Wurkgelegenheid Fryslân

Transcriptie

1 Wurkgelegenheidsonderzoek 2010_Opmaak :45 Pagina 1 Wurkgelegenheid Fryslân Utkomst wurkgelegenheidsûndersiik 20 Doel van dit rapport: Uitkomsten werkgelegenheidsonderzoek 20 in Fryslân

2

3 Uitkomsten Werkgelegenheidsonderzoek 20

4 Colofon Deze rapportage is een uitgave van: Provincie Fryslân Afdeling Beleids- en Geo-Informatie Postbus HM Leeuwarden Rapportage: M.J. Holkema Foto omslag: Fotobureau het Hoge Noorden Overname van cijfers is toegestaan mits bron vermeld wordt: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân 20 2

5 Inhoud Samenvatting... 5 Inleiding en toelichting... 7 Werkgelegenheid Fryslân... 9 Werkgelegenheid naar sectoren... Werkgelegenheid economische kernzones Werkgelegenheid Friese gemeenten Werkgelegenheid naar geslacht Vestigingen Bijlage

6 4

7 Samenvatting Op de jaarlijkse peildatum van 1 april telde Fryslân banen van minimaal 15 uur en banen van minder dan 15 uur. De Friese werkgelegenheid is niet verder afgenomen. Was er in 2010 sprake van een afname van 1,2 van de werkgelegenheid, in 20 is er sprake van een kleine groei van het aantal banen. Het aantal banen van minimaal 15 uur is met ruim 1000 toegenomen, een groei van 0,4. Het aantal arbeidsplaatsen van minder dan 15 uur is met 830 toegenomen, goed voor een groei van 1,4. Vooral de sectoren gezondheids- en welzijnszorg, zakelijke dienstverlening en vervoer/communicatie waren met een groei van (ruim) 2 goed voor nieuwe banen (van minimaal 15 uur). De grootste sector in Fryslân, de gezondheidszorg, kende de grootse absolute groei met 730 banen. Binnen de bouwsector en de handel is sprake van een kleine toename. Voor de bouw betekent dit een stabilisatie na twee jaar van fors banenverlies. Bij de overheid en financiële instellingen is sprake van een banenverlies van ruim 2. De Friese financiële sector telt in banen minder en de Friese overheidsinstellingen 300 banen minder dan in De werkgelegenheid in de landbouwsector kent een afname van 1,6. De industrie en de horeca laten een afname van minder dan een half procent zien en binnen het onderwijs is het aantal banen van 15 uur of meer gelijk gebleven. In zowel de beide economische kernzones als overig Fryslân is sprake van een kleine werkgelegenheidsgroei ten opzichte van De groei in de Westergozone (0,7) is iets sterker dan de groei in de A7-zone (0,5). Overig Fryslân kent met 0,2 relatief de kleinste groei. Bij 12 van de 27 Friese gemeenten is sprake van een dalende werkgelegenheid. Van de 5 grootste Friese gemeenten kennen Smallingerland (1,6), Heerenveen (0,9) en Leeuwarden (0,6) een groei van de werkgelegenheid. Súdwest Fryslân (-0,1) en Skarsterlân (-0,5) tonen een kleine daling van het aantal banen. In de afgelopen 10 jaar is het aantal banen van minimaal 15 uur per week met 4,6 gegroeid, tegenover 4,1 landelijk. Binnen de zorgsector, de zakelijke dienstverlening, overige dienstverlening en het onderwijs bedraagt de groei meer dan 20 in 10 jaar tijd. De werkgelegenheid binnen de industrie, bij financiële instellingen en de landbouw is het afgelopen decennium gekrompen. De gemeente Heerenveen kent zowel relatief als absoluut de grootse banengroei in tien jaar tijd. 5

