Wurkgelegenheid Fryslân. Utkomst wurkgelegenheidsûndersiik 2016

Transcriptie

1 Wurkgelegenheid Fryslân Utkomst wurkgelegenheidsûndersiik 2016

2 Colofon: Titel: Wurkgelegenheid Fryslân Opdrachtgever: Provincie Fryslân Uitvoering: Afdeling Informatievoorziening / cluster Beleidsonderzoek Redactie: M. Holkema Contactadres: onderzoek@fryslan.frl Datum publicatie: Juli 2017 Foto omslag: Fotobureau het Hoge Noorden Overname van cijfers is toegestaan mits bron vermeld wordt: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân 2016

3 Inhoud 1 Samenvatting Inleiding Achtergrond/methodiek Werkgelegenheid Fryslân Werkgelegenheid sectoren Werkgelegenheid regio s Werkgelegenheid gemeenten Werkgelegenheid geslacht Vestigingen Bijlage Werkgelegenheid per sector (grote banen) Werkgelegenheid per sector (kleine banen) Werkgelegenheid per sector (totaal banen) Werkgelegenheid per afdeling totaal banen Werkgelegenheid per gemeente totaal banen Sectoren Pagina 2 van [40]

4 1 Samenvatting Op de jaarlijkse peildatum van 1 april telde Fryslân in banen. Het betreft grote banen (banen van minimaal 15 uur per week) en kleine banen (banen van minder dan 15 uur per week). Ten opzichte van 2015 is het totaal aantal banen in Fryslân met toegenomen, goed voor een groei van 0,8%. Landelijk is nam het aantal banen tussen 2015 en 2016 met 1,1% toe. De werkgelegenheidsontwikkeling verschilt sterk per sector. Binnen de sectoren industrie, bouw, zakelijke dienstverlening en overige dienstverlening is het aantal banen met ruim 500 toegenomen. Met een groei van 650 heeft de sector zakelijke dienstverlening de meeste banen bij kunnen schrijven. Relatief gezien is het aantal banen binnen de overige dienstverlening het sterkst gegroeid (4,1%). Ook binnen de horeca (+2,9%) en de vervoerssector (+1,8%) is het aantal banen bovengemiddeld toegenomen. Binnen de zorg- (-360) en financiële sector (-380) is de werkgelegenheid gekrompen ten opzichte van In alle Friese streekregio s is de werkgelegenheid tussen 2015 en 2016 toegenomen. Op de Waddeneilanden nam het aantal banen met een groei van 1,4% het sterkst toe, gevolgd door Zuidwest Fryslân (1,3%), Noordoost Fryslân (1%), Noordwest Fryslân (0,9%) en Zuidoost Fryslân (0,5%). De gemeente Leeuwarden is met 630 banen absoluut gezien het sterkst gegroeid, gevolgd door Súdwest-Fryslân (+450). Relatief gezien is het aantal banen in de gemeenten Ferwerderadiel en het Bildt het sterkst gegroeid. Bij 8 van de 24 gemeenten is het totaal aantal banen afgenomen. In 2016 is het aantal banen bezet door mannen met 1,6% toegenomen en het aantal banen bezet door vrouwen vrijwel gelijk gebleven ten opzichte van In 2016 telde het Friese MKB bedrijven. Naast het MKB telt het Friese bedrijfsleven in 2016 in totaal 46 bedrijven met meer dan 250 werknemers, zogenaamde grootbedrijven. Het MKB is goed voor 61% van de werkgelegenheid. Op 1 april 2016 telde Fryslân vestigingen. Ten opzichte van 2015 is het aantal vestigen met 2,8% toegenomen. De sectoren zakelijke dienstverlening en handel tellen de meeste vestigingen. Bijna twee derde (65%) van de vestigingen is een eenpitter. Pagina 3 van [40]

5 2 Inleiding Jaarlijks doet de provincie Fryslân onderzoek naar de werkgelegenheid in de provincie. Het onderzoek wordt verricht door middel van een enquête onder Friese bedrijven en instellingen. De cijfers worden geregistreerd en bijgehouden in het Werkgelegenheidsregister. De cijfers zijn de Friese bijdrage aan het landsdekkende werkgelegenheidsregister van LISA. In totaal zijn er 19 provinciale en regiogerichte registers actief. Het werkgelegenheidsregister bevat alle vestigingen in Fryslân van waaruit betaalde arbeid wordt verricht. Adressen zijn voornamelijk afkomstig uit het NHR. Iedere vestiging is voorzien van de bedrijfsactiviteit, de werkgelegenheidsgegevens en historie hiervan. Dit maakt het mogelijk analyses te doen op elk gewenst ruimtelijk en/of sectoraal niveau over de afgelopen 20 jaar. Het onderzoek heeft als doel de werkgelegenheid in Fryslân te monitoren. De cijfers worden onder meer verspreid onder de Friese gemeenten voor het monitoren van hun werkgelegenheidsbeleid. Ook intern worden de cijfers veelvuldig gebruikt en leveren ze o.a. input voor de monitoring van de effectiviteit van de provinciale beleidsprogramma s. Er wordt onderscheid gemaakt tussen grote banen (banen van minimaal 15 uur) en kleine banen (banen van minder dan 15 uur). In tegenstelling tot eerdere rapportages, waarin met name de ontwikkeling van het aantal grote banen werden gepresenteerd, ligt de nadruk in deze rapportage op de totale werkgelegenheid (grote en kleine banen). In de tekst wordt gebruik gemaakt van afgeronde absolute aantallen. Pagina 4 van [40]

