ALM en scenario s bij PGB. Jeroen Rijk, 1 november 2018

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ALM en scenario s bij PGB. Jeroen Rijk, 1 november 2018"

Transcriptie

1 ALM en scenario s bij PGB Jeroen Rijk, 1 november 2018 Uw pensioen bij PGB in september 2015

2 Inhoud Het ALM Basisscenario Scenario s als risicomanagementtool Scenario s dynamisch beleid 2

3 Het ALM basisscenario: het belangrijkste scenario!? 3

4 ALM: begrip van de uitkomsten Er zijn verschillende bronnen en bestemmingen van het overrendement Bronnen: waar komt het overrendement vandaan? Bestemmingen: waar gaat het overrendement heen? Waar komt het overrendement vandaan? Waar gaat het overrendement heen? Rente; 22% Hefboomwerking; 19% Dynamische sturing; 9% Dynamisch rentebeleid; 11% Dekkingsgraad; 73% Overrendement portefeuille; 39% Toeslagen; 47% Premie; 5% Uitkeringen; -25% 4

5 Beleidsscenario s en marktscenario s Beleidsscenario s Doel: robuustheidsanalyses bij veranderingen in risico/rendementsprofiel of rente-en inflatieafdekking Te gebruiken bij ALM Marktscenario s Doel: risicoanalyse bij specifieke events Alleen bij events en marktontwikkelingen met voldoende impact en beperkte horizon 5

6 Scenarios as risk management tool Risico is het niet behalen van de doelstellingen 6

7 Stel grenzen aan de risico s die je wilt lopen 7

8 Beleidsmatrix: risicobudget afhankelijk van dekkingsgraad Beleidsmatrix reflecteert de risicohouding van de deelnemers Beleidsmatrix verbetert ambitie uitkomsten versus de statische mix Minder risico verlaagt kans op (grote) kortingen 70% Meer risico verhoogt toeslagen voor deelnemers Beleidsmatrix vs. statische mix Minder risico zorgt voor behouden hoge koopkracht lagere impact 2008 scenario s 60% Gewicht return 50% 40% 30% 20% 80% 90% 100% 110% 120% 130% 140% 150% Startdekkingsgraad Huidig 50:50 8

9 Gebruik meerdere tools voor dekkingsgraadbescherming Rebalancing bandbreedten Portefeuille diversificatie Beleidsmatrix en dynamische balanssturing Staartrisico Mediane dekkingsgraad Staartrisico bescherming 9

10 Dynamische sturing over de cyclus Extra exposure als het sentiment positief is en de waarderingen niet extreem Afdekken risico s wanneer sentiment negatief is en waarderingen hoog 10

11 Dynamische balanssturing Risk factor Risk premium Momentum Portfolio Actions Fixed Income y interest rate hedge l l 17-okt 3.0% 16-nov -2.0% -5.0% Equity North America l l 1.6% 2.0% 0.4% Europe l l 2.4% 2.0% -0.4% Pacific l l 0.2% 0.2% 0.0% Emerging Markets l l 1.6% 1.3% -0.3% Current 16 nov 2016 l Previous 17 okt 2016 Risico s Sturen op risicopremies vereist een lange horizon en kan leiden tot tijdelijke underperformance ten opzichte van peers Uitdagingen risicopremie: wat is de evenwichtsprijs / fair value? momentum: zijwaarts bewegende markten 11

12 Dynamische aandelenrisicobeheersingsstrategie 2500 Aankoop en verkoop momenten put opties op aandelen Noord Amerika S&P 500 aandelenindex S&P 500 (Aandelen Noord Amerika) 700 Aankopen Verkopen / Expiraties

13 Klimaat als een risico PGB gelooft dat klimaatrisico zowel materiel is als misprijst: lange horizon, zeer complex Doel van het klimaatbeleid is om het rendementrisicoprofielte verbeteren door niet vergoede staartrisico s uit de portefeuille te verwijderen en in te spelen op de kansen en risico s van disruptie en de energietransitie 13

14 Stap 1: scenarioanalyse op klimaatrisico s in de portefeuille 14

15 Step 2: aanpassen van de portefeuille -/-Thermalcoal -/- High yield Energy Olie, Gas & Kolen Duurzame private assets Renewables Huidige portefeuille Beoogde portefeuille 15

16 Verschil tussen sturen op risico en op CO 2 reductie Carbon Risk Rating Traditional Carbon Footprinting Low High Exxon Mobil Severe Exxon Mobil 648 General Motors 6 29 High General Motors 47 Air France-KLM 26 Air France-KLM 998 ArcelorMittal 24 Medium ArcelorMittal 3342 Tesla 11 1 Tesla 40 Citigroup 14 Citigroup 12 EDF 6 Low EDF 641 Unmanaged Operations Risk Unmanaged Products & Services Risk Carbon Intensity (tco2e) Source: Company Reports, Sustainalytics 16

17 Vragen? 17

18 Bedankt voor uw aandacht! Pensioenfonds PGB - Zwaansvliet AP Amsterdam

19 Dynamische renteafdekking Bij gelijke rente, gelijke afdekking, maar hogere dekkingsgraad door dynamische rente-afdekking Rendement door opbouw rente-afdekking op hoger niveau dan afbouw Huidige niveau 30jrs. rente 1,38% rente-afdekking op 42,0% (binnen 5% bandbreedte) Op dit moment negatieve bijdrage door lagere afdekking bij eenduidige gedaalde rente 19