8 6

9 Inleiding en toelichting Deze jaarlijkse rapportage bevat de uitkomsten van het werkgelegenheidsonderzoek 20. Werkwijze Jaarlijks zet de provincie een schriftelijke enquête uit onder bedrijven en instellingen waar betaalde arbeid wordt verricht. Grote bedrijven worden jaarlijks benaderd en kleinere door middel van een steekproef. Na de schriftelijke ronde wordt een deel van de niet gerespondeerde bedrijven telefonisch benaderd. De respons bedraagt jaarlijks ongeveer 75 van de totale werkgelegenheid. Non-respons vestigingen worden opgehoogd. Voor de ophoging wordt gebruik gemaakt van weging op basis van de ontwikkelingen bij vergelijkbare bedrijven (grootteklasse en sector). Anders dan bij andere bronnen is er sprake van een compleet register. Dit maakt het mogelijk om analyses te doen op elk gewenst ruimtelijk en/of sectoraal niveau. In Nederland zijn in totaal 21 provinciale en regiogerichte registers actief. Zij zijn verenigd in de stichting LISA. LISA bundelt de uitkomsten tot landelijke cijfers. Peildatum De peildatum van de registratie is 1 april. Urengrens In de registratie wordt gevraagd naar het aantal banen van meer en minder dan 15 uur per week. FT = minimaal 15 uur en PT = minder dan 15 uur per week. Onderscheid wordt ook grote banen en kleine banen genoemd. Landbouw De werkgelegenheidsgegevens van de landbouwsector waren tot op heden gebaseerd op gegevens uit de landbouwtelling van het CBS (agrariërs), aangevuld met de gegevens van landbouwverwante bedrijven die binnen de reguliere enquête vielen. De laatste jaren heeft het register de landbouwstatistieken doorgeschreven. De cijfers van het CBS toonde (niet verklaarde) onjuistheden. Het overkoepelde landelijke register (LISA) heeft besloten de landbouwstatistieken van het CBS vanaf 20 los te laten en agrariërs op te nemen in het vestigingenregister. De inschrijfverplichting van agrariërs bij de KvK die sinds 2008 geldt biedt deze mogelijkheid. Het register bevat vanaf heden landbouwstatistieken op vestigingsniveau. Agrariërs gaan niet mee in de eigen enquête. De werkgelegenheidsgegevens worden verkregen via Prosu Databased Marketing. Prosu vraagt naar de werkgelegenheid als onderdeel van een eigen bredere enquête onder landbouwbedrijven. Bij de opname van agrariërs in het register is grotendeels gebruik gemaakt van de werkgelegenheidscijfers van Prosu. Voor het deel waar dit gegeven niet bekend was is gebruik gemaakt van de inschrijfgegevens van de agrariër bij de KvK. Wat betekent dit voor de werkgelegenheidscijfers: Het register heeft ervoor gekozen om 2010 als basisjaar te gebruiken voor de nieuwe werkwijze. Dit houdt in dat de landbouwgegevens tot en met 2009 gebaseerd zijn op de CBS telling en vanaf 2010 op de eigen registratie met als bron Prosu Databased Marketing. De werkgelegenheidsregistratie van Prosu wijkt af van die van het CBS, waardoor er tussen 2009 en 2010 sprake is van een trendbreuk. Meewerkende gezinsleden worden door Prosu veelal niet meegeteld en door het CBS wel. De trendbreuk geeft een verschil in 2010 met de voorgaande publicatie van 2010: FT banen PT banen Voor de jaren 2008 en 2009 zijn enkele aanpassingen gedaan in de geaggregeerde statistiek op basis van niet eerder meegenomen CBS ontwikkeling. In de gemeenten Menameradiel en Franekeradeel is door de trendbreuk sprake van een toename van de werkgelegenheid in de landbouw tussen 2009 en De reden hiervoor is dat het CBS onvoldoende werkgelegenheid telde binnen de glastuinbouw. Voor de jaren 2010 en 20 heeft hier een aanpassing plaatsgevonden. Statistieken op het laagte schaalniveau (4 cijferige postcode) zijn door de toevoeging van de landbouwgegevens vanaf 2010 compleet. Voorheen was gemeenteniveau het laagste schaalniveau. Lisa hanteert een andere methodiek, waardoor de trendbreuk tussen 2010 en 20 plaatsvindt. Reden hiervoor is o.a. dat een aantal registers de breuk uitsmeren over de komende jaren. Mede gezien onze al voor de breuk al afwijkende werkwijze en om juiste actuele cijfers te kunnen presenteren heeft het register Fryslân ervoor gekozen ook de 7

10 landbouwvestigingen 2010 met terugwerkende kracht op vestigingsniveau te vullen met werkgelegenheidscijfers, waardoor de breuk tussen 2009 en 2010 valt. De totale werkgelegenheidsgroei die Lisa en het register Fryslân presenteren verschilt hierdoor. Mutaties in reeks 10 jaar Het register verbetert haar historische gegevens. Eventueel geconstateerde fouten of dubbeltellingen worden met terugwerkende kracht (tot tien jaar) doorgevoerd. Jaarlijks verschijnt een nieuwe reeks van gegevens. Het is daardoor niet mogelijk de gegevens uit deze rapportage naast die van eerdere rapportages te leggen. Analyses dienen plaats te vinden met de (historische) gegevens die momenteel in het register zijn opgenomen. NHR-effect Sinds 1 juli 2008 is de Nieuwe Handelsregisterwet van kracht. Gevolg hiervan is dat alle bedrijven en instellingen zich zullen moeten inschrijven bij de KvK. Dit geldt dus ook voor sectoren die voorheen niet- inschrijfplichtig waren. Vestigingen in de sectoren landbouw, overheid, onderwijs, gezondheidszorg en vrije beroepen hebben een uiterste inschrijfdatum gekregen. De meeste van deze vestigingen zaten al als zogenaamde witte vlekken in het register. Vestigingen die ten onrechte nog niet in het register zaten worden met terugwerkende kracht opgevoerd en van werkgelegenheid voorzien. Op deze manier wordt het NHR-effect zoveel mogelijk geminimaliseerd. Informatie werkgelegenheidscijfers Voor vragen over de werkgelegenheidscijfers of voor het bestellen van aanvullende gegevens kunt u contact opnemen met de afdeling Beleids- en Geo-Informatie van de Provincie Fryslân: / wgr@fryslan.nl LISA (Landelijke register) Wanneer u geïnteresseerd bent in provinciegrensoverschrijdende statistieken en nationale statistieken dan kunt u zich wenden tot: Project Organisatie LISA Postbus AN Enschede tel: info@lisa.nl website: Bronvermelding Bij gebruik van cijfers bron vermelden: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân 20 8

11 Werkgelegenheid Fryslân Op de jaarlijkse peildatum van 1 april telde Fryslân grote banen (banen van minimaal 15 uur) en kleine banen (banen van minder dan 15 uur). De Friese werkgelegenheid is in 20 niet verder afgenomen. Na de werkgelegenheidsdaling in 2010 is er in 20 weer sprake van een voorzichtige groei van het aantal banen. Het aantal banen van minimaal 15 uur is ten opzichte van 2010 met ruim toegenomen, een groei van 0,4. Het aantal arbeidsplaatsen van minder dan 15 uur is met 830 toegenomen, goed voor een groei van 1, Werkgelegenheid grote en kleine banen grote banen kleine banen Onderstaande grafiek toont de werkgelegenheidsontwikkeling van de Nederlandse provincies. Werkgelegenheidsontwikkeling per provincie Flevoland 1,6 Overijssel 1,3 Groningen Utrecht Gelderland 0,8 0,9 1,0 Limburg Fryslân Noord-Brabant Zeeland Nederland 0,6 0,6 0,5 0,4 0,3 Zuid-Holland Noord-Holland -0,3-0,1 Drenthe -1,8-2,0-1,5-1,0-0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 9