6 3 Achtergrond/methodiek Werkwijze: Jaarlijks zet de provincie Fryslân een enquête uit onder bedrijven en instellingen in Fryslân waar betaalde arbeid wordt verricht. Enquêtering gebeurt zowel schriftelijk als digitaal. Bedrijven/instellingen maken hierin zelf een keuze. Vestigingen met 10 of meer werkzame personen worden jaarlijks benaderd en kleinere vestigingen door middel van een steekproef. Na de schriftelijke ronde wordt een deel van de bedrijven telefonisch gerappelleerd. Voor elke non-responsvestiging wordt door middel van ophoging een schatting van de werkgelegenheid gemaakt. Voor de ophoging wordt gebruik gemaakt van de ontwikkelingen bij vergelijkbare bedrijven (grootteklasse en sector). Anders dan bij andere bronnen is er sprake van een compleet register. Dit maakt het mogelijk om analyses te doen op elk gewenst ruimtelijk en/of sectoraal niveau. Het register onderscheidt zich hiermee van andere bronnen. In Nederland zijn in totaal 19 provinciale en regiogerichte registers actief. Zij zijn verenigd in de stichting LISA. LISA bundelt de uitkomsten tot landelijke werkgelegenheidscijfers. Peildatum: De peildatum van de registratie is 1 april. Urengrens: In de registratie wordt gevraagd naar het aantal banen van meer en minder dan 15 uur per week. Grote banen: minimaal 15 uur per week. Kleine banen: minder dan 15 uur per week. Trendbreuk Landbouw: De werkgelegenheidsgegevens van de landbouwsector waren tot 2010 gebaseerd op gegevens uit de landbouwtelling van het CBS (agrariërs), aangevuld met de gegevens van landbouwverwante bedrijven die binnen de reguliere enquête vielen. Het overkoepelde landelijke register (LISA) heeft besloten de landbouwstatistieken van het CBS vanaf 2011 los te laten en agrariërs op te nemen in het vestigingenregister. De inschrijfverplichting van agrariërs bij de KvK die sinds 2008 geldt bood deze mogelijkheid. Het register bevat vanaf 2010 landbouwstatistieken op vestigingsniveau. Agrariërs gaan niet mee in de eigen enquête. De werkgelegenheidsgegevens worden verkregen via Prosu Databased Marketing. Prosu vraagt naar de werkgelegenheid als onderdeel van een eigen bredere enquête onder landbouwbedrijven. De werkgelegenheidsregistratie van Prosu wijkt af van die van het CBS, waardoor er tussen 2009 en 2010 sprake is van een trendbreuk. Meewerkende gezinsleden worden door Prosu veelal niet meegeteld en door het CBS wel. Statistieken op het laagte schaalniveau (4 cijferige postcode) zijn door de toevoeging van de landbouwgegevens vanaf 2010 compleet. Voorheen was gemeenteniveau het laagste schaalniveau. Mutaties in historie: Het register verbetert waar nodig haar historische gegevens. Mutaties worden met terugwerkende kracht doorgevoerd. Hierdoor verschijnt er jaarlijks een nieuwe reeks werkgelegenheidscijfers vanaf SBI codering: Het register registreert van iedere vestiging de hoofdactiviteit door middel van de Standaard Bedrijfs Indeling (SBI) van het CBS. Indien een vestiging meerdere activiteiten heeft dan wordt de activiteit waarin het grootste deel van het personeel werkzaam is gebruikt voor de toekenning van de SBI code. Op basis van de SBI code worden vestigingen toegedeeld aan sectoren. Een overzicht van de SBI codering 2008 is te vinden op Gemeentelijke herindeling: Cijfers zijn met terugwerkende kracht aangepast aan gemeentelijke herindelingen. Informatie werkgelegenheidscijfers: De cijfers zijn te raadplegen/downloaden in onze digitale databank op Voor vragen over de werkgelegenheidscijfers of voor het bestellen van aanvullende gegevens kunt u contact opnemen met de afdeling Informatievoorziening van de Provincie Fryslân: / wgr@fryslan.nl Pagina 5 van [40]

