: 692 Dekkingsgraad per 31-12-2008: De dekkingsgraad van Stichting Pensioenfonds TNO is
Nadere informatiePersbericht. ABP verlaagt pensioen in 2013 met 0,5% Ondanks goed rendement stijgt dekkingsgraad in 2012 onvoldoende
Persbericht ABP verlaagt pensioen in 2013 met 0,5% Ondanks goed rendement stijgt dekkingsgraad in 2012 onvoldoende Hoofdpunten: Verlaging pensioen met 0,5% per 1 april 2013 definitief Mogelijk aanvullende
Nadere informatieHet jaarverslag 2014 samengevat
Het jaarverslag 2014 samengevat Uw pensioenfonds blikt terug én vooruit Deelnemers 1.711 In 2014 verdiende het fonds 55,1 miljoen dankzij beleggen. Dat bedrag staat voor een rendement van 20,1%. Het fonds
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Medisch Specialisten. Vermogensbeheer SPMS. 17 november 2014
Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten Vermogensbeheer SPMS 17 november 2014 Structuur SPMS (vermogensbeheer) Bestuur SPMS F&C (verantwoord beleggen) Ortec (ALM studie) Bestuursbureau Investment
Nadere informatieABN AMRO. verzekeringen. Marktontwikkelingen & vooruitzichten. Portefeuilleverdeling & fondsselectie. Rendement. Profielfonds 3. Tweede kwartaal 2012
ABN AMRO verzekeringen Profielfonds 3 Tweede kwartaal 2012 Marktontwikkelingen & vooruitzichten Volgens recente signalen vertoont de mondiale economie tekenen van verzwakking. Tegelijkertijd nemen de risico
Nadere informatie1. Het pensioenfonds loopt beleggingsrisico. Dat betekent dat in het MVEV een bijdrage van 4% van de technische voorzieningen (TV) is opgenomen.
Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen 1 BIJLAGE: VASTSTELLING MVEV EN VEV Vaststelling minimaal vereist eigen vermogen Op grond van artikel 126 van de Wet verplichte beroepspensioenregeling dient
Nadere informatieVraag en antwoord: waarom beleggen in staatsobligaties?
ING Investment Office Publicatiedatum: 13 maart 2014 Vraag en antwoord: waarom beleggen in staatsobligaties? In onze beleggingsvisie op 2014 ( Visie 2014: minder crisis, meer groei ) kunt u lezen dat we
Nadere informatieAddendum. Prospectus van 1 mei 2018 RZL Beleggingsfondsen N.V.
Addendum Prospectus van 1 mei 2018 RZL Beleggingsfondsen N.V. 1 augustus 2018 Inhoudsopgave 1 Wijziging Hoofdstuk 11, Supplementen, paragraaf 11.2.1 Beleggingsbeleid RZL Azië Aandelenfonds' 2 Wijziging
Nadere informatieKWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 EERSTE KWARTAAL 2016
KWARTAALVERSLAG EERSTE KWARTAAL 2016 1. In het kort De beleidsdekkingsgraad per 31 maart 2016 bedroeg 109,6% Het rendement van 1 januari tot en met 31 maart 2016 bedroeg 5, Het pensioenvermogen per 31
Nadere informatieFinanciële positie ABP versterkt in tweede helft 2009
Persbericht Financiële positie ABP versterkt in tweede helft 2009 Hoofdpunten: Rendement in 2009 20,2% Dekkingsgraad stijgt in tweede halfjaar Gestegen levensverwachting heeft drukkend effect op dekkingsgraad
Nadere informatieWaarom onze beleggingsstrategie staat als een huis
Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis Het strategisch beleggingsplan van ABP is stapsgewijs opgebouwd. De strategie is gebaseerd op vier pijlers: 1) de doelstelling van ABP 2) beleggingsovertuigingen
Nadere informatieLifeCycle Mix via Mijn pensioen. Voor een professioneel en zorgvuldig beheer van uw pensioenkapitaal
via Mijn pensioen Voor een professioneel en zorgvuldig beheer van uw pensioenkapitaal LifeCycle Mix via Mijn pensioen Voor een professioneel en zorgvuldig beheer van uw pensioenkapitaal Een persoonlijke