12 Landelijk is de totale werkgelegenheid in 20 met 0,3 gegroeid ten opzichte van De Friese banengroei van 0,6 is dan ook iets sterker dan het landelijk gemiddelde. Van de Noordelijke provincies kent ook de provincie Groningen een banengroei, terwijl de werkgelegenheid in Drenthe met 1,8 is gekrompen. Ook in Noord- en Zuid Holland is de werkgelegenheid in 20 gedaald. De provincies Flevoland en Overijssel kennen relatief de sterkste groei. In Fryslân is voor zowel de grote als voor de kleine banen sprake van een groei. Ook landelijk is er zowel voor de grote banen als de kleine banen sprake van een groei, al valt deze met respectievelijk 0,1 en 1,3 iets lager uit. Tenzij anders aangegeven wordt in het vervolg van deze rapportage gekeken naar banen van 15 uur of meer per week. Werkgelegenheidsontwikkeling grote banen Fryslân en Nederland Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse banengroei weer van Fryslân en Nederland van de afgelopen 10 jaar. Jaarlijkse werkgelegenheidsontwikkeling Fryslân en Nederland in (banen minimaal 15 uur) 4,0 3,0 2,0 3,2 2,6 2,6 2,3 1,0 0,0 0,1 1,1 0,9 0,2 0,0 0,4 0,1-1,0-0,4-0,1-0,6-0,7-0,5-1,0-2,0-1,6 02-'03 03-'04 04-'05 05-'06 06-'07 07-'08 08-'09 09-'10 10-' Fryslàn Nederland In de afgelopen 10 jaar is het aantal banen van minimaal 15 uur per week in Fryslân met 4,6 gegroeid. Deze groei is iets sterker dan de totale landelijke groei van 4,1. 10

13 Werkgelegenheid naar sectoren Vooral de sectoren gezondheidszorg, zakelijke dienstverlening en vervoer/communicatie waren goed voor nieuwe banen. Alle drie de sectoren groeiden met (ruim) 2. De grootste sector in Fryslân, de zorgsector, kent met een groei van 730 banen de grootse absolute groei. Binnen de bouw en handel is sprake van een kleine toename van werkgelegenheid. Voor de bouw betekent dit een stabilisatie na twee jaar van fors banenverlies. Binnen de overheid en financiële instellingen is sprake van een banenverlies van ruim 2. De Friese financiële sector telt in banen minder en de Friese overheidsinstellingen 300 banen minder dan in De werkgelegenheid in de landbouw is met 1,6 afgenomen. De industrie en de horeca laten een afname van minder dan een half procent zien en binnen het onderwijs is het aantal banen van 15 uur of meer gelijk gebleven. Werkgelegenheidsontwikkeling naar sector (banen minimaal 15 uur) Sectie Sector Groei abs Groei Groei Nederland A Landbouw/visserij ,6-4,9 BC Industrie/delfstoffenwinning ,5-0,2 DE Nutsbedrijven ,6 0,7 F Bouwnijverheid ,2-1,3 G Handel en reparatie ,6 0,0 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,3 0,0 I Horeca ,2 1,3 K Financiële instellingen ,3-2,9 LMN Zakelijke dienstverlening ,3 0,9 O Openbaar bestuur en overheid ,2-0,4 P Onderwijs ,0 0,1 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,0 1,7 RSTU Overige dienstverlening ,0 1,5 Totaal ,4 0,1 In vergelijking met de landelijke ontwikkeling binnen de sectoren kent Fryslân een groei van de vervoersector, terwijl deze landelijk stabiel is gebleven. De Friese horeca laat een miniem verlies zien tegenover een kleine groei landelijk. De werkgelegenheid in zakelijke dienstverlening is in Fryslân sterker dan landelijk gegroeid. De Friese overheidsinstanties kennen een relatief sterk banenverlies. Ook landelijk kende de bouw met een verlies van 1,3 een wat meer stabielere periode. De industrie, zorg en handelssector zijn de grootste sectoren in Fryslân. In vergelijking met de landelijke werkgelegenheidsstructuur kent Fryslân relatief veel industriële banen. Ook de landbouw en bouwsector zijn in Fryslân relatief sterk vertegenwoordigt. De zakelijke dienstverlening speelt een kleinere rol in de werkgelegenheid dan landelijk.

14 Aandeel sectoren in de werkgelegenheid 20 in (banen minimaal 15 uur) Sector Fryslân Nederland A Landbouw/visserij 5,3 2,8 BC Industrie/delfstoffenwinning 15,0,4 DE Nutsbedrijven 1,1 1,0 F Bouwnijverheid 8,2 6,8 G Handel en reparatie 14,3 15,7 HJ Vervoer, opslag en communicatie 5,9 8,7 I Horeca 3,0 3,1 K Financiële instellingen 4,2 3,3 LMN Zakelijke dienstverlening 10,0 14,5 O Openbaar bestuur en overheid 5,8 6,3 P Onderwijs 7,5 7,0 Q Gezondheids- en welzijnszorg 16,1 15,3 RSTU Overige dienstverlening 3,6 4,0 Kijkende naar de werkgelegenheidsontwikkeling van de afgelopen 10 jaar dan is te zien dat het aantal banen in de zorgsector met ruim 28 is toegenomen. Deze groei is iets sterker dan de landelijke groei in de zorgsector. Werkgelegenheidsontwikkeling sectoren in (banen minimaal 15 uur) Nutsbedrijven Gezondheids- en welzijnszorg Zakelijke dienstverlening Overige dienstverlening Onderwijs Vervoer, opslag en communicatie Handel en reparatie Horeca Bouwnijverheid Openbaar bestuur en overheid Financiële instellingen Industrie/delfstoffenwinning Landbouw/visserij -30,0-20,0-10,0 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 Nederland Fryslân Ook de werkgelegenheid in de dienstverlening en het onderwijs is fors gegroeid in tien jaar tijd. Nutsbedrijven kennen eveneens een grote groei, maar dit is absoluut gezien een hele kleine sector. Binnen de landbouw, industrie en financiële instellingen zijn behoorlijk wat banen verdwenen in 10 jaar tijd. 12