7 LISA (Landelijke register): Wanneer u geïnteresseerd bent in provinciegrensoverschrijdende statistieken en nationale statistieken dan kunt u zich wenden tot: Project Organisatie LISA Postbus AN Enschede tel: info@lisa.nl website: Bronvermelding: Bij gebruik van cijfers bron vermelden: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân 2016 Pagina 6 van [40]

8 4 Werkgelegenheid Fryslân Op de jaarlijkse peildatum van 1 april telde Fryslân in banen. Het betreft grote banen (banen van minimaal 15 uur per week) en kleine banen (banen van minder dan 15 uur per week). Ten opzichte van 2015 is het totaal aantal banen in Fryslân met toegenomen, goed voor een groei van 0,8%. In 2011 was er voor het laatst sprake van een banengroei. In de jaren nam het aantal banen af. In 2015 was er nog sprake van een kleine krimp van 0,3%. De groei komt voor rekening van de toename van het aantal grote banen, het aantal kleine banen is nagenoeg gelijk gebleven. Evenals voorgaande jaren is het aantal zelfstandigen (vestigingen met 1 werkzame persoon) toegenomen. Het gaat hierbij om eenmanszaken, zzp ers, freelancers en kleine zelfstandigen. In de periode is het aantal banen door toename van het aantal zelfstandigen met ruim gegroeid. Het aantal banen bij vestigingen met personeel met 880 toegenomen. Landelijk is de werkgelegenheid tussen 2015 en 2016 met 1,1% gegroeid. Ontwikkeling werkgelegenheid in % 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0-0,2 Totaal banen Grote banen Kleine banen Met een totaal van banen in 2016 is Fryslân goed voor 3,5% van de landelijke werkgelegenheid. Fryslân telt hiermee meer banen dan de provincies Groningen, Drenthe, Flevoland en Zeeland. De provincies Noord- en Zuid Holland tellen de meeste banen. Pagina 7 van [40]

9 Ontwikkeling banen provincies en Nederland ,5 Flevoland 1,1 1,9 1,9 Noord-Holland Zuid-Holland Nederland 0,8 0,8 0,8 1,0 Noord-Brabant Fryslân Overijssel Utrecht 0,5 Gelderland 0,2 Groningen -0,2 Drenthe -0,4-0,5 Limburg Zeeland -1,0-0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 De provinciale verschillen in werkgelegenheidsontwikkeling lopen uiteen. In de provincies Drenthe, Limburg en Zeeland was tussen 2015 en 2016 nog sprake van een krimpende werkgelegenheid. Flevoland laat de relatief grootste banengroei zien ten opzichte van Trend banen Het aantal banen in 2016 is ongeveer gelijk aan de stand van 10 jaar geleden. Tussen 2005 en 2009 nam de Friese werkgelegenheid met ruim banen toe, goed voor een groei van bijna 7%. Als gevolg van het uitbreken van de financiële en economische crisis in 2008 zijn er vervolgens bijna banen verloren gegaan. In 2009 telde Fryslân de meeste banen. Pagina 8 van [40]

10 Jaarlijkse werkgelegenheidsontwikkeling Nederland en Fryslân in % 7,0 6,0 6,1 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 2,7 1,2 1,8 0,2 1,3 0,5 1,2 1,2 2,9 2,9 2,7 1,9 0,5 0,5 0,7 0,6 0,4 1,1 0,8 0,0-1,0-2,0-0,1-0,4-0,2-0,2-0,1-0,5-0,7-1,0-1,1-0,8-0,3-3,0-2,2 Nederland Fryslân De meerjarige werkgelegenheidsontwikkeling van Fryslân gaat redelijk gelijk op met de landelijke trend. Fryslân laat in de jaren voor de crisis, in verhouding met het landelijk gemiddelde, een relatief sterkere banengroei zien. Vervolgens was het verlies aan banen, als gevolg van de crisis, in Fryslân relatief wat sterker. Zowel landelijk als provinciaal was er in 2009 nog sprake van een groeiende werkgelegenheid, waarna de banenkrimp is ingezet. In de periode is zowel in Fryslân als landelijk de totale werkgelegenheid met 12% geroeid. Werkgelegenheidsontwikkeling Nederland en Frysân (index: 2000=) ,1 102,7 108,0 109,4 108,9 108,7 103,9 104,1 103,9 104,5 110,0 105,8 113,2 108,8 115,4 111,8 116,0 113,5 112,4 112,1 114,2 114,1 112,9 112,3 112,8 111,2 111,9 111,6 110,4 110,8 112,5 112, Nederland Fryslân Pagina 9 van [40]