Beleggingsbeleid Pensioenfonds PGB. 29 april 2016

Beleggingsbeleid Pensioenfonds PGB. 29 april 2016 Beleggingsbeleid Pensioenfonds PGB 29 april 2016 1 Uw pensioen bij PGB in 2016 3 september 2015 Pensioenfonds balans 50% 50% Bezittingen Matching portefeuille Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Hypotheken

Nadere informatie

Klimaatrisico en energietransitie CFA Society VBA Netherlands 20 september Ridzert van der Zee

Klimaatrisico en energietransitie CFA Society VBA Netherlands 20 september Ridzert van der Zee Energietransitie Wat zijn de beleggingsrisico's gerelateerd aan de energietransitie? Wat zijn de onderliggende CO 2 risico factoren? Screening beleggingen op transitierisico's Klimaatrisico en energietransitie

Nadere informatie

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 Ridzert van der Zee Aan welke CO 2 gerelateerde financiële risico s is uw beleggingsportefeuille blootgesteld? Impact van energietransitie

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 April 2011 ING Investment Management / ICS Inleiding Jaarlijks stelt het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg (Huntsman)

Nadere informatie

MIJN HEINZ PENSIOEN Werking Beschikbare premie

MIJN HEINZ PENSIOEN Werking Beschikbare premie MIJN HEINZ PENSIOEN Werking Beschikbare premie Deze slides zijn in juni 2010 gepresenteerd aan deelnemers aan de informatiesessies. De inhoud heeft een puur informatief karakter. Aan de informatie in deze

Nadere informatie

Case study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds

Case study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds Case study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds VBA ALM congres 6 november 2014 Philips Pensioenfonds Philips Pensioenfonds in een notedop Beleggingen Verplichtingen

Nadere informatie

Jaarlijks gemiddeld Cumulatief vanaf 1970 2008 Q2 2008 Q1 2008 Q4 2007 Q3 2007 Q2 2007 Dekkingsgraad (kwartaalultimo) 143% 137% 148% 153% 153%

Jaarlijks gemiddeld Cumulatief vanaf 1970 2008 Q2 2008 Q1 2008 Q4 2007 Q3 2007 Q2 2007 Dekkingsgraad (kwartaalultimo) 143% 137% 148% 153% 153% Kwartaalbericht 2e kwartaal 2008 Dekkingsgraad op 143% Rendement 0,2% in tweede kwartaal Belegd vermogen 86,3 miljard Klein positief resultaat in moeilijke markt In het tweede kwartaal is een totaalrendement

Nadere informatie

Advies Commissie Parameters

Advies Commissie Parameters Advies Commissie Parameters Voorstel tot herziening van verwachte rendementen Sprenkels&Verschuren Maart 2014 Copyright 2014 Sprenkels & Verschuren. Geen enkele reproductie van het document of een deel

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst

Deelnemersbijeenkomst Deelnemersbijeenkomst Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland 2 juli 2015 1 Agenda Opening 2014 Financiën: Dekkingsgraad en financiële situatie Henk nftk Henk Herstelplan Henk Beleggingsbeleid Bert

Nadere informatie

Asset & Liability Management

Asset & Liability Management Asset & Liability Management Verder gaan is de juiste balans vinden. ALM: inzicht in risico s Zorgen voor balans tussen pensioenverplichtingen en de opbouw van het pensioenvermogen. Het is een kerntaak

Nadere informatie

HET JAAR 2018 VAN SSPF IN HET KORT. Stichting Shell Pensioenfonds

HET JAAR 2018 VAN SSPF IN HET KORT. Stichting Shell Pensioenfonds HET JAAR 2018 VAN SSPF IN HET KORT Stichting Shell Pensioenfonds Kwam u in dienst voor juli 2013, dan bouwt u pensioen op bij Stichting Shell Pensioenfonds (SSPF) Het jaar 2018 van SSPF in het kort Wat

Nadere informatie

Financieel risicobeheer op 1 A4. 2 november 2017 Armijn Eikelboom

Financieel risicobeheer op 1 A4. 2 november 2017 Armijn Eikelboom Financieel risicobeheer op 1 A4 2 november 2017 Armijn Eikelboom Financieel Risicobeheer op 1 A4 en in 5 stappen 1 Bepaal en controleer pijngrens en fijngrens 2 Bepaal en controleer omvang risicobudget

Nadere informatie

Zal de groei op de afspraak zijn? VS

Zal de groei op de afspraak zijn? VS Zal de groei op de afspraak zijn? VS Zal de groei op de afspraak zijn? Eurozone Zal de groei op de afspraak zijn? China Zal de groei op de afspraak zijn in 2018? 2017 (verwacht) 2017 (bijgesteld) 2018

Nadere informatie

FEB/2011 MAAND. Rapportage Vermogensbeheer. Stichting Pensioenfonds Productschappen

FEB/2011 MAAND. Rapportage Vermogensbeheer. Stichting Pensioenfonds Productschappen FEB/2011 MAAND Rapportage Vermogensbeheer Stichting Pensioenfonds Productschappen Inhoudsopgave Inleiding... 2 1. Kerncijfers... 3 1.1. Dekkingsgraad... 3 1.2. Rendement... 4 1.3. Vermogensmutaties...