15 Index banen 2002=100 Index banen 2002=100 Landbouw en Visserij Ten opzichte van 2010 is het aantal banen van minimaal 15 uur per week in de landbouw met 1,6 afgenomen tot ruim Zoals beschreven in de toelichting heeft er tussen 2009 en 2010 een trendbreuk plaatsgevonden door een wijziging in de registratie. Neemt niet weg dat de landbouw in de afgelopen 10 jaar een vijfde van haar werkgelegenheid zag verdwijnen alle sectoren Landbouw/visserij Industrie en delfstoffenwinning Tot aan 2010 was de industrie de grootste sector in Fryslân. In de afgelopen 10 jaar is een op de tien industriële banen verdwenen. Door deze daling en aan de andere kant de groei binnen de zorgsector, telt de gezondheids- en welzijnszorg sinds 2010 de meeste banen. In vergelijking met het landelijk gemiddelde kent de Friese industrie met 15 een relatief groot aandeel in de werkgelegenheid. Landelijk bedraagt het aandeel,4 van de Nederlandse werkgelegenheid alle sectoren Industrie/delfstoffenwinning Nutsbedrijven De kleinste sector in Fryslân telt op 1 april banen van minimaal 15 uur. Dit zijn er 40 meer dan in Het gaat binnen deze sector om bedrijven die zich bezighouden met winning en distributie van water, productie en handel van gas en elektriciteit en afvalinzameling en behandeling. 13

16 Index banen 2002=100 Index banen 2002= alle sectoren Nutsbedrijven Bouwnijverheid Met een verlies van 7 van het aantal banen in 2010 is de bouwsector het voornaamste slachtoffer van de economische crisis. Dit verlies was groter dan het landelijke banenverlies van 4,4 in de bouw. Tussen 1 april 2010 en 1 april 20 lijkt er sprake van een tijdelijke stabilisatie met een minieme groei van 0,2. Landelijk was er wel sprake van een krimp van ruim een procent. Tussen 2002 en 2005 kende de sector een jaarlijks verlies, waarna er in 2006, 2007 en 2008 sprake was van een forse werkgelegenheidsgroei in de bouw. Nu nadert de sector weer hetzelfde niveau als in Het aantal vestigingen is in de afgelopen 10 jaar met ruim driekwart gestegen tot ruim De groei van het aantal zzp ers ligt hieraan ten grondslag alle sectoren Bouwnijverheid Handel en reparatie In 20 is het aantal banen binnen de handel met 0,6 gegroeid. Landelijk is het aantal banen van 15 uur of meer binnen de handel onveranderd gebleven. De handelssector loopt van alle sectoren het meest gelijk op met de totale werkgelegenheidsontwikkeling. Naast de ruim grote banen kent de sector ook relatief veel banen van minder dan 15 uur per week. In 20 is het aantal zogenaamde kleine banen met ruim 600 toegenomen, een groei van 4,3. De handelssector is landelijk de grootse banensector. Met een aandeel van 14,3 is de sector in Fryslân de derde sector achter de zorg en industrie. 14

17 Index banen 2002= alle sectoren Handel en reparatie Detailhandel vestigingen banen in in Detailhandel in winkelgebied , ,4 Detailhandel buiten winkelgebied , ,2 Supermarkten , ,7 Detailhandel vanuit huis (markthandel/webwinkels/postorder) , ,1 Bovenstaande tabel geeft inzicht in de ontwikkeling van de detailhandel in de afgelopen 5 jaar, waarbij een onderverdeling is gemaakt tussen detailhandel in winkelgebieden, detailhandel buiten winkelgebieden, supermarkten en detailhandel vanuit huis. Het onderscheid tussen binnen of buiten winkelgebied is hierbij gebaseerd op sbi bedrijfsactiviteit en niet geografisch bepaald. De detailhandel binnen het winkelgebied is in de afgelopen 5 jaar ruim 6 van haar vestigingen kwijtgeraakt en kende een krimp van ruim 4 van het totaal aantal banen. Het aantal vestigingen van detailhandel buiten het winkelgebied is met 4 toegenomen met een onveranderde werkgelegenheid. Het aantal supermarkten in Fryslân is met 5 afgenomen, terwijl het aantal medewerkers met,7 is toegenomen. Groot is de groei van detailhandel die vanuit huis gevoerd wordt. Het aantal webwinkels is met ruim 60 gegroeid. Vervoer, opslag en communicatie De sector is in 20 met 2,3 gegroeid, goed voor ruim 300 banen. In 2009 en 2010 kende de sector een jaarlijkse werkgelegenheidskrimp van ruim 2. Landelijk is het aantal banen gelijk gebleven. In de afgelopen 10 jaar is het aantal banen gegroeid met 5,9. De sector telt op 1 april banen van minimaal 15 uur heeft een aandeel van 5,9 in de Friese werkgelegenheid. Landelijk heeft de sector met 8,7 een groter aandeel in de werkgelegenheid. 15

18 Index banen 2002=100 Index banen 2002= alle sectoren Vervoer, opslag en communicatie Horeca (Logies-, maaltijd- en drankverstrekking) De Friese horeca telt in banen van minimaal 15 uur. Dit is geen verandering ten opzichte van De horeca kent ook veel banen van minder dan 15 uur per week. Het aantal zogenaamde kleine banen is met 225 afgenomen tot een totaal van 5.225, een krimp van 4,1. Het aantal vestigingen is met 28 toegenomen tot De afgelopen 10 jaar is het aantal horeca banen van minimaal 15 uur met 3,2 gegroeid, terwijl de kleine banen met 6,5 zijn afgenomen alle sectoren Horeca Financiële instellingen De werkgelegenheid in de financiële sector is in 20 met 2,3 afgenomen ten opzichte van een jaar eerder, een verlies van 225 banen. Landelijk is het banenverlies met 2,9 nog wat sterker dan in Fryslân. In de afgelopen 10 jaar heeft de sector,4 van haar werkgelegenheid ingeleverd. Het aantal vestigingen is in 10 jaar tijd met een kwart afgenomen. In verhouding heeft de Friese financiële sector met 4,2 een groter aandeel in de werkgelegenheid dan landelijk (3,3). Index banen 2002= alle sectoren Financiële instellingen 16