Nadere informatieHet begint bij de doelstelling
Het begint bij de doelstelling Wat zijn de doelstellingen voor de provincie Gelderland om in lokale ondernemingen te beleggen? VNO- NCW Midden, Lent, 30 januari 2012 Rutger van Asselt Copyright 2011 Sprenkels
Nadere informatieUnderstanding Illiquidity Premiums Better
Understanding Illiquidity Premiums Better In samenwerking met: prof. dr. Marc Francke (Ortec Finance, Universiteit van Amsterdam) Yumei Wang (Universiteit van Amsterdam) In opdracht van INREV. Patrick
Nadere informatieBijlage 1: Berekening van de risicowijzer
Bijlage 1: Berekening van de risicowijzer De risicomaatstaf die voor de berekening van de risicowijzer wordt gebruikt is de standaarddeviatie van de rendementen. Deze risicomaat kent beperkingen, maar
Nadere informatieHet nieuwe FTK: plussen en minnen
Het nieuwe FTK: plussen en minnen Onno Steenbeek Johan de Wittlezing Utrecht, 5 juni 2015 HET NIEUWE FTK Waardering verplichtingen & dekkingsgraden Nieuwe parameters Herstelplannen, premie en indexatie
Nadere informatieBeleggen als onderdeel van een gezond financieel lange termijnplan? Donderdag 6 oktober 2016
Beleggen als onderdeel van een gezond financieel lange termijnplan? Donderdag 6 oktober 2016 Even voorstellen Martijn Rozemuller Ruim 20 jaar actie in de financiële wereld In 1995 gestart als arbitrage
Nadere informatieMIJN HEINZ PENSIOEN Werking Beschikbare premie
MIJN HEINZ PENSIOEN Werking Beschikbare premie Deze slides zijn in juni 2010 gepresenteerd aan deelnemers aan de informatiesessies. De inhoud heeft een puur informatief karakter. Aan de informatie in deze
Nadere informatieMarktwaarde van de pensioenverplichtingen in het derde kwartaal gestegen van 16.893 miljoen naar 17.810 miljoen ( 15.008 miljoen ultimo Q4 2013).
Kwartaalbericht 2014 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 september 2014 130,4%, een toename van 0,9%-punt ten opzichte van 30 juni 2014. Over de eerste negen maanden steeg de marktwaardedekkingsgraad
Nadere informatieGevolgen voor pensioenfondsen van Advies Commissie
INVESTMENT SOLUTIONS & RESEARCH UPDATE 31 maart 2014 Voor professionele adviseursbeleggers Gevolgen voor pensioenfondsen van Advies Commissie Jaap Hoek en Roderick Molenaar Portfolio Strategy Parameters
Nadere informatieKwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM
Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2017-1 juli 2017 t/m 30 september 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind september 2017 is 117,8% en is gestegen ten opzichte
Nadere informatie3. Testsheet Kan op de DNB website een testsheet worden gepubliceerd waarop pensioenfondsen de juistheid van hun rapportage kunnen laten testen?
Algemeen 1. Aantal vragen dat DNB stelt Is het logisch dat DNB zoveel vragen moet stellen over de derivatenstaat? (Naar aanleiding van het feit dat alle aanwezigen in de zaal aangaven vragen te hebben
Nadere informatieABP Vermogensbeheer. Strategisch beleggingsplan ABP 2007-2009. Een samenvatting
ABP Vermogensbeheer Strategisch beleggingsplan ABP 2007-2009 Een samenvatting 2 Inhoudsopgave 1. Introductie p. 3 2. Terugblik en prioriteiten richting toekomst p. 4 3. De beleggingsbeginselen van ABP
Nadere informatieKwartaalbericht 1e kwartaal 2009
Kwartaalbericht 1e kwartaal 2009 Dekkingsgraad 89% Belegd vermogen 68,3 miljard Herstelplan ingediend In het eerste kwartaal heeft Pensioenfonds Zorg en Welzijn een verlies op beleggingen geleden van 4,5%.