Nadere informatie

Doelbeleggen. Dirk van Ommeren, 5 maart 2015

Doelbeleggen. Dirk van Ommeren, 5 maart 2015 Doelbeleggen Dirk van Ommeren, 5 maart 2015 I 09/03/2015 I 2 Mijn financiële tijdslijn Doelbeleggen of doelsparen? 2025 2030 2035 EUR 15.000? EUR 25.000? EUR 35.000? I 09/03/2015 I 3 Doelbeleggen of doelsparen

Nadere informatie

De LifeCycle Mix bij Mijn Pensioen. LifeCycle Mix (LCM): online oplossing met maximale transparantie en gemak

De LifeCycle Mix bij Mijn Pensioen. LifeCycle Mix (LCM): online oplossing met maximale transparantie en gemak De LifeCycle Mix bij Mijn Pensioen LifeCycle Mix (LCM): online oplossing met maximale transparantie en gemak Gespecialiseerd team onderhoudt en ontwikkelt LCM WWW.INGIM.COM 2 ING INVESTMENT MANAGEMENT

Nadere informatie

Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij ABTN

Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij ABTN Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij april 2017 Dit document heeft 5 pagina s Versiebeheer Versie Auteur Datum Revisie V1.0 BAC 11 april 2017 Nieuwe bijlage i Inhoudsopgave Strategisch beleggingsbeleid

Nadere informatie

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille beïnvloeden? Jeroen Veenstra 21 juni 2018 IORP II: Ontwikkeling pensioenwetgeving Ontwikkeling pensioenwetgeving staat

Nadere informatie

Rendement in een laagrentende omgeving

Rendement in een laagrentende omgeving Rendement in een laagrentende omgeving FIN bijeenkomst, 9 april 2015 Hendrik Zonnenberg (Multifund B.V.) Inhoud Lage verwachte lange termijn rendementen 3 Implicaties laag renderende omgeving 6 Impact

Nadere informatie

Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen

Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Deelnemersbrochure Mijn Pensioen 2014 Stichting Pensioenfonds Gasunie Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Een unieke pensioenoplossing: Pensioenopbouw op maat; Altijd online inzage in uw vermogensopbouw.

Nadere informatie

Haalbaarheidstoets Stichting Pensioenfonds ANWB. Monique van Run Sander Smeets 3 augustus 2016

Haalbaarheidstoets Stichting Pensioenfonds ANWB. Monique van Run Sander Smeets 3 augustus 2016 Haalbaarheidstoets Stichting Pensioenfonds ANWB Monique van Run Sander Smeets 3 augustus 2016 Agenda Haalbaarheidstoets Inleiding Uitgangspunten Resultaten Stochastische resultaten Pensioenresultaat Risicohouding

Nadere informatie

Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking

Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking Financial Investigator Zeist 19 juni 2017 Frans Dooren directeur Agenda Introductie Nedlloyd Pensioenfonds

Nadere informatie

Vastgoed in de portefeuille van een pensioenfonds. Rob Courtens, vastgoedstrateeg - Blue Sky Group 10 oktober 2017

Vastgoed in de portefeuille van een pensioenfonds. Rob Courtens, vastgoedstrateeg - Blue Sky Group 10 oktober 2017 Vastgoed in de portefeuille van een pensioenfonds Rob Courtens, vastgoedstrateeg - Blue Sky Group 10 oktober 2017 Inhoudsopgave 1. Strategische Asset Allocatie bij BSG 2. Diversificatie binnen de vastgoedportefeuille

Nadere informatie

ALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker

ALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker ALM & alternatieve beleggingen Seminar IBS 13 juni 2019 Martin Bakker Agenda 1. Wie zijn wij? 2. Stichtingen vs. Pensioenfondsen 3. ALM en scenario analyse 4. Alternatieve beleggingen in ALM-context 2

Nadere informatie

ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen

ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen Samenhang en voorbeelden Ronald Janssen, Ortec Finance 1 Klant centraal stellen: Doelstelling Managen van de verwachtingen van onze cliënten Hoe kunnen we dat doen?

Nadere informatie

Governance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár

Governance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár Governance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár Jaarcongres Pensioenfederatie 16 mei 2017 14:30-15:15 15:20-16:05 Martin Mlynár 06 2113 8933 +41 76 397 4200 martin.mlynar@robeco.nl

Nadere informatie

Scenarioplanning voor pensioenfondsen

Scenarioplanning voor pensioenfondsen Scenarioplanning voor pensioenfondsen Expected Returns 2013-2017 Pensioenbestuurders.nl Erasmus Universiteit Rotterdam, 14 mei 2013 Ronald Doeswijk, Chief Strategist Roderick Molenaar, Portfolio Strategist

Nadere informatie

2013: de uitdaging blijft

2013: de uitdaging blijft 2013: de uitdaging blijft 2013: Het jaar van de slang Aan de andere kant van het spectrum in de dierenriem is de slang het symbool van yin energie (koel / wijfje). De slang is een wijs teken, dat raadselachtig

Nadere informatie

Met de hulp van onderhavig document vindt het overleg in de zin van artikel 102a Pw plaats met de sociale partners.