19 Index banen 2002=100 Index banen 2002=100 Zakelijke dienstverlening Na een kleine afname van het aantal banen in 2010 heeft de sector zijn groei in 20 voortgezet. In 20 telt de sector ruim 500 banen meer dan in 2010, een groei van 2,3. Overigens komt de helft van de groei voor rekening van één bedrijf die zijn callcenter activiteiten fors zag stijgen. In de afgelopen 10 jaar is de zakelijke dienstverlening de tweede snelst groeiende sector. In de periode is het aantal banen met 27 toegenomen. Landelijk bedraagt de groei in 20 0,9 en 19 over de afgelopen 10 jaar. Het aandeel in de totale werkgelegenheid blijft in Fryslân met 10 nog wel achter bij de 14,5 landelijk. De sector is met ruim banen de vierde grootste sector in de provincie alle sectoren Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheid In 20 telt de Friese overheidssector 300 banen minder dan in 2010, een verlies van 2,2. Landelijk beperkt het banenverlies zich tot 0,4. In de afgelopen 10 jaar is het aantal overheidsbanen met 4,2 afgenomen tot een totaal van Landelijk is het aantal arbeidsplaatsen bij de overheid met 1,9 gegroeid sinds De sector omvat overheidsbestuur en diensten (defensie, justitie, politie en brandweer) alsmede sociale verzekeringsorganen alle sectoren Openbaar bestuur en overheid Onderwijs De werkgelegenheid binnen het onderwijs kende de afgelopen 10 jaar een jaarlijkse groei. In vergelijking met 2002 kent de sector in meer banen van minimaal 15 uur. Tegenover deze groei van bijna banen staat wel een afname van banen van minder dan 15 uur. Voor een deel zal hier sprake zijn van een verschuiving. Na een minieme banengroei in 2010 is het aantal onderwijsbanen in 20 gelijk gebleven met Landelijk is met een groei van slechts 0,1 eenzelfde trend waarneembaar. Het aantal banen van minder dan 15 uur is met ruim 200 afgenomen. Gezien de huidige trend is een banenverlies in 2012 niet ondenkbaar. 17

20 Index banen 2002=100 Index banen 2002=100 Index banen 2002= alle sectoren Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Binnen de zorgsector is het aantal banen met 730 toegenomen. Door deze groei van 2 telt de zorgsector bijna banen. In de afgelopen 10 jaar is de werkgelegenheid binnen de zorg met 28 toegenomen. Met een aandeel van 16,1 is de zorg sinds 2010 de grootse banensector in Fryslân. Landelijk is de handelssector nog de grootste sector. Binnen de zorg zijn relatief veel mensen minder dan 15 uur per week werkzaam. Deze kleine banen kennen in 20 een groei van ruim 200 (1,7) alle sectoren Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening De sector overige dienstverlening bevat onder andere bedrijven en instellingen binnen de cultuur, sport, belangenorganisaties en wellness. Het gaat hierbij om vestigingen met in totaal banen van minimaal 15 uur. Het aantal banen binnen deze sector is met 1 gestegen ten opzichte van Het aantal vestigingen is met 228 toegenomen. In de afgelopen 10 jaar heeft de sector een grote groei doorgemaakt van 28. De sector telt banen van minder dan 15 uur, een groei van alle sectoren Overige dienstverlening 18

21 Werkgelegenheid economische kernzones In 1998 zijn economische stimuleringsgebieden aangewezen. In Fryslân zijn dit de A7 zone en de Westergo-zone. De A7- zone bestaat uit de voormalige gemeente Sneek en de gemeenten Heerenveen, Smallingerland, Skarsterlân en Opsterland. De gemeenten Leeuwarden, Harlingen, Menameradiel en Franekeradeel vormen samen de Westergozone. De gemeenten buiten deze zones vormen gezamenlijk de zone overig Fryslân. 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 Werkgelegenheidsontwikkeling kernzones in (banen minimaal 15 uur) 0 A7-zone Westergozone Overig Fryslân In zowel de beide kernzones als overig Fryslân is sprake van een kleine groei van het aantal banen ten opzichte van De werkgelegenheidsgroei in de Westergozone is iets sterker dan de groei in de A7-zone. Overig Fryslan kent de kleinste groei. A7-zone Het aantal banen van minimaal 15 uur is in 20 met 375 toegenomen tot een totaal van Binnen de zone kennen de gemeenten Smallingerland en Heerenveen een positief groeisaldo van respectievelijk 1,6- en 0,9. Binnen de gemeenten Skarsterlân (-0,5) en Opsterland (-2,1) is sprake van een werkgelegenheidsdaling. Na fors banenverlies binnen de industrie in de A7-zone in 2010 heeft de sector zich met een groei van 1,1, in 20 ietwat hersteld. Binnen de bouwsector was in 2010 tevens sprake van een fors verlies en ook de bouw kende tussen april 2010 en april 20 een stabiele periode. Binnen de handel en het onderwijs is sprake van een groei van circa 100 banen. 19