11 5 Werkgelegenheid sectoren De werkgelegenheidsontwikkeling verschilt sterk per sector. Binnen de sectoren industrie, bouw, zakelijke- en overige dienstverlening is het aantal banen met ruim 500 toegenomen. Voor de bouwsector betekent dit een groei van 3,4% na 4 jaar van fors banenverlies. Met een groei van 650 heeft de sector zakelijke dienstverlening de meeste banen bij kunnen schrijven. Relatief gezien is het aantal banen binnen de overige dienstverlening het sterkst gegroeid. De sector overige dienstverlening bevat onder andere bedrijven en instellingen binnen de cultuur, sport, belangenorganisaties en wellness. Werkgelegenheidsontwikkeling per sector Sector grote banen kleine banen totaal banen groei totaal banen abs groei totaal banen % Groei banen Nederland aandeel werkgelegenheid Landbouw/visserij ,7 0,7 4,8 Industrie/delfstoffenwinning ,5 0,3 12,6 Nutsbedrijven ,0 0,7 0,9 Bouwnijverheid ,4 1,4 6,0 Handel en reparatie ,6 1 16,7 Vervoer, opslag en communicatie ,8 1,6 5,8 Horeca ,9 3,4 4,6 Financiële instellingen ,0-1,3 2,5 Zakelijke dienstverlening ,9 2,8 12,0 Openbaar bestuur en overheid ,9-0,7 4,8 Onderwijs ,4 1,4 6,9 Gezondheids- en welzijnszorg ,7-0,3 17,8 Overige dienstverlening ,1 2,1 4,6 Totaal ,8 1,1 Ook binnen de horeca (+2,9%) en de vervoerssector (+1,8%) is het aantal banen bovengemiddeld toegenomen. Het aantal banen in de sectoren landbouw, handel en onderwijs is met minder dan een procent toegenomen. Binnen de zorg- (-360) en financiële sector (-380) is de werkgelegenheid gekrompen ten opzichte van Voor de zorg een krimp van 0,7% en voor de financiële sector een verlies van 5% aan werkgelegenheid. Ook bij de overheid en nutsbedrijven zijn banen ingeleverd. Vergelijking met de landelijke sectorale werkgelegenheidsontwikkeling laat enkele verschillen zien. De banengroei in de bouwsector is in Fryslân wat sterker dan landelijk. Hier staat tegenover dat het banenverlies in de financiële sector in Fryslân relatief groter is. Pagina 10 van [40]

12 Werkgelegenheidsstructuur sectoren Fryslân en Nederland 2016 in % Gezondheids- en welzijnszorg Industrie/delfstoffenwinning Handel en reparatie Zakelijke dienstverlening Onderwijs Bouwnijverheid Openbaar bestuur en overheid Vervoer, opslag en communicatie Landbouw/visserij Overige dienstverlening Financiële instellingen Horeca Nutsbedrijven 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0 18,0 20,0 Nederland Fryslân In bovenstaande figuren wordt de structuur van de Friese werkgelegenheid in beeld gebracht, gelet op de verdeling van banen naar sector. De zorgsector levert de meeste banen in Fryslân, gevolgd door de sectoren handel en industrie. In vergelijking met het landelijk gemiddelde zijn de industrie, landbouw -en zorgsector relatief groot in Fryslân. Bij de dienstverlening, de handel en de vervoerssector is het omgekeerde het geval: het aandeel van deze sectoren in de werkgelegenheid is relatief klein in Fryslân. Het werkgelegenheidsaandeel van financiële instellingen was in het verleden ook relatief groot in Fryslân. Door de forse banenkrimp in de afgelopen jaren is het aandeel financiële banen meer naar het landelijk gemiddelde getrokken. Pagina 11 van [40]

13 Ontwikkeling sectoren in % 70,0 50,0 30,0 10,0-10,0-30,0-50,0 Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Bovenstaande grafiek toont de sectorale werkgelegenheidsontwikkeling tussen 2000 en De sectoren landbouw, industrie, bouw en financiële instellingen zijn duidelijk te typeren als krimpsectoren. Zowel in Fryslân als landelijk tellen deze sectoren in 2016 minder banen dan aan het begin van deze eeuw. Het banenverlies in de Friese industrie is minder groot dan landelijk, terwijl de financiële sector in Fryslan relatief meer banen heeft zien verdwijnen. Binnen de zakelijke dienstverlening en de zorg is het aantal banen tussen 2000 en 2016 met ruim 50% toegenomen. Beide sectoren zijn in Fryslân sterker gegroeid dan landelijk. Bij de overige dienstverlening is, met een toename van 65%, sprake van de grootste relatieve toename van werkgelegenheid. In de bijlage wordt door middel van indexgrafieken de ontwikkeling per sector weergegeven en tevens vergeleken met de landelijke trend. Recreatie en toerisme is een belangrijke sector in Fryslân. De sector is een samenstelling van bedrijven uit de reguliere sectoren. Het totaal aantal banen in de Friese R&T sector is met 515 toegenomen tot een totaal van , goed voor een groei van 2,7% Na vijf naar van afnemende werkgelegenheid in de R&T sector is de sector voor het tweede jaar op rij gegroeid. Werkgelegenheid Recreatie en Toerisme totaal banen grote banen kleine banen Pagina 12 van [40]