Met de hulp van onderhavig document vindt het overleg in de zin van artikel 102a Pw plaats met de sociale partners. Pensioenfonds ANWB Risicohouding Onderdeel van de doelstellingen en beleidsuitgangspunten van een pensioenfonds is de risicohouding. De risicohouding dient inzicht te geven in de relatie tussen de doelstellingen

Nadere informatie

Het nieuwe FTK: plussen en minnen

Het nieuwe FTK: plussen en minnen Het nieuwe FTK: plussen en minnen Onno Steenbeek Johan de Wittlezing Utrecht, 5 juni 2015 HET NIEUWE FTK Waardering verplichtingen & dekkingsgraden Nieuwe parameters Herstelplannen, premie en indexatie

Nadere informatie

Decompositie van het dekkingsgraad risico

Decompositie van het dekkingsgraad risico FOR PROFESSIONAL INVESTORS Decompositie van het dekkingsgraad risico Anton Wouters, Head of Customized & Fiduciary Solutions, Amsterdam, 19 mei 2015 Multi Asset Solutions I mei 2015 I 2 Risico management

Nadere informatie

Pensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist

Pensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist Pensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist Het Pensioen Laboratorium van Zwitserleven Een interactief Werklab waar u samen met uw collega s pensioenadviseurs

Nadere informatie

Ruilverhouding fondsen

Ruilverhouding fondsen Ruilverhouding fondsen Dit document dient enkel ter informatie en is 1) geen voorstel of aanbod tot het aankopen of verhandelen van de financiële instrumenten hierin beschreven en 2) geen beleggingsadvies.

Nadere informatie

De wereld verandert. SPH Jaarbericht. Highlights van 2015

De wereld verandert. SPH Jaarbericht. Highlights van 2015 De wereld verandert. SPH Jaarbericht Highlights van 2015 Veranderingen vragen om wendbaarheid Vooraf De wereld om ons heen verandert, dat hebben we ook in 2015 ondervonden. De financiële markten bleven

Nadere informatie

IPFOS. Bestuurders Conferentie. Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks, Toezichthouder Risk & ALM - DNB

IPFOS. Bestuurders Conferentie. Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks, Toezichthouder Risk & ALM - DNB IPFOS Bestuurders Conferentie Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks, Toezichthouder Risk & ALM - DNB Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks 2 Inhoud 1.

Nadere informatie

De Dynamische Strategie Portefeuille DSP

De Dynamische Strategie Portefeuille DSP De Dynamische Strategie Portefeuille DSP Onderdeel van het beleggingsbeleid van Pensioenfonds UWV 1 Inhoudsopgave Waarom beleggen? 4 Beleggen is niet zonder risico s 4 Strategische beleggingsportefeuille

Nadere informatie

2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico.

2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico. Beleggingsbeginselen Spoorwegpensioenfonds 1. Rendement wordt behaald door het nemen van risico. Om de ambitie van SPF waar te maken is rendement op het belegd vermogen nodig. Sparen levert onvoldoende

Nadere informatie

AG8 Derivatentheorie Les6 Hedging. 14 oktober 2010

AG8 Derivatentheorie Les6 Hedging. 14 oktober 2010 AG8 Derivatentheorie Les6 Hedging 14 oktober 2010 1 Agenda Huiswerk Casus Hedgen 2 Dag 1 Structured Products 3 Payoff structures Je baas wil nieuwe producten ontwikkelen die het makkelijker maken voor

Nadere informatie

Marktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013.

Marktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Kwartaalbericht 2013 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 september 2013 122,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Meer informatie vindt u op de website. Beleggingsrendement

Nadere informatie

STICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND. Performancevergelijking PCN - ABP februari 2017

STICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND. Performancevergelijking PCN - ABP februari 2017 STICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND Performancevergelijking PCN - ABP 2011-2015 24 februari 2017 Inhoud Uitgangspunten Risicohouding Vergelijking strategisch beleggingsbeleid Performancevergelijking

Nadere informatie

1.1 Datum in herstel (dd.mm.jj) 31.12.14 1.2 Gekozen hersteltermijn (in jaren) 10

1.1 Datum in herstel (dd.mm.jj) 31.12.14 1.2 Gekozen hersteltermijn (in jaren) 10 Staat/formulier K0 blad 2 Datum in herstel (ddmmjj) 2 2 Gekozen hersteltermijn (in jaren) 0 Onderbouwing gekozen hersteltermijn Er is voor een termijn van 0 jaar gekozen omdat een relatief lange termijn

Nadere informatie

Risicoprofielen Care IS vermogensbeheer

Risicoprofielen Care IS vermogensbeheer Risicoprofielen Care IS vermogensbeheer Wanneer u besluit uw geld te beleggen bij Care IS vermogensbeheer doet u dit om bepaalde financiële doelstellingen te behalen. U wilt bijvoorbeeld uw pensioen aanvullen,

Nadere informatie

Het Nedlloyd Pensioenfonds van nu en in de toekomst

Het Nedlloyd Pensioenfonds van nu en in de toekomst Het Nedlloyd Pensioenfonds van nu en in de toekomst Jaarvergadering DNP 25 maart 2015 Frans Dooren, directeur 1 Agenda - Even voorstellen - Terugblik 2014 - Organisatie, Dekkingsgraad, Rente, Verplichtingen,

Nadere informatie

2. Uitwerking Investment beliefs De investment beliefs zijn onderstaand als volgt uitgewerkt.

2. Uitwerking Investment beliefs De investment beliefs zijn onderstaand als volgt uitgewerkt. 1. Inleiding Investment beliefs zijn de overtuigingen waarop Bpf MITT het beleggingsbeleid wil baseren. De investment beliefs zijn voor het pensioenfonds belangrijke uitgangspunten en dienen als kader

Nadere informatie

Update Macro-Economie & Belangrijkste Beleggingsthema's

Update Macro-Economie & Belangrijkste Beleggingsthema's Update Macro-Economie & Belangrijkste Beleggingsthema's Christian J. Van den Heede Oct 6, 2014 EFFECTENHANDEL EN ADVIES VERMOGENSBEHEER TRANSPARANT FONDSEN Macro Economie: update & thema's Inhoudstafel:

Nadere informatie

Wijs & van Oostveen VISIE Robert Schuckink Kool Hoofd Beleggingsstrategie. drs. Martijn Meijer Hoofd Vermogensbeheer

Wijs & van Oostveen VISIE Robert Schuckink Kool Hoofd Beleggingsstrategie. drs. Martijn Meijer Hoofd Vermogensbeheer Wijs & van Oostveen VISIE 2014 Robert Schuckink Kool Hoofd Beleggingsstrategie drs. Martijn Meijer Hoofd Vermogensbeheer Driebergen - Rijsenburg, 22 januari 2014 Programma Visie 2013 - Programma Robert

Nadere informatie

Aandelenrisico binnen individueel Defined Contribution. Achmea Investment Management

Aandelenrisico binnen individueel Defined Contribution. Achmea Investment Management Aandelenrisico binnen individueel Defined Contribution Achmea Investment Management Aandelenrisico binnen individueel Defined Contribution Individueel Defined Contribution regelingen Individueel Defined

Nadere informatie

STICHTING PENSIOENFONDS SAGITTARIUS BELEGGINGSBEGINSELEN

STICHTING PENSIOENFONDS SAGITTARIUS BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS SAGITTARIUS BELEGGINGSBEGINSELEN 22 september 2016 Beleggingsbeginselen De beleggingsbeginselen van het pensioenfonds zijn de uitgangspunten ten aanzien van beleid en uitvoering,

Nadere informatie

Ontwikkel eenvoudig innovatieve indexportefeuilles binnen het nationaal regime

Ontwikkel eenvoudig innovatieve indexportefeuilles binnen het nationaal regime Ontwikkel eenvoudig innovatieve indexportefeuilles binnen het nationaal regime Even voorstellen Martijn Rozemuller Ruim 20 jaar actief in de financiële wereld In 1995 gestart als arbitrage handelaar bij

Nadere informatie

Risico Management. Pensioenakkoord en Integraal Balansmanagement. Marton Bloemer Risk Manager

Risico Management. Pensioenakkoord en Integraal Balansmanagement. Marton Bloemer Risk Manager Risico Management Pensioenakkoord en Integraal Balansmanagement Marton Bloemer Risk Manager Introductie 1. Pensioenakkoord 2. Risicomanagement (Integraal Balansmanagement) 3. Samengevat Pagina 1 Pensioenakkoord

Nadere informatie

Dekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012.

Dekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Kwartaalbericht 2012 Samenvatting 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Meer informatie over de dekkingsgraad vindt u op de website. Beleggingsrendement 4,2%

Nadere informatie

Alternatief voor de dekkingsgraad

Alternatief voor de dekkingsgraad Alternatief voor de dekkingsgraad Themadag Platform Deelnemersraden Den Haag 4 oktober 2013 ir. Arno van Mullekom, RBA Aanleiding Wat is het probleem? De dekkingsgraad is geen goede graadmeter voor de

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst

Informatiebijeenkomst Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB 1 Uw pensioen bij PGB in 2016 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB 3 - september 2015 2016 De sprekers van Pensioenfonds PGB Arnold Verplancke (bestuurslid Pensioenfonds

Nadere informatie

Kwartaalbericht 4e kwartaal 2008

Kwartaalbericht 4e kwartaal 2008 Kwartaalbericht 4e kwartaal 2008 Dekkingsgraad 92% Belegd vermogen daalt naar 71,5 miljard Geen indexering in 2009 In het vierde kwartaal heeft Pensioenfonds Zorg en Welzijn een verlies op beleggingen

Nadere informatie

Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Woensdag 11 oktober 2017

Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Woensdag 11 oktober 2017 Klant: Is beleggen een alternatief voor sparen? Woensdag 11 oktober 2017 Wie ben ik? Bouke van den Berg Ruim 15 jaar actief in de financiële wereld Gewerkt voor ING, Russel en Vanguard Sinds vijf jaar

Nadere informatie

Standaard DB kringen. Centraal Beheer APF

Standaard DB kringen. Centraal Beheer APF Standaard DB kringen Centraal Beheer APF Centraal Beheer Algemeen Pensioenfonds is een handelsnaam van de Stichting Achmea Algemeen Pensioenfonds, statutair gevestigd te Leusden en ingeschreven bij de

Nadere informatie

Persbericht. ABP verlaagt pensioen in 2013 met 0,5% Ondanks goed rendement stijgt dekkingsgraad in 2012 onvoldoende

Persbericht. ABP verlaagt pensioen in 2013 met 0,5% Ondanks goed rendement stijgt dekkingsgraad in 2012 onvoldoende Persbericht ABP verlaagt pensioen in 2013 met 0,5% Ondanks goed rendement stijgt dekkingsgraad in 2012 onvoldoende Hoofdpunten: Verlaging pensioen met 0,5% per 1 april 2013 definitief Mogelijk aanvullende

Nadere informatie

Classification: Public. Innovatie bij duurzaam beleggen

Classification: Public. Innovatie bij duurzaam beleggen Innovatie bij duurzaam beleggen Stelling 1:Verantwoord beleggen is mijn fiduciaire plicht? Ja Nee Weet het niet Trending Page: 3 Sugar economics Page: 4 Might as well face it, you re addicted.. Koppeling

Nadere informatie

Vastgoed in ALM context

Vastgoed in ALM context Vastgoed in ALM context april 2010 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Nieuw uitgevoerde ALM analyses... 4 2.1 Huidige economische basisset... 4 2.2 Direct OG in goed gespreide portefeuille... 5 2.3 Beursgenoteerd