22 Werkgelegenheidsontwikkeling kernzones naar sector (banen minimaal 15 uur) A7-zone Westergo-zone Overig Fryslân Sector Banen Groei Groei Banen Groei Groei Banen Groei Groei Landbouw/visserij , , ,1 Industrie/delfstoffenwinning , , ,0 Nutsbedrijven , , ,5 Bouwnijverheid , , ,7 Handel en reparatie , , ,7 Vervoer, opslag en communicatie , , ,3 Horeca , , ,5 Financiële instellingen , , ,8 Zakelijke dienstverlening , , ,4 Openbaar bestuur en overheid , , ,1 Onderwijs , , ,3 Gezondheids- en welzijnszorg , , ,4 Overige dienstverlening , , ,3 Totaal , , ,2 Westergozone De Westergozone telt in 20 ruim 500 banen meer dan in Kijkende naar de gemeenten in de Westergozone dan is er binnen drie van de vier gemeenten sprake van een werkgelegenheidsgroei. De gemeente Franekeradeel kent een groei van 2,9, goed voor bijna 200 banen. De gemeente Leeuwarden telt met een groei van 0,6 ruim 300 banen meer dan in In Menameradiel groeide het aantal banen met 30 (1,1). Binnen de gemeente Harlingen is met een krimp van 0,3 sprake van een klein banenverlies. Het positieve saldo van de Westergozone komt voor rekening van de sectoren vervoer, zakelijke dienstverlening en de zorg. De zorg en zakelijke dienstverlening in de Westergozone zijn met ruim 5 gegroeid ten opzichte van Banenverlies is er bij de overheid, de industrie en financiële instellingen. Overig Fryslân In het gebied buiten de economische kernzones is de werkgelegenheid met 0,2 iets gegroeid. De sectoren vervoer en zakelijke dienstverlening vallen met een groei van meer dan 2 positief op. Met name in de landbouw en industrie zijn banen verloren gegaan. 20

23 Ontwikkeling kernzones Onderstaande grafiek laat de werkgelegenheidsontwikkeling binnen de kernzones van de afgelopen 10 jaar zien. Werkgelgenheidsontwikkeling kernzones (banen minimaal 15 uur) Index banen 2002= A7-zone Westergozone Overig Fryslân Uit de grafiek is af te lezen dat werkgelegenheid zich de afgelopen 10 jaar duidelijk het sterkst heeft ontwikkelt binnen de A7-zone. De Westergozone en overig Fryslân kennen een vrijwel gelijkwaardige groei in 10 jaar tijd. Het aandeel van de A7-zone in de Friese werkgelegenheid is in tien jaar tijd met 2 procent gestegen van 31,6- naar 33,6. De Westergozone en overig Fryslân hebben in de afgelopen 10 jaar aandeel in de Friese werkgelegenheid ingeleverd. Aandeel zones in Friese werkgelegenheid (banen minimaal 15 uur) A7-zone Westergo Overig Fryslân 21

24 Sectorstructuur kernzones Onderstaande grafiek geeft de sectorstructuur van de drie zones weer. De zorgsector is zowel binnen de A7- zone als in de Westergozone de grootste sector. In overig Fryslân ligt het aandeel van de zorgsector een stuk lager en levert de industrie de meeste banen. Binnen de Westergozone valt het relatief kleine aandeel van de industrie en het relatief grote aandeel werkgelegenheid binnen de overheid en financiële instellingen op. Aandeel sectoren werkgelegenheid kernzones Gezondheids- en welzijnszorg Industrie/delfstoffenwinning 80 Handel en reparatie 70 Zakelijke dienstverlening 60 Bouwnijverheid Onderwijs 50 Vervoer, opslag en communicatie 40 Overige dienstverlening Landbouw/visserij 30 Openbaar bestuur en overheid 20 Horeca 10 Financiële instellingen Nutsbedrijven 0 A7 zone Westergozone Overig Fryslân In verhouding met de A7- zone en overig Fryslân hebben de bouwsector en handelssector in de Westergozone een relatief minder groot aandeel in de werkgelegenheid. In overig Fryslân is een op de 10 banen een baan binnen de landbouw. Binnen de A7-zone en de Westergozone speelt de landbouw een veel minder belangrijke rol in de werkgelegenheid. 22

25 Werkgelegenheid Friese gemeenten Onderstaand kaartje toont de relatieve en absolute werkgelegenheidsontwikkeling van de Friese gemeenten. In 2010 was er bij 21 van de 27 gemeenten sprake van een afname van het aantal banen. In 20 kennen 12 gemeenten een afnemende werkgelegenheid. De gemeenten Smallingerland en Leeuwarden hebben absoluut gezien de grootste banengroei ten opzichte van 2010, met respectievelijk een groei van 372 en 313 banen. Relatief gezien is met een toename van 4 de werkgelegenheid in Leeuwarderadeel het sterkst toegenomen. De gemeenten Franekeradeel, Ameland en Dongeradeel kennen een groei van meer dan 2. De gemeenten Het Bildt, Opsterland en Schiermonnikoog zagen de werkgelegenheid met meer dan 2 krimpen. 23

26 Ontwikkeling werkgelegenheid Friese gemeenten Gemeente Banen 20 Aandeel in Friese werkgelegenheid Groei Groei (minimaal 15 uur) in absoluut in Heerenveen , ,8 Menameradiel , ,2 Skarsterlân , ,4 Ferwerderadiel , ,2 Ameland ,7 158,2 Smallingerland , ,5 Harlingen , ,5 Vlieland 499 0,2 43 9,4 het Bildt , ,6 Franekeradeel , ,9 Súdwest Fryslân , ,1 Boarnsterhim , ,2 Kollumerland en Nieuwkruis ,2 77 2,8 Lemsterland , ,7 Dongeradeel , ,7 Leeuwarderadeel ,7 23 1,4 Gaasterlân-sleat ,2 7 0,2 Leeuwarden , ,2 Littenseradiel ,1-4 -0,2 Dantumadiel , ,3 Weststellingwerf , ,5 Terschelling ,8 - -0,6 Tytsjerksteradiel , ,8 Ooststellingwerf , ,5 Schiermonnikoog 409 0, ,2 Opsterland , ,8 Achtkarspelen , ,0 Totaal Fryslân ,6 Bovenstaande tabel geeft het aantal banen van minimaal 15 uur per gemeente en de ontwikkeling van de afgelopen 10 jaar. Zowel absoluut als relatief is de werkgelegenheid in de gemeente Heerenveen het sterkst gegroeid. Voor 9 gemeenten geldt dat de werkgelegenheid in de afgelopen tien jaar is afgenomen. Zowel absoluut als relatief is de afname in de gemeenten Achtkarspelen het sterkst. De gemeente Leeuwarden is verantwoordelijk voor bijna een kwart van de Friese werkgelegenheid. Súdwest Fryslân en Smallingerland zijn qua werkgelegenheid de tweede en derde Friese gemeente. Van de grote gemeenten kent de gemeente Leeuwarden met een groei van 0,2 de kleinste groei van het aantal banen in tien jaar tijd. 24