14 6 Werkgelegenheid regio s In alle Friese streekregio s is de werkgelegenheid tussen 2015 en 2016 toegenomen. Op de Waddeneilanden nam het aantal banen met een groei van 1,4% het sterkst toe, gevolgd door Zuidwest Fryslân (1,3%), Noordoost Fryslân (1%), Noordwest Fryslân (0,9%) en Zuidoost Fryslân (0,5%). Werkgelegenheid streekregio's Noordwest Fryslân Noordoost Fryslân Zuidwest Fryslân Zuidoost Fryslân Waddeneilanden Ontwikkeling werkgelegenheid streekregio's. Indexcijfer t.o.v Noordwest Fryslân Noordoost Fryslân Zuidwest Fryslân Zuidoost Fryslân Waddeneilanden Er zijn duidelijke verschillen waarneembaar in de regionale werkgelegenheidsontwikkeling sinds Zuidwest Fryslân telt in % meer banen in vergelijking met In Zuidoost Fryslân en de gezamenlijke Waddeneilanden is het aantal banen met 18% ook ruim boven het provinciaal gemiddelde van 12,5% toegenomen. Het Noorden van de provincie laat een ander beeld zien. Noordwest Fryslân telt ten opzichte van ,4% meer banen. In Noordoost Fryslân kromp de werkgelegenheid de laatste jaren naar bijna hetzelfde aantal banen als in het jaar Pagina 13 van [40]

15 Werkgelegenheidsstructuur streekregio s 2016 in % Noordwest Noordoost Zuidwest Zuidoost Waddeneilande Fryslân Fryslân Fryslân Fryslân n Landbouw/visserij 3,2 7,6 6,3 4,3 4,3 Industrie/delfstoffenwinning 9,0 15,1 14,3 15,0 2,2 Nutsbedrijven 1,4 0,2 0,6 0,9 0,1 Bouwnijverheid 3,9 10,0 6,7 5,8 6,5 Handel en reparatie 14,3 18,3 17,2 18,5 12,6 Vervoer, opslag en communicatie 3,2 3,7 5,9 3,7 35,1 Horeca 5,5 5,2 4,9 6,9 8,7 Financiële instellingen 5,3 1,4 1,0 1,2 0,4 Zakelijke dienstverlening 13,5 8,8 13,6 11,0 8,3 Openbaar bestuur en overheid 8,8 3,3 2,6 2,4 4,8 Onderwijs 7,9 6,6 5,6 7,0 4,8 Gezondheids- en welzijnszorg 19,8 15,4 15,9 18,9 6,8 Overige dienstverlening 4,3 4,4 5,4 4,3 5,3 Totaal De vijf Friese regio s verschillen onderling van werkgelegenheidsstructuur. De regio Noordoost heeft een relatief groot aandeel landbouw, industrie en bouw en een laag aandeel dienstverlening en gezondheidszorg. De regio Noordwest heeft een structuur met relatief weinig industrie, bouw en handel en veel werkgelegenheid in financiële instellingen, overheid en gezondheidszorg. Dit komt met name ook doordat Leeuwarden binnen deze regio valt. In de regio Zuidwest Fryslân hebben de sectoren landbouw, bouw en dienstverlening een relatief groot aandeel. Zuidoost Fryslân kent een relatief groot aandeel handel en gezondheidszorg. Op de Waddeneilanden is de horeca met afstand de grootste sector. Pagina 14 van [40]

16 7 Werkgelegenheid gemeenten Onderstaand kaartje toont de werkgelegenheidsontwikkeling van de Friese gemeenten tussen april 2015 en april De gemeente Leeuwarden is met 630 banen absoluut gezien het sterkst gegroeid, gevolgd door Súdwest-Fryslân (+450). Relatief gezien is het aantal banen in Ferwerderadiel en het Bildt het sterkst gegroeid. Bij 8 van de 24 gemeenten is het totaal aantal banen afgenomen. Ontwikkeling banen gemeenten abs Leeuwarden Súdwest-Fryslân De Fryske Marren Tytsjerksteradiel Heerenveen Achtkarspelen het Bildt Ooststellingwerf Weststellingwerf Ferwerderadiel Littenseradiel Leeuwarderadeel Terschelling Ameland Kollumerland en Nieuwkruisland Schiermonnikoog Opsterland Menameradiel Vlieland Harlingen Dantumadiel Franekeradeel Smallingerland Dongeradeel Pagina 15 van [40]