Nadere informatie

Tactische Asset Allocatie

Tactische Asset Allocatie Tactische Asset Allocatie Enno Veerman Volendam, 2 maart 2012 Tactische Asset Allocatie (TAA) Strategische Asset Allocatie (SAA): portefeuille samenstellen op basis van lange-termijn voorspellingen TAA:

Nadere informatie

Welkom! september / oktober 2016

Welkom! september / oktober 2016 Informatiebijeenkomst 2016 Welkom! september / oktober 2016 Agenda Voorstellen Deelnemersonderzoek 2016 Jouw pensioen Communicatie Jaarverslag 2015 Afwikkeling contract NN Resultaten Beleggen Verantwoord

Nadere informatie

RiskTransparant, deel 4. Wat is uw risicohouding en risicobereidheid op het gebied van beleggingsbeleid?

RiskTransparant, deel 4. Wat is uw risicohouding en risicobereidheid op het gebied van beleggingsbeleid? RiskTransparant, deel 4 Wat is uw risicohouding en risicobereidheid op het gebied van beleggingsbeleid? In deze vierde serie uit een reeks van zeven delen, delen wij graag onze kennis met u over risicomanagement.

Nadere informatie

When Dutch pension funds sneeze all investors catch a cold: 1. Inleiding

When Dutch pension funds sneeze all investors catch a cold: 1. Inleiding When Dutch pension funds sneeze all investors catch a cold: Over de gevolgen van het nieuwe financiële toetsingskader voor pensioenfondsen in Nederland 1. Inleiding In december 2014 schreven wij over het

Nadere informatie

Risico pariteit -1- 1 Aandelen Wereldwijd Ontwikkelde Markten - MSCI World Index MSCI Daily Net TR World Euro, Aandelen Wereldwijd

Risico pariteit -1- 1 Aandelen Wereldwijd Ontwikkelde Markten - MSCI World Index MSCI Daily Net TR World Euro, Aandelen Wereldwijd Risico pariteit Risico pariteit is een techniek die wordt ingezet om de risico s in een beleggingsportefeuille te reduceren. Sinds 2008 heeft risico pariteit om drie redenen veel aandacht gekregen: 1.

Nadere informatie

Renterisico Scan. Een second opinion voor pensioenfondsen. met betrekking tot hun rente afdekkingsbeleid. For professional investors

Renterisico Scan. Een second opinion voor pensioenfondsen. met betrekking tot hun rente afdekkingsbeleid. For professional investors Renterisico Scan Een second opinion voor pensioenfondsen met betrekking tot hun rente afdekkingsbeleid For professional investors 1 Onderwerpen > Waarom deze Scan? > Hoe werkt het? > Contact over de scan

Nadere informatie

Eerste observaties septemberpakket. KCM fiduciair management 26 september 2012

Eerste observaties septemberpakket. KCM fiduciair management 26 september 2012 Eerste observaties septemberpakket KCM fiduciair management 26 september Wat is relevant voor de beleggingen? Rentecurve In lijn met het voorstel van Kamp: Ultimate Forward Rate (UFR) komt er op basis

Nadere informatie

Als de Centrale Banken het podium verlaten

Als de Centrale Banken het podium verlaten Als de Centrale Banken het podium verlaten Als de centrale banken het toneel verlaten 1. Zichtbaar economisch herstel 2. Het restprobleem 3. Onbekend terrein 4. Wat betekent dit voor asset allocatie? Zichtbaar

Nadere informatie

Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen?

Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen? Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen? 1 Impact regelgeving t.a.v. beleggingsbeleid! "! # $ %&! $' (" ' )* + *! " &,!,, --- 2 Verdisconteringscurve: van economisch

Nadere informatie

Haarlem 19 juni 2018 Boxmeer 21 juni 2018 Oss 21 juni 2018

Haarlem 19 juni 2018 Boxmeer 21 juni 2018 Oss 21 juni 2018 Haarlem 19 juni 2018 Boxmeer 21 juni 2018 Oss 21 juni 2018 Opening, mededelingen Toelichting organisatie van het fonds MSD PF gaat indexeren in 2018! Ontwikkelingen 2017 - beleggingen en rendementen -

Nadere informatie

FINANCIËLE POSITIE EN TOESLAGVERLENING 2015

FINANCIËLE POSITIE EN TOESLAGVERLENING 2015 FINANCIËLE POSITIE EN TOESLAGVERLENING 2015 Deelnemersvergadering Financiële positie en toeslagverlening 2015 18 november 2014 Pagina 1 CONTRACT NATIONALE-NEDERLANDEN Garantiecontract: Nationale-Nederlanden

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM 1. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM 1. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM 1 Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De beleidsdekkingsgraad is gestegen van 114,6% naar 117,4%. Het beleggingsrendement

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds SABIC

Stichting Pensioenfonds SABIC Stichting Pensioenfonds SABIC Presentatie SPF tijdens algemene ledenvergadering VGSE 15 april 2010 Jan van den Berg, voorzitter SPF 1 Programma 1. Algemeen 2. Situatie SPF eind 2008 3. Ontwikkelingen SPF

Nadere informatie

Perspectief Mid Year Update Economie & Beleggingsstrategie Ineke Valke

Perspectief Mid Year Update Economie & Beleggingsstrategie Ineke Valke Perspectief Mid Year Update Economie & Beleggingsstrategie Ineke Valke Serious Money. Taken Seriously. Actuele stand van zaken Repressie houdt aan Verbeteringen en verslechteringen in Zuid-Europa Regelingen