27 Werkgelegenheid naar geslacht In 20 is het totaal aantal banen bezet door mannen met 0,4 -en het aantal banen bezet door vrouwen ten opzichte van 2010 met 1 toegenomen Ontwikkeling werkgelegenheid naar geslacht totaal banen index banen 2002= mannen vrouwen In de afgelopen 10 jaar zijn vrouwen een steeds belangrijkere rol gaan spelen op de Friese arbeidsmarkt. Bovenstaande grafiek laat zien dat het aantal banen bezet door vrouwen in 10 jaar tijd met 13 is toegenomen, terwijl het aantal banen bezet door mannen in 2010 op bijna hetzelfde niveau zit als in Onderstaande grafiek geeft de sectorstructuur weer van de werkgelegenheid naar grote/kleine baan en geslacht. De sectoren waarin relatief veel vrouwen werkzaam zijn, zijn ook de sectoren met de sterkste groei. Werkgelegenheidsstructuur sectororen Landbouw/visserij Industrie/delfstoffenwinning Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel en reparatie Vervoer, opslag en communicatie Horeca Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening Man >15 uur Man <15uur Vrouw >15uur Vrouw <15uur 25

28 26

29 Vestigingen Onder een vestiging wordt een locatie van een onderneming, instelling of zelfstandig beroepsbeoefenaar verstaan waarin of van waaruit een economische activiteit of zelfstandig (vrij) beroep wordt uitgeoefend door minimaal 1 werkzame persoon. Het totaal aantal bedrijven/instellingen in Fryslân bedraagt in Ten opzichte van 2001 is dit een toename van 35. Landelijk is dezelfde ontwikkeling waarneembaar. De groei van het aantal vestigingen komt voornamelijk door de grote groei van het aantal eenmansbedrijven. Het aantal eenmansbedrijven is in 10 jaar tijd ruim verdubbeld. Het aantal vestigingen met minimaal 2 werkzame personen van 15 uur of meer is in de afgelopen 10 jaar met ruim 6 afgenomen. Aantal vestigingen naar grootteklasse 2002 en 20 Grootteklasse (banen<=15 uur) Groei 1 Enkel banen 15 uur werkzame persoon t/m 4 werkzame personen t/m 9 werkzame personen t/m 19 werkzame personen t/m 49 werkzame personen t/m 99 werkzame personen t/m 199 werkzame personen t/m 499 werkzame personen t/m 799 werkzame personen t/m 999 werkzame personen en meer werkzame personen Subtotaal Rest (landbouw) Totaal * Van de landbouwvestigingen is tot 2010 het aantal werkzame personen niet op vestigingsniveau beschikbaar en daardoor niet onder te verdelen naar grootteklasse. In de afgelopen 10 jaar is het aantal bedrijven/instellingen binnen de gezondheids- en welzijnszorg ruim verdubbeld. Ook het aantal bedrijven/instellingen binnen de dienstverlening is sterkt gegroeid. Binnen deze sectoren is ook de werkgelegenheid toegenomen. De bouwsector kent tevens een enorme groei van het aantal vestigingen. Het aantal banen binnen de bouw is daarentegen niet gestegen, maar afgenomen. De groei van het aantal vestigingen in de bouw wordt veroorzaakt door een grote toename van eenmansbedrijven (zzp érs). 27

30 Ontwikkeling aantal vestigingen sectoren in , ,9 46,7 75,7 58,3 60, ,0 24,5 22,8 10, ,0-25,3-18,0 Onderstaande grafiek geeft het totaal aantal vestigingen van de verschillende sectoren. Hierbij worden de vestigingen met minimaal 2 werkzame personen in het donkerblauw- en de eenmansbedrijven in lichtblauw weergegeven. De sectoren handel en zakelijke dienstverlening tellen de meeste vestigingen, gevolgd door de landbouw en de bouwnijverheid. In de grafiek is af te lezen dat binnen de bouw en de zakelijke dienstverlening een aanzienlijk deel van het aantal vestigingen eenmansbedrijven zijn Aantal vestigingen per sector en aandeel eenmansbedrijven

31 Bijlage Werkgelegenheid * Jaar Banen minimaal 15 uur Banen minder dan 15 uur ** * Vanaf 2000 mutaties met terugwerkende kracht ** Trendbreuk wijzing registratie landbouwvestigingen 29

32 Werkgelegenheid naar sector (banen minimaal 15 uur) Fryslân totaal Sector A Landbouw/visserij ,6 BC Industrie/delfstoffenwinning ,5 DE Nutsbedrijven ,6 F Bouwnijverheid ,2 G Handel en reparatie ,6 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,3 I Horeca ,2 K Financiële instellingen ,3 LMN Zakelijke dienstverlening ,3 O Openbaar bestuur en overheid ,2 P Onderwijs ,0 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,0 RSTU Overige dienstverlening ,0 Totaal ,4 A7-zone Sector A Landbouw/visserij ,9 BC Industrie/delfstoffenwinning ,1 DE Nutsbedrijven ,8 F Bouwnijverheid ,9 G Handel en reparatie ,8 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,5 I Horeca ,1 K Financiële instellingen ,3 LMN Zakelijke dienstverlening ,1 O Openbaar bestuur en overheid ,3 P Onderwijs ,0 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,5 RSTU Overige dienstverlening ,1 Totaal ,5 30