17 Werkgelegenheid gemeenten Gemeente Aandeel abs % Achtkarspelen , ,2 Ameland , ,5 Dantumadiel , ,8 De Fryske Marren , ,1 Dongeradeel , ,7 Ferwerderadiel , ,0 Franekeradeel , ,6 Harlingen , ,9 Heerenveen , ,5 het Bildt , ,3 Kollumerland en Nieuwkruisland , ,2 Leeuwarden , ,2 Leeuwarderadeel , ,1 Littenseradiel ,1 27 0,9 Menameradiel , ,6 Ooststellingwerf , ,1 Opsterland , ,9 Schiermonnikoog , ,0 Smallingerland , ,8 Súdwest-Fryslân , ,3 Terschelling , ,1 Tytsjerksteradiel , ,3 Vlieland , ,5 Weststellingwerf , ,3 Fryslân ,5 De gemeente Leeuwarden is met bijna een kwart van de banen de grootste banengemeente gevolgd door Súdwest-Fryslân, Heerenveen en Smallingerland. In de periode is de werkgelegenheid in de gemeente Heerenveen zowel absoluut als relatief het sterkst gegroeid. De gemeenten Dongeradeel en Dantumadiel tellen in 2016 minder banen dan in Ontwikkeling werkgelegenheid F4 gemeenten (indexcijfer t.o.v. 2000) Heerenveen Smallingerland Leeuwarden Súdwest-Fryslân Pagina 16 van [40]

18 De 4 grootste Friese gemeenten, de zogeheten F4 gemeenten, zijn samen goed voor 58% van de Friese werkgelegenheid. De werkgelegenheid binnen deze gemeenten heeft zich in de afgelopen verschillend ontwikkeld. Tot 2005 liep de ontwikkeling vrij gelijk op. In de periode is de werkgelegenheid in de gemeente Heerenveen het sterkst gegroeid. In de gemeenten Leeuwarden en Smallingerland waren de negatieve gevolgen van de crisis het sterkt merkbaar in de werkgelegenheid. Werkgelegenheidsstructuur F4 gemeenten 2016 Heerenveen Leeuwarden Súdwest-Fryslân Smallingerland Landbouw/visserij 2,3 0,6 5,8 1,5 Industrie/delfstoffenwinning 13,4 7,1 13,4 19,7 Nutsbedrijven 0,9 1,7 0,7 1,5 Bouwnijverheid 3,5 2,5 6,5 6,4 Handel en reparatie 17,3 12,5 17,0 16,6 Vervoer, opslag en communicatie 3,3 3,3 5,5 3,4 Horeca 11,9 5,5 4,8 4,5 Financiële instellingen 2,0 7,2 1,2 1,1 Zakelijke dienstverlening 12,8 13,9 14,4 11,7 Openbaar bestuur en overheid 1,9 11,0 2,4 2,5 Onderwijs 7,0 8,7 6,1 8,0 Gezondheids- en welzijnszorg 18,8 21,9 16,7 19,9 Overige dienstverlening 4,9 4,1 5,5 3,2 Totaal De F4 gemeenten hebben elk een eigen werkgelegenheidsstructuur. De structuur van Heerenveen lijkt het meest op de provinciale structuur. Leeuwarden telt relatief veel werkgelegenheid in de financiële dienstverlening en overheidsbanen. Het aandeel industriële banen in Leeuwarden is relatief laag. Smallingerland kenmerkt zich juist door het relatief grote aantal banen in de industrie. In Súdwest- Fryslân zijn relatief veel mensen werkzaam in de landbouw- en bouwsector. Pagina 17 van [40]

19 8 Werkgelegenheid geslacht In 2016 is het aantal banen bezet door mannen met 1,6% gegroeid en het aantal banen bezet door vrouwen nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte van Ontwikkeling werkgelegenheid naar geslacht (indexcijfer t.o.v. 2000) Grote banen mannen Grote banen vrouwen Kleine banen mannen Kleine banen vrouwen Vrouwen zijn een steeds belangrijkere rol gaan spelen op de Friese arbeidsmarkt. In de periode is het aantal grote banen bezet door vrouwen met 27% toegenomen. Ook het aantal kleine banen bezet door vrouwen is, met 19%, behoorlijk toegenomen. De ontwikkeling van banen bezet door mannen laat een hele andere ontwikkeling zien. Het aantal grote banen bezet door mannen kent een redelijk stabiele trend zien en is ten opzichte van 2000 zelfs met 2% afgenomen. De forse groei van 69% van het aantal kleine banen bezet door mannen zal voor een belangrijk deel komen door de toename van mannen dat parttime is gaan werken. Het aandeel grote banen bezet door vrouwen bedraagt in %, tegenover 34% in Bij kleine banen is het aandeel bezet door mannen in dezelfde periode toegenomen van 29- naar 36%. Landbouw, industrie, nutsbedrijven, bouw en vervoer zijn typische mannensectoren. In de gezondheidsen welzijnszorg zijn vrouwen juist in de meerderheid op de werkvloer. Ook binnen de overige dienstverlening en het onderwijs zijn vrouwen in de meerderheid. Werkgelegenheidsstructuur sectoren 2016 Landbouw/visserij Industrie/delfstoffenwinning Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel en reparatie Vervoer, opslag en communicatie Horeca Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% % Grote baan man Kleine baan man Grote baan vrouw Kleine baan vrouw Pagina 18 van [40]

20 9 Vestigingen Onder een vestiging wordt een locatie van een onderneming, instelling of zelfstandig beroepsbeoefenaar verstaan waarin of van waaruit een economische activiteit of zelfstandig (vrij) beroep wordt uitgeoefend door minimaal 1 werkzame persoon. Aantal vestigingen per sector 2016 Zakelijke dienstverlening Handel en reparatie Landbouw/visserij Bouwnijverheid Overige dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg Vervoer, opslag en communicatie Industrie/delfstoffenwinning Onderwijs Horeca Financiële instellingen Nutsbedrijven Openbaar bestuur en overheid Vestigingen met personeel Eenmans/zzp Op 1 april 2016 telde Fryslân vestigingen. Ten opzichte van 2015 is het aantal vestigen met 2,8% toegenomen. De sectoren zakelijke dienstverlening en handel tellen de meeste vestigingen. Bijna twee derde (65%) van de vestigingen is een eenpitter (eenmanszaken, zzp ers, freelancers, kleine zelfstandigen). Met name in de bouw en dienstverlening is het aandeel eenpersoonsbedrijven groot. Pagina 19 van [40]

21 Ontwikkeling aantal vestigingen sectoren Landbouw/visserij Industrie/delfstoffenwinning Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel en reparatie Vervoer, opslag en communicatie Horeca Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening vestigingen met personeel eenmans/zzp totaal vestigingen Tussen 2010 en 2016 is het totaal aantal vestigingen in Fryslân met 19,6% toegenomen. Het aantal eenpitters nam met 40,6% toe tot een totaal van Het aantal vestigen met personeel is in dezelfde periode met ruim afgenomen, een krimp van 6,6%. In 2016 telt Fryslân vestigingen met personeel. In tegenstelling tot voorgaande jaren is het aantal vestigingen met personeel in 2016 wel iets toegenomen. Met uitzondering van de overheid en financiële instellingen is in alle sectoren het aantal vestigingen toegenomen. Deze groei komt voornamelijk voor rekening van nieuwe eenpitters. Absoluut gezien is de daling van vestigingen met personeel binnen de sectoren handel en bouw het grootst. Relatief gezien zijn in de financiële sector de meeste vestingen met personeel verdwenen. Ten opzichte van 2010 is het aantal financiële vestigingen met personeel met ruim een kwart afgenomen. Het Midden en Kleinbedrijf (MKB) bestaat uit alle bedrijven tot 250 werknemers, zonder overheid, onderwijs, zorg, delfstoffenwinning en handel in onroerend goed. Van alle Friese vestigingen valt 85% onder het MKB. In 2016 telde het Friese MKB bedrijven. Naast het MKB telt het Friese bedrijfsleven in 2016 in totaal 46 bedrijven met meer dan 250 werknemers, zogenaamde grootbedrijven. Het MKB is goed voor 61% van de werkgelegenheid. Pagina 20 van [40]

22 10 Bijlage 10.1 Werkgelegenheid per sector (grote banen) abs 2016 % Landbouw/visserij ,9 Industrie/delfstoffenwinning ,6 Nutsbedrijven ,1 Bouwnijverheid ,5 Handel en reparatie ,5 Vervoer, opslag en communicatie ,6 Horeca ,9 Financiële instellingen ,2 Zakelijke dienstverlening ,7 Openbaar bestuur en overheid ,7 Onderwijs ,1 Gezondheids- en welzijnszorg ,3 Overige dienstverlening ,0 Totaal , Werkgelegenheid per sector (kleine banen) abs Landbouw/visserij ,1 Industrie/delfstoffenwinning ,4 Nutsbedrijven ,1 Bouwnijverheid ,4 Handel en reparatie ,8 Vervoer, opslag en communicatie ,3 Horeca ,9 Financiële instellingen ,8 Zakelijke dienstverlening ,1 Openbaar bestuur en overheid ,5 Onderwijs ,7 Gezondheids- en welzijnszorg ,8 Overige dienstverlening ,3 Totaal , % Pagina 21 van [40]

23 10.3 Werkgelegenheid per sector (totaal banen) abs 2016 % Landbouw/visserij ,7 Industrie/delfstoffenwinning ,8 Nutsbedrijven ,9 Bouwnijverheid ,6 Handel en reparatie ,9 Vervoer, opslag en communicatie ,4 Horeca ,9 Financiële instellingen ,0 Zakelijke dienstverlening ,3 Openbaar bestuur en overheid ,3 Onderwijs ,3 Gezondheids- en welzijnszorg ,1 Overige dienstverlening ,0 Totaal ,3 Pagina 22 van [40]