Nadere informatie

Dekkingsgraadsjabloon inclusief DC kapitaal Stichting Pensioenfonds TNO

Dekkingsgraadsjabloon inclusief DC kapitaal Stichting Pensioenfonds TNO Dekkingsgraadsjabloon inclusief DC kapitaal Stichting Pensioenfonds TNO Dit document bevat het dekkingsgraadsjabloon inclusief DC kapitaal voor Stichting Pensioenfonds TNO. De uitgangspunten die ten grondslag

Nadere informatie

OP NAAR EEN NOG BETER ONTWERP EN UITVOERING VAN DC REGELINGEN! ONTWIKKELING, UITDAGINGEN EN TOEKOMST VAN DC VANUIT HET UITVOERINGSPERSPECTIEF VAN SNPS

OP NAAR EEN NOG BETER ONTWERP EN UITVOERING VAN DC REGELINGEN! ONTWIKKELING, UITDAGINGEN EN TOEKOMST VAN DC VANUIT HET UITVOERINGSPERSPECTIEF VAN SNPS OP NAAR EEN NOG BETER ONTWERP EN UITVOERING VAN DC REGELINGEN! ONTWIKKELING, UITDAGINGEN EN TOEKOMST VAN DC VANUIT HET UITVOERINGSPERSPECTIEF VAN SNPS VBA Bijeenkomst Amsterdam, 20 november 2015 Shell

Nadere informatie

Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux

Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux Beleggingen Het totaal rendement over het afgelopen boekjaar 2010 is uitgekomen op 15,6%. Als we naar de onderverdeling kijken zien we het

Nadere informatie

Op weg naar individueel vermogensbeheer

Op weg naar individueel vermogensbeheer Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. Op weg naar individueel vermogensbeheer 30 januari 2018 Lenneke Roodenburg & Henk Sytze Meerema Zeist Inhoudsopgave Op weg naar individueel vermogensbeheer

Nadere informatie

Haarlem 18 juni 2019 Boxmeer 20 juni 2019 Oss 20 juni 2019

Haarlem 18 juni 2019 Boxmeer 20 juni 2019 Oss 20 juni 2019 Haarlem 18 juni 2019 Boxmeer 20 juni 2019 Oss 20 juni 2019 Opening, mededelingen Toelichting organisatie van het fonds Ontwikkelingen 2018 & 2019 - IORP II & Bestuursmodel - Pensioenakkoord Beleggingen,

Nadere informatie

NN Investment Partners Voorheen ING Investment Management

NN Investment Partners Voorheen ING Investment Management NN Investment Partners Voorheen ING Investment Management Onderdeel van NN Group N.V. Hoofdkantoor: Den Haag AuM: EUR 180 miljard (per 30 sept. 2015) 1.100 medewerkers Actief in 16 landen in Europa, het

Nadere informatie

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014 Pensioenfonds Robeco Populair Jaarverslag 2014 2014 was een bewogen jaar voor Pensioenfonds Robeco door de sterk dalende rente en de veranderende wet- en regelgeving. In het jaarverslag blikken wij als

Nadere informatie

Haalbaarheidstoets 2018

Haalbaarheidstoets 2018 Haalbaarheidstoets 2018 Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Waterbouw Caroline Bosch 7 juni 2018 Copyright 2018 Sprenkels & Verschuren. Geen enkele reproductie van het document of een deel van het document

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst

Deelnemersbijeenkomst Deelnemersbijeenkomst Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland 18 november 2014 13 oktober 2010 Deelnemersbijeenkomst Agenda Opening 2013 Financiën: Dekkingsgraad en financiële situatie Henk Beleggingsbeleid

Nadere informatie

Verklaring Beleggingsbeginselen. Stichting Pensioenfonds KPN

Verklaring Beleggingsbeginselen. Stichting Pensioenfonds KPN Verklaring Beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds KPN 1 Inleiding Deze Verklaring over de Beleggingsbeginselen beschrijft de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van Stichting Pensioenfonds KPN

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst

Deelnemersbijeenkomst Deelnemersbijeenkomst Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland 5 juli 2016 1 Agenda Opening 2015 Financiën: Dekkingsgraad en financiële situatie Henk Herstelplan Henk Beleggingsbeleid Bert Risico s

Nadere informatie

Het inflatierisico van pensioenfondsen

Het inflatierisico van pensioenfondsen Het inflatierisico van pensioenfondsen Whitepaper Juli 218 Meer Inflation linked bonds in de portefeuille voor een waardevast pensioen Sinds de economische crisis is de inflatie erg laag. De economie is

Nadere informatie

Asset Liability Management

Asset Liability Management 0. Inhoudsopgave Stichting Pensioenfonds Citco Nederland 1. Inleiding 2. Management samenvatting 3. Economische veronderstellingen 4. Huidige beleid: pensioenregeling en sturingsinstrumenten: 1. Huidige

Nadere informatie

Koersenlijst Fiscaal Jaaroverzicht

Koersenlijst Fiscaal Jaaroverzicht Koersenlijst Fiscaal Jaaroverzicht Waarde per 31-12-2018 In dit document vindt u de koersen die gehanteerd worden voor de waarde van uw vermogen per 31 december 2018 op uw Fiscaal Jaaroverzicht. Voor de

Nadere informatie

LONG/SHORT TRADING FUND

LONG/SHORT TRADING FUND LONG/SHORT TRADING FUND Frog Capital Management B.V. Van Weedestraat 3 3761 CA Soest +31 (0)35 6039201 info@frogfund.nl www.frogcapitalmanagement.com Frog Capital Management B.V. Opgericht maart 2002 Tot