33 Westergo-zone Sector A Landbouw/visserij ,5 BC Industrie/delfstoffenwinning ,6 DE Nutsbedrijven ,2 F Bouwnijverheid ,3 G Handel en reparatie ,2 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,7 I Horeca ,0 K Financiële instellingen ,6 LMN Zakelijke dienstverlening ,5 O Openbaar bestuur en overheid ,6 P Onderwijs ,5 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,1 RSTU Overige dienstverlening ,5 Totaal ,7 Overig Fryslân Sector A Landbouw/visserij ,1 BC Industrie/delfstoffenwinning ,0 DE Nutsbedrijven ,5 F Bouwnijverheid ,7 G Handel en reparatie ,7 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,3 I Horeca ,5 K Financiële instellingen ,8 LMN Zakelijke dienstverlening ,4 O Openbaar bestuur en overheid ,1 P Onderwijs ,3 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,4 RSTU Overige dienstverlening ,3 Totaal ,2 31

34 Werkgelegenheid naar afdeling (banen minimaal 15 uur) afdeling Afdeling Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht ,6 02 Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw ,4 03 Visserij en kweken van vis en schaaldieren ,5 06 Winning van aardolie en aardgas ,2 08 Winning van delfstoffen (geen olie en gas) ,5 09 Dienstverlening voor de winning van delfstoffen Vervaardiging van voedingsmiddelen ,0 Vervaardiging van dranken ,8 12 Vervaardiging van tabaksproducten ,2 13 Vervaardiging van textiel ,2 14 Vervaardiging van kleding ,6 15 Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen ,9 16 Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout ,2 17 Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren ,5 18 Drukkerijen, reproductie van opgenomen media ,3 20 Vervaardiging van chemische producten ,1 21 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten ,1 22 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof ,3 23 Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod ,4 24 Vervaardiging van metalen in primaire vorm ,1 25 Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.) ,0 26 Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach ,4 27 Vervaardiging van elektrische apparatuur ,4 28 Vervaardiging van overige machines en apparaten ,1 29 Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers ,6 30 Vervaardiging van overige transportmiddelen ,1 31 Vervaardiging van meubels ,2 32 Vervaardiging van overige goederen ,9 33 Reparatie en installatie van machines en apparaten ,0 35 Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas ,0 36 Winning en distributie van water ,3 37 Afvalwaterinzameling en -behandeling ,8 38 Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling ,1 39 Sanering en overig afvalbeheer ,6 41 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling ,3 42 Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet) ,0 43 Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw ,5 45 Handel in en reparatie van auto s, motorfietsen, aanhangers ,4 46 Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.) ,4 47 Detailhandel (niet in auto's e.d.) ,7 49 Vervoer over land ,6 50 Vervoer over water ,8 51 Luchtvaart ,0 52 Opslag en dienstverlening voor vervoer ,0 53 Post en koeriers ,8 55 Logiesverstrekking ,7 56 Eet- en drinkgelegenheden ,1 58 Uitgeverijen ,1 59 Productie en distributie van films en televisieprogramma s ,9 60 Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's ,5 61 Telecommunicatie ,2 32

35 afdeling Afdeling Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn ,7 63 Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie ,6 64 Financiële instellingen (geen verzekeringen, pensioenfonds) ,6 65 Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz) ,1 66 Overige financiële dienstverlening ,9 68 Verhuur van en handel in onroerend goed ,1 69 Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvies ,2 70 Holdings (geen financiële), interne concerndiensten ,3 71 Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies ,6 72 Speur- en ontwikkelingswerk ,0 73 Reclame en marktonderzoek ,3 74 Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling ,9 75 Veterinaire dienstverlening ,0 77 Verhuur en lease van auto's, consumentenartikelen, machines ,8 78 Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer ,6 79 Reisbemiddeling, reisorganisatie, toeristische informatie ,8 80 Beveiliging en opsporing ,1 81 Facility management, reiniging en landschapsverzorging ,4 82 Overige zakelijke dienstverlening ,3 84 Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen ,2 85 Onderwijs ,0 86 Gezondheidszorg ,8 87 Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting ,1 88 Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting ,3 90 Kunst ,2 91 Culturele uitleencentra, archieven, musea, dierentuinen ,2 92 Loterijen en kansspelen ,5 93 Sport en recreatie ,3 94 Levensbeschouwelijke en politieke organisaties ,4 95 Reparatie van computers en consumentenartikelen ,0 96 Wellness en overige dienstverlening; uitvaartbranche ,3 Totaal ,4 33

36 Werkgelegenheidsstructuur naar afdeling 20 Afdeling Vestigingen Banen min. 15 uur Banen minder dan 15 uur Totaal mannen Totaal vrouwen Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw Visserij en kweken van vis en schaaldieren Winning van aardolie en aardgas Winning van delfstoffen (geen olie en gas) Dienstverlening voor de winning van delfstoffen Vervaardiging van voedingsmiddelen Vervaardiging van dranken Vervaardiging van tabaksproducten Vervaardiging van textiel Vervaardiging van kleding Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren Drukkerijen, reproductie van opgenomen media Vervaardiging van chemische producten Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod Vervaardiging van metalen in primaire vorm Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.) Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach Vervaardiging van elektrische apparatuur Vervaardiging van overige machines en apparaten Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers Vervaardiging van overige transportmiddelen Vervaardiging van meubels Vervaardiging van overige goederen Reparatie en installatie van machines en apparaten Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas Winning en distributie van water Afvalwaterinzameling en -behandeling Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling Sanering en overig afvalbeheer Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet) Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw Handel in en reparatie van auto s, motorfietsen, aanhangers Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.) Detailhandel (niet in auto's e.d.) Vervoer over land Vervoer over water Luchtvaart Opslag en dienstverlening voor vervoer Post en koeriers Logiesverstrekking Eet- en drinkgelegenheden Uitgeverijen Productie en distributie van films en televisieprogramma s Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's Telecommunicatie Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie Financiële instellingen (geen verzekeringen, pensioenfonds) Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz) Overige financiële dienstverlening