24 10.4 Werkgelegenheid per afdeling totaal banen SBI afdeling % abs Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht ,5 Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw ,0 Visserij en kweken van vis en schaaldieren ,5 Winning van aardolie en aardgas ,0 Winning van delfstoffen (geen olie en gas) ,0 Dienstverlening voor de winning van delfstoffen ,3 Vervaardiging van voedingsmiddelen ,8 Vervaardiging van dranken ,0 Vervaardiging van tabaksproducten ,0 Vervaardiging van textiel ,2 Vervaardiging van kleding ,8 Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen ,9 Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout ,2 Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren ,8 Drukkerijen, reproductie van opgenomen media ,9 Vervaardiging van chemische producten ,1 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten ,2 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof ,6 Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod ,2 Vervaardiging van metalen in primaire vorm ,3 Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.) ,1 Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach ,4 Vervaardiging van elektrische apparatuur ,1 Vervaardiging van overige machines en apparaten ,7 Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers ,5 Vervaardiging van overige transportmiddelen ,3 Vervaardiging van meubels ,3 Vervaardiging van overige goederen ,2 Reparatie en installatie van machines en apparaten ,7 Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas ,1 Winning en distributie van water ,3 Afvalwaterinzameling en -behandeling ,1 Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling ,8 Sanering en overig afvalbeheer ,2 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling ,7 Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet) ,6 Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw ,1 Handel in en reparatie van auto s, motorfietsen, aanhangers ,7 Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.) ,2 Detailhandel (niet in auto's e.d.) ,0 Vervoer over land ,0 Vervoer over water ,0 Luchtvaart ,5 Pagina 23 van [40]

25 Opslag en dienstverlening voor vervoer ,0 Post en koeriers ,9 Logiesverstrekking ,0 Eet- en drinkgelegenheden ,9 Uitgeverijen ,7 Productie en distributie van films en televisieprogramma s ,2 Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's ,7 Telecommunicatie ,5 Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn ,7 Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie ,4 Financiële instellingen (geen verzekeringen, pensioenfonds) ,7 Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz) ,4 Overige financiële dienstverlening ,5 Verhuur van en handel in onroerend goed ,8 Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvies ,8 Holdings (geen financiële), interne concerndiensten ,0 Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies ,7 Speur- en ontwikkelingswerk ,1 Reclame en marktonderzoek ,6 Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling ,8 Veterinaire dienstverlening ,2 Verhuur en lease van auto's, consumentenartikelen, machines ,3 Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer ,4 Reisbemiddeling, reisorganisatie, toeristische informatie ,1 Beveiliging en opsporing ,2 Facility management, reiniging en landschapsverzorging ,4 Overige zakelijke dienstverlening ,4 Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen ,9 Onderwijs ,4 Gezondheidszorg ,9 Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting ,9 Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting ,3 Kunst ,6 Culturele uitleencentra, archieven, musea, dierentuinen ,9 Loterijen en kansspelen ,9 Sport en recreatie ,5 Levensbeschouwelijke en politieke organisaties ,7 Reparatie van computers en consumentenartikelen ,3 Wellness en overige dienstverlening; uitvaartbranche ,2 Totaal ,8 Pagina 24 van [40]

26 10.5 Werkgelegenheid per gemeente totaal banen Gemeente abs % Achtkarspelen ,3 Ameland ,7 Dantumadiel ,2 De Fryske Marren ,5 Dongeradeel ,5 Ferwerderadiel ,7 Franekeradeel ,5 Harlingen ,8 Heerenveen ,8 het Bildt ,1 Kollumerland en Nieuwkruisland ,3 Leeuwarden ,9 Leeuwarderadeel ,8 Littenseradiel ,9 Menameradiel ,9 Ooststellingwerf ,9 Opsterland ,1 Schiermonnikoog ,6 Smallingerland ,6 Súdwest-Fryslân ,2 Terschelling ,4 Tytsjerksteradiel ,8 Vlieland ,3 Weststellingwerf ,8 Totaal ,8 Pagina 25 van [40]

27 10.6 Sectoren Landbouw en visserij (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Industrie/delfstoffenwinning (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Nutsbedrijven (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Pagina 26 van [40]

28 Bouwnijverheid (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Handel en reparatie (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Vervoer, opslag en communicatie (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Pagina 27 van [40]

29 Horeca (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Financiële instellingen (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Zakelijke dienstverlening (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Pagina 28 van [40]

30 Openbaar bestuur en overheid (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Onderwijs (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Gezondheids- en welzijnszorg (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Pagina 29 van [40]

31 Overige dienstverlening (index t.o.v. 2000) Nederland sector Fryslân sector Fryslân totaal Pagina 30 van [40]

32 Doel van dit rapport: Uitkomsten werkgelegenheidsonderzoek 2016 in Fryslân