Nadere informatie

Achtergrond en uitdagingen van het FTK

Achtergrond en uitdagingen van het FTK Achtergrond en uitdagingen van het FTK Prof. dr. K.H.W. Knot Divisiedirecteur Toezichtbeleid De Nederlandsche Bank 16 mei 006 Agenda Kenmerken Nederlandse pensioenstelsel Doelstelling risicogebaseerd toezicht

Nadere informatie

STICHTING PENSIOENFONDS VOPAK Mutatieformulier beleggingsrekening

STICHTING PENSIOENFONDS VOPAK Mutatieformulier beleggingsrekening STICHTING PENSIOENFONDS VOPAK Mutatieformulier beleggingsrekening Na invullen kunt u dit formulier zenden aan: Voor vragen en / of extra informatie: E-mail: pensioenbureau@vopak.com Stichting Pensioenfonds

Nadere informatie

DNBulletin: Pensioenfondsen gaan in herstelplannen uit van hoge rendementen

DNBulletin: Pensioenfondsen gaan in herstelplannen uit van hoge rendementen DNBulletin DNBulletin: Pensioenfondsen gaan in herstelplannen uit van hoge rendementen Datum 18 mei 2017 Thema Pensioenen Pensioenfondsen verwachten uit hun financiële tekorten te komen door hoge rendementen

Nadere informatie

OUDER WORDEN EN EEN GOED PENSIOEN KRIJGEN: UTOPIE OF REALITEIT? HET NIEUWE GOVERNANCE ASSET LIABILITY MANAGEMENT (ALM) Dr.

OUDER WORDEN EN EEN GOED PENSIOEN KRIJGEN: UTOPIE OF REALITEIT? HET NIEUWE GOVERNANCE ASSET LIABILITY MANAGEMENT (ALM) Dr. Turning Ideas into Action OUDER WORDEN EN EEN GOED PENSIOEN KRIJGEN: UTOPIE OF REALITEIT? HET NIEUWE GOVERNANCE ASSET LIABILITY MANAGEMENT (ALM) Dr. Ruud Kleynen AAG Essentie van Besturen Asset Liability

Nadere informatie

De kracht van call opties

De kracht van call opties De kracht van call opties Rob Stuiver & Tycho Schaaf Amsterdam, 8 augustus 2017 Uw sprekers van vanavond Rob Stuiver Tycho Schaaf Fund Manager VOC Fonds Beleggingsexpert LYNX Blogger VOCbeleggen.nl 3 Algemeen

Nadere informatie

DutchInvestor.com [PENSIOENFONDSEN EN INFLATIEBELEGGINGEN: EEN OVERZICHT]

DutchInvestor.com [PENSIOENFONDSEN EN INFLATIEBELEGGINGEN: EEN OVERZICHT] Pensioenfondsen en inflatiebeleggingen: een overzicht Door Stefan Ormel, Directeur Vastrentende Waarden bij First Investments Stefan Ormel (1977) heeft jarenlange ervaring in het beheren van integrale

Nadere informatie

Langlevenherverzekering binnen De toekomst van ons pensioenstelsel

Langlevenherverzekering binnen De toekomst van ons pensioenstelsel Langlevenherverzekering binnen De toekomst van ons pensioenstelsel Afdekken van langlevenrisico om solidariteit binnen pensioenfonds niet verder op de proef te stellen Marjolein van Eekelen, Pricing Actuary

Nadere informatie

BELEGGINGSINSTITUUT. André Brouwers.

BELEGGINGSINSTITUUT. André Brouwers. BELEGGINGSINSTITUUT André Brouwers Disclaimer Het Beleggingsinstituut staat niet onder toezicht van de AFM. Het Beleggingsinstituut staat niet onder toezicht van De Nederlandsche Bank. Het Beleggingsinstituut

Nadere informatie

Yong Lin FactSet Portfolio Analytics Specialist

Yong Lin FactSet Portfolio Analytics Specialist Yong Lin FactSet Portfolio Analytics Specialist Wat is attributie? Performance attribution Absolute Relative Portfolio Benchmark Contribution Sectors, Countries, Industries, etc. Factors such as fundamental,

Nadere informatie

Dennis Masselink Pensioennavigator

Dennis Masselink Pensioennavigator UNIFORME REKENMETHODIEK (URM) maatstaf voor de vergelijking van pensioenregelingen? Dennis Masselink Pensioennavigator 1 Navigatiemetafoor Prijsstijgingen hebben geen invloed op de hoogte van uw pensioen.

Nadere informatie

Uw pensioen en uw risicobereidheid

Uw pensioen en uw risicobereidheid Uw pensioen en uw risicobereidheid ALV VvGH 24 april 2018 Michiel Kamermans Lid van het bestuur van het Heineken Pensioenfonds 1 Waar gaan we het over hebben Hoe gaat het met het HPF en uw pensioen Wat

Nadere informatie

Expected Returns. Lukas Daalder, CIO Robeco Investment Solutions Amsterdam November 2015

Expected Returns. Lukas Daalder, CIO Robeco Investment Solutions Amsterdam November 2015 Expected Returns Lukas Daalder, CIO Amsterdam November 2015 Sophisticated model ontwikkeld voor voorspelling rendement aandelen Geannualiseerd rendement eerste twee jaar : +13,0%... Werkwijze 5 jaars outlook

Nadere informatie