Nadere informatievba _beleggingsprofessionals Nummer 116_winter 2013 33 REVIEW Korte en lange termijn gedrag van inflatie en beleggingen
Korte en lange termijn gedrag van inflatie en beleggingen Auteur Bert Kramer 1 De meeste pensioenfondsen streven naar gedeeltelijke of volledige indexatie van de verplichtingen. Als volledige indexatie
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering
Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering Arthur van der Wal Matthijs Claessens 30 september 2008 www.ingim.com Agenda Huidig Mandaat bij ING IM Performance, Beleid en Vooruitzichten
Nadere informatieNN First Class Return Fund
NN First Class Return Fund Fonds onder de loep Alle cijfers zijn per 30/09/015 Het NN First Class Return Fund verloor in het derde kwartaal 9,6% Het kwartaal werd gekenmerkt door winstnemingen na een positieve
Nadere informatieKwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Vierde kwartaal oktober 2014 t/m 31 december 2014
Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Vierde kwartaal 2014-1 oktober 2014 t/m 31 december 2014 Nominale dekkingsgraad is gedaald van 117,0% naar 116,3%; Het beleggingsrendement is 3,5% in het vierde
Nadere informatieVERVANGENDE FONDSEN VOOR DE BLACKROCK FUNDS OF ISHARES
ONDERZOEK NAAR VERVANGENDE FONDSEN VOOR DE BLACKROCK FUNDS OF ISHARES NOVEMBER 2014 Met dank aan: Naar aanleiding van het besluit van BlackRock om per 31 december 2014 de Funds of ishares op te heffen
Nadere informatieALM als basis van Zorgvuldig Beleggen
ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen Samenhang en voorbeelden Ronald Janssen, Ortec Finance 1 Klant centraal stellen: Doelstelling Managen van de verwachtingen van onze cliënten Hoe kunnen we dat doen?
Nadere informatieKWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/6 DERDE KWARTAAL 2017
KWARTAALVERSLAG DERDE KWARTAAL 2017 1. In het kort De beleidsdekkingsgraad per 30 september 2017 bedroeg 114,8% Het rendement van 1 juli tot en met 30 september 2017 bedroeg 1,4% Het rendement van 1 januari
Nadere informatieEinddatumgericht Beleggen
Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Einddatumgericht Beleggen Een goede balans tussen rendement en risico Einddatumgericht Beleggen Bouwen aan een goed pensioen betekent voor u een afweging maken
Nadere informatieBeleggen met LG Partners
Beleggen met LG Partners Voordat u met ons gaat beleggen wilt u weten waar u aan toe bent. Bij LG Partners begrijpen we dat. Daarom zetten wij in deze brochure op een rijtje hoe wij tegen beleggen aankijken.
Nadere informatieKWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 EERSTE KWARTAAL 2019
KWARTAALVERSLAG EERSTE KWARTAAL 2019 1. In het kort De beleidsdekkingsgraad per 31 maart 2019 bedroeg 118,7%. Het rendement van 1 januari tot en met 31 maart 2019 bedroeg 7,1%. Het pensioenvermogen per
Nadere informatieNederland had en heeft nog steeds het beste pensioensysteem ter wereld
Het verdwenen pensioengeld De uitzending van Zembla van 5 februari 2011 heeft veel stof doen opwaaien in de pensioensector. Ortec Finance is in bezit van het achterliggende rapport dat is opgesteld door
Nadere informatieBeleggingsprofielen Doelbeleggen
Beleggingsprofielen Doelbeleggen Doelbeleggen werkt met vijf verschillende beleggingsportefeuilles. Deze portefeuilles heten Doelbeleggen A t/m E en hebben allemaal een eigen beleggingsprofiel. Dat is
Nadere informatieKwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Tweede kwartaal april 2012 t/m 30 juni Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad
Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2012-1 april 2012 t/m 30 juni 2012 Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad Nominale dekkingsgraad is gedaald van 110,0% naar 105,1% Beleggingsrendement
Nadere